________________
૧ર :
હાથની મુલ
હરિ-મહારાજ " આપનું અપમાન એ મટુકડી શું કરી હતીડુ બર એટલા દેવ ક્યાં હોય અને પાચે'અબળીએ પ્રભુને પૂજ્યા ત્યારે આપ જેવા દેવની કૃપા થાય. એના કંડરીકમાં તે શુ બળ્યું છે? આપ ખોટી ચિંતા કરે છે. એવી રૂપાળી બાઈ તે આયડયા જ કરે, બાકી જરા ઍવી સેવી થાય તો પટાવી લેવાની છે એમાં ચિંતા શી?'
મહારાજા–“ ત્યારે અત્યારે તે જા. સાંજે સૂરજ આથમવાની ! પહેલાં અહીં આવી જજે અને જે બધી વાત છાની રાખજે. આ વાતની કોઈને ખબર પડે તેમ આબરૂ નહિ. એટલે સંભાળીને કામ. લેજે અને મહેસવાણ કોઈની પાસે વાતને વાસરવા દેતા નહિ કે , તેની બંધ બહાર જવા દેતા નહિ.'
હજૂરિયે નમન કરીને ગયે. તેને મુખપરથી જાણે એ રાજાના કાસમાં તલ્લીન થઈ ગયા હોય તેવુ તેણે બતાવ્યું. એને માત્ર રાજાને ખુશ કરવો હતો એટલે કામનું જોખમ, વાતની મહત્તા કે સતી
ઓ સાથે કામ લેવાની વિષમતા એના મનમાં પણ આવ્યા નહિ, એણે તો માની લીધું કે મહારાજા સાથે જઈને પોતે ઊભો રહ્યો એટલે બે યાર ! સડેલ પ્રચલિત વાતાવરણશાં ઊછરેલા એના, મનમાં સતી સ્ત્રીઓનું પ્રામભ્ય, અડગ સ્ત્રીઓનું પાતિવ્રત્ય કે જીવનને ભોગે શીલ રક્ષણની દૃઢતાનો ખ્યાલ પણ ન આવ્યું. માત્ર પિતે રામાન્ય થઈ પડશે એવા ખ્યાલમાએ તો દિવસ આસ તેમ કરવા માંડયા અને ભારે હરખમાં અાવી અત્યાWી જ જાણે
તે રાજ્યને માનીત મોટો અમલદાર થઈ ગયે હાય એમ વર્તવા લાગ્યો. હલકા માણસને સત્તાના તરગો પણ અડધા ગાડા બનાવી મૂકે છે અને એના તોરમા એ ઘરના માણસો સાથે વર્તવામાં કે બેલવામાં પણ વિવેક ભૂલી જાય છે. જમતા જમતાં એ પોતાની બેરી પાસે જરા બેલી ગયો કે પિને તો હવે મોટો અમલદાર થઈ જવાનો
