Abhidhan Rajendra kosha Part 1

Author(s): Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha

Page 959

(७०) प्रवच्च अभिधानराजेन्द्रः।
अवटुंभ परं विदेशं नीता सा तस्यैवानवति, पश्चादपि नान्यस्य । एवमे- २०॥ विशे०। “कम्ममवज्जं जंगर-हियं ति कोहार तान्यपत्यान्येषा चाऽस्माकमानवतीति।
तारि" कर्मानुष्ठानमव जयते। किमधिशेषेण ?, नेत्याह-वत एवमुक्ते
गर्हित निन्धम, अथवा क्रोधादयश्चत्वारोऽवचं, तेषां सर्षाव
चहेतुतया फारणे कार्योपचारात । श्रा०म०वि० भ० ॥ इयरे जणंति बीयं, तुभं तं नीयमनखेत्तं तु ।
अवज्जकर-अवद्यकर-पुं० । अवधं पापं तत्करणशीलः । पापितं होइ खेत्तियस्सा, एवं अम्हं तु एयाई॥
नि, सूत्र. १७०४ अ०२ उ०॥ इतरे संयतीसत्का भणन्ति-बीजं युष्मदीयं तत्कालक्केत्रसादृश्यविप्रनम्नतः कथमपि वापकैरन्यत् क्षेत्रं नीतमः अन्यत्र केत्रे उप्त
अवजभीरु--अवद्यनीरु-त्रि०ा पापनीरो, मोघला पापाच्चाकमित्यर्थः । तद् लोके केत्रिकस्य भवति, पवमेतान्यपत्यान्यस्मा
ते, वृ. ३ उ०। कमिति ।
अवज्झाण-पध्यान-न० । अप्रशस्तं ध्यानमपध्यानम् । मा. संयतसत्का अत्र प्रत्युत्तरमाह
ििवध्याने, औ०। पापकर्मोपदेशे हिंसकार्पणे, ध०२अधिकारह रमो धूयाश्रो खलु, न माउदाउ ताउ दिति। देवदनश्रावककोङ्कणसाधुप्रभृतय उदाहरणानि | श्राव०६ अ०। न वि पुत्तो अनिसिजइ, तासिं छदेण एव ऊम्हं ॥ अवज्झाया-अपध्यानता-सी० । आरौद्रादिभ्यायित्वे, न स्वलुथाराशो दुहितराता मातृच्छन्दतो मातृणामभिप्रायेण,
स्था० ३ ० ३ १०॥ दीयन्ते; नापि पुत्रोऽभिषिच्यते तासां मातृणां बन्दनानिप्रायेण । अवज्झाणायरिय-अपध्यानाचरित-पुं०अपध्यानमारौद्रः किन्तु राज्ञः स्वालिप्रायेण । ततो यथा-राजा प्रधानमिति सर्व | रूपं तेनाचरित आसेवितो योऽनर्थदण्डःस तथा। अनर्थदण्डराश आयत्तम, एवमत्रापि पुरुषः प्रधानमिति सर्व पुरुषस्याय- भेदे, उत्त० ३ अधि० । नमतः सर्वमस्माकमानवति ।
अवकाय-अपध्यात-त्रि० । दुर्ध्यानविषयीकृते, उत्त०६ अन एवं व्यवहारे वर्तमाने श्रुतधर आचार्यों व्यवहारं पुष्टचिन्तावति, शा०१४ १०॥ छेनुकाम दमाह
भवटु-अवटु-०। कृकाटिकायाम् , भ०१५ श०१ उ०। विपान एमादिनत्तरोत्तर-दिलुता बहुविहान उ पमाणं ।
अवटुंभ-अवष्टम्न-पुं० । स्तम्भाधवलग्ने, ध०३ अधिः। पुरिसोत्तरिओ धम्मो, होइ पमाणं पवयणं तु ।।
इदानीमवष्टम्नद्वार प्रतिपादयन्नाहपवमादय उत्तरोत्तरदान्ता बहुविधा अभिधीयमानान प्रमाणम, किन्तु प्रवचने पुरुषोत्तरिको धर्म इति पुरुषः प्रमाणम् ।
अव्वोच्छिन्ना तसा पाणा, पमित्नेहा न सुज्जई । अतः सर्वे पुरुषा लभन्ते, नेतरे ति । व्य० ४ उ० ।
तम्हा हवसमत्थस्स, अवट्ठभो न कप्पइ ।। ५०७॥ अवच्चामेलिय-अव्यत्यानेमित-न । एकस्मिन्नेव शास्त्रेऽन्या- अवष्टम्भः स्तम्भादौ न कर्तव्यः,यस्मात्प्रत्युपेक्कितेऽपि तस्मिन न्यस्थाननिवद्धान्येकार्थानि सूत्राण्यकत्र स्थाने समानीष पटतो
पश्चादपित्रव्यवच्छिन्ना अनवरतं असा प्राणा जवन्ति,ततश्च तत्र व्यत्यानेमितम् । अथवा-श्राचारादिसूत्रमध्ये मतिचर्चितानि न.
प्रत्युपेकणा न शुध्यति । [तम्हा हसमत्थस्सेति तस्मादष्टो त्सदृशानि सूत्राणि कृत्वा प्रक्षिपतो व्यत्यानेडितम् । अस्थान
नीरोगः, समर्थस्तरुणः, तस्य पवंविधस्य, साधोरवष्टम्भो न क
ल्पते नोक्तः। विरतिकं वा व्यत्यानेडितं,न तथाऽव्यत्यानेडितम् । व्यत्यानेमितदोषरहिते सूत्रगुणे, अनु० । ग० । विशे० | पं०चू०।
दानी के ते प्रसाःप्राणिनः?, इत्येतत् प्रदर्शनायाहअवच्छलत्त-अवत्सलत्व-न० वात्सल्यकरणे, व्य० १००।
संचरकुंथुद्देहिय-लूआ वा होइ दाली य ।
एवं घरकोलिया, सप्पे वीसंजरे सरमे ॥५०॥ अवच्छेय-अवच्छेद--पुं० । विभागेऽशे, स्था० ३ ठा० ३ ०।
तत्रावष्टम्भे स्तम्भादौ, संचरन्ति प्रसपन्ति; के ते?, कुन्थुसत्वाः अवजाणमाण--अवजानान-नि० । अपलपति, सूत्र०१ ध्रु॥
उद्देदिकाश्च लूना कोलियकः, तत्कृतो जेदः भक्षणं भवति, ४०४०।
तथा च दाली राजिर्भवति, तस्यां च वृश्चिकादेराश्रयो भवति, अवजाय-अपजात-पुं० । अप श्त्यपसदो हीनः पितुः सम्पदो
तथा च-गृहकोलिया घरोलिका, श्यमुपरिस्था भूत्रयति,
तन्मूत्रेण चोपघातश्चक्षुषो भवति । सो वा तत्राश्रितो भजातोऽप्रजातः । पितुः सकाशादीषशीनगुणे पुत्रनेदे,यथाऽऽदि
वति, वीसंभरो जीवविशेषः, उन्दुरो वा भवेत, सरटः कृत्ययमः, भरतापेकपा तस्य हीनत्वात् । स्था०४ वा० १३०॥
कलासः, स चा दशनादि करोति । अवजुय-अवयुत-त्रि०। पृथग्भूते, व्य०७ २०पृथग्भावे, नि.
इदानी भाष्यकारो व्याख्यानयनाहचू० १६ उ०।
संचारगा चनदिसि, पुव्वं पमिलेहिए वि अति । अवज-अवध-न० "अवधपण्य०" | ३।१।१०१ । श्त्यादिना (पाणि०) सूत्रेण निपातः। “द्यय्यर्याजः" ।।२।२।। इति धस्य
उद्देही मूल पुणो, विराहणा तभए भेओ। ५० ज्जः। प्रा०५ पाद । पापे, प्रा०म० द्वि० । श्राव। श्रा० चू।। संचारकाः कुन्थ्यादयः पूर्वोक्ताश्चतसृष्वपि दिलु तस्मिन्नवष्टम्ने सूत्र० । विशेष प्राचा० निदोष, उत्त०६ श्रावृ० । संथा। परिभ्रमन्ति, पूर्वप्रत्युपोक्कितेऽपि तस्मिन् स्तम्भाधवष्टम्भे अन्ये मिथ्यात्वकवायलक्षणे, आ० म.प्र.। गो, सूत्र०१ श्रु०१०। आगच्छन्ति । [बहेहि ति] कदाचिदसौ स्तम्भादिरवष्टम्भः मूले