Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 968

(७६ ) अवलंबण अभिधानराजेन्द्रः।
अक्वट्टणा मा० म. । प्रवलम्ब्यते इत्यवलम्बनम् । वेदिकायाम , मस्त- अवध-अवन-न०। सयाविशेषे, चतुरशीतिरववाहशतसहकाबलम्बे च । नि० चू०।
स्राणि एकमवधम् ।जी. ३ प्रति० । भ० । कर्म०। जं० । अवलंबणं तु दुविहं, नूमीए संकमे य णायव्यं ।
अनु०। स्था। दुहतो व एगतो वा, विवेदिया सा तु णायचा ।। | अवंग-अववाह-ना संख्याविशेषे, चतुरशीतिरडडसहस्राअवलंबणं दुघि भूमिए वा, संकमे या नवति । भूमीए विस- णि एकमववाङ्गम । जी० ३ प्रति० । कर्म० । अनु० । स्था। मे लग्गणणिमिसं कज्जति। संकमे विलम्गणणिमित्तं कज्जति।सो
अवका-अवपाक्या-स्त्री०। तापिकायाम,भ० ११श०११ २० पुण दुहको एगो य भवति । सा पुण (वेड्य त्ति) मतावलंबो, निचू.१० । भावे युद, करण बाहादि गृहीत्वा धारणे, अववग्ग-अपवर्ग-पुं० । मोके, प्रा०म०वि०। "सब्बंगियं तु गहणं,करेण अवलंबनं तु देसम्मि" त्ति । स्था०५
अवचट्टण-अपवर्तन-न।कर्मपरमाणूनां दीर्घस्थितिकालताग०२ उ०। (पर्वतादी पतन्त्या निन्थ्या अवलम्बनं 'गहग' शन्दे वक्ष्यते)
मपगमय हस्वस्थितिकालतया व्यवस्थापने, पं० सं०५ द्वार। अवलंबणया-अवलम्बनता-स्त्री० अवलम्बनस्य भावोऽवल
अववणा-अपवर्तना-स्त्री०। अपवय॑ते हस्वीक्रियते स्थिम्बनता, अवनदे, नं०।
त्यादि यया साऽपवर्तना।स्थित्यनुनागयोईस्वीकरणे, क. प्र.। अवलंबणवाहा-अवलम्बनवाहा-स्त्री० : उभयोः पार्श्वयोरब
तत्र तावत स्थितिविषयाऽपवर्तनामाहलम्बमानानामाश्रयभूतायां मित्तौ, प्रा० म०प्र० । जं०। जी। ओवट्टतो य ठिई, नदयावशिवाहिरा विविसेसा । भवसंबिकण--अवलम्य-श्रव्य० । आश्रित्येत्यर्थे, पं० ब०२ निक्खवइ से तिनागे, समयाहिऍ सेसमबई य ॥१८॥ द्वार | ग० । विषयी कृत्येत्यर्थे, श्राव० ५ अ० ।
वनइ ततो अतित्या-वणा य जावालिगा हवः पुना। अवलंबित्तए--प्रवलम्बितुम-अव्या भाकर्षयितुमित्यर्थे, दशा तनिक्खेवो समया-हिगालिगुणकम्मविश्वगणा ॥१६॥ ७०।
स्थितिमपवर्तयन् उदयावलिकाबाह्यान स्थितिविशेषान् स्थिअवलंबिय-अवलम्बित-त्रि० । अविच्छिन्ने, का०१ म०। तिदान अपवर्तयति । के ते स्थितिविशेषाः १, इति चेत् । उ.
च्यते-उदयावलिकाया उपरिसमयमात्रा स्थितिः द्विसभयमात्रा अवलम्ब्य-श्रव्य० लगित्वत्यर्थे, "णो गाहावतिकुबस्स दुवा
स्थितिः, एवं तावद्वाच्यं यावद बन्धावलिकोदयाऽवलिका हीरसाई अवलंबिय अवलंबिय चितुज्जा"। आचा०श्च०१०६उ ना सर्वा कर्मस्थितिः। एते स्थितिविशेषाः । सदयावलि कागप्रवलक-अपलब्ध-त्रि० । न्यकारपूर्वतया लन्धे, स्था० ! ताच स्थितिः सकलकरणयोग्येति कृत्वा तां नापवर्तयति । तत ग। “परघरप्पवेसे लद्धावसका " अन्त० ५ वर्ग ।
उक्तम्-उदयावलिकाबाह्यानिति । कुत्र निक्षिपतीति चेत् ।। 8. प्रवलाव-अपलाप-पुं०। निहवे, नि० चू० । यथा कस्य
ध्यते। अत पाह-निविपति-आवलिकायास्त्रिभागे तृतीये नागे
समयाधिके शेष समयं न मुञ्चत्युपरितनं त्रिभागवयमतिक्रम्य । सकाशेऽधीतम् !, शति प्रो अन्यलकाशेऽधीतमन्यस्मै कथ
इयमत्र भावना-उदयावलिकाया उपरितनी या स्थितिस्तस्या यति । नि०यू०१उ०। प्राव।।
दसिकमपवर्तयन् उदयावलिकाया उपरितनौ द्वौ त्रिभागौ प्रवलिंब-अवलिम्ब-पुं० । देशविशेषे, स्था०२ ग०४०।
समयानावतिक्रम्याधस्तने समयाधिके तृतीये नागे निकपति; अवलेहणिया-प्रवलेखनिका-स्त्री. । अवनिख्यमानस्थ बंश- एष जघन्यो निक्षेपो, जघन्या चातिस्थापना । यदा अदयावशलाकादेर्षा प्रतन्ध्यां त्वचि, स्था०४ ० २ 30 । वर्षावास-|
लिकाया सपरितनौ द्वौ त्रिभागौ द्वितीया स्थितिरपवर्तयते कर्दमस्फेरनिकाय पादसेखनिकायाम, नि० ० १००।
तदा प्रतिस्थापना प्रागुक्तप्रमाणा द्विसमयाधिका भवति। नि
केपस्तु तावन्मात्र एव । एवमतिस्थापना प्रतिसमयं तावद्धिअवलहिया-अवलोहिका-स्त्री०। तन्दुसकचूर्णकसिद्ध पुग्धे,
मुपनेतन्या यावदावलिका परिपूर्णा भवति । ततः परमतिस्थासिके ह्यविशेष, प्रव०४ द्वार।
पना सर्वत्रापि तावन्मात्रैव भवति निक्षेपस्तु वर्कते। स च ताअवलोअण-अवलोकन-न० । दर्शने, रत्नाधिकादौ मृते क-|
बदू यावद् बन्धावलिकाऽतिस्थापनाऽऽवसिकारहिता सर्वाऽपि पणमस्वाध्यायश्च कार्यः । ततोऽन्यदिने परिकानावावलोक-| कमस्थितिः । उक्तं च-"समयाहि अश्थवणा, बंधावलिया य नं कार्यम् । पाव० ४.१०।
मोनु निक्खेवो । कम्मईि बंधादय-आवलियमुनु पोष"॥१॥ अवलोयणसिहरमिला-अवलोकनशिखरशिला-स्त्री० । उ-]
कर्मस्थितिबन्धावलिकामुदवावलिकां च मुक्त्वा शेषां सर्वामपि जयन्तपर्वतशिलाविशेष,उञ्जयन्ते-"अवलोअणसिहरसिला, अ
अपवर्तयति इत्यर्थः । तदेवमुदयावनिकाया उपरितनं समयघरेणं तत्थ वररसो सव।सुअपक्खसरिसवनो,करे सुवरं
मात्र स्थितिस्थानं प्रतीत्य वर्तमानायामपवर्तनायां समयाहेम" ॥२७॥ ता. ४ कल्प ।
धिके प्रायलिकापाःत्रिनागो निक्केपःप्राप्यते । स च सजघअवलोब-अवलोप-पुं० । वस्तुसद्भावप्रच्छादने त्रिंशत्तमे गौ.।
न्यः। सर्वोपरितनं च स्थितिस्थान प्रतीत्य प्रवर्तमानायामपव
सनायां यथोक्तरूप उत्कृष्टो निकेपः । सच-"उदयायलि उपणालीके, प्रभ० २ प्रा० द्वार।
रित्थं, ठाणं अहिकिर हो रहीणो। निक्खेबोसम्वोपरि,जिश्रवक्षय-प्रवन्धक-न । नोकाक्षेपणोपकरणभेदे, भाचा बाणवसा भवे परमो" ॥१॥ एष नियाघाते अपवर्तनाऽधिभु०३ अ०१०
कारविधिरुतः।