Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 971

(७०२) अवहम अनिधानराजेन्द्रः।
प्रवाय "बालगं अबहाय अवहमे विसुझे भव" निःशेषबालानले. काटिकादेशादाशिरोवृत्तेर्जयादितरेषां चायना निरोघादपापहारात् । भ० ६ ० ७ उ0नि0 चू।। आव० । देशान्तरं ध्वगतित्वसिद्धेरवादिना जलादिनाऽसंगताऽप्रतिरुद्धता । जिनीते, प्रव०१ द्वार।
तोदानो हि योगी जले महानद्यादौ महति वा कर्दमे तीक्ष्णेषु अवहत्यिय-अपहस्तित-त्रि० । निराकृते. नं० ॥
वा कण्टकेषु न सजति, किन्तु लघुत्वात्तुलपिण्डवजालादाव
निमजन्नुपरि तेन गच्छतीत्यर्थः । तदुक्तं-"उदानजयाज्जलपअवहसंजम--अपहृत्यसंयम-पुं० । अवधिनोचारादीनां परि
कण्टकादिष्वसङ्ग उत्क्रान्तिश्च" । द्वा० २६ द्वा० । ष्ठापनतः क्रियमाणे, स०१७ सम०।
अवाईण-अवातीन-त्रि० । वातीनानि वातोपहतानि, न वातीअवहन-अवहनन--न० । उदूखले, वृ० १०॥
नानि अवातीनानि । वातेनापतितेषु, रा०। जी० । का० । अवहमाण-अनव-वि० । ननन् अनन् । श्रारम्भाऽकरणेन पी- अवानह-अमातृत-त्रिका प्रावरणरहिते, दश०३ मा प्रावमामकुर्वति, "एसंते अवहमाणा उ" । दश० १ ० ॥ रणाभावे, न० । न०२ श० १ ००। अवहर--गम्--धा0। "गमेश्रच्चा०" ८।४।१६२ । इत्यादिना | अवागिश्व-प्रवाग्मिन्-त्रि० । भवाचासे, व्य०७ उ०। गमेरबहरादेशः । अवहर-गच्छति । प्रा०५ पाद ।
अवामणिज्ज-अवामनीय-न० । संसर्गजंगुणं दोषं वा संसर्गानश-धा-दिवा०। प्रदर्शने, “नशेणिरिणास-णिवहावसेह-प
न्तरेणाऽवमति कन्ये, स्था० १० ठा० । डिसा-वसेहाबहराः"1181१७८ । इति नशेरबहरादेशः। अवहर-नश्यति । प्रा०४ पाद ।
अवाय-अपा(वा)य-पुं। अप-इ-अन् । रागादिजनितेषु प्राणिनाअप-ह-धा० । चोरणे, स्था० ५ म०१ उ० । स्वीकरणे, सूत्र
मैहिकामुमिकेष्वनर्थेषु, स्थाot To 30 पायोऽनः; स यत्र
द्रव्यादिष अभिधीयते,यथा-एतेषु द्रव्यादिविशेषेषु अस्त्यपाया, १श्रु० अ० । प्रभ० । उपा० । भूते तु-' अवहरिसु' अपह
विवक्तिव्यादिविशेषेधिव, हेयता चाऽस्य यत्राभिधीयते तदातवान् । स्था०१० ठा0।
हरणमपाय इति । उदाहरणभेदे, स्था०४० ३००। विनाभवहाय-अपहाय-श्रव्य० । त्यत्वेत्यर्थे, भ० १५ श०११ शे, ध०१ अधिo विश्लेषे, नं। तत्रापायश्चतुःप्रकारः। तद्यउ० । सूत्र ॥
था-व्यापायः, केवापायः, कालापायः, भावापायति । अवहार-अपहार-पुं० । अपहरणमपहारः। प्रा० म०द्वि० ॥
तत्र व्यादपायो व्यापायः । अपायोऽनिष्टप्राप्तिः । व्यगीदेवहिष्करणे, नि च।
मेव वाऽपायो व्यापायः, अपायहेतुत्वादित्यर्थः । एवं केत्रा
दिष्वपि भावनीयम्। वमणविरेगादीहिं, अनंतरपोग्गलाण अवहारो। सेल्लुव्वदृणजलपु-फचुएणमादिहिँ वज्झाणं ॥
साम्प्रतं द्रव्य पायप्रतिपादनायाऽऽह" अम्मतराणं दृसियभंसियपित्तवहिरा दियाण बमणविरयमादी
दबावाए दोन उ, वाणियगा जायरो धणनिमित् । हिं अवहारो बाहिरो सरीरातो पूयसोणियसिंघाणगलालगम्भ- वहपरिणएकमेक, दहम्मि मच्छेण निन्ने ओ॥ ५५॥ मलादि तेल्लुब्वट्टणादिहिं बझं अवहरति । नि० च ७३०।। द्रव्यापाये चदाहरणम-दौ तु (तुशब्दादन्यानि च) वणिजौनाचौ,उत्त०४ अ०। प्रश्न जनचरविशेष, प्रश्न०२ आश्रद्वार। तरी धननिमित्तं धनार्थ, वधपरिणती एकैकमन्योन्यं दे मत्स्ये. अवहारवं-अवधारवत्-पुं० । अवधारणावति, स्था० १० ठा०।। न निर्वेद ति गाथाऽकरार्थः। नाबार्थस्तु कथानकादवसेयः ।
तश्चेदम-"एगम्मि संनिवसे दोभायरोदरिद्दपाया,तेहिं सोरहें अवहि-अवधि-पुं। अवशब्दोऽधःशब्दार्थः । अव अधो वि.
गंतूण साहस्सिो ण चलमो रूवगाणं विढविभो । ते असयं स्तृतं वस्तु धीयते परिच्छिद्यतेऽनेनेत्यवधिः । यद्वा-अवधिर्म- गाम संपत्थिया,श्ता तं णउन्नयं वारपण वहति । जया एगस्स र्यादा रूपिम्वेव वस्तुषु व्येषु परिच्छेदकतया प्रवृत्तिरूपतया, हत्थे तदा श्यरो चिंतेइ-'मारेमि णवरमेए स्वगा ममं होंतु'। तदुपलकितं ज्ञानमप्यधिः । प्रत्यकज्ञानभेद, प्रशा० २० पद ।। एवं बीश्रो चिंतेश्-'जहाऽहं पनं मारेमि'। ते परोप्परं वहप('ओहि' शन्दे तृतीयभागे १४० पृष्ठे व्याख्यास्यते) । रिणया अवस्संति। तओ जाहे सम्गामसमी, पत्ता,तत्थनईअवहेम-मुन्-धा० । मोचने, “मुचेश्छड्डावहेड-मेल्लोस्सिक-रे तडे जिथरस्त पुणराबत्ती जाया। धिरत्यु मम, जेण मए दप्रव-णिलञ्च-धंसाडाः" । ८।४। ६१ । इति मुञ्चतेरवडादे- व्यस्त कर भाउविणासोचिंतित्रो'। परुमो य श्यरेण पुच्छिभो। शः । अवहेडइ '-मुश्चति । प्रा०४ पाद ।
कहिए नणा-मम पि पयारिसं चित्तं होतं । ताहे एयस्स दोसे
णं अम्हेहि पयं चितियं ति काउं तेहिं सो नउरो दहे बूढो । अवहेमिय-अवाधाकृत-अवकोटित-त्रि० । प्राकृतत्वात्सथा- तेय घरं गया। सो अपनलो तत्थ पमंतो मच्चएण गिलिश्रो। रूपम् । अधस्तादामोटिने, 'अवहमियपट्टिसनत्तमंगे'। उत्त० सो मच्छो मेपण मारिओ, वीहीए ओयारियो । तेसिं च १५ अ01
भानगाणं भगिणी मायाए बीहि पछविया,जहा-मच्छे प्राणह । अवहोलेंस-अवदोरयत्-त्रि० । दोलायमाने, ज्ञा० ८ ०। जंजाउगाणं सिऊं ति । ताए असमावसीए सोचेच मच्छो
आणीश्रो । सेमीए फालितीए ण नलश्रो दिट्ठो। चेडीए चिंतियंअवाअसंगया-अवाद्यसङ्गता-स्त्री। जलादिनाऽप्रतिरुद्धता-|
एस गाउनओ मम चेव भविस्सत्ति नुच्छेगे करो। ठविज्जतो याम, द्वा० ।
यथेरीए दिछो,णाओ अं। तीए भणिय-किमेय तुमे जच्चंगे काय? " समानस्य जयाद्धामो-दानस्याबाद्यसङ्गता"जिदानस्य । सावि लोहं गया ण साहातानो दो वि परोपरं पहरंतो।सा