________________
૧૭૦
દક્ષિણયનિષિ સૂક્ષક
-
-
હાલમાં તે શંગાર વૈરાગ્ય તરંગિણી અને વૈરાગ્યશતક વાંચતી હતી અને એને બાર ભાવનાના આંતરમાં ઊતરવાને ભારે શોખ થયો હતે. અનિત્ય અન્યત્વ અને સંસાર ભાવનાના અભ્યાસ પછી એનામાં કંડરીકના અવસાનને શોક સહન કરવાની તાકાત આવી ગઈ હતી અને તેથી એ સંસ્કારી રાજકુમારી મહેફાટ રડતી નહોતી. તેના આંતરમાં તેની જીવનની અસ્થિરતાની વિચારણું અને સંસાર સ્વરૂપની વિચિત્રતા કામ કરી રહ્યા હતા. એ જાણતી હતી કે વહેલા કે મેડા , સર્વને જવાનું છે, એટલે પછી જાય તેને માટે શેક કરવા કરતાં પિતાને માટે વિચાર કરવાની આવશ્યક્તા વધારે છે, પોતાના અંતે કેવા હાલ થશે તે પર ખ્યાલાત બાંધવાની જરૂર છે અને કર્મના અચળ સિદ્ધાંતને બરાબર સમજી તેને સ્વીકારવાથી કર્મબંધ એ છે થાય છે તે મુદા પર એ ચઢી ગઈ હતી. આવી આત્મિક વિચારણાને અંગે તે પોતાના માથા પર આવી પડેલી આફતને સહન કરી શકી હતી. એને લાગણી નથી એવી એવી લોકોમાં વાતો થતી હતી. એની પાછળ આ અભ્યાસ અને વિચારણા હતા અને એ સામાન્ય જનતાને દુહ્ય હેવાને કારણે એને માટે કાંઈક કાંઇક બેટ ખ્યાલ કરાવી રહ્યા હતા.
છતાં યશોભદ્રા માનવી હતી, યુવાવસ્થાના કાઠા ઉપર બેઠેલી હતી, સંસાર વહેવારના અનેક કેડાથી ભરેલી હતી, રસિક હતી અને સાથે સાધનસંપન્ન હતી. એટલે આવી અટાટની આફત આવી પડે ત્યારે તે માત્ર આત્મજ્ઞાન ઉપર ઉતરી જાય એટલી વિકાસ પામેલી નહોતી, છતાં સામાન્ય જનતા શાકના દેખાવો કરે, છાજિયાં કે વાળે એ વાતમાં એને બાહ્ય દેખાવ અને ધાધલજ લાગતાં હતાં. એને એણે ત્યાગ કર્યો અથવા અપતા કરી, આ હકીકતથી લોકોમાં સાચી ખોટી ટીકા થતી હતી તે વાતને બાજુએ રાખતા એના મનમાં પતિના મકથી અવારનવાર ખૂબ લાગી આવતું. એ અરસા ભરી યૌવનાના
