________________
૨૮
દાક્ષિણ્યનિધિ ધક
ધારીને પહેલ વહેલી જોઈ. એનું ભરાવદાર શરીર, થનગનતું યૌવન, અડદાર નાક, હરણ જેવાં ચપળ નયન અને સુઘટ્ટ સુંદર શરીર અને એની હંસવાહિની ચાલ, મરડ દેતી તાળીઓ અને કોકિલ કંઠ જેવી મીઠી ગળી, સાથે એના અસાધારણ હાવભાવ જોઈ એ ભાન ભૂલી ગયે, એ જનમેદિની અને પ્રધાન અધિકારી વર્ગ વચ્ચે બેઠેલ છે એ વાત પણ એના ખ્યાલ બહાર થઈ ગઈ અને વિવેક ભૂલી નાનાભાઇની પત્નીને ધારી ધારીને પતિ જેવા લાગ્યા. એની પ્રત્યેકગતિ નીરખવા લાગે અને મનમાં અનેક ગુંચવડા કરવા લાગ્યા. એતો એમ જ સમજવા લાગ્યો કે આ આખે રાસડે એને ઉદ્દેશીને એલાય છે અને એના પ્રત્યેક શબ્દમાં અને દેવી યશોભદ્રાની હિલચાલમા એ પિતાને આમ હોય એમ માનવા લાગ્યો.
દેવી યોભદ્રાએ શરૂઆતમાં સૂનાં: ઉરની વાત કરી એટલે એ સૂના સ્થાનમાં પોતાની જગ્યા ખાલી છે એમ માનવા મઠી ગયે. પછી વસંતના થનગનાટે અને તરણિ–સૂર્યના તાપના કિલ્લેખે એને અવ્યવસ્થિત બનાવ્યું. એમાં ગૂઢતા વધતી ગઈ અને અમરગંગાને આભથી ઉતારવાની વાત આવી ત્યારે જાણે દેવી યશોભદ્રા પિતાના 'ખેાળામાં બેસી ગઈ હોય એ એને ભાસ થવા માંડશે.
દેવી યશેભદ્રાને તો આજે સ્વાભાવિક ઉત્સાહ હતો. મહારાજાને જન્મ દિવસ સર્વને વહાલે હોય છે, પ્રજા જનનો આનંદ કરતાં પણ દેવી થશભદાને વધારે આનંદ હોય, કારણકે મહારાજા તેના જેઠ થાય. આવા સ્વાભાવિક ઉત્સાહ ઉપરાંત, તેનામાં તલમાત્ર વિકૃતિ નહોતી, એના ખ્યાલમા મહારાજા કે અન્ય કોઈના તરવરાટ
ન હોતો. છતાં જ્યારે એણે “સૂના” શબ્દને ગેય કાવ્યમાં ત્રણ -- વખત ફરી ફરીને ઉચ્ચાર કર્યો ત્યારે એને અંદર કાષ્ઠક વ્યથા થઈ. - એ કાઈ ભાવીને ભણકાર હશે, પણ તે વખતે તો જનપ્રવાહ અને
