Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 862

64
अब्भुग्गय
धनुमाय प्रयुक्त -त्रि० । श्रभिमुखमुद्रतोऽयुतः । उत्पाटिन, ओ० श्रभिमुच्येन सर्वतो विनिगते पं० २०१० पा चिते १०० त्रिपा० । श्रमिभागे मनागुन्नते, रा० । जं० । अभ्युत्कटे, रा० । जी० । भूद्वयमध्यतो विनिर्गते, जं० २ ० । श्रतिरमणीयतथा इणां प्रत्यनिमुन स्थिते रा० ॥ 'अनुग्गयम उलमल्लिया विमलधवलदंतं अभ्युद्गतमुकुता आयत कुरूमला ये मल्लिकाविच किलास्तद्वद् विमलोदन्तौ यस्य । अथवा प्राकृतत्वात् मस्त्रिका मुकुल वदभ्युद्गतासुनती मिदन्तौ यस्य तवयुद्गलमुकुमसिकावि मन्नवदन्तम् ( हस्तिनम् ) 1 उपा० २ ० "अनुभायम - समलियाचल सरससंग्राणं "अयुतान्युतानि चित्रय कोरकावस्थाविवकिलकुसुमचद्धनानि तथा स शं समं संस्थानं येषां तानि । जं० ७ वक्क० । 'अब्जुग्गयसुयश्वरश्वतोरणवरही अडियसालि मंजिया "युवेदिकायाः सम्बन्धिनि तोरणयरे रचिता लीलास्थिताः शालजञ्जिका यस्यां सा तथा ताम | (शिबिकाम् ) भ० ९ श० ३३ ३० । आ० म० । ० । ० । बहुरत्पनेचा १०
66
अ
( ६६३)
अनिधानराजेन्द्रः ।
93
अभ्रोद्गत शि० । उच्छे भ० १२ श० ५ ० । अनुग्गयभिंगार अभ्युतङ्गार- अभ्युतोऽनिमुखमुत उत्पा दितो भृङ्गारो यस्य स तथा । तथाभूते महाभागे, भौ० ॥ भ० दश (०१ अन्तग्गयमुसिय-अज्यु(ब्रो) तो च्छ्रित-त्रि० । अभ्युद्गतश्चासाबुच्छ्रितश्वेत्यभ्युद्गतोच्छ्रितः। श्रत्यर्थमुच्चे, भ० । “अब्जुग्गयमासे. पहसिया "अयुद्गतमनोगतं वा यथा भवत्येवमुि सत्ययुगतिः । अत्यर्थमुच्य इत्यर्थः प्रथमैकवचनसोपश्चात्र दृश्यः । तथा प्रहसित व प्रनापटलपरिगततया प्रहसितः । प्रभया वा सितः शुकूलः, संबद्धो वा प्रभासित इति । भ० २०८० स० । जं० । जी० । प्रजज्जय- अज्युद्यत- त्रि० । वर्कितुं प्रवृत्ते,
66 अन्भुग्गएसु खरवस " (मेधेषु) मा १ • सोद्यमे, ० अ० उद्यतविहारिणि ०४४० "अयं दुविध अम्भुखमरणेण, अन्यविहारेण था " नि० ० १६४० ॥ अभ्युद्यतविहारमरणयोः स्वरूपमाहजिण सुब-जहानंदे, तिविहो अनुज्जओ ग्रह विहारो । अम्भुज्जयमरणं पुण, पाजवगमरिंगिपिपरिया || जिनकाप, शुरू परिहारकल्पो, यथालन्द कस्मेति त्रिविधो
न्युद्यतः; श्रथैष विहारो मन्तव्यः । अभ्युद्यतमरणं पुनस्त्रिविधम्- पादपोपगमनमिङ्गिनौमरणं, परिशेति भक्तप्रत्याख्यानम बुद्धिप्येतेषु अन्युद्यतरूपतया प्रेयसी ।
अतः कतरनयोः प्रतिपत्तव्यम् उच्यतेसयमेव प्राकालं, नाउं पेवित्त वा बहुं सेसं । बहुगुणाजी, बिहारमनुज्जयं नवइ ।। स्वयमेवाका खातिशयधुतोपयोगाइ दीर्घ शेषमशियमाणं हा पाऊन् श्रुताद्यतिश्ययुकमाचार्य बहुशेष
१७४
भुट्टा या
मवबुध्य; ततः सुबहुगुणलाभकाङ्क्षी सन् विहारमभ्युद्यतं भवति, प्रतिपद्यत इत्यर्थः । बृ० १ ३० । ('णिकप्पिय' शब्देऽस्य विधिः) अस्तुतयमरण अभ्युदयमि विद्धमिति श्रनन्तरमुक्तम् । बृ० १ ० नि० चू० | पं० ब० । संथा० । (पादपोपगमनादिषु वक्तव्यताऽस्य )
विहार-यत विहार-पुं० [अच्युतानां जनकल्पिकादीनां विहारे, पं० ० ४ द्वा० । बृ० । ( स च त्रिविध इति ' अनुजय' शब्दे उक्तम् ) प्रहास-अप्रधान-२० श्राभिमुख्ये मोत्थानमुद्गमनमभ्युत्थानम् | ग० २ अधि० । उत्त० । तदुचितस्यागतस्य श्र भिमुखमुत्थाने, पञ्चा० १७ विष० । दश० । द्वा० । विनयाहरूप दर्शनादेवाऽनन्यजने स्था० ७ डा० ससंभ्रममासनमोचने, उत० ३ अ० । व्य० । प्रव० ।
एष दर्शन विनयभेद इत्थं समाचरणीयःअन्तुडा लडुगा, पामत्यादन] तिरथी । संजणी पुणो तह, संजइवग्गे य गुरुगा छ ||
साधुभिः साधूनामेवान्युत्थानं विधेयं न गृहस्थादीनां तत्रापि संविज्ञानामेव न पार्श्वस्थादीनाम् । अथ पार्श्वस्थादीनामन्यतीर्धकानां हि वाभ्युत्थानं करोति तदा भवः । तथा संयत्यादीनामन्यतः र्थिनीनां संयतवश्यमभ्यु त्याने चतुरः।
अथात्रैव दोषानुपदर्शयति
1
I
उट्ठे इस्थिजह एस चिंति, धम्मे विश्रो नाम न एस साहू । दक्खिन्नपन्नावसमे चैवं, मिच्छत्तदोसा य कुलिंगिणी ॥ संयतं कस्या अपि खिया रायकादिि न्तयेत् - यथैष साधुः स्त्रियमायान्तं दृष्ट्वा श्रज्युत्तिष्ठति । तथा नामेति संभावनायाम् । संभावयाम्यहं नैष सम्यग्धर्मे श्रुतचारिशामके स्थितः अन्यथा किमेष बनाम अि व एवं स्त्रिया अज्युतिष्ठन् दाक्षिष्यवान् भवति । दाक्षिण्यपमायामुपैति विराधनायो दोषाः । यास्तु कुलिङ्गिन्यस्ताः परिवाजिकाप्रभृतयः, तासुअभ्युत्थीयमानासु यथा भइकादीनां मिध्यात्यगमनादयो दोषा भवन्ति ।
अन्तर्थिषु पुनरिमे दोषा:
"
श्रावणा पत्रयणे, कुतित्यजन्भात्रणा अबोही य । खिंसिज्जंति य तप्प - क्खिपाड़ गिहिमुव्वया बलियं ॥ भोभागवत सौगतादीनामन्यतीर्थिकानामन्त्याने प्रथम चरममहती अपभ्राजना भवति श्रहो ! निस्सारं प्रचचनममीयदेवमन्यदर्श निनामभ्युत्थानं विदधाति कुस्योद्भावना प्रभावना जयति तदेव दर्शन शोभनतर यदेव जेना अप्येतत्प्रतिपचानयुसन्तीति । ति ) प्रवचनला घवप्रत्ययं मिथ्यात्वमोहनीयं कर्मोपचित्य भवोदधौ परिभ्रमन् बोधिलाभं नासादयन्ति । ये च गृहिणः सुव्रताः शोभनासुयतधारका सुझावका इ शाक्यादिपपातिभिरुपासकै कमत्यर्थयन्ते कमेव दर्शनं सर्वोत्तमं भवदीयगुरूणामपि एए चैव य दोसा, सर्विसेस पर उन्नतित्थिगी पि
-
:
।