________________
152 )
ગુરુવંદન અધિકાર
શ્રાદ્ધદિનકૃત્ય નહિ. કહ્યું છે કે
आयपमाणमित्तो, चउद्दिसि होइ उग्गहो गुरुणो । अणणुण्णायस्स सया, न कप्पए तत्थ पविसेउं ॥१॥
ભાવાર્થ-“ચારેય દિશામાં આત્મ (શરીર) પ્રમાણ મિત્ત (માપવાળી) ભૂમિતે ગુરુનો અવગ્રહ કહેવાય છે. અનુમતિ મેળવ્યા વિના કદાપિ ત્યાં પ્રવેશ કરવો કલ્પ નહિ.”
(આ પૃ. ૧૩૩ માં કહેલા અવગ્રહનું સ્વરૂપ જાણવું અને) આ રીતિએ રજા માગવી તે શિષ્યનું બીજાં સ્થાન (પ્રશ્ન) જાણવું. તેના જવાબમાં ગુરુ કહે કે- ‘મધુનામિ' અર્થાત્ હું પ્રવેશ કરવાની અનુમતિ આપુ છું.” ગુરુનો આ બીજો ઉત્તર (જવાબ) જાણવો. તે પછી શિષ્ય જમીન પ્રમાર્જતો નિશીહિં કહેવાપૂર્વક અવગ્રહમાં પ્રવેશ કરે (ગુરુની નજીક જાય). અહીં નિસીતિનો અર્થ ‘સર્વ અશુભ (પાપ) વ્યાપારનો ત્યાગ કરવાપૂર્વક એમ જાણવો. પછી સંડાસાની પ્રાર્થના કરવાપૂર્વક નીચે બેસે અને ગુરુ મહારાજના ચરણો પાસે જમીન ઉપર ઓધો મૂકીને તેઓઘામાં ગુરુના ચરણોની સ્થાપના (કલ્પના) કરે, તે પછીડાબા હાથે પકડેલી મુહપરિવડે ડાબા કાનથી જમણા કાન સુધી લલાટને તથા સંપૂર્ણડાબા ઢીંચણને ત્રણ વખત પ્રમાજીને મુહપત્તિડાબા ઢીંચણ ઉપર સ્થાપે; તે પછી ‘મરો” પદના ‘કારનો ઉચ્ચાર કરતી વેળાએ બે હાથની હથેલીઓની દશેય આંગળીઓ વડે ઘાને સ્પર્શ કરીને રો’ અક્ષરના ઉચ્ચાર વખતે લલાટને સ્પર્શ કરે; તે પછી, ‘ય’ પદના ‘’ અક્ષરનો ઉચ્ચાર કરતાં પુન: એ રીતિએ ઓઘાને સ્પર્શ કરીને યં અક્ષરનો ઉચ્ચાર કરતાં લલાટને સ્પર્શ કરે અને ‘ય’ પદના ' અક્ષરનો ઉચ્ચાર કરતાં ત્રીજી વાર ઘાને સ્પર્શીને ચં' અક્ષરનો ઉચ્ચાર કરતાં લલાટને સ્પર્શ કરે તે પછી ‘સં' પદ બોલતાં બે હાથ અને મસ્તકથી ઓઘાને સ્પર્શ કરે તે પછી ગુરુના મુખ સામે દષ્ટિ રાખીને બે હાથથી મસ્તકે અંજલિ કરી ‘વમણિજ્ઞો મેકિતાનો થી આરંભીને ‘દિવસો વફતો’ સુધીનો પાઠ બોલે. એ પદોનો અર્થ આ પ્રમાણે છે- ‘મહોય” (મધોwાય) એટલે ગુરુની અધોકાયને અર્થાત્ આપનાં ચરણોને, ‘ય’ (કાન) એટલે બે હાથ અને મસ્તકરૂપમારી કાયા વડે, સા' (સંસ્પર્શ) એટલે સ્પર્શ કરું છું. બકરું છું એ અધ્યાહારથી લેવું. અર્થાત્ “આપના ચરણોને હું બે હાથ અને મસ્તક વડે પ્રણામ કરું છું,’ આની અનુમતિનો સંબંધ પણ “મને આજ્ઞા આપો એમ પહેલાં માગેલી અનુમતિ સાથે સમજવો, કારણ કે- અનુમતિ વિના ગુરુને સ્પર્શ કરવાનો પણ અધિકાર નથી; તે પછી વમણિનો' (સમળીયા) એટલે ક્ષમા કરવા યોગ્ય છે, મે” (મદ્ધિ ) એટલેહે ભગવંત! આપે (તમારે) તિામો' (વર્તમ!) એટલે તમારા સ્પર્શથી આપના શરીરે થતી) બાધા, અર્થાત્ હે ભગવંત! મારા સ્પર્શથી આપના શરીરે જે ગ્લાનિ (બાધા) થાય તે આપે ક્ષમા કરવા યોગ્ય છે,' તથા પૂજિત્તતા” (મજ્યવત્તાનાનામ) એટલે અલ્પમાત્રગ્લાનિ–પીડાવાળા આપને, વાયુમેળ’ (ચંદુશુમેન) એટલે બહુ સુખપૂર્વક, મે” (મવત) હે ભગવંતઆપનો, ‘દિવસો વફર્વતો' (વિવો વ્યતિક્રાન્તા) એટલે દિવસ પૂર્ણ થયો? સળંગ અર્થ - હે ભગવંત! અલ્પ માત્ર બાધા (બાધારહિત શરીર)વાળા આપને સુખપૂર્વક દિવસ પૂર્ણ થયો?અહીં દિવસ શબ્દથી રાત્રિ, પક્ષ, ચતુર્માસ અને સંવત્સર’ પણ સમજી લેવા. શિષ્યના પ્રશ્નરૂપ આ ત્રીજું સ્થાન જાણવું. એ રીતિએ બે હાથ જોડીને ગુરુનો ઉત્તર સાંભળવા ઈચ્છતા શિષ્યને ગુરુ જવાબ આપે કે–‘તદત્તિ એટલે તેમજ, અર્થાત્ તું પૂછે છે તેમ મારો દિવસ સુખપૂર્વક પૂર્ણ થયો છે. (ગુરુનો આ ત્રીજો ઉત્તર (વચન) જાણવો.) આ પ્રશ્નોત્તરમાં ગુરુ મહારાજના શરીરની સુખશાન્તિને અંગે પૂછવામાં આવ્યું. હવે તપ-નિયમ સંબંધી કુશળતા પૂછે છે.
‘નત્તા ” માં અનુદાત્ત'સ્વરથી ‘વ’ કારનો ઉચ્ચાર કરતી વેળાએ બહથેલીઓની દશેય આંગળીઓથી
