________________
(૧૫) માર્ગમાં કચેરી તરફ જતાં જતાં પિતાએ ઝાંઝણને સંબોધીને કહ્યું: દાસીને તત્કાળ ઘી ન આપવામાં તે ભૂલ કરી જ છે-રાજાની દાસી આવે ત્યારે બીજાં હજાર કામ હોય તે તે પડતાં મુકીને પહેલું તેનું માન જાળવવું જોઈએ. તે એમ નથી કર્યું. એ ભૂલના પ્રાયશ્ચિત્ત તરિકે જતાં વેંત ક્ષમા માગી લેવી એ મને તો ઠીક લાગે છે.”
પિતાજી! જે આપ ફરમાવો તો મને ક્ષમા માગવામાં કંઈજ વાંધો નથી. પણ મને ચેકસ લાગે છે કે એમાં મેં ભૂલ કરી નથી અને જે ભૂલ ન કરી હોય તે પછી ક્ષમા શા સારૂ? વેચવાની વસ્તુ કોને આપવી કે કેને ન આપવી એ વ્યાપારીની સ્વતંત્રાનો વિષય છે. રાજાની દાસી હોય કે રાજા પોતે હોય પણ જે આપવી ન ઘટે તો હિમત પૂર્વકના કહી દેવા જેટલી તાકાત તે આપણામાં અવશ્ય હોવી જોઈએ. આપણે અલ્બત રાજાની પ્રજા છીએ, આજ્ઞાધિન રહેવું એ આપણું કર્તવ્ય છે, પણુ રાજા પોતે જ્યારે શાસનને ભય દાખવી આપણુ પાસે થી રાજભક્તિ માગે ત્યારે તે એ અસહ્ય થઈ પડે.” ઝાંઝણના દીલમાં ઉત્પાતનો અંશ સરખે પણ ન કળાયે. પિતાને તે સાંભળી પરમ પ્રસન્નતા ઉપજી.
પણ રાજા એ વધારે પુણ્યશાળી છવ ગણાય તેને શિરે રહેલી જવાબદારી, આપણી પાસે અધિક નમ્રતા અને ભક્તિ છે એમાં કઈ જ અસ્વભાવિક્તા નથી. ” પેથડે પિતાના વિચારે જણાવ્યા. ઝાંઝણે તે શાંતિથી સન્માન્યા.
