Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 970

(८०१) अवशल अनिघानराजेन्डा
अवहड अवशल-अवसर-पुं० । मागध्याम "रसोर्लशौ" धान्ना अवसित-अपसिधान्त-पुं०1 सिमान्तादपक्रान्ते,"संसारइत्यनेन रूपनिष्पत्तिः। प्रस्तावे, "णं अवशलोपसप्पणीया ला- कारणाद् घोरा-दपसिकान्तदेशनात्" । स्था० १० वा०॥ प्राणो"। प्रा०४ पाद २०३ सूत्र ।
अवसे-अवश्यम्-अव्यका" अवश्यमो में-डो"।।४।४२७। अवस-अवश-पुं० । कर्मपरक्शे, उत्त०६१० परवशे, सूत्र०१
इत्यपभ्रंशेऽवश्यमः स्वार्थे में प्रत्ययः।" भबसे सुकहिं पण" शु० ३ ०१ उ० । उत्त० । प्रभा
प्रा० ४ पाद । अवश्यम-प्रन्य० । "अवश्यमोहे-मौ"||४|४२७ । इत्य
अवसेस-अवशेष पुन अवशिष्टे, स्था० ७ ठा। पातु । तदपनशे स्वार्थे मः। निश्चये, अशक्यनिवारणे च । “भवसन सु रिने उपाय अहि सुप्रजिअहि" । प्रा०४ पाद ।
अवसेह-गम्-धा० । “गमेरई-श्रइच्छा एवजा" मा १६१ अवसनण-अपशकुन-म० । मानसूचके निमित्तभेदे, पृ.।।
इति सूत्रेण गमेरवसेहादेशः । अवसेह-गच्छति।प्रा० ४ पाद ॥ तानि चमलिणकुचेले अन्न-गियराए साणखुज्जवमभे य ।
श्रवसेह-न-धा० । प्रदर्शने, “नशेणिरिणास-णिवहावसे
ह."८।४। १७८ । इत्यादिसूत्रेणावसेहादेशः । अवसेदरएए तु अप्पसत्था, हवंति खित्ताउ तिस्स ॥
नश्यति । प्रा०४ पाद। मसिनः शरीरेण बर्वा मलीमसः, कुचेलो जीर्णादिवसपरि
अवसोग-अपशोक-पुं० ।वीतशोके, जम्बूद्वीपापेकया द्वादशधाना, अभ्याङ्गितः स्नेहाभ्यक्तशरीरः, श्वा वामपार्श्वदक्षिणपागामी, कुन्जो वरुशरीरः । वमभो वामनः । एते मलिनाद
द्वीपाधिपतौ देवे, दीप। योऽप्रशस्ता नवन्ति क्षेत्रानिर्गच्चतः ॥
अवस्स-अवश्य-त्रि० । अवश्यप-योऽवश्यशदोऽकारा
न्तोऽप्यस्ति । प्रा० म० द्वि० । प्रभा । नियते, भाव० ४००। रत्तपमचरगतावस-रोगियविगला य आउए विज्जा ।
अवस्सकम्म-अवश्यकमेंन्-न० । भवश्यक्रियायाम, मा० कासायवत्थल-लिया य ज न साहति ॥
चू०१०।
अवस्सकरणिज-अवश्यकरणीय-न० । मुमुक्षुभिरवश्य रक्तपटाः सौगता,चरकाः काणादा, धाटीवाहका वा; तापसा
क्रियते इति अवश्यं करणीयम् । विशे० । प्रावश्यके, सरजस्कारोगिणः कुष्ठादिरोगाक्रान्ताः,विकलाः पाणिपादाद्य.
मुमुक्षुजिनियमानुष्ठयत्वात्तस्य । अनु० | प्रवश्यकरणमिति -चयवन्यजिताः, श्रातुरा विविधदुःस्त्रोपद्धताः, वैद्याः प्रसिकाः,
प्रश्ने प्रदर्यते-अन्वर्थत्वावश्यकरणसंक्षायाः, भास्करवफाषायवनाः कषायवनपरिधानाः, उद्धूलिता नस्मोतित
त्, अवश्यकरणीयत्वादवश्यकरणं कुर्वन्तीति । कथमिदमवगावाः धूलीधूसरा वा । एते केत्रानिर्गच्छद्भिदृष्टाः सन्तो यात्रा
श्यकरणं, कथमियमन्वयेति ? दर्शाते-अर्थमनुगता या संज्ञा गमन, तत्प्रवर्सक कार्यमप्युपचारात् यात्रा, तां न साधयन्ति । साऽन्वर्था; अर्थमजीकृत्य प्रवर्तत इत्यर्थः । कथमिहा;यथा-भा. उक्का अपशकुनाः । वृ० १ स।
स्करसंशा अन्वर्था । कथमन्वर्था , नासं करोतीति जास्कर इति अवसक्कण-अवष्वष्कण-न० । साध्वयावसर्पणे, पश्चा० १३ यो भासनार्थः,तमङ्गीकृत्य प्रवर्सत हत्यन्वर्था। तथाऽवश्यकरणविव० । माचा । पश्चाद्रमने, प्रव० २ द्वार।
मिति श्यं संज्ञा अन्वर्या। कथमिति चेत्? घूमहे-अवश्य फियत अवसकि (ए)-प्रवष्वष्किन्-त्रि० । अवसर्पणशीले, सूत्र०५
इत्यवश्यकरणमिति योऽवश्यकरणार्थोऽवश्यकर्त्तव्यता तमकी
कृत्य प्रवर्तते यस्मात्तस्मात्सर्वेकेवलिभिः सिखद्भिरवश्यक्रि७० ६.१००। दूरगमनशीले, सूत्र.१७०३ १०२ उ०॥
यमाणत्यादवश्यंकरणमित्यन्वर्थसंझासिफिः । प्रा० चू०२ अ०॥ अवसज्ज-गम्-धा० । “गमेरई-अपाणुवजावसजसोल०
अवरसकिरिया-अवश्यक्रिया--स्त्री० । पापकर्मनिषेधे, “प्र. 11४१६२ । इत्यादिना गमेरवसज्जाऽऽदेशः । अवसजा
वस्सकम्म ति वा अवस्सकिरिय ति वा एगहा"। मा० चू० गच्छति । प्रा०४पाद॥
१०। अवसप्पि [ [ ] अवसर्पिन-निका परिहारिणि, सूत्र.१७०५
अवह--कृप-धा० । सामगे, " कृपोऽबढोणिः"।८।४।१५१। भ.२०॥
इति रुपेः 'यह' इत्यादेशो रयन्तो भवति । वहावेश-कल्पते। अवसय-अपसद-त्रि०। तुच्छे, स्था०४ ग०४०॥
प्रा०४ पाद। अवसर-अवसर-पुं० । प्रस्ताव, विन्नागे च । दश० ११० । अवह-रच्-धा०-चुरा०। प्रतियो, “रचेरुम्गहावद-बडविडाः" "अहुणाऽवसरोणिसीहचूलाए" । नि० चू० १० । ।८।४1ए | इति रचेर्धातोः 'अवह' प्रादेशः। वहा-रच
यति। प्रा०' पाइ। अवसरण-अवसरण-न । समवसरणे, प्रव०६२ द्वार भ०।
अवह-अपहति-स्त्री० । विनाशे, विशे० प्रा० म० । अवसवस-अपस्ववश-त्रि०अपगतात्मतत्वे, शा०१६ मा
अवहह-अपहृत्य-श्रव्य० । परिहत्य, (मौ०) परित्यज्य, अवसह-अवसथ-पुं० । गृहे, उत्त० ३२ भ०॥
( सूत्र० १ भु०४ भ० १ उ० । दर्श० । दश ) निरूप्येत्यर्थे, प्रवसावण-अवश्रावण-नाकाजिके," अवसावणं लाडाणं
माचा०२ २०५०२ उ०। कंजिनं भन्न"सि । इह लाटदेशेऽवभावणर्फ काम्जिकं म- अवहम-अवहत-त्रि०) "प्रत्यादी डः"1८1१। २०६ । ति गयते । वृ०१०।
तस्य मः । प्रा०१पाद । परिहते, नि० ०१०१०। प्राच० ।