Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 1056

(८७) अहिपञ्चुत्र अनिधानराजेन्द्रः।
अहिराय दिपच्चुभाः" !01 ४।२०६ । इति ग्रहेरहिपच्चुअ आदेशः।
सांप्रतमहितहितस्वरूपमाहअहिपच्चुअश्-गृह्णाति । प्रा० ४ पाद ।
दहितेव्व समाजोगा, अहिश्रो खीरदहिकंजियाणं च । अहिम-अनिमन्यु-पुं० । “न्यएयइजा नः"10।४।
पत्थं पुण रोगहरं, न य हेक होइ रोगस्स ।। ६१०॥ २६३॥ इति द्विरुक्तो नः। प्रा०४ पाद । "अनिमन्यौ जजीवा" ८।२।२५। तिवभागस्य जो जश्च । पके-'अहिमन्नू! दधितैसयोः,तथा-कीरदधिकाञ्जिकानां च यः समायोगः सोप्रा०२पाद।
ऽहितो, विरुद्ध इत्यर्थः । तथा चोक्तम्-"शाकमूसफलपिआईपम-श्राहिमृत-पुं० । मृताहिदेहे, जी० ३ प्रतिः । सर्पकले- एयाककपित्थलवलैः सह । करीरदधिमत्स्यैश्च, प्रायः क्षार वरे, विपा० १ श्रु० ११०
विरुध्यते" ॥१॥ इत्यादि । अविरुद्धव्यमेलनं पुनः पथ्यं, तथ
रोगहरं प्रादुर्वृतरोगविनाशकरम् । न च भावितो रोगस्य हेतु: प्राहिमर-अनिमर-पुं० । अनिमुखाः परं मारयन्ति ये तेऽभि
करणम । उक्तश्च-"अहिताशनसंपर्का-त्सर्वरोगोद्भवो यतः । मराः। प्रश्न० ३ संव० द्वार । दर्दरचौरेषु अश्वहरेषु, नि० चू० तस्मात्तदहितं त्याज्यं, न्याय्यं पथ्यनिवेषणम्" ॥१॥पिं० १०।
अहियास-अध्यास-पुं० । परोषहादीनां सम्यतितिक्षायाम, अहिमाश्य-अह्यादि-पुं० । उरःपरिसादौ, उत्त० ३६ ०।
प्राचा० १७०६ अ०६ उ० । सूत्र० । वर्तने पासने, सूत्र० १ महिमास-अधिमास-पुं० । अनिवर्द्धितमासे, पाव०१०।
श्रु०७०। अहिय-अधिक-त्रि० । प्राधिक्यविशिष्टे, " भारूढो सोहर "कान्तं न कमया गृहोचितसुखं त्यक्तं न सन्तोषतः, भहियं सिरे चूडामणि जहा" उत्त० २२ अ० ज०। श्री० । अक्ष- सोढा दुःसहतापशीतपवनाः क्लेशान तप्तं तपः । रपदादिभिरतिमात्रमधिके, अनुगहेतोदृष्टान्तस्य चाधिक्ये स.
ध्यातं वित्तमहर्निशं नियमितं द्वन्द्वैन तत्त्वं परं, ति,अधिक यथा-अनित्यः शब्दः, कृतकत्वप्रयत्नानन्तरीयकत्वा
यद्यत्कर्म कृतं सुखार्थिभिरहो ! तेस्तैः फलैर्वञ्चितः " ॥१॥ भ्याम्, घटपटवदित्यादि।एकस्मिन् साध्ये एकएव हेतुईष्टान्तश्च
सूत्र०१७०२ अ०१ उ० । श्राचा उत्ता स्था० । अविवक्तव्यः। अत्र च प्रत्येकं यानिधानाधिक्यमिति भावः। अनु।
चलकायतया (का०१०) साष्टवातिरेकेण सहने, स्था० विशे०।० प्रधिकं यत्पञ्चानामवयवानामन्तरेण समधिकम् ।
४ ठा०३उ०। वृ० १ उ० । मा० मद्विः । “अहियसस्सिरीयं " अधिकरूपे | अहियासणया-अहिताऽऽसनता-स्त्री० । महितमननुकूलं टोण सश्रीक शोभनो यः स तथा तम् । कल्प०३ ०। अधिकमा
सपाषाणाद्यासनं यस्य स तथा, तद्भावस्तत्ता । अननुकूझासने, पि विधा-व्ये भावे च । तत्र द्रव्याधिके तथैव वेऽविरतिके
स्था०६ठा०। दृष्टान्त औषधैः पीहकेन च (एवं तावदक्षरपदादिभिराधिके सूत्रे दोषा मासाघुप्रायश्चित्तादयः “हीणक्वर" शब्द व.
अध्यशनता-स्त्री० । अध्यशनमेवाध्यशनता।दीर्घत्वं तु प्राकृक्यन्ते) सम्प्रति भावाधिक एवोदाहरणमाह
तत्वात् । अजीर्णे भोजने, “अजीर्णे भुज्यते यत्तु, तदध्यशनमु"पामले सोग कुणाले, उज्जेणी सेहलिहण सयमेव । च्यते" इतिवचनात् । स्था० ६ ठा०। अहिय सवत्तीमत्ता-उहिएण सयमेव वायणया ।
अदियासित्तए-अध्यासयितुम्-अन्य० । अधिसोदुमित्यर्थे, मुरियाण अप्पडिहया, प्राणा सयमंजणं निवे णाणं । माचा० १ श्रु० अ०४ उ०। गामग सुयस्स जम्म, गंधवाउट्टणा के ।
अहियासित्ता-अधिसह्य-अव्य० । सोद्वेत्यर्थे, सूत्र १ श्रु० ३ जंदगुत्तपत्तो य, बिदुसारस्स ननु भो। असोगसिरिणो पुत्तो,अंधो जाय कायणि"॥ वृ०१उगविशे० भ०४ उ०।। अहित-त्रि० । अपथ्ये, भ०७ श०६ उ० । स्था। अपाये, अहियासिय-अध्यासित-त्रि०ा भावे क्तः। कृतेऽधिसहने, "दस्था०५०१० । भावप्रधानोऽयं निर्देशः।परिणामासुन्द
वियाण पासअदियासियं ।” श्राचा०१ श्रु० ६ ० ३ ००। रत्वे, दशा०६ अ०।
अहियासेतु-अध्यासह्य-अन्य० । अधिकमासद्य। अत्यर्थ सोटेअहियदिण-अधिकदिन-न । दिनवृद्धी, स्था०६ ठा। | त्यर्थे, प्राचा० १ श्रु०६ अ० १ उ०। अहियपोरिसीय-अधिकपौरुषीक-त्रि० । पुरुषप्रमाणाधिके, अहियासेमाण-अध्यासयत-त्रि० । सम्यतिनिकमाणे,आचा. " कुंभीमहंताहियपोरिसीया, समूसिता लोहियपूयपुम्ला "।। १ ध्रु० ६ ०१०। सूत्र० १ ० ५ ० १ उ०।
अहिरणसोवलिय-अहिरण्यमौवर्णिक-पुं०।हिरण्यं रजतं,सुवर्ण अहियप्पणाण-अहितमकान-त्रि० । अहितं प्रशानं योधो
च हेम,ते विद्यते यस्य स हिरण्यसौर्णिकः।तथा नाप्रश्न ३ यस्य सोऽहितप्रशानः । अहितबोधे, सूत्र० १ श्रु० १ ०२२० । संव०द्वार । हिरण्यं रजतं सौवर्णिकं सुवर्णमय कनककलशादि. अहियरूवसस्सिरीय-अधिकरूपसश्रीक-त्रि०। भतिशोनिते, न विद्यते हिरण्यसौवणिके यत्राऽसौ अदिरण्यसावर्णिकः। उप. कल्प० ३ ०।
लकणत्वात् सर्वपरिग्रहरहिते, पा० । रजतसुवर्णमयकलशाअहियहिय-अहिवहित-त्रि० । अतिवहुकादिषु तथाविधे
दिरहिते, ध०३ अधिक भोजने, पिं०।
प्राहराय-अधिराज-पुं०। मैलिपृथिवीपतौ, ३० ३००।
Jain Education Interational