Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 1002

(८३३) श्रसज्जाश्य अन्निधानराजेन्डः।
असज्जाइय रुद्रायतने मातृगृहेषु माडम्बरादीनामधस्तादस्थीनि सन्ति, दिषु भस्वाध्यायदिनानीति कृत्वा त्यज्यन्ते, तद्वत् 'ई'दिनमपि, तेन कारणेन तत्र द्वादश वर्षाएयऽस्वाध्यायः ।
तेन हेतुना कथं न त्यज्यते?, केचिवमतिनस्तदिनं त्यजन्ति,पाअसिवोमघायणेसुं, वारस अवसोहियम्मि न करेंति। ।
त्मनां का मर्यादा?,इति प्रश्ने, उत्तरम्-'ईद' दिनास्वाध्यायविषये
वृद्धाऽनाचरणमेव निमित्तमवसीयते। ह।०३ प्रका० ११ प्र० । कामिय व्ढे कीरइ, आवासियसोहिए चेव ।।
जे भिक्खू असज्काए सफायं करेइ, करंतं वा साइपत्र प्रामे समुत्पनेनाशिचम भूयान् जनः कालगतः, न च नि-| काशितः,यदि वा-अवमौदर्येण प्रनूतो जनो मृतो, न च निष्का
ज्जा ।। १५॥ तः, अथवा-भाघातस्थानेषु ज्यान जनो मारयित्वा निक्षिप्तो | जम्मि जम्मि कारणे सकारोण कीरति तं सव्वं असहाय,त वर्तते । पतेप्वशिवावमौदर्यायतनस्थानेषु पूर्व विशोधनं क्रिय- च बहुविहं वक्त्रमाणं; तत्थ जो करे, तस्स चउलदु, प्राणाभते, विशोधने च क्रियमाणे यद् रष्ट तत्परित्यज्यते । अरष्टविषये गो, प्रणवत्था, मिच्छतं, मायसंजमविरादणा य । नि० चू०१६ च देवतायाः कायोत्सर्ग कृत्वा पगन्त । मथ न क्रियते विशो- उ०। (स्वाध्याये एव स्वाध्यायः कर्तव्य इति ' सजाय ' शब्दे धनं, ततस्तस्मिन्नविशोधिते द्वादश वर्षाणि यावत् स्वाध्यायं न चतुर्थभागे वयते) कुर्वन्ति । अथ तत् मशिवादिस्थानमानिकायेन भ्यामित,वर्षोद
__णो कप्पणिग्गंयाणं वा णिग्गंथी वा अप्पणो अकेन वा प्लवितं, तदा क्रियते तत्र स्वाध्यायः ( आवासियसोहिए चेव सि ) श्मशानं यदि योजनैरावासितं ततस्तस्मिन्ना
सज्काइए सम्झायं करित्तए, कप्पति गं अप्ममयस्स वा. वासिते शोधनं क्रियते, यद्रश्यते तत् विविच्यते। एवं शोधिते
यणं दिलिइत्तए । तस्मिन् अष्टाद्युपघाताय देवतायाः कायोत्सर्ग कृत्वा स्वा- न कल्पते निग्रन्थानां निर्ग्रन्धानांवात्मनःसमुत्थेऽस्वाध्यायिके ध्यायं प्रस्थापयन्ति ।
स्वाध्याय कर्तु,किन्तु कल्पते परस्परस्य वाचनांदापयितुमन्यत्र। महरग्गाममयम्मी, न करेंती जान नीसियं होति। यदि वा प्रकाशनानन्तरं गाढवन्धे प्रदते सति तत्रापि स्वयमपुरगामे च महंते, वामप्रसाहिं परिहरंति ॥
पि वाचनां दातुं कल्पते इति वाक्यशेषः। डहरके बुचके प्रामे कोऽपि मृतः, तस्मिन् मृते तावत्स्वाध्या
एतदेव भाष्यकारः सप्रपञ्चमाहयो न क्रियते यावत् कमेवरं न निष्काशितं भवति । पुरे पत्तने प्रायसमुत्थमसज्का-इयं तु एगविह होइ दुविहं वा। महति वा प्रामे वाटके साहौ वा यदि मृतो नवति तदा तं एगविहं समणाणं, दुविहं पुण होइ समणीणं॥ वाटकं साहि वा परिहरन्ति । किमुक्तं भवति ?, तत्र न कुर्वन्ति स्वाध्यायं यावत्तद्वारकात साहीतो वा निष्काशतं नवति,
मात्मनः शरीरात्समुत्थं संनूतमात्मसमुत्यमस्वाध्यायिकमेक
विधमानवति,द्विविधं वा। सत्र यत् एकविधम-प्रशो भगन्दराबाटकात साहीतोऽन्यत्र मृते नास्वाध्यायः ।
दिविषयम, तत् श्रमणानां भवति । श्रमणीनां पुनर्भवति विधिजइ य नवस्सयपुरतो, नीज्जइ तं महब्धयं ताहे। धम्-अशी प्रगन्दरादिसमुत्थम् , ऋतुसंभवं च । हत्यसयंतो जावउ, तावउ न करेंति सज्झायं ।।
तत्र यतनामाह-- यदि तत् कमेघरं मृतकं नीयमानं संयतानामुपाश्रयस्य पुर- धोयम्मि य निप्पगले, बंधा विमेव होति नकोसा । तो हस्तशताज्यन्तरेण नीयते, ततो यावत् हस्तशतान्तो ह.
परिगलमाणे जयणा, विहम्मी हो। कायन्या ।। स्तशतं व्यतिकम्यते, तावत्र कुर्वन्ति स्वाध्यायम, हस्तशतं व्युत्कान्ते पठन्ति ।
वणादौ निप्रगले धौते उपरि क्षारप्रक्तपपुरस्सरं त्रयो पन्धा उ. अत्र पर माह
त्कर्षतो भवन्ति । तथाऽपि परिगलति द्विविधे वणादावावे
च पतना वक्ष्यमाणा कर्तव्या। कोवी तत्थ भणेजा, पुप्फादी जाव तत्थ परिसाडी।
पतदेव सप्रपञ्च प्रावयतिजा दीसंती तावन, न कीरए तत्थ सकारो॥
समणो उ वणे व जग-दरे व बंधेको य वारति। कोऽपि तत्रयात्-या तत्र मृतके नीयमाने पुष्पादीनाम,प्रादिशमाद जीर्णचीवरखएमादीनामुपाश्रयस्य पुरतो हस्तशताभ्यन्तरे
तह गालते गरं, छोढुं दो तिएिण बंधामओ ।। परिशादिः, सा यावत् रश्यते तावत्सत्र न क्रियते स्वाभ्यायः।
अमणो व्रणेवा,जगन्दरेवा परिगलति हस्तशताबदिगत्वा निअत्र रियह
प्रगलं प्रकाल्य चीयरेकारंक्षिप्त्वा उपरि अन्यन् चीवरं कृत्वा
घणं जगन्दरं वा बध्नाति, तत एवमेकं बन्धं कृत्वा वाचयति । भाइ न य तं तु तर्हि, निजंतो मोतु हो असम्झायं ।
- यदि तथापि परिगलत्यऽस्वाध्यायिक,तत परिकारं मिक्षिप्य जम्हा चउप्पयारं, सारीरमतो न वजंति ॥
द्वितीयं बन्धं ददाति, ततो वाचयति । तथाऽप्यतिष्ठति तृतीयजण्यते-अत्रोत्तरं दीयते-तत्र नीयमानं मृतकं मुक्त्वा अन्यत्क- मपि बन्धप्रत्यवतारं दत्वा वाचयति । नकपुष्पादिकं पतितमस्वाध्यायिकं न भवति,यस्मात् शरीरमस्वा.
जाहे तिपिण विजिन्ना, ताहे हत्यसयत्राहिरा धोर्ड। भ्यायिकं चतुःप्रकारं रुधिरादिभेदतश्चतुर्विधम् । पुष्पादिकं च
बंधिउ पुणो वि वाए, गंतुं प्राणत्थ व पदति ॥ तव्यतिरिक्तम, अतोनस्वाध्यायिकतया तत्र वर्जयन्ति। प्रात्मसमुत्थं त्वतनसत्रे व्याख्यास्यते।व्य०७ उग'ईद'दिने ऽस्वाध्या- यदा प्रयोऽपि बन्धास्तेनाऽस्वाध्यायिकेन विनिना भवन्ति. यः। यथा-महाहिसावत्वेनाऽऽश्विनचैत्रदिनानि सिमान्तवाचना-। तदा हस्तशताद बहिर्गस्वा निप्रगलं प्रकास्य, पुनः कारं निक्षिप्यो
१०६
Jain Education Interational