Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 1019

सिव
सिव
शिव-देवताकृपये ०२
श्रोघः । व्यन्तरकृते व्यसने, आव० ४ श्र० । नि० चू० I
-
( ८५० ) अभिधानराजेन्द्रः ।
मारौ,
व्य० ४ ० ।
66
यसवण- असिनाकारवने प्र०१ आखद्वार सिप्पनमणी-अमिनी-स्त्री० कृष्णासुदेवस्य मेयम्, सा तत्थ तालिज्जर जत्थ बम्मासे सव्वरोगा पसमंति जो तं सदं सुणति । " वृ० १ उ० । असिवान प्रशिवादिक्षेत्र १० । अशिवादिप्रधानक्षेत्रे, " विगिचियत्र्यमसिवाइखेत्तं च । " दश० १ ० । असिवावा- अशिवापन न० विनाशप्राप्ती व्य०७४० । असह-अशिख पुं० [प शिरसो एकमात्रं कारयति न रजोहरणद एककपात्रादिकं धारयति
-
तस्मिन् गृहस्थभेदे,
व्य० ४ उ० ।
[विज्ञन्यूनतसंख्यायाम् प्रा० २
असी अशीतिस्त्री० पद । तं ।
असीभरक असीभरक- पुंग सीभरो नाम उपन् परं झाल यासिताः प्रकृतत्वात्वार्थिकप्रत्ययवि धानद सीनरकः । लाल्या परमसिञ्चति, व्य० ३ उ० । असीलया अशीलता स्त्री चारित्रवर्जित्वे, प्रश्न० २ श्र० द्वार | असलमंत अशीलवतु- वि० सावद्ययोगाविरते, अविरतमात्रे
च । सूत्र० १ ० ७ ० ॥ अनु अत० प्रयुचे उत्त० २० असुश्रागर-अस्त्राकृति - स्त्री० । न्यग्रोधपरिमण्डलादिषु श्रप्रशस्त संस्थानेषु कर्म० ५ कर्म० ।
अस अशुचि वि० न० त०] अपचित्रे, प्रा० म०प्र० प्रा० ॥ अस्पृश्य (०६ पद) आशीयपति श्री विष्ठाऽकछेदप्रधाने, सूत्र०२०२० दशा स्नानादिवर्जितत्वात थाविधे साधौ, भ० श०६ २०| सदाऽविशुद्धे, तं विष्ठायाम्, दश० पिं० । अमेध्ये, स्था०९ वा० । जी० | "जां श्रम्ह किंचि असु भवति तदप व महिआए पक्वाति सुई भ वति, एवं खबु अम्ह चोक्खाचोक्खायारा सुइसुश्समायारामबेता अमिसेअजलपूयप्पासो अभिषेण सगं गमिस्वामो" श्री० रा० ० "असुरविलीयविनयची भच्छादरिसणि" ।
चिषु विलीनो मनसः कलिमलपरिणामहेतु:, (विगयं इति) विप्रनष्टं तदभिमुखतया प्राणिनां मतं गमने यस्मिन् स तथ वीभत्सया निन्दया दर्शनीयो वीनरसादर्शनीयः। ततो विशेषणसमासः । अशुचिविलीनविगतवी जत्सादर्शनीयः । जी० ३ प्रति० । आहाराचमव्यवहारिणि ५०
।
तमेवाचियमेदतः प्ररूपयति
दब्वे जावे असुई, जावे आहारवंदणादीहिं । कप्पं कुछ अकष्पं, विविहेहिं रागदोसेहि ॥ अशुचिद्विधा द्रव्यतो भावतश्च । तत्र योऽशखिना लिप्तगात्रो यो वा पुरीषमुत्सृज्य पूतौ न निर्लेपयति स व्यतोऽचिः भाषे भावतः पुनरशुचिराहारबन्धनादिभिर्विविधैर्वा रागद्वेौः कल्प्य मकम् करोति । किमुतं भवति-आहारोपधिशय्यादिनिमित्तं
व्यसुइतभावणा
चन्दनीयादिना वा तोचित याई वा एष स्वग संवन्धी स्वकुलसंबन्धी स्वगणसंबन्धीति रागतः, अथवा-न मामेवन्दतेविरूपं या भाषितवानित्यादि द्वेषतोऽयं खतोपदेशेनाभाव्यमनाभाव्यं करोति, अनानाव्यमप्यभाव्यम्, सोऽव्ययहारी भावतोऽशुचिः ।
देवमाह
o जावे सुई, दम्मी विट्टमादीसेतो न । पाणऽतिवागादीहिं, मावम्मी होर अईयो |
निर्द्विधाद्रध्ये भावे च तत्र व्येष्ठादिना प्ि श्रादिशब्दान्मूत्रलेप्यादिपरिग्रहः । नावे प्राणातिपातादिभिभवत्यशुचिः । व्य० ३ उ० ।
-
--
अश्रुति-त्रि शास्त्र िम० ७० ६४० ॥ प्र० । असुइकुणिम- अशुचिकुणिम-न० । अपवित्रमांसे, तं० । असुरनायकम्मकरण-अशुचिजातकर्मकरण जातकर्मणां करणे, भ० १२० ११ ४० रा० नालच्छेदादिकरणे, कल्प० ५ ० ।
शु
असहाय अनुपिस्थान-१० विधाने स्थाने मा० ३ श्र० । विष्ठास्थाने, दर्श० ।
असुरचनापणा अशुचित्वभावना स्त्री० देहस्याभ्युचित्यप लोचनायाम प० ।
अशुचित्वनावनाऽपीत्यमरसागमांसमेदोऽस्थि-मज्जाशुकान्त्रवर्चसाम्। अशुचीनां पदं कायः, शुचित्वं तस्य तत्कृतः १ ॥१॥ नवस्रोतःस्रवस्र - रसनिः स्यन्दपिच्छिले । देrsपि शुचिसंकल्पो, महन्मोहविजृम्नितम् ॥२॥ नवज्यो नेत्र २ श्रोत्र २ नासा २ मुख १ पायूपस्थेच्यः १ स्रोतेभ्यो निर्गमद्वारेभ्यः सन् मिरा तस्य निस्वदो नियनले विधिले शेषं सुगमम् । ६०३ अधि अधाशुचितावना
" लवणाकरे पदार्थाः पतिता लवणं यथा भवन्तीह । काये तथा मल्लाः स्यु-स्तदसावद्युचिः सदा कायः ॥ १ ॥ कायः शोणितक्रमीलनभवो गर्भे जरावेष्टितो, मात्राऽऽस्वादितखाद्यपेयरसकेकि क्रमात्प्रापितः । क्लिमाः मरुजानपदापास्पदं, कैर्मन्येत सुबुद्धिभिः सूचितया सर्वे संकुलः ।। २ ॥ सुस्वाद शुभगन्धि मोदकदधिकीरेकुशाल्योदनकाकापटिकापुरस्वर्गच्युताऽऽप्रादिकम्। मुत्सद्व यत्र मला सर्वत
कार्य सकलाशिमिदो! मोहान्धता मन्यते ॥ ३ ॥ अम्माकुम्भ कियत्कालं लग्नयथोत्तमं परिमलं कस्तूरिकाद्यैस्तथा। विष्ठा कोकमेतदङ्गकमहो ! मध्ये तु शौचं कथंकारं नेष्यथग्ध कथंकारं तासीरजम १ ॥४॥ दिव्यामोडियासितदिशः श्रीखण्डकस्तूरिकाकर्पूरारुप्रभृतयो भाषा यदाक्षेषतः। दोध्यं दत न मचाते सोऽप्यो !