________________
મહાઅમાત્યની દેખીતી નિષ્ક્રિયતા
આઘાત લાગે છે અને ઘડીભર તે જાણે પિતાના પગ નીચેથી જમીન સરકી જતી લાગે છે, જાણે જગત ચકળ વકળ ફરતું લાગે છે, બુદ્ધિ બહેર મારી જાય છે. નવા અનુભવની આધી ચઢે છે અને શું કરવું, શું બોલવું, ક્યાં જવું એનો નિર્ણય ન થઈ શકે તેવી ગૂંચવણ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે. મહારાણીને બરાબર એમ જ થયું, માયા ઉપર વજન ધાત પડે, શરીરમાંથી ગરમી છૂટી. આંખમા ગ્લાનિ આવી ગઈ પણ એ શાણું ચાવી એક અક્ષર બોલી નહિ, જરાપણ ક્ષોભ બતાવ્યા વગર એ પાછી ચાલી ગઈ, પણ ઈ દિવસ નહિ અને આજે પતિનું વર્તન ન સમજી શકાય તેવું થઈ રહ્યું છે અને ન બોલે તેવું છે બેસી ગયા છે એ વાતની એના મનમાં વિચારધારા ચાલી. એને મહા ખેદ થયો અને પતિના અંતિમ હિતની દષ્ટિએ વાતમાં ઊંડા ઊતરવાની જરૂર છે એવો એને ખ્યાલ આવ્યો.
આવા સંકટ સમયમાં એને સુબુદ્ધિ અમાત્ય યાદ આવ્યો. જે કોઈ રાજકારણનો પ્રસંગ હશે તે અમાત્ય તરફથી બાતમી મળશે, અથવા આવા પ્રસંગે કેવી રીતે કામ લેવુ તેની સલાહ તેની પાસેથી મળશે અને મુખ્ય મંત્રી લગભગ પિતા સ્થાને રાજમાન્ય અને વૃદ્ધ - હોવાથી એની સૂચના ઉપયોગી થશે એમ ધારી ચહાઅમાત્યને બેલા
વવા માણસને મેક. મહારાણી એટલું તો સમજી ગયા હતા કે રાજાને કૅઈ પ્રકારનો શારીરિક વ્યાધિ જણાતું નથી. જે કાંઈ હશે તે માનસિક કારણું હોવું જોઈએ અને એ ચિંતાનું કારણ સમજાય તે તેનો ઉપાય હસ્તગત ચાય અથવા કરવા પ્રયત્ન ચાય અને તે રીતે મહારાજાને પાછા અસલ રાહ પર લાવી શકાય તેવી તેની મને ભાવના હતી. સુબુદ્ધિ મ ત્રીને આવતાં કલાક જ થયો, ભીષ્મ પિતામહ જેવા વૃદ્ધ, ચાણક્ય જેવા નીતિજ્ઞ અને છતાં કેાઈ પણ પ્રકારની કૂટનીતિમાં નહિ માનનાર આ માનનીય વૃદ્ધ અમાત્ય જ્યારે દેવી યશોધરા પાસે હાજર થયા ત્યારે દેવીના દીલ ઉપરથી ઘણે ભાર એ છે થઈ ગયે,
