________________
(૮૦) કે મારી સરખામણ આ કાળા મુખવાળી ચણોઠી વડે થાય એ મને અસહ્ય લાગે છે.” આ સાંભળી ચણાઠી બોલી કે –“તારું અભિમાન તને ભલે એમ બોલાવે. તું બહુ રૂપાળું માનતું હેય તો પણ હું કંઈ તારા કરતાં રૂપમાં ઉતરું એમ તે નથી જ. મારા રંગ અને ગોળાકાર પાસે તે તારે શરમાઈ જવું પડે. તારામાં ગમે તેટલું મુલ્ય હોય તે પણ એ મુલ્યના નિશ્ચયમાં હું જ ઉપકારક અને આવશ્યક છું-તારી કીમત માટે લઈને જ થાય છે એ ન ભૂલવું જોઈએ. એ જ પ્રમાણે શ્રીમંતની શ્રીમંતાઈ પણ ખરું જોતાં ગરીબોની ગરિબાઈને લીધે જ અંકાય છે. શ્રીમંતના વૈભવ ગરીબોના બાહુબળથી જ ટકી રહ્યા છે. દુનીયામાં જે મારા જેવા પરિશ્રમ કરીને પેટ ભરનારા ન હોત તે શ્રીમંતોની શ્રીમંતાઈને કશું જાણત? ધનિકે ભલે ગરીબનું ઉપહાસ્ય કરે, પણ પેલી ચણોઠીએ કહ્યું તેમ ગરીબાઈ જ શ્રીમંતાઈને અધિક દીપાવે છે. ગરીબાઈ છે તે જ શ્રીમંતાઈ છે. ખરું જોતાં શ્રીમંતોએ ગરીબોને જ ઉપકાર માન જોઇએ. હું આજે ગરીબ છું–મારાં કપડાં ફાટલાં-તૂટલાં છે મારા અંગ ઉપર મેલના પડ બાઝી ગયા હશે, પણ હું મારા બળને જે રીતે વિકસાવી રહ્યો છું તેનું તો તમને સ્વમ પણ ભાગ્યે જ આવે! અને આજે જે હું દેખાઉં છું તે કંઈ જન્મથી જ ન હતું. હું પણ વૈભવ શું છે તે જાણું છું, કીર્તિ અને લક્ષ્મી કેટલા ચંચળ છે તે અનુભવી ચુક્યા છું અને તેથી જ સૌ કોઇના ઉપાલંભ તથા કટાક્ષ સહન કરવાની શક્તિ મેળવી શક્યો છું. મારા પિતા દેદાશાહના નામથી કોણ અજાણ છે?”
