Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 1012

असमाहिहाण
अनिधानराजेन्छः।
असमिक्खियमासि (ण) भिर्मदस्यानैः अथ वा-"महरो अकुलीणोत्ति य,उम्मेही दमगमः | णं कुर्वन् महता शब्देनोहपतिः दोपाश्चेहोत्तराध्ययनवृने. दबुकित्ति। अवि अप्पसाभलद्धी, सीसोपरिजवति आयरियं"।१।। रवसेयाः १६ । नथा- भेदकरे त्ति) येन कृतेन गम्य इति । एवं च गुरुं परिभवन् आझोपपातं वा कुर्वन् आत्मानमन्यां- नेदो नवति तत्तदातिष्ठते ( झझकरे त्ति) नन्कगेति येन वाऽसमाधौ योजयत्येव ५। तथा-(थेगेवघार त्ति) स्थविरा श्रा- गणस्य मनोपुःखमुत्पद्यते, तद्भापत वा १७ । तथा-(कलहचार्यादिगुरवः, तान् श्राचारदोषेण शीलदोघेणाऽयज्ञादिभिर्वोप- करे त्ति अाक्रोशादिना येन कलहो भवति तत्करोति; स चैव हन्तीत्येवं शीलः स एवं चेति स्पविरोपघातिकः ६। नथा-(नूतो
गुणयुक्तो हि असमाधिस्थान भवति इति वाक्यशेषः १० । बघातिए त्ति) भूतान्येकेन्द्रियादीनि तानि उपहन्तीति भूतोप
तथा-(सूरप्पमाणलाई) सूरप्रमाणनोजी योदयादस्तसमघातिक प्रयोजनमन्तरेण,ऋद्धिरसातगौरवैर्वा, विभूषानिमित्तं
यं यावदशनपानाद्यन्यवहारी नाचिनकाले स्वाध्यायादि न क. घा, प्राधाकर्मादिकं वा,पुष्टालम्बनेऽपि समाददानः; अन्यद्वा ता
रोति, प्रतिप्रेरितो रुष्यति, अजीणे च बह्वाहारेऽसमाधिः संजाय. दृशं किञ्चित् जाषते वा करोति, येन भूतोपघातो भवति ७)
त इति दोषः २५ । तथा-( एसणास भिए अममिए यावि (संजसणे त्ति) संज्वलतीति संज्वलन:-प्रतिक्षणं रोषणः, स भवति ति) एषणाय समितश्चापि संयुक्तोऽपि नानैषणां परिच तेन क्रोधेनात्मीयं चारित्रं सम्यक्त्वं वा इन्ति, दहति घा हरति, प्रतिप्रेरितवासी साधुभिः सह कलहायते । अनेषणीज्वलनवत् । तथा-(कोहणे त्ति ) क्रोधनः सत्करोत्यन्त.
यं मां परिहरन् जीवोपरोधि वर्तते । एवं चात्मपरयोरसक्रुको भवति, भनुपशान्तवैरपरिणाम इतिभावः । तथा-(पि
माधिकरणादसमाधिस्थानमिदं चिंतितममिति २०। ( एवं टीमसए त्ति) पृष्टिमांसाशिकः, पराङ्मुखस्य परस्यावर्णवादका
खस्वित्यादि) एवमित्यनन्तरोत्तेन घिधिना, खर्वाक्यारी, श्रगुणनाघीति भावः, सचैवं कुर्वन् आत्मपरोनयेपांच शह
लहसी। शेषं व्याख्यानार्थम् !(इति मिसि) इति परिसमापरत्र चासमाधी योजयत्येव । अपिशब्दात् साकाद् वा वक्ति इति
सावेषमयों वा।पतानि असमाधिस्थानानि अनेन वा प्रकारेण झयम तथा-(अनिक्खण २ ओहारिए त्ति)अभीक्ष्णं अभीक्ष्ण
वीमीति गणधरादिगुरूपदेशतो, नतु स्वोत्प्रेक्षययुक्तोऽनुगमः; अवधारयिता शङ्कितस्याप्यर्थस्य निःशङ्कितस्येव-एवमेवायमि.
नवप्रस्तारस्वम्यतोऽवसेयः । दशा० १ ० । स० । प्रा० त्यवं वक्ता । अथ या-अवहारयिता परगुणानामपहारकारी यथा
चू०। आव०॥ तथा,दासादिकमपि परं प्रति तथा प्रणति दासश्चोरस्त्वमित्या
असमाहिमरण-असमाधिमरण-न० । बालमरणे, पातु० । दि ११ । तथा-(णवाई इत्यादि ) नबानामनुत्पन्ननामधिकर
असमाधिमरणे दोषाःणानां कलहानामुत्पादयिता, तांश्चोत्पादयन् आत्मानं परं चाs. समाधौ योजयति । यथा
जे पूण अटमईया, पयलियसन्ना य चक्कभावा य । " वादो भेदो अयसो, हाणी सणचरितणाणाणं ।
असमाहिणा मरंति उ,न हु ते आराहगा मणिया ॥३०॥ साहुपदोसो संसा-रवद्धणो साधिकरणस्स ॥१॥
ये पुनर्जीवाः,अष्टौ मदस्थामानि येषां तेऽप्रमादिकाः। 'अत्तमईप्रतिभणि श्रमणिए वा, तावो मेदो चरित्तजीवाणं ।
श्रा' इति पाठे आते आतध्याने मतियां ते प्रासमतिकाः स्वारूचसरिसं ण सील, जिम्हं ति य सो चरति लोए ॥२॥
थे हकप्रत्ययः, प्रचलिता विषयकायादिभिः सन्मार्गात्प. जं अजियं समीख-ल्लापहि तवणियमवंभमइएहि ।।
रिप्रभ्रष्टा संज्ञा बुद्धिर्थेषां ते प्रचलितसंहाः । प्रगसितसंज्ञा वा, मा हुनयं छिज्जेहिह, बहुवत्तासागपत्तेहिं" ॥३॥
चः समुच्चय; कच्यते संकल्पते प्रात्मा परो वा ऐहिकपारत्रिक
लानाद्येन स वक्रः, कुटिलो घा भावो येषां ते तथा,यत एवंविअथवा नवानि अधिकरणानि यन्त्रादीन तेषाम्-"न वावत्त
धाग्रत एवाऽसमाधिना चित्तास्वास्थ्यरूपण म्रियन्ते । मह नैव, कलहो विण, पढति अवच्छलउ दंसणे हीणो । जह कोवाहिवि
हुरषार्थे,ते पाराधका उत्तमार्थसाधका भवन्तीत्यर्थः। पातु। बुही, तद हाणी होति चरणे वि"॥१॥ नवोत्पादयिता १२। (पोराणाई ति ) पुरातनानां कलहानां कमितव्यवशमितानां
असमाहिमरणकाण-असमाधिमरणध्यान- 'मएसमाधिना मर्षितत्वेनोपशान्तानां पुनरुदीरयिता भवति १३ । तथा-(अ.
एपनियताम्'इति चिन्तनमसमाधिमरणध्यानम् । स्कन्द काचार्य काले सज्झायेत्यादि ) अकाले स्वाध्यायकारकः । तत्र प्रतिकु प्रथम,यन्त्रे पीलवतोभव्यपालकस्येव दुर्ध्याने,आतु। काला-उत्कालिकसूत्रस्य दशवैकालिकादिकस्य संध्याचतुष्टयं असमाहिय-असमाहित-त्रि० । अशोभने वीनसे दृष्टे च । त्यक्त्वाऽनवरतं भणनम्, कालिकस्य पुनराचारामादिक- सूत्र०१९०३ अ०१०। सत्साधुप्रदूषित्वात् शुभाध्यवसास्योद्घाटापौरुषी यावद्भनम् । अवसानयामं च दिवसस्य, यरहिते, सूत्र.१७०३ अ०३30। मोकमार्गाण्यात भावसनिशायाश्चाद्ययामं च त्यक्त्वा अपरस्त्वकाल एय। अकाल- माधेरसंबूततया दूरेण वर्तमाने, सत्र०१ श्रु० ११ अ०। स्वाध्यायकरणदूषणानि तु बृहत्कल्पवृत्तितोऽवसेयानि नेह | नासमिक्खियकारि (हा)-असमीक्तिकारिन-त्रि० । अनाविस्तरत्वामुक्तानि १४ । तथा-( ससरक्खपाणीत्यादि)।
लोचितकारिणि, दश०६ अ०। सरजस्कपाणिपादो-यः सचेतनादिरजोगुगिडतेन दीयमानां भिकां गृहाति । तथा-यो हि स्थरिडलादौ संक्रामन् न पादौ
असमिक्खियप्पनावि ( ण् )-असमीक्षितप्रमापिन्-पुं०। प्रमार्टि । अथ वा-यस्तथाविधकारणे सचित्तादिपृथिव्यां
अपयांलोचितानर्थकवादिनि, प्रश्न० २ श्राश्र0 द्वार । " अणूकल्पादिनाऽनन्तरितायामासनादि करोति स सरजस्क
हितं पुटवावरं इहपरलोगगुणदोसं वा जो सहसा भणइ, सो पाणिपाद इति । स चैवं कुर्वन् संयमे असमाधिना श्रा
असमिक्खियप्पलावो"। नि००८०। ('चंच' शब्दे त्मानं संयोजयति १५ । तथा-( सद्दकरो त्ति ) शब्दकरः |
एतत्स्वरूपं वक्ष्यते) सुप्ते प्रहरमात्रादुई रात्रौ महता शब्देनोल्लापस्वाध्याया- असमिक्खियत्नासि(ए)-असमीक्षितभाषिन्-पुंछ । अप- दिकारको गृहस्थभाषाभाषको वा वैरात्रिकं वा कालग्रह- | लोचितवक्तरि, प्रश्न. २ आश्र० द्वार ।