________________
દાક્ષિણ્યનિધિ શુલ્લક
-
-
બાજુની સાચી કે ભળતી વાત કરવામાં ઘણીવાર મૂળ મુદ્દો જ ભૂલી જાય છે અને પછી તો સ્મશાને જાય તો એ મને હમણા જ ખબર પડી, ફલાણા ભાઈએ કહ્યું ” આવી આવી લાયરી કરે છે. પણ એને ધ્યાનમાં રહેતું નથી. સામાને દિલાસો આપવામાં આવી આવી ભળતી વાતને શું સ્થાન છે? એવી કચરાપટી વાતને સ્થાન હોય પણ ખરૂં? વાત કરવાની કળા છે, પણ એ જેને તેને આવડતી નથી. ગપીદાસે ( Gossips) ગામનાં ટાયલા કર્યા કરે છે, ક ટાળો નીપજાવનાર આત્મઘેલા ( Bores) પોતાની જ વાત કરે છે, અને રસિક વાત કરનારાઓ (brilliant conversa—tionists) હમેશાં સાંભળનારની જ વાતચીત કરે છે અને સાંભળનારને રૂચે તેવી અને તેવા પ્રકારે વાત કરે છે. વાત કરવાની કળા જેને સાપડી જાય છે તેને જીવનમાં ખૂબ સરળતા થઈ જાય છે, તેના પિતાના માર્ગો તુરત સાફ થઈ જાય છે અને તેને અલ્પ પ્રયાસે ઘણો લાભ મળે છે. વિટ વાતમાં કુશળ હતો, ભાષા પર અસાધારણ કાબૂ ધરાવનાર હતો. પણ એ સામાની ઉત્સુકતા - અધીર૫ કે વલણ ઉપર જરા પણ ધ્યાન આપનાર ન હોવાથી વાત કરનાર તરીકે નીચલા વર્ગનો હતો.
મહારાજા પુંડરીકને એના ઉપર બહુ દુઃખ લાગ્યું, એ વાત. સુધરી છે કે બગડી છે એ પણ સમજ્યા નહિ અને રાણીની હાજરીમાં હવે વધારે વાત થઈ શકે તેમ નહોતુ. રાણું કાંઈ સમજી શક્યા નહિ, પણ વિટની સાથે વાત કરવાને અંગે મહારાજામાં માટે અણધાર્યો. ફેરફાર થઈ ગયા છે એટલું જાણી ગયા. રાજ ખૂબ ધ્યાનથી સવાલ જવાબ કરી રહ્યા છે અને અંદરની મુંઝવણ, આંખમાં દેખાતી માતુરતા, ચહેરા પર આકાંક્ષા અને શરીર પર ઉન્માદ બતાવી રન્ના હતા, તેથી રાણીને નવાઈ લાગી. છેલ્લા પાંચ દિવસથી રાજા કોઈ વાતમાં રસ લેતા નહોતા, કોઈની સાથે આનંદ કરતા નહોતા.
