Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 1036

(८६७) प्रहारायणिय अनिधानगजेन्द्रः।
प्रहालंद प्रहारायणिय-यथारात्रिक-ग्रव्यायथा यथा रत्नधिकोन तेषां यथालन्दिकानां पञ्चको हि गणोऽम कल्पं प्रतिपद्यते । वेत्तदनतिक्रमे. वृ०३ उ०। "अहारायाणयं गामाणगामं दुः।
इति उत्कृष्ट मेकैकम्य गणम्य पुम्पपरिमाणमेदिनि । जे जा" आचा०२ श्रृ) ३ अ०३ ३० ।
अथ बहुवकव्यत्वानिरवशेषाभिधाने ग्रन्थगौरवप्रसक्त्या अहारि ( ए )-अहारिन्-त्रि मनसोऽनिष्टे, भाचा० १ श्रु०
यथालन्दिककल्पस्यातिदेशमाह६ ०२ उ।
जा चेव य जिएकप्ये, मेग सा चेव संदियाएं पि । भहारिय-यथार्ज-अव्यका ऋजुताऽनतिक्रमे,"अहारियं रिएजी" | नाणनं पुण सुने, भिक्ग्वायरि मामकणे य ।।६०२|| यथा ऋजु भवति तथा गच्छेद्, नार्दवितर्द, विकार बा कुर्वन थैव च जिनकल्पे जिनकल्पविषया ' मेग' मर्यादा पञ्चयि. गच्छेत् । आचा०२ श्रु० ३ ०२ उ० ।
धतलनादिरूपा, सेव च यथालन्द्रिकानामपि प्रायशः, नानात्वं यथारीत-अव्यारीतं रीतिः, स्वभाव इत्यर्थः। तदनतिक्रमे- नेदाः पुनजिनकल्पिकेभ्यो यथालन्टिकानां सूत्रे मूत्रविषये, ण यथारीतम् । स्वनावानतिक्रमे, "अहारीय गय" यथागतं
तथा निक्षा बर्यायां, मासकटपे च। चकागप्रमाविषयं चेति । रीयते गच्चति, यथा स्वानाविकौदारिकशरीरगत्या गच्चतीत्य- अधातिदेशपूर्वकमल्पवक्तव्यत्वात्प्रथमं मामकल्पनानान्बमेवाहर्थः । भ० ५ ० २ उ०।
अहलंदियाण गच्छे, अप्पमिवद्धाण जह जिणाणं तु । यथाई-त्रिः । यथोचिते, स्था० २ ठा० १ उ० । यथार्हा या य- नवरं कासविमेसो, नवासे पाणगचरमासो ॥६१३।। स्योचिता लोकयात्रा-लोकोवितानुवृत्तिरूषो व्यवहारः, सा
यथामन्दिका द्विधा गच्छे प्रनिवका अप्रतिवहाच । गन्ने च प्रतिविधेया। यथायोकयात्राऽतिक्रमे हि लोकचित्तविराधनेन ते
बन्धोऽमीयां कारणतः, किञ्चिदश्रुतस्यार्थस्य श्रवणार्थमिमि म षामात्मन्यनादेयतया परिणामापादनेन स्वलाघवमेवोत्पादित
तव्यम् । ततो यथासन्दिकानां गच्छे अप्रतिवद्धानाम, नपलक्षणभवति । एवं चान्यस्यापि स्वगतस्य सम्यगाचारस्य लघुत्व.
त्वान्प्रतिबद्धानां च; तवेण सत्तेग' इत्यादिनावनाम्पा मोऽपि मेवोपनीतं स्यादिति । उक्तं च-" लोकः खस्वाधारः, सर्वेषां
सामाचा। यथा जिनकलिपकानां पूर्वमुक्ता, तथैव समवमेया।' धर्मचारिणां यस्मात् । तस्माल्लोकविरुद्धं, धर्मविरुद्धं च संत्या- 'नवरं' केवलं द्विविधानामपि यथालन्दि कानां जिनकल्पिकेभ्यः ज्यम्" ॥ ३५ ॥ ध० १ अधि० । औचित्ये, पो० १० विव० । काले कालविषये विशेषो भेदोज्ञातव्यः । तमेवाह-उवासे प्रहालंद-अथ (यथा) लन्द-पुं० । यावन्माने कामे, प्राचा. पणगचउमासो ति ऋतौ ऋतुबहकाने, वर्ष वर्षाकाले च, य२०७०१ अ०। अथेत्यव्ययम, सन्दशब्देन काल उच्यते। थासंख्यं दिनपश्वकं मासचतुष्टयं चैकत्रावस्थानं भवति । श्यम. तत्र यावना कालेनोदकाःकरः शुष्यति, जघन्यतस्तावति का- प्रभावना-ऋतुबके काले यथालन्दिकसाधवो यदि विस्तीणों ले, कल्प०८०
प्रामादिर्भवति,तदातं गृहपतिरूपानिः षभिवाधीभिः परिकभेदाः
प्य एकैकस्यां वीथ्यां पञ्च दिवसानि निकामटन्ति, तत्रैव च संदं तु होइ कालो, सो पुण नकोसमझिमजहन्नो।
वसन्ति । एवं षभिर्वीथीभिरेकस्मिन् ग्रामे मासः परिपूर्णो जब
ति । तथाविधविस्तार्णग्रामाभावे तु निकटतमेषु षट् ग्रामेषु उदउल्ल करो जाविह, मुक्कइ सो होइन जहन्नो ।६१६।
पञ्चपञ्चदिवसं वसन्ति । उक्तं च कल्पनाप्येसन्दं तु भवति कासः।समयपरिजापया सन्दशब्देन कालो भ
एकेक पंचदिणे,पण पण ऊ निट्टिो मायो । पंजा। एयत इत्यर्थः । स पुनः काबनिधा-उत्कृष्टो मध्यमो जघन्यश्च ।
पतच्चूर्णिश्च-"जह एगो चेव मासो सवियारोत्ति विच्छिन्नो, तत्र लदकार्ड: करो याचना कालेन इह सामान्येन लोकेषु शु
तो बीटीओ काउं पक्कीए पंच एव दिवसाणि हिंडंति। विश्प्यति, तावान् कालविशेषो जबति जघन्यः अस्य च जघन्यत्वं प्रत्याख्याननियमविशेषादिषु विशेषत उपयोगित्वात, अन्यथा
याए वि पंचदिवसे: जाव ग्मीए वि पंचदिवसा एवं एगगामे प्रतिसूक्तातरस्यापि समयादिनक्कणस्य सिकान्तोक्तस्य कालस्य
मासो भव।अह नथिएगोगामो सथियारो,तो हवं जहादि
याण लगामखित्तस्स परिपेरतणं तेसि एक्के पंचदिवसाणि संजवात्।
अत्यति । एवं मासो विभिन्जमाणो पण पण निटिओ हो ति"। उक्कोस पुन्चकोमी, मज्के पुण हुंति ऐगगणाई ।
अथ यथानन्दिकानामेव परस्परं दमाहइत्थ पुण पंचरत्तं, उक्कोसं होड़ अहलंदं ।। ६२० ॥ गच्छे पमिबहाणं, अहवंदीणं तु अह पुण विसेसो । उत्कृपः पूर्वकोटीप्रमाणः; अयमपि चारित्रकानमानमाश्रित्य प्रोग्गह जो तेसिं त, सो आयरियाण आभवइ । उत्कृष्ट उक्तः, अन्यथा पढ्योपमादिरूपस्यापि कालस्य संभवात् ।
गच्छप्रतिबकानां पुनर्यधानन्दिकानां गच्छप्रतिबज्या सका. मध्ये पुनर्नवन्त्यनेकानि स्थानानि वर्षादिभेदेन कालस्य । अत्र
शाद् विशेषो दो भवति । तमेवाह-तेषां गच्चप्रतिययथानपुनर्यधालन्दकस्य प्रक्रमे पञ्चरात्रं यत्यागमानतिक्रमेण सन्द
न्दिकानां यत्क्रोशपञ्चक लक्षणक्षेत्रावग्रहः,स प्राचार्याणामेव भकाल उत्कृष्टं भवति; तेनैवात्रोपयोगात ।
वति । यस्याऽचार्यस्य निश्रया ते विहरन्ति तस्यैव स क्षेत्रावग्रजम्हा उ पंचरतं, चरंति तम्हा न हुँति अहनंदी। । हो नवतीति भावः । गच्छाप्रतिबद्धानां तु जिनकल्पिकवत हे. पंचेच होइ गच्छो, तेमि उक्कोसपारमाणं ॥ ६२१ ।। त्रावग्रहो नास्तीति । यस्मात्पञ्चरात्रं चरन्ति पेटाऊँ, पेटाद्यन्यतमायां वीथ्यां भैनि- . अथ द्विविधानामाप यथालन्दिकानां निकाचर्यानानात्वं मित्तं पञ्च रात्रिदिवान्यटन्ति तस्माद्भवन्ति यथालन्दिनः विव
विवक्षुराहकितयथा लन्दभावात्। तथा पञ्चवै पुरुषा भवन्ति गच्चो गणः, एगवसहीऍ पणगं, इन्वीहीओ य गामि कुब्वंति ।