Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 1034

(८६५ ) अहाचंद अभिधानराजेन्द्रः।
अहाबंद मवसरणं नाम प्रथमवर्षाकालः,नत्रवते-यथा प्रथमममवसरणे वयभपि गमिष्यामः । उता गतिपि यथाच्दस्य विनयउममादिदोपपरिशुद्धं वस्त्रं पात्रं वा किं न कल्पते गृहीनुमा द्वि. प्ररूपणा। तीयसमवसरणेऽपि धुममादिदोपपरिशुरुमिति कृत्वा गृह्यते । संप्रति नेषां यथाच्चन्दानामेवंबदतां दोषमुपदर्शयानसाच दोषशुकिरुभयत्राप्यविशिष्टेति। (तह य नितिपमुत्ति)तया
जिणवयए सव्वसारं, मूलं मंमारदक्व मुक्वम्म । नित्येषु नित्यनासेषु प्ररूपयति-यथा-निन्यवासेऽपि यद्युममोत्या. दरणाशुद्धं सभ्यते नक्तपानादि, ततः को दोषः ? प्रत्युत कानं
सम्मत्तं मश्लेत्ता, ते दोग्गइयगा हुंति । दीघमेककेत्रे वसतां सूत्रार्थादयः प्रभूता भवन्ति । तथा-(सुन्न. ते यथाच्छन्दाश्चरखेषु गनिषु चयवाणाः सम्यमय सम्यग्दर्शति) यापकरणं न केनापि हियते, ततः शून्यायां वसती क्रिय- नम। कथं नुतमिन्याड-जिनानां सर्वज्ञानां वचन जिनयननं द्वादमाणायां को दोषः ? । अथोत्संघटनेनोपहन्यते, तच चेत्तस्यौपः । शार्क तस्यमार प्रधानं.प्रधानवचोऽस्य तदनन्तरेण धनम्य पतिधिक उपघातः (तथा अकप्पिय सि) अकल्पिको नामागीतार्थः; तस्याप्यश्रुतत्वात् । पुनः किविशिष्टमित्याह-मूत्रं प्रथमं कारणं.मं. तदु विषये ब्रूते-यथा-अकल्पिकेन प्रथमशैकरूपेण शुरुमझा- सारदुःखमोक्षस्य समम्नसांसारिकपुःखविमोक्रमोकम्य. नदेव. तोञ्छ वस्त्रपात्राद्यानीतं किं न परिभुज्यते? ; तस्य झातोचत- नूतं सम्यक् मसिनायत्या श्रान्मनो ऽगनिवईका नयन्ति । या विशेषतः परिभोगाईत्वात्। (संभोप इति) तथा संभोगे बूते. मुगतिस्तेषामेवंवदनां फलमिनिभावः । इह पूर्वमुन्सवेऽनुन्सयथा-सर्वे पञ्च महावतधारिणः साधवः,सांभोगिका एव युक्ता | वे वा गृहीतस्य पार्श्वस्थस्य प्रायश्चित्तमुक्तम् । नासांनोगिका इति।
तत्र उत्सवप्ररूपणार्थमाहसाम्प्रतमकल्पिकोचितं विवृणोति
सक्कमहादीया पुण, पासत्थे ऊसवा मुणेयव्या । किंवा अकप्पिएणं, गहियं फासुयं तु होइ उ अभोज्जं ।।
अहबंदे ऊमवो पुण, जीए परिसाएँ उ कहेइ ।। अन्नाचं को वा, होरे गुणो कप्पिए गहिए?॥
पार्श्वस्थे पावस्थस्य, उत्सवा झातव्याः शक्रमहादयः इन्किं वा केन वा करोन अकल्पिकेन अगतिार्थेन गृहीतं प्रासु- महादयः। श्रादिशब्दात् स्कन्दरुरुमहादिपरिग्रहः। यथाच्छन्दकमझातोश्चमपि अभोज्यमपरिभोक्तव्यं नवति । को वा कल्पि- स्य पुनरुत्सवो यस्याः पर्षदः पुरतो यथाच्चन्दः स्वच्छन्दविककेन (अत्र गाथायां सप्तमा नृतीयाऽर्थे ) गृहीतो गुणो नवतिः | ल्पितं प्ररूपयति सा पर्वत झातव्या । एतदपि च सवभूते. बजयत्रापि शुद्धत्वाविशेषात् ।
यः पर्षदि स्वकीयकुमतप्ररूपणं चतुर्मासपएमासवर्षेषु कदाअधुना (संभोए ) इति व्याख्यानयति
चिता करोति, अनीदणं वा, तत एतेषु वतव्यम, तश्च पार्श्वपंचमहन्वयधारी, समपा सम्वेसि किं न गंजंति । । स्थाऽऽगमानुसारेण केयम् । इय चरण-वितहवादी, एत्तो वोच्छ गतीसं तु ।।
अत श्राहपञ्चमहावतधारिणः सर्वे श्रमणाः किं नैकत्र नुञ्जते ?, किं ना. जाहिँ बहुगो तहिँ बहुगा,जहिँ बहुगा चउगुरू तहिं ठाणे। विशेषेण सर्वे सांभोगिका जवन्ति ?.येनेके सांभोगिकाः, अपरे
जहिँ गणे चनगुरुगा, जम्मासे तत्थ ऊ जाणे ।। असांभोगिकाः क्रियन्ते इति । इत्येवमुपदर्शितेन प्रकारण यथाच्छन्दोऽनासोचितगुणदोषः, चरणे चरणविषये वितथवादी ।
जहि पुण छम्मासा तहिँ, व्यं पुण छेयगणए मूलं । अत ऊर्द्ध तु गतिषु वितथवादिनं वयामि ।
पासत्ये जनणियं, अहबंदे विवाहियं जाणे ॥ यथाप्रतिज्ञातमेव करोति
यत्र पार्श्वस्थस्य मासलघु प्रायश्चित्तमुक्तं तत्र यथाच्छन्दसि चत्वारो - खेतं गतो य अडविं, एको संचिहए तहिं चेव ।
लघुकाः। यत्र चत्वारोघुकाम तत्र स्थाने च चत्वारोगुरवः। यत्रच
स्वारो गुरुकास्तत्र पएमासान् गुरुन् जानीहि । यत्र पुनः घरमासा. तित्यगरो त्तिय पियरो, खेत्तं पुण भावतो सिछ।।
स्तत्र ज्ञातव्या वेदः,च्छेदस्थाने च मूत्रम। तद्यथा-यद्युत्सवानाचेकस यथाच्छन्दो गतिषु विषये एवं प्ररूपणां करोति-"एगो गह- दाचित्कथयति ततश्वत्वारो सघुका मासा अथाभीक्ष्णं कथयति वती, तस्स तिशि पुसा, ते लम्बे छेत्तकम्मोवजीविणो पिय- ततश्चत्वारो गुरुकाः । श्रथोत्सव कदाचित् ते ततश्चत्वारो गुरेण चित्तकम्मे नियोजिया। तत्थेगो खेत्तकम्मं जहाणत्तं करेइ ।। रुकाः; अनीक्षणकथने षण्मासा गुरवः। परमासा यायदतीक्षणका पगो अडवि गतो; देसं देसेण हिंड इत्यर्थः । एगो जिमित्ता थने मूलम् । अत्रोत्सवानुत्सबविशवरहिततया सामान्यतोऽनिजिमित्ता देचकुलादिसु अत्थति । कालंतरण तेसि पिया मतो। धानमुक्तमोघेन प्रायश्चित्तम्। अधुना विभागत उच्यते-चतुरो मातोहं दव्वं पितिसियं ति का सव्वं सम्म विरिक्कं । एवं तेसि जं सान यावत्कदाचिपुत्सवाभावे प्ररूपणायां चत्वारो लघुमासाः। एगेण उपज्जियं तं सब्वेसि सामम्म जायं । एवं अम्हं पिया परमासान् यावच्चत्वारो गुरवः। वर्ष यावत्परामासा गुरवः। तथातित्थयरो,तस्स वयोवदेसेणं सब्वे समणा कायाकलेसं कु- चतुरो गुरुमासान् यावदुत्सवाभावेऽभीषणप्ररूपणायाः चत्वारो व्यंति। अम्हे न करेमो, जं तुभोहं कयं । अम्हं सामन्नं जहा तु. गुरुकाः पिएमासान यावत्सवमभीक्ष्णप्ररूपणायां षण्मासा गरम्भे देवलोग सुकल पब्वयाई वा सिकिंवा गच्छह, तहा अम्हे यावर्षे यावदेवंप्ररूपणायां छेदः। चत्वारोमासान यावदुत्सवे क. विगच्छिस्सामो"। एप गाथाभावार्थः। अक्षरयोजना त्वियम- दाचित्प्ररूपणात् चत्वारोमासा गुरवः।पएमासान यावदवप्ररूप. एकः पुत्रः केत्रं गतः। एकोऽटवीम.देशान्तरेषु परिनुमतीत्यर्थः । णायां षएमासा गुरवः । वर्ष यावत्प्ररूपणायां दः । तथा-चअपर एकस्तत्रैव संतिष्ठते। पितरि च मृते धनं सर्वेषामपि स. तुरो मासान् यायदुत्सवेष्वभीषणं प्ररूपणायां चतुर्गुभकः छेदः। मानमा एवमंत्रापि पिता पितृस्थानीयस्तीर्थकरः । क्षेत्रफलं धनं | वधे यावदेवप्ररूपणाया मूलामात । पतदव सामान्यता ग्रहणम् । पुनर्विभावतः परमार्थतः सिमिः, तां यूयमिव युप्मदुपार्जनेन (पासत्थेत्यादि) पावस्थे यत्र स्थाने यत् भणितं प्रायश्चित्तं त