________________
(૧૧) એજ સર્વસ્વ ગણાય. વ્યાપાર વિનાને વાણીયે દેશને ભારભૂત છે. વ્યાપાર વડે જ વાણીયો દેશ-પરદેશની લક્ષમીને પોતાની પ્રિય માતૃભૂમિમાં વાળી શકે છે, વ્યાપાર ના પ્રતાપે જ તે ગરીબ-ગરીબોના સીધા સંસ્પર્શમાં આવી, તેમનાં સુખ દુઃખમાં ભાગ લઈ શકે છે. વ્યાપાર હોય તે જ કારીગરોને મજુરને, ખેડુતને હરકેઈ પ્રકારે ઉત્તેજન આપી શકાય છે. મંત્રીત્વ તે વિજળીના ચમકારા જેવું છે. વ્યાપાર એ આપણને પૂર્વજોએ સેંપેલ વારસો છે. તેને શી રીતે અવહેલી શકાય ?” એક તરફ વ્યાપાર અને બીજી તરફ રાજમંત્રણા સહજ ગતિએ વહ્યા કરતી. વધારે ખૂબી તો એ હતી કે રાજમંત્રણ કે દુકાનને ભાર વસ્તુત: પેથડ ઉપર છે કે ઝાંઝણ ઉપર છે તેની પણ ભાગ્યે જ કોઈ તુલના કરી શકતુ. પિતાપુત્ર એ બન્ને જાણે એક જ આત્માના બે અંગ હોય તેમ તેમનો વહેવાર ચાલતો. તેમની વચ્ચે મતભેદ કે આંતર જેવી કઈ વસ્તુ ન હતી. મહારાણાએ પણ પિતાપુત્ર ઉભયને અમાત્ય પદના ગૌરવથી વધાવવામાં ખરેખરૂં ચાતુર્ય જ વાપર્યું હતું. ઝાંઝણકુમાર હજી પીઢ ન ગણાય. જો કે તેના વિવાહ થઈ ગયા છે અને પુત્રવધુ સભાગ્યદેવીએ ઘરને કારભાર સંભાળી લીધો છે, છતાં મ્હોટા મોટા કાર્યોમાં હંમેશા પેથડ મંત્રીની જ વાહવાહ બોલાય છે.
એક દિવસે પ્રાત:કાળમાં રાજા વિજયસિંહદેવ નિત્યના નિયમ મુજબ પાટલા ઉપર બેસી, બળવાન મલ્લના હાથથી આખા શરીરે તેલનું મર્દન કરાવી રહ્યા છે. મહારાજા આજે કંઈક વિચારગ્રસ્ત હોય તેમ જણાય છે.
