Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 921

(७५३) अयण
अभिधानराजेन्द्रः। केनापि पृष्टम्-किं चन्द्रायणमगन्तरमतीतं ?,किंवा साम्प्रतमुत्तरं जं०।राउत्त को। भङ्गधाम. न.६श ७ उ० । बविणं वा वर्तते । तत्र नवसु मासेषु पर्वाणि अष्टादश, तानि |श्रयसीकुसुमप्पयास-अतसीकुसुमप्रकाश-त्रि० । नीले, शा०१ पञ्चदशमिगण्यन्ते, जाते द्वे शते सप्तस्यधिके २७० नवानां च | प्रान्तका उपा०रा०। मासानामुपरि पञ्चम्यां पृष्टमिति पञ्च तत्र प्रक्षिप्यन्ते, जाते हे
प्रयसीपुप्फ-प्रतसीपुष्प-न० धान्यविशेषस्य प्रसूने, उत्त. शते पञ्चसप्तत्यधिके 99५ । नवसु च मासेषु चत्वारोऽयमरा
३४ अ०। त्राः, ते ततोऽपनीयन्ते, जाते द्वे शते एकसप्तत्यधिके २७१ ।ए
प्रयसी (सि ) वएण-मतसीवर्ण-त्रि० । अतसीकुसुमवणे तस्य राशेनकोमासान नागहरणं, तत्र नक्षत्रार्द्धमासो न परिपूर्णः,किन्तु कतिपयसप्तषष्टिभागाधिकः,तत एष सर्वोऽप्य
श्यामवणे, उत्स०१६ म०। बमरांत्रशुरूः सप्तपट्या गुण्यते,जातान्यष्टादशशतानि शतमेकं
अयहारि ( ५ )-अयोहारिन-त्रि० । लोहस्याहर्तरि, सत्र पश्चाशदधिकम् १८१५०ानकत्रार्कमासस्यचदिवसपरिमाणं अयो.
१ ० ३ ०४००। दशदिवसाः१३,एकस्य च दिवसस्य चतुश्चत्वारिंशत् सप्तपष्टि- | अयाकिवाणिज-मजाकृपाणीय-ज० । ममोपरि कृपाणं पतिभागाः। तत्र त्रयोदश दिनानि सप्तषष्टिभागकरणार्थ सप्त- व्यतीत्यजा न वेत्ति, तथा सति अजागले कृपाणपतनरूपे प्र. षष्ट्या गुण्यन्ते, जातान्यष्टादशशतानि एकसप्तत्यधिकानि,तत्र तर्कितोपस्थिते, प्राचा० १ श्रु० १ ० १ ००। उपरितनाश्चतुश्चत्वारिंशत् सप्तपप्टिभागाः प्रतिप्यन्ते, जातानि अयाकुच्चि-अजाकुक्षि-वि० । अजायाः कुक्षिरिव कुकिर्यस्य नवपञ्चदशाधिकानि ६१५। एतैः पूर्वराशेर्भागे हते लग्धा एको.
तदजाकुति। उपा० २ ०। नविंशतिः १६ । शेषमुद्वरन्ति सप्तशतानि सप्तसप्तत्यधिकानि
प्रयागर ( न०)-अयाकर-पुं० । प्राकृतत्वार पुंसकत्वम् । ७७७ । तेषां दिवसाऽऽनयनाय सप्तषष्ट्या भागो ह्रियते,
लोहाकरे, येषु निरन्तरं महारषास्थयोदलं प्रक्षिप्याऽय उत्पाद्यलम्धा एकादश दिवसाः, शेषास्तिष्ठन्ति पञ्चत्रिशत सप्तपष्टि
ते । जी०३ प्रति०। भागाः। यागतमेकोनविंशतिश्चन्छायणान्यतिक्रान्तानि,मनन्तरं
अयाणंत-अजानत-त्रि० । अविदुषि, “पावस्स फलविवागं चन्द्रायणमतिक्रान्तमुत्तरायणम, दक्षिणस्य चन्द्रायणस्य सम्प्रति प्रवृत्तस्यैकादश दिवसा गताः, द्वादशस्य च दिवसस्य
अयाणमाणा वटुंति"। प्रश्न०१ सम्ब० 5101 पञ्चत्रिंशत्सप्तपष्टिभागः, पञ्चम्यां समाप्तायां भविष्यन्तीति ॥
| भयावय-प्रजात्रज-पुं० । प्रजावाटके, "केर पुरिसे प्रयासय. तथा युगमध्ये पञ्चविंशतिमासातिक्रमे दशम्यां केनापि पृष्ठम्- स्स पगं महं अयावयं करेज्जा" | भ० १५ श० ३ ० । कियन्ति चन्द्रायणान्यतिक्रान्तानि?,किं च साम्प्रतमनन्तरमती- | अयावयट्ठ-अयावदर्थ-पुं० । न यावदर्थः । अपरिसमाप्ते. सं चन्द्रायणं, किंवा संप्रति वर्तते चन्द्रायणं, दक्विणमुत्तरं 'दश० ५ ० २ उ०। बेति? । तत्र पञ्चविंशतिमासेषु पर्वाणि पञ्चाशत् , तानि भय्य-आर्य-पुं० । “न वायो ग्यः" ।।४।२६६ । इति ये' पञ्चदशनिर्गुण्यन्ते, जातानि सप्तशतानि पञ्चाशदधिकानि
भागस्य व्यः। [अस्यार्थस्तु 'अज' शम्देव भागे २०८ पृष्ठे ७५० । तत उपरितना दश प्रतिप्यन्ते, जातानि सप्तशतानि ष
रूपव्यः]"अय्य ! पशे खु कुमाले मलयकेदू" । आर्य ! एचधिकानि ७६०। पञ्चविंशतिमासेषु चावमंरात्रा अभवन्
एष खलु कुमारो मलयकेतुः। प्रा०४ पाद । द्वादश,ते पूर्वराशेरपनीयन्ते,जातानि सप्तशतानि अष्टाचत्वारिशदधिकानि ७४८ । तानि पष्टिनागकरणाथै सप्तषष्टया गुण्य
अय्यनत्त-आर्यपुत्र-पुं० । “न वा यो व्यः" ८१४।२६६ । णि पावत्यधिकानि Love || इति शौरसेन्यां यस्य स्थाने ग्यः। श्रेष्ठपुणे, नाटकसंबोध्ये नायतेषां नवभिः शतैः पञ्चदशोत्तरैः ६१५ भागो हियते, लब्धा.
| कादौ, "अय्यतत्त! पय्याकुलीकदाम्ह" आर्यपुत्र ! पर्य्याकुली. चतुष्पञ्चाशत । शेषमुद्धरत्यष्टौ शतानि षडशीत्यधिकानि | कृताऽस्मि । प्रा०४ पाद । ८८६ । तेषां दिवसानयनाय सप्तषष्टया जागहरणं, लब्धालयो- | अय्युण-अजेन-jo1"जचयां यः"10४/२६॥ इति मागध्यां दश दिवसाः,शेषास्तिष्ठन्ति पञ्चदश,आगतानि चतुष्पञ्चाशत् जस्य स्थाने यः। ('अज्जुण 'शब्दे २२५ पृष्ठेऽत्रैवास्यार्थाः) चन्द्रायणानि अतिक्रान्तानि । अनन्तरं चातिक्रान्तं चन्द्रायणं द-| प्रा०४ पाद । किणं,सम्प्रति वर्तते उत्तरं चन्द्रायणम,तस्य च त्रयोदश दिव-अर--अर--पुं० । न0 । ऋ-अन् । चक्रनानिनेम्योर्मध्यस्थे काष्ठे, साश्चतुर्दशस्य च दिवसस्य पञ्चदश सप्तपष्ठिभागा दश- | शीघ्र च । वाच0 1 0। सर्वोत्तमे महासत्त्व-कुले यसपजायते। म्यां समाप्तायां भविष्यन्तीति । एवमन्यदपि भावनीयमिति ॥ तस्याभिवष्ये वृद्ध-रसावर उदाहृतः"॥१॥ इति वचनाद-अरः। ज्यो० ११ पाहु। चं० प्र०ासू० प्र०।
तथा गर्नस्थेऽस्मिन् जनन्या स्वप्ने सर्वरत्नमयोऽरो रष्ठ इति श्रयपाद (य)-प्रयःपात्र-न । लोहपात्रे," अयपादाणि अरः। ध०२ अधि०। जम्बूडीपेनरतक्षेत्रे वर्तमानायामवसर्पिघा तंबपादाणि वा" प्राचा०२ श्रु०६ म०६ उ०।
एयां जाते सप्तमे चक्रवत्तिनि, स०। अष्टादशे तीर्थकरे, स० ।
आव० । ति० । स्था० । प्रव०। अयमग्ग-अजमार्ग-पुं०। द्रव्यमार्गभेदे,यत्र वस्त्येनाजेन गम्यते। तद्यथा-सुवर्णभूम्यां चारुदत्तो गतः ॥ सूत्र०१ २०११ म०॥
सुमिणे अरं महरिहं, पास जणणी अरो तम्हा ॥४॥
तत्थ सच्चे विसव्वुत्तमे कुले सुधिषिकरा एव जायंति,विसेसो अयत्रीहि-अजवीथि-स्त्री० । हस्तचित्रास्वातीविशास्त्राऽनुरा
पुणो-(सुमिणो अरंमहरिदं ति ) गाहापच्चद्धं । गन्जगते माताए धापञ्चकरूपमहाग्रहचारविशेषमार्गे, स्थाएगा।
सुमिणे सन्वरयणमयो प्राइसुंदरो बापमाणो जम्दा अरो अयसी-अतसी-स्त्री० । मालवकप्रसिद्ध धान्यविशेषे, (तीसी- | दिको तहा अरोति से णाम कतं ति गाथार्थः॥४॥ प्राव० २ अबसी)शा०५ अप्रिय० । प्रशाामा०मा मौला मन्त०।। भ०। मा० चू०।