Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 909

(७४०) अमावसा अन्निधानराजेन्डः।
अमावसा चिल्यते, तदा सा युगस्यादित प्रारभ्य त्रयोदशी । ततः स स्य च मुहूर्तस्य पकोनविंशति द्वापष्टिनागेम्वेकस्य च द्वापध्रुवराशिः ६६ । ५। १ त्रयोदशभिर्गुण्यते । जातानि मुहूर्ता- ष्टिभागस्य सप्तविंशती सप्तषष्टिभागेषु तृतीयां आविष्ठीममानामष्टौ शतानि अशापञ्चाशदधिकानि ८५८ । एकस्य च मुहू
वास्यां परिसमापयति ।। एवं चतुर्थी श्राविष्ठीममावास्यामनस्य पञ्चषधिजागाः ६५ । एकस्य च द्वापष्टि भागस्य ६२ स-| इझेपानवत्रं प्रथमस्य मुहूर्तस्य सप्तसु द्वाषष्टिनागेष्वेकस्य च स्काः त्रयोदश १३ सप्तषधि ६७ जागाः । तत्र-"चत्तारिय वा- द्वापष्टिनागस्य एकचत्वारिंशति सप्तषष्टिभागेषु गतेषु ७।४१ याला, श्रह सोका उत्तरासादा" इति वचनात् । चतुर्निच
पञ्चमी श्राविष्ठीममावास्यां पुष्यनको त्रिषु मुहूर्तेषु एकस्य त्वारिंशदधिकैमुहर्तशतैः षट्चत्वारिंशता द्वाषष्टिभागैरुत्तरा
च मुहूर्तस्य द्विचत्वारिंशति द्वापष्टिनागेषु, एकस्य च द्वापषाढापर्यन्तानि नकत्राणि शुक्रानि, स्थितानि पश्चात महती.
टिभागस्य चतुष्पञ्चाशति सप्तपष्टिभागेषु गतेषु ३ । ४२ । नां चत्वारि शतानि पोशोत्तराणि, एकस्य च मुर्तस्य
५४ परिणमयति । एवमुक्तेन प्रकारेण पतेनानन्तोदितेनाभिएकोनविंशतिषष्टिनागाः । एकस्य च धाष्टिभागस्य स
झापेन, शेषमप्यमावास्याजातं नेतव्यमा विशेषमाह-(पोटुकास्त्रयोदश सप्तधष्ठिभागाः । ४१६१३१तत एतस्मात्
वयं दोमि । तं जहा-पुवाफग्गुणी, उत्तरा य त्ति) तत्रैवं सूत्रत्रीणि शतानि नवनवत्यधिकानि मुहूर्तानाम, एकस्य च
पाठ:-"ता पोष्वयं णं अमावासं कर नक्खता जोपंति ? ता मुहूर्तस्य चतुर्विशति षष्टिभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभा
दोसि नक्वत्ता जोएंति। तं जहा-पुवफम्गुणी,उत्तरफगुणीय;" गस्य पदवष्टिः सप्तपष्टिभागा ३६९ ३३ इति शोधनी
श्दमपि व्यवहारत उच्यते । परमार्थतः पुनस्त्रीणि नत्राणि यम् । ततः षोडशोत्तरेच्यः चतुःशतेभ्यः त्रीणि नवन- प्रौष्टपदीममावास्यां परिसमापयन्ति। तद्यथा-मघा, पूर्वाफाल्गुवत्यधिकानि शुद्धानि, स्थिताः पश्चात् सप्तदश मुहूर्ताः ।
नी, उत्तरफाल्गुनी च । तत्र प्रथमां प्रौष्ठपदीममावस्यामुत्ततेज्य एकं मुहूर्त गृहीत्वा द्वापष्टिभागाः क्रियन्ते । कृत्वा च द्वा
रफाल्गुनीनक्षत्रं चतुर्यु मुहूर्तेषु, एकस्य च मुहूर्तस्य पर्मिशती षष्टिभागा राशौ प्रक्षिप्यन्ते, जाता एकाशीतिः। तस्याश्चतुर्विश
द्वाषाष्टिभागेषु एकस्व द्वापष्टिभागस्य द्वयोः सप्तपष्टिभागयो।। तिः शुका, स्थिताः पश्चात् सप्तपञ्चाशत् । तस्या रूपमेकमा
२६ । २ अतिक्रान्तयोः, द्वितीयां प्रौष्टपदीममावास्यां पूर्वाफादाय सप्तपष्टिभागाः क्रियन्ते, तेच्यः षट्पष्टिः शुद्धा, पश्चादेको
ल्गुनीनक्षत्रं सप्तसु मुहूर्तेम्बेकस्य च मुहूर्तस्य एकपष्टौ द्वाऽवतिष्ठते, सप्तधष्टिभागराशौ प्रतिष्यन्ते, जाताश्चतुर्दशसप्तष
षष्टिनागेषु, एकस्य च द्वापष्टिनागस्य पञ्चदशसु सप्तषष्टिनागेषु हिभागाः । आगतं पुष्यनक्षत्रम् । षोडशसु मुहर्तेधेकस्य च
७।६१ । १५ गतेषुः तृतीयां प्रौष्ठपदीममावास्यां मघानकत्रमेमुहूर्तस्य षट्पञ्चाशति द्वापष्टिभागेष्वेकस्य च द्वापष्टिभागस्य
कादशसु मुहूर्तेषु, एकस्य च मुहूर्तस्य चतुस्तिशति द्वापष्टिनाचतुर्दशसु सप्तषष्टिनागेष्वतिक्रान्तेषु द्वितीयां प्राविष्ठीममावा
गेषु, एकस्य च द्वापष्टिभागस्याष्टाविंशती सप्तपष्टिभागेषु ११ । स्यां परिसमापयति ।। यदा तु सृतीया धाविष्ठयमावास्या चि.
३४ । २८ गतेषुः चतुर्थी प्रौष्टपदीममावास्यां पूर्वाफाल्गुनीनन्त्यते, तदा सायुगादित प्रारभ्य पञ्चविंशतितमेति स ध्रुवरा.
कत्रमेकविंशतौ मुहूर्तेषु, एकस्य च मुहूर्तस्य द्वादशसु द्वापष्टिशिः ६६ । ५।१ पञ्चविंशत्या गुण्यते, जातानि षोमश शतानि
नागेषु, पकस्य च द्वाषष्टिभागस्य द्वाचत्वारिंशति सप्तषष्टिपश्चाशदधिकानि मुहूर्तानाम , एकस्य च मुहूर्तस्य पञ्च
भागेषु ११ । १२ । ४२ गतेषु, पञ्चमी प्रौष्ठपदीममावास्यां विशदुत्तरशतं द्वापष्टिभागाः, एकस्य च धाष्टिभागस्य प
मघानक्षत्रं चतुर्विशती मुहूर्तेषु, एकस्य च मुहूर्तस्य सप्तचत्वाञ्चविंशति सप्तपष्टिभागाः १६५० १५ १७ । तत्र चतु
रिशति द्वापष्टिभागेषु, एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य पञ्चपञ्चाशनिर्वाचत्वारिंशदधिकर्मुहुर्तशतैरेकस्य च मुहूर्तस्य षट्चत्वारि
ति सप्तपष्टिनागेष्वतिक्रान्तेषु २४ । ४७।५५ परिसमापयति । शता द्वापष्टिभागैः प्रथममुत्तराषाढापर्यन्तं शोधनकं शुद्धम,
(आसोई दोगिण । तं जहा-हत्थो, चित्ता यत्ति) । अत्राप्येवं स्थितानि पश्चान्मुहूर्तानां द्वादशशतान्यवोत्तराणि १२००%
सूत्रपाठ:-"ता आसोई णं अमावासं कर नक्खत्ता जोऐति । द्वापष्टिभागाश्च मुहर्तस्य एकोनाशीतिः ७ए, पकस्य द्वाष
तादोएिण नक्वत्ता जोपंति । तं जहा-हत्थो, चित्ता य" । एतष्टिभागस्य पञ्चविंशतिसप्तपटिभागाः । ततोऽभिः शत
दपि व्यवहारतः। निश्चयतः पुनराश्वयुजीममावास्यां द्वे नको रकोनविंशत्यधिकैः ७१५ मुहूर्तानाम् , एकस्य च मुहूर्तस्य
परिसमापयतः । तद्यथा-उत्तरफाल्गुनी, हस्तश्च । तत्र प्रथभाचतुर्विशत्या द्वाषष्टिनागः, एकस्य च द्वापष्टिनागस्य षट्पट्या
माश्वयुजीममावास्यां हस्तनक्षत्रं पञ्चविंशती मुहूतेषु, एकस्य च सप्तपष्टिभागैरेको नकापर्यायः शुद्धयति। स्थितानि पश्चात् त्री
मुहूर्तस्य एकत्रिंशति द्वाषाष्टिनागेषु, एकस्य च द्वाघोटनागस्य त्रिषु
सप्तषष्टिनागेषु २५ । ३१३; द्वितीयामाश्वयुजीममावास्यामुत्तणि शतानि मघाशीत्यधिकानि मुहानाम् ३८ए । एकस्य
रफाल्गुनीनकत्रं चतुश्चत्वारिंशति मुहूर्तेषु, एकस्य च मुहूर्तस्य च मुहर्तस्य चतुष्पञ्चाशद् द्वाषष्टिभागाः, एकस्य च द्वाष
चतुर्पु द्वाषाष्टिभागेषु, एकस्य च द्वाषष्टिनागस्य षोमशसु सप्तपटिलागस्य पदिशतिसप्तपष्टिनागाः। ततो भूयस्त्रिभिनयोसरैर्मुहर्नशनैः, एकस्य च मुहूर्तस्य चतुर्विंशल्या द्वाषाष्टिना
ष्टिभागेषु ४४ । । । १६ गतेषु, तृतीयामाश्वयुजीममागः, एकस्य च द्वापष्टिनागस्य घदषष्ट्या सप्तपष्टिभागैरभि
वास्यामुत्तरफाल्गुनीनक्षत्रं सप्तदशमुर्तेषु एकस्य च मुहूजिदादीनि रोहिणिकापर्यन्तानि शुद्धानि स्थितानि, पश्चाद
तस्य एकोनचत्वारिंशति द्वावष्टिभागेष्वेकस्य काषष्टिभागस्य एमुहती अशीतिः, एकस्य च मुहूर्तस्य एकोनत्रिंशद् द्वापष्टिना
कोनत्रिंशति सप्तपष्टिभागेषु १७ । ३६ | २६; चतुर्थीमाश्वयुगानि, पकस्य द्वापष्टिनागस्य सप्तविंशति सप्तपष्टिनागाः ८०
जीममावास्यां हस्तनक्षत्रं द्वादशमुर्तेषु, एकस्य च मुहूर्तस्य
सप्तदशसु द्वाषाष्टिभागेषु, एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य त्रिचत्वा१४ । ततत्रिंशता मुहूर्तेमृगशिरः शुरूं, स्थिताः पश्चाशद्
रिंशति सप्तपष्टिमागेषु १२।१७।४३ गतेषु, पञ्चमीमाश्वयुजी. मुहर्ताः ५० (ततः पञ्चदशभिराजी शुका, स्थिताः पञ्चत्रि- ममावास्यामुत्तरफाल्गुनीनक्षत्रं त्रिंशति मुहूर्तेषु, एकस्यच मुह- शत ३५ । आगतं पुनर्वसु नक्कत्रम् । पञ्चत्रिंशति मुहर्तेचेक- टस्य द्विपञ्चशति द्वाषष्टिभागेषु, पकस्य चद्वाष्टिभागस्य षट्