Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 648

(४७) अमत्तभावणा अभिधानराजेन्डः।
अमममकिरिया अत्तजावणा-अन्यत्वजावना-स्त्रीका देहादेरात्मनो भेदतुकी, | थिके, वृ०३०। शाक्यादौ, गृहस्थे च । स्था०३ ग०४ मा "जीवः कायमपि व्यपास्य यदहो ! लोकान्तरं याति तद | एणपर-अन्यपर-त्रि०अन्यरूपतया परस्मिन् अन्यस्मिन् , भिन्नोऽसौ वपुषोऽपि कैव हि कथा द्रव्यादि वस्तु व्रजेत् । यथा एकाणुकाद् व्यणुकच्यणुकादि, एवं व्यणुकादेकाणुकव्यतस्माल्लिम्पति यस्तनुं मलयजैर्यो हन्ति दण्डादिनि
णुकादि । आचा०२ श्रु०१२ अ० । यः पुष्णाति धनादि यश्च हरते तत्रापि साम्यं श्रयेत ॥ १ ॥
अण्णपरिनोग- अन्यपरिजोग-पुं० । स्वाद्यादिसेवने , पं० अन्यत्वनावनामेवं, यः करोति महामतिः । तस्य सर्वस्वनाशेऽपि, न शोकांशोपि जायते" ॥॥ प्रव०६७
व. २द्वा०। द्वा०। ध० ।
अएणपुरण-अन्नपुण्य-न। अन्नात्पुण्यमन्त्रपुण्यम । पात्रायानअपत्य-अन्यत्र-अव्य० । परिवर्जने, यथा “अन्यत्र भीष्मझो
दानात्तीर्थकरनामादिपुण्यप्रकृतिवन्धरूपे पुण्यनेदे, स्था०६ 10 णान्यां,सर्वे योधाः पराङ्मुखाः" "अम्मत्थऽणानोगेणं सहसा एणपमत्त-अनप्रमत्त-त्रि० । अन्नार्थ प्रमत्तः। नोजनकरणागारेणं" इत्यत्र अन्यत्र अनाभोगात्सहसाकाराचापती वर्जयि- सक्ते, उत्त०१४ ० । त्वेत्यर्थः। ध०१ अधिः। “अणत्थ कत्थ" अन्यत्र कुत्रचिद् व- अन्यप्रमत्त-त्रिका अन्ये सुहृत्स्वजनादयस्तदर्य प्रमत्तः। उत्त० स्त्वन्तरे, विपा० १ ०२ अ० । आ००। "एणत्थ कस्था मणं अकुश्वमाणे " अन्यत्र कुत्रचिन्मनोऽकुर्वन् । अनु।
१४ अ० सुहृत्स्वजनमातृपितृपुत्रकलत्रमात्रादीनां कार्यकरणा
सक्त , “प्राणप्पमत्ते धणमेसमाणे , पप्पोति मच्चु पुरिसो अन्यार्थ-पुं० । वा दुगभावः । भिन्नाथें , अन्योऽर्थः अनिधेयं
जरं च" उत्स० १४ अ०। प्रयोजनं वाऽस्य । भिन्नानिधेयवाचक शब्द , भिन्नप्रयोजनके पदार्थ च । त्रि० । वाच ।
एणवेलचरक-अन्यवेलाचरक-पुं० । अन्यस्यां भोजनकाला
पेक्कया प्राद्यावसानरूपायां वेलायां समये चरतीत्यादिकालाअन्वर्थ-पुं० । अनुगतोऽर्थम् । अत्या० स०। अर्थानुगते व्युत्प
निग्रहविशेषविशिष्टे निको, स्था० ५ ० १ उ०। त्तियुक्ते शब्दे, वाच० "वियमपत्थे तयत्यनिरवेक्वं" विवक्ति
एणनोग-अनभोग-पुं० । खाद्यादिरूपे नोग्यपदार्थे , “अताद् नृतकदारकादिपिएमादन्यश्वासावर्थश्चान्यार्थो देवाधिषादिः। सद्भावतस्तत्र यस्थितं नृतकदारकादौ तर्हि कवी एणभोगेहि लेणभोगेहि " औ० । श्त्याह-तदर्थनिरपेकं तस्येन्द्रादिनाम्नोऽर्थस्तदर्थः, परमेश्व- ममता-अन्योन्य-त्रिणअन्यशब्दात् कर्मव्यतिहारेद्वित्वं, सुश्च यादि , तस्य निरपेकं संकेतमात्रेणैव तदर्थशून्ये नृतकदारकादौ | "श्रोतोऽद्वाऽन्योन्यप्रकोष्टातोद्यशिरोवेदनामनोहरसरोरुहे तोवर्तत इति पर्यायानभिधेयं स्थितमन्याय अन्वर्थे वा तदर्थ- श्ववः"।११५६॥ इति सूत्रेण श्रोतः अत्त्वम्। मकार आगमिकः। निरपेकं यत् कचिद् तृतकदारकादौ इन्सानिधानं क्रियते परस्परशब्दार्थ, का० अ०रा० श्रा०म०प्र० भ०। प्रातन्नामेतीह तात्पर्य्यार्थः । विशे० ।
चा० । उत्त। चं० प्र०) अनु० । स्था० । मूत्र० । “अम्ममएणप्रमत्थगय-अन्यत्रगत-त्रि। उत्तस्थानद्वयव्यतिरिक्तस्था- मपुरत्तया एणमएणमणुब्बया अण्णमाणदाणुवसया - नाश्रिते , भ०७० 10 प्रज्ञापककेत्राइवस्थापनाचापरत्र
एणममहियच्चियकारया अममएणसु गिहेसु किच्चाई करस्थिते, भ० ६ श•ए उ०।
णिजाई पच्चणुभवमाणा विहरति ।" (जिनदुत्नसागरदत्तअमत्थजोग-मन्वर्थयोग-पुं० । अनुगतशब्दशब्दार्थसंबन्धे ,
पुत्रयोमिथोऽनुरागवर्णकः)अन्योऽन्यमनुरक्तौ स्नेहवन्तौ,अतए.
वाऽन्योऽन्यमनुव्रजतः इत्युनुवजन्ती, एवं ग्न्दानुवर्तको अनिप्रापश्चा० १२ विव० ।
यानुवर्तिनौ,एवं हृदयेप्सितकारको। (किच्चाईकरणीया ति) कएणत्था-अन्व-स्त्री० । अर्थमनुगता या संज्ञा सा अन्व. र्तव्यानि प्रयोजनानीत्यर्थः। अथवा कृत्यानि नैत्यिकानि, करणीा । अर्थमङ्गीकृत्य प्रवर्तमानायां संझायाम, कथम, शह यथा यानि कादाचित्कानि, प्रत्यनुलवन्तौ विदधानी । ज्ञा० २५०। भास्करसंका अन्वर्था । कथमन्वर्था ?। भासं करोतीति भास्कर "अम्मममं खिज्जमाणीओ विव" । परस्परं चक्कुषाऽऽलोकननोइति यो नासनार्यस्तमङ्गीकृत्य प्रवर्तत इत्यन्वर्था । आ० वनोकनेन य शाः संश्लेषास्तैः खिद्यमाना श्व । रा०। स्था॥ चू०१ अ०।
"श्रममप सेवमाणा" अन्योऽन्यस्य परस्परस्यासेवनया;ब्रह्माएणदेसि (ए )-अन्यदर्शिन-त्रिका अन्यद् द्रष्टुं शीलम
भितभोगेन क्वचित्पाठः। प्रश्न०४ श्राश्र0 द्वा० । “अम्मममं स्थत्यन्यदर्शी । अयथावस्थितपदार्थषष्टार, प्राचा० १७०
करेमाले पारंचिए" अन्योऽन्यं परस्परं मुम्बपायुप्रयोगता २०६०।
मैथुनं कुर्वन् पुरुषयुगमिति शेषः । उच्यते-"आसप्पपोसयअएणदत्तहर-अन्यदत्तहर-० । अन्येन दत्तं हरतीति राजा
सवी, के विमणुस्सा दुवेयगा होति ।तेसिं लिंगविवेगोत्ति"।
स्था०३ ठा०४ उ०वृष जीता ('पारंचिय' शब्देऽस्य व्याख्या) दिनाऽन्यज्यो वितीर्णस्यापान्तराल एव दके, “अण्णदनहरे तेणे, माई कम्नु हरे सदे" उत्त० ७ अ० ।
अमममकिरिया-अन्योन्यक्रिया-स्त्री० । परस्परतः साधुना एणदाण-अन्यदान-न । अशनादेरन्यस्मै दाने, “नो ति- कृतप्रतिक्रियया विधेयायां रजःप्रमार्जनादिकायो क्रियायाम, विहं तिविहणं, पश्चक्खा एणदाणकारवणं" पं०व०१द्वारा।
अन्योन्य क्रियाश्च अन्योन्यक्रियाः । सप्तके दर्शिता यथाभएणधम्मिय-अन्यधार्मिक-जैनधर्मादन्यस्मिन् धर्म व से भिक्खू वा निक्खुणी वा अमममकिरियं अज्झ-- तते इति, मिथ्यारष्टी, मोघ । परधार्मिके, वृ०४०। परंती- स्थिर्य संसेश्यं णोतं सातिए णो संणियमे, से एणमएरपो