Book Title: Yogdrushti Samucchay Part 02
Author(s): Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay
Publisher: Divyadarshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020953/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaugaTeDiTa gurAya vyAkhyAno. bhAga 2 vyAkhyAtA. pa.pU.A. zrI vijyabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI zreyAMsanAthAya nama: 1444 zAstronA racayitA tarkasamrATa pa. pU. AcArya puraMdara zrImadda haribhadrasUrIzvarajI mahArAje racelA yAdeSTi racaya mahAzAstra paranAM vyAkhyAne bhAga--2, vAcanAdAtA vardhamAna tapenidhi darzanazAsanipuNasati pa. pU. AcArya zrI vijaya ratabhAnusUrIzvarajI mahArAja prakAzaka divyadarzana TrasTa c/o kumArapala vi, vAha, 68, gulAlavANI, muMbaI, Pin-400004" Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdaka avataraNakAra munizrI kalparatna vi. ma. pU. munirAjazrI paddhasena vijaya mahArAja prathama AvRtti vi. saM. 2042 vIra saM. 2512 kiMmata rU. 30-00 Arthika sahAyadAtA * zrI hIrasUrIzvara jagadagurU che. mU, tapAgaccha jaina saMgha drasTa nakhAtuM. malADa, (pUrva) muMbaI * zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina zve. derAsara upAzraya drasTa muMbaI bAbulanAtha jJAna khAtuM, prAptisthAna- (1) kumArapALa vi. zAha (2) bharatakumAra caturadAsa 68, gulAlavADI, 868, kALuzInI piLa, muMbaI-400 004, amadAvAda-380 oot, ' mudra: navaprabhAta prinTiMga presa, ghIkAMTA roDa, amadAvAdu, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkuM kathana (AlekhakaH pU. munirAja zrI jayasuMdaravijayajI ma.) taraNatAraNa trilekanAtha zrI jinezvaradevanuM zAsana anAdikALathI anaMtAnaMta jIve upara upakAra karatuM ja AvyuM che. kalikAla sarvajJa pU. A0 zrI hemacandrasUrijI mahArAja stutimAM kahe che ke "prabhu! tamAruM zAsana aneka kuvAsanAonA pAzamAMthI mukta karanAruM che, ane tamAruM vAstavika svarUpa paNa tamArA zAsananI yathArthatAnA prabhAve ja ame pichANI zakyA chIe. mATe ame ene namaskAra karIe chIe." kharekhara A anubhavane amRtagAra che. kAraNa ke viSayika rAga-dveSanI kuvAsanAo ane ekAntavAdanA kuvikalpavALI vAsanAo, bhagavAnanA zAsananI yathArtha pichANa thayA vinA TaLavI duSkara che. tArkika ziromarNi pU. zrI haribhadrasUrijI mahArAja pote paNa anekAntavAda-garbhita zrI jinazAsanane pAmyA bAda ekAntavAdanI kuvAsanAmAMthI muktine anubhava karatA hatA. teozrIe racele A gadaSTi-samuccaya grantha paNa ekAntavAdanI vAsanAthI mukta karIne yogasAdhanAmAM atyanta upayogI mArgadarzana pUruM pADI rahyo che. anya ekAntavAdI dezanA keTalAka padArthonuM jana darzanamAM kayAM kaI rIte kevuM sthAna che te A granthamAM dekhADIne teozrIe potAnA jJAnagarbhita vairAgyane yathArtha paricaya Ape che. pahelA bhAganI aMdara icchAga-zAstroga-sAmagane suMdara viSaya Avyo. taduparAMta tAvika gadaSTi pUvenI bAhya oghadaSTinuM ane ATha dRSTimAM tRNAdinA agninA dAnathI bodhanuM svarUpa vagere viSaye AvI gayA che. A bIjA bhAgamAM mitrA tArA ane balAdaSTi uparanA vivecanane samAveza che. pahelI mitrAdaSTimAM darzana tRNAgninI prabhA jevuM kaMikoTinuM hoya che. ATha gAMgamAMthI "yama" gAMga A daSTimAM ullasita thAya che. "kheda" nAmane doSa TaLe che, ane "aSa" guNane unmeSa thAya che. uparAMta, jinabhakti, saddaguru sevA, bhaga, dvavyAbhigrahapAlana, siddhAntalekhana vagere ya gabIjenuM A daSTimAM jIva saMcayana kare che. tethI ahIM tAttvika prathama guNasthAnane AvirbhAva thAya che. bIjI tArAdaSTimAM chANanA agninI prabhA je bedha hoya che. "niyama" nAmanuM gAMga sAkAra bane che, "uga" nAmano deSa TaLe che, ane "jijJAsA" guNa jAgrata thAya che. sAthe bIjA ya guNo pragaTa thavA mAMDe che. khAsa karIne yoganA viSaya para prema ane bahumAna jAge che, bhavane bhaya vadhatuM jAya che, aucityanuM AcaraNa cukAtuM nathI. temaja "ApaNI" mati thoDI che mATe ziSTa puruSe kahe che te pramANa" AvI saddabuddhi jAge che. trIjI balAdaSTimAM bodha kASThAgninA kaNiyAnI prabhA jevuM hoya che. "Asana" nAmanuM trIjuM cagAMga, "kSepa"Sane tyAga, ane "zuzraSA" guNanI prApti thAya che. mahApunI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvagarbhita vANI sAMbhaLavA mana talasatuM hoya che. enAthI jIva UMDe tavabodha prApta karavAnI bhUmikAmAM AvI jAya che. pUjyapAda gurudevazrI AcArya zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma. sAhebe A grantha upara gujarAtI bhASAmAM vAcanAo pradAna karIne bAla-madhyama-budha badhA prakAranA che upara upakAra karyo che, e vAta prathama bhAganA prakAzana pachI aneka jijJAsuo ane mumukSAe anubhavI che. aneka dharmavimukha bAla jI A granthanA vAMcanathI bodha pAmIne viSaya-kaSAyathI pAchA vaLI rahyA che, aneka madhyama jevo jainazAsananA tane, rahasthAne samajIne ekAntavAdanI vAsanAthI mukta thayA che, tathA aneka budha che zrI jainazAsananI vizuddha ArAdhanAmAM uchaLatA zubha bhAvone anubhava karanArA thayA che. vizeSa karIne je leke bhega-vilAsapradhAna jIvana jIvI rahyA hatA teone A vyAkhyAna-vivecana-granthathI jIvana mukhyapaNe dharmapradhAna ja jIvavA jevuM che ane pApamayajIvana choDavA jevuM che e vAtanuM sacoTa bhAna thayuM che. aneka zAstrakAra bhagavate kahI gayA che ke cAra puruSArthamAM artha-kAma be puruSArthe heya che, ane mokSa puruSArtha e carama lakSya che. paNa e traNenI prApti karAvanAra koI puruSArtha hoya te te eka mAtra dharma puruSArtha che. tethI, bhautika-AdhyAtmika tamAma sukhanA hetubhUta evA eka mAtra dharmanI ja sAdhanA-upAsanA manuSya jIvananuM navanIta che. dharma jinabhakti-sAmAyika-pratikamaNAdi aneka dhArmika anuSThAnemAM vasele che. mATe jema bane tema pApapravRttio choDIne jIvanamAM jinabhakti-sAmAyikAdi sadanaSThAne dina-pratidina vadhAratA javuM joIe, AtmasAt karatA javuM joIe, ane e mATe jarUrI samyagUjJAnanuM paNa sampAdana karatA rahevuM joIe. e jainazAsananA upadezene sAra che. pUva upATha yazovijayajI ma. sAjJAnasAramAM kahe che ke eka paNa nirvANapada thAne muktisAdhaka sAmAyikAdi-vacananuM vAraMvAra jenAthI bhAvana-nididhyAsana thAya eTaluM jJAna paNa ghaNuM che, vadhAre jJAnane koI Agraha nathI. pUjyapAda gurudevazrIe A vyAkhyAnagrantha dvArA jinabhakti-sAmAyikAdi aneka padenuM khubaja suMdara bhAvana-nididhyAsana karavAnI uttama sonerI taka ane sukhada sagavaDa pUrI pADI che. AnuM keIpaNa pAnuM khelIne vAMcavAmAM garakAva thaI jaIe eTale dilamAM anekakeTinA zubha bhAve UchaLavA mAMDe che. pUjya gurudevazrInA vyAkhyAne mAtra koruM zuSka-vitacarvaNa jevAM nirUpaNamAtra nathI hotAM, paraMtu vAMcanAra ke sAMbhaLanAranA haiyAM zubhabhAvethI gahRgaDha thaI jAya, ethI sukRtomAM ullAsa ane utsAha UchaLavA mAMDe temaja saMsAranA viSayasukhanI mAnatAnuM sacoTa bhAna thaI jAya, evAM hoya che ane vAstavamAM AvA vyAkhyAnanA prabhAve ja Aja dina sudhImAM aneka bAla-yuvAna-vRddho saMsArasukhane choDIne muktimArganA pathika banI cukayA che. abujhAhita buddhivALA koIpaNa vAcakane A grantha vAMcyA pachI upara kahyA mujabane jAta anubhava thayA vinA raheze nahi ema AmavizvAsapUrvaka kahI zakAya che. aneka mumukSu AtmAoe ikarAra karyo che ke pahelAM ame je sAmAyika vagere karatA hatA. te lagabhaga saMmUchimanI jema karatA hatA, paNa pU. gurudevazrInA vyAkhyAnenuM zravaNa-vAMcana karyA pachI sAcI samaja maLavAthI have e evI rIte thAya che ke jANe bIjA badhA rasa bhUlAI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che, azubha bhAvA ke mananI ca'caLatA dUra ThelAI jAya che ane dharmAnuSThAnomAM koi anerA utsAha-ullAsa-skrUttinA anubhava thAya che. prAyaH evuM mane che ke meTA bhAganA jIvA bIjAone joine ke kulAcArathI ke gatAnugatikatAthI zarUAtamAM ucita upayAga-zUnyarIte, ke TAima pAsa karavA mATe, athavA kAMika AzaMsAthI paNa paccakUkhANa vagere karatA hAya che. para'tu evA bhavya yogya jIvAne jarAye buddhibheda na thAya e rIte upadeza karanArA mahApuruSonA bheTo thaI jAya tyAre emanI upayAgazUnyatA-AzaMsA vagere doSA TaLI jAya che. sada'mAM A prAthana pUrNa thayA pachI Apela 'nANupaMcamI kahAe'nA pATha avazya mananIya che. pU. haribhadrasUrijI mahArAje paNa paccakkhANa aSTakanA chellA zlokamAM avidhi-Aza sA Adi doSAvALuM paNa pacca A mArA bhagavAnanu kahevu che' evA sAdA bhAvathI, kaMika AdarathI karAtu hAvAthI bhavabhramaNvaka nahIM paNa zubhaphaladAyaka kahyuM che. jo ALasApU kanu' anuSThAna ekAMte viSa-garalamaya ja banatu heAta te pUjya upA. yazeAvijayajI mahArAje muktiadveSa khatrIzImAM mAdhyakakSAnI lAza...sApUrvakanuM anuSThAna paNa taatu anuSThAnamaya hAvAnuM je samA~na karyu ' che, te na karyuM" heAta. tathA khAdhya kakSAnI lAza sA eTale dhama sAdhanAmAM rAkhelI pAgalika phaLanI evI Aza MsA ke je pAchaLathI gurunI samajAvaTa maLatAM bAdhita thaI jAya TaLI jAya evI heAya. mAtra * muktinI ja IcchA-Aza MsAthI je anuSThAna karAya te ja tadbhutu anuSThAna ' AvA jo ekAntavAda heAta te pUjya haribhadrasUrijI ma. Adi aneka zAstrakArAe yAgakhiMduM AdigranthamAM mukti-adveSarUpa zubhabhAvalezanA yAgathI paNa tadvetuanuSThAna hAvAnuM kahyuM che te na kahyuM !ta. spaSTa vAta che ke tadvetuanuSThAnanuM je svarUpa zAstrakAra bhagavatAe sva-sva granthAmAM khatAvyu che, tenA upara jo kadAgraha cheDIne pUratu manana thAya te koipaNa upadezaka mAdhyakakSAnI klAkAMkSAvALA caramAvatta vatI jIvanA sAmAyikAdi anuSThAnAne viSa-garalamAM khatavavAnI gabhIra bhUla karI bese nahi. upadezakanuM kharu kanya paNa e ja che ke mAdhya phalAkAMkSAvALA anuSThAna karI rahelA bhanya jIvAne tame du.timAM rImAi rIbAIne maravAnA" vagere vagere kahIne bhaDakAvI mAravAne badale temanuM e tadbhutu anuSThAna lAkAMkSAnA tyAgapUrvaka amRta anuSThAnamAM kema piraName e khAkhata upara upadeza daramyAna pUratuM lakSa apAya. zrI jainazAsanamAM mAtra viSa ke gara anuSThAnanI ja eLakha ApI nathI ki tu tadvetu ane amRtAAnanu' paNa suMdara nirUpaNa che, ane tenu paNa vyAkhyAna-lekhanAdi dvArA jo savatra pratipAdana thatuM rahe te ghaNA zuSka vivAdone anta AvI jAya. pUjyapAda gurudevazrInA vyAkhyAna granthamAM pAne pAne evI bharacaka upadeza-sAmagrI bharelI che ke jene vAMcatAM vAMcatAM mumukSue koIka anerA ANNAnA anubhava kare che ane pachI dharmAnuSThAneAmAM khUba khUba zubha bhAvAnA uchALA anubhavatA thaI jAya che, ane evA koIka kALe temanuM dharmAnuSThAna amRtAnuSThAnanA sparza karI jAya che. pUjya gurudevazrI peAte mahAna tyAgI, zAstragranthAnA talaspazI` adhyetA ane tapasvI tarIke zrI sa MghamAM anekonA haiyAmAM vaselA che. Aja sudhI koIpaNa jIvane emanA vairAgya bharapura Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezathI nukazAna thayAnuM sAMbhaLyuM nathI ke bhaviSyamAM paNa evuM thavAnI kaI ja zakatA paNa dekhAtI nathI. kAraNa ke teozrIe potAnA gurudevazrI siddhAntamahodadhi karma sAhitya niSNAta suvizAla gacchAdhipati pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjanA caraNenI kharA bhAvathI AjIvana sevA-upAsanA karIne kharekhara jainazAsananuM hArda prApta karyuM che. jeo gurucaraNa sevA dvArA jJAnaprApti kare che, temanA upadezamAM kayAreya viparIta prarUpaNAnI zaMkAne sthAna hotuM nathI. vyAkhyAna-granthanA vAMcakone paNa A nirbheLa satyanI pratIti thayA vinA nahi rahe ke pUjyapAda gurudevazrIe sAdhu jIvanamAM vyAkhyAna pUratA ke zuSka carcA karavA pUratA zAstra-granthanuM yA upara uparathI vAMcana karI lIdhuM nathI, paraMtu judA judA nothI bahumukhI pratipAdana karanArA tAtvikagranthanuM dinarAta mArmika parizIlana karyuM che. zrI gaDhaSTisamuccaya kharekhara jIvanadRSTine UjALavA mATenuM eka divya aMjana che, ane pUjyapAda gurudevazrI pitAnI vyAkhyAna-vAcanA zalAkA dvArA aneka bhavyAtmAonA jJAnanetrane AMjIne varSothI AtmasamRddhinA divyadarzana karAvI rahyA che. kadAgrahathI pIDita ane enAthI satya-asatya, sUtra-usUtra, dharma-adhama, ga-kuga, mekSa-saMsAra vagerenA bhedanuM saceTa bhAna thatuM AvyuM che. Aje ghaNA lokee jANyA-samajyA vinA keganA nAme aneka mana mAnyA vyavahAra UbhA karyA che. enI mehaka paNa bhrAmaka jALamAM aneka jijJAsuo sAmAyikAdi pavitra dharma kriyAo pratye napharata-aruci dharAvatA banIne durlabhadhi banI jAya che, e keIpaNa rIte IcachanIya nathI. acaramAvakALamAM anaMtavAra karelI cAritra kriyAo bhale niSphaLa jatI hoya, paraMtu caramAvartAmAM AvelA bhavya che mATe khAsa karIne A kaliyugamAM sauthI vadhu upakArI hoya te te vItarAga-kevalibhASita dharmakiyAe che. kAraNa ke enI ArAdhanAmAM joDAvAthI ja moTA bhAge Ave puruSanA samAgamamAM AvIne zuddhadharmanI ArAdhanAnA mAge pragati karatA thAya che. zrI hemacandrasUrimahArAje paNa viSaSThI. granthamAM kahyuM che ke bhArekamI jI paNa dharmasAdhanAnA mArge AvIne mekSa tarapha prayANa karanArA thAya che. zAstragranthamAM jene dhyAna kahevAmAM AvyuM che tenA mATe prAcIna ghaNA maharSie paNa kahI gayA che ke e atiduSkara che, ane Aje te tenA manorathamAtra karAya che. eTale je kALamAM sAmAnya kakSAnA leka eka bAju bhautika sagavaDo temaja bhautika bhega-vilAsenI pAchaLa gAMDAtUra banyA hoya, e kALamAM thoDI ghaNI paNa dharmamAM zraddhA ke ruci jemanI TakI rahI hoya tevA ene kAyA vagerenI sukhazIlatA pioSAya evA dhyAnayoga vagerene upadeza karavAne badale, jemAM tana-mana-dhana badhAne bhega deve paDe evA vividha dharmAnuSThAnamAM joDAvA mATe upadeza devAya te vadhu ucita lAge che. dhamanuSThAnamAM joDAyA pachI paNa moTAbhAganA loko "bhAlAsa jAgatuM nathI, mana ThekANe rahetuM nathI"--evI phariyAda karatA hoya che. pUjyapAda gurudevazrIe A phariyAdanI nAbUdI mATe pahelethI pitAnA vyAkhyAnone jhoka tyAga-vairAgyAdi sAthe zubhakriyAomAM jagADavA lAyaka uttama bhAva u5ra vadhAre rAkhyo che, ane e rIte emanA A vyAkhyAgranthamAM aneka vizeSatAo joI zakAya che. dA.ta. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. puruSArtha nahi. pRSTa 9 vAlirAjAne upazamabhAva. | | pRSTha 116 saMsArapara vairAgyanAM kAraNe. pRSTha 12 kalAyamekSa ane viSayamekSanuM varNana. | pRSTha 122 niyame abhigraha zA mATe? pRSTha 13 siddhiyege pahoMcADanAra IcchAganuM | pRSTha 140 sAdhanAne zuddha upAdeyabhAva eTale? pagathiyuM. pRSTha 144 jainazAsanane paMcakAraNavAda. pRSTha 16 satkArya-dharma pravRttimAM kheda TALavA. | pRSTha 158 zAstrAnusAre ucita vyavahAra. pRSTha 17 pudagalAnaMda ane bAhA rasanA anarthe. | pRSTha 167 mAnasika sampravRtti-savicAraNAne pRSTha 20 dharmakriyAmAM TharavuM eTale? pRSTha 32 zrI jina kuzaLa ciMtananA aneka prakAra. | pRSTha 177 AcAra dharmanI mahattA. pRSTha 57 gabIjanI malinasAdhanA bIjarUpa | pRSTha 182 dhRti Adi pAMca dharmAni pRSTha 197 parastrIdarzanathI kema bacAya? pRSTha 61 Alambana pradAnanA upakArarUpa bhaga | pRSTha 202 pUjA-stotra-japa-dhyAna-laya. vAnanI karuNA. pRSTha 209 paramAtmAnA dhyAnamAM zuM karavAnuM? pRSTha 68 vizuddha sAdhanAnA 3 lakSaNe. pRSTha 225 saMsArarasika-mokSarasikamAM daSTibheda pRSTha 76 AhArAdi saMjJAonA niyatraMNa mATe | pRSTha 229 glAna sAdhu-sevA te prabhu-sevA. vicAraNuM. pRSTha 234 kriyAmAM bhUla karanArane zuM kahevAya? pRSTha 77 prabhunuM AMtarika darzana. pRSTha 238 "ISTaphalasiddhi" padanI vyAkhyAnA pRSTha 82 dharmakriyAmAM azubha Azaya kema zAstrapATho.. kharAba ? pRSTha 241 cittanA adhyavasAya nirmaLa karavAnA pRSTha 83 phalanI AzaMsAne tyAga. upAya. pRSTha 88 cAlu sAdhanA vakhate zubhaphaLane vicAra | pRSTha 248 anucita kriyA kevI? ke ? pRSTha 268 zAstraghaNuM mati theDalI... pRSTha 103 thI AcAryAdi vaiyAvacca ane emAM | pRSTha 271 zAstravacanenI gahanatA. aMtaraMga bhAva. | | pRSTha 273 parasthAnadezanAnAM nukasAna, A ane AvA aneka bIjA viSaye upara vistArathI varNana karIne pUjyazrI zrI gadaSTisamuccaya granthanI khuba ja zAna vadhArI rahyA che ema kahyA vinA rahevAtuM nathI. je kaI A granthane vimalabuddhithI abhyAsa-svAdhyAya karaze, teone mAtra tAtvika badhA ja nahi, kiMtu zubha dharmAnuSThAne karavAnI ghaNI preraNA prApta thaze, ane dharmAnuSThAne varSothI AcaranArAone e anuSThAnamAM kaIka na ja rasa jAgaze, na ja bhAllAsa pragaTaze, temaja saMsAranA sukhe-viSaye pratye bharapura vairAgyabhAva jAgRta thayAne anubhava paNa thaze. A bIjA bhAgamAM pUjyazrIe keIpaNa viSaya upara vivecana karavAmAM kRpaNutA dAkhavI nathI. badhe ja jarUra pUrate vistAra karAyele che, eTale A bhAgamAM phakata pahelI-bIjI ane trIjI pega dRSTie uparanA vyAkhyAnene ja samAveza karAyo che. AgaLanI gaSTionuM vivaraNa have pachInA bhAgamAM pragaTa thaze. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mumukSujijJAsu varga AvA uttama grantharatnanA svAdhyAya dvArA zrI jinazAsananA ane AtmasAt karIne Amadhyeya siddha kare evI sad bhAvanA. anyanA mudraNamAM azuddhio TALavA mATe jAgRti rakhAyelI hovA chatAM daSTideSAdithI rahI javA pAmI hoya te te sudhArIne vAMcavA sajajane kaSTa kare. - A pArkathananA lekhanamAM koI jinAjJA viruddha pramAda thavA pAmyuM hoya te te badala micchAmi dukkaDama. zrI hIrasUri jaina upAzraya. li. muni jyasuMdara vijaya malADa, bhAdaravA vada 2 tattvanuM sAcuM avalokana karavA mATe, tathA pahelAthI 14 mA guNasthAnakamAM vyApaka dharmanA svarUpanuM sAcuM darzana prApta karavA mATe ane upadezamAMthI ekAntavAdane TALavA mATe satata najara samakSa rAkhavA jevA aneka Akhta vacanemAMthI thaDA nIce anuvAda sahita ApyA che. - zrI mahezvarasUriviracita prAcInatama "nANupaMcamI kahAo' grantha pRSTha 75-76 : le. 488 thI 44 'aha saniyANaM eyaM tavacaraNaM paMcamIe saMbaddhaM / saMsArapavaDDhaNayaM kAUNaM jujjae kahaM Nu ? // 488 // artha:-(savAla thAya che ke-) paMcamI saMbaddha A tapazcaya (saubhAgyAdi hetuthI darzAvelI tapasyA) nidAnayukta hevAthI saMsAravardhaka che mATe kaI rIte ucita gaNAya? (48) evaM pi hu ajuttaM jaM bhaNiyaM suTTha duTTharudvehiM / jamhA pavittihe niddiTTha evamAIyaM // 489 // artha -uttara A che ke duSTa ane ruSTa lokoe AvuM (uparanA lekamAM kahyuM tevuM) je kahyuM te atyanta ayukta che. kAraNa ke (dharmamAM) pravRtti karAvavA mATe AvA paNa tape kahyA che. (489) ___ paDhamaM saniyANAo vayAo jeNettha hoi loyANaM / savvapavitti dhamme pAeNaM teNa na hu doso // 49 // ' arthakAraNa ke prathama te sanidAna vratathI ja prAyaH lokonI sarva pravRtti dharmamAM thatI hoya che. mATe kaI deSa nathI. (490) saNiyANaM pi hu seyaM tavacaraNaM bhAvasuddhi-saMjaNayaM / pAraMpareNa bhaNiyaM suddhattamimassa vi suyaMmi // 491 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha-sanidAna paNa tapazcaraNa paraMparAe bhAvazuddhijanaka havAthI cutamAM tenuM zuddha pANu vAyu che. (481) su(?)ddhattaNeNa loo saNiyANaM tAva ceva paDivajje / satthA(DDhA)ivaDDhaNehiM ko vi hu tattaM pi pacchAo // 492 // artha:- mugdhapaNAne kAraNe loke (zarUmAM) sanidAnane paNa apanAve. pAchaLathI zraddhAdi vRddhi thavAthI keI tatva paNa apanAve. (492) annesu vi kajjesu pAeNaM su(mu)ddhao ihaM loo / aigahaNammi vicitte kiM puNa dhammassa kajammi // 493 // artha-anya kAryomAM paNa prAyaH leke mugdha hoya che. te pachI atigahana ane vicitra evA dharmakArya vize te pUchavuM ja zuM? (47) iya nAuNa evaM avamanniyaM duviyaDDhavayaNAI / kAyavvA khalu esA paMcamiyA suddhabhAveNaM // 494 // artha ema samajIne, ardhadagdhanA vacane avagaNIne A (kathA granthamAM darzAvela) paMyamI ta5 zuddhamAthI 42vo. (484) samyapha saptatika mUla ane TakA pRSTha 75. mUla-titthaMkaracalaNArAhaNeNa majjha sijjhai na kajja / patthemi tattha nannaM devavisesehiM vayasuddhI // 26 // TIkA-yanmama tIrthaMkaracaraNArAdhanena = jinapadasevanena arthApattyA mano'bhISTo'rtho na sidhyati = na parIpUrNI bhavati tatra = tasmin prayojane 'anya' ' devAntaraM na prArthaye = na stutirUpeNa yAce / kairityAha-devavizeSaiH = hari-hara-virazci-skandAdibhiH / itarasuravarNane samyaktvamAlinya atastIrthakRtprArthanAmeva karomIti vacaHzuddhiriti gAthArthaH // artha-tIrthakaracaraNanI sevAthI mAre je (athapattithI) manane abhISTa artha siddha na thAya, te prayojane bIjA keI hari-hara-brahmA viSNu vagere deve pAse yAcanA karuM nahi,kAraNa ke bIjA devanI stuti karavAthI samyakatva malina thAya. mATe tIrthakarane ja prArthanA 42.-yA vayanazuddhi 4Aya. zrI zrAddhavidhi grantha pRSTha 78 mantraH praNavapUrvo'yaM phalamaihikamicchubhiH / dhyeyaH praNavahInastu nirvANapadakAMkSimiH // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha:- (namaskAra maMtrInuM IhilaukikaphalanI kAmanAvALAe kAra joDIne dhyAna karavuM. mokSapadanA IrachanArAoe kAra jeDaDyA vinA enuM dhyAna karavuM. pRSTha 79 upara jAe vi jo paDhijjai jeNa jAyassa hoi phalariddhi / avasANe vi paDhijjai jeNa mao suggaI jAi // AvaihiM pi paDhijjai jeNa ya laMghei AvaisayAI / ridvie vi paDhijjai jeNa ya sA jAi vitthAraM // artha: jame tyAre paNa je (namakAra maMtrI gaNAya che ke jethI jamelAne phala-- Rddhi prApta thAya che. maraNakALe paNa te gaNAya che, jethI marele sagatimAM jAya che. ApattiomAM paNa te gaNAya che, jethI seMkaDe Apattio oLaMgI javAya; tathA RddhimAM paNa te gaNAya che, jethI Rddhi vistArane pAme. zrI dharmaparIkSA pRSTha 80 (kartA. upA. yazovijaya ma.) api ya 'manAgapi hi tannivRttau tasyA'punarbandhakatvameva syAd' iti (yogabindu zlo. 183 pRtti) vacanAt manAgapi saMsArAsaMganivRttau jIvasyA'punarbandhakatvaM sidhyati tannivRttizca muktyadveSeNA'pi syAt , tasya ca caramapudgalaparAvarttavyavadhAne'pi mokSahetutvamuktam / atha :- vaLI thoDI paNa bhavAsaMganI nivRtti thaye chate tenuM apunarbazvakapaNu thaI jAya che." A gabinduvRttinA vacanathI cheDA paNa saMsArasaMganI nivRtti thaye chate jIvamAM apunarbapakapaNuM siddha thAya che ane muktinA aSathI paNa kaMIka saMsArA saMganivRtti thaI zake che. ane mukti-aSane caramapudgalaparAvartAnA vyavadhAnathI paNa mokSaheta kahyo che. tathA dharma parIkSA pRSTha 133 upara.. kiMca, mArgAnusAryanuSThAnamAtrameva sakAmanirjarAyAM bIjam , aviratasamyagdRSTayanurodhAt , na tu tapomAtrameveti na kApyanupapattiH / ata eva sphuTe mokSAbhilApatve'pi mithyAdRzA prabalA'sadgrahavatAM tadabhAvavatAmAdidharmikANAmiva phalato na sakAmanirjarA, mArgAnusAryanuSThAnA'. bhAvAt, tadabhAve'pi ca svAbhAvikAnukampAdiguNavatAM meghakumArajIvahastyAdInAM phalataH sAnAdhiteti vibhAvanIyam / artha :- koIpaNa mAganusArI anuSThAna sakAmanirjarAnuM bIja che. kAraNake aviratasamyagdaSTimAM paNa te hoya che. nahi ke tapamAtra ja, tethI kAMI ayuktatA nathI. eTale ja pragaTa mekSAbhilASa hovA chatAM paNa prabaLa asagrahavALA mithyASTione, prabaLa asadugraha vagaranA AdidhArmikone hoya che evI sakAmanirjarA pariNAme hotI nathI. kAraNe temanuM mAganusArI anuSThAna hotuM nathI. mokSAbhilASa na hovA chatAM svAbhAvika anukampa vagere guNovALA meghakumAranA pUrvabhavanA jIva hAthI vagerene pariNAme sakAmanirjarA abAdhita hoya che.A UMDANuthI vicAravuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gabindu le. 140 nAsti yeSAmayaM tatra te'pi dhanyAH prakIrtitAH / __ bhavabIjaparityAgAt tathA kalyANabhAginaH // 140 // artha:-jeene muktinA vize dveSa nathI teone paNa dhanya kahyA che ane bhavabIjAne parityAga karyo hovAthI kalyANabhAgI kahyA che. AkhyAnakamaNi koza-vRttikAra AgradevasUrimahArAja pR. 313 mAM nemanAtha bhagavAna dezanAmAM kahe che dhammo attho kAmo mokkho cattAri huMti puristth| dhammAo jeNa sesA tA dhammo tesi paramataro // 79 // artha:-dharma-artha-kAma-mekSa A cAra puruSArtha che. dharmathI ja bAkInA badhA maLe che mATe dharma e badhAmAM zreSTha che. A uparAMta upamiti -uttarAdhyayanaTIkA vagere aneka zAstromAM dharma ja pradhAna purupArtha hovAnuM jaNAvAyuM che. dharmaratnaprakaraNa le. 73 svapajJa TIkA [bhAvazrAvakanAM lakSaNe ]. uvasamasAraviyAro vAhijjai neya rAgadAsehiM / majjhattho hiyakAmI asaggahaM savvahA cayai // 73 // upazamaH kaSAyAnudayaH, tatsAra-tatpradhAna vicArayati dharmAdisvarUpa yaH sa 'upazamasAravicAraH' bhAvabhAvako bhavati / kathaM punarevaMvidhaH syAta ? kathaM punarevaMvidhaH syAta ? ityAha-yato vicAraM kurvan 'bAdhyate' = abhibhUyate naiva rAga-dveSAbhyAma / tathA hi'mayA'yaM pakSaH kakSIkRto bahulokasamakSaM, bahubhizca lokaiH pramANIkRtaH tatkathamidAnImapramANIkaromi'-ityAdibhAvanayA svapakSAnurAgeNa na jIyate / tathA mamaiSa pratyanIko madIyapakSadUSakatvAt / tadena janamadhye dharSayAmiti sadasadUSaNoddhaTTanAkrozadAnAdAdipravRttihetunA dveSaNA'pi nAbhibhUyate, ki tu ' madhyasthaH' = sarvatra tulyacitto 'hitakAmI' = hitAbhilASI, svasya parasya copakAramicchan 'asadgrAha' = azobhanAbhiniveza sarvathA ' tyajati' = muJcati madhyasthagItArtha guruvacanena / atha:-[ bhAnu me sakSaY] upazama eTale kaSAyano udaya na hovo te. tene mukhya karIne dhamadinuM svarUpa vicAre te "upazamasAra vicAravALa" bhAvazrAvaka hoya che. kaI rIte e A heya? te kahe che ke vicAra karatI vakhate rAgadveSathI pIDAya nahi. te A rIte ke "meM amuka pakSa ghaNA lokonI samakSa mAnya che, ghaNuM lekee ene pramANabhUta gaNyo che. have huM mArI jAtane amANabhUta zene Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara TherAvuM ? ' ityAdi bhAvanAvALA svapakSanA anurAgathI abhibhUta na thAya. tathA- A te mArA duzmana che kAraNa ke e mArA pakSane doSita TharAvI rahyo che, mATe ene leAkeAnI vacce halakA pADu evA chatAM achatAM kRSaNA pragaTa karIne Akroza varasAvavAnI pravRtti karAve evA dveSathI paNa (bhAvazrAvaka) pIDAya nahI. paNa savA~tra samAna cittavALA hitane icchatA eTale peAtAnu ane khIjAnuM bhalu IcchatA te madhyasthagItA gurunA vacanathI khATA kadA grahanA savathA tyAga kare che. jJAnasAra (8)-mAdhyasthyASTaka leA. 2 manovatsa yuktigavIM madhyasthasyAnudhAvati / tAmAkarSati pucchena tucchAgrahamanaH kapiH ||2|| artha :-madhyastha puruSanA manarUpa vAcharaDo yuktirUpa gAyanI pAchaLa doDe che. tuccha AgrahavALA puruSanA manarUpa vAMdarA tene puchaDA vaDe kheMce che. jyAM yukti hAya tyAM madhyasthanu citta Ave ane TThAgrahInuM citta yuktinI kathanA kare-e artha che. [ApaNA ghaNA zAstromAM nIcene eka zloka Ave che. AgrahI bata ninISati yuktiM yatra tatra matirasya niviSTA / pakSapAtarahitasya tu yuktiryatra tatra matireti nivezam // a:-AgrahI puruSa jyAM peAtAnI mati khuMcelI hoya tyAM yuktine tANI javA jhaMkhe che. pakSapAtavagaranA puruSanI mati tyAM Thare che jyAM yukti hAjara hAya che. yogadRSTisamuccaya kSeA. 101 AgamenAnumAnena yogAbhyAsarasena ca / tridhA prakalpayan prajJAM labhate taccamuttamam // 101 // artha :-Agama, anumAna ane vihitAnuSkAnAsevanarUpa cogAbhyAsarasa ema traNa prakAre buddhine vAparavAthA uttama tattvanI prApti thAya che. yogadRSTi. bleka. 123 AdaraH karaNe prItiravighnaH sampadAgamaH / jijJAsA tannisevA ca sadanuSThAnalakSaNam // artha :- iSTakRtyamAM Adara, tenA AcaraNamAM prema, nivinapaNu, te AcaravAthI puNyanA prabhAve sampattinuM Agamana, iSTakRtyasa'kha'dhI jijJAsA ane iSTAdita sevA, A badhA sadanuSThAnanA lakSaNa che. (DhAgrahamukta upadezakone zAstrAbhyAsa karatAM karatAM AvA aneka Aptavacana maLI Avaze. ) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM saMvedana _sUri puraMdara pUjya AcAryazrI harIbhadrasUrIzvarajI mahArAja to ApaNA mahAna upakArI che. emaNe ApaNane ApelA zrutazAstrone DhagalAbaMdha majAno khajAne aNamola che. emAMya vaLI saMsakRta bhASAmAM lagabhaga 228 zlokamAM guMthAyela "gadaSTi-samuccaya" zAstra, jaina sAhityane ja nahi paraMtu bhAratIya sAhitya ane samagra vizvanA AdhyAtmika sAhityane kahInura che. kemake A zAstramAM AdhyAtmika vikAsanI mahAyAtrAne surekha nakaze che. saMskRta bhASAnA A graMtharatna upara nyAyavizArada pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja sAhebe gujarAtI bhASAmAM arthasabhara, gahana paNa saraLa pravAhI zailImAM vAcanAo ApIne ApaNA upara mahAna upakAra karyo che. vi. saM. 2038 nA pUjya AcAryazrIe pAlanapuranA cemAsA daramyAna prAta:kALe prasana preraka vAtAvaraNamAM zrIsaMgha samakSa artha gaMbhIra graMthanA gUDha rahasyanuM rahasyoddaghATana karI ApyuM che. A vAcanAone akSarazaH supere jhIlI levAnuM parama pUjya munizrI kalparatnavijayajI mahArAja sAheba tathA sarasa saMpAdana kArya parama pUjya munizrI paddhasenavijayajI mahArAje karyuM che. tathA suMdara presa kopI taiyAra karavAne bhAre zrama vayevRddha pUjya munizrI hitezvara vijayajI mahArAje karyo che. ane vaLI vidvarya munizrI jayasuMdaravijayajI mahArAja sAhebe te A graMthanuM vistRta prAkUkathana lakhIne anekhuM pradAna karyuM che. uparokta pUjya munivaryonA sau svAdhyAya premIe RNa raheze. deDha varSa pUrve yogadaSTisamuccaya-vyAkhyA graMthane pahelo bhAga prasiddha thaye hate. vAMcakee e meLavavA mATe sArI evI paDApaDI karI hatI. pahelo bhAga vAMcIne ghaNue jIvanamAM jarUrI pAyAnI dharma-pariNati kevI joIe ene anubhava karyAnuM kabulyuM che. kharekhara zAstrIyatA zuM che e viSe ghaNAne apUrva prakAza lAvyA che. 5. pU. tarka ziromaNuiM zrI haribhadrasUri mahArAjanA grantha_emanA vacane keTalA badhA gaMbhIra ane anekAntavAdanA tANAvANAthI kevA guMthAyelA che, e bAbatamAM ghaNAnI dRSTi svaccha banI che. oghadraSTi TaLyA pachI gadaSTimAM AvelA gIonI judI judI eka-eka thI caDiyAtI bhUmikAo ane te te bhUmikAnusAra temanI mAnasika sthiti-AcaraNa vagere kevA kevA heya e viSe yogadRSTisamuccaya graMthamAM khUba ja vistArathI prakAza pAtharavAmAM AvyA che. pahelA bhAgamAM e grantha uparanA vyAkhyAmAM AThe gadaSTinA saMkSipta vivecanane samAveza hate. have bIjA bhAgathI eka eka gaSTinuM vyaktigata vivecana zarU karAyuM che. A bIjA bhAgamAM pahelI-bIjI ane trIjI daSTi upara saMghahitaiSI vizAlamunivRMdAdhIza Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pU. AcAya bhagavaMta taraphathI pAtAnI tapaHpUta zuddhacintanagarbhita pavitra vANIthI je vivecana-Alekhana raju thayu che, te svaccha ane nikhAlasamativALA sahRdayI ane zAstrapremI tattva-jijJAsuenA haiyAne spazI jaze e vAtamAM keI zakAne avakAza nathI. AvA uttama vivecana granthanA prakAzananA lAbha amArI sa MsthAne ApavA badala ame pUjyazrInA RNI anyA chIe. temaja zrI hIrasUrIzvara jI jagadguru jaina zve. mU. derAsara upAzraya saMgha drasTa-malADa, muMbaI ane zrI sahasraGgApArzvanAtha jaina zve. derAsara upAzraya TrasTa muMkhaI khAbulanAtha jJAnakhAtA taraphathI Arthika sahayoga maLyA che. TrasTanI udAratA pratye ame AbhAra vyakta karavA pUrvaka anumAdana karIe chIe. mAnavamAtrane bhAgI maTIne ceAgI banavAne, ane yAgImAMthI ayeAgI banavAnA, jIvamAMthI ziva anavAnA, jIvAtmAne muktAtmA banavAnA sa Mdeza suNAvatA A yAga STisamuccaya bhAga-2 sau svAdhyAya-premIo mATe eka najarANuM banI raheze. dhanaterasa sa. 2041 68, gulAlavADI, mubaI-4 prakAzaka : divyadarzIna TrasTanA TrasTIe zrI jeThAlAla cunIlAla ghIvAlA vagere Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA m ` h h >> my 9 - 2 pA. naM. | mitrAdaSTi pUrve kartavya 1 | tatva upara adveSa jarUrI dharma mATe kemaLa vizALa dila joIe 25 mitrAdaSTi | 5 yoga-bIja (1) jinapAsanA oghadRSTinI durdazA maMda darzanano prabhAva yega kone kahevAya? IcchAdi ganI 4 kakSA pAMca prakAranA yoga ahiMsAdi 5 nA 20 bheda jine pAsanA 3 prakAre cagadaSTi e AMtarika bhAva pUjAH (1) dravya saMkeca, (2) bhAva saMkeca 30 ahiMsAdi dareka yama ne cAra pagathiyAM 6 jinanuM kuzaLa ciMtana darzana yoganuM paheluM pagathiyuM arihaMtanA bAra guNa krodhanA duHkhada pariNAma arihaMtanA lakattara guNo vAli rAjAne upazama bhAva karuNA ciMtana mATe dila kUNuM joIe 34 zrAvaka eTale ? sAdhanAnI cAvI-zraddhAbaLa. mekSa joIe che? prabhunA upakAranuM ciMtana sAcI IcchAthI zubha pravRtti ArAdhanAnA kendramAM arihaMta 5 avasthA ciMtana akheda arihaMtanA 34 atizaya prabhunI upAsanArthe abhaya jarUrI samavasaraNanuM ciMtana satkAryamAM akheda prabhunA vihAranuM aizvarya pudgalAnaMdIpaNu kema tUTe..? 16 mAnasika jine pAsanA mAnava-samaya suvarNa rasa je 17 sakalArhat stutra-AzcaryakArI ciMtana bAhAne rasa jIvane mUDha banAve vAcika jeine pAsanA cagadaSTimAM dehadaSTi tUTatI jAya mana-vacanane viniyaga-arihaMtamAM dharmakriyALuM adhamI upara dhRNA nahi, dayA 20 ! kAyika jinopAsanA praNAmAdi | sASTAMge praNAma kema nahi? kamaragaH saMsArI jIvanI bimArI 21 | Thank you God satavIrya-asat vIryanAM bIja 22 | amerIkana moTara utpAdakanI prArthanA pApakarma-kSaya, pApatyAga, sukRta saddaguNa 22 | arihaMtane sacoTa upakAra vaMditta vigere pApa-saMtApanuM sUtra 23 ) zreNikane ad bhakti-rAga 2 2 2 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 9 102. 67 8 70 pA. naM. sAcI bhaktiH bhAvana rasa - 54 | prakRti eTale satva rajas tam 93 vitarAga rIjhe che - 55 prakRti jaDa : puruSa cetana bhakta upara anugraha 56 yogabIja (2) AcAryAdi ciMtanAdi 96 yathApravRttikaraNa pa7 jine pAsanA e zreSTha gabIja | sAraNuM-vAraNA mokSamAM prabhune karuNA hAvI zubhaguga kevo ane kema? saMzuddha gabIja carama pudagala parAvartAmAM 62 | AcAryAdi vaiyAvacce pugala parAvata eTale ? gurutatvanuM mahatva tathAbhavyatva manamAM kaSAya saMlekhanA 100 tathAbhavyatva pakavavAnAM 3 sAdhane 65 guru kema karavAnA ? 100 tIvra mithyAtva chate tattva na game dravyAcArya ane bhAvAcArya acaramAvartAmAM rAgAdi tIvra aMgAramardaka AcArya 102 vizuddha anuSThAna mATe 3 sAdhanA dravyAcArya AdaraNIya nahi 103 upAdeya buddhi eTale viyAvaccanA addabhuta lAbha 103 samyagU jJAna-upayoga ane asara vaiyAvaccethI puNyAnubaMdhI puNya 104 asapatana sAdhanA AcAryanA kAryo 104 svAdhyAya parama maMgala mAnasika zAtA 105 mohadaSTi ane jJAnadaSTi baMdhaka sUrinI nirdhAmaNA AhArAdi 10 saMjJAnI oLakha | vaiyAvacca atipatI guNa 106 saMjJAo kema aTake ? viyAvaccanI vidhi 107 saMjJAo rekavAnI vicAraNA tapa A karavAne 108 prabhunuM AMtarika darzana vaiyAvaccamAM citta-samAdhi 109 saMjJA-nigraha 3 prakAre guNAnurAga sevAthI sakriya 110 mekSanuM kAraNa mana sAkArathI nirAkAranI prApti 111 vItarAganI kIkImAM nivikAratA 111 azubha anubaMdha dubuddhi Ape phaLanI AzaMsAno tyAga zuddhAzayathI vaiyAvacce 113 saMga tyAM saMsAra citta-prabaMdhanA" traNa artha 113 apavarga eTale zuM ? 3juM yogabIja...sahaja bhAga 115 gautamane prazasta sneharAga prazasta rAga heya nathI virAgya eTale virasatA sAMsArika phaLanI IcchA ega mATe ayogya 88 saMsAra-sukho viTaMbaNAbharyA 116 sAdhanA vakhate phaLane vicAra kema nahi? 88 kumAranaMdI senI 117 119 aNikAputra AcArya duHkhagati pairAgya guNa nahi jJAnagarbhita vairAgya e guNa 119 saMzuddha sAdhanA kene prApta thAya? sahaja bhadrega 120 sAMkhya saMta 105 74 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 pI. , na 152 pA. naM. 1. zuM gabIja dravyAbhigraha pAlana 121 hitAhitane khyAla 146 dravyAbhigraha eTale zuM? avaLI cAla badale 146 121 khape eTalA karma khapAvIe 147 niyamane hetu ane khUbI AzravathI saMsAra, saMvarathI mokSa 123 manuSya : gabIja sAdhanAne adhikArI 148 bhAvamala kSayanAM traNa lakSaNa 150 abhigraha (1) dravya (2) bhAva 123 duHkhita upara atyaMta dayA 151 niyama e baMdhana nahi, baMdhanathI mukti che 124 zrAvaka zrAvikAnI dayA 5 muM gabIja...zAsopAsanA 125 atyaMta dayA 153 kUtAdi bhAva roga 153 14 pUrvazAstra mANasanI dRSTi kayAM jAya? 154 kAlikasUrinA bhANeja munine garva 126 vayAvI naMdISeNa suni 15 jinavANuM pUjya 1275 guNavAna para adveSa 156 zAstra dAna - zAstra zravaNa 127 | aucitya..Asevana 157 vAcanA vidhipUrvaka zAstra grahaNa 128 | zAstrAnusAre ucita vyavahAra 158 zAstrasevA : zAstronuM prakAzana 129] jagatanI paMcAtamAM gumAvavAnu 15 zAstra-svAdhyAya 130 | sAdhunuM aucitya 159 jApa karatAM svAdhyAya baLavAna 130 dharmanuM mULa aucityaH ethI parama sukha 160 zAstranuM ciMtana kevuM? 131 belavAmAM aucitya ciMtananA traNa prakAra ne mahA lAbha 132 bhadrasUti jIva 162 bhAvanA eTale bhAvitatA 133 ucita vyavahAranA AzIrvAda 162 gabIja-zravaNanA lAbha 134 puruSArtha : adhama-mahAnane 163 saMveganAM lakSaNa 134 ] mahAtmA koNa...? 164 zravaNathI pratipatti sthirAzaya 135 | Acitya pAlanamAM savIrya 165 viSaya-saMjJAthI sAdhanA azuddha 137 dravyastavanA AlaMbane ja. bhAvastava 166 nAgaketune atyaMta upAdeya bhAva 138 | vItarAga vaMdanA : eka mahAna ga 167 mamatA hoya tyAM samatA na Ave 139 utthAna kama 168 mokSa e zaddha sAdhanAthI maLe 140 saMkalezathI bhAvavRddhiH vizuddhithI bhavaccheda 169 upAdeyabhAvathI mahoya 141 kRSNa vAsudevanI vaMdanA 169 gabIja grahaNakALa 142 samAdhi eTale zuM ? 170 bhAvamala kone kahevAya? 143 bhAvamalane kSaya kayAM ? 144 3 avaMcaka gAvaMcakAdi 171 paMcakAraNuvAda : daSTAMta 144 megAvaMcaka 173 acarabhAvamAM jIva mUDha eTale? 145 gAvaMcakanuM phaLa 174 hitAhitanuM valaNa | kiyAvacaka-phalAvaMcaka 15 161 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. naM. pA. naM. avaMcaka samAdhi 176 - satejanA lAbha 200 AcAranuM mahatva 177 | AhAradi-saMjJAnA pApa 201 "saMga raga kADhavAnI davA ? satsaMga 178 | pUjA, stotra, japa, dhyAna, laya 202 sAdhunI oLakha 179 tapathI mana upara niyamana 203 bhAvamaLanA vikAre 181 | bauddhone tapane virodha vRti-zraddhA-sukhA-vividiSA vijJapti ne javAba-tapa prabhAva 203 svAdhyAya 204 pAMca dharma yAni svAdhyAyamAM citta kyAre jAme? 205 dhRti-zraddhA-sukhA 183 zAstra-svAdhyAyathI Atmazuddhi 205 svAdhyAyanA lAbhe 206 sAdhya-zuddhithI sAdhanA zuddha dhyAna mATe pavitra mana 207 vividiSA bhagavAnanuM dhyAna zA mATe? 208 vijJapti paramAtmA-dhyAnamAM zuM Ave? 209 navakAra jApamAM zraddhAdinI yejanA 187 pAMca niyamana phaLa adhyAtmasAramAM 210 carama yathApravRtti karaNe zubhabhAva 188 ziaucathI zarIrajugupsA 210 zubhabhAvamAM jhanunathI graMthibheda 189 saMtoSathI sukha siddhi caramayathApravRttikaraNa eTale viSayasukha karatAM saMtoSasukha uttama 211 mithyAtva e gusthAna kevI rIte ? 192 | svAdhyAyathI ISTa darzana 211 bIjI tArI daSTi tapathI zarIra indriya kasAya 212 194 niyama-pAlana IcchAdi rUpa 213 tArA daSTimAM kAMIka spaSTa darzana tArA dRSTimAM "udvega deSa-tyAga 214 vipula nI hiMsAmAM varyAcAra zA mATe? 215 Atmadarzana kevuM? pAMca prakAranA niyama tArA dRSTimAM jijJAsA guNa 216 mUrtine dveSa bhagavAna sudhI pahoMce 217 zauca maitrI Adi bhAvathI kacaro sApha tatvane TheSa maTe te tatvajijJAsA 217 198 mananI pavitratA zauca lAve tArA dRSTimAM anya gaNe gakathA-prIti 218 198 cAMDAli vidyA jIvanI 3 tAmasAdi prakRti 19 gakathA prItithI tatva maLe 220 saMtoSa 19 ga mamatA 221 210 191 | 15 197 319 219 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA. naM. 251 224 253 253 254 255 'i 256 257 258 258 259 232 261 265 246 bhAvapratibaMdha'-sAratA yoga para prema ganI vAte tAraNahAra saMsAra-makSa rasika daSTi judI yAgI para bahumAna bhaktithI yegI ne pitAne lAbha sAdhanAmAM AhArAdinuM mahattva pitAne upakAra be jAtane viyAvaccathI bIjA lAbha karmaphaLa be jAtanA bhaktithI hidaya e rIte yega sAdhe te bhegI bhaktithI zudropadrava-hAni mekSa-Azaya vinA dharma thAya? putra mATe dharma "ISTa phaLa siddhine artha ISTa phaLa siddhinA zAstra pAThe ISTa phaLa mokSa-sAmagrI kema nahi. prArthanAthI ISTa phaLa maLe? jina-bhaktithI upadra TaLe maMdire kema javAnuM..? tArA daSTimAM vikAsa (1) bhavane atyaMta bhaya nahi (2) ucitamAM kRtyahAni nahi vida-zeThANI (3) anucitamAM AcaraNa nahi anucita kiyA kaI? Return to Religion anucita belathI nukazAna 5. naM. | 223 kumArapALa arNorAja bhagavad dhyAnaH svAdhyAya jarUrI 225 mana asthira kema thAya? 225 ekAca mana e dhyAna 226 AcAra-pAlanamAM mana sthira manane mAlika keNa? 228 tArA dRSTimAM jijJAsA guNa 229 dhAnAdinI jijJAsA 231 mukhya che AMtarika pariNati mokSanI IcchA eTale? 233 saMtrAsa 234 jijJAsA kema vikase? 235 sAdhanAthI AMtaradoSa TaLe 235 puruSanI pravRtti prekiTakala AcaraNamAM ziSTa puruSe pramANabhUta 237 | samakita joradAra te sAdhanA joradAra ziSya anuvartaka hoya 240 zAstravacananI gahanatA 241 vAkyo 3 prakAre 242 pApadezanA pa-prakAre 243 parasthAna dezanA pApadezanAH nukazAna 244 ajItanAtha prabhunA stavana-bhAva 244 guNehi sAhU aguNehi sAhU 245 ) 3 jI balAdaSTi 246 sukhAsana (248 | sUtro gamudrAe ja belAya 248 | prabhumAM mana 249 daDha bedha-prakAza 250 | "kSepa doSane tyAga 236 23 297 ra70 271 271 271 273 273 274 ra76 ra77 278 279 279 280 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA. naM. Asana-sthiratA asat tRSNA-3 asat tRSNathI satyAnAza pApanI 4 kakSA puNya jeTale sukhane mAla maLe atUrApUrvaka gamana sthiratA kyAM kyAM jarUrI? dharmamAM mana kare te mana sthira daSTinA apAya mana sthira te saMskAra UMDA zuzraSA zuzraSA pAtALa-sera zuzruSA satata kema cAle? tatva-zuzraSAne prabhAva zuzraSAthI tApasa karyA zrutajJAnAvaraNa kamene nAza zubhabhAvanI pravRttithI karmakSaya samyakatvane adhikArI pA. naM. | 281 | atatva pakSapAta H dIrgha saMsAra kSepa doSane tyAga kAla kSepane tyAga kuthalI e pramAda dharmanI kadara : dharmamAM DhIla nahi vikSepa aTakAvavA AlaMbane sAdhanA e vepAra : zubhabhAva e naphe naphAnA TakA vadhAre bRhaguruvaMdana guruvaMdana be prakAre zubha yoganA upAya IphaLasiddhinuM rahasya agyanI IcchA e asamAdhi niSiddhanA tyAgathI vina nAza niSiddha-tyAgathI vItarAgatA saMkilaSTa bhegInI durdazA 24 nirAzaMsa sAdhanA akhaMDa sAdhanA 296 zuddhipatraka 27 297 298 299 300 301 301 302 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 25 (. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zAstra-nirmAtA suvihita ziromaNi pU. AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja viracita yogaTaTArayaya yogadaSTi-samuccaya paranAM vyAkhyAna bhAga- mitrAya rzana karUM yama viratathI ! vivecana -AnI pUrve e batAvI akhedo devakAryAdAvadveSazcAparatra tu // 21 // zirma |rA gayA ke A zAstramAM jenuM varNana karavAnuM che e (1) ATha gadaSTi kaI kaI (2) ATha (artha) mitrAdaSTimAM darzana maMda hoya che, jemAMga kayA kayA? (3) tyAjya ATha deSa kyA yama tathA IcchAdi svarUpa hoya che, devadarzanAdi kayA? ane (4) AdaraNIya ATha guNu kyA kyA? kAryamAM kheda nathI hota; ane bIje adveSa have ahIM 21mI gAthAthI e ekeka daSTinI (guNa) heya che. sAthe ekeka gAMga, ekeka tyAjya doSa, ane (TIva-gurUvAnI pratidaSTi sAvajonArA- ekeka AdaraNIya guNanuM varNana kare che. ethI cAranAmavyanAda-mitrAmAM daLe, "tane khyAla Ave ke te te cogadaSTimAM praveza karavA ma=ao vadha , gurfanothorena netra mATe kayA kaye gAMga siddha hovo joIe? karyo ke doSa taje joIe? ane kyA kare sadRzaH / 'yamaH' ahiMsAdilakSaNaH, 'icchAdika guNa prApta joIe. tathA; cokta-ahiMsAratyAkSetraharaH- A parathI e khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM rijhaET H | ? 8A-pravRtti-caM-siddhine che ke te te gAga te te deSa-tyAga ane te bhedA iti vakSyati / te guNa-prApti te te daSTimAM pesIne pachI (artha_) have dareka daSTinI sAthe tenA tenAM nathI karavAnI, kintu te te daSTimAM pesavA pUrve aMganI yojanA batAvatAM kahe che mitrAyA'... karavAnI che. tAtparya, tene yogaga siddha hAya, arthAta mitrAdaSTimAM darzana maMda eTale ke te te daiSa tyajya hAya, ane te te guNa prApta ghAsanA agninA kaNanA prakAza-samAna ati karyo hoya ene ja te te daSTi prApta thAya che. alpa baMdha hoya che. vaLI) "yama" ahiMsAdi mitrAdaSTimAM AvavA pUrve kartavya :svarUpa hoya che tathA "IcchAdi svarUpa hoya che. dA. ta. pahelI "mitrA -daSTimAM AvyA pachI jemake kahyuM che "ahiMsA-satya-asteya-brahma "yama" gAMga sAdhavAne che evuM nathI, kina, carya--aparigraha e (pAMca) yama che, ne e mitrA-daSTi AvavA pUrve "yama" mAMga sAthe IcchA-pravRtti- cai-siddhi ema (cAra)prakAre have joIe. to ja kahI zakAya ke pahelI hoya che, e AgaLa kaheze. mitrAdaSTimAM "yama" gAMga siddha hoya che. ema Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 khedaSane tyAga pahelI mitrAdaSTimAM AvyA mATe tArA daSTinI haroLanA (1) "niyama" pachI nathI karavAne, kintu AvavA pUrve karavAne yogAMga (2) uddhagadeSa-tyAga, ane (3) che, jethI kahI zakAya ke pahelI mitrAdaSTimAM "jijJAsA-guNa sAdhavAnI mahenata karavAnI, pahelA "bedaradoSane tyAga hoya che. evuM e siddha thAya, eTale bIjI tArA daSTinA pravezanI guNa aMge samajavAnuM arthAt pahele "adveSa" sAthe sAthe "niyama" yogAMga paNa cAlu thAya, guNa prApta karyo hoya te ja pahelI mitrAdaSTimAM 'uga doSa chUTI gayA hoya, ane "jijJAsA avAya. guNa UbhuM thaI gayuM hoya. Ama kamazaH 1lI sArAMza. je pahelI mitrAdaprino bodha 2-3jI vagere cagadaSTinA pravezanI sAtheprakAza khUle ke enI sAthe ja e AtmAmAM sAra sAtha 1lA-rajA-3jA vagere gAMga 1lAyuma vAgaga Avele ja hoya, kheda doSa rajA-3jA vagere deSa-tyAga ane 1lA- rajAtajelo ja hoya, ane "adveSa guNa prApta ja hoya. 3jA vagere guNa siddha joIe. A mATe have ahIMthI ekeka daSTinI sAthemitrAdaSTimAM AvyA pachI kartavya : sAtha jarUrI che te gAMga, te te deSatyAga ' have AvI mitrAdaSTimAM AvIne zuM ane te te guNanuM varNana te te daSTinA varNananI karavAnuM? te ke bIjI tArA daSTimAM javA sAthe ja cAlaze. mitrA-daSTinuM varNana nirAkAM mitrAdaSTimAM have AchuM bhogavavAne. pachI, "te UMcA viSaya sukhe TheTha darzana thAya che. "darzana" eTale samyak badha; kaSTamaya cAritranA pAlanathI maLe che? te lAve paNa ahIM bahu alpa mAtrAmAM e be pragaTa e cAritra paNa pALI laIe. thaDA kALanA thAya che. A mitrAdaSTi pAmavA pUrve oghadraSTimAM cAritrakaSTathI, dIrghakALanA viSaya-sukho maLaze te taddana ajJAnatAnuM aMdhAruM hatuM. kazuM ja ne? te A bhAvamAM cheTuM nathI", ema AtmabhAna na maLe. AtmAnI ja khabara nahi karI cAritranAM kaSTa paNa apanAvI lIdhAM. paraMtu eTale AtmAnI bhavakeda ane emAMthI chUTakAraza e badhuM oghadRSTinA aMdhArAmAM rahIne! rUpa mokSanI paNa kazI ja khabara nahi. eTale ene te bhAvane ja AnaMda eTale bhavAbhinaMdI AtmA ane mokSane kaze vicAra ja zAne avasthA. ene saMsAranA viSaya sukhomAM ja citta Thare. "A bhava mIThA paraloka keNe dIThA ? ' oghadaSTimAM viSayomAM ja AnaMda-' basa, ahIM A sukhamAM AnaMda maMgaLa kare che, maMgaLa : A bhavAbhinaMdIpaNAmAM jIve sUtra ghaDI kADheluM. oghadraSTimAM vicAra mAtra kAyA ane AvI oghadraSTimAM rAcatA jIvane jyAM indriyane tuSTikAraka pAgalika viSacane, AtmA mokSa vagerenuM kazuM ja bhAna nahi, pachI viSaya-sukhane, ane te meLavavA-saMgharavA- mekSanI dRSTie sarvajJa bhagavAne kahelA heya Ave ? Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eghadRSTinI durdazA ] upAdeya padArthanuM ya bhAna ja kyAMthI hoya? are! temAM pharaka paDI jAya che. alabata viSayane AtmA ane mokSane mAnanArA Itaradazanee saMbaMdha te che, paraMtu ene ja jIvananuM sarvasvakahelA mekSanI daSTie heya-upAdeya padArthanuM ya mAnI emAM citta sarvesarvA karavAnuM nathI bhAna paNa kayAMthI hoya? ' banatuM. 'A viSayonA gherAvAmAM mArA AtmAnuM jainetara dazano sarva-praNIta nathI, zuM?" evI aMtaramAM ciMtA saLagatI thaI sarvajJanAM baMdhana para racAyelA nathI. chatAM paNa jAya che. e ja mitrAdaSTinuM saheja A Aryadarzane che, eTale AtmAne mAne che, darzana che, ati alpa paNa samyak bodha che. vaLI AtmAne anaMtakALathI janma-jarA-mRtyunAM e maMda darzananA prabhAve ahIM ahiMsAphAMsalAmAM phasele mAne che, upAyathI ene satya-asteya brahmacarya ane aparigraha e pAMca emAMthI ekSa-chuTakAre thavAnuM mAne che ane yamanI prApti thAya che. pAtaMjala darzane yama, chuTakArAnA upAyo batAve che. paraMtu oghadaSTi niyama, Asana, prANAyAma vagere ATha yuganA vALAne te AmAMnuM kazuM darzana nahi, kaze aMga kahyAM che. e kramazaH uttarottara ekeka badha nahi, kazuM mAnavAnuM nahi, gadaSTimAM prApta thAya che. ahIM pahelI vega AtmA-mokSane mAnavAne prabhAva - daSTimAM "yama" nAmane gAMga prApta thAya che. tyAre prazna thAya, te have oghadaSTimAMthI bahAra nIkaLI mitrA " nAmanI Adya yogadaSTimAM Ave tyAre A zuM pahelI daSTimAM ahiMsAdi pAMca AtmAnemekSaane heya-upAdeyapadArthanuM kAMkaAchu mahAvrato? - darzana thAya che. eTale ja ahiMsA, satya vagerano pra-hajI te jIva mAtra pahelI vega svIkAra kare che. athavA kaho, bhale Itara dharmamAM daSTimAM AvyuM che, tyAM zuM ene ahiMsAdinAM rahIne AtmA mekSa vagerene Acho paNa bodha mahAvate AvI jAya? ne jo ema ja hoya, thaye e mATe ahiMsAdine svIkAra thayA, te to ema ja kahene ke pAMca mahAvratadhArI eTale jIva pahelI mitrA nAmanI yogadaSTimAM sAdhune ja gadaSTi maLe? gRhasthane egadaSTi A gaNAya. mitrA daSTimAM AchuM darzana che, nahi! eTale e badhA oghadRSTimAM ja ramanAra? bahu alpa bodha che, paNa ene prabhAva ke athavA aMze ahiMsAdi svIkAranArA aNuvratI che? atyAra sudhI je sarvesarvA viSaya sukhamAMja zrAvake ja pahelI gadaSTi pAmanArA? eTale AnaMda-maMgaLa mAnatA hatA ane emAM ja citta moTA kSAyika samyaktva dharanArA zreNika, kRSNa TharatuM hatuM, te have ene ahIM Atmatatva jevA paNa gadaSTi pAmelA nahi? mAnya thavAthI ciMtA UbhI thAya ke, "are! u0-A praznanA samAdhAna mATe graMthakAra A viSayenA gherAvAmAM ane viSaya-saMbadhdha maharSie "yama: IcchAdikastathA" kahyuM. ene mehamAyAmAM mArA AtmAnuM zuM thAya?" bhAva e che ke, ahiMsA, satya vagere dareka AgaLa A daSTimAM gabIjo saMgharavAnI vAta yamanI IcchAdi cAra prakAra che, cAra kakSA che. karavAnA che, temAM A vicAraNuM Avaze. AvI ahIM AtmaciMtA UbhI thavAthI oghadaSTimAM IcchAdi 4 kakSA :jema viSayamAM ja AnaMda-maMgaLa mAnavAnuM IcchAdi 4 kayA? te ke A,-IcchA, ane viSayamAM ja citta karavAnuM thatuM hatuM, pravRtti, svairya ane siddhi. ahiMsA, satya : Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 - cAgaSTi samuccaya vyAkhyAnA-bhAga 2 AA vagere dareka cama A cAra svarUpe hAya, arthAt karavI paDe; ne e badhu ahiMsA-dhanI dA. ta. ahiMsAnI IcchA te IcchArUpa ahiMsA-sAdhanAmAM ja gaNAya. eTale ahiMsA pALavAnI sAcI icchA thaI,e pahelA tabakkAnA ahiMsAdhama yAne ahi'sAyama AvyA kahevAya. ahiMsAnI icchAnu mahatva : yama, ahiMsAnI pravRtti te pravRttirUpa ahi'sA yama. ahiMsAmAM sthaya te sthaya rUpa ahiMsA yama; ane ahiMsAnI sidhdhi te sidhdhirUpa ahiMsAyama. Ama dareka yamanA 4-4 prakAra. mukhyapaNe vicArIe teA yama 4 prakAre,icchAyama, pravRttiyama, svaiya yama, sidhdhiyama yamanA avAMtaramAM upara kahyuM tema icchA-ahiMsA, pravRtti-ahiMsA vagere ema icchAsatya, pravRtti--satya, aiya -satya,...vagere. Ama ahiMsAdi pAMcanA A 4-4 prakArathI jotAM vIsa bheda thAya. A hisAbe jo tame ahiMsAdinI icchA mAtra karI, teA ya tame icchA-ahiM'sAmAM icchAyamamAM AvyA. pra0-ahiMsAnI pravRtti vinA mAtra icchA eTalAmAM zI mahattA ? karI sAcI IcchA kare che, emAM gabhita che ke enA u0-mahattA e ke ahI ahiMsAnI dilathI kline jIvA pratye dayAbhAva Avye ane ethI anAdi kALanA hiMsAnA rasiyA jIvane dayAbhAva jIvAnI hiMsAmAM khadhuM khoTu thatu dekhAya che. Ave ane hiMsA kheATI lAge, bhayaMkara lAge, akatavya lAge, ahiMsA katavya lAge, hiMsA para ghaNA thAya. ahiMsA pALavAnI aMtaranI IcchA thAya, e kAMI sAmAnya vAta nathI. hiMsA para ghaNA thaI ane ahiMsAnI jhaMkhanA thaI eTale te have ghara-sa MsAramAM hiMsAmaya Arabha-samAra pra-- -ahiMsAnI icchAmAtra karI emAM ahiMsA-yama zI rIte AgnyA gaNAya ? ahiMsAnI pravRtti te| kazI karI nathI. u.-jJAnIonI draSTie saMpUrNa ahiMsA dhama ke ahiMsANa e, ke ahiMsA AtmasAt AmAM ane cena na paDe, dila kakaLyA kare. thaI jAya, AtmAnA svabhAvamAM UtarI jAya, AtmAnA sahaja svabhAva banI jAya; pachI tyAM hiMsAthI pApa lAge, narakAdi durgati thAya, vagere bhayathI ahiMsA-pAlana nahi, ke zAsranA hiMsA niSedhathI ahiMsA-pAlana nahi, kintu jIvanA evA sahaja svabhAva ja banI gayA hiMsAnA dilamAM bhAva ja na UThe. ahi MsAnA ja kudaratI bhAva banyA rahe. A ahiMsA e siddhirUpa ahiMsA che, ne te ahiMsAnI aMtima AvA jIva, kahe, have pachI ahiMsAnA mAko maLe ne e zakaya heAya tyAM enI pravRtti karyAM vinA rahevAnA ? nA. e te jene ahiMsAnI jhaMkhanA ja nathI, ene ja hiMsAmAM cena hAya, hiMsAmAM e nizcitapaNe mahAlyA karatA hoya. ene ahiMsAne moko maLe teA ya ahiMsAmAM pravrutta na thAya. eTale ja kahevu paDe ke jene have sajJAna dazA AvI ane ahiMsAnI hArdika icchA thaI, e ahiMsAnA pahele pagathie AvyA gaNAya. mATe ahIM pahelI cega dRSTimAM ahiMsA yama mUkayo te kharAkhara ja che. ene sAcI icchA pachI kayAreka pravRtti AvavAnI che, ane e ahiMsAnI pravRttinivighnapaNe nizcita ApaNe tathA khUba bhAvathI vAra vAra karatAM karatAM eka dvivasa eve AvavAnA ke ene ahiMsAnI siddhi thavAnI. eTale mULa pAyAmAM hiMsAmAM kakSA che. paraMtu te ahiMsAnA svabhAva upadeza sAMbhaLIne pahele tabakake na Ave, kintu te pUrve` (1) ahiMsAnI icchApUrvaka (2) ahi sAnI pravRtti karavI paDe; ne (3) emAM AvatAM vighne haTAvI e ahiMsAmAM sthira rahevu paDe. Ama icchA-pravRtti-sthaya e traNa kriyA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAne prAraMbha IcchAthI ]. ane hiMsAmaya AraMbha-samAraMbhamAM becenI manamAM na AvavA de. ene ya zIlane bhaMga heya, ane ahiMsAnI utkaTa icchA hoya, e samaje. pahelI gaSTimAM "ahiMsA" yama ja che. parapuruSanA rUpa spaza vagere para sAdhu ya kayAre gadaSTi gumAve? - bhAre ghaNuM rAkhe, te ja zIlanA A parathI e samajAze ke, sAdhu paNa je pavitra bhAva sAcavI samAlI zake koI kAraNa prasaMge gRhastha pAse AraMbha- tyAre sAdhu te mAtra zIlavaMtA ja nahi, samAraMbha karAve, ane emAM thatI jIvonI hiMsA saze brahmacarya dhArI, uparAMta sarjAze ahiMsA mATe ene becenI na hoya, hiMsAmaya AraMbha- vratadhArI, satyavatI, sarvathA aparigrahI che, samAraMbha pratye ghaNA-aphasesI na hAya, hAya! eTale emaNe e ahiMsA, satya vagere mahAhuM sarvasAvadya tyAgI sAdhu ane hiMsAthI vrate kevA sAcavavAnA hoya? e tyAga karelA trividha trividha virata thayela viratidhara banele hiMsA-asatya-steya (cerI)-abrahma ane pariA hiMsA karAvI rahyo chuM?" -ema hAyakAre grahanI pratye keTalI badhI joradAra ghaNA-aphasosI na thAya, te sAdhu paNa ganI mAtra pahelI -hAyakAre rAkhanArA hoya? daSTinA ya ahiMsAyamathI jAya ! zIlavaMtI nArInA zIlanI maryA- dayAnamAM rAkhavAnuM che ke ganI daSTi e dAna dAnta bhUlavA jevuM nathI. AtmAnA AMtarika bhAvanI vastu che. eTale ganI pahelI daSTivALAne hajI kadAca bahAra veza game te tyAgIne, ane baMdha hiMsAdi cAlu hoya ahiMsAdinAmahAvrata na hoya, paNa keTalAya zAstronA hAya, tathA bAhyathI ahiMsAdinI pravRtti na hoya, chatAM ahiMsAdi keTalAya tyAga, ca, niyama, 5. ane te mATenI IcchA evI joradAra hoya ke, saMsAramAM kiyA cAlatI hoya, chatAM A badhuM bAhya che karavA paDatAM paNa hiMsAdi pApa pratye aMtaramAM paNa e vakhate aMtaranA bhAva je hiMsA pratye hAyakAro-ghaNuM--aphasesI vartatI hoya. A ne hiMsAmaya AraMbha-samAraMbha pratye ghaNA AtmA, zAstrakAra kahe che ke, ahiMsAyamamAM aphasosI-hAyakArAne na rahyA, khapa ene Avye gaNAya; ne e ja AtmA pachI zakya gesa (akasesa) nahi ema niSkura rahyA, te eTalI ahiMsAnI pravRtti paNa karavAne. A gadaSTinI apekSAe pahelI gadaSTimAM sUcave che ke kaI paNa dharma ke guNanI tame paNa UbhA rahevAnuM na bane. eTale pachI ogha sAcI tIvra IcchA kare eTale tame dharma ke daSTimAM pheMkAI javAnuM thAya. A parathI samajI guNanI sAdhanAmAM AvyA. IMgrejI kahevata che rAkhavAnuM ke bAhya bIjI sat kiyA one who desires, he deserves. "je chatAM je aMtaranA bhAva bagaDayA to jenI sAcI IcchA kare che e te vastu pAmavAne gadaSTi jAya. lAyaka che." eTalA ja mATe aMtaranA bhAva khUba ahiMsAnI IcchA jema yama, tema ahiMsAnI sAcavavA samAlavA jevA che. zIlavaMtI pravRtti e paNa ahiMsAyama. e vAraMvAra karatAM nArI pitAnA aMtaranA bhAvane keTalA badhA karatAM emAM sthiratA Ave e paNa ahiMsAyamAM samAlI rAkhe? "phalANe rUpALe" eTaluM ya ane e sthiratA evI AtmA sAthe ekameka Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [[gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 thAya, ke pachI AtmA ahiMsAmaya thaI jAya, IcchApUrvakanI pravRtti e ja bIjI ahiMsA e AtmAne svabhAva ja banI jAya, kakSA. e ahiMsAnI siddhi thaI kahevAya. e paNa ahiMsAyama che. ahiMsAyamanA cAra pagathiyA - | pravRttipUrvakanI sthiratA e ja pahele pagathiye ahiMsAnI sacoTa IrachA, bIje trIjI kakSA. trIje pagathie ahiMsAnI pravRti tathA e traNeyanI parAkASThAe siddhi ahiMsAmAM sthiratA, ane cothe pagathie Ave. tyAM pachI IcchAya na karavI paDe tema ahiMsAnI siddhi. IcchApUrvakanI pravRtti sthiratA ya na karavI ApaNumAM IcchAkakSAnA yama kayAre ? : paDe, kintu AtmAne sahaja svabhAva ja ahiM. ahiMsAnI jema satya, asteya, brahmacarya, - sAdine banI jAya. e to e svabhAva banI aparigraha, darekamAM cAra kakSA -IcchA, pravRtti, jAya, ke pachI te enI nikaTamAM AvelA bIjA sthiratA ane siddhi. dA. ta. satyanI sacoTa jemAM ya ahiMsAdine viniyoga thAya. IcchA, satyanI pravRti, brahmacaryanI sacoTa baLadeva munino ahiMsA-viniyoga - IcchA, brahmacaryanI pravRtti.. baLadeva munine Ave ahiMsAne svabhAva banI gayela. tethI e je jaMgalamAM rahetA, tyAM AmAM e jovAnuM ke prathama IcchA-kakSAnA zikArI pazuo emanI nikaTanA pradezamAM ahiMsAyama, satyayama vagere ApaNAmAM che ? AvatAM hiMsA bhUlI jatA ! ane evA zAMta e mATe A jevAnuM ke, pratipakSI hiMsA, kamaLa svabhAvanA banI jatA, ke tyAM emane joI asatya, abrahma...vagere ApaNane khUMce che ne? emanA zikArarUpa haraNa-sasalA bhaya na pAmatAM aMtarathI gamatA nathI ne ? enA pratye bhAre khuzIthI nirbhayapaNe tyAM AvatA, ne emanI sUga jAgI che? napharata-glAni UbhI thaI che? sAthe ja muni sAme besatA. A zikArI hADohADa enI aruci che? te ja ApaNe siMha, vAgha, varu ane zikArarUpa haraNiyA, vizvAsa laI zakIe ke ApaNe IcchAkakSAnA sAraMga, sasalA vagere baMne jANe bhAI bhAI hoya ahiMsAdiyama dharAvIe chIe, ne pahelI mitrA evI mitrAcArIthI muninI sAme besI jatA. nAmanI yogadaSTimAM AvyA chIe, pachI bhale kavalayamAlAmAM mahaSine ahiMsAhamaNa sagavazAta ahiMsAdinI evI ApaNI haC pravRtti na paNa hoya. A parathI e samajavAnuM che, ke upara kahI tevI pratipakSI hiMsAdinI kuvalayamALA caritramAM Ave che ke, kuvalayadhRNA na hoya, aruci na hoya, ane prasaMge kumAra eka sArA mAnelA kaIka ghoDA para beThe. ahiMsAdi AcarI letA hoIe arthAta ahi . ane ghoDAne paganI eDI aDADI jyAM deDAsAdinI pravRtti haya, te ya e ahiMsAyama : vavA jAya che ke e ghaDo tarata AkAzamAM Adi nahi gaNAya. UDe ne kayAne kayAM laI jAya che. A gheDa e daivI prayoga hate, devatAe kumArane eka dareka yama cAra kakSAe hoya tethI pahelI dUra jaMgalamAM jyAM kumAranA pUrvabhavanA saMbaMdhI kakSAmAM sacoTa IcchA AvavI ja joIe. pachI mahaSi che tyAM laI ja hatuM. tethI devatAe cAra : Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoganI icchAdi 4 kakSA ] ww A gheADAnu rUpa kareluM. have gheADA AkAzamAM kyAMnA kyAM cAlyeya jAya che, rokAye rakAte nathI, tyAre kumAre hiMmatathI gheADAnA peTamAM charI bhoMkI dIdhI, ke gheADA tarata nIce UtarI paDayo. kumArane gheADA mA~ jANI ahu dhyA AvI gai. para`tu A devamAyA ja hatI, enI ene khakhara nahi. have kuvalayakumAra jaMgalamAM page cAlIne AgaLa vadhe che, tyAM amuka a Mtare gayA pachI Azcaya' joyuM ke siMha ne haraNa, vAgha ne sAraMga, varu ne sasalu, sApa ne mAra....vagere virAdhI prANIo zAMtapaNe sAthe cAle che ! kumArane thayuM * ahe ! A zuM ? A eka bIjAne jANe vaira ja nathI ! tA nakkI lAge che ke, najIkamAM koi mahaSi birAjamAna hovA joie, jemane ahiMsA siddha thaI heAya eTale enA prabhAve A nikaTanA prANIomAM hiMsAnI vRtti ja UThatI nathI.' pachI teA AgaLa vadhatAM jue che ke eka mahiSa beThA che, ane emanI pAse eka siMhuM beTho che. tyAM jaIne RSine praNAma karI pAte esIne peAtAne kema Ama anyu e pUche che. sArAMza, pahelI mitrA--dRSTimAM ahiMsAdi pAMca yamanI sAdhanA batAvI, emAM e ahiM sAttui yamane IcchA, pravRtti, stheya, siddhi-ema cAra kakSAnA batAvyA. eTale samajI zakAze ke, pahelI prAraMbhika dRSTi mitrAdaSTimAM bhale sAdhune hAya tevI sarve sarvA ahiMsAnI pravRtti na hAya, chatAM ene ahiMsAddhinI sAcI IcchA hAI zake che; ne te paNa ahiM sAyima che. guNanI sAcI icchAnu keTaluM badhu mahatva che, e prabhudarzananI mAtra IcchAnA phaLathI samajAya che. 'dahere jAvA mana kare, ceAthataNuM phaLa hAya " [ 7 e zAstrAnusArI vacanamAM icchAmAtranuM ya mahatva dekhAya che. hajI teA gharamAM ArAmathI beTho che tyAM kazuM prabhudarzana nathI, e teA UThI nIkkhIne derAsara pahoMcI vItarAga prabhunAM darzIna karaze, tyAre darzIna--cAga saMpanna thaze. paraMtu jyAM e vItarAga prabhunAM darzana karavA mATe derAsara javAnI IcchA karI javAnuM mana karyuM ke * huM prabhu-danAthe derAsara jAu',' tyAM ene cAtha' eTale ke cauttha,cauttha abhakta' bhakta eTale bheAjana. abhakta eTale bheAjana-tyAga. cauttha eTale cAra arthAt cAra TaMka bhojanane jemAM tyAga che evA tapa, te upavAsa. upavAsamAM A pramANe paccakkhANa karavAnuM heAya che, 'sUre uggae caDtha abhattas paccakkhAI paccakakhAmi'='sUrya ugyAthI cAra abhaktAnu' arthAt eka upavAsanu huM paccakkhANa karuM chuM. A cAra abhakta evI rIte ke upavAsanI AgaLa pAchaLa ekAsaNu hAya emAM ekeka TaMka bhejanatyAga thayA te be abhakta, ane upavAsanA divasanA ane bhejanaTaka tyAga, ema kula cAra bhAjanatyAga-abhakta thayAM. paraMtu jo AgaLa pAchaLa ekAsaNuM na heAya teA khAlI abhattaGU" paccakkhANa karAya che. Ama derAsara javAnI icchA karI tyAMthI ja phaLa zaru thaI gayuM, e sUcave che ke, darzananI icchA paNa darzana yoganu pahelu pagathiyuM che. vAta eTalI ke, IcchA zuddha joie. * kema darzInanI IcchA ?? te ke keAI dunyavI lAlacathI nahi, yA koInI hariphAithI nahi, paNa jinadana (1) uddhAranA mAga che. (ra) kalyANamArga che; ne (3) aMte jina vItarAga banAvavA dvArA mekSa apAvI janmamaraNanI viTamaNA adha karanAra che, eTale jIvanamAM khAsa karavA ceAgya A jina-darzanAdi che, mATe dananI kacchiA che,' Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caya vyAkhyAna-bhAga 2 ema dharmanI sAcI IcchAmAM bIjI koI pratye napharatabharyuM dila hoya lAbha-lAlaca nahi, paNa nirAzaMsa- te ja kSamAnI sAcI icchA AvI bhAva joIe. gaNAya. A hisAbe joIe te, mAne ke, ApaNe AvI icchAvALe pachIthI kayAMya krodhamAM mahAvIra bhagavAne siddha karelI kSamAnI siddhi TApasI ne pUre, pitAnA ke bIjAnA kodhanAM karavI che, te enI pahelA e kSamA mAge vakhANa na kare, kodhathI lAbha thaye dekhe tyAM pravRtti ane emAM sthiratA keLavavI paDe ane ema na mAne ke, "cAle krodha phaLe," kemake A pravRtti AvavA pUrve ApaNe e kSamAnI lAbha krodhane AbhArI nathI, paraMtu pitAnA zuddha IcchA karavI joIe. je A IcchA sAcI puNyadayane AbhArI che. kAraNa, e to ThIka che IcchA hoya, nirAzasabhAvanI sAcI tIvra abhi- ke puNya pAdharuM hatuM eTale kodha karatA sAme lASA hoya, te ApaNe e kSamAnA pahele paga dabAye. je puNya khUTyuM hota te khabara paDI thiye AvyA. arthAt kSamAyamane pahele ga jAta ke kola karIne sAmAnI kevI lAta khAvAne sAthe. avasara AvI lAge che ! tyAM krodha karyo ne ahIM IcchAdi cArane vega kahe che, tethI kayAM saphaLa thaye ? kodha kayAM pharyo ? ga 4 prakAre IcchA, pravRtti, dhairya ane vAstavamAM krodhAdi de phaLatA siddhi arthAt IcchAga, pravRttiyoga, dhairya. nathI; phaLe che pitAne zubhedaya, ga ane siddhiga. ahiMsA satya, dayA, puNyadaya. kSamA, bhakti, tapa-tyAga, jJAna-dhyAna vagere dareka sAdhanAmAM A cAra prakAre vega kahevAya. Ama koinA te bhayaMkara duHkhada pariNAma dA. ta. kSamAne IcchAga, kSamAne pravRtti che ! emAMya A loka karatAM paralokamAM bhayaMkara ga....vagere. eTale mahAvIra bhagavAna kSamAnA phaLa Ave che ! mATe A badhuM samajIne koI siddhigamAM vartamAna gaNAya; ne ApaNe eja para ghaNA karavA jevI che. e ghaNuM hoya te kSamAnA IcchAgamAM AvI zakIe. paNa kyAre? kodha-tyAga ane kSamAnI sAcI icchA jAge. e ucca kSamAnI sAcI IcchA karIe te ja, have "ApaNane mahAvIra bhagavAna jevI kSamAnI sAcI IcchA che," e dAve karatAM pahelAM kahyuM mahAvIra prabhuno samAna ApaNane tema jevuM paDe ke koi pratye e tIvra ghaNuM- sAcI IcchA thaI kayAre kahevAya ? baLatarA napharata che ? A samajI levA jevuM che, kemake e karavI ahiMsAdinI pravRtti te pachI, paNa ahiM. sahelI nathI, nahitara te upalakiya IcchAthI sAdinI IcchA mAtrane ya ahiMsAdinA yugamAM paNa IcchAyegI banI jaIe ! gaNI che. te kevI IcchA ? bhUkhI pAkhI IcchA? * kSamAguNanI sAcI IcchA e che, ke jyAM je guNanI IcchA che, je guNane rAga thayo che, pratipakSI krodha-doSa pratye ghaNA hoya, aruci enA pratipakSI doSane paNa rAga aMtaramAM hoya. pitAne thaI jatA koMdha mATe haiye bhAre bharyo hoya, evI guNanI IcchA e sAcI IcchA baLatarA hoya, kema A deSa TaLe? ne huM che? ahiMsA ya game che, ne hiMsA ya game kSamA ja pakaDI rAkhanAre banuM, evI tamannA che ! hiMsA para keInapharata nathI, hiMsAnI hAya, evA keDa thatA hoya. sUga-glAni nathI, tyAM ahiMsA gamI kahevAya? Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAlirAjAne upazama bhAva ] ~m ahiMsA gamatI tyAre kahevAya ke hisA haiye jarAya na ja gamatI hoya, hiMsA para sUga hAya. strInA dilamAM patiya vasyo che, ne parapuruSeya vasyA che, te e strI pati-bhaktA kahevAya ? vAlimuninI upazamanI javalaMta kacchiA ane siddhi para jarA najara nAkhavA jevI che. e maMtrIne peAtAnA rAjA para vizvAsa che, Aka-IcchA kyAM pramaLa banI? Azcaya che ke yuddha bhUmi para! ane te paNa peAtAne rAvaNa para vijaya maLyeA che enA prasa Mge ! `Na che, ane duzmana rAjA pratye ya AkarSaNa vizvAsa hAya, te e peAtAnA rAjAne bhakta che ? tamArA mitra hAvAneA koi dAvA kare ane ene tamArA duzmana paNa mitra hoya te zu e kahevAtA mitra tamAro vizvAsapAtra ane ? vAta A che, [ 9 brahmacaryAM te ja gamatu kahevAya, ane enI te ja sAcI IcchA kahevAya, ke jo abrahma dilane jarAya na gamatuM hAya, azradma pratye sUga-nArAjagI-napharata haiAya; pachI bhale prAcaya nI pravRtti karavAnI tAkAta na heAvAthI pravRttie na AvI heAya; chatAM haiyAmAM te abrahma e narI avivekabharI pazukriyA, khAliza ceSTA, ne pAgala pravRtti ja lAgatI haiAya. teA ja brAcanI sAcI IcchA thaI gaNAya, ne e IcchAyoga-pravRttiyAga - sthaya yAga - siddhiyAgamAMnA pahelA IcchA cegarUpa bane. mULamAM brahmacarya-ahi sAdinI IcchA abrahma-hiMsAdinI tIvra ghaNAvALI joIe. vAlirAjAnA upazamabhAva kevA?HevI ja koI upazamanI javalaMta aai para vAlirAjA aNudhAryAM caiAgamAM saMyama ane tapa dvArA upazamanI sAdhanA-pravRttimAM caDI gayA haze, tyAre e upazamanI siddhivALA manI gayA che. 2 - ' Ama te rAvaNe jyAre vAlirAjA para AjJA mAnI levA Adeza mALye, tyAre alakhat vAli bhAre baLavAna che, eTale abhimAnathI kahevarAvI zakate ke, * khAyalI vAtA rahevA de. AjJA manAvavAnu joie te yuddhanA meTThAna para maLe;' paraMtu nA, emaNe teA kahevarAvyu ke, 'ApaNA pUrvajo vacce maitrIbhAvane saMbaMdha hatA, svAmi-sevaka bhAvanA nahi. mATe jo e maitrIbhAvane saMbadha joI tA hAya, te huM e ApavA taiyAra chuM,' kema ema kaheva rAkhyuM? kaheA, emanA aMtaramAM kAMika upazama vAlinI sAme moTA laDAva lazkara sAthe bhAva hatA. paraMtu rAvaNe A mAnyuM nahi, ne laDavA cAlI AvyeA. tyAre vAline maLAtkAre yuddha-bhUmi para UtaravuM paDayuM.. tyAM paNa ene upazama bhAva kevA ke eNe rAvaNane kahevarAvyu ke jue rAvaNu ! jhagaDA ApaNA be vacce che; chatAM ApaNe zrAvaka chIe te yuddhamAM ApaNA baMnenA lazkara laDIne hajArA paMcendriya mAnavI ane pazuoneA saMhAra zA mATe thavA joIe ? AvA ghAra saMhAranu pApa mAthe levAne badale ApaNe baMne ja laDI laie.' Ama hajAronA ghAra sa'hAra TALavAnI buddhi e upazama bhAvanI hatI. zrAvaka jIvana jIvatAM zakaya eTalA hiMsAmaya Arabha samArabha TALe e upazamabhAva che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] karacaya vyAkhyAna-bhAga 2 upazamabhAva na hoya ene krodha abhimAna ne nathI kemake, e rAvaNe zastra nathI calAvyuM lebhane kaSAya e aMdha banAve che ke A vyartha tyAM sudhI ene niraparAdhI dekhe che ane hiMsAnA mahApApane dekhavA detuM nathI. rAvaNaniraparAdhI trasa jIvane huM mAruM nahiM eTale huM vAli mArI AjJA nathI svIkArato? ene hiMsA - saMkecane niyama ane batAvI dauM ene" evA abhimAna ane upazamabhAva che. kAdhanA ukaLATamAM dhamadhamatuM hatuM. tethI A ahiMsAnI aMtaranI irachA hiMsA vicAra ene na AvyuM. chatAM have vAlie pratye dhRNu rakhAvI zakya hiMsA-tyAga kahevarAvyuM, zrAvakapaNAne khyAla Avyo, tyAre e samajI gayo, ane vaiyaktika aMgata karAve che. laDAI maMjUra karI; kemake rAvaNanA haiye ya khare. astu. vAlie te rAvaNa para zastra calAkhara zrAvakapaNuM yAne bhagavAnanA dharmanI zraddhA vavAnI pahela na karI, paraMtu rAvaNe vAli para vaselI hatI. A paNa je na hoya ne, te te zastra calAvyAM, kiMtu e badhA vAlie niSphaLa kahI deta, "ahIM yuddha-bhUmi para dharmanI zI karyA. tyAre chevaTe rAvaNe chevuM zastra caMdrahAsa vAta kare che ?" khaga calAvyuM. e hAthamAM UMcuM karI vAli sAme deDa, ane jyAM vAli para ghA karavA jAya Aje ya dukAna para beThele zrAvaka paNa zuM che tyAMja vAlie eka hAthe ene khaDUgavALe ene koI "tame jaina che, ThagAI karatAM nahi, hAtha ja pakaDI lIdhe, ane bIjA hAthe rAvaNane ema jainapaNuM ane dharma yAda karAve te kahI kamaramAMthI pakaDIne UMcakI pitAnI bagalamAM de che ne ke ahIM dukAna para beThA chIe te chatrInI jema ADe dabAvyo, ane vidyAbaLe vepAra karavA beThA chIe, paNa dharma karavA nahi? AkhA jabUdvIpane rena mArI ! dharma te maMdira-upAzrayamAM !" kema Ama bele che? ene samaja A che ke, "dharma, puNya-pApa ATaluM badhuM vAlinuM baLa? rAvaNa jevA badhuM te maMdira-upAzrayamAM javAnuM, ghara-dukA pahADI kAyAvALAne chatrInA DAMDAnI jema baganamAM nahi." A mAnyatA keNa karAve che? lebha lamAM UMcakI le? hA, paNa jojo e akhADe ane mithyAtvane ukaLATa karAve che. kevI adhama ne kasarata khelyAthI baLa nahotuM maLyuM, paraMtu durdazA ! paNa rAvaNa samakitI zrAvaka che tethI pUrva bhave karelI kaI adbhuta sAdhu-sevA, vAli jyAre yuddha-bhUmi para yAda karAve che. tyAre athAga jinabhakti, yA kALI tapasyAdi dharma samajI jAya che ke sAdhyAthI baLa maLeluM hatuM. mATe ja jIvanamAM kharo prabhAva dhAmane che. zrAvaka eTale pApathI DaranAre ane tethI ja khAsa karavA jevo hoya te vyartha binaprayeAjana hiMsAdi duSkatane dhama ja che. TALanAre. basa, vAlie bagalamAM rAvaNa sAthe tethI rAvaNe vAlinI vAta maMjUra karI, ane AkAza - gAminI vidyAthI palakArAmAM zastro sAthe ekale vAli sAthe laDavA AgaLa jaMbudvIpane rona mArIne pAcho yuddhabhUmi AvyA. hajI paNa vAline upazama bhAva juo, para AvI rAvaNane pAcho umaramAMthI UMcakI ke e rAvaNa para pahelo zastra calAvavA taiyAra potAnI sAme khaDo karI dIdhuM ! rAvaNa nIcI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyAIne bharose beTo ] i[ 11 mUMDIe Ubhe che. ahIM paNa vAline upazama puNya para khoTA vizvAse taNAI pApa saMsAramAM bhAva juo, rAvaNe te talavArathI eka ghA ne beTho rahyo chuM ! te tamArA dAkhalAthI be TUkaDA, ema vAline saMhAra karavA dhAreluM zikhAmaNa to mAre levA jevI che paraMtu vAlie eTaluM agAdha baLa chatAM rAva- ke, A pAinA bharosA ke, A puNyAinA bharesA beTA. Nane kaze ghA na karyo ! haiyAmAM keTaluM badhuM upazamabhAva hoya, haiyuM keTaluM badhuM zAMta upa- " mATe juo, huM te have dagAkhora puNya zAMta hoya, tyAre mAravA prayatna karI cukelA ane saMsArane tyAga karuM chuM, ane bhAI duzmanane mArI nAkhavAnI zakti ane saMga sugrIvane rAjya soMpI daI tamArI AjJA nIce chatAM e kAma karavuM nathI ! are ! eka nAne rahevA kahI dauM chuM, temaja A mArI kuMvArI zistra-prahAra ke mAtra dhola-dhapATa paNa karavI bena tamane varAvI dauM chuM. tame ene paraNI nathI ! le, ane bhAI sugrIvanI khabara rAkhaje ke vAlie tyAM rAvaNane sALA harAmakhora ! evA mAMdhAtA anADI ene satAve nahi." anyAyanuM laDavA AvyuM hatuM?" ema karI eka vAli rAjAne A keTalo badhe UMce upasaNasaNato tamAro paNa na Thekyo. aMtaranA kAdha zama bhAva! anADIpaNuM karanAra rAvaNa para para keTale badhe kAbU haze ? che ApaNuM jIvana paNa haiyuM je zAMta prazAMta na banyuM hoya te tyAM namAM A kAbU ? te paNa jyAM ApaNI pAse A zabdo, A saMsAratyAga, A kSamA ne A ethI ya vadhu zakti hoya tyAM halakaTa zabda paNa udAratA karAya ? nahi, ne dhola-dhapATa paNa nahi !--A kAbu haiyAmAM eka bAja koI abhimAna ne hiMsA che ? haiyAmAM upazamabhAva na hoya, haiyuM zAMta para keTalI badhI ghaNA heya, napharata hoya, ane prazAMta na hoya, pachI apazabda ladhapATa vagere uca leTinA upazamabhAva ane ahiMsAnI karavAnA ukaLATa kAma karI jAya emAM navAI keTalI ucca sAcI IcchA-tamannA hoya! tyAre nathI. A kSamA udAratA ane avasara Avye sarva vAlinI addabhuta vANuM : tyAga bane? hajI vadhu upazama juo - vAli have sAme lajajAthI nIcI mUMDIe vAlimunine javalaMta tapa sAthe UbhelA rAvaNane kahe che, upazama :juo rAvaNa ! A caMdrahAsa khaphUganA basa, vAlie tyAMja cAritra laI lIdhuM puNya tamane dago dIdho ! meTA lahAva-lazkara, ane have kaDaka saMyama ane upavAsa, chaThTha, aThThama lekhaMDI baLa, ane caMdrahAsa khaphUganA puNya para aThThAI pAkhamaNa ane mA khamaNa sudhInI khoTA vizvAse taNAyA ne doDyA AvyA, te ghera tapasyA sAthe naiSThika ahiMsA karuNAbhAva ethI A nAlezI vahoravI paDI. mATe A ane upazamabhAvanA ucca abhyAsamAM lAgI puNyanA bharosA khoTA. gayA. paraMtu huM tamane zuM zikhAmaNa dauM ? huM mekSa joIe che ? te kaSAyamokSa ya A agAdha baLa, rAjyapATa, ane AyuSyanA viSayamokSanI sAcI icchA karo. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] [[ pagadaSTi samuccaya vyAkhyAno -bhAga 2 jJAnIo kahe che, pahelAM ahIM hiMsA-krodha saMhAra, ane bharata cakIe sthApelA mahAmAna vagere pApothI mokSane arthAta chUTakArAne tIrthane nAza paNa jevuM bhUlI gayA ! anubhava kare. e karaze te ahIMja uparanA kAma ne krodha mANasane ke aMdha banAve mokSane anubhava thaze. che ke ene bhayaMkara pApAcaraNamAM pApa ahIMnA A kaSAya-mokSa ane na dekhAya. ulaTuM kartavyatA dekhAya ! viSaya-makSanI sAcI IcchA paNa eka tyAre rAvaNanA A bhayaMkara kaSAyanI sAme mahAna gasAdhanA che; kemake sAcI vAlI mahaSinI ahIM upazama ane ahiM IcchAmAMthI zubha pravRtti Ave che, ane sAnI siddhi zuM kAma kare che te juo - siddhi saMpaje che. mahaSi, jyAM rAvaNe parvatane saheja vAlimunie ghora tapasyA, moTA bhAge halAvyA tyAM, "A zuM thayuM ?" e jovA kAtsaga dhyAna, ane kaDaka saMyamanI pravRttithI avadhijJAnane upayoga mUke che, te rAvaNanI upazamabhAvanI siddhi karI lIdhI che, bIjI bAju TheSa ane abhimAnabharI ceSTA jaI! vicAre emane avadhijJAna ane anekAneka labdhio che ke UbhI thaI gaI che! eTale have ene paDaze keka vAlimuninI bhavya vicAraNuM - paDe te juo. kramazaH jyAre ekavAra eja "aho ! A rAvaNa mArA paranA dveSathI rAvaNe aSTApada parvata parathI jatAM je ke tIrthanA AkhA aSTApadane mAthA para UMcakI jaI hisAbe ja enuM vimAna khacakAyuM, paNa e khaca- lavaNa samudramAM phekavA dhAre che ! AmAM te kAmaNe rAvaNe nIce joyuM te vAlimunine dhyAnamAM mahAna tIrthane nAza thAya! uparAMta parvata UbhelA joyA eTale mAnI lIdhuM ke vAlie mAru para rahelA apAra chene nAza thAya ! mane vimAna khacakAvyuM ema mAnIne e khoTA vicAre ekalAne UMcakIne samudramAM nAkhe heta caDe ke "are vAli ! hajI paNa tuM mArA te te kaI savAla nahete, kemake mane mArI para dveSa rAkhe che ? ne mAruM vimAna aTakAve kAyA para paNa mamatva nathI. tethI mArI rakSA che? te le have huM AkhA aSTApada sAthe tane mAre bacAva karavA na te kAMI vicAratA ke na UMcakIne lavaNa samudramAM pheMkuM chuM! joI le have." kaze prayatna karata. paraMtu tIrthanAza ane apAra - ema karI pote nIce UtarI aSTApadanI nIce jIvahiMsA thatI kema joI rahevAya? jaI jamIna khedIne aSTApadanA mULa nIce " alabat mArA zarIra para paNa nispRha pisIne 1000 vidyAnuM smaraNa karI mAthA para evA mane krodha UThata nathI, kiMtu A mahAnAza A aSTApada upADavA jAya che. aTakAvavA mATe rAvaNane jarAka zikSA karavI tyAre ke ene A jAlima kaSAya-Aveza jaIe." ke enA aMdhApAmAM e vAlithI pitAnI pUrve zuM che A? maharSie upazamanI evI thayelI durdazAya jevI bhUlI gaye! ane aSTa siddhi karI che, eTale rAvaNa para ukaLATa thata padane dariyAmAM pheMktAM je parvata paranAM nAnA- nathI, guse nathI AvatuM, ke ene mArI moTA agaNita chane saMhAra, mahAmunine nAkhavAnI icchA thatI nathI ! kevI upazama Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a-khedaH doSatyAga ] [ 13 ahiMsAnI sAdhanA ane siddhi ! emaNe tIrtha. A vAta che, - vAli maharSie kSamAnI nAza ane jIva-saMhAra aTakAvavA-pUratuM rAva- upazamanI siddhi karelI, tethI emanA vADANane enA bhayaMkara duSkRtathI pAcho vALavA saheja mAMya gusso abhimAna vagere leza paNa phuratA pagane aMgUTho parvatanI bhUmi para dabA. nathI. AvA cothA naMbaranA siddhiyoge pahoMcAA te mahAna labdhidharanA aMgUThAnA dabANane DanAra koNa? te ke pahelAM pagathiyAne vega bhAra ! eTale parvata nIce dabAye. rAvaNane IcchAga pahoMcADe che. paNa ATaluM dhyAna enI nIce dabAtAM lehInI ulaTI sAthe moTI rAkhavAnuM che ke, - cIsa paDI gaI, rAva paDI gaI, tethI enuM nAma (1) eka to e ahiMsAdinI IcchA enA Ama te dazAnana hatuM paNa have rAvaNa nAma pratipakSI hiMsAdipratye atyaMta ghaNa-aruci paDI gayuM. jhaTa e bahAra nIkaLI gaye, ane vALI joIe. A hiMsAnI dhRNA eTale samajI gayo ke " A maharSie ja tIrthanAza ApaNA jIvaleNa duzmananI paNa hiMsA pratye aTakAvavA parvatane dabAvele, tethI ja evA ghaNuM. enI hiMsAya taddana akArya ja lAge, ane mahAna labdhidhara tapasvInI labdhi AgaLa mArI (2) bIjuM e ke e ahiMsAdinI irachA hajAre vidyAo paNa bicArI zuM karI zake ? bIjA pagathiyAnA pravRttiyeganI tamannA-tapae to mahAtmA dayALu ke parvatane dhIre dhIre ratAvALI joIe. " nA ahiMsAdinI IcchA dabAvyuM haze, tethI huM bahAra jIvate nIkaLavA to che, paNa ahiMsAdinI pravRtti mATe tAlApAye ! nahitara te emaNe parvatane je ekI velI nathI, paravA nathI, kAM te edIpaNuM che, kalame ja jorathI dabAvyo hota, to te mArA yA to viSayarAga bahu che, te paNa AvI zarIra parvatanI nIce keTale ja thaI gaye maLI IcchA AtmAne pravRtti tarapha nahi tANe." hata. rAvaNa khUba pastA, upara AvI mahA- prabaLa icchA saheje jyAM zakyatA tmAnA caraNamAM paDI gayA. hoya tyAM chinamAM pravRtti karAve. . rAvaNa kevA zabdomAM kSamA mAge che - A ja kalyANanuM sAdhana che."--ema hADohADa A ahiMsA Adi uddhArane mArga che, pagamAM paDI AMsubharI AMkhe kSamA mAge lAgI jAya eTale saheje sAcI IcchA, prabaLa che ke " prabhu ! anADI evA mAre aparAdha IcchA thAya. pachI tyAM hiMsAdi pratye ghaNuM to kSamA kare. Ape te pahelAM paNa ApanI agAdha garbhita ja hoya. kemake, manane lAgI gayuM zakti chatAM, ne huM gunegAra chatAM, mane dayAthI che ke, "hiMsAdi e saMsAra kUvAmAM DUkhyA jIvate cheDe hato ! chatAM huM mUDha A hAya rahevAne dhaMdhe che, saMsAra-sAgaramAM vadhu bhamakara apakaryo karavA taiyAra thayo. te ahI paNa vAne mAga che. saMsAra-kuvAmAMthI uddhAra kare mArI para dayA rAkhI. parvata nIce rahela mane hAya, saMsAra-sAgara pAra karI ja hoya, te parvatanI nIce ja kacarI na nAkhe ! kevI ahiMsA Adi ja kartavya che." ApanI addabhuta karuNA ! ane kevA Apa sama- ahIM sudhI pahelI daSTimAM pahelA gAMga tAnA sAgara ! tyAre ke huM adhamAdhama ! "yama"nI vicAraNA karI. have pahele doSatyAga huM kSamA mAguM chuM. dhanya ApanA udAra khedatyAga arthAt akhedanI tathA pahelA guNa caritane ! " aSa" guNanI vicAraNA karIe. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne -bhAga 2 akheda (-) vero levA, bhAva akheda zabdAd gurukAryAdiparigrahaH / tathAtathopanata eta- vivecana :smitathArita jJAna viDitra, gati pravRttiva pahelI mitrAdaSTimAM ahiMsAdiyama AvyA. zirohitrAdiSamAMstva mavAminattine mA ema kheda nAmane doSa TaLela hoya che. ahIM vAryava7 | vipazcAttATha | mAtra deva- zemAM beda nahi? te ke "akheda devakAyada vAryA, tathAtaravaritayA mAraHvIryavIra- ISTa devanA kArya AdimAM kheda nahi. "Adi" bhAve'pi tadbhAvAGkurAnudayAt , tattvAnuSThAna A padathI guru-kArya vageremAM kheda nahIM. ISTadevakArya ' eTale devAdhidevanAM kArya, darzana-vaMdana-pUjana garikatva sthArAyaH | tASthApatra na vagere kArya. emAM kheda nahi. cintA, tadbhAve'pi karuNAMzabIjasyaiveSatsphuraNa kheda eTale vyAkuLatA, thAka, anutsAha. miti | AnaMdaghanajI mahArAje saMbhavanAtha prabhune. artha : stavanamAM kahyuM ne - " 'akheda devakAryAdimAM heya. (AmAM) "Adi "sevana kAraNa pahelI bhUmikA, zabdathI gurukArya vagere levAnA. tethI tevI rIte abhaya-aSa-akheda. A (devakAryAdi)mAM arpita he I mana parituSTa kheda pravarti karatAM thAkIe re." hovAthI, ahIM kheda (glAni-kaMTALo) nathI hote, kintu pravRttija thAya che. jemake bhavAbhinaMdIne kavie bhagavAnanI sevA karavAnI lAyakAta mAthuM bhAre hovuM vagere takalIpha hovA chatAM mATe bhUmikA sarjavAnuM batAvyuM, ane emAM bhegakAryamAM (pravRtti thAya che, ne mana tuSTa hoya pahelI bhUmikAmAM abhaya, adveSa ane akheda guNa keLavavAnuM kahyuM. tyAM kahyuM "bhaya caMcaLatA ha. che.) ane citta pariNAmanI, A hisAbe "abhaya" eTale adveSa e amatsara che, (mAtsarya-asUyA na citta pariNAmanI sthiratA, sthira citta, svastha hoya) (kenA pratye?) devakAryAdi na karatA hoya citta. e hoya te prabhunI upAsanA vaphAdArIthI enA pratye; kemake pote e tattvavedI che. thAya. vaphAdArI eTale citta prabhumAM joDAyuM, te alabat enAmAM mAtsaryavIryanuM bIja to paDeluM upAsanA daramiyAna prabhumAM ja rahe, bIjamAM che, chatAM mAtsaryabhAvane aMkura nathI Ugato. jAya nahi. je bIjAmAM jAya te vaphAdArI na ene te Azaya tAvika anuSThAnane AzrIne rahI. e kulaTA strI jevuM thayuM. kulaTAnI kArya bajAvavAmAM hoya che. eTale ene bIjAone patimAM vaphAdArI nathI, tethI enuM citta patine vicAra nathI rahetuM. kadAca vicAra AvI jAya mUkI parapuruSamAM jAya che, tyAre suzIla strInI (ke "A loko kema devakAryAdi nathI karatA?") pati pratye vaphAdArI hoya che, eTale patine mana te paNa emanA para dveSa nahi kinta) karuNA samagyuM te samapyuM, pachI duniyAnA koI ja vIryanuM ja bIja kAMIka skurAyamAna thAya che. (bIja- puruSamAM mana lai javAnI vAta nahi, rUpALe mAMthI karuNAne kAMika aMkura Uge che.) meTo Indra Ave te paNa nahi. sItAjIne rAvaNe Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamamAM kheda kema ? ] [ 15 bahu lalacAvyA, rAvaNanI paTTarANI maMdodarI AvavAnI te vAteya zI? eTale ahIM pahele AvIne karagarI ke "tuM patinuM mAnI jA, paTTa- pagathiye "abhaya" yAne citta-svAthya jarUrI rANI banI jA, ame hajAra rANIo tArI dAsInI gaNyuM. jema sevA karazuM;" paraMtu sItAjInI rAma prabhunI upAsanA karavI che, te paheluM pratye vaphAdArI hatI, tethI harAma rAvaNane abhaya lA. cittanI caMcaLatA-vivaLatA manamAMya dhare! pachI sAmuM jovAnI te vAteya choDI cittane svastha banAve. sevana kAraNa pahelI kayAM? rAvaNa je manamAM ja na Ave, pachI bhUmikA abhaya-aSa-akheda, "aSInI vAta enI sItAjIne anukULa karavAnI pAchaLa game ahIM AgaLa upara karavAnA che, pahelAM akhedateTalI moTI lAla hoya, toya e ene mana nI vAta kare che. "akhedo devakAryAda" devakArya dhULa jevI lAge. devadarzana-pUjA; gurukArya-sAdhusevA vagere A basa, manane AvuM taiyAra karavAnuM che. sat kRtyamAM kheda nahi, arthAt e kaI bhagavAnanI upAsanAmAM beThA eTale mana emane thAka-kaMTALe-khinnatA nahi ke jethI e satsepyuM. e mana pachI bIje kyAMya laI javuM kArya karavAmAM UlaTa ja na jAge. UlaTa na hoya nathI, A pakakko nirdhAra rahe. A abhayano te kadAca kare teya e veTha patAvavAnI mAphaka nirdhAra che, citta-svasthatAne nirdhAra che. pUjA kare. stavanamAM kavie A ja kahyuM "kheda "namultha" sUtranA "abhayadayANaM' padamAM pravarti karatAM thAkIe." jarUra prazna thAyaAcAryazrI haribhadrasUrijI mahArAje A artha ahiMsAdi sAthe abheda kema joIe?:karyo che ke "abhayaM cittasvAthya.' AgaLa praahiMsAdiyamanI sAthe akheda kema behiyANa mAM behi-bedhine artha karyo jarUrI mAryo? tarava-bodha, ane e maLavA mATe pUrvanA abhayadayANa Adi 4 padathI abhaya, ca, mokSadaSTivALe banyo che ane mokSanI dizA, u0-ahiMsAdi- "yama"mAM Avyo e jIva mAga , ane zaraNuM jarUrI batAvyA ane hiMsAdi pApa tarapha napharata jAge te ja lAge gaNadhara bhagavAne A sUtrathI arihaMta bhagavAnane che, ne eTale ja e ahiMsAdi yamamAM Ave che. A pAMcenA dAtA tarIke stuti karI. have ahIM savAla thAya ke, bhale pApa choDaDyA, pratattvabodha mATe pahele pagathiye abhaya eTale ke pApamAMthI nivRtti karI, paraMtu pachI yAne cittasvAthya kema jarUrI ? tyAM pravRtti zI karavAnI? te ke devapUjA u0-cittasvAthya jarUrI eTalA mATe, ke gurupasti vagere satkAryanI pravRtti AdaravAnI, je citta asvastha caMcaLa vihvaLa hoya, tethI ja ahiMsAdinA bhAva Take ane vadhe. have anaMtAnubaMdhI kaSAnI pakaDamAM pakaDAyeluM jyAre devapUjAdi satkArya karavAnA che te te hoya, emAM ya nibhIka viSayarAgavALuM hoya, te UlaTa-umaMgathI ja karavA joIe ne? e mATe pachI enAmAM "cakSu" arthAt dharmanA AkarSaNa. beda-kaMTALe-thAka na joIe. khedAdi hoya te rUpI AMkha ja na Ave. jema dArUne naze, satakAryamAM bhalIvAra na Ave. kahe che ne ? ke ema viSayeno Aveza, dharmanuM kazuM mUlyAMkana "rete jAya e muAnI khabara laI Ave." ja na karavA de. dharmanuM kazuM AkarSaNa na thavA satkArya karavuM ja che, karavuM jarUrI ja mAnyuM de, pachI AgaLa mArga" "zaraNa" "bodhi" che, kemake-hAtha para je satkAryo nahi hoya te Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 dunyavI pravRtti ja rahevAnI, ane emAM ahiM. kheda na thavA denAra pahelI vega-daSTine baMdha sAda yama nahi sacavAya; eTale jyAre sat- prakAza che. kArya karavA ja che, te te kheda-thAka-kaMTALe svAtmAnuM mApa kADha:lAvyA vinA UlaTathI kAM na sAdhavA? A parathI ApaNA AtmAnI sthitinuM pra-paNa sakArya-dharmapravRtti karavAnI mApa kADhI zakIe chIe ke devadarzana-pUjAne Ave tyAre kayAreka kheda-anutsAha AvI jAya samaya Avye, sAdhu-sevAne avasara AvyA, to zuM karavuM? keI dAna-papakAra karavAne mATe Avya, u-kheda na AvavA devA A samajI tyAM manane thAka lAge che? "A karavAnuM AvyuM, rAkhavuM ke "je satkArya para kheda lAvIza, te karo bhAI kare. karavuM paDaze ja,"--ema dInatA emAM bhavAbhinaMdIpaNuM jora mArI jaze, pachI Ave che? te samajavuM paDe ke duniyAnA kAmamAM yoganI pahelI dRSTi paNa UDI jaze! jyAre AvuM kazuM nathI thatuM. tyAM viSayamAM-dunyavI bhavAbhinaMdIpaNuM eTale ke bhavane AnaMda nathI kAryomAM to dila prarAna-praphullita-ullAsabharyuM rAkhave te mokSa-daSTi UbhI rAkhavI joIze, bane che. te pachI ahIM AtmahitanI pravRtti ane mokSa-sAdhaka devapUjanAdi kArya karavAnI AvI te vakhate nIsA-kheda-dInatAumaMga-UlaTa-utsAha UbhA ja rAkhavA joIze. glAni thAya che. e gadaSTinA badha-prakAzane tyAM pachI kheda-thAka-kaMTALe na pAlave.' abhAva sUcave che. | mukhya vAta e che ke, jIva bhavAbhinaMdI. devakAryomAM kheda kaNa lAve che? paNAnI ghaSTimAMthI bahAra nIkaLI gadaSTimAM Ave che, tyAre anAdikALathI je mAtra dunyavI kAyone vadhAre paDato rasa e dehanuM mamatva hatuM, enA badale have AtmAnuM kheda lAve che. mamatva UbhuM thAya che. e Atma-mamatva khAdya padArthone bAhya pravRttine vadhAre jAgyA pachI svAbhAvika che ke, AtmAne hita- paDato rasa AtmahitanI vastune ane AtmakArI devakArya-gurukArya vagerenI jhaMkhanA heya, hitanI pravRttine rasa nathI jAgavA dete. utsAha hoya. pachI tyAM kheda zAne hoya? eTale emAM kheda-glAni-vyAkuLatA ja AvIne e te UbhI rahevAnI. bIjA zabdomAM kahIe te, __'tathA tathA upanataH etasmin tathAparitoSAt pudagalAnaMdI jIva AtmAnaMdI na na khedaH, api tu pravRttireva / ' banI zake. ' arthAt jema jema e devakAryAdimAM prApaNu A pudgalAnaMdIpaNuM zI rIte tUTe? joDAIne arpita thatuM jAya che, tema tema kheda bAhya rasa kema mITe ? e te anaMta kALathI nahi, paNa AtmAnaMda anubhave che. ene deva. jIvane lAgela che. kAryAdine rasa jAge che, ne tethI pravRtti vadhe u- pudgalAnaMdInA apAye-nukasAne khUba che; pachI devakAryAdi dharma kriyA karavAnI Ave vicArAya, ne enI bhaDaka lAge, te e pudgatyAM beda-kaMTALo na Ave, te ja rasa jAge lane AnaMda ne ene rasa, bAno rasa e che che ema kahevAya. e rasa jagADanAra ane thAya. e apAye A che, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama AlaMbanenuM mUlyAMkana ] www pudagalAnaMda ane bAhya rasanA mUlya, kAMI samajIe chIe? je samajatA hoIe apAyo (anartho) : te ene lAbha lIdhA vinA rahevAya? paNa mAnava-samaya e suvarNa rasa - devAdhideva, sadguruo, zAstro, kalyANa pravRttio mUlyAMkana bhUlI javAya che, ne tethI dilamAM A (1) pudgalanI palejaNamAM ne bAhyanI vagerenI haiyAmAM eka prakAranI evI upekSA guMthAmaNamAM amUlya mAnavasamaya veDaphAI jAya che. avagaNanA thAya che ke bhavAMtare kadAca A mAnavasamaya te suvarNarasa jevuM che. AlaMbane maLavAnI lAyakAta na rahe. suvarNarasanA ekeka TIMpAthI Dhagale senuM banAvI eTale ja e pudgalAnaMda, e pramAda, ane zakAya; ema mAnavasamayanI ekeka kSaNathI uttama adhyavasAya, prazasta vicArasaraNI, pavitra e bAhyabhAvanA bhAre apAyenI manane je bhaDaka bela yAne AtmahitanI pavitra karaNI dvArA lagADAya, te ene rasa ocho thaI devakAryAdi Dhagale puNyAnubaMdhI puNya ane lakhalUTa pApa pravRttine rasa jAge, ne te emAM kheda na Ave. kSaya karI zakAya che. ene jaDa pudgala ane bAdAne rasa jIvane keve mUDha banAve che! bAhyabhAvamAM veDaphI nAkhatA arerATI na thAya? dA.ta. rastA parathI ja haze te ADAavaLA mANasa kayAMkathI tuMbaDI bharI suvarNarasa - DADiyAM mArate dukAnanA pATiyA vAMcaze ! phI laI Avyo hoya ane rastAmAM paga kIcaDiyA zuM maLavAnuM emAMthI? bhalA AdamI ! vAMcavuM ja che te pATiyA paranA nAma vAMcavAne badale thayelA tene suvarNarasathI dhovA bese, te pAse manathI "name arihaMtANuM "akSare vAMca ne? Ubhele zANe mANasa ene dhamakAve nahi? kahe ne ke "mUrakha! suvarNarasa paga devA heLI paNa Ane rasa hoya te vAMce ne ? Ane rasa nathI eTale kadAca navakAranI navakAravAnI nAkhavAne? le rAkha epaga dhevA pAchuM lAvI na gaNa haze te paNa pahelethI ja kheda sAthe ! ne ApuM." tyAM je pele ene na gaNakAre ne A rasa vinA! ethI navakAravALI gaNatAM vacamAM suvarNarasathI paga te DhaLatI jAya, to e vacamAM manathI dunyavI keI akSare vAMcaze ! ane mUrakhane te kAMI aphasesI nahi, paNa zANAne keI vicAre karaze ! ke AMcako lAge? ema ApaNe suvarNarasa sama mAnava-samaya pudgalAnaMdI pravRttimAM ane A zenA jevuM che? bhUMDane melAne rasa, vikathA kuthalI vagere pramAdA tathA bAhya bhAvamAM te khIranuM kuMDuM enI sAme paDayuM heya chatAM, veDaphI nAkhIye, tyAre zANA guruone keTale enI sAme nahi jue, emAM meM nahi nAkhe ! AMcako lAge? ApaNane enA duHkhada pariNA enI te najara ja melA sAme; ne e maLyuM mane vicAra khare? ke, jhaTa nAkhe meM emAM ! basa, pudgalAnaMdI ane bAhya bhAvavALA tathA bAhya rasavALA (2) uttama AlaMbanonuM mUlyAMkana jIvanI AvI durdazA hoya che. uttama tAraka bhUlAya. AlaMbane taraska najara ja nahi! emAM pravRtti (2) bIjuM nukasAna e che ke, pudgalAnaMda nahi! ne paugalika vastuo ane bAhya tarapha ane pramAdanA rasathI, ahIM mAnavabhave Arya ja najara, ne emAM ja pravRtti ! eTale pachI dezamAM maLelA zubha AlaMbanenuM agaNita devadarzanAdi devakAryo ke guru-sevAdi gurukAryo Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ di nathI has revakAryAdimAM medaSTi 18 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAno bhA-2 vagere karavAnA Ave tyAre ene rasa nahi ! bhAganI pravRtti karavAmAM ane kheda nathI hotA, tethI khedaglAnithI pravRtti kare emAM navAI nathI. glAni nathI hotI. dekhAya che ne ke mAthuM - tyAre pudgalAnaMdIpaNAmAMthI bahAra nIkaLI dukhatuM hoya teya pikcara jevA rasathI jAya yogadRSTinA prakAzane pAmelA jIvane have che. e rIte gaTuSTi pAmelAne bIjI-trIjI AtmahitanI pravRtti tarapha dRSTi jAgI che, tethI sAMsArika vyathA ke zArIrika asvasthatA chatAM, te e ahiMsAdiyamanI sAdhanA kare che. eTale devakArya AdimAM vadhu ne vadhu apita thaI ahiMsAdine upadezanAra deva-gurunAM bhakti evo AtmAnaMda anubhave che ke emAM ene kAryamAM ene kheda nathI hoto. kadAca bIjI eTalAni thatI nathI. kazI upAdhi hoya te paNa ahIM devakAryAdimAM mokSadaSTi khUlyA pachI sahajaruci ene kheda-glAni nahi thAya. eTale emAM ene rasa hoya che, AtmAnaMda hoya che. kAyAnAM kalyANa para nahi, kintu TIkAkAra A mATe ahIM bhavAbhinaMdIne AtmAnA kalyANa upara jAya. dAkhale ApatAM kahe che ke, jema bhavAbhinaMdI eTale pachI AtmakalyANarUpa devakAryAdi jIvane mAthuM bhAre hoya ke e kaI vyAdhi upasthita thAya tyAM beda-thAka-glAni zAnA hoya chatAM bhegane rasa e hoya che ke, Ave? anveSa guNa je akheda e doSa-tyAga, te ahIM vicAra AvI jAya te tyAM karuNAnA ja aMzanuM aSa" guNa paNa pragaTa thAya che. A aMge saheja skuraNa hoya che, (mAtsaryanA aMzanuM TIkAmAM lakhe che nahi.) zloka 21 (TIkA)-adveSazcAmatsarazca, vivecanaHaprtr tvadevakAryAdau, tathAtatvaveditayA mAtsarya ganI pahelI mitrAdaSTimAM ahiMsAdi vIryabIjabhAve'pi tadbhAvAGgakurAnudayAttatvAnu pAMca yama pravartAvA sAthe devadarzanAdi kAryomAM akheda hoya che, kheda nAmane deSa nathI heta; SThAnamadhikRtya karmaNyasyAzayaH / ato'sthAparatra kemake, deva-guru vagerenA kAryamAM lAgavAnuM - nittA, tamAruM nAMrAvI veSa- Ave tyAre evA Atmika AnaMda anubhava 1Lamiti | karyo hoya che ke, enA susaMskArothI, evAM kArya artha :-vaLI "aSa" amAtsarya hoya, upasthita thatAM, AnaMda hoya, kheda glAni zAnI bIjI bAju devakAryAdi vinAnA leka para. kemake hoya? tevA prakArane tattvavedI banyA hevAthI,-ala- jemake saMsArarasiyA jIvane saMsAranA ba-hajI mAtsaryanI zaktinuM bIja rahyuM che chatAM viSayabhoga-sukhabhegane prasaMga UbhuM thAya, e mAtsaryanA bhAvane aMkuro pragaTa thato nathI; vakhate bhale ne mAthuM bhAre heya, dukhatuM hoya, (kemake) have ene Azaya enuM dila tattvAnu- ke evI bIjI I takalIpha AvI paDI hoya, ThAnane AzrIne kiyAmAM pravatI rahyuM che. tethI to paNa sukha bheganA kAryamAM vinA glAnie ene bIjI bAjune vicAra nathI hote. kadAca AnaMdathI pravarte che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSa guNa-tattvaveditA ] A badhI vastu pahelAM vicArI lIdhI che. nIcenI bhUmikA para rahelA hoya enI e have pahelI dRSTimAM "aSa" nAmane guNa bhUmikA pramANe ja kAryavAhI hAya" evA pragaTa thayA hoya che e guNane vicAra karIe. tattvanI samajadArIvALe. A samajadArI hoya ahIM zreSa" eTale mAtsarya asayA tethI saheje nIcevALA pratye dveSa-ghaNA-mAtsarya asahiSNutA zenI pratye? te ke aparatra na thAya. arthAt devakAryAdithI paravArelA ane ekalA dA. ta. pote oche bimAra hoya, te ene sAMsArika kAryomAM racyApacyA rahenArA upara bIjA vadhu bimAra para zreSa-ghaNuM kyAM thAya che, zreSa-vR-asUyA nathI thatI ke AvA uttama ke "A kema bahu tAva, khAMsI, anna-aruci devakAryAdine choDIne A loke zuM joIne vageremAM paDayo rahe che ?" kemake e tattva ekalA sAMsArika pApa kAryomAM racyApacyA samaje che ke, "vadhu bimArI hoya emAM e rahetA hoya che?" bahu tAva vagere kAryo rahe ja, e svAbhAvika che." dharmathI paravArelA para dveSa kema sAcuM tatvadIpaNuM A ke dharmanahi ? hinane vadhu bimAra samajI enA para bIjAo pratye AvI ghaNuM na thavAnuM dhRNa na kare. kAraNa pite bhavAbhinaMdIpaNuM choDayuM eTale (2) bIju tattvavedIpaNu e che ke tavavedI-tavA banyA che. Amatava tarapha pote je AtmahitakArI-paralekahitakArI devadRSTivALa banyuM che. saMsArarasiyA bhavAbhinaMdI darzana-pUjana Adi kArya karavAnA rAkhyA che, jIvane te saMsAra-viSane ja ekarasa. emAM ene AtmA Thare che. eTale e karavAnA eTale "kAyAne majA kayAM maLe che?" eTaluM AnaMdamAM ene bIjAnA dezano vicAra karavAnI ja jovAnuM hoya che. potAnA aMdaravALA phurasada ja nathI. jema dhamadhokAra vepAranI AtmAne kaze vicAra ja nahi. pravRttimAM lAgyuM hoya e emAM e Tharyo hoya che ke, ene bIjA vepAra nahi karanArane (1) paheluM tatvadIpaNuM - edInA bAdazAha banI gharamAM besI rahenAra ke paraMtu have gadRSTimAM praveza karyo eTale bahAra rAmATAmA karanArAne vicAra karavAnI e AMdhaLo saMsArarasa-viSayarasa, ne AMdhaLI kurasada ja kyAM hoya che? e to pitAnA dehadRSTi paDatI mUkI che; eTale pite e aMdara- vepAramAM ja karyo hoya che, ra pacce rahe vALAnA je hitakArI tattva devakAryAdi, ene rasa che, pachI pelA edIne vicAra ja nahi tethI dharAve che. tethI A tattvavedI che, A tatva jue enA para zA sAru cheSa ghaNA karavA javAnuM che ke je je hajI oghadRSTimAM che, jema rahe? draSTimAM AvyA ja nathI, emane saheje A basa. A rIte yogadaSTimAM AvI ene- devakAryAdi pravRtti na ja sUjhe. enA para dhRNa yogya devadarzana pUjana vagere sat kAryomAM zI karavAnI? tAvavALAne bhUkha nahi eTale karanArAne oghadaSTi yAne bhavAbhinaMdI daSTimAM khAya nahi, to enA upara dveSa koNa kare che? rahelAne vicAra karavAnI phurasadeya nathI hotI. tatvavedI eTale ke I meTo vidvAna ja eTale e pitAnA devadarzanAdi kAryomAM masta banyuM hoya evuM nahi, paraMtu pitAnAthI hoya che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] A sAcuM tattvavedIpaNu` che, ke je devadazanAdinI pravRtti karo emAM TharI. dha-kriyAmAM TharyA vinA enA UMcA phaLa na maLe; temaja enAthI evI Atma-pragati na thAya, saMsArarasiyA jIva jo sAMsArika managamatI pravRttimAM Thare che, te dha rasiyA jIva dharmAMnI pravRttimAM Thare nahi ? jo na Thare te e dharmI rasiyA che? * dha-kriyAmAM TharavuM ' eTale emAM mana aMdhAvuM. emAM mana adhAya teA AtmAmAM enA sArA saMskAra paDe. khIja jamInamAM aMdhAya che teA enA para aMkura vagere utpanna thAya che. ema dharmo-kriyAmAM mana khadhAya te AgaLa vizeSa dha sarjana thAya. eTale dareke AvA tattvavedIne dharma-pravRttimAM mastI hAya. pachI e mastI mUkI e bIjA dha hInanA vicAra karI emanA para ghaNuA karyAM karI zu kAma dubaLA paDe? ahI prazna thAya, pra.-te zu evA hajI mAtra pahelI dRSTimAM AvelAnA AtmAmAMthI mAsa asUyA sAva nIkaLI gayA che? [ cAgadaSTi samuccaya vyAkhyAnA bhA-ra ene potAnI dha-pravRttimAM mastI maratA na hAya tA bIjAnA vicAra karavA jAya ne ? te mastI ja evI che ke bIjAnA vicAra karavAne bIjAnA vicAra karI dubaLA paDe ne? ahI samaya ja nathI. alakhatA pahelI ceAgaSTivALA evA mahAcegI nathI, ke dhama pravRttimAM evA tallIna banelA ne emAM Atapreta thaI gayA. hAya ke emAM ene bIjAne vicAra ja na Ave. e prAraMbhika ceAgI che, eTale khIjAnA vicAra AvI paNa jAya. teA prazna thAya, u.-nA, bIjA adhama upara jema ghaNA e aprazasta bhAva che, ema bIjA para dayA-karuNA dareka prabhubhakti, sAdhusevA, tyAga, tapa vageree prazasta bhAva che. tethI adhama upara ahIM dharma-sAdhanA karatAM aMtarAtmA emAM TharavA ghaNAne badale dayA Ave che, enuM kAraNa e joI e. e khAsa lakSa rAkhavAnu che, pachI che ke, AtmA eghadRSTimAMthI bahAra nIkaLI bhale bIjI sAMsArika upAdhio vaLagI hAya. cAgaSTimAM AvyA che, ne tattvavedI banyA che. mATe te| dRSTAMta ApyuM ne ke, bhavAbhinaMdI jIvane ane zarIra karatAM judI jAtanA Atmatattva para mAthuM bhAre lAge vagere takalIpha hAya tAya cha gaI che, ane emAM zuM peAtAnA ke zu sukhabhAgamAM enuM mana Thare che ne ? bIjAnA AtmAnI kAyA--mAyAnA mAhamAM je aneA khyAla Avye che. Ama bIjAnI paNa anaMtA bhavabhramaNamAM bhayaMkara kharAbIo thaI che, AvI bhayaMkara kharAbIone onAra tattvavedI emanA para IrSyA ghaNA zAneA kare? khIja u.-nA, hajI enAmAM mAtsaryAM paDelu che, para Mtu atyAre devakAryAdi dharma pravRttimAM ene mastI evI heAya che ke, e khIja ema ja dabAyela-TAyela ja rahe che. emAMthI pragaTa mAsanA aMkuro nathI Utte. pra.-bIjAnA vicAra jo Ave, te tyAM e bIjAnI dhahIna adhamadazA joI enA para ghaNA nahi thAya ? yeAga-saMbadhInI khabara pUchavA hAspiTalamAM jAo, dA. ta. tame taMdurasta che ane koI aimAra IrSyAne tyAM mahArogIone rogathI pIDAtA duHkhI juo, tyAM emanA para kazI IrSyA ke ghaNA nathI thatI, emanI dayA Ave che. basa, e ja pramANe ahI ApaNe ahi sAyima ane devakAryAdi sukRta pAmyA e kAMika Arogya pAmyA, paNa khIjAo e na pAmavAthI hiMsAdi AraMbha samAraMbhanAM ane mAhamAyAnAM kAryoMmAM mannatA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valaNa kema sudhare? ] ( 21 rUpI rogamAM pIDAI dukhita thaI rahyA che, te te dila dariyAva vizALa ane umadA emane joIne ApaNe je tatvavedI chIe te banAvavuM joIze, paNa sAMkaDuM ane ApaNane emanA para dayA Ave, IrSA-dhRNA kSudra nahi. dveSa zAne Ave? A saMsArI jIvamAM be prakAranA vIryanAM bIja saMsAranA pApIne rogI tarIke paDelA che, (1) karuNAdi sat vIryanuM bIja, juo to enA para dayA Ave, dveSa nahi. ane (ra) dveSa-asUyAdi asat vIryanuM bIja. mATe ahIM pahelI daSTimAM "aSa" guNa ahIM pahelI gadaSTimAM jIva AvyuM, tyAM mUkyo. ahiMsAdiyama ke devakAryAdi tattvAnuSThAnane asat vIryanuM bIja- khUNe paDyuM rahe che, AzrIne pitAne kheda nathI, paNa ene Adara- emAMthI aMkura nathI pragaTate, arthAta - vAne Azaya che, ane aparatra" eTale ke, IrSyAdinuM vIrya skurAyamAna thatuM nathI, paNa e vinAnA bIjA nI ene dayA Ave che, kAMIka karuNAnA vIryanuM skuraNa thAya che. dveSa nahi. samaje che ke mAre kaI pUrva janmanI eTaluM dhyAnamAM rahe che, sAdhanAthI mehanIya karma moLA paDayA eTale sata vIrya e AmAno svabhAva mane A ahiMsAdi sUjhe, paNa A bicArAone che. jyAre asatu vIrya AtmA para pUrve evI sAdhanA na hoya tethI kama meLA thI mA lAgelA ghAtI karmane prabhAva che. na paDyA hoya, eTale ahIM dharma na sUjhe. eTale ja ghAtI karma sarvathA naSTa thaI gayA karma e roga che, saMsArI jIvanI pachI bhavastha kevaLajJAnI ane abhavastha siddha bimArI che. bhagavatemAM asat vIryanuM bIja paNa nathI - 'mAre saheja ochI bimArI, te bIjAne hatuM kemake emanAM karma gayA, te pachI leza vadhAre. te hospiTalanI duniyAmAM ochI paNa asat vIryanA phuraNanI vAte ya zI? bimArIvALe adhika bimArIvALAnI upara kyAM eTale ja ApaNe tattvavedI banI, e karmanA ISya ghaNuM cheSa karavA jAya che? prabhAva nIce na AvatAM. Sa IrSAdinA asata A "aSa" guNa parathI samajavAnuM che vIryanA puruSArthane rokavAne che, ane karuNAnA ke, pahelI gadaSTimAM A guNanuM vidhAna karIne sat vIryane puruSArtha jagADavAnuM che. A e sUcavI rahyA che, ke tame cheDA paNa ahiMsA karIe te ja ApaNe gadaSTinA bodhaprakAzamAM vagere guNa ane devadarzanAdi dharmakriyA AdaratA chIe, nahitara ISpaSa-vagerenA vIrya skarache, te tamane e nahi AdaranAra upara zreSa- NathI te ApaNe hajI oghadRSTinA bhavAbhinaMdIghaNA-asUyA karavAno kaI adhikAra nathI. paNAnA aMdhakAramAM ja AthaDatA rahevAnA. adhikAra dayA ciMtavavAne che. te ja tamane "daSTi" e mAnasika valaNa che. mananuM guNa ane dharma pa gaNAya. to ja tame valaNa ja phare, te mAtra dharma pravRttimAM ja gadRSTimAM AvyA gaNuo; nahitara te dveSa nahi, paNa sAMsArika jIvanamAMya enI asara ghaNA vagerethI to oghadraSTimAM ja phaselA gaNAo. paDe che. hRdayamAM bedha-prakAza jAgyA pachI A zubha dRSTivALA banyA rahevuM che? sad dRSTinuM mAnasika valaNa UbhuM thavuM ja joIe, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] ne enI asara sAMsArika jIvana para paNa paDavI ja joi e. tA ja ajJAnanA aMdhakAramAM rahelA pazu ke anAryAM karatAM ApaNAmAM kAMIka vizeSatA AvI gaNAya. tyAM pachI pelAnA jevA IrSyA dveSa vagere doSothI ApaNe na pIDAtA hoI e. valaNa sudhare te ja pazu karatAM 6 jyAre ApaNane zreSTha bhagavAna maLyA che, zreSTha dharma mArga maLyA che, pachI enI ja vA dArI rAkhI manamAM e ratna ja rAkhavAnA heAya. manamAM paradoSanA kacarA zA sAru ghAlavA ? peAte je devadarzana pUjana Adi dharmAnuSThAna laine beThA che, emAM ja mana rAkhavuM; mana khIje trIje zuM kAma laI javuM ? kriyAnI vaphAdArI hAya tA ja A bane. nahitara te, dA. pratikramaNamAM ta. vavadattu ' ke ' zAMti ' vagere khelavAnA Adeza peAtAne na maLyA, ane khIjAne maLyA, tA tyAM e sAMbhaLavAmAM mana rAkhavAnu che. enA badale irSyAthI sAme khelavAmAM bhUle che kayAM ? ja jo joyA karaze, teA peAtAnI dha kriyAnI vaphA dArI na rahI, mana emAMthI nIkaLI paradoSamAM kAyAgayuM ! emAM gumAvavAnuM keTaluM adhu ? tyAre pUche, sArA. sad dRSTinA badha-prakAza evA che ke, je AtmA ane dharma maLyAnA AnaMdamAM (1) na enA kheda-kaTALe, ke (2) na khIjA edha dRSTinA aMdhakAramAM paDelA para kheH dveSa. kAraNa eka ja, have tattvavedIpaNAthI tAraka tattvA para mamatA jAgI gaI che; pachI e tAraka tattva bhale eka navakAra gaNavAne dhamA~cAga hAya, ke alpa sAdhusevAnA dhama -oga hAya, enI para paNa mamatA che. Ama mamatA nAnA moTA badhA dhayAgAnI hAya, eTale eka yoga sAdhatAM khIjA ceganI upekSA avagaNanA na heAya. dA. ta. sAdhu upavAsa karIne svAdhyAyane na avagaNe, sAdhu-sevAne na cUke. samaje che ke, A aMte paDatI mUkavAnI che. kAyA jyAM sudhI nathI paDI gaI tyAMsudhI enA dvArA (1) pApakarmI-kSaya, (2) pApa-tyAga, ane (3) sukRta-saddaguNakamAI karI levAnI che. mATe Avazyaka zatha dhayoga eka paNa niha cUkavAnA. eTale emAM kheda na hoya; ane je bicArA dharmAM-yoga nathI sAdhatA, e kama pIDita che, tethI emanA para dveSa-sUga-IrSyA na karAya, pappu emanI dayA ja Ave. [ cogaSTi samuccaya vyAkhyAnA bhAga-2 pachI zu kAma enI dha-hInatA dekhIne enA para dveSa karavAnA hAya? bIjAnI halakAInA vicAra e manamAM kacarA che. A bIjA para dveSa na AvavA devA mATe asala te peAtAnI dha sAdhanAmAM ja mana rAkhavAnu che, te ja e sAdhanAnI vaphA dArI che. bIjAmAM mana laija javAnuM nathI. pra0~~ sAmeA sUtra khelavAmAM bhUle karatA hoya, tA ene nahi sudharAvavI ? sudharAvavI hoya teA mana enA para laI ja javuM paDe ne ? u. A DahApaNa vAparatA pahelAM e juo, ke e vakhate tamane tamArI sUtrapo dhAravAnI ane enA bhAva bhAvavAnI vastu lakSamAM rahe che ? ke sAme kayAM bhUle che eja lakSamAM rahe che? jo sAmAnI bhUlaja lakSamAM rahe che, te tame manamAM peAtAnI ArAdhanAnA sArA mAlane badale paradoSanA kacarA ja ghAlyA ! kahetA nahi, pra- te! zuM khIjAnuM bhUla bharelu sUtrauccAraNa calAvI levuM ? u-nA, calAvI na levuM, kintu pAte Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtanI chAvaNI ] [ 23 pitAne je zuddha sUtra AvaDe che, e ja manamAM prabhu para ahobhAvathI bharAI jAya? ema dhAravAnuM. pote potAnI sthiti jovAnI ke, "je "bhagavaMtANu padathI prabhunuM vihAra vakhatanuM huM bIje kayAM bhUle che e jete besuM, te ane mukAma vakhatanuM bhavya sparya kevuMka najara (1) eka bAju enA para mane ghaNuM thAya che, sAme Ave ! ane (2) bIjI bAju mAre sUtranA bhAva bhAva vihAra ane mukAma vakhatanuM prabhunuM vAnA rahI jAya che, dA. ta. 'vadinuM sUtramAM ezvarya vicAravA jevuM che. svAbhAnA dukRtonA saMtApanA bhAva bhAvavAnA che, enA badale paranA saMtApa manamAM ghAlavAnuM prabhunA vihAranuM aizvarya - thAya che! huM kAMI evo mahAgI nathI, ke vihAra vakhate prabhunA aizvaryamAM sonAnA paranA doSa jeIne enA para mane zreSa aruci cakacakatA nava kamala para prabhu cAlI rahelA na thAya, temaja mArA pitAnA dukRtonA saMtApa dekhAya, be bAjunA jhADa prabhune namatA dekhAya, UbhA rahe." prabhunA mukha pAchaLa bhAmaMDala jhagArA mAratuM eTale ja zAstrakAre ThIka ja kahyuM ke, pahelI dekhAya, cAmara vIMjAtA dekhAya, upara AkAzamAM ga daSTimAM "aparatra aSa' joIe. arthAt traNa chatra ane siMhAsana cAlatA dekhAya. tema bIjA bhUla karanAra para dveSa na joIe. A ja paMkherA pradakSiNA ghumarI detA dekhAya. zuM mATe A vicAravuM ke, A addabhuta nathI ? zuM AnA para dila evArI svadoSa-saMtApa e jhaverAta che. na jAya? ne parasaMtApa e ukaraDA che," manamAM prabhunI chAvaNInuM ezvarya :jhaverAta mUkI ukaraDe zA sAru tyAre prabhu jyAM mukAma kare, tyAM chAvaNI ghAlave ? zibira kevI goThavAI jAya? ratnonA siMhaduniyAmAM koI abUjha mANasa paNa evo sana para prabhu birAjyAM che, mAthe motInA nahi hoya ke je paragharanA kacarA potAnA gharamAM zuM bakhaDAvALA traNa chatra che. mastaka pAchaLa ghAle. te zuM huM enAthI ya gaye?" bhAmaMDala jhagamage che, be bAju cAmara DhaLe che, vicArIe te dekhAya ke, "vaMditta' vagere A AkhI chAvaNane DhAMke evuM AkAzamAM azoka vRkSa che, jaghanyathI koDa devatA hAjara che. teya pApa saMtApa ane duSkRta-ganA sUtranA, yA harakha bharyA guNagAna gItasaMgIta nRtya-rAsa namuthuNuM vagere prabhubhaktinAM sUtranA ekeka garabA vagere karI rahyA che. AjubAjunA pada jhaverAta che. 'va ditta sUranA pade pade duta gAmaDe gAmaDethI ToLAbaMdha ke prabhunAM darza gaha thaI thaIne addabhuta pApakSayanuM jhaverAta nAthe AvI rahyA che, gaganamAM UMce devaduMdubhi maLe che. tyAre "namutyunuM sUtra jevAnA pade bajI rahI che, hajAre sAdhu-sAdhvIne parivAra pade prabhunI avala avvala vizeSatA para haiyuM prabhunI upAsanA karI rahyo che. A badho ThATha ovArI javAthI mahAna sukRtAnu medananuM jhave najaramAM lAvavAnI majA kevI ? manane parirAta kamAvAnuM maLe che. dekhane ke "namutthaNa arihaMtANa, eka padamAM najara sAme arihaMtanA NAma kevA nirmaLa thAya ? aSTa prAtihArya Ave, samavasaraNanI zobhA prabhune tuMhI tuMhI karavAnuM eTale? najara sAme Ave, to haiyuM devuM AlhAda ane namutthaNanAM pada padamAM bharelA A jhave Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ]. [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAno bhAga-2 - ~ rAta manamAM lAvavAnuM mUkI, "bIje bolavAmAM paheluM pagathie tattva para adveSa jarUrI che, kayAM bhUle che?" evA paradoSanA ciMtananA kemake jIvane anAdikALathI tattva para dveSa che, kacarA manamAM koNa ghAle? ane paradeSane je aruci che. bhavAbhinaMdI pudgalAnaMdI jIvane vicAraja nahi, to enA para cheSa zAne Ave? jaDa pudgalane-jaDa viSayone ja rasa. ene ane asalamAM bhagavAna para rAga vadhAravAnuM che, vaLI AtmatatvanI ruci zAnI hoya? ene prabhu tuMhI tuMhI tuMhI tuMhI karavAnuM che. to ene aNagamo-aruci-Sa ja hoya. e arthAt prabhune hIe "prabhu! tuM ja mAre trAtA, TaLyA vinA AtmatatvanI jijJAsA thAya ja tuM ja bhrAtA, tuMja pitA, ne tuM ja mAre tAraNa. zAnI ? paraMtu have pahelI yogadaSTimAM praveza hAra che. mAre tAre ja eka AdhAra che, tuM kare tyAM AtmadazA have kAMIka sudharI che, AtmA ja mAre belI che. mAre te khAna paNa tuM, ne tarapha dRSTi gaI che, tethI Atmatattva taraphane pAna paNa tuM, badhuM mAruM sarvasva prabhu ! tuM zreSa maTI gayela hoya che, eTale have bIjI gaSTimAM enA para AtmatatvanI jijJAsA Ama bhagavAna para athAga rAga thAya, pragaTe che. eTale emanAM darzana-pUjA vagerenI evI pra--je tatvane aSa le che, te ahIM jhaMkhanA heya, ke tyAM kheda na thAya. temaja bIjI "aparatra aSa" eTale bIjA dharma nahi paNa prabhue kahelI dharma-pravRttimAM prabhu paranA karanArA para aSa kema lIdhe? tuMhI tuMhImAM pragaTela athAga rAgathI AnaMda utsAha hoya, eTale kheda thavAne avakAza ja u0-eja sUcaka che, ke tava para dveSanahi. temaja bIjAne vicAra karavAne phurasada dha nahi karanAra para aruci-sUga-tirara aruci kADhavI che? te, e ja jaze ke, ja nahi ke jethI emanA para dveSa Ave. kadAca vagere karavAnuM baMdha kare. enuM kAraNa e che vicAra Ave, toya bIjAone prabhunA pyArA bALako samajI emanI truTio para emanA ke, adhamI para dveSa aruci-tiraskAra, e pratye dveSa na thAya, sUga na thAya, adveSa Ubhe bhavAbhinaMdIpaNuM kheMcI lAve che, aMdhakAramaya rahe, karuNuM ciMtavAya. oghadraSTi lAve che, pachI tyAM tattva para prIti kyAMthI rahe ? mATe kaho, aSatatvane adveSa ahIM adveSa bIjAo para kahyo, emAM tatvanA aSa pahelAM atattvajJa tattva para paNa adveSa samajI levAno che. kema para adveSa jarUrI che. AgaLa bIjI yogadaSTiemAM A aDhaSa para khaDA ne e nahi, eTale tattva para dveSa aruci thatA jijJAsA-zuzraSA-zravaNa vagere guNone AvavAnI. vicAra karIe te jema jijJAsA zAnI? te ke sArAMza, jIva caramAvarta kALamAM Ave tyAM tatvanI, zuzruSA sAMbhaLavAnI dhagaza, te zuM AtmA para, paraloka para ane mokSa tarapha sAMbhaLavAnI?te ke tatva pachI zravaNa zAnuM? dRSTi javAthI devakAryAdi dharma game che, evI te ke tattvanuM. Ama e jijJAsAdi badhuM tatva AtmaciMtA thAya che. ane enuM anusaMdhAna aMgenuM, te pachI AraMbhamAM aSa paNa kono? dharma nahi karanArA bIjAo paranI dayA sAthe te ke tattvane "aSa", ema samajI lAge che, TheSa sAthe nahi. bIjAonI ciMtA rAkhavAnuM che. sAthe nahi, kAraNa ke ahIM pitAnA AtmAna Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhahIna para a-TheSa, dayA ] [ 25 ciMtA evI UbhI thaI che ke, paraciMtA dharmatatva gamyuM, eTale tamArA vizALa daripaDatI mUkAya che, temaja nathI ne kadAca para yAva dilamAM e dharma nahi karanArAo karma- tarapha daSTi gaI te have hadaya evuM kUNuM thayuM pIDita tarIke samAI jAya. dharmatattva gamyuM che ke, bIjAo para have acaramAvarta kALanI enA sAthe karma tattvanI zirorI khyAlamAM jema dveSa na UThe, dayA ja AvI jAya. AvI jAya che, jenI sAme dharma paDe che, dhamahIna para dayAnI AtmadazA paraMtu karma evAM baLavAna che ke, e jIvane Ave te ja jinazAsanamAM praveza gaLacImAMthI pakaDI rAkhIne dhama rucavA detA nathI. mAre vaLI karmanI zirajorI kAMIka maLI maLe che. paDI lAge che, tethI dharma tarapha dila kheMcAya upamitibhava prapaMcA thAmAM Ave che ke che, paNa tethI kAMI jagatanA badhA jInI evI jIva dramaka bhikhArI kanagaramAM viSanI sthiti na hoya. emane karma pIDatA hoya eTale bhIkha mAgatA bhaTakato hato. emAM ene kame e bicArA dharma tarapha na mUke. ispitAlamAM vivara yAne dvAra ApyuM; karma pariNati evI maLI daradInA khATalA te ghaNA paDayA hoya, paNa paDI, ke ene jinazAsananA rajavADAmAM susthita emAMthI keka kekane kAMIka Arogya prApta thAya, (tIrthaMkara) mahArAjAnI kRpAdRSTithI praveza tyAre e kAMIka Arogya pAmanAre ema nathI maLe. Ama te pUrva karma vivara ApyA mAnI lete ke badhAne AvuM Arogya maLI vinA pite jainazAsananA killAmAM game te rIte gayuM. e te emane regamAM pIDAtA jue che ghusI gayA hatA, ane atyAre paNa keTalAka tethI e ene bicArA lAge che, TheSa karavA bhikhArIe kameM vivara ApyA vinA emaja egya nahi. ghasI gayA dekhAya che, paraMtu te bAhyathI praveza have ahI pahelI gadaSTimAM Avela dekhAya eTaluM ja, paraMtu AbhyantarathI khare eka agatyanuM kAma zuM kare te batAvavA praveza nahi eTale kilAmAMthI hakAlapaTTI gAthA 22 mI kahe che - thAya che. karoti yogbiijaanaakame vivara ApyuM hoya ane jinazAsanamAM dAkhala thayA hoya, enAM hRdaya have bIjA ___mupAdAnamiha sthitaH / kamapIDita cha tarapha kara kaThora rahI zake nahi. zavaSyamokSahetunAtattva para dveSa mItye tavanI ruci thavAnI miti yogavidoH viduH // 22 // bhUmikA UbhI thAya, tyAM tavanI vimukha jIve para krUratA - karatA - draSa thaI zake nahi. artha:- ahIM rahelo gabIjene saMgraha kare che, je mokSanAM acUka hetuo che, ema jainazAsana A mAge che, tame dharma karavA bheganA viddhAne samaje che. taiyAra thayA che ? te tamAruM hRdaya kamaLa ane vizALa banavuM ja joIe, jethI dharma TIkA :--asyA dRSTau vyavasthito yogI nahi karanAra para dveSa na Ave. je A Sa callAvati tastriyA "jAti" tatvavALane Ave che, te tame-dharma tattva samajyA ja nathI, "vinAnAM vakSyamAnasTakSAnAM "patine? Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 pram, rUhu sthito' mitrAcAM radI matro vAvetara zAnuM thAya? eTalA mATe roganA jItyA viviziSTAna vIjhAnAmithAi abhilASIne gabIjonI ArAdhanA bahu game. kaho ke yogabInI ArAdhanA, avandhyamokSahetUnAM iti / na hi yogabIjaM na yegInA kuLamAM je janame hoya, arthAt je yogaphalaM nAma, yogazca mokSaphala iti / 'iti kulagI hoya, tene ja sUjhe che. pUrve kahI yogavido'-viziSTA eva yogAcAryAH, 'vidu' AvyA tema je "gayegI" che, arthAt riti jJAnane rA getramAM mAtra gInuM nAma cAle eTaluM ja, artha : paraMtu jemanAmAM yegIone egya AcAra A dRSTimAM rahele bhegI je sAdhe kazA ja nathI, evA gotragIne gabIjache te batAvavAnI IcchAthI kahe che - "kati saMgraha jevuM kazuM karavAnuM ja hetuM nathI. ga... tyAre jemanA kuLamAM tevA AcAre che, evA karati eTale ke tavakaraNathI kare che, "kalayogI'mAM gabIjAne saMgraha karavAnuM hoya cogabInuM jenuM svarUpa AgaLa kahevAze che. e pachI yega-sAdhanA karavA mAMDe tyAre temanuM 'upAdAna arthAt grahaNa "Iha sthitaH" pravRttacaka gI gaNAya che ane yoga siddha arthAta mitrAdaSTimAM rahele maitra yegI. e thAya tyAre niSpanna yogI' bane che. gabIje kevAM? te ke "avadhya mekSa hetu te kulagI gabInuM grahaNa kare, arthAt mokSanAM avaMdhya acUka kAraNa, yoganuM aMtaHkaraNanA bhAvathI bIjagrahaNa kare, e bIja je hoya e garUpI phaLavALuM naheya yoga-bIjanI sAdhanAmAM manane aMtaHpraveza ema bane ja nahi; ane "ga" che mekSaphaLa thAya e rIte kare. sAdhanAmAM manane aMtaHpraveza ApanAra. ema, begavid = viziSTa ja yogA eTale mana basa sAdhanAmAM manamAM basa sAdhanA cA "vidaH arthAta jANe che. samaje che. ja sAdhanA mananA keI khUNAmAM sAdhanA sivAya vivecana : kazuM nahi. evuM karaNa evI sAdhanA e tatvapahelI gadaSTimAM Avela alabat karaNa kahevAya. dA. ta. pahelA gabIja tarIke ahiMsAdi yamanI sAdhanA kare che, paraMtu vega- have kaheze "jineSu kuzala citta" jinendra sAdhanA mATe zuM kare? te batAvavA kahe che bhagavAna viSe pitAnA cittathI kuzaLa ciMtana, ke yoganA bIjanuM grahaNa kare che. kheDUta kheta te manamAM A ciMtana ja cAle. e cAlatI ramAM biyAraNanI vAvaNI kare te pahelAM biyA- vakhate vacamAM vacamAM bIjA kazAnuM ciMtana raNuM bheguM kare che. pAse biyAraNane saMgraha ja nahi, evuM jinendra bhagavAnanuM sthira akhaMDa na hoya te zAnuM vAvetara kare? evuM ahIM ciMtana e tattakaraNa kahevAya. e gabIja yoga-sAdhanA pUrve ga-bIjene saMgraha kayAM kayAM? emAM pahelA gabIja mATe 23 na karyo hoya te yogane pAka nipajAvavAnuM mI gAthA che - Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa yogabIja H 1. jinapAsanA jineSu kuzalaM cittaM, tannamaskAra eva ca / praNAmAdi ca saMzuddha yogabIjamanuttamam // 23 // artha :jinendra bhagavAna aMgenuM kuzaLa vyApAra) "saMzuddha' e zabda a-saMzaddhanA niSedha ciMtana, ema emane ja namaskAra, tathA emane mATe che, kemake sAmAnyathI praNAmAdi te (azuddha ja praNAmAdi e badhuMya vaLI saMzuddha, e AzayavALo ya heya ane te te) yathApravRttizreSTha gabIja che. karaNane prakAra che, ne temAM gabIjepaNuM ghaTatuM TIkA-sAmprata cokAvanAnyunyacannA . nathI. A (mAnasika-vAcika-kAyika) badhA samastapaNe ane pratyekapaNe gabIja che, arthAt nine manavavastu "kurAruM citta" pAca makSa sAthe joDI ApanAra anuSThAnanA kAraNa che. mAvena vItyAdita, kanaina manAyabrAmA ' te "anuttama' che eTale ke (jenAthI bIju tanamAra ghava -ninAmavAra para 2 koI bIja uttama nathI evuM) sarva bIjemAM tathA manoyoparita ti, ane su vALo- pradhAna bIja che, kemake (emAM upAsanA karatAM vRttim, "ghAtamAri 2 pachaardrAvisTA upAsya) viSayanI pradhAnatA che. (ane upAsya gAdirA vAnastrAvijhA "iddha dRsaMzuddhavya- viSaya tarIke jinendradeva hovAthI e sarvottama che) SRMiM. vacchedArthametat tasya sAmAnyena yathApravRttikaraNa vivecana - metyArabdha ja coLavInatyAnagvjo. patatsarva. A gAthAmAM pahelA ga-bIja tarIke , jinendradevanI upAsanAne laI enuM varNana kare meva sAmastyapratyekabhAvAbhyAM 'yogabIjaM' che. A upAsanA kare e cagabIjanuM grahaNa mokSayojakAnuSThAna kAraNam 'anuttamam' iti thayuM. jinezvara bhagavAnanI manavacana-kAyAthI sarvapradhAnaM viSayaprAdhAnyAditi / / 23 / / upAsanA karavAnI. manathI prabhunuM kuzaLa ciMtana, artha :--have gabIjane raju karatAM kahe vacanathI prabhune namaskAra-stuti AdirUpI. che "jinevuM....." gAthA. "jineSu" eTale bhagavAna vAcika upAsanA, ane kAyAthI praNAma Adi arihaMto viSe. "kuzaLa citta" eTale dveSAdinA e trividha saMvizuddha upAsanA, arihaMta para abhAvathI prIti AdivALuM citta. AnAthI mAtmAnI karate rahe, e gabIja grahaNa kare ma gane vyApAra sUcave che. "tanamaskAra che ema kahevAya. eva ca" eTale jina namaskAra ja, tevA prakAranA cerabIja tarIke ahIM A pAMca rogamaneyegathI prerita AnAthI vAgyogane vyApAra bIjenuM varNana karavAnA che,kahe che. "praNAmAdi ca" eTale paMcAMga (praNipAta) (1) jinabhaktijinepAsanA (2) AcAAdisvarUpa (praNAma Adi). AmAM "Adi" ryAdi-vaiyAvacca, (3) sahaja bhaga, (4) zakhathI mAMDaluM (paTTa) vagere levuM (e kAyavega dravya abhigraho, ane (5) zAstra-upAsanA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] A A pAMceya ceAganI prAptinA sacATa kAraNe che, tethI A pAMcane cAgabIja kahevAya che. khIja eTale kAraNa, tethI meAkSa-sAdhaka yogo jIvanamAM lAvavA hoya eNe A segamIjonI avazya ArAdhanA karavI joie. (5) vRtti-saMkSaya eTale maneAvRttinA kSaya, ema vacanavRtti ane kAyavRttinA kSaya. A pAMca yAga paikI pahelA adhyAtma yAgamAM AvavA mATe e yuganA khIjonu grahaNa karavu paDe, cAgabIjonI sAdhanA karavI paDe. ethI AtmA sthira ane bhAvita thaI adhyAtmayAganA pakSapAtI ane ArAdhaka ane cAgabIjone adhyAtmaM, bhAvanA, dhyAnaM ' vyavahAra ' kahIe te yAga e nizcaya' che. samatA, vRtti-saMkSyaH / ' vyavahArathI nizcaya prApta thAya; kemake nizcayanI sAdhanA sthira manathI ja karAya; ane mana sthira adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatva, ane teA ja ane ke vyavahAranu khUba Alekhana vRtti-sa'kSaya, A pAMca cega che; ne te kramazaH prApta thAya che. emAM pahelAM adhyAtma-yAgahAya. yAgIjonI bahu sAdhanA karyAMthI mana rAkhyuM hAya, vyavahAranI khUba sAdhanA karI prApta thAya, pachI bhAvanAyeAga Ave, pachI sthira bane che, ne ethI yoga-sAdhanAnI cAgyatA dhyAnayoga, pachI samatvayAga, ane chelle vRtti-UbhI thAya che. upA. yazeAvijayajI mahArAje saMkSayayega Ave. amRtavelinI sajjhAyamAM kahyuM ke cAga zu' cIja che ? 'mokSeNa yojanAd yogaH ' mekSa sAthe ceAjI Ape tene yAga kahevAya. yogamiMdu' zAstramAM pAMca prakAranA yoga matAvyA che, k (1) ' adhyAtmayAga 'eTale parA vRtti vALA ane maitrI-karuNAdi bhAva-sa'panna vratadhArInuM jIva-ajIvAditattvanuM ciMtana. e Ave eTale viSaya-ciMtana aTake. (2) 'bhAvanAyega' eTale vAravAranA e tattvaciMtanathI peAtAnA manane--AtmAne bhAvita karavA te; jemake kastUrInuM bAradAna kastUrIthI bhAvita thAya che. ema tattvathI bhAvita thayelA AtmA madhu yajJeya heya upAdeya dRSTithI mUlavavAnA. tethI Ata dhyAna aTake, (3) dhyAnayoga eTale tattvabhAvita thayela AtmAnuM dharma dhyAna-zukaladhyAna. [ cagadaSTi samuccaya vyAkhyAnA-bhAga 2 bhaya para samabhAva. dA.ta. 'kara para aruci nahi, kacana para ruci nahi. zatru aLakhAmaNA nahi, mitra vahAle nahi. baMne pratye samadraSTi yAne anAsakti. (4) samatvayAga eTale dhyAnA rUDha AtmAnA kAMkara ke kaMcana, kAca ke ratna, jIvana macchu, zatru matra, vagere pratispaSI ke * cita vyavahAra-avala khane, sthira karI manaH pariNAma re; bhAvIye zuddha naya(nizcaya) bhAvanA pAvanAzayataNu dhAma re.' zrAvaka ane sAdhune ceAgya je AcAravyavahAra enu Alakhana karI, arthAt enI khUba ja ArAdhanA karIne mananA pariNAma sthira iMdriyaviSayAmAM jAya nahi, bhaTake nahi, paNa karavA ' sthira ' evA ke pachI e caMcaLa thaI pavitra AcAra ane pavitra dhyeyamAM sthira rahe. e karIne pachI zuddha naya arthAt nizcayanayanI bhAvanA karavI ke, " A AcAra paNa aMtima sAdhya nathI, aMtima sAdhya to zuddha anata jJAnAdimaya mArA AtmA che, e zuddha AtmasvarUpa pragaTa thAya tyAre A AcAro chUTI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 29 gabIja : jipAsanA ] javAnA che. e aMtima sAdhya lakSamAM rAkhIne jinapAsanA e zreSTha gabIja vartamAna AcAre para evI mamatA na karuM ke, e aTakI na paDuM ke, aMtima sAdhya (1) pachInA AcAryAdi-vaiyAvacca vagere mArA AtmAnuM zuddha svarUpa ja bhUlI javAya. gabIne batAvanAra jinezvara bhagavAna che, chatAM eTaluM te pAkuM samajI rAkhuM ke, aMtima tethI gabInI sAdhanA karatA pahelAM A sAdhe pahoMcAze te A dharma-AcAranA ja anaMta upakArI jinezvaradevanI kRtajJatArUpe vyavahArathI ane pAlanathI ja pahoMcAze; paNa emanI upAsanA pahelI karavI joIe. kRtajJatA nahi ke dunyavI pApAcArenA sevanathI. mATe vinAnI badhI ya sAdhanA niSphaLa. dharma-AcAre evA AdaryuM ke, mAruM mana (2) jinezvaradevanuM AlaMbana rAkhyAthI AmAM ja sthira thaI jAya,"yAga-bIjenuM khUba bIjI badhI sAdhanAo tejasvI bane che, khUba sevana karI manane evuM sthira banAvavAnuM mAlavALI bane che; nahitara te vinA te badhI che ke, jethI gabIjo sivAyanI atAtvika nirmAlya bane. e jinanuM AlaMbana levA mATe dunyavI bAbate ne indriya-viSayamAM mana deDe jinepAsanA pahelI karavAnI; ne e sarvottama nahi. eTale pachI adhyAtmaganI bhUmikA yegabIja che. UbhI thAya. sthira manathI adhyAtmaganA tatvaciMtanane rasa UbhuM thAya, pakSapAta Ubhe - (3) jine pAsanA sarvottama gabIja hevAnuM eka kAraNa e che, ke AcAryAdithAya, lAyakAta UbhI thAya. vaiyAvacca vagere bIjA gabIjenI sAdhanA karatAM have ahI zAstrakAra pahelA gabIjanuM karatAM vItarAganI nikaTa nikaTa thavAnuM che mATe varNana karavA "jineSu kuzalaM citta' gAthA vItarAga jinanI upAsanA te pahelI karavI ja kahe che. joIe. emanI upAsanA karatAM karatAM vItarAga - paheluM gabIja jinabhakti-jinapAsanA najara sAme ne najara sAme rahyA kare, eTale che, e mana-vacana-kAyA ema traNe karaNathI bIjA gabInI sAdhanAmAM vItarAganI ne karavAnI che. vItarAgatAnI nikaTa thavAnuM lakSa salAmata rahe. (1) manathI jinezvaradevanuM kuzaLa ciMtana, ne cha : (4) cothuM kAraNa -jina vItarAga ApaNuM " ISTa deva che, ne dareka dharmamAM potAnA ISTa (2) vacanathI emane stuti, namaskAra, devane te pahelAM yAda karAya che; ISTa devanI (3) kAyAthI emane praNAma pUjA Adi. upAsanA pahelI karavAmAM Ave che ane e A traNeya saMzuddha-vizuddha ArAdhanA che. zreSTha upAsanA che; kemake ISTa devAdhidevanA saMzuddhanA 3 lakSaNe AgaLa kaheze te jALavIne aciMtya prabhAve ja sarva siddhio thAya che. mana-vacana-kAyAthI jine pAsanA karavAnI ane Ama jinapAsanA e zreSTha gabIja te "anuttama" megabIja che. anuttama eTale pUravAra thAya che. A jinendradevanI upAsanA jenAthI vadhIne caDiyAtuM bIjuM keI gabIja eTale pUjAbhakti karavAnI, emAM pUjA e zI nathI. pahelA naMbaranuM yAne zreSTha gabIja vastu che enA mATe A ja zAstrakAre zrI lalitajinapAsanA che. bIjA gabIja enAthI vistarA zAstramAM suMdara vyAkhyA ApI che. nIcenA che. tyAM kahyuM che, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] [ gidaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 "jUnA mAva saMat pUjA be prakAre - (1) dravyasaMkeca ane ema patnI - saMtAna sagAM-snehI-parivAra (2) bhAvasaMkoca vagere para keTale badhe prema che ? ekale prema (1) dravya-saMkecamAM be cIja saMkecavAnI ja nahi paNa enA mATe mAna che, lAgaNIAve. (1) bAhya dravya, ane (2) zarIra, mamatA-bahumAna che. e bhAvane emAMthI saMkocI zarIranA aMge. bhagavAnanI dravya pUjA mATe laIne have mAtra paramAtmA para e mAna . (1) potAnA upabheganA dravyomAMthI saMkoca -bahumAna lAgaNI-mamatA vagerenA bhAva jeDakarIne paramAtmAnA caraNe arpaNa karavA mATe vAnA che. zraddhA-prIti bhakti jevI paramAtmA dUdha, caMdana, kezara, puSpa, dhUpa, ghI, vagere temaja para, evI dunyavI vastu para nahi. A bhAva, varakha AbhUSaNa vagere dravya lavAya. ema saMkoca karAya e paramAtmAnI bhAvathI pUjA che. (2) prabhunI pUjA mATe potAnA game tema manane muMjhavaNa thAya ke - rahelA gAtrane saMkecIne viziSTa mudrA-AsanamAM prAdunyavI mAyA para anaMtA anaMta kALathI zeThadA. ta. sUtre stuti stavana belatAM lAgelA A bhAva enA parathI UThIne paramAtmA hAthanI aMjali gamudrAo joDe, be DhIMcaNa para zI rIte lAge ? jamIna para sthApe, hAthanI koNI peTa upara u0- baMne vacce moTo pharaka dekhIne rAkhe UbhA hoya tyAre be paga vacce aMtara dilanA bhAva bhagavAna para saheje lAge. bALaka AgaLamAM 4 AMgaLa ane pAchaLamAM tethI saheja ramatapriya hoya che, ene bhaNavuM nathI gamatuM. ochuM aMtara rAkhe, meM AMkha mAtra prabhu tarapha paraMtu teya mAbApanA ene zALAmAM joDavAnA ja, bAkInI traNa dizAmAM laI javAne tyAga rAkhe. prayatnathI kALe karIne eja bALakane rakhaDapaTTI A badhA kAyika saMkeca. * vAcika saMkecamAM ane bhaNatara vacce meTo pharaka mAluma paDatAM ramata vacanane saMkecI sUtra-stuti-stavana sivAyanuM paranI prIti uThAvI laIne bhaNatara para prIti bolavAnuM baMdha rAkhe. * manaH saMkecamAM manane lagADe che ne ? ema ahI dunyavI mAyA eka bahAranA padArthomAMthI saMkecIne mAtra prabhu- bhavanI, ne te paNa jIvane svasthatA cUkAvI pUjAmAM ja rAkhe. emAMya dravya pUjA patyA asvastha banAvanArI, ne aMte bhavamAM bhaTakAvapachI manane emAMthI saMkecIne mAtra bhAva nArI che. tyAre, paramAtmA bhavabhavanA sagA, ne pUjAmAM ja rAkhe. A badhI dravya-saMkoca rUpa ahIM paNa asvasthatA miTAvI jIvane svastha pUjA thaI... banAvanArA, ane parabhave sadgati pamADanArA ! (2) have bhAva-saMkecamAM zuM zuM Ave A meTo pharaka samajAya te saheje mohae joIe - mAyA parathI lAgaNI-mamatA-mAna-bahumAna paramAtmAnI bhAvathI pUjA thAne bhAvavagere bhAva UThIne paramAtmA para lAgI zake. bhakti karavA mATe potAnA AtmAnA bhAvane ema dunyavI mAyA vizvAsaghAtaka dekhAyAthI saMkeca karavAne che. AtmAnA bhAva eTale ke paNa enA parathI bhAva UThI jAya, dukAnane humAna mamatA - lAgaNI prema-Adara nokara varSothI kAma karatA dekhAte hoya paraMtu vagere jagatanA jaDa cetana padArtha upara patharA- koI aNadhArI paLe je dekhAI jAya ke "e yelAM che, paisA, mAla-mita, makAna-dukAna, ApaNA haripha vepArImAM bhaLI gayuM che, ane Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA : dravya-bhAva-saMkeca 1. ( [ 31 ApaNane moTo dhakko pahoMcADI rahyo che, te mamatA-lAgaNI-prema-zraddhAdinA bhAva nathI te tarataja enA parathI varSonA jamAvela lAgaNI- mAtra dravyapUjA thaI, bhAvapUjA nahi. mamatA-vizvAsa...vagere bhAva UDI ja jAya che A sAmAnyathI jine pAsanAnI vicAraNA ne ? basa, evuM dunyavI mAyA vizvAsaghAtaka thaI. paramAtmA zreSTha hovAthI ane zreSTha upakArI tarIke oLakhAI jAya, ema dekhAI jAya ke- hovAthI ahI yogabInI ArAdhanAmAM pahelA e ApaNI puNyamUDI khAI rahI che ! ne eja sarvottama yoga bIja tarIke jinendra paramAtmAnI pApanA gaMja AtmAmAM ThAlavI rahI che ! jenA mana-vacana-kAyA trikaraNathI karAtI bhaktine pariNAme duHkhada durgatiomAM bhaTakavuM paDaze,- lIdhI. eTale ja ahIM kahyuM "jineSu kuzale te have enA para saddabhAva he? prema-mamatA citta. tannamaskAra eva hi..." vagere, -lAgaNI rahe ? nA, e sabhAva-bahumAnazraddhA vagere te have anaMta upakArI paramAtmA AmAM jinanI trividha upAsanA lIdhI para ja jAmI jAya. mAnasika, vAcika, ane kAyika. emAM pahelI A bhAvasaMkeca mahatvanuM che. dravyasaMke. mAnasika upAsanAmAM jinezvara bhagavAnane viSe camAM manane saMkecIne paramAtmAmAM ekAgra kuzaLa citta lagADavuM arthAt manathI e prabhunuM paNa karyuM, paraMtu aMtaramAM prabhu para je pelA kuzaLa ciMtana karavuM, e kahe che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinanA kuzaLa ciMtanamAM zuM zuM Ave? (1) jina eTale ke arihaMte 18 doSa nidrA, tathA pa. dAnAdi aMtarAye, ema 7 deSa; kevA kevA TALyA, ane 12 guNa kevA kevA tathA mehanIya karmanA nAzathI mithyAtvasiddha karyA, enI vicAraNA e kuzaLa ciMtana, avirati-rAga dveSa-kAma e 5, ane hAsyAdi (2) arihaMta paramAtmAnuM (i) svarUpa 6, e 11, ema kula 7-11=18 deSa. ema kevuM? (ii) emanuM jIvana ane sAdhanA kevI te bIjA paNa kevaLajJAnI bhagavaMtee A 18 kevI? (ii) emanAmAM lekattaraguNo kevA kevAM? deSa TALyA hoya che, paraMtu te baddhAdhita (iv) emanA upakAra kevAM kevAM? (V) prabhunI banIne, arihaMta prabhunuM AlaMbana laIne. 3 avasthA kevI kevI ? temaja (vi) prabhune tyAre arihaMta prabhue svayaM buddha banIne ane aciMtya prabhAva-zakti-karuNA kevI kevI? AnI arihaMtanuM AlaMbana lIdhA vinA 18 deSa vicAraNuM e kuzaLa ciMtana. TALyA che. e arihaMta prabhunI vizeSatA che. (3) prabhunA 34 atizaya kevA kevA? ne 12 guNa para ciMtana arihaMtanA 12 vANInA 35 guNa kevA kevA? guNamAM ja mukhya atiza, jJAnAtizaya, pUjA(4) arihaMta prabhunAM samavasaraNanI zobhA tizaya, vacanAtizaya ane apAyApagamaativizeSatA kevI kevI? zaya, tathA 8prAtihAryo. emAM nIcethI upara upara - (5) arihaMta prabhunuM vihAramAM ezvaryA jatAM-1 siMhAsana, 2. cAmara, 3. bhAmaMDala, kevuM kevuM? 4. chatratraya, 5. azekavRkSa, 6. puSpa-vRSTi, 7. divyadhvani, ne 8. devaduMdubhi. enuM ciMtana () arihaMta prabhu samavasaraNa para dezano karAya ke aho ! arihaMta bhagavAna kevA kodaIne have mukAma kare tyAM je paDAva paDe enI na ttama bAra guNe guNavaMta che. zebhA kevI kevI?....vagere A badhAnI bahumAna (2) (i) arihaMtanAM svarUpa para bharI vicAraNuM karAya. ciMtana - (7) evI rIte stavana-stotra-stutio prabhumAM zuddha paramAtmapaNuM-vItarAgatA, vizvavagerenA bhAva laIne ciMtana karI zakAya e para ananya upakArakatA, tribhuvanapatipaNuM, jineSu kuzala citta" arthAt jinendra ari. jagangurutva...vagere ciMtavavAnuM. haMta bhagavAnanuM kuzaLa ciMtana kahevAya. | (i) arihaMtanAM jIvana sAdhanA para A muddAone bahu TUMkamAM vicAra karIe ciMtana -paramAtmAnuM alaukika jIvana ane te ciMtavAya ke, sAdhanA. emAM ciMtavavAnuM ke prabhu pUrvanA (1) 18 doSatyAgadhara ciMtana :-arihaMta trIjAbhave ati vizuddha samyaktva sAthe vizvanA prabhue cAra ghAtI karmane sarva nAzathI kevA jIvamAtrane karma ane tajajanita pIDAomAMthI A 18 deSa TALyA che,jJAnAvaraNa-darzanA cheDAvavAnI ane mokSamArganA rasika banAvavaraNa ane aMtarAyakarmanA nAzathI ajJAna, vAnI karuNuM ciMtavavApUrvaka 20 sthAnakanI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta-ciMtana : lokettara guNe ]. kevI addabhuta ArAdhanA kare che. pachI svargo chatAM pitAnA manamAM ke mukha para enA pratye (keIka narake) jaIemanA A bhavamAM mAtAnA sUrNa na AvavA de ! tema mAtApitA nizALe udaramAM AvatAM ja, jagatabharanA ane zAtA- bhaNavA laI jAya chatAM virodha nahi ! tyAre AnaMdane anubhava thAya che! IMdra devalekamAM bahu mahAvIra prabhune sAdhanAmAM nizcaLatAne guNa vinayapUrvaka zakastavathI prabhunI stuti kare che! ke, ke saMgama devatAe eka rAtamAM gherAtine mAtAne 14 mahAsvapna Ave che. prabhu ghora 20 upasarga karyA, emAM mAthe bhArekhama janamatAM traNe lokamAM ajavALuM ane AnaMda kALacaka pachADayuM tyAM dharaNI dhrujI UThI paNuM prasarI jAya che! 56 dikakumArIo ane 64 prabhu aDela hatA ! vaLI saMgamadevatA 6 -karoDe deva sAthe prabhune janmAbhiSeka mahinA sudhI bhayaMkara upadra karato pUThe paDaye, Ujave che ! janamathI prabhu mahAvirAgI, ane paraMtu prabhu alaukika sahiSNutA rAkhI potAnI rAjyAdi pratye jaLakamaLavat anAsakta hoya sAdhanAmAMthI DagyA nahi! aMte saMgama hArI che. temaja cAritra laIne utkRSTa ahiMsA- thAkIne jAya che. tyAre prabhune karuNuguNa ke saMyama-tapanI ArAdhanA kare che. rAtadivasa ke, prabhue saMgamanI bhAvI bhayaMkara durdazA lagabhaga kAryotsarga-dhyAnamAM rahe che, ugra parIsaha vicArI e dayAthI emanuM hadaya dravI UyuM! -upasargo samatAthI sahana kare che, sAdhanAnA ne AMkha AMsuthI bhInI thaI gaI! "are ! aMte 4 ghAtI karmone nAza karIne kevaLajJAna A bicAre jIva mAruM nimitta pAmIne kevAMka pAmI, tIrthakara banIne dharmazAsana ane jAlima karma bAMdhI gaye! arerere enuM caturvidha saMghanI sthApanA kare che. pote have bhaviSyamAM zuM thaze ? narakAdinA kevA bhayaMkara kRtakRtya thayA chatAM jagata para vicaratA rahI dharma duHkha pAmaze!" che AmAM pitAne veThavA prasAravAnI mahAna karuNA kare che. aMte AyuSya pahelA jAlima kaSTane vicAra ke, "hAya ! mAre vagere bAkInA 4 aghAtI karmone nAza karI keTaluM badhuM sahavuM paDayuM ? nA, pitAne te mekSa pAme che. jANe kazuM duHkhada banyuM ja nathI ! evI | (ii) arihaMta prabhunA lokettara guNe temanA nAma . saMgamanA bhAvI duHkha para ciMtA ! eka prazna, para ciMtana -aho ke prabhune mahArAgya! dayAne vicAra sAmAnA jalama ucca samyakatva! lokottara maitrI-karUNAdi! kevI vakhate kema nahi ?adabhuta gaMbhIratA, parArthavyasanitA ane pra-prabhue potAnA nimite saMgama devatA udAratA! prabhumAM kevIka zuddha karmakSayArthitA, bicAre karma bAMdhI gayo' e dayAne vicAra sahiSNutA, sthitaprajJatA, sAdhanA nizcaLatA !... upasargo patyA pachI karyo. enA karatAM pahelAM vagere vagere asAdhAraNa guNe ciMtavAya. dA. ta. ja kema vicAra karIne ene pApathI bacAvI mahAvIra bhagavAnane janamathI mahArAgya na lIdhe ? dekhIne pitA siddhArtha rAjAne muMjhavaNa hatI u-e eTalA mATe, ke pahelA prabhunI ke AmanI AgaLa lagnanI vAta kema mUkavI? upasarga - sahananI ane kaSAya - upazamanI prabhunI gaMbhIratA evI ke janamathI avadhi. sAdhanA cAlatI hatI, e bhayaMkara kaSTamaya jJAnI eTale bIjAonA chUpA deSa dekhavA sAdhanAmAM jAta para kara dila rAkhavuM paDe, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 tyAre sAmA para dayA ciMtavavI hoya te dilane "nAsA nivanto tamevANuiAjinnA" ati kemaLa banAvavuM paDe. arthAt "je zraddhA vairAgyAdithI cAritra kaSAye dabAvavA manamAM kaTheratA lIdhuM che, te zraddhA vairAgyAdinuM pachIthI barAbara joIe. jatana karaje;" te pachI AvuM jagatane karaNa ciMtavavA manamAM sAmA A zikhavADatA pahelAM pitAnA jIvanamAM te ene utAre ja ne? eTalA mATe te "namutthaNuMmAM jIva pratye kUNuza joIe. "dhammanAyagANuM" padathI prabhunI stuti karI tyAM kaSAya - nigraha vakhate e kRNAza kema bane? ene artha A karyo ke "prabhu pahelAM pitAnA vaLI prabhune sahana karavAnuM AvI paDye sahiSNutA jIvanamAM dharma utArIne pachI lekane dharmamAM guNa e hoya che, ke tyAM samabhAvamAM deranArA hoya che. mATe ja dharmanA e sAcA ja rahevAnI lagana pitAnI citta-samAdhi citta-samAdhi nAyaka che." "guru gharabArI ne celA brahmacArIne jALavavAnI ja tatparatAeTale tyAM "sAme zuM ghATa ahIM vItarAgamAM ke vItarAganA zAsanamAM kare che? zAne julma kare che ? evo para nahi. eTale prabhunI najara sAme "jAe kaze vicAra ja nahi tethI upasarga-sahananI saddhAe... tuM sUtra ramatuM hoya eTale cAritra sAdhanAnA kALamAM potAnA AtmAne vicAra grahaNanA kALe je javalaMta zraddhA-vairAgya hoya hovAthI sAmAnI paristhitine vicAra kayAMthI ene cAritrapAlananA kALe akabaMdha sAcavI ja kare? ArAdhaka AtmAne dukha vakhate levAnuM hoya, pachI cAritranI sAdhanA karatAM pitAnA AtmAne samabhAvamAM rAkha ghera upasarga Ave teya zuM ? ne tapa tape teya vAno ja vicAra hoya, paNa duHkhadAtA zuM? sAdhanAne akhaMDa jALave e sahaja che parane vicAra nahi. eTale ja parISaha-upasarganI satata dhArAmAM che. bIjI vAta e che ke saMgamane pApathI kayAreya dInatAthI e vicAra ja nahi, ke-"A bacAvavAnuM prabhuthI zakya nahotuM kemake e kaSTa hajI kayAM sudhI cAlaze?" jIvadaLa ja bhayaMkara pApa-pariNativALuM hatuM. kaSTamaya sAdhanAnI bIjI cAvIH tyAre, prabhune maitrI-vAtsalya ane parArtha- vItarAgatAnuM lakSa - vyasanitA gaNa ke, ke govALiye prabhune ghora kaSTa sahavA pAchaLa vaLI A eka bIjI kAnamAM khIlA ThokavA Ave tyAre, pitAnuM cAvI che, rahasya che, ke saMyama-tapanI badhIya mAthuM sajjaDa sthira rAkhI ene khIle ThekavAmAM sAdhanAmAM vItarAga thavAnuM lakSya che. e sahAyatA karI! pUche, vItarAgatA rAgane teDatA javAthI ja UbhI pra-prabhu ATalI ucca sAdhanA zI rIte thAya. eTale ghera kAyakaSTa vakhate A pAkuM lakSa karI zakyA? che ke, "rakhe AmAM kAyA para leza paNa rAMgau0-prabhu AgaLa jaIne kevaLajJAna pachI mamatA na thaI jAya tema kaSTa para dveSa na thaI to ArAdhanAmAM lAgelA jagatane zikhavADavAnA jAya ! nahitara vItarAgatAnA mAge AgaLa nahi vadhAya." ghera kaSTamaya sAdhanAnI eka A badhuM "jineSu kuzala cittamAM vicAra cAvI zraddhAnI - vAnuM che. tyAre prabhune "zuddha karmakSayArthitAno. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta-ciMtana : 4 prakAre upakAra] 35 kottaraguNa keTale badhe ucca koTine, ke pApakarma baMdhAvyA. tyAre bIjI bAju prabhune AryadezamAM vicaratAM prabhune lAgyuM, ke ahIM tIvra karmakSayanI potAnI sAdhanA karavI che, e eTalA badhA bhAre kaSTa AvatA nathI, to mAre vakhate kaSTadAtA paranI sAme na javAya ke huM bhAre karmane kSaya zI rIte thaze ? to kaSTa veThI lauM, paraMtu e bicAre DUbI jaze! bhAre karma bhAre kaSTa sahyAthI jAya. AtmAthIpaNuM A, ke kaSTa Ave tethI prabhu anArya dezamAM vicaravA gayA ! ne te veThI levAnA bhAgeDu nahi thavAnuM, tyAM cha mahinA sudhI bhayaMkara trAsa sahana karyA! temaja kaSTa svataH UbhA karIne paNa anADI leke apamAna kare, tiraskAra kare, veThatA javAnuM, lAkaDI mAre, DhephA mAre, prabhu para zikArI kUtarA parISaha-upasargamAM kaSTa AvI paDe che. choDe! ekavAra to prabhune phAMsInA mAMcaDeya tyAga-tapasyA vagerethI jAte kaSTa UbhA karAya caDAvI dIdhelA ! ahIM eka prazna - che. mahAvIra prabhu e karatA. caMDakezika nAganA pra-e anADI lokoe prabhunI AzAtanA AMgaNe bIjAoe nA pADavA chatAM, prabhu jAte karI ghora karma bAMdhyA haze ja. te prabhue zA samajIne ja gayA, ane nAme page bacakAM bharyA mATe e dezamAM jaI pelAone karma bAMdhavAnuM te svecchAthI sahyAM! jheranI pIDAya sahI haze. nimitta ApyuM ? prabhu te karuNAnA sAgara tyAM vIra prabhuno karuguNa ke ! hatA, te AmAM prabhune anADIonI dayA na ke pitAne mArI nAkhavA IcchanAra e nAgane AvI ke huM tyAM jaIza te e ke trAsa karUNAthI kahe che bujajha bujha caMDakesiyA !" ApI bicArA karma bAMdhaze? ahIM sApa have DAhyo thaI gaye, samatAmAM u0-anADI kone kahevAya? je jAlima AvI gaye, to have loko taraphathI ene upadrava pA5pariNati, mehapariNati ane ajJAnatAvALA na Ave e mATe prabhu karuNAthI tyAMja paMdara hoya. evA ja pitAnI e pApapariNatithI divasa sudhI-sApa kIDIothI cavAte jIvye ja pApakarma bAMdhe che. je pitAnI ja tevI tyAM sudhI --kAusagga dhyAne UbhA rahyA! pApapariNati Adi ne laIne pApa bAMdhe che. A badhI jinendra prabhunA lakattara guNenA te tethI ema na kahevAya ke prabhue emane ciMtananI vAta thaI. ema, prabhunA upakAranuM ciMtana . () prabhunA upakAranuM ciMtana A rIte mArga Ape! ke jJAnAcArAdi paMcAcArane, karavAnuM ke, adhyAtmAdi pAMca vegane, mitrA-tArAAdi 8 (i) "prabhe ! Ape moha ane ajJAnanA ghera gadaSTine, mArgAnusArI guNe, zrAvakaaMdhakAramAM DUbI gayelA jagatane jIva-ajIva dharmanI gyatAnA 21 guNane, cAritranI vagere, zeya--heya-upAdeya ta ne keTale bhavya gyatAnA 16 guNene....vagere vagere samAga Ape ! vaLI bodha-prakAza Ape ! vaLI (iii) prabhu Ape syAdvAda, nayavAda, utpAda-. (i) umAge AthaDatA jagatane samyagdarzana vyaya-dhrauvyanI mahAsattA....vagerenA kevA bhavya jJAna-cAritrane ke zuddha ane sacoTa mekSa siddhAnta ApyA! Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gidaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 arihaMtane AlaMbana-dAnane darzana Adi ArAdhanAnA alaukika ananya upakAra phaLa maLe che. (iv) " tyAre prabhu! Apa ArAdhaka chene kendramAMthI arihaMtane uThAvI le ane AlaMbana banavAne upakAra kare che te te kaI rAjA. mahArAjA keI devatA. ke koI keI ananya ane avarNanIya upakAra che." mithyAdaSTi deva-gurune sthApI, e darzanAdi A AlaMbana-dAnane upakAra khAsa ane badhuM kare, te bhale tucha laukika phaLa maLe, paNa khUba vicAravA jevuM che. arihaMta prabhunAM je kAMI enAthI pelA jevAM alaukika phaLa na maLe. darzana-pUjana-satkAra-sanmAna-stuti guNagAna, darzana arihaMtanuM kare, te chamAsI upavAsanuM ramaraNa-jApa-dhyAna-vaMdanA-prArthanA--prazaMsA- phaLa che, e zuM koI samrATanAM yA devane ke AjJApAlana vagere karIe, e arihaMtanA ja Itara kalpita bhagavAnanAM darzanathI maLe kharuM ? karIe te ja lakattara phaLa maLe, ane bIjA lAkha rUpiyAne mugaTa AdIzvaradAdAne caDAve, devadevInA karIe te ta7 phaLa maLe. eTale te je addabhuta phaLa maLe, e zuM kaI samrATane darzana-pUjana...vagere vagere karavAno puruSArtha che ke kaI Itara deva-mUtine mugaTa paherAvavAthI ApaNe jAte karIe, paraMtu e khAsa dhyAnamAM maLe? haragIja nahi. rAkhavAnuM che ke, emAM upakAra-prabhAva prabhune ema smaraNa, dhyAna, kiyA te ekasarakhI, che. kemake prabhu arihaMta emAM viSaya bane che, paraMtu je e arihaMta devanA maraNanI ke arthAta prabhu arihaMta tarIke emAM AlaMbana yAnanI yiA hoya te enuM anupama phaLa, Ape che te ja e darzanAdinAM alaukika phaLa ane anya devI-devatAnA hoya te mAmulI nIpaje che. je pabhu arihaMta na banyA hota ne phaLa maLe. ema guNagAna devI devatAnA kare che, darzanAdi mATe ApaNane na maLyA hata, te enAM mAtra A janamamAM phAsakusiyAM phaLa, paNa ApaNe arihaMtanAM darzana, arihaMtanA pUjana, guNagAna vItarAga arihaMta devanA gAo, vagere badhuM arihaMtanuM kayAMthI karI zakavAnA gajabanA phaLa! kahyuM ne?-- "gaganataNuM jima nahi mAna, tima anaMtaguNa jinaguNagAna ?' ArAdhanAnI kriyA karatAM ArAdhya viSayanuM mahattva| arihaMta A badhuM jotAM samajAya che ke, darzanavaMdana-pUjana-prArthanA-guNagAna, smaraNa-dhyAna vagere kiyAmAM mahatva kriyA karatAM enA viSayanuM yAne AlaMbananuM che. darzana-vaMdana Adine dazanAdi badhI ArAdhanAmAM viSaya arihaMta che, mATe e darzanAdinuM UMcuM arihaMta kendramAM che teja e badhI phaLa; je eja darzana-vaMdanAdi kriyA bIjA hatA? prArthanA sc pAlana qnche. | prazaMsA sanmAna gaNagAd . 9 re. ICICHES Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtanI 3 avasthA : 34 atizaya] [37 ciMtana mithyAtvI devI devanI kare che evuM phaLa nahi. nAmakarma Adi utkRSTa puNya-samUha kamAI UMcA svarga ane mokSa sudhInAM phaLa nIpaje AvyA ! ke ahIM mAtAnA udaramAM AvatAM che te pUjana-stavana-dhyAna Adi vItarAga ari vizvanA ne zAtAne anubhava thAya ! vaLI haMta prabhunA kare te ja maLe che. e sUcave che IndranuM siMhAsana Dole ! janamatAM pa6 dikake, eka mAtra arihaMtane e keI aciMtya kumArIo ane 64 indro utsava Ujave! prabhAva che ke emane bhajIe te anupama phaLa meru-zikhara para janmAbhiSeka koDe devatAo maLe che. emanuM ja AlaMbana laI karAtA nAcI nAcIne kare! AvA mahAsanmAna chatAM darzanAdinuM anupama phaLa che. prabhu Apane leza paNa abhimAna na thAya! A rIte jinendra bhagavAnanA upakAronuM kevIka alaukika ApanI AtmajAgRti ! ciMtana paNa "jineSu kuzala citta" che. "ApanI rAjyavasthA kevIka adbhuta ke jinendra devanI traNa avasthAna jyAM lokonuM kalyANa thAya ! vaLI eTalA ucca vaibhavo ane viSayomAM paNa prabhu! Apane leza paNa Asakti nahi ! jala-kamaLavat jineSa kazala citta karavAne vaLI eka prakAra Apane AtmA nilepa ! keTalo badho UMce jinendra bhagavAnanI traNa avasthAnuM ciMtana Apane vairAgya ! bhavaniveda! karavAnuM che. devavaMdana bhASyamAM maMdiramAM sAcavavAnA nizIhi vagere 10 trimAM pAMcamuM . tyAre prabhu ! ApanI zramaNa-avasthA trika che,-"avasthA-ciMtana." prabhunI dravya-pUjA te eTalI badhI lakattara kaTinI ! ke evI karI gabhArAnI bahAra AvI prabhunI sAme avasthA banAvavAnuM bIjAnuM gaju nahi. paheluM bAjumAM UbhA rahI prabhunI A traNa avasthAnuM te Apa zramaNa--avasthAmAM praveza kare te pUrve ciMtana karavAnuM che, 12 mahinA sudhI reja 1 koDa 8 lAkha senaiyA jeTaluM dAna daIne praveza kare che ! ApanA (1) piMDastha avasthA, dIkSAnA varaghoDAmAM Indro ane devatAo sAmela! (2) padastha avasthA, ane dIkSA letAM "karemi sAmAI e savva sAvajaje (3) rUpAtIta avasthA. gaM paccak khAminI pratijJA karatI vakhate emAMya piMDastha avasthA traNa prakAre che. meha ane kaSAyone tathA hiMsAdi pApone piMDa eTale prabhunA piMDamAM yAne kAyAmAM e paDakAra pheke che ke, pachIthI ghora uparahelI avasthA, te traNa prakAranI - sargomAM paNa e mahAdinI UThavAnI majAla nahi. eTalI upasarga-parahonI pheja UtarI janma avasthA, paDe te vakhate paNa ApanA cittamAM leza paNa rAjya-avasthA, ane khedane vikalpa nahi ! Ameya saMyamane upazrama-avasthA. ga varSo sudhI covIse kalAka mATe jAgate ! janma avasthAmAM A ciMtavIe ke, temAMya ghera tapasyA cAlu, ane zuM divase ke "prabhu tame pUrvanA trIjA bhave samyaktva, zuM rAtre jamIna para palAMThI mAMDIne besavAnI vIsa sthAnaka ane sarvajIva karuNAnI kevI vAta nahi! moTA bhAge UbhA UbhA kA. addabhuta ane nirmaLa sAdhanA karIne tIrthakara tsarga dhyAna ja cAlu ! prabhu! kevIka ApanI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 bIjA koI dharmanA phirastAmAM A na jevA sevA eTale pega AvyA vinA rahe nahi. maLe evI A kaThera sAdhanA ! vaLI parIsaha eTalAja mATe jinendra bhagavAnanA kuzaLa -upasargamAM AvI paDelA kabdomAM ApanI ciMtana kevI kevI rIte karAya enA vividha kevIka sahiSNutA ! ane navAM kaSTa UbhA karI prakAre vicArIe chIe. sahana karavAnI vRtti ! emAMya "A ThaMDI bahu eTaluM dhyAnamAM rahe ke A vicAraNAo paDI, kaSTa bhAre, kayAre A kaSTa pUruM thaze, AnaMda ahobhAva sAthe gaLagaLA thaIne karavAnI sAme mANasa anADI ma". A keIja che, kemake ema ja e hadayasparzI bane che, vikalpa nahi, e dRSTie keTalI adbhuta nivi. ne AtmA emAM tanmaya thAya che. kalpa dazA ! prabhu! ApanuM badhuM ja lakattara ! A piMDastha-avasthAnuM ciMtana thayuM. 34 atizaya (2) padastha - avasthA eTale tIrtha. jineSu kuzale citta" jinezvara ari- gakara pada prApta karyA pachInI avasthA. emAM haMta bhagavAnanuM kuzaLa ciMtana e zreSTha prabhunuM samavasaraNAdi ezvarya vicAravAnuM. bIja che, ne e ciMtanamAM prave kahyuM tema anupama azvaryamAM vItarAgatA, nirvikAratA arihaMta bhagavAnanI traNa avasthAonI jema kevI ! e ciMtavavAnuM, ane prabhuthI karAtA 34 atizaya para vicAraNA karAya. "atizaya upakAra, jevA ke jagatane tatvaprakAza-dAna, eTale sarvottama viziSTatAo. A 34 ati. dharmazAsana-dAna, mokSamArga-dAna, AlaMbana zA yAda rAkhavA mATe A vibhAgathI ciMtavI dAna, vagere ciMtavavAnA; tathA nAma-sthApanA zakAya - 4 mULa arthAt ja masiddha atizaya -dravya-bhAvathI prabhu kevA kevA upakAra kare che! 11 karmakSayakRta atizaye; ane 19 devakRta e ciMtavAya. atizaye; 4 + 11 + 19 = 34 kula (3) rUpAtIta avasthAmAM prabhu nirvANa atizaya. 19 devakRtamAM nIce darzAvela vibhAga pAmIne rUpAtIta banyA tyAre kevI anaMta che ane skUla che, kemake eka vibhAganA bIjAmAM ya hAya. jJAnamaya ane anaMta sukhamaya, akSaya, avyA 34 atizaya bAdha vagere sthiti pAmyA ! e ciMtavavAnuM. 4 janmasiddha A badhuM ciMtavatAM manane ema thAya ke 1 adUbhutarU5-lAvaNya, je jagata para arihaMta jevuM tava na heta te 2 adbhuta kAyA prasvedanahi, rega nahi, lehI ApaNuM ane jagatanA jIvonuM zuM thAta ? sapheda, mAMsa manahara,.... sUphama ekendriya sudhInA jIvonuM jJAna, sUkSma 3 zvAsa kamaLa je sugaMdhita, ahiMsAne upadeza, nava tattva, karma vijJAna, 4 AhAra-nihAra-vidhi adazya. anekAMtavAda-siddhAnta, Urva-adhatirachI 19 devakta atizaya lekanI oLakha... vagere vagere arihaMta vinA koNa Apata?" 8 samavasaraNanA Ama jineSu kuzala ciMtana karatAM evA 1 samavasaraNa 5 cAmara mahAna susaMskAra paDe ke e sahelAIthI yegamAM 2 azoka vRkSa 6 devaduMdubhi laI jAya. mATe A jinendra ciMtanane uttama 3 caturmukha dezanA 7 chatra traya gabIja yAne yoganuM kAraNa kahyuM. yogabIja 4 siMhAsana 8 puSpavRSTi. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtanA anya atizaya] annammannannaamannammmmmmmmmmmmmmmmm sthiratA paDAvamAM A 34 atizayamAMnA ekekane mAnasika 1 sugaMdhita jaLavRSTi kalpanAthI najara sAme lAvavAnA tathA manathI 2 anukULa vAyu hubaha jevAnA, ane tyAM dila gadagada karI. 3 dharmacaka ahobhAva anubhavavAne ke, "aho ! aho! 4 keza rema nakha na vadhe. arihaMta prabhune A kevo ke addabhuta atizaya!" vihAramAM A atizayenI aMtargata bIjA paNa 1 cAlatAM nava suvarNa kamaLa, avAMtara atizaya vicArAya. dA.ta. 2 ratnagvaja, (1) prabhu garbhamAM Ave tyArathI emane 3 vRkSe name, nirmaLa avadhijJAna. 4 kAMTA UMdhA thAya, (2) garbhamAM AvatAM mAtAne 14 mahAsvapna. 5 gagane paMkhI pradakSiNA de (3) mAtAnuM peTa bIjI garbhavatI strIonI 6 sAthe jaghanyathI koDa devatA jema garbhathI UMcuM na dekhAya. 7 cha Rtu anukULa 11 karmakSayakRta (4) prabhune stanapAna nahi, aMgUThAmAM iMdra saMcArita amRtanuM pAna karavAnuM. 1. bhAmaMDala, 2. samavasaraNamAM keTigame deva samAya, (5) sUtikarma-dikumArIkAo kare. 3. janagAminI vANI, (6) janmathI anaMtabaLa (vIra prabhue iMdra4. deva manuSya tiryaMca sau saunI bhASAmAM zaMkA nivAravA pagane aMgUTho merune aDADI lAkha jejananA UMcA meru parvatane lAge !) ema 4+ 7 upadravanAza = 11 (7) prabhunAM pAMce (avana-janma-dIkSA7 upadravanAza kevaLajJAna-nirvANa) kalyANa ke vakhate vizvanA sarva jIvone kSaNabhara zAtAne anubhava thAya, 1. paraspara vera virodha zAMta, ne nirvANa prasaMga vinA traNe lekamAM prakAza 2. mArI-marakI vagere na rahe, prasarI jAya. 3. tIDa uMdarAdinA upadrava nahi, 4. ativRSTi nahi, (8) kalyANaka vakhate IMdranA sthira siMhAsana 5. anAvRSTi nahi, hAlI kaMpI UThe. 6. dukALa nahi, (9) dIkSA-grahaNanA eka varSa pUrve 9 7. svacakra-paracakabhaya (AMtara baLa ke para. lokAMtika deva dharmatIrtha pravartAvavA vinaMti rAjAnuM AkramaNa) nahi. kare. ane tyArathI yAda rAkhavA pUratAja A sthUla vibhAga (10) eka varasabhara prabhu ja prabhAte 1 che. bAkI te prabhu sthiratA kare tyAM paNa sama- koDa 8 lAkha naiyAnI kiMmatanuM dAna kare. vasaraNa paranA azoka vRkSa vagere prAtihArya (11) cAritra jIvanamAM sUvAnI to vAta ja hoya, jaghanyathI 1 kroDa deva rAta divasa sevAmAM nahi, paNa jamIna para palAMThI mAMDIne besavAnIyA hoya...vagere. vAta nahi! nA divase, na rAta! samaje Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] [ gidaSTi samuccaya yAkhyAne-bhAga 2 arihaMta prabhu dezanA Ape emAM 35 dizAmAM bahu ochA caDAvavALI 10-10 hajAra atizaya hoya che, ahIM keTalAka vicArIe. dA.ta. pagathiyAnI killAthI nIce jamInane aDe evI . (1) prabhu bele e mAlakoza vagere zagamAM trAMsI sIDI mUke che. cAMdInA killAne mAthe bele ! prabhu zuM kahe che e na vicAre te paNa harIpharI zakAya evI sapATI race che, e sapATI mAtra A saMgItamaya vANI ja eTalI badhI para vacamAM senAne kille UbhuM kare che, mIThI ke kalAke ja zuM, divasa ane cha mahinA cAMdInA killA parathI emAM caDI zakAya evA ekadhAru sAMbhaLatAM enA asIma AnaMdamAM na 5-5 hajAra pagathiyA race che. e sonAnA bhUkha lAge, na tarasa lAge, na thAka, na nidrA! kilA para paNa sapATI, ane vacamAM ratnane tyAre vANI sAMbhaLavA sAthe je enA tava kille race che. emAM caDavA mATe 5-5 hajAra samajamAM levAya, tyAre te keTale AnaMda? ema, pagathiyA ane enA para paNa sapATI, enA (2) prabhunI vANI sarvene potapotAnI para madhyamAM UMcuM azokavRkSa race che. je jejananA samavasara AkhAne DhAMke che. azokabhASAmAM samajAya, AzA e manuSya ho, deva che, vRkSanAM thaDanI cAre bAju prabhune besavA rananA ke tiryaMca he. siMhAsana ane nIce paga mUkavA ratnamaya pAda(3) prabhunI vANI hajArenA saMzaya ekI pITha race che. prabhunA mAthe nIcethI upara uparanuM sAthe pheDe. meTuM evA 3 chatra addhara rahe che. (4) vANImAM kaI bhASA-doSa nahi, balka tyAM cAMdInA killA para vAhane mUkAya che, zAbharI ane alaMkArika bhASA hoya....vage2 sonAnA killA para zahera ane jaMgalanA vagere 35 atizaye bhagavAnanI dezanAvANImAM paMcendriyatiryace goThavAI jAya che, ane hoya. A ciMtavatAM manane thAya ke "aho! ratnanAM killA para sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAviaho ! arihaMta paramAtmAne keka vacanAti. taH kAnI 4, ane bhavanapati-vyaMtara-tiSI ane zaya! je bIjAmAM na maLe. (4-5-6) " jinevuM vaimAnikanA devadevIonI 8, ema kula 12 kazaLa citta,...eTale ke mAnasika jinapAsa- parSadA goThavAya che. nAmAM emanuM kuzaLa ciMtana-emanA samavasaraNa, have ema ciMtavavAnuM ke, jANe prabhu vihAra, ane mukAmanA azvaryanuM ApaNuM mana parivAra sAthe padhAryA ane iMdra emane vaMdana sAme jANe hubahu banatuM hoya ema, karI zakAya. karI hAtha joDI vinaMtI kare che, ke, "prabhu! jemake, dharmatIrtha pravartAvavA kRpA kare. bhagavana ! (4) samavasaraNanuM ciMtana karAya ke- amane bedha ApavA amArA para anugraha jANe prabhu padhAravAnA che, e pUrve devatA kare." tyAM pachI jANe prabhu samavasaraNa para jojana uparanI bhUmi svaccha karI sugaMdhita jaLa caDIne uparanA killAnA pUrva dizAnA daravAjethI vRSTi kare che, tyAM je jana vistAranuM samavasaraNa praveza kare che, ane pUrva sanmukhanA siMhAsana mAMDe che, jamIna paranA jhADane kilAmaNA na para "namotirthassa" kahIne birAjamAna thAya pahoMce e rIte jhADathI UMce AkAzamAM addhara che. barAbara eja vakhate bAkInI traNa dizAnA pahele jajanalabe-pahoLo maTe cAMdInA siMhAsana para prabhunA jevA Abehuba biMba kille UbhuM kare che. emAM pahoMcavA mATe cAre geThavAI jAya che ! te jIvaMta jevA ane belatA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtanAM aizvaya ] dekhAya che! e dareka prabhune e khAju cAmara vijAya che. e samavasaraNa para sugaMdhita nAnA puSpAnI jharamara jharamara vRSTi thayA kare che, ane prabhunI saMgItamaya vANImAM sUra pUranArI divya dhvani devatAonI kha'sarImAMthI nIkaLe che. prabhunI vANI zuM devA,zu' manuSyA, ke zu tiya cA UMcA kAne khUbaja rasa AhvAda ane tanmayatA sAthe sAMbhaLe che ! emAMya tiya cA vaLI potAnA zikArabhUta tiya cA sAthe maitrIbhAva-atyaMta snehabhAva rAkhIne sAMbhaLe che! samavasaraNanI AgaLa bahu UMcA ratnamaya dharmadhvaja UbhA rahe che. A badhuM samavasaraNanu andha manathI ciMtavavAnu, (5) ariha'ta prabhunu vihAranuM azvaya A rIte ciMtavavu ke, jANe ApaNe najara sAme joI rahyA chIe ke, bhagavAna parivAra sAthe vihAra karI rahyA che. jemAM devatAo prabhunA caraNa melI dharatI para na aDavA detAM caraNanI nIce mAkhaNa jevA mulAyama paNa sAnAnA nava kamaLa sthApe che. emAM e kamaLa paga nIce hAya, AgaLa paga mUkavA e kamaLa taiyAra hAya, ane pAchaLa paga mUkelA pAMca kamaLa hoya. emAM khUkhI e thAya ke, jema jema prabhu AgaLa cAle tema tema TheTha pAchaLanA khakhe kamaLa adRzya thatA jAya ane prabhunI AgaLa khacce kamaLa gAThavAtA jAya. vaLI prabhunuM azva kevuM ke, rastA paranA ADe namatA jAya ! kAMTA UMdhA thaI jAya ! prabhune e khAju cAmara vijAtA rahe ! prabhunA mAthA para AkAzamAM traNa chatra cAlatA rahe ! ema upara siMhAsana cAlatuM rahe ! AkAzamAM 5 kherA prabhune ghumarI detA rahe ! prabhunI pAchaLa sAdhue, zrAvako, sAdhvIo, zrAvikAo uparAMta jaghanyathI kroDa devatA prabhunI sAthe cAlatA heAya ! e devA [ 41 zuM jema koInI smazAnayAtrAmAM mUMgA mUMgA DAghue cAle ema mUMgA mUMgA cAlatA haze ? nA, koI deva-samUha gIta gAtA, koI vAjiMtra bajAvatA, te paNa aneka jAtanA vAjiMtra khajAvatA, koI nRtya karatA, koI rAsa letA, koI prabhunI aidAvali pAkAratA...ema prabhunI bhakti karatA karatA cAle che. pAchu bahu UMce AkAzamAM devaduMdubhi, nagArA-pIpuDInI jema vAgI rahI heAya che. jethI 'dhanaresara AyA gAje, " mAileA sudhI leAkane khakhara paDe, ke duniyAnA samrATa cakravatI karatAM paNa kAI atizaya mATA devAMzI dha cakravatI AvI rahyA che ! eTale leAkeAnA TaLeToLA rastA para jovA AvI rahyA che. A khaM prabhunA vihAranuM azva jANe ApaNI sAme banatu ciMtavavuM. (6) prabhunA sukAma( sthiratA )nu adyayaH-- ema, prabhunA jyAM paDAva paDe enu azvaya A rIte jANe ApaNI sAme Abehuba khanatuM ciMtavavAnuM ke, jANe devatAo pahelA prabhunA paDAvanI bhUmi sApha svaccha karI enA para sugadhita jharamara jala varSA karI de che ! tyAM prabhune besavA pelu' AkAze cAlatuM siMhAsana eka kSaNamAM nIce UtarI gAThavAi jAya che ! enA para prabhu birAjamAna thAya che. tyAM mAthe pelA AkAzamAM cAlatA traNa chatra nIce AvI prabhunA mastaka para geAThavAI jAya che! AkhI paDAva-bhUmi para UMce azeAkavRkSa vistarelu rahe che! jadhanyathI kroDa devatAo vihAranI jema ahI paNa ati harakhabharyAM gIta, nRtya, rAsa, vAjiMtra mirudAvali vagerethI vAtAvaraNane khUbaja prasannatAbharyuM ane AlhAdaka banAvI detA haiAya che ! gAmaDe gAmaDethI hAthI, gheADA, Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuracaya vyAkhyAne-bhAga 2 UMTagADI vageremAM besI ane keTalAya vaLI te pAgala jevA thaI jAya che ! AvI lakattara pagapALA cAlatA hajAro loko prabhunA dazanAthe bhAvALA prabhune joI ati vimaya, bhAre AvI rahyA che. e A paDAvanuM bhavya dazya joI ahobhAva ane atyaMta bahumAna-gadgadatA sAthe camatkAra pAmI jaIne prabhunuM mukhAraviMda jotAM jhUkI paDe che. (7) mAnasika jinopAsana stavana-stotranA bhAva ciMtavIne : mAtA marudevInAnaMda stavana para saraNa para besI janagAminI mII vANI ciMtana : - varasAvI.. jineSu kuzala citta (ciMtana' jema (3) enA para mugdha thaI raMbhA-urvazI asarA UThIne pagamAM jhAMjharanA jhaMkAra sAthe A rIte karAya, ema stavane-stotra-stuti- nAcavA ja maMDI paDI. enA bhAva laIne paNa karAya. dA.ta. "mAtA (4) te paNa pAchI mUMgI nAcatI nahi, maru devAnA naMda' stavana che, enI 6 gAthA che, kintu belatI gAtI jAya che ke, he prabhu! tame e parathI enI kaDIe kaDInA bhAva saMkalanA ja brahmA cho, tame ja vidhAtA che, tame jaga. baddha joDIne Ama ciMtana thAya,- tane tAraNahAra che, tamArA je jagatamAM (1) he marudevA mAtAnA naMda jhASabhadeva ke I deva nathI ke je aravaDiyAne AdhAra hoya. prabhu! tamArI mUrti joIne mAruM te mana (5) prabhu ! tame ja bhrAtA, tame ja trAtA, lebhAI jAya che, kemake tamArI mUtinA rUpanI tame ja jagatanA sAcA devAdhideva che. de- pAchaLa tamArI 500 dhanuSanI kaMcanavarNa kAyAnuM manuSya-Idrio-AjAo vagere tamArA caraNanI rUpa ja alaukika hatuM. enuM kAraNa pUrvabhavamAM sevA kare che. tame sarva jI pratye karuNAnI khANa karuNAnA (6) he siddhAcaLa tIrthanA rAjA RSabhasAgara banyA hatA. tethI tIrthakara nAmakarma jirNoda! mANeka muni tamArI kIrti gAya che, ke ane bIjI utkRSTa puNya-saMpatti dvArA addabhuta 'tame ja bhoddhAraka prabhu ! amArA bhAbhavanA kAyA maLe emAM navAI nathI ! paNa prabhu! (2) evI alaukika kAyA meLavIne Ape Ama ekeka stavananI kaDIonA bhAva kAma kevuM alaukika karyuM ! traNa gaDhanA samaya- saMkalanAbaddha cheDIne ciMtana karI zakAya. "salAhaMtu stotra parathI ciMtana ema tetra tarIke sakalArData-staMtranA jevA mATe samavasaraNastha anaMtA arihaMtamAM ekeka zlekanA (citrarUpe) bhAvanuM ane gAthA. arihaMtapaNAnI eka prakAranI ti-zakti gAthAnA bhAva vacce anusaMdhAnanuM ciMtana karI vyApelI jovAnI. emAM mekSa-lakSmI, lehazakAya. dA.ta. (gAthA-1) huM e "AInanya' cUMbakathI letuM kheMcAya ema, kheMcAtI jevAnI; ahiMtapaNAnuM praNidhAna karuM chuM ke, je ne e arihaMtapaNAnI ti-zakti traNe leka samasta arihaMtemAM pratiSThita che, je mekSa para prabhutva dharanArI arthAt traNekamAMnAM sukhanuM lakSamInuM sthAna che, ane je ardha-madhya-ane saMcAlana karanArI jevAnI. eja trilekanA urvalaka para prabhutva dharAve che, ene citrarUpe mukha para saMcAlaka tarIke varcasva dharAve che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakalAhe stotra-ciMtana ]. [ 43 (gAthA-2) e arihaMtapaNAnA AdhArabhUta (2) have ajitanAtha bhagavAnanI stutinI je arihaMte nAma-sthApanA-dravya-bhAva e cAra kaDI joDavA mATe A jevAnuM ke e arihaMta nikSepAthI trilekanA jIvone pAvana-pavitra- kema banyA? te ke, e kevaLajJAnathI sUrya samA nirmaLa kare che, sarva kSetra sarvakALamAM rahelA banyA, ane bhavya rUpI biDAyelA kamaLane emanI huM upAsanA karuM chuM. vikasita kare che. pachI A kevaLajJAnarUpI emAM najara sAme citra evuM lAvavAnuM ke * sAta ke arisAmAM traNe kALanuM AkhuM jagata pratijANe moTA akSare arihaMta nAma lakheluM che. te biMbita che e jovAnuM. eTalA ja mATe ke, enI pAchaLa arihaMtanI meTI AkRti mUti talITI Akati mati (3) (trIjA bhagavAnanI stutinuM anusaMdhAna che; enI pAchaLa dravya arihaMta arthAtu kevaLa A rIte ke kevaLarAnamAM kAleka daSTa hovAthI jJAna pUrvenA athavA mokSa pAmelA arihaMta che (arihaMta saMbhavanAtha) vizvanA bhavya jIrUpI emanI pAchaLa bhAva arihaMta eTale ke samavana bAgane navapallavita karavAne nIka samI dharmasara para ke te vinA vihAramAM cAlatA, yA vANI vahevaDAve che. citra spaSTa che, prabhunI mukAme birAjamAna aSTa prAtihAryayukta ari. vANI jANe nIka, sAme beThelA bhavya jIve haMta che, ane A cAreya arihaMta trale lekanA cheDavA jevAne emanA kAna e mULiyAM jevA, lokone darzana-vaMdana-pUjana-jApa-smaraNa- emAM jaIne e vANI reDAya che. tethI bhavya dhyAne-AjJApAlana...vagere dvArA pavitra nirmaLa jInA mukha-haiyAM vagere praphulita thaI UThe che. karI rahyA che, te yAvat....mokSa sudhInI nirmaLatA (4) have A vANI eTalI badhI cAlI, karAvI rahyA che. ke ene meTo samudra thaI gaye. e samudra have A arihaMtamAM A yuganA vIsa zAne? anekAMtamata, anekAMta siddhAntane. emAM bhagavAnanI stuti zaru thAya che. bharatI lAvavA mATe have arihaMta bhagavAna (1) tyAM prathama jinASabhadeva bhagavAnane (abhinaMdana svAmI) caMdra samAna che. bhagavAna pahelA rAjA, pahelA sAdhu ane pahelA tIrthaMkara pAmyAthI bhaktanA dilamAMnA anekAMta siddhAtarIke jovAnA che. te ApaNI najara sAme traNa tenI bharatI eTale ke padArtho para vyApakatA UbhA kalamanA pahelA kolamamAM (i) sauthI vadhatI cAle che. citra spaSTa che. upara siMhAsana para rASabhadevane rAjA tarIke (5) AvA anekAMtamAM bharatI lAvanAra jovAnA, emanI nIce nIce asaMkhya rAjAo arihaMta (sumatinAtha) bhagavAnane joI mugdha che. (ii) bIjA kalamamAM sauthI UMce kaSabhadeva thanAra devatAo deDI AvIne prabhunA caraNamAM mani tarIke che. emanI nIce nIce asaMkhya paDI jAya che. tethI emanA mastakanA mugaTa ya manio che. (iii) trIjA kalamamAM sauthI UMce name che. enA kiraNethI prabhunA nakhanI lAlasamavasaraNa para trASabhadeva prabhu che. emanI nIce kAnti ora uttejita thaI gaI! kema jANe mugaTa nIce 23 tIrthakara samavasaraNa para birAjamAna e charInI dhAra kADhanArI zANane agra bhAga ! te javAnA. A traNe lamamAM prabhu rAjA-muni- enAthI charInI dhAra uttejita thAya ema prabhunA tIrthakara tarIke sauthI uparamAM dekhAya eTale nakhanI kAnti uttejita thaI gaI citra samajAya saheje samajAya ke prabhu prathama che. evuM che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racaya vyAkhyAne-bhAga 2 (6) have A nakhanI vadhI gayelI lAla arthAt he jiseMdradeva ! tamane bhaktithI kAnti upara (arihaMta) lAlavarNana padmaprabha pUje, athavA tamArI sArI stavana kare, ke svAma)mAM bhaLI gaI; tethI vadhI gayelI paricaya kare athavA tamane dareka bAbatamAM lAlAza e jANe aMtaraMga zatruo kAmakodhA- AgaLa kare, athavA eka kSaNa paNa tamAruM dinI sAme gussAnI lAlAza na hoya ! tethI dhyAna kare, tamane dhyAnamAM le, manamAM lAve, e AMtarazatruo bhAgI gayA. lokone mahAna udaya karanArI siddhi prApta thAya (6) e zatru bhAgI javAthI arihaMta che. kamaTha tApasanA baLatA lAkaDAmAMthI bahAra (supArzvanAtha bhagavAna vItarAga tIrthakara thayA. kaDhAyela sApane pArzvakumAra dvArA sevaka pAse eka ane idro caraNasevAmAM AvI gayA. tyAM (dharma apAvela navakAramAM "arihaMta" zabda para dezanA ApavAnI IdronI vinaMtithI prabhue eTale ke mAtra nAmanikSepathI arihaMta para dezanA ApIne gaNadhara tathA caturvidha saMghanI enuM dhyAna rahyuM to eNe dharaNaMdrapaNAnI sthApanA karI.) prabhu A caturvidha saMgharUpI aciMtya (kalpanAmAM nahi evI) siddhi prApta gaganane udyotita karanAra sUrya jevA dayA karI ! je enA mahAna udayane karanArI che. (10) arihaMta (zItalanAtha) bhagavAnane (8) paNa prabhu mAtra prakAzadAyI sUrya nahi, eka mahimA A che ke, prabhu jANe eka navI kinta, zItalatA-vaSI caMdra jevA paNa che. e jAtanA megha, te vaSIne jemAM parama AnaarihaMta (caMdraprabha svAmI)nI caMdrakiraNe dane kaMda UgADI de che! te zuM varSa che? te jevI sapheda mUti zAthI? kaho, prabhue zukla ke emAMthI syAdvAda-siddhAntanuM amRta varasyA dhyAna thayeluM, enI ja jANe mUti na banAvI kare che! prabhune juo te ya svAvAda siddhAnta hoya? ema lAge che. tethI ujajavala varNanI dekhAya, ne prabhune sAMbhaLo to ya eja siddhAnta heya e sahaja che. maLe ! prabhune jotAM syAdvAda kema dekhAya? te (9) e arihaMta (suvidhinAtha) prabhunA ke prabhunuM jIvana ane svarUpa ja evuM che, ke zukaladhyAne kAma zuM karyuM? te ke, eka bAju jemAMthI svAduvAda jhare! dA.ta. (zItalanAtha) kevaLajJAnanI evI ti-zebhA UbhI karI, prabhu upadrava karanAra che. pratye kema, ane ke jenAthI prabhu karAmalakavata-hAthamAM rahelA pitAnA karma pratye kaThora! prabhu samavasaraNanI AmaLAnI jema vizvane sAkSAt jue che, ane lIlA dharanArA, chatAM mahA saMyamI ! mahA bIjI bAju prabhu aciMtya mahimA (prabhAva)nA niSparigrahI ! prabhu kevaLajJAnAdi ane anaMta nidhi che. (A mahimA e ke tame arihaMtane sukhane upabhega karanArA, chatAM abhegI ! prabhu saheja manamAM lAve, ne aciMtya lAbha maLe.) jagatabharanI strIone jenArA, tathA IMdrANIo kahyuM che, prabhune jovAmAM lIna, chatAM prabhu mahA brahmacArI! 'jinendra ! pUjito bhaktathA prabhu zalezInA mahAyogavALA, chatAM agI ! vizvanA jaDa-cetana pratye prabhu udAsIna, chatAM saMstutaH prastuto'thavA / cetana jI para ananya karuNA karanArA ! dhyAtastvaM yaiH kSaNaM vApi ..ItyAdi. siddhisi moracA " (11) AvA arihaMta (zreyAMsanAtha) bhaga Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sakalAt' stAnna-ciMtana ] ww vAna zI ananya karuNA kare che? teA ke emanAM darzonarUpI auSadhamAtrathI jIveAnA bhavanA roga bhAge che ! arthAt e prabhu mAtra darzana Apa. vAnI karuNA karI bhavarAgathI pIDAtA bhavyajIvAnA e rAga nAbUda karanArA vaidya bane che ! khUbI kevI che ke, chatAM e prabhu meAkSa-lakSmInA pati manIne ahIM hAjara nathI paNa mekSamAM birAjamAna che! teya emanI mUti nu darzana bhavaroga haTAvI de che! (12) AvA arihaMta (vAsupUjya svAmI) mokSa-svAmI banyA, te ekalI jAtanu karIne nahi, paNa vizvopakAraka tIthaMkara nAma kama UbhuM karI tIrthaMkara khanI jagatanA jIvAne tArIne meAkSa-svAmI banyA. evA tIrthaMkara anyA, mATe sura asura ane manuSyAthI pUjya banyA. pUjAtizaya thayA. (13) arihaMta ( vimalanAtha bhagavAna upakAraka tIrthaMkara nAmavALA banyA te vacanAtizayathI upakAraka banIne. emanAM vacanA jANe ktaka-vanaspatinu cUNuM ! e cUNa melA pANImAM paDe ane pANI nirdeLa thAya, ema prabhunAM vacanA jagatanA jIvAnA malina cittamAM paDe ne citta niLa thavAnuM kAraNa bane che. bhagavAna (14) ariha Mta(anaMtanAtha) vANIthI jagatanA jIvAnA citta nirmaLa kare, emAM prabhunI karuNA keTalI ? teA ke svayaM bhUramaNa samudranI sAthe vizALatAmAM spardhA-hariphAI kare ( ane eneya TapI jAya ) eTalI badhI karuNA ! e karuNArasarUpI pANIthI amane anaMta sukhasaMpatti ugADI Ape|. ( ahI svayaMbhUramaNa samudra asaMkhya jojananA pANIne samUha, enA karatAM anaMtaguNA prabhunI karuNAneA samUha, kemake anatAna'takALa mATe arihaMta prabhu potAnA nAma-sthApanA--dravya dvArA anatAna ta jIvAnA kalyANa karavA svarUpe karuNA karI rahyA che. [ 45 dA.ta. sarva kALanA jIvA 'nameA arihaM'tANu' khele temAM bhUta-bhaviSya-vamAnanA samasta anaMta ariha MtAne namaskAra karavAnA lAbha meLavI zake che. AmAM dareke dareka arihaMta sa kALanA anaMtAnaMta jIvAne namaskAranA viSaya khanavA dvArA kalyANu karuNA karanArA banyA ! AvI anaMta karuNAvALA anaMtanAtha bhagavAna karuNArUpI jalathI amArAmAM sukhasaMpatti ugADI Ape. (15) iSTa sa` sukha-saMpatti ApavAmAM arihaMta (dhanAtha) bhagavAna te kalpavRkSa samAna che; kemake e sukha-saMpattinA upAyabhUta cAra prakAranA dharmonA upadeza kare che.(prabhue kevAka adbhUta cAra prakArane dharmAM atAvyo ! teA ke (1) dAnAdri caturvidha dharma, dAna-zIla-tapa-bhAvanA dharma, (2) samyagdarzanAdi trividha meAkSamAga, samyagdarzana-jJAnacAritra dharma; (3) adhyAtmAdri ceAgAtmaka dharma, adhyAtma-bhAvanA-dhyAna - samatA vRttisAya:;' (4) sAzrava-nirAzravadha-AraMbha-samArabhavALA jinapUjA, saMgha yAtrA, sAdharmika bhakti vagere dhama te AzravavALA dha yAne sAzrava dha; ane muninA nirArabha dharma te nirAzrava dha. A cAra prakAranA dharmIne denAra prabhu kalpavRkSa samAna che.) (16) AvA cAra prakAranA dharmonA upadeza karatI vakhate arihaMta (zAMtinAtha) bhagavAnanI amRta jevI vANInI jyetsanAthI dizAonAM mukha ujjavaLa thai rahyAM che, ane jIvAnA ajJAnarUpI aMdhakAra naSTa thaI rahyA che. (17) A ajJAnanA aMdhakAra mAtra manu dhyeAnA nahi, paNa devatAe ane tiya cAnA paNa naSTa karanAra vacanAtizaya vagere atizayAnI samRddhithI arihaMta (kuMthunAtha) bhagavAna saMpanna che, eTalA ja mATe bhagavAna suredro asure dro ane meTA rAjAonA paNa ekamAtra nAtha che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] (iMdro zuM kAma prabhune nAtha manAve)? tA ke Idro avadhijJAnI sabhyaSTi hoya che. emanAthI viziSTa caDiyAtA anaMta jJAna Adi atiza ceAnI RddhivALA heAya emane ja peAtAnA eka nAtha tarIke svIkAre; kemake emanAthI ja peAtAne e anaMta jJAnAdi prApta thavAnA che, ema samaje che. (18) AvA teA eka mAtra arihaMta bhaga vAna ja hAya. bIjA dharmanA devA khajavA jevA che, tyAre ariha Mta (aranAtha) bhagavAna cothA ArA rUpI gaganamAM sUrya samAna che. upA 0 yaze vijayajI mahArAje stavanamAM gAyuM, * te bahu (itara devA) majuA tagatage, tu dinakara teja svarUpa hA.... zrI zItala jina bheTIe." AvA arihaMta bhagavAna ja caturthAM puruSAmAkSa-puruSArtha mAkSalakSmInA vilA sane ApI zake. khIjA devA khajavA jevA, te emanI pAse meAkSa ane me kSamAga sudhI pahoMce evA prakAza ja kyAM che ke jagatane khatAvI zake ke mekSa Ave ane meAkSamAga Ave ? aranAtha bhagavAna sUrya jevA, te khatAvI zake ane ApI zake che. (19)jagata upara AvA sUrya samAna ane mokSazrI ApanAra arihaMta (mallinAtha) bhagavAna pragaTa thAya, emaneA prabhAva kevA, ke sure dro asure dro ane moTA rAjAe jANe mAra ! ane prabhu jANe megha ! te jema navA meghane prApta thatAM mArane AnaMdaneA pAra nahi, kekAra karI mUke, ema Achadro arihaMta prabhune pAmIne atizaya AnaMdamAM AvI jaI prabhunI stutinA gajArava karI mUke che. e stutimAM evuM bhAve che ke * prabhu ! kharekhara tame ja ka vRkSAne UkheDI nAkhavA mATe mallahAthI jevA che. (kemake mallahAthI jevA ApanA dezanA te [ cAgadraSTi samuccaya bakhyAne-bhAga 2 gArava kAMne UkheDI nAkhe che. bIjA devA pAse evA sakala vizva--prakAza, satya tattva-prakAza, ne sAcA mArga-prakAza ja nahi, te karmAMnu mULamAMthI unmUlana karanAru zu khatAvI zake ? e teA vItarAga sa`jJa arihaMta deva ja batAvI zake.) (20) eTale ja arihaMta (munisuvrata- svAmI) bhagavAna jyAre karyAMnuM unmUlana kara nArI dezanA Ape che, tyAre e dezanA-vacanA mahAmeAhanI nidrAmAM sUtelA jagatane jagADavA mATe prabhAtanuM kAma kare che ! vahANuM vAya, prabhAtaneA prakAza nIkaLe, ane UMghatA UDI jAya, ema arihaMtanAM dezanA-vacaneA pragaTe, ane jagatanAM bhavya jIvA mehu-nidrAmAMthI jAgI jAya che. (21) evA adbhuta vacane prabhAtane jANI kema jANe ' ApaNe jAgavAmAM moDuM thayuM,' te zaramAIne bhavya jIvA UThIne tarata arihaMta (nimanAtha) bhagavAnanAM caraNamAM leTI paDe che. e vakhate prabhunAM caraNa-nakhanA kiraNA e jIvanA mastaka para pANInA phuvArAnI jema paDe che ! te kema jANe jIvAne prabhAte UThIne niLa karanAruM snAna maLyuM ! snAna pachI dharma bhAvanAnA nAstA ane kanAzanI tuSTipuSTi joIe, te (22) AvA arihaMta (nemanAtha) bhagavAna yadhruvazanA 56 Da yAdavAnA tAraNahAra, te, jema cadramA udaya pAmIne samudrane bharatIthI hileALe caDAve ema, yaduvaMzarUpI samudrane dharmabhAvanAnI bharatInA hileALe caDAvanAra prabhu caMdra jevA che ! ane tyAM prabhu jema kAntithI caMdra jevA zItaLa, tema pratApathI agni jevA dhagadhagatA paNa hAvAthI e bhaktonA kalAkaDAMne bALI nAkhe che; ane ka gayA eTaletuSTipuSTi thavAthI STi-ana-Apattie paNa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mulasAnuM arihaMta-AkarSaNa ] naSTa thaI jAya e sahaja che. e riz2a-nAzaka bhagavAna ja che. (23) khUkhI pAchI evI che ke, AvA arihaMta prabhu bhaktone peAtAnuM AlaMbana ApI bhaktone dha'nI bharatI ane kamanA nAza karI ApavA chatAM e arihaMta (pArzvanAtha)hatu bhagavAna svayaM duzmana kamaTha ane bhakta dharaNendra pratye tulya (samAna) maneovRttivALA che. prabhuH tulyamaneAttiH 'na bhakta para rAga, ke na duzmana para dveSa! kemake pAte vItarAga che. (24) evA arihaMta (mahAvIra svAmI) bhagavAna vItarAga thavAthI ja e ahI kaivalya lakSmI ane tItha karava-lakSmIthI sa`panna banyA che, ane pachIthI meAkSarUpI sarovaramAM rAjahaMsa jevA anelA che. vaLI e te e karuNAzIla bhagavAna ja hAya ke je peAtAnA pratye bhayaMkara aparAdha karanAra saMgama devatA jevA para enI bhAvI bhayaMkara du:khada durdazA joI karuNAnuM AMsu pADe ! nahitara jagatamAM kayA dharmanA phirastA AvA jovA maLe ? Ama ekeka leAkanA bhAvanI sAthe pachI pachInA laiAkanA bhAvane koI ceAgya sakha dha kalpIne joDI devAya, eTale saLaMga dI ciMtana cAlI zake. sulasAne prabhunu' ananya ANu [ 47 ekeka daravAje brahmA, mahAdeva, viSNu ane 25mA tItha karanA jIva tarUpa vive lA, naga 2nu' leAka jovA doDela, paraMtu sulasA nahi gayelI, kAraNa, eka te. samyaktva-ratna meluM thAya, ane khIjuM e ke ene arihaMta mahAvIra bhagavAnanu ke prabhunA pelA bharacaka ciMtanamAMthI bIjuM e badhI vizeSatAothI eTalu badhu AkaSa Nu jovA-vicAravAnI phurasada ja kyAM hatI ? arihaMtanI te te vizeSatAe AgaLa A mithyAtvI deveAnA vaibhava sUrya sAme khajavA jevA lAge, e jovAnuM mana ja zAnuM thAya ? sulasAnuM mana arihaMtanI e bharaananya vizeSatAonAM kuzaLa (ca'tanathI arihaMta mahAvIra prabhumAM ekAkAra thaI gayu hatu, manamAM prabhu para atyaMta bahumAna-prIti-bhaktimamatA vasI gaI hatI, tethI itara thAya ? devAnu leza paNa ene ANu zAnuM caka kema ?-- ciMtana kuzaLa eTale ? : ahI` ciMtanane kuzaLa kema kahyuM? ATalA ja mATe ke kuzaLa eTale prIti AdivALu' niHspRha ciMtana, paNa jainazAstra bhaNAvanAra mithyA-STi paDitAne jevuM arihaMta pratye aruci-azraddhAvALu ane paisA-pratiSThAnA lAbhavALu' citana hAya tevuM nahi. A hisAbe hajAro stavana-statra-stuti vItarAga jinendra bhagavAnanI upAsanA e ? caityavaMdanA parathI jineSu kuzala citta 'pahelA nakharanuM zreSTha ceAgamIja che. emAM ahI arihaMta prabhunu kuzaLa ciMtana lagAvavu hAya sudhI emanA kuzaLa ci MtanathI maneAganI tA keTaluM badhuM lagAvI zakAya ? mahAvIra prabhu vRtti atAvI. have vacanayoganI vRtti batAvavA aMgenA AvA ja kAI bharacaka ciMtana mahAkahe che, samyagdaSTi sulasA-zrAvikAnA manamAM cAlatA haze, tethI ja aMkhaDa paritrAjake enA samyakRnI parIkSA karavA vidyAnA aLe nagaranA 'tannamaskAra eva ca , (ra) namaskAra : vAcika jinApAsanA 'namaskAra ' eTale vAcika stuti, jinendra ( Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ]. [ gidaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 bhagavAnanI stutibharyA kaleka belAya e mana-vacananA zreSTha viniyoga (upanamaskAra kahevAya, dA.ta. bhaktAmara -kalyANa. vega)nuM sarvocca pAtra vItarAga arimaMdira vagerenA zloke. zAstro AvA ekathI haMta bhagavAna che. mAMDI 108 zlokathI stuti namaskAra karavAnuM kahe che. A stuti-namaskAra paNa pilA kuzaLa emanAthI vadhIne sAruM kaI bIjuM pAtra ciMtanathI prerita hoya, eTale ke nathI. tethI manavacanane viniyega A sarva (1) pUrve vistArathI batAvyuM te arihaMtanuM zreSTha pAtra arihaMtamAM ja karavo joIe. svarUpa-jIvana--sAdhanA-guNa-upakAre--ati- je A dhyAnamAM rahe te manamAM bIjA zo ane trividha avasthAnAM aizvarya A trIjA lapharAM pese ja nahi, ke je pisIne stuti-namaskAramAM gavAyelA hoya. A eka AdhyAna ane raudradhyAna sudhInA durgAna prakAre stuti namaskAra. A uparAMta, UbhAM karIne tiryaMca-naraka gatinA ghera pApa (2) bhagavAnanA stuti-namaskAramAM Atma. baMdhAve che. niMdA arthAt ApaNA potAnA doSenI gaha paNa tyAre kayAsa kADhe ke rejanA reja savAAve. dA.ta. kalyANamaMdira tetramAM pAchaLanA rathI sAMja sudhImAM manamAM arihaMta keTalIvAra spinaramavAsini munIrA....sanmA- Ave che? ane bIju trIjuM keTaluM Ave che? rADapi tava ratha na vi." vagere komAM A jotAM zuM haiye AMcake na lAge ke "ararara! stutikAranI pitAnI AtmaniMdA che. ema hAIkalAsa manane ATale badhe gaTarakalAsa stavamAM paNa bharacaka svAtmaniMdA Ave che. upayoga? ema vacanamAM kayAsa kADhe ke zreSTha (3) evI ja rIte vAcika stutimAM prArthanA vacana zaktithI zreSTha arihaMtaguNagAnamAM keTale paNa Ave, dA.ta. "uvasaggahara" tetranI hAIkalAsa sadupayoga? ane pApabhASaNa tathA gAthAmAM prArthanA karI ke "tA deva ! dija vikathA kuthalI vageremAM keTale aDhaLaka hiM," kalyANa maMdiramAM "dukhAkurelana gaTaralAsa durupayoga ?....ATalI arihaMtamAM tatparatAM vidhehi, lengarsamAM-tisthayarA me vacanoganI vRttinI vAta thaI. pasIyata, AyuSya bahilAbha, samAvivaramutama (3) kAyika jinopAsanAH pramAdi dita.....vagere. Ama stutimAM guNagAnAdi have arihaMtamAM kAyayoganI vRtti batAvavA 3 Ave! jema manathI jinendranuM kuzaLa ciMtana manane huM che, "girl = haMzama' arthAta 2 jinendra bhagavAnane vizuddha praNAma Adi kAya pavitra kare che, mahAkiMmatI mananI prAptine SyogathI upAsanA karavI e zreSTha gabIja che. saphaLa kare che, ema vacanathI jinendra stutiguNagAnarUpI namaskAra jIbhane ane vacanagane ahIM 'saMzuddha pada mAtra praNAmAdine lagADavAnuM nathI, paraMtu kuzaLa citta(ciMtana)ne paNa lagApavitra kare che, ane mahA ki matI mAnava vacanazakti maLI ene saphaLa kare che. A niraMtara DavAnuM che, ne namaskArane paNa lagADavAnuM che. eTale saMzuddha kuzaLa ciMtana, ane saMzuddha yAda rAkhavA jevuM che ke je ApaNane zreSTha manavacananI zakti maLI che, te eno zreSTha upayoga namaskAra, tathA saMzuddha praNAmAdi e zreSTha ga bIja che, e phalita thayuM. karavA ja joI e. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcika-kAyika jinopAsanA 1. [48 praNAma" kAyAthI traNa prakAre,-(1) aMja- vAta eka che,-ApaNI kAyA dharmanI bAbalibaddha praNAma, (2) ardhavanata praNAma, ane temAM harAma hADakAM karanArI che, ene jinendra (3) (mastaka, be hAtha, be DhIMcaNa jamInane bhagavAnanI anekAneka prakAranI upAsanAmAM aDADIne) paMcAMga praNipAta. jinamaMdira pAsethI lagAvI AkhA hADakAnI banAvavI che. je A pasAra thatA hoIe tyAre paNa prabhune uddezIne bhAvanA hoya te jagatamAM kAyA anaMtAne namI aMjalibaddha praNAma karavAne ane be hAtha kazuM che, ene ahIM prabhu AgaLa namatI ne namatI UMcakavAmAM rokAyelA hoya te kamamAM kama rAkhe, vAraMvAra praNAma karatI rAkhe. ema manamAthuM namAvI, "namejiNANuM" bolavAnuM. ahIM vacanane paNa jinabhaktimAM lagAvyA rAkhe. paMcAga praNAma kahyo, paNa sASTAMga daMDavat jinopAsanAmAM "maMDalAdi' paNa Ave, praNAma na kahyo. arthAt siddhacakrapaTTa jevA prabhunA citrapaTTa, sASTAMga praNAma kema nahi?: akSarapaTTa banAvI roja enA para tetrapATha, jayaNa - pUjana, dhyAna..vagere Ave. ethI e paTTanI | ApaNA aMtaramAM dhAraNA thAya. pachI game tyAM, kemake jaina zAsanamAM AMdhaLiyA nathI, dareka * game tyAre, AMkha mIMcIne ene hubahu kalpakiyA jayaNAvALI karavAnI batAvI che. sASTAMga nAmAM najara sAme lAvI emAM mane joDI zakAya. daMDavat praNAma karavA mATe jamIna para lAMbA - ArtadhyAna ane saMkalpa-vikalpa aTakAvavA pATa paDavuM paDe, te pahelAM eTalI lAMbI jamIna - A paTTadhAraNA bahu upayegI thAya, kemake citta ane AkhuM zarIra jIvarakSArthe pUjavA-prama AmAM rokAyAthI pelA ArtadhyAna vagere javAnuM kyAM bane? tyAre paMcAMga praNAmamAM saheje aTakI jAya. A sAcavI zakAya. mana-vacana-kAyAthI jinopAsanA tene sulabha kAyAthI praNAma kahyo emAM bIjI jina ane sukara suMdara che, jenA dilamAM prabhune pAsanAo Ave; dA.ta. prabhunAM darzane javuM, anaMta upakAra vasele che. aSTaprakArI pUjA karavI, prabhune AbhUSaNa vagere arpita karavA, maMdira-nirmANa, maMdira-zabhA, bhAIne "prabhuno AbhAra :jIrNodvAra, saMghayAtrA, bIjAone jinabhaktimAM vilAyatamAM eka bAIne 35-40 varSanI joDavA mATe aneka prakAranA prabhAvanAdi kArya uMmaramAM ghaNuM marI gaye. pitAnuM ane 3-4 karavA....vagere Ave. AmAM ekamAtra darzanane chokarAnuM bharaNa-poSaNa kema karavuM ? e Apatti paNa keTale badhe mahimA batAvyuM, ke "dahere UbhI thaI. eka mAnasazAstrIne kahejAvA mana kare causthataNuM phaLa hoya vItarAganAM "A prabhune ke nyAya, ke chokarA vinAnAne darzane javAnuM mana karyuM, tyAM eka upavAsanuM tyAM dhananA DhagalA ! ne mAre khAvAnA phAMphA !" phaLa! pachI darzana mATe UbhuM thAya tyAM chaDUnuM! tyAre pele mAnasazAstrI kahe,- "A tame ane maMdira tarapha DagaluM mAMDe tyAM aThThamanuM phaLa !.. prabhune zuM samaje che?" ene paisAnA kATalAthI cAlya, yAvat maMdire bahArathI prabhudarzana ja je che? prabhune bIje kaMI upakAra ja thayuM, tyAM mA khamaNanuM phaLa! tyAre bIjI nathI? juo jIvane sattva khIlavavAne avasara jinabhaktionAM te kevAM kevAM adbhuta phaLa ! Apa e paNa prabhune mahAna upakAra che, kemake, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5o ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 sattva khIlyAthI ja mANasa sAce prava-ApaNu para prabhue mArga AkhyAne sukhI thaI zake che. upakAra te khare, paraMtu ApaNA kArya siddha - nisatvane te chate paise duHkha kemake satva thayAM emAM prabhune upakAra zI rIte ? nathI eTale kAMka sAMbhaLyuM yA banyuM, tyAM ciMtA- u0-"lalitavistarA" zAstra kahe che, je saMtApane pAra nahi. mATe savavALo ja sukhI. zubha adhyayavasAya thAya, e paNa bhagavAnanA tamane atyAre Izvare avasara Ave che. sarva prabhAve thAya che. lakhyuM che, khIla. , A ceDA paisA, biskITanI nAnI hATaDI kare, paNa je je prabhune upakAra 'zubhAdhyavasAyasyApi bhagavatprasAdalabhyatvam / vIsaratA nahi." ubhayakALa prArthanA karaje. pachI sadagati maLe, sArI sAdhanA maLe, basa, pelI bAIe ema karyo. ane e badhuM bhagavAnanA prabhAve maLe che. mATe te savAra-sAMja prArthanA uparAMta Dagale ne pagale gaNadhara mahArAja bhagavAnane "cakSunA dAtA, mArganA Icchita banavA para prabhunA upakArane yAda karI dAtA, zaraNanA dAtA, badhinA dAtA," vagere Thank you god" kare che. emAM te ene tarIke stave che. paNa ApaNane ApaNA purunAnI hATaDImAMthI AgaLa vadhatAM meTo sTora pArthanuM gumAna che, tyAM ApaNe "dilamAM thaI gaye. arihaMtane rAkhyA, mATe puruSArtha karavA pAmyA, pharIthI pele mAnasazAstrI e bAIne pUche - e jevuM nathI, tethI arihaMtane upakAra dekhAte nathI. arihaMtane vAtevAte upakAra na dekhAya che. "kema cAle che?" pachI arihaMta pratye vAtevAte kRtajJatA bajAvatyAre bAI kahe "zuM pUcho cho? prabhunA vAnuM paNa zAnuM yAda Ave? "savAre cA-dUdha upakArathI Dagale ne pagale na dhAryA kArya siddhi pAmIe te arihaMtanA upakArathI, jeema yAda thatAM Ave che. mATe te huM dahADAmAM doDha Ave te pahelAM prabhunA prakSAla mATe dUdha laI vAra prabhune AbhAra mAnuM chuM. kArya kArya javAnuM mana thAya tyAre Aje pazcimavALA Thank you god" karuM chuM. ekeka gharAka izvarane vAte vAte upakAra mAnI, juo, kevAM Ave, lamaNApheDa saheja paNa karAvyA vinA aciMtya kArya siddha kare che? ene eka dAkhala,mAla laI jAya, tyAM mArA manane thAya ke, "prabhunA upakAra vinA A kema bane?" tethI saheje amerikana moTara-utpAdakanI gharake gharAke "bhagavAna! tamAre AbhAra," prArthanA - thaI ja jAya che. amerikAmAM eka meTara-kaMpanInA meTA Ama, arihaMta bhagavAnanA anaMta upakAra zrImaMta mAlikane akasamAtamAM paga khoTakAI ApaNA mana para vasyA hoya, te pachI manathI gaye- te Ama te meTaramAM ja phare, paraMtu jineSu kuzala ciMtana, vANIthI tetrAdipATha, ekavAra eka sAMkaDI galImAM deDhipage cAlavuM ane kAyAthI praNAma pUjAdi saheje saheje ne paDayuM. tyAM sAmethI eka pAdarI AvatuM hatuM. vAraMvAra thAya. pUche - eNe pUchyuM; "kema Ama cAle cho?" ApaNI kAryasiddhimAM arihaMtano pilAe kahyuM "akasmAt thaze. hospiupakAra - dalamAM sAravAra lIdhI, have De. kahe che vadhu Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amerikananI prArthanA ] sudhArA nahi thAya. IzvaranA AbhAra mAnA ke jIvatA rahI gayA. "" [ pa banAvI gharAkone vecuM chuM. emAM keka dharAkanI moTara kheATakAya, teA lAvIne mane kahe che, 'A meTara tamArI phekaTarImAM banI che. e khATakAI che, ene rIpera karI ApeA, ' teA huM ravinA cArja masta rIpera karI Apu chuM. have jue abhiprabhu ! A mAruM zarIra tamArI phekTarImAM banyu che, te! tame rIpera karI Ape. mane pAko vizvAsa che ke jyAre mArA jevA nAnA mANasa samaje che ke mArI kaMpanInI meTara mAre rIpera karI ApavA huM kartavyabaddha chuM, te! mAre rIpera karI ApavI ja joI e,' tyAre prabhu ! tame te jagatanA sauthI moTA mANaseAthI paNa meTA che, eTale vyabaddha tarIke tame mArA paga sAjo karI Apaze ja evA mane pAkA vizvAsa che." basa, kahevAnI jarUra nathI prArzvanAthI pahele mahine aDadhe sAjo, khIjA mahine pANA, ane trIjA mahine saMpUrNa sAjo thaI gayA ! koi mAlisa nahi, davA nahi, kasarata nahi, mAtra * je kAMI sAruM thAya e IzvaranA upakArathI thAya che, izvaranA upakArathI badhuM ja sAruM thAya che,' -A zraddhA upara prAthanA khasa, ghare jaI eNe divasamAM bevAra ekAM-karIne paga sAjo karI lIdhA. AvA te tyAM tamAM ghuMTaNIe paDI AvI prAnA zaru karI, aneka dAkhalA banelA pustakamAM noMdhAyelA 'e mArA prabhu ! juo huM mArI phekaTarImAM moTA paDyA che. arihaMtanA sacATa upakAra pAdarI kahe, " sudhArA purepurA thaI zake. ' zI rIte ? " tame Izvarane prArthanA karo. "" A moTarakapanInA mAlika paisAnA mAnathI kahe " akkala vinAnI vAta, hu izvarane mAnatA ja nathI. " "" pAdarI kahe " mAnA yA nahi, juo A IzvaranA upakArathI asAdhya jevAM kArya (saddha thayAM che enA dAkhalA, ema kahI evA dAkhalAonI DAyarI batAvI. tyAre A zrImata AbhA banI gayA, pIgaLyA, kahe che ema che ? tA huM izvarane mAnIne prAthanA karIza. ' pAdarI kahe hAM, paNa jue eka prayAgake, akhatarA tarIke Izvarane pAnA karaze te phaLa niha Ave. hRdayathI ' kharekhara Izvara che ja ' evI zraddhA karIne ane e sukhI kare ja che' evA nirdhAra rAkhIne prAthanA karaze teA jarUra phaLaze. " tyAre ApaNA zAstro te arihaMta prabhune bhArAbhAra upakAra kahe che ja. zrI * paMcasUtra' zAstra kahe che. " aciMta-sattinuttA hi te mahAnubhAvA bhagavaMte vIyarAyA savaSNu ..." arthAt te vItarAga sajJa bhagavAna aciMtya zaktivALA che. zakti eTale prabhAva, upakAra. * jayavIyarAya ' sUtramAM kahyuM, heAu mama tuDhupabhAvae bhayava`! bhavaniva...." arthAt " he . vItarAga jagadguru bhagavAna ! mArA dilamAM ** vijaya pAme, mane tamArA prabhAvathI bhavaniveda hA, mArgAnusAritA heA, iSTaphaLa-siddhi hai..... AmAM paNa bhagavAnanA A badhuM pamADavAnA prabhAva mAnyA, upakAra mAnya. upamiti ' zAstramAM te spaSTa spaSTa lakhyuM che ke, ' jIva nigeAdamAMthI bahAra nIkaLe che teya arihaMtanA upakArathI. zAsanamAM praveza pAme che te susthita ( tIthaMkara )mahArAjAnI kRpA dRSTithI...' Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 Ama, zAstro arihaMtane ThAma ThAma upakAra zaMkhezvara dAdAno upakAra :hovAnuM mAnya kare che eTaluM ja nahi, paNa pUrve gADA joDIne yAtrike zaMkhezvarajI arihaMtathI upakAra thayAnA dAkhalA paNuM batAve jatA. je bhUlA paDatA te tyAM "he zaMkhezvaranAtha! che, jemake - have tamAruM zaraNa che," ne gebI rIte koI AcArya bhagavAna zrI mAnatuMgasUrijI mahA- gheDesvAra vagere AvI mAge caDAvI jato ! rAjanuM pArakhuM karavA rAjAe emane 44 AmAM zaMkhezvara bhagavAnane upakAra nahi? beDIthI badhI oraDAmAM pUryA, emaNe ari- pAkIstAnI vakhate navakArane haMta stutinA 44 gAthAnA "bhaktAmara stotra upakAra :nI tyAMja racanA karIne beDIo teDI nAkhI ! zuM hatuM A stotramAM ? nItaratI arihaMta - kalakattAmAM pahelI pAkIstAnInI guMDAgIrI RSabhadeva bhagavAnanI stavanA. tyAM stavanAnA zaru thaI. gUMDAoe kaleAma calAvI. viSayabhUta arihaMtane e aciMtya prabhAva eka zrAvakenA mALA para tavAI AvI. paDyo ke beDIo tuTIe ja ari tane pahelAM sAmenA mALAnA lokhaMDI bAraNu-gUDAupakAra thayo. ahIM pUcho, ee teDI mALAmAM khUnarejI calAvelI, have A mALAmAM lAkaDAnA bAraNA teDavA maMDyAM. pra- arihaMta te mekSamAM jaI beThA che, paraMtu mALAnA zrAvake gaLagaLA thaIne "name emane kRtakRtya thayA hovAthI have koI kRtya arihaMtANuM raTatA beThA, enA prabhAve bAraNAkaravAnuM rahetuM nathI, te upakAra karavA kyAM te na tUTayA, paNa bAraNA para peTrolanA kAkaDA AvyA ? chAMTI saLagAvavA prayatna karyA te ya niSphaLa u- eja khUbI che, ke "sUrijIe gayA ! ne eTalAmAM mIlITarInI be meTara bIjAnI stavanA nahi karatAM arihaMtanI ja lerI AvI gaI ! gUMDA bhAgI gayA. stavanA karI, te ja A kArya thayuM,' -e navakAra kevI rIte gaNAya :sUcave che ke arihaMta devane koI aciMtya prabhAva pra -ema te ame ya navakAra te gaNIe che. ke emanI stavanA ane emanuM dhyAna chIe. chatAM kema avasare AvuM kAma thatuM kare, te A icchita camatkArika phaLa maLe che! dekhAtuM nathI ? A prabhAva e emane mahAna upakAra ja che. u0 -navakAra kevI rIte gaNAya che e dhruvanA tArAne upakAra - vicAraNIya che. uparokta pAkIstAnI guMDAonA upakAra kAMI jAte kiyAthI ja karavAnuM nathI humalA vakhate navakAra kevI rIte gaNAyA haze hato. dhruvane tAre sthira che, e kAMI kriyA e jovA jevuM che. paheluM te evI ucca nathI karate, chatAM khalAsI ene lakSamAM rAkhI zraddhA ane zaraNabhAva sAthe, ke "navakAra ja tArapitAnI ISTa dizA nakkI karIne rAtre nAva haMkAre NahAra che, mATe mAre keInuMya zaraNa hoya, che, ne ISTa sthAne pahoMcI jAya che. tyAM pravanA koIne ya Azare heya, te te navakArano ja tArAne mahAna upakAra samaje che, ne te khoTuM Azare che. bIju tyAM gUMDAnA AkramaNa nathI. vakhate AvA navakAranuM samaraNa paNa, sAme Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtanA sATa upakAra ] [ pa3 karapINa rIte kapAI maravAne laya nivAravA, zravaNamAM marIne nAgakumAra devalokamAM Idratha ! khUbaja gaddagadda dile arthAt gaLagaLA thaIne kahe, e zravaNa AvuM zraddhA zaraNugrahaNa ane karAyeluM, navakAranA zabdonuM uccAraNa bhAre- gaddagada gaLagaLA dilathI karAyeluM tethI. te khama rIte ane gaLagaLA avAja sAthe karA- belo, ApaNe hajAre ke lAkho navakAra gaNyA yeluM. eTale ja ene adbhuta prabhAva e emAM A rIte keTalA navakAra gaNAyelA ? paDayo ke tarata mIliTarI piolisanI be lerI enuM devALuM hoya, pachI avasare e kAma zI AvI gaI ! rIte Ape ? vAta A che,- "jineSu kuzala citta'... baLelA sapa para navakArane upakAra - vagere maga, vacanaga ane kAyAgathI kamaTha tApasanA baLatA lAkaDAmAMthI pArdha karAtI ahaMdu-upAsanA arihaMta uparanI hArdika kumAra vaDe bahAra kaDhAyela ardhadagdhasApa navakAra- prIta-bhakti-bahumAnathI karAvI joIe. magadha samrATa zreNikano ahaM bhaktirAga - zreNika mahArAjAmAM A hatuM. tethI ari- ema zreNikane arihaMtanA zAsanane paNa hatanA zAsana ane saMgha para paNa emane athAga apAra rAga hato, eTale pitAnI pAkaTa umare bhaktirAga hato. devatAe enI parIkSA karavA abhayakumAra rAjyagAdI eNpI nivRtti levAnI mahAvIra bhagavAnane caMdananuM vilepana karatAM IcchAthI ene jyAre kahe che, have A rAjyadevamAyAthI rAjAne evuM dekhADyuM ke jANe viSAnuM gAdI saMbhALI le," tyAre alayakumAra prabhune vilepana karI rahyo che ! tyAM tarataja samavasa- pUchI AvI kahe che, raNa para bharI sabhAmAM zarama rAkhyA vinA zreNika "udAyana rAjA dIkSita thayA che. e prabhunA saDAka karatA UbhA thaI "harAmI ! A zuM zAsanamAM chellA rAjarSi che. tethI huM je rAjA karI rahyo che ? prabhunI ghera AzAtanA?" ema bolatAM ene rokavA doDayA ! deva khuza thaye thAuM te mane dIkSA na maLe, ne e na maLe te mAre A uttama janama eLe ! vaLI rAjyake "vAha keka arihaMta-prema !' bIjA | zrI e narakazrI, eTale rAjA thaIne mArI prasaMge devatA sAdhurUpa karI taLAvanA kAMThe narakagati ja thAya. mahAvIra prabhunA bhakta Apa, mAchalA pakaDanAra mAchImAra tarIke taLAva para Apane dIkare rAjA thaIne narake jAya evuM jALa nAkhI Ubhe che, tyAM zreNike kahyuM "are! Iccho cho? je nA, to mane hamaNAM ja dIkSAnI sAdhu thaIne A dhaMdho ?" pelo kahe. huM rajA ApI de." ele ja cheDe Ave chuM, bIjA AvA mAre jevA ghaNuM che," tyAM zreNika dhamakAvIne kahe, mahArAjA zreNikane prabhunA zAsana para khabaradAra! je AvuM bolyuM che te ? tuM atizaya rAga hata; tethI putra abhayakumAra patita eTale AkhI duniyA patita ? kAM te rAjyane badale zAsananA samyagdarzana - jJAna sAdhuveza mUkI de, cAla rejI ApuM, athavA --cAritra Icche che, to emaNe khuzIthI enI A dhadha mUkI de." sAdhu para bhaktirAga hatuM, rajA ApI dIdhI ! pachI bhale pitAne moTI eTale sAdhunuM bhUMDuM sAMbhaLavA taiyAra nahatA. umare rAjyabhAra kheMca paDe, tema mahAlAyaka Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] [ yogadaSTi samuracaya vyAkhyAne-bhAga 2 putra abhayakumAra pachI putra keNika mahA- kAyAthI jinopAsanA karavAnI te jinendradeva nAlAyaka che enA taraphathI nAlAyakane bhaya rahe! pratye A bhakti-bhAvitatA UbhI karavAne A kazuM na gaNakAratAM, ahIM maMtrIpaNe abhaya prayatna karavAne che. te ja e sAcI bhakti kumAra rAjA je rAjyabhAra abhuta vahana bane. upAyazavijayajI mahArAje zrI padmaprabha karatuM hatuM, temaja keNika vagere DAMDa upara svAmInA stavanamAM kahyuM - paNa bhAre varcasva rAkhI rahyo hate; AvA "sAcI bhakti re bhAvana rasa kahyo. abhayakumArane dIkSAnI saMmati ApI dIdhI ! rasa hoya tihAM deya rIjhe jI; kemake prabhu para athAga rAga uparAMta prabhunA rasa ne rIjha behu haDAhaDa zuM, zAsana para paNa athAga bhaktirAga hate. zreNi mananA maratha sIjhe jI. kane ahaMdubhaktirAga ke ke abhayanI dIkSA pachI . A stavanamAM pahelAM e kahyuM ke, "he keNika vaDe e zreNika jelamAM pUrAI keraDA padmaprabhajina ! Apa te aLagA dUra mekSamAM khAya che, tyAM mAne che "mArA bhagavAne kahyuM che ke jaI vasyA. ApanI sAthe sneha-prIta-bhakti A kaNika nathI marAvate, mArAM karma ja marAve kevI rIte karavI? tyAMthI na keI Apane kAgaLa che, ne keraDA mAranAra sipAIne uparathI pite Ave, ke ahIMthI tyAM ApanI pAse AvelA AzvAsana Ape che ! keI pAchA na phare, ke je Apane keI saMdeza - zreNika ane kRSNa mahArAjA arihaMtadeva laI Ave tema amAre ya saMdezo Apane kahe pratye evA bhaktirAgathI bhAvita hatA, ke emAM nahi. saMdezo nahi sahI, te amAre jAte emaNe dunyavI viSayese kUcA je lekhI Apane AvI maLavA keI vATa vizeSa paNa mahAvarAgya jaLahaLAve ! te jANe cho enA jatI nathI, eTale Apane AvI maLavAnuM phaLamAM zuM pAmyA ? kSAyika samakita ane durlabha che. pachI vItarAga evA ApanA para - arihaMta banavAnuM puNya UbhuM karyuM ! ane sneha rAkhavAnuM keTaluM badhuM kaSTamaya che? vaLI pachInA trIjA arihaMta-ve garbhathI ja mahA- Ameya Apa rahyA vItarAga, tethI amArA para virAgI ane avadhijJAnI banI garbhamAM Ava- rAganeha kare nahi; eTale amAre sneha kare tAveMta IdronA pUjya banaze ! janamatAM meru te te ekapAkSika sneha thAya. emAM amArI para abhiSekanA satkAra sanmAna pAmaze! ane kiMmata zI rahe? A to enA jevuM che ke, pUrva bhave cAritrane keI abhyAsa nahi, chatAM kaI jAnamAM ghoDesavAre hoya, emanA ghoDA ahIM utkRSTa cAstri ! ane emAM mahinA ane hariphAIthI evA doDatA hoya che, ke varSonA varSa satata dhyAna-yogya zrutajJAnAvaraNanA pitAnA svArane paNa vicAra nathI karatA ke bhAre kSapazama dvArA addabhuta zrutajJAna pAmaze! "AvI deTamAM A svAra mArI pITha para che." A badhe zAne pratApa ? kahe, pUrva bhave ema Apa vItarAgatAmAM doDyA jatA mana para athAga arihaMta- bhaktithI bhAvita banelA, letA nathI ke A bhakta mArA para sneha karI AtmAmAM bhAvitatA tyAre bhAvana rasa Ubho rahyo che. pachI amAre ApanA para sneha zI karele, ene. rIte kare? yeganA prathama bIja tarIke mana-vacana- Ama kavie pahelAM kahIne, have tAga kADho Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNika-ahaMdabhakti H bhAvanarasa ]. [ 55 ke, "sAcI bhakti re bhAvana rasa kahyo," arthAt zreNikanA pitAne se putra hatA, paraMtu mane have samajAyuM ke, vItarAga para sneha sneha emAMthI ekamAtra zreNika rAjyadhurAne vahana zuM kahe che? snehabharI bhakti koI rUbarU maLIne karavA mATe sugya lAgatA hatA. judI judI karavAnI vastu nathI, kintu vItarAga paranA parIkSAothI emaNe zreNikane bIjA putronI snehathI ApaNuM haiyAmAM bhAvana-rasa yAne sAthe cakAselA emAM ekalA zreNika ja uttINa bhAvitatA UbhI karavI e sAcI bhakti che. (pAsa) nIvaDelA. paraMtu "zreNikane rAjA banAkastUrI bAMdheluM kapaDuM kastUrInI suvAsathI bhAvita thavAnuM che," evuM bIjA putre jANI na jAya thAya che. bhAvitatAthI kapaDAnI pUmepUma suvA mATe pitA rAjA putra zreNika para bAhathI prema sita bane che. ema vItarAga paranA snehathI mAna nahotA dekhADatA; kemake rAjya dila bhAvita thAya tyAM dilane khUNekhUNe vIta- (poliTisa)ne mAmale e, ke bIjAo. rAganA snehathI vAsita bane. eja sAcI bhakti kadAca ema jANI jAya te zreNikane kadAca jhera che. ahIM prazna thAya, vagerethI mArI nAkhe! kahe, A hisAbe zreNika pra-AvIya vItarAga para snehabharI bhaktithI pratye avamAna dekhADanAra pitAne zreNika para bhAvita thaIne paNa karavAnuM zuM? kemake ethI rIjha kharI ke nahi? kharI. paraMtu te haiyAmAM vItarAga te kAMI rIjhatA nathI. enA UMcA mUlyAMkanarUpa rIjha; ane e UMcA mUlyAMkane avasare pitAe zreNikane rAjA u0-vItarAga rIjhe che, paraMtu A rIjha banAvI dIdhA. basa vItarAga bhagavAna ApaNuM rAgarUpa nathI samajavAnI, kintu vItarAganI para rIjhe nahi, rAga na kare, paraMtu ApaNA dila najaramAM( jJAnamAM) ApaNuM UMcuM mUlya hAya vItarAga paranA premathI bhAvita hoya, dilamAM e pAramArthika rIjha samajavAnI che. dukAnamAM bhakti-bhAvitatArUpI bhakti hoya, te vItarAganA pAMca nokara hoya, paraMtu je nekara zeThane khUba jJAnamAM ApaNuM UMcuM mUlyAMkana che. vItarAganuM ja vaphAdAra hoya, kAmAra na hoya, ane bakSIsa jJAna ApaNane egya tarIke jue,pachI e jANIne bonasa vagereno nispRhI hoya, enuM zeThanI bhakta dilamAM vItarAga tarapha rAga-sneha era najaramAM UMcuM mUlya hoya che. Aja zeThanI vadhI jAya ! e vadhe tyAM vItarAganA jJAnamAM sAcI rIjha che, kemake eja UMcuM mUlyAMkana bhaktanuM mUlyAMkana ora vadhe. vItarAganI bhakta nekaranA khyAlamAM AvatAM enI zeTha para vaphA- pratye Aja sAcI rIjha, A pAramArthika rIjha, dArI prema ora vadhe che! e hisAbe pachI zeThanuM ane bhaktanI prabhu pratye A premathI bhAvitatA. mUlyAMkana vadhe che. e vadhe eTale nokarane prema yAne bhAvanarasarUpI bhakti, e be haDAhaDa ethI vaLI vRddhi pAme che. Ama mUlyAMkana ane hariphAIthI vadhatA jAya che. jemAM aMte bhaktanI prema vacce haDAhaDa harIphAI cAle che. je jate vItarAga pratye bhakti, vItarAga sAthe ekarasa dahADe nekarane zeTha banAvI de che. nekaranuM banI vItarAgatAmAM pariName che. " UcuM mUlyAMkana karanAra zeTha nekarane mUDI ApI sArAMza, jine pAsanA AvI bhAvanarasajadI dukAna karAvI zeTha banAvI de, zeThanI Aja bhaktirUpa banAvavAnI che. emAM mAnasika upasAcI rIjha che. bAkI bAhya rIjha-rAjIpe to sanAmAM arthAt jinezvara bhagavAnanA kuzaLa badhAya nokara para dekhADe che, paNa tethI noka- ciMtanamAM sAra kahIe te, "prabhu! tuMhI tuMhI renuM vaLyuM zuM? tuMhI...lAgyA kare. eTale? A, ke "nAtha Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 ] muccaya vyAkhyAne-bhAga 2 arihaMta! mAre sAce pitA gaNuM te tuM ja che, mAguM AvatAM vimAsaNamAM paDe che ke "mahApAlana kare te pitA, eka vItarAga arihaMta virAgI vardhamAnakumAra AgaLa lagnanI vAta ja jIvane samAdhi ApIne tathA paleka sad- mUkavI kevI rIte ?" gati ApIne ane aMte mekSa ApIne jIvanuM sAcuM pAlana kare che ! ema he prabhu! tuM ja pra-prabhune gharavAsamAM sArA dunyavI viSa bhegavavA manAmaNuM karavA paDatA chatAM prabhune che sAcI mAtA che, je anupama vAtsalya Ape - je ene rasa nathI, to che. tuja sAce snehI-sAco mitra che, sAce e svIkAre ja zA mATe? belI che, tuM ja mArI cakSu che, mAru mana che, ISTa deva che, mAru ezvarya mAruM mAna, mArI u0-virAgI paNa prabhu bhakta para mati, yAvat mArA prANa paNa prabhu tuM ja che. anugraha karanArA hoya che, tethI enuM prabhu! tuM ja sAce anAthane nAtha che. tuM ja mana sAcavavA-vadhAravA e svIkAre che. jagatane rakSaNahAra che, te ja sadgati ane dekho aSabhadeva nAnA bALa hatA, pitA nAbhimekSane dAtA che."-- -Ama prabhu pratye tuMhI tuMhI tuMhI thayA kulakaranA kheALAmAM beThA hatA, ane IMdra prabhunA kare, e jineSa uttama kuzala ciMtana che. vaMzanuM nAma sthApavA hAthamAM zeraDI sAMThe vAcika namaskAramAM prabhune stavIe ke "prabhu! laIne prabhu pAse AvyA. bALa prabhune pUche che - A khAze? tyAM prabhue e levA hAtha ApanuM gRhastha jIvana paNa keTaluM badhuM mahA , laMbAvyuM, ne zeraDI hAthamAM lIdhI ! tyAM zuM vairAgya, prazAMtatA, saumyatA, jJAnamaya pravRtti prabhune ene rasa hato? zuM zeraDI khAvAnI ucca koTinI gaMbhIratA...vagere vagere guNethI lAlasA umaLake jA? nA, utkaTa viSayamaghamaghatuM ! Apa rAjakuLamAM janmelA chatAM Apane svayaM kazA majenAM khAnapAnanA, kazA vairAgyamAM viSayanA rasa zA? ne umaLakA zA? idra prabhubhakta che, enA para anugraha karavA jarIyAna vastra alaMkArAdinA ke kazA vAhana- prabhue zeraDI sAMTho laI enuM mana sAcavyuM.... svArInA rAga nahi. Apane e badhuM khavarAvavuM, vAhanamAM besADavA, vagere mATe keTalAM manAmaNuM vAta e che ke,karavA paDe. sAdhana sagavaDa ghaNuM UMcI ! paNa dunyavI viSanA rasa meLA paDe prabhu ApanuM dila emAM kayAMya Thare nahi, tyAre vItarAga jinendra bhagavAnamAM rasa aTakI na paDe ! dilane kyAMya rasa nahi, umaLako nahi! tyAre amAre vagara manAmaNAMe dila 3 mI thAya, jAte ja e badhA viSayamAM kheMcAyA kare; viSayanI prIti maLI paDe tyAre emAM Thare, enA rasa umaLakA bhAre! tuccha prabhunI pratye sArI prIti-bhakti UbhI tuccha-viSayamAM paNa amAruM mana aTakI thAya, bhAvanagarasa UbhuM thAya paDe che! karI bese che! dhanya mArA vIraprabhu! dhanya tamArA vairAgya- tyAM manamAM "prabhu! tuMhI tuMhI tuMhI." tarabaLa jIvanane ! enAthI prabhAvita pitA thayA kare, vacanathI prabhunA mahAvairAgyAdinA siddhArtha rAjA samaravIra rAjA taraphathI pitAnI guNa gavAya, ane kAyAthI vItarAgane praNAma suputrI yadAkumArI mATe vardhamAnakumAranuM Adi pavitra kiyAe thAya, Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha gabIja sAdhanA ] 23 mI gAthAmAM "praNAmAdi ca" pachI yathApravRttikaraNa caramAvartAmAM Ave pachI saMzuddha pada mUkIne sUcave che ke "kuzalacitta ene zubha bhAva vadhIne apUrvakaraNane bhAva "namaskArAdi ane praNAmAdi e traNe ya thAya che, ne kAma AgaLa vadhe che. A cama saMzuddha joIe. eTale kevuM kayA lakSaNavALuM? yathApravRttikaraNa jIvane oghadaSTimAMthI bahAra e AgaLa 25 mA zlekamAM batAvavAnA che. kADhI pahelI yogadaSTimAM mUke che. Ama saMzuddha kahIne azuddhanI bAdabAkI karI, A caramanI pUrvenA sAmAnyathI yathApravRtti arthAta sUcavyuM ke e kuzaLa ciMtanAdi malina karaNamAM jinendrapUjA bhakti Adi gabIje na joIe. bApa dIkarAne bajAramAMthI zuddha sAdhavAno zubha bhAva Ave, paraMtu te sAdhanA sonuM kharIdI lAvavA kahe, eTale e kathanamAM sAMsArika viSayenI lAlasAthI karAtI hoI malina garbhita ja che, ke malina bheLaseLavALuM yA banA- hoya, azuddha hoya; eTale kahevAya ke AvI vaTI senuM nahi lAvavAnuM. ema ahIM saMzuddha malina bIjasAdhanAne bhAva e sAmAnya gabIja sAdhavAnuM kahyuM emAM garbhita ja arthAta a-carama yathApravRtti-karaNane bhAva che, che, ke azuddha malina gabIja-sAdhanA nahi yathApravRttikaraNane ja eka prakAra chekaravAnI... pravarte zuM gaSTivALAne malina - prave-te zuM evI malina sAdhanA e gabIja sAdhanA hoya che? : gabIjanI sAdhanA che? gabIjarUpa che? u0-nA, malina bIja-sAdhanA egha u -nA, vAstavamAM e yogabIjanI daSTimAM bhavAbhinaMdI jIvana hoya, gadraSTivA. sAdhanA ja nathI; e gabIjarUpa che ja nahi LAne nahi eTale zAstrakAra maharSi ahIM kemake enAmAM gabIjarUpatA ghaTI zakatI nathI. cetave che, ke "je malina bIja-sAdhanA enuM kAraNa spaSTa che. evI malina bIja sAdhanAmAMthI AgaLa vega pedA thatA ja nathI. karatA nahi, nahitara ghaTraSTimAM mukAI jaze." pachI ene cogabIja zAnuM kahevAya? " bIja' evI bIja-sAdhanA sAmAnyathI acarama yathApravRtti karaNane prakAra che. pUrve kahI AvyA eTale te "kAraNa" ke jemAMthI kArya janme. chIe ke jIvane anaMtA yathApravRttikaraNa thAya ? ahIM jemAMthI garUpa kArya ja na jame, ene che, eTale ke nadI gheLa-pASANa nyAyathI saheje yeganuM kAraNa yAne jabIja zAnuM kahevAya? saheje zubha bhAva AvI jAya che, khAsa cAhIne A uparathI khyAlamAM levA jevuM che ke, zubha bhAva lAvavA prayatna nathI hote. nadImAM "jineSu kuzalaM citta' jinendra bhagavAnanuM ghaLAte athaDAte-kUTAte pASANu koIthI kuzaLa ciMtana karatA hoIe, vaLI emanI ghaDAyA vinA saheje saheje goLa thaI jAya che, namaskAra-stuti bolatA hoIe, ke emane ema ahIM IrAdA pUrvakanA zubha bhAvanA praNAma Adi kAyika sAdhanA karatA hoIe, prayatna vinA saheje saheje zubha bhAva jAgI teTalA mAtrathI kulAI javA jevuM nathI, ke saMtoSa jAya che; ene yathApravRtti-karaNa kahe che. evuM mAnavA jevuM nathI, ke "huM dharma karuM chuM;" saMsAramAM acaramAvatamAM anaMtIvAra bane kemake je e ciMtanAdi sAdhanA azuddha hoya, che, te anaMtA a-carama yathApravRttikaraNa te gabIjarUpa yAne dharmarUpa nathI banatI. oghadRSTimAM bane che. e pachI carama chelluM mATe sAdhanAnI sAthe A khAsa jotA rahevAnuM " H Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhA-2 ke, "e saMzuddha-vizuddha sAdhanA thAya che ne? aTavAyele prabhunA stuti-stotra bhaNavA nathI sAdhanAne azuddha karanArA tatva emAM nathI pAmate, ke jinamaMdire jaI prabhune praNAma sevAtA ne?" je A khyAla na rAkhIe te pUjAdi karavA nathI pAmate; paraMtu je e hIre gheghe jaI AvyA, jevuM thAya. sAdhanA vArevAre jinendra bhagavAnanuM kuzaLaciMtana kare karavAnI mahenata karIe..karIe ne e eLe che, te zuM enuM e ciMtana niSphaLa jaze? jAya ! anatI dravyakiyAe Ama ja niSphaLa nA, eja ene avasara maLatAM vAcika kAyika gaI. enAthI adhama oghadRSTimAMthI bahAra jine pAsanAmAM lagADI deze. nIkaLIne UcI gadaSTimAM na AvyA; gha- ema mAne ke jene eTale jinaciMtana daSTimAM ja ramatA rahyA. mATe samajI ja rAkha- karavA jego jJAnAvaraNa kSapazama nathI, paraMtu vAnuM ke, vizuddha ja gabIja sadhAya, eja je prabhunA stuti stotra premathI bhaNe che, te e vAstavika jabIjarUpa bane che. ene jJAnAvaraNa kSepazama karI ApI ahIM je mAnasika-vAcika-kAyika jine- jinaciMtanamAM lAvI mUke che. ema je mAtra pAsanAne yogabIja kahyuM, enA para prazna thAya- kAyika jinapAsanA ja karI zake che tene paNa pra-kuzala jinaciMtana, jinanamaskArAdi 0 jJAnAvaraNAdi karmone kSayopazama jAgIne e tathA jinapraNAmAdi e traNe bhegA maLIne ja jinaciMtanAdi sulabha karI Ape che. Ama jabIja bane? ke pratyeka paNa gabIja. jinaciMtanAdi pratyeka paNa bIjarUpa banI zake? dA.ta. jinastuti na karatA hoIe ' hevAne eka hetu vicAryuM. ane ekaluM jinaciMtana karatA hoIe te pratyekamAM paNa gabIjatvanuM bIjuM te paNa gabIja bane? samAdhAna :- u0-zAstra kahe che "samasya-pratyeka bhAvA- A te ekeka gabIja bIjA yogabIjane vyAM bIja" arthAt kheMcI lAve e daSTie vAta thaI. paraMtu bega- e traNa ciMtanAdi bhegA maLIne bIja' eTale coganuM kAraNa; arthAta ega paNa gabIja che; temaja emAMnA e mokSa-yAjaka anuSThAna hovAthI, ane evAM gabIja che, eTale ke ' pratyeka paNa yAgarUpa anuSThAna adhyAtma-bhAvanA-dhyAna vagere * havAthI, e bIjo adhyAtmAdiyAganuM kAraNa mokSajaka anuSThAnanuM kAraNa che. bane che. A bImAM jineSu kuzalaciMtana (1) ahIM mAnasika, vAcika, kAyika, traNe vagere pratyeka bIja paNa eTale ke dAta. ekalI prakAranI jinapAsanA bhegI maLIne gabIja jinendra devanA kuzala ciMtananI mAnasika rUpa thAya, emAM te navAI nathI. paraMtu e jinapAsanA karI zakta hoya ne khUba karate traNamAMthI ekeka paNa gabIjarUpa eTalA mATe hoya, teya te adhyAtmayoga pAmI zake che. bane che ke, eTaluMya je jIvanamAM lAvyA te ema ekalI stuti-starAdi vAcika jine. e yogadaSTinA bodha-prakAzathI ja lAvyA chIe, pAsanA khUba karate heya, te tenAmAM paNa ane e AtmAne AgaLa vadhArI traNa prakAranI adhyAtmayoga pamADavAnI tAkAta che. chatAM yogabIja-sAdhanAmAM laI jAya che. dA.ta. keI eka gabIjathI kArya thAya tyAM jIva karmavaza sAMsArika bahu jaLajathAmAM bIjA be nakAmA nathI. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAmAM mukhya hetu arihaMta ] - pra-mAtra ekeka gabIjathI adhyAtma arthAt adhyAtmaga pamADI de ema bane, ganI prApti thaI zaktI hoya, to pachI paraMtu sAmAnyathI jIve mATe vividha jinetraNeya gabIjanI sAdhanA zuM kAma kare ? pAsanA jarUrI ja che. enuM kAraNa e che, ke u0-trividha jinapAsanAnI sAdhanA eTalA bhagavAnanuM manathI ciMtana, vacanathI guNagAna mATe Avazyaka samaje che ke emAMnI ekavidha ane kAyAthI praNAma-pUjAdi khUba sevAtA jAya sAdhanA karatI vakhate bIjI be prakAranI sAdhana eTale mana, vacana, kAyA, gaNeyamAMthI ekeya nAnI upekSA na thaI jAya. eka prakAranI sAdhanA bAhyamAM na javAthI adhyAtma-yoga sulabha bane kare che te jinendra bhagavAna paranA premathI kare che. Ama traNeya prakAranI upAsanA bhegI che. tyAre je bhagavAna para prema che, te zuM malIne (sAmatyena) yoganuM kAraNa kahevAya. emanA ekalA mAnasika ciMtanano te Adara paraMtu jIvavizeSe eka prakAranI paNa jinekare, paNa vAcika stuti-stotrAdinI paravA na pAsanA vega pamADI zake che, tethI e daSTie kare? yA emanI kAyika praNAma-pUjA vagere pratyeka upAsanA paNa cAga-kAraNa kahI zakAya. upAsanAnI paravA na kare? sagavazAt bIjI bevaDI sAvadhAnI, (1) zakyane be prakAranI sAdhanA na karI zake e judI vAta; saMtoSa nahi, ne (2) azakayanI upekSA bAkI enA haiye te e beThelI ja hoya. nahi. jene bhagavAna game che ene bhagavAnanAM ciMtane ya game; stuti stotrA . A parathI A khyAla rAkhavAne, ke eka A ja prakAranI jine pAsanA banI zakatI hoya, diya game ane praNAma-pUjAdi paNa teya ene saMtoSa nahi mAnavAne,ne bAkInI game ja. be prakAranI jinapAsanAnI evI upekSA nahi mATe bAkInI be prakAranI sAdhanA enA karavAnI ke "A be na hoya teya cAle," kemake mATe nakAmI nathI. eno prema, bahamAna jAgate jinapAsanAnI evI upekSA karavAmAM jine rAkhavA dvArA e paNa upayogI che. jinendra pAsenA prema ghavAya; ane e ghavAya eTale devanI ekavidha sAdhanA karatAM manane thAya ke jinendradeva uparane prema ghavAya. tyAre mULa bIjI paNa sAdhanA kyAre karuM to ja jinendra. pAyAmAM bhagavAna parane ja prema je ghavAya te deva para prema gaNAya. jemanI sagAI thaI evA pachI emanI sAdhanA-upAsanAnI kiMmata zI yuvaka-yuvatI parasparanuM ciMtana karatAM cAhe ja rahe? che ke "kayAre vAta karavA pAmuM." jene bhagavAna nathI gamatA ene bIjI vAta e che ke, keI jIvavize emanI kazIya sAdhanA vAstavamAM eka ja prakAranI jinapAsanA ane yoga nathI gamatI. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gadadi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 yogabIja anuttamaM? jino pAsanA kema zreSTha gabIja - A "viSayanI mahattA je barAbara ahIM gAthAmAM A jinapAsanA svarUpa khyAlamAM levAya, to be lAbha - jabIjane "anuttama' kahyuM. "anuttama" e (1) sAdhakane pitAnI sAdhanAnuM abhimAna bahuvIhi samAsa-pada hevAthI ene artha na thAya; temaja jenAthI uttama bIjuM kaI nathI te," e (2) sAdhanAnA viSayabhUta jinendra-devane thAya. arthAt badhAM gabajemAM A jine- amApa upakAra na bhUlAya. pAsanA e zreSTha gabIja che. ahIM khAsa eTale tyAre vaMdanAdinA viSayabhUta arisamajavAnuM A che ke bIjI "AcArya-vayAvacca" vagere sAdhanArUpI vegabIje karatAM haMtane apratIma ananya upakAra mAne ja joIe; te pachI arihaMta te vItarAga che, e A jinopAsanArUpI yogabIjane je uttama zreSTha kahyuM, te kaIupAsanAnI kriyAnI vizeSatAne kazuM kare nahiM, evI vAhiyAta bhramaNamAM rahI arihaMtane athAga upakAra mAnavAnuM bhUlI laIne nahi, kintu enA viSayanI vizeSatAne javAya che, e egya nathI. ApaNe mana, vacana laIne kahyuM. ane pAsanAnI kriyAne viSaya "jinendra bhagavAna" che. AcArya-vayAvacce ke kAyAthI je kaMI zubha kArya karIe emAM AdinI kriyAne viSaya "AcArya Adi' che. mukhya upakAra arihaMta bhagavAnane che. upAemAM viSayabhUta AcArya Adi karatAM jinendra sa dhyAyajI mahArAja prabhunI stavana karatAM kahe deva e uttama che, e spaSTa che. ethI ja evA uttamottama jinendradevanI upAsanA paNa uttama "mukhya hetu tu mAkSane heya zreSTha hoya emAM navAI nathI. "prabhu tuM mokSane mekSa-sAdhaka keI paNa upAsanA karatA upAsyanI mahattA vegane mukhya hetu che, asAdhAraNa kAraNa che pUrve paNa joI AvyA chIe ke vaMdana -pUjA kemake e mekSa sAdhaka bheganI mahattA, emAM sanmAna-maraNa-dhyAna-vagere upAsanA bIjA viSayabhUta tuM pradhAna che mATe che.- arthAt he devadevI vagerenI kare enA karatAM je arihaMta vItarAga prabhu ! tArA ja prabhAve e mahAna jinendra bhagavAnanI kare, te enAM amApa vaMdanAdiyega mekSa sAdhaka bane che. tArA badale ane alaukika phaLa che! e sUcave che ke, tamArI je sarAgI devanI vaMdanAdisAdhanA karu te e vaMdanAdi kriyAnI mahattA karatAM e vaMdanAdi keImekSa sAdhaka na bane. e bhagavAnane ja kone kare cho e mahatvanuM che. arthAta kriyA prabhAva e ja bhagavAnane upakAra che, bhagavAkaratAM kriyAnA viSayanI khAsa mahattA che, pradhA. nanI karuNA che eTale have je prazna karavAmAM natA che. eTale ke upAsya jinendra bhagavAnanI Ave che, mahattA che. kahe ke pra-bhagavAna mekSamAM beThA karuNuM kare? upAsyanI mahattAne lIdhe ja upA- u-te AnuM samAdhAna A ja heya sanAnI mahattA che. ke, hA, bhagavAna mekSamAM beThA paNuM vaMdanAdi Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamAM prabhune karuNA ww zubhaceAgamAM AlaMbana khanI mukhya upakAra mukhya karuNA kare che, tyAM jo samAdhAnamAM hasI kaDhAya ke huM huM heM ! meAkSa pAmelA bhagavAna karuNA kare ? kevI mUrkhAi bharI mAnyatA ?'te| A samAdhAna jaina zAstrAnI anabhijJatAnuM sUcaka che. jaina zAstrakAro jyAre save meAkSa yAgamAM arihaMta bhagavAnane asAdhAraNa kAra kahe che, teA pachI evA arihaMta bhagavAnane ceAga-sAdhanAmAM upakAra na mAnaveA, karuNA na mAnavI, e zu zAstrAnusArI kathana che ? ke zAstraviruddha kathana ? alabat (2) meAkSamAM bhagavAnane kSAyA zarmika karuNA nathI, paraMtu ema te bhagavAna tIrtha sthApe che, mAkSamAM Ape che, tyAre paNa emanAmAM kSAyeApamika karuNA nathI, te tethI zuM bhagavAne tI sthApavAnI ne mokSamArga ApavAnI karuNA karI ema na kahevuM ? kaheze!, pra0-paraMtu karuNA karI ema kahevuM e te upacArabhASa ne ? u0tA upacArabhASA kahIne zuM tamAre jainetara kAnajI matamAM javuM che ? e jainetara mata tA bhagavAnanA upakAra nathI mAnatA, bhagavAnanI karuNA nathI mAnatA. tyAre jaina mata te kahe che,- bhagavAna mAkSamAnA mAtra upadezaka tarIke ja nahi, kintu meAkSamA nA dAtA tarIke ya upakArI che, temaja mokSamArga samyagdarzananI ArAdhanA tarIke jineApAsanAnA viSaya yAne AlaMbana tarIke paNa jinendradeva ananya uSakArI che. pachI bhale meAkSamAM beThelAM bhagavAnanu AlaMbana karyu, te te paNa upakArI che. A Alamana ApavAnA upakAra e bhagavAnanI karuNA ja che. mATe ja gaNadhara bhagavAna stuti kare che, [ 61 : 6 abhayadayANuM cakSudayALu" * siddhA siddhi mama disaMtu.'arthAt siddha thayelA prabhu mane siddhi Ape.'zuM siddha thayelA siddhi Ape ? hA, je na ApatA heAya te A vacana nirarthaka Thare ! moTA gaNadhara mahArAjA niraka vacana mele nahi. siddha banelA paNa vaMdanAdvi-sAdhanAnA viSaya banIne siddhi Ape ja che, tyAre teA ahIM samatha zAstrakAra zrI haribhadrasUrijI mahArAja jineApAsanAne sarvAMttama cAgabIja kahI temAM upAsanA karatAM enA viSayabhUta jinendra devanI ja pradhAnatA mahattA kahe che; e aNusamajavu nathI kahetA. kemake, ema prabhune laIne ja A upAsanA uttama yAne zreSTha ceAgamIja ane che. te pachI emAM sarva pradhAna kahIne jinendra devane keTalA badhA mukhya upakAra mAnyA ! zAstrakAra A upakArane karuNA kahe che. Ama siddha bhagavAnanI karuNA jo zAstrakArone STi che, mAnya che, te e karuNAnI ThekaDI uDADavI e kevu gheAra pApa ? tyAre jo jinanI upAsanAne ApaNA AtmAnI upakAraka mAnIe chIe, teA zuM jina ApaNA upakAraka nathI ? kaho ke, mukhya upakAra jinaneA che, upAsanA jananI ja karIe chIe, upAsanAnA viSaya jinane ja banAvIe chIe, teA ja e upAsanA ucca phaLadAyI ane che, mATe ja jinendra devAnA parama upakAra che, parama karuNA che. eTale jinendradeva mahAvIra bhagavAna atyAre meAkSamAM birAjamAna che, chatAM emanI vividha upAsanAmAM e AlaMbana ApavAnI ananya karuNA karI ja rahyA che. eTale ja siddhanI karuNAno InkAra karavo e kRtaghnatA che, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ] (TIjA-)cA caitat mati carame pudgalAvarte tathAbhavyatvapAkataH / ~~ satyamidhAtumA6-pudgaleAnu' (samastanu) grahaNa ane tyAga kara vAthI thAya; ane A parAvatA anAdi saMsA ramAM tathAbhavyatvathI AkarSAyelA koika amuka niyata jIvane (dhArIne) keTalAya thAya,' evA pramANabhUta Agama-vacanathI. 'carama'padmathI caramAvatA kahevA che. AmAM paNa kAraNa A kahe che, tathAbhavyatvanA paripAka thavAthI arthAt tathAbhavyatva pAkavAne lIdhe te jIvamAMthI tIvra mithyAtvanI kaDavAza nIkaLI javAthI kAMIka a Mze madamithyAtvanI madhuratA prApta thAya che. ( tethI ) A jine kuzaLa citta Advisa zuddha prApta thAya che. te paNa tathAthavAthI niyamAt ( avazya ) sazuddha prApta bhavyatvanA paripAkavaza karmonA anukULa vipAka thAya che; anyathA sazuddhanI jema asazuddhanI paNa upAsanA na banI zake. eTalA ja mATe kahe che ke, * nAnyaDhApi' arthAt caramAvata sivAyanA bIjA kALe paNa ( sa'zuddha ) nahi; kemake, caramAvata'nI pUrvakALe jIvanA Azaya saMkilaSTa hoya che, tathA pachInA mokSa-kALe atyaMta vizuddha ( kSAyika ) bhAva hoya che. A pramANe yAganA vidvAno kahe che. vivecana : : 6 saMzuddhametanniyamA nnAnyadASIti tadvidaH ||24|| (TIjJAna) rame. pudghajAvate " kRti putta chAnAmAvartAtathA tathA tannaprAsaMALAmyAmiti pudgalAvartAH " ete dhanAdau saMsAre tathAbhavyatvAkSiptAH rijiyanto'ni' tti vacanaprAmANyAccaramAdi caramAvartAbhidhAnAt / atrAdri jALamAMduM, "tathAmavyatvapAta" kRti tathAmacaMpAdena tatastasmAsmithyAtvagutva nivRttvA manA mAdhuryasiddheH saMkramatagninevu kuzalAdi cittam / niyamAnniyamena tathAbhavya vALamAvena meLA tathA, banyA (thA) saMyuddha vasaMzuddhAnuiH / vrata vAda "nAnyAvi" nAnyasminnati mATe pAja pazcAttva viTAzayavishuddh tarAzayayogAt / iti tadvidaH - ityevaM yogavidobhita ||24|| a :- A (sazuddha sAdhanA) kayAre thAya tenA samaya kahevA mATe gAthA 24 mI kahe che. gAthA 24 mInA artha:- = carama pudgala parAvatamAM tathAbhavyatvana paztiAka thavA dvArA A cegabIja niyamA sa Mzuddha prApta thAya. kintu bIjA samaye (arthAt a-carama pudagala-parAvatamAM) nahi, ema tenA jANakAro kahe che. [ yogadRSTi samuccaya vyAkhyAnA bhAga-2 TIkA a` :- carame pudgalAvate' arthAt chelA pudgalaparAvatamAM e kahyuM emAM puddha aAmAM AvaE, te te prakAre (audyArikAdi ) saMzuddha cegamIjanuM grahaNa kyAre bane ? e mATe ahIM kahe che, a-caramAvata" kALamAM nahi. caramAvata kALa' eTale chello pudgala vItI gayA, have jene mokSa pAmavA pUrva parAvata kALa, saMsAramAM puddagalaparAvatA ana tA sa'sAramAM eka ja pudgalaparAvata kALa bAkI che, e chellA carama pudgala parAvata kALa kahevAya; ene sakSepamAM 'caramAvata kALa kahevAya, kALanu purnaMgala parAvata kALa' nAma eTalA mATe che ke, eTalA kALamAM jagatanA puddagale nA Avata thaI jAya che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala parAvarta : 8 vagaNIo ] [ 63 pudagalono Avarta eTale? kAcamAMthI prakAza pasAra thAya ema pasAra thaI ajIva pudgalenI 8 vargaNa che. puduM jAya che, ne kAma karI Ave che. galenA aNu chUTA aNu, drayaNuka, caNuka. (4) tejasa vagaNathI tejasa zarIra bane vagere to jIvane kazA kAmamAM AvatA nathI, che. e saMsArI jIvanI kAyama sAthe ja hoya paraMtu anaMtA ANuonA skandha bane e upa- che. te AhAra pacAvavAnuM tathA zarIramAM garamI yegamAM AvI zake che. A skandhane vargaNa rAkhavAnuM kAma kare che. kahe che. kemake, e skandhanuM ATha vibhAgamAM te (5) bhASA vargaNAmAMthI jIvana kAga vagIkaraNa kareluM che, dA. ta. audArika skadha, , 1 ane vacanaganA baLe zabda bane che, je vaikriya ska,.....vagere. Ama skandhAnuM AThamAM te vagIkaraNa thayuM hovAthI e ane dArika uccAraNarUpe pragaTa thAya che. vagaNa, vekiya vargaNuM....vagere kahe che. (6) zvAsozvAsa vargaNAmAMthI jIvane zvAsa ane prANa bane che. jIvane upayogI pudgalanI AvI (7) mane vargaNAmAMthI, bhASA pudgalamAMthI ATha vargaNuo che. zabdanI jema, kAyega manAyeganA baLe (1) audyArika vargaNA, 2) kriya vagaNa, mana bane che, je vicAraNArUpe hoya che. (3) AhAraka vagaNa, (4) taijasa vagaNa, (8) kAmaNa vargaNAmAMthI Azrava-sevana (5) bhASA vagaNa, (6) zvAsozvAsa vagaNa, - 7, dvArA jIvathI e grahIta thAya eTale karmarUpe (7) manevagaNa ane (8) kAmeNuM vargaNa bane che, ane jIva sAthe cUMTI jAya che. jema (1) dArika vagaNamAMthI manuSya-tiryaMca kapaDA para telanA DAghAnI cikAza hoya te prati (ekendriya pRthvIkAyAdithI mAMDIne paMcendriya. samaya vAtAvaraNanI raja kheMcAyA kare ne kapaDA tiryaca)nA zarIra bane che. Ama mATI, pANI, sAthe cUMTaTyA ja kare che, ne DAgho vistare che; agni, vAyu, jhADapAna, vikalendriya..e paNa ema jIvamAM rAgadveSAdinI cikAza hoya te dArika vagaNAnAM zarIra che. pratisamaya vAtAvaraNamAMthI kArpaNa vagaNAnI (2) vekiya vargaNAthI vekiya labdhithI raja kheMcAyA karI jIva sAthe cUMTaTyA kare che, manuSya tiryaMca dvArA banAvAtA vaikriya zarIra ane te vakhate ja te karmarUpa bane che. A tathA devatA-nArakInAM mULa zarIra bane che. karmanA jJAnAvaraNa darzanAvaraNa...vagere vibhAga (3) AhAraka vargaNAthI 14 pUrvadhara ane paDe che, je pAke tyAre jJAna rokavuM vagere phaLa AhAraka labdhidhara mahAmuni dvArA e labdhithI batAve che. banAvAtu zarIra bane che. emane 14 pUrva. A vargaNAo audArika pachI vaikriyathI zAstranA ciMtanamAM kyAreka zaMkA paDe, te tenuM mAMDIne uttarottara anaMta anaMta aNuo umenirAkaraNa meLavavA mATe, athavA vicaratA bhaga- rAIne banelI hoya che, paraMtu mApamAM sUkSama vAnanI samavasaraNanI zobhA jovA mATe, sUphamatara hoya che. A jagatamAM kudaratanI je labdhithI AhAraka zarIra banAvI vicaratA vicitratA ajaba gajaba jovA maLe che, emAMnI tIrthakara bhagavAna pAse mokale che. A zarIra A eka vicitratA samajavI. bIjuM samajavAnuM eTalA badhA sUma pudgalenuM baneluM hoya che, e che, ke A vargaNAo ane enA ANue ke e ahIMthI vaccenA moTA pahADomAMthI, suddhAM te te rUpe zAzvata nathI. emAM parivartane Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pigadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhA-2 thAya che. aNunA paNa rUpa-rasAdi guNa pala- sArAMza, A eka ja sUkama dravya pudgala TAIne anyarUpe thAya che. dA. ta. audArika parAvarta kALa banavAnuM che ane ? eTale ene vagaNane maTI vayi vargaNAno yA kAmaNa jaMgI kALa keTale badhe kalpanAtIta meTa ! vagere vagaNAne ANu bane che, pachI vagaNA saMsAramAM bhaTaktA jIvane AvA paNa ati jaMgI paNa dArikanI maTI vaMkiya vagerenI thAya pudgala parAvarta kALa anaMtAnaMta vItI gayA! emAM navAI nathI. jIvane e samasta acaramAvata kALamAM kayAMya pudagala-parAvarta kALa eTale? saMzuddha 'gabIja -jine pAsanA vagerenI basa, A hisAbe ahIM pudgala-parAvarta prApti na thaI. alabat jIve e kALamAM anaMtaA rIte samajavAne che ke, keI eka jIva vAra cAritra lIdhAM pALyAM, te emAM jine. jagatanA saghaLA ya grAhya paramANuone audArika pAsanA vagere yogabIje sevyAM kharA, paraMtu te vargaNArUpe bhegave, saghaLAyane vekiyarUpe azuddha AzayathI eTale malina sevyA, jene bhagave, ema AhAraka sivAyanI tejasa vagere kharekhara gabIja yAne ga-kAraNa ja na rUpe bhegavatA vizvanA samasta samasta grAhya kahevAya. pudgala aNuo sAte vargaNArUpe bhagavAI jAya. vizuddha Azaya zaramAvartakALamAM AvIne emAM je kALa lAge tene "bAdara dravya pugala mokSa-daSTi jAgyA pachI ja prApta thAya ane parAvata' kahe che. A bAdara AvartamAM te evo Azaya anaMtAnaMta paNa acaramAvata keI niyata jIvane amuka aNu audArikarUpe kALamAM kyAreya jAgatuM ja nathI. e te caramAbhagavAyA pachI, e je kudaratanI vicitratAthI varta kALamAM ja jAge che. tethI ahIM kahyuM, evA dA. ta. taijasarUpe banIne jIvanA bhegavaTAmAM vizuddha AzayavALAM gabIja caramAvarta kALamAM AvyA, te eTalA aNunA sAta vargaNArUpe ja ArAdhavA maLe che. banIne bhegavavAnA hisAbamAM taijasarUpa bhega- tathAbhavyatva paripAka : vaTAnI gaNatarImAM AvI gayA; paraMtu "sUma saMzuddha gabIja, caramAvartAkALamAM paNa dravya pudgala parAvarta kALane hisAba evo AvavA mAtrathI prApta na thAya, kintu emAM che ke, eka koI niyata jIva vizvabharanA grAhya paNa tathAbhavyatvane paripAka thAya tyAre thAya. samasta ANuone pahelAM mAtra audArikarUpe tathAbhavyatva e vaiyaktika bhavyatva che. sAmAnyathI bhogavI le, pachI samastane vaikriyarUpe bhegavI badhA bhavyomAM bhavyatva sarakhuM hoya, paraMtu le, pachI samasta aNune taijasarUpe ema kama- bhavyatva eTale mokSa pAmavAnI gyatA, e sara bhagavatAM chelle kArmaNa vargaNArUpe samastane dareke dareka bhavyamAM judI judI jAtanI hoya bhogavI le, emAM je kALa lAge te "sUphama kemake e yogyatA pAke che te vyakti-vyaktie dravya padagala parAvarta kALa kahevAya. AmAM (1) judA judA kALa pAke che, (2) jadA judA eka keI niyata jIvanI daSTie ene enA nimitta pAmIne pAke che, temaja (3) ArAeja aNuonA maphatiyA Avarta karavA paDe. dhanAnA judA judA prakAra sevIne ane ( judA gatiyA Avata eTale enA e dArikarUpe judA vegathI pAke che. keIkeIne jhaTapaTa pAke karI pharIne Avata-punarAvartana pAmI pAmIne te kaIne dhIre dhIre pAke. A sUcave che ke bhegavavAnuM bane; paraMtu e kALa sUma pudda mULamAM darekamAM yogyatA vizeSarUpe judI judI. gala parAvarta kALa mApavAnA lekhAmAM na gaNAya. dA. ta. mahAvIra bhagavAna prathama bhAvamAM gAma Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathAbhavya pakavavAnA 3 sAdhana ] sukhI nayasAra, te saheja vAtamAM jaMgalamAM samyaktva pAmyA ! te ya evu joradAra ke pachI e trIjA bhave bharata cakravatI putra marIcine prabhunuM samavasaraNa jovA mAtramAM vairAgya thaye ! ane tyAM ja cAritra pAmyA ! A kevI vegama dha prApti ! paraMtu tyAM e ja bhavamAM paDayA te! tathAbhavyatva pakavavAnAM 3 sAdhana tathAbhavyatvane paripAka thatA jAya tema tema AtmAne hitakara vastu sadguNA AdarAtA jAya, sadanuSThAneA AcarAtA jAya, ne sukRte prApta thatA jAya. savAla thAya, pra0- tathAbhavyatvanA paripAka karavA hAya tA zu karavuM joIe ? u.- zrI paMcasUtra' zAstre kahyuM che, dinu' tathAbhavyatva pakavanArA traNa sAdhana (1) ArahetAdi 4 zaraNanA svIkAra, (2) janma-janmAntaranA duSkRtAnI gA~saMtApa, tathA anA che, (3) sukRtAnu Asevana. A traNa sAdhanAmAM khUba ja utsAha sAthe dhIkhatA udyama karatA rahevu joIe, te ja tathAbhavyatva pAkatuM Ave. [ pa ane gumAvyuM. bhavAnA bhavA sudhI jaina dhama ja na pAmyA ! AvI paristhiti jotAM mAnavu paDe ke, mULamAM emanuM bhavyatva arthAt mAkSa gamana-gyatA judI ja bhAtanI, te ene pAka AvA cAkkasa rUpanA kALe, evA evA prakAre, ane te te kALe utthAna pAmIne thAya, (1) cAra zaraNane dilathI svIkAra karIe. emAM e samaja rAkhavAnI che, ke jagatamAM janma pAmIne karavA jevu... hAya ! A arihaMta bhagavAna, siddha bhagavAna, ne sAdhumahArAjee karyuM' te karavA jevu che. emaNe zuM karyu ? tA ke sava jJa bhagavAne bhAkhelA zuddhadhama karyAM te mAre paNa e zuddhadharma ja vya heA, jIvanamAM e cAranu' ja Alamana heA. e ja mArA tAraNahAra. emanAthI ja mAruM bhalu thavAnuM. e ja A jagatamAM sArabhUta che, 9 khAkI dunyavI vaibhava viSayA--sattA-sanmAna kIti vagere tadna asAra che; kemake A jIvananA aMte avazya khAvAI janArA ane jIvanabhara jIvane pApa karyuM ane pApAnu dhAnA bharacaka bhAra ApanArA. mATe zaraNa-AdhAra- AlaMbana hA, te e asAranu nahi, paNa arihaMtADhi cAranuM'. haiyAnA vizvAsa emanA para ja. zaraNasvIkAra eTale ? : zaraNasvIkArathI tathAbhavyatva pAke (1) Ama A zaraNanA bhAva Ave eTale saheje tathAbhavyatva yAne meAkSa-ceAgyatA pAkavA mAMDe, ane e zaraNabhUta arihaMtAtie je karyuM te ja mAre karavA yAgya che,' evA bhAva UbhA thAya che. suzIla patnI patine kahe che, mAre tame ja zaraNabhUta che;' e zu' samajIne kahe che ? zu` kevaLa svArthInI mAyAthI kahe che ke tamAre ja mane nabhAvavAnI che ?' nA, samaje che ke, (1) zrI avatAra che eTale zIlanI rakSAmAM sahAyatA ne aMkuzanI jarUra che; temaja (2) mAyArahita pativratA dharma patisevAthI halakA avatAra aTakAvavA che; eTale mAtrapatinu zaraNa dharIne patimAM samarpi ta thavuM che, patinI icchA e peAtAnI icchA, patinI ruci e pAtAnI ruci, patine rasa e peAtAne rasa, patine gamatu-aNagamatu e potAne gamatu Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 aNagamatuM. evuM jIvana banAvavAnI potAnI siddhatva-buddhatvAdi guNa ane jagadudvArakatvAdi umeda che, e ja "mAre te tamAruM zaraNuM che,'- upakAra Adi, enI anumodanA ane (2) enI e kahevAne bhAva che. piSaka svakIya sukRta-sAdhanAonuM yathAzakita - basa, arihaMta cAranuM zaraNu pakaDavAnuM che Asevana tathA Acarita svasukRtenI anumate A samaja ne umeda sAthe. alabat amalamAM danA sva-para sukRtonI anumodanA Ave eTale ochuM bane, paNa umeda pelI suzIla bAI sahaja che ke tathAbhavyatva arthAt mekSagamana- jevI hoya. AnAthI tathAbhavyatva pAke ja, emAM yogyatA sakriya thavA mAMDe, ene paripAka navAI nathI; kemake, e zaraNarUpa e samaja thatuM jAya; kemake mekSa eTale e saddaguNoane umedanuM phaLa A, ke jIvanamAM sadguNa- sukRtanI parAkASThA che; te enI prAthamika sukRta sAdhanAne avakAza maLe che. e phaLathI avasthAthI e parAkASThAnI nikaTa nikaTa javAnuM kAraNanI kalpanA thAya ke zaraNasvIkArathI tathA thAya eja tathAbhavyatvane paripAka che. bhavyatva pAtuM rahyuM che. | tIvra mithyAtvanI kaTutA tatva na " ema, duSkRta-gaha-saMtApathI tathA- rucavA de - bhavyatva pAke A badhuM caramAvartamAM ja thAya; kemake pUrve .. enuM kAraNa e che ke, tathAbhavyatva e acaramAvarta kALamAM AtmAmAM tIvra mithyamokSagamananI gyatAsvarUpa che, arthAt saMsAra tvanI kaTutA hoya che. A kaTutA evI, ke bhAva naSTa karavAnI yogyatA rUpa che. ane saMsA. AtmA-paramAtmA-tavanI kazI vAta ja game rabhAva harSa hoMzathI sevelA duSkate upara nabhe nahi, e jANavAnI kazI bhUkha ja nahi. bhUkha che, tethI je e duSkatonI have gaha saMtApa che jaDapudgalanI vAtanI. vyAkhyAnamAM rAjAthAya eTaleM sahaja che ke jIva para enuM dabANa rANI vagerenI vAta Ave te kAna UMcA thAya! varcasva ochuM thaI jAya, eTale saMsArabhAva eTale saMsArabhAva utsAhathI sAMbhaLe ! paNa tattvanI vAta cAlI naSTa thavAnI bhUmikA UbhI thAya, kSe javAnI te jhokAM khAya ! jema tAvanI kaDavAzathI mane zvetA sakriya thavA mAMDe, vikasavA mAMDe, sAruM kazuM ruce nahi, ema tIvra mithyAtvanI arthAt tathAbhavyatva pAkavA mAMDe, A enuM kaTutAmAM manane AtmA - paramAtmA - navatattva bIju sAdhana. yAda rAkhe, vagerenI kazI vAta ruce nahi. tyAM acaramAduSkRta-gaha e saMsArabhAva naSTa varta kALamAM bhavya jIvamAM tathAbhavyatva to karavAnI bhUmikA che, tathAbhavyatvane ne paDeluM che, paraMtu taddana suSupta, kiMtu sakriya paripAka che. maMda mithyAtvanI madhuratAe tatva di. (3) sukRtA sevanathI tathAbhavyatva :pAke. tyAre caramAvartakALamAM tathAbhavyatva pAkatathAbhavyatva pakavavA trIjuM sAdhana "sukRta- vAthI te tIvra mithyAtva maMda banavAthI AtmAmAM Asevana" eTale ke (1) paranA TheTha jinavacanAnu- kaDavAza maTI kAMIka madhuratA UbhI thAya che. A sArI je dayAdi guNe ane anuSThAnathI mArI madhuratAthI saMzuddha jinakuzaLaciMtana Adi gaupara uparanA arihaMta siddhanA je svayaM. bIja avazya UbhA thAya che. "avazya" eTalA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acaramAva mAM mAtra sakilatA ] www [ 7 janI sAdhanA caramAva kALamAM ja hoya, te pUrva ke pachI nahi. pUrve eTale acaramAvata kALamAM saMzuddha eTalA mATe nahi ke tyAM jIvane sat-mananA Azaya kilaSTa-hAya che, rAgadveSanA saMkalezathI vyApta hoya che. tyAre caramAvata - kALa pachInA mekSakALamAM sazuddha sAdhanA eTalA mATe nahi ke tyAM Azaya atyaMta vizuddha siddha thaI gayA hovAthI, tyAM sAdhanA ja na hAya, tA pachI vizuddha sAdhanA zI ? sazuddhavizuddha sAdhanA Ave te caramAvata kALamAM ja Ave. A vizuddhi mATe a-saliSTatA jarUrI che, ne te asaliSTatA acaramAvata kALamAM hAtI nathI. tyAM teA saMkalaSTatA arthAt rAgaDhinA tIvra sakleza ja pravartI rahyA hoya che. mATe te le, ane enI kaDaka kriyA ya kare, paraMtu te kahyuM ke e kALamAM anatIvAra cAritra paNa badhI ja sa kalezavALI hoI ne dravya kriyAe che, tyAM bhAvakriyAnu nAma nizAna nahi; kemake tattvo hajI saheja paNa khUlyA ja nathI. eTale jIvane AtmA-meAkSa-paramAtmA vagere samyak e zuddha pudgalAnadI hoya che, ne emAM jaDa pudgalanI pAchaLa nakarA rAga-dveSanA saMkaleze te paulika sukha levA mATe ja gaNatA hoya. cAlu hAya che. eka navakAra paNa gaNe teA ya mAkSanA lezapaNa rasa ja nahi, lekhuM ja nahi, haiyAnA koI khUNAmAM meAkSanI gaMdha ja nahi; gaNatarI ja nahiM, tyAre vicAravA jevu che ke jaDapudaMgalAnI pAchaLa ekalA rAgadveSanA saMleza ja haiye ramatA hAya tyAM AtmajJatA-AtmabhAna kyAM ? mokSanI leza paNa bhUkha ja kayAM ? vartamAna jIvana je jIvI rahyA che tene tapAsavA jevu' che ke jIvanamAM jo niHsa koca puTTugalarAga ja karavAnA rAkhyuM che, te jIva caramAvakALamAM che ? ke acaramAvata kALamAM ? 18 mATe kahyuM ke mULamAM tathAbhavyatva pAke eTale madhuratAne lIdhe saheje satkame-anuSThAnAmAM vizuddhatA Ave ja. bhava roga pAkavA mAMDe eTale saheje ArogyanA kaMIka AchA lakSaNa pragaTatA jAya. anyathA sa'zudde asazud tAnuprapatta : nahitara te jo caramAvata'mAM AvavA chatAM tathAAvyatva pAkavA chatAM sAdhanAmAM sazu zvetA na ja AvatI hAya, teA pUrvakALa acaramAvatA mAnI sAdhanAmAM asazuddhatA zI ? zuddhanI apekSAe ja azuddhatA hAya che. eka zuddha-cokkhu -UjaLuM che, tA ja enI apekSAe khInnu malina dekhAya che. ema caramAvata'mAM zuddha sAdhanA maLe che, enI apekSAe pUrvakALanI sAdhanAo azuddha gaNAya che. para Mtu jo caramAvatanI sAdhanA zuddha na heAya te pUrvakALanI azuddha zI ?' mATe kaho, acaramAvata kALamAM tathAbhavyatva tadna apa eTale ke suSupta paDayuM hoya che, te caramAvatamAM pAkavA mAMDe che, tethI sa zuddha sAdhanA prApta thAya che. pattharamAMthI pratimA banavAnI yAgyatA che, paraMtu kArIgaranA hAthamAM AvyA pahelAM te e pattharamAM vizuddha ghaDatara jevuM kAMI nathI. hAMziyAra kArIgaranA ha:thamAM Ave eTale ene zuddha ghaDatara maLe che. ema acaramAvata kALamAM tathAbhavyatva suSupta niSkriya che, eTale zuddha ghaDatara zu ja nahi; paNucaramAvatanA hAthamAM jIva Ave pachI zuddha ghaDatara yAne sa'zuddha ceAgIjanI sAdhanA thatI Ave. acaramAvata'mAM mAtra sakilaSTatAHAma e nakkI thayuM ke saMzuddhayeAgI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 1 [ pigadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 sAdhanA-vizuddhinAM 3 sAdhana (TI) gumarA samayamapAya tamane ahIM yogabIja saMzuddha havA mATenAM vilsayA tyAgas - traNa lakSaNe kahIne graMthakAra sUcave che ke keI paNa dharma sAdhanA saMzuddha yAne vizuddha havA (mUla) upAdeyadhiyAtyantaM mATe A traNa lakSaNa jarUrI che, kemake e saMbAviSkambhaNAnvitam / lakSaNa ja evA svarUpanAM che ke mAtra gabIja phalAbhisandhirahitaM ja zuM, dareka dareka sAdhanAmAM lAgu thAya che, badhe ja upayogI bane evAM che. eTale saMzuddhaM hyetadIdRzam // 25 // ema kahevAya ke(TI) "kAdhica = 3javucA, vizuddha sAdhanAnAM 3 lakSaNa 'atyantaM' sarvAnyApohena, tathA paripAkAta keIpaNa gabIjAdi dharmasAdhanA saMzuddha samyagjJAnapUrvakayatnena / vizuddha hovAnI 3 zarata che, artha - e pramANe saMzaddha gabIjane (1) atyaMta upAdeya atithI e karAtI samaya kahIne saMzuddha kevuM e kahevAnI IcchAthI hoya, to kahe che, "upAdeyadhiyA ...gAthA. (gAthArtha :-) (2) AhArAdi saMjJAonI aTakAyata sAthe (1) atyaMta upAdeyabuddhithI, (2) saMjJAonI karAtI hoya, ane aTakAyata sAthe, (3) phaLanI AzaMsA vinA (3) phaLanI AzaMsA - jhaMkhanA vinA (ArAdhAya) te AvuM saMzuddha hoya che. AcAtI hoya. bIja kayAre maLe ene samaya (caramAvartana (1) atyaMta upAdeya buddhi kALa) batAvyo, have eja saMzuddha kevA svarU AmAM pahelI zarata A, ke sAdhanA atyaMta panuM hoya, e kahevAnI IcchAthI A " upa upAdeya buddhithI karAtI hoya, ene bhAva A dedhiyAtyanta..." gAthA kahe che. "upAdeyadhiyA che ke ApaNA dilamAM sAdhanA pratye atyaMta eTale upAdeya buddhithI, "atyaMta eTale ke rtavyabhAva joIe. sAdhanA je dilane atyaMta bIjuM badhuM paDatuM mUkIne, tathAbhavyatva pari. kartavya ja na lAge ane sAdhanA karAye jAya, pAkanA lIdhe samyajJAna pUrvakanA yatnathI. te e saMmUchima kriyA jevI thAya. ahIM (atyaMta upAdeya bane) pUche - vivecana - pra-sAdhanA karate hoya ane e atyaMta kartavya na lAgatI hoya evuM bane ? saMzuddha' arthAt sArI rIte zuddha yoga uDA, jIvanamAM je rAbetA mujabIja caramAvartamAM tathAbhavyatvanA paripAkathI banI kriyA thaI jAya, reja karIe chIe ema maLe, e vAta gata gAthAmAM batAvI. have e karavAnI eTaluM ja manane hoya, arthAt rejane saMzaddha kevA prakAranuM hoya eTale ke yogabIja e karavAne abhyAsa paDI gayA eTale kare, jinanuM kuzaLa ciMtana"... vagere kevI kevI paraMtu A mAruM uttama kartavya che evuM manamAM vizeSatAvALuM hoya te saMzuddha kahevAya e kazuM Ave nahi. dA. ta. savAra paDI jAgyA have batAve che. eTale navakAra gaNavAnA te gaNavAnA, dahere jaI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizuddha sAdhanAnA 3 lakSaNa ] AvavAnuM te jaI AvavAnuM. basa, ATalA A parathI samajavA jevuM che ke, zAstrakAra hisAbathI navakAra gaNI le paraMtu e gaNatI upAdeya buddhithI sAdhanA karavAnuM kone kahe che? vakhate manamAM bIjA vicAranA lecA cAlatA eTale, dA. ta. jine pAsanAnI sAdhanAmAM devahoya, temaja dahere jatAM ne prabhudarzana karatAM darzana karIe, ane manane mAnI laIe ke "A paNa bIjA-trIjA vicAre cAlatA hoya, to huM upAdeya ktavya mAnIne karuM chuM,' te eTalA e kriyA kAMI atyaMta ktavya buddhithI karI na mAtrathI e upAdeya buddhithI karI nahi gaNAya; kahevAya. e te gatAnugatika saMmUrNima kriyA kintu enI sAthe upara kahyuM tema jinadarzananuM thaI gaNAya. svarUpa, enI vidhi, ane enA lAbhanI tyAre AvI saMmUchima kiyAne bahu artha jANakArI hovI joIe. je A jANavAnI kazI nahi. alabat kiyAne eka abhyAsa paDe paravA ja na hoya, garaja ja na hoya, te upaeTaluM ja, paraMtu e sAdhanA dvArA AtmAmAM deya buddhithI vizuddha darzana sAdhanA karI nahi zubha saMskAranI mUDI na UbhI thAya. tema evA gaNAya. noMdhapAtra puNyAnubaMdhI puNyane ane evI duniyAmAM je pagAra mATe nokara zeThanI sevAne karmanirjara - pApakSayane lAbha na maLe. kartavya mAne che, te e kevI rIte kare che ? nakkara susaMskAra, puNyAnubaMdhI puNya je sevAnuM svarUpa ene khabara na hoya, enI ane pApakSa mATe te dharma-sAdhanAmAM sarvevidhi na jANato hoya te e kevI sevA kare? sarvA tanmayatA joIe, haiyAnI gadgadatA ne je veTha utAre te zeTha keTale samaya enI joIe, dilamAM bhAva uchaLauchaLA thatA hovA sevA svIkAre ? paNa kaho, tyAM te nakara ja joIe. A mATe zAstrakAra ahIM kahe che ke barAbara jAte samajIne sevA kare che. zeThane sAdhanA atyaMta upAdeya buddhithI kare. ka95nA hoya enA karatAM sArI rIte sevA karaatyaMta upAdeya buddhine ahIM artha vAnI e dhagaza ane prayatna rAkhe che, te ja kahevAya ke, e barAbara kartavya samajIne sevA upAdeyabaddhi kevI heya? - kare che. to pachI ahIM jineMdradevanI darzanasAdhanA atyaMta upAdeya buddhithI karAya vaMdana-pUjana vagere sAdhana sevA karavI che te ene artha e, ke samyagajJAna pUrvakanA praya- khAlI manamAM mAne ke, "huM A kartavya mAnuM tnathI karAya. AmAM samyagussAna A ke sAdha- chuM, upAdeya mAnuM chuM,' paNa guru pAsethI na nAnuM svarUpa, sAdhanAnI vidhi, ane sAdhanAnA enuM svarUpa samajavAnuM, na enI vidhi samalAbha jJAta heya. uparAMta A samaja hoya ke javI, temaja na enuM prayojana-phaLa-lAbha sama A sAdhanA mArA AtmAnI tAraNahAra che, jevA ke kezIza kare, ne emaja DaphaDAvyuM anekane eNe tAryA che, ucca mAnava ava- jAya, te "eNe sAdhanAne kartavya-upAdeya mAnI" tAre jIvanamAM A sArabhUta che..." ItyAdi ema zI rIte kahevAya ? manamAM saTa beTheluM hoya; tethI ja sAdhanAne sArAMza, darzana-vaMdana - pUjanAdi sAdhanA prayatna thAya, udyama thAya, puruSArtha thAya e ene samyaga bedhavALI joIe; ne te paNa paNa sAdhanAnI vidhi samajIne enA zakaya eka vAra guru pAsethI bedha te meLavI lIdhe amala sAthe thAya, e sAdhanAne samyajJAna paNa e sAdhanA bajAvatI vakhate enAM svarUpa pUrvaka prayatna kahevAya. vidhi, vagerene kaze vicAra na hoya, magaja Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 bIje rakhaDatuM hoya, ne sAdhanA yaMtranI jema cAlatuM hoya. jo bIjuM-trIju manamAM AvatuM thaye jatI hoya, te te paNa samyaka jJAnavALI hoya, vacanathI bolAtuM hoya, yA kAyAthI cAlatuM sAdhanA na kahevAya. hoya, te tevI sAdhanA te khaMDita ane caMcaLa samyajJAna eTale upaga ane mananI kahevAya; ne, asara : caMcaLa mananI sAdhanA e te A uparAMta paNa jo e sAdhanA vidhisara chAra para lIpaNa jevI che. paNa karavA chatAM kerA zuSka dilathI karate hoya, jamIna para chAra-rAkha chavAI gaI hoya, te ya te samyakajJAna pUrvakanI nahi gaNAya; ne enA para chANa mATIthI liMpaNa kare, te e kemake "samyakajJAnane artha e che, ke e keTaluM Take? kaho, jamIna sAthe enI sagAI hadayane asara karanAruM, bhAvuka hRdayane bhAvita ja na thAya. ema caMcaLa manathI sAdhanA karAya banAvanAruM, gaddagada banAvanAruM jJAna hoya. tenI svakIya Atma bhUmi sAthe sagAI ja na priya sArA memAnanI bhakti kevI rIte thAya thAya. ahIM ATaluM khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che? gadgad thaIne. teja kahevAya che ke ene che, ke memAnanI barAbara oLakha che, e barAbara samajIne bhakti kare che. ema ahI sAdhanA asapatna sAdhanA jarUrI :samyajJAna pUrvakanI tyAre kahevAya, ke dila sAdhanA vakhate bIjA trIjA dunyavI vicAra, emAM gadgada hoya; ne e karavA mATe sAdhanA bela, ke kAyika pravRtti te nahi, paNa bIjI tAraNahAra ane jIvananA sArarUpa hADohADa sAdhanAnA paNa vicAra nahi joIe, ke bela lAgatI hoya. yA pravRtti na joIe. dA. ta. bhagavAnane abhi pika pUjA karatA hoya, ne te vakhate manamAM lAve ATalethI paNa basa nathI, kemake sAdhanAne ke mAre A abhiSeka patAvIne pachI bhagavAnanI upAdeya buddhithI eTale ke enuM svarUpa-vidhi hAIkalAsa AMgI racavI che," yA caityavaMdana karate -lAbha vagere samajI, tathA ene tAraNahAra ne hoya e vakhate sAthiye cItarate rahe, te sArabhUta samajIne paNa karatA te hoya, paraMtu AmAM paNa cAlu sAdhanA akhaMDa na rahI, manamAM vacamAM vacamAM bIjA-trIjA vicAra khaMti caMcaLa thaI gaI! zAstra cAlu sAdhanAmAM lAvatuM hoya te sAdhanAmAM saLaMga upayoga na bI bIjI sAdhanAnA zubha vicArane paNa "sapatnI rahevAthI enAthI pragati na thAya, AtmAmAM 3 zakyarUpa gaNe che. sAdhanA asaMpanna thavI enA nakkara saMskAra na paDe. mATe ahIM kahyuM : upAdeya buddhi paNa atyaMta upAdeya buddhi - tyAre vicAre ke jyAM cAlu sAdhanAmAM joIe. bIjI sAdhanAnA zubha vicAra paNa lAvavAnA atyaMta upAdeya buddhi eTale - nathI, pachI tyAM dunyavI vAta-vastunA vicAra te e ja, ke sAdhanAnA samyagu bedhavALA lavAya ja zAnA ? matalaba, cAluM sAdhanA prayatnanI sAthe magajamAMthI mana-vacana-kAyAmAMthI sivAyanuM bIjA badhuM magajamAMthI bAda thaI javuM "atyanta = sarvAnyAhana" arthAt sAdhanA joIe; na ene vicAra, na ene bela, ke na sivAyanuM bIjuM badhuM bAda karIne prayatna enI kazI kAyika pravRtti. sAdhanA bheLaseLiyA joIe. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyaMta upAdeya buddhi ] [ 71 nahi. paNa taddana nirbheLa cAlavI joIe. tyAre ekAgratA bheLaseLarahita tanmayatA ane gaduja cAlu sAdhanAnI vaphAdArI rahe,-"sAdhanA gadatA Ave. atyaMta upAdeya buddhithI karIe chIe" ema kamaTha-sarpanI navakAramAM atyaMta kahevAya. upAdeya buddhi :bheLaseLiyA sAdhanAthI ciraMjIvI navakAra te ApaNe ya gaNIe chIe saMskAra na paDe. paraMtu kamaTha tApasanA lAkaDAmAM ardha baLelA sApe navakAra sAMbhaLe, ne e sIdhe nAgakumAra pra-sAdhanAmAM AvI tanmayatA zI rIte ' devakane IMdra dharaNendra zI rIte banI beThe? Ave? bIjI zuddha sAdhanAne ya vicAra na kaho. enA navakAra-dhyAnamAM pAvara hatuM. e Ave? kaThaNa kAma nathI ? pAvara A ja, ke eNe atyaMta upAdeya buddhithI u0-nA, jo A sAdhanAne tAraNahAra navakAra-dhyAnanI sAdhanA karI. tyAM pachI pitAnI mAnIe ne dunyavI vAtavastu-vicArane mAraNahAra kAyAmAM baLavAthI UThelI lhAye paNa bhUlI mAnIe, jhera rUpa dekhIe te emAM, tathA bIjI gaye! manane "hAya ! bahu baLatarA" na lAgavA sAdhanAnA vicArane bheLaseLa karanArI samajIe dIdhuM! eTaluM badhuM manane navakAramAM tanmaya ne te emAM mana na jAya, ane cAlu sAdhanAne gaddagada karI dIdhuM! navakAranA akSare para bhAre mAnavabhavane eka uttama lahAve samajIe, te ahaMbhAva lAvyuM ke "aho ahe! A keTaluM citta emAM sthira rahe, tanmaya rahe. badhuM adbhuta zravaNa' navakArane artha te sama nAnAmAM nAnI paNa sAdhanA nirA- jIte nathI, chatAM navakAranA akSara para A zaMsa bhAve ane tanmaya citta tathA ahobhAve enI navakAra-sAdhanA atyaMta upAdeya budhdhivALI banI gaI, ne gadagada thaIne thAya e sAcI jina- bu pAsanA che. e atyaMta upAdeya buddhithI navajemane asaMkhya Indrae pUjyA evA jine- padanI prApti ! - kAra-zravaNanI sAdhanAnuM InAma dharaNendra zvara bhagavAnanI upAsanA karavAno durlabha lAbha mane maLe che? AjanI zodhAyelI duniyAmAM idrabhUtine atyaMta upAdeyabuddhithI 350 koDa mAnamAMthI 3 kroDa mAnava jinavacananAM zravaNanuM InAma gaNadhara jainadharma pAmavAmAMthI bAda che, mAtra aDadhe pada! koDa mAnane jaina dharma maLe che. emAM navakAra - maraNa reja karavA chatAM cAritra mAre naMbara lAgIne mane A jinendra bhAga levAnuM mana kema thatuM nathI ? kahe, evA ahevAna ArAdhavA maLyA ! vAha! dhanya jIvana mAre! bhAva ane gadgadatAthI navakAra gaNAtuM nathI. A ati durlabha lAbha maLyo, e mAre keTale nahitara, navakAranA pAMca parameSThImAM vizeSatA ucca keTina puNyadaya? A ati amUlya hoya te mULamAM cAgnithI che. mATe te pAMcamA lAbha je sAdhanAne A rIte atyaMta upAdeya sAdhapada pachI chaThuM keI parameSThi pada nathI. buddhithI karatAM maLatuM hoya, te e mAre dhanya AvA cAritramaya paMcaparameSThIne ja yAda ghaDI, dhanya avatAra!" A vicArathI sAdhanAmAM karIe, ne cAritranuM mana na thAya? ApaNe Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] [[ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 tyAM jainetare, juo. keTalAmAM cAritra pAmI ethI cAla sAdhanA para atyaMta kartavyagayA che? brAhmaNa IdrabhUti gautamane potAnI buddhi jAgIne A sAdhanAmAM sarvahita dekhAya, saMzayanuM mahAvIra bhagavAne samAdhAna karyuM sarva duHkhene nAza dekhAya, sarva AnaMda eTalA para ke ahobhAva thayo ! kahe, bhagate samajAya. A hoya te sAdhanA vakhate bIje vAnanuM darzana ane samAdhAnanuM zravaNa evI vicAra manamAM UThe nahi, evI sAdhanAmAM atyaMta upAdeyabuddhithI karyuM, ne evA gagada- nizcaLatA Ave che. bhAvathI karyuM, ke tyAM UThIne emaNe prabhu pAse A ja hisAbe mAne ke sAdhu vihAra cAritra laI lIdhuM. te pachI paNa bhagavAne saMbhaLavela "upaneI vA, vigameI vA, dhuveI karIne sthAne pahoMcyA. tyAM e bhale ne thAkyA vA" e tripadInuM zravaNa bhAre ahobhAva pAkyA che, chatAM koI ArAmI ke Tahela-pAsAthe eTalI badhI ucca atyaMta upAdeya mAM samaya na lagADatAM svAdhyAyamAM lAgI buddhithI karyuM, ke tyAM ja emane aMtarmahatamAM javAnA ! kemake samaje che ke, vizALa mahAsAgaramAM "14 pUrva zAstro ane svAdhyAya parama maMgala AkhI dvAdazAMgIne jJAna-prakAza jhagamagI Aje Itaro paNa bahAragAma javuM hoya, UDyA! yA keI mahattvanuM kAma karavuM hoya, te paNa jainetara cAritra pAmI jAya ! ne pahelAM gItA vagerene svAdhyAya karI le che. jaina dharmamAM paNa munione gecarI lAvI jaina na pAme? kAraNa, atyaMta upAya vAparatA pahelAM svAdhyAya karavAnuM kahela che. buddhi nahi. gaI kAla karatAM Aje judA mukAmamAM sUvAnuM keIpaNa dharma sAdhanA karIe paraMtu e kevI hoya te "dharmo maMgala ane svAdhyAya karavAne atyaMta upAdeya-budhithI karavAnI enI A hoya che. sAdhu zrAvakane dhaMdhArthe nIkaLatA pahelAM vAta che. e sAdhanA karatI vakhate e sivA- navakAra, uvasaggahara vagerene svAdhyAya karavAne yanuM bIju badhuM bhulAI jAya, ne e ja manamAM hoya che. sAdhu AvA parama maMgaLarUpa svAdhyAyane ramyA kare, evI emAM tanmaya sthiti joIe. kartavya samajato hoya to e choDIne ArAmI tyAM bIjI sAdhanA paNa manamAM na Ave, kemake ke vAtacIta yA DAphoLiyAM vagerenI jJAnae zakyanuM kAma kare che. eTale e prastuta darzana - cAritra sivAyanI, pravRttimAM paDI sAdhanAnuM AkarSaNa ochuM kare. dhaNIne zekaya- svAdhyAya zAne gumAve? svAdhyAya para atyaMta panI AkarSe eTale bIjI tarapha dhaNInuM Aka- kartavya baddhi hoya tyAM vAtacIta vagerene te rSaNa maMda paDe. ema eka sAdhanA vakhate bIjI sAdhanAnA vicAramAM enuM AkarSaNa sAbita jhera samaje. thAya che. e AvyuM eTale cAlu sAdhanA paranuM tathAbhavyatva pakavatA rahe AkarSaNa ghaTayuM, enA para ktavya-budhdhi mehadRSTi mUkI jJAnadaSTi rAkho:atyaMta na rahI, paraMtu, AvI atyaMta upAya-buddhi e zAnuM phaLa cAlu sAdhanAmAM tanmaya thaI anaMtA che? tathAbhavyatva pAkavA mAMDayuM enuM. eTale kevaLajJAna pAmI gayA je A vicArIne ja tathAbhavyatva pakavavAnAM, catuH zaraNuM - e to atyaMta tanmayatA Ave, svIkAra, dukRta gaha ane sukRta - Asevana, e Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJAnI aTakAyata ] www traNa sAdhanano rAja trikALa ane koI rAga dveSanA sa`kaleza vakhate vAravAra upayAga karavAnA che. ema karatAM karatAM tathAbhavyatvane vadhu ne vadhu pakavatA raheA, te cAgabIja Adi dareka dharma sAdhanA atyaMta kanya buddhithI karAtI raheze. temaja mahaSTi paDatI mUkAIne yAgaSTirUpa jJAnadRSTi jAgrata thaI raheze. enA prabhAve ya sAdhanA atyaMta kanya buddhithI karAtI raheze. yegaSTa caramAvata - kALamAM ane tA-nizcaLatA rahevAnI. bhavyatvanA paripAka para prApta thavAnuM kema kahyuM? ATalA ja mATe, ke acaramAvata --kALamAM sadA ane caramAvata vakhate paNa tathAbhavyatva apa kava haiAya tyAMsudhI jIvane ekalI mehuSTi heAya che. mahaSTi cagadraSTine na AvavA de. e te jJAnaddhi Ave te ja ceAgaDhaSTimAM praveza maLe. [ 73 bhaktinAM rAgathI thaI rahI che, te e te mAre bhAvI ana'takALa sudhAranArI che! enI prItibhaktinA rAga e dunyavI viSayanI prItibhakti sAme mahAna mUDIrUpa banI rahela che. enAthI UbhA thatA DhagalA zubha anuSa'dha(saMskAra)bhAvI bhavAmAM dharmIne sahaja prItirAga - bhaktirAga UbhA karaze.' Ama atyaMta upAdeyabuddhinA prabhAve vighneAnI sAme peAtAnI sAdhanAmAM jJAnavruSTi a'daravALA AtmAne ane enAM hitane jonArI hAya che. atyaMta upAdeya buddhinA prabhAva H- mahaSTi anAdinI cAlI Ave che. e bahu badhI che. Ama teA jJAnaSTi jAge eTale mahASTi dakhAya; paraMtu jJAnaSTi jagADayA pachI paNa jo meSTi UThavA dIdhI, te! jJAnASTi kSaNavAra mATe adRzya thaI javAnI, dA.ta. prabhunu' darzana karatAM karatAM jo peAtAnAM ke bIjAnAM kapaDA para najara gaI, teA jJAna UDI samajo. tyAM mAdaSTi jAgavAnI. paraMtu jo darzIna - sAdhanA atyaMta upAdeya--buddhithI karAtI hAya, to pachI khIjAmAM mana jAya ja nahi. are ! vighna paNa Ave, te ya pAchA na paDAya; kemake samaja che ke 'A sAdhanA teA mAre je UchaLatI prIti 10 meAhaSTi mAtra bAhya zarIra iMdri-niTsanA, joTsannA, maLatannA, maLyA cAne ane enA ja hitane jonArI hAya che. munnA, TomasannA, gottannA, hoLasanA " kRtti etatsaMprayuktAzayAnuSThAnaM sundara madhyabhyudayAya, na niHzreyasopapattaye, parizuddhayabhAvAd | bhavabhoganiHspRhAzayaprabhavametaditi yoginaH / artha :- sa'jJAvika bhaNAnvita. ' eTale kSaye pazamanI vicitratAthI AhArAdi sanAonA uyanA abhAvathI yukta. (AvuM anuSThAna e sazuddha sAdhanA.) sa'jJA AhArADhi prakAre daza che. tathA RSivacana che, " bhagavan ! sa MjJAe keTalI kahI che ? gautama ! daza prakAre, AhAra saMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA, parigrahasa'jJA, krodhasaMjJA, mAnasaMjJA, mAyAsa'jJA, lAbhasa'jJA. eghasaMjJA, ane leAkasa'jJA. " AnAthI yukta AzayavALuM anuSThAna suMdara hAvA chatAM (e mAtra) svargAdi abhyudaya pamADe, paNa meAkSa na pamADe, kemake anuSThAnanA AzayamAM vizuddhi nathI. meAkSa te| bhavanA bhAganI nispRhatAvALA AzayamAMthI janme che; ema ceAgIo kahe che. ,, (2) saMjJAnI aTakAyata (TIkSA-)saMjJAvimaLAnvita =kSayovarAma vaivizcAyAdArAddivaMjJocAmAvayuktam / saMjJA AhAramiyana raza / tathA cArtham,- " vidvAna mamse ! sannA pantattA ? goyamAM !saviA, bArasanA, macasannA, meduLasannA, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 . (2) saMjJAnI aTakAyata "hAya ! vahelA kyAM khAI lIdhuM ? have jamavivecana :-cogabIjanI sAdhanA ane tadana mAM jaIne zuM khavAya?" A vicAra khAvAnI nusAra keIpaNa dharma sAdhanA saMzuddha ArAdhavI lagananA lIdhe Ave che. hoya, te pahelI zarata, pahele upAya A kahyo athavA upavAsa hoya ne manane dInatA thAya ke sAdhanA atyaMta upAdeya-buddhithI ArAdhAya. ke, "Aje khAvAnuM nathI, te savArathI meM have bIjI zarata bIjo upAya A kahe che, ke para sustI Ave. A badhuM AhAra - saMjJAnI sAdhanA vakhate AhArAdi pApasaMjJAonI aTa- lapa che. tyAM manane ema na thAya ke, "hAza! kAyata rakhAya; AhAsaMjJA vagere sAdhanAkALamAM sAruM thayuM jamI lIdhuM. have bhajiyAnI ke UThavI na joIe. arthAta cAla sAdhanAmAM jamaNanI gulAmI nahi karavI paDe. e sAruM pApasaMjJAnI dakhalagIrI na joIe. nahitara e thayuM. upavAsa che, te Aje AhAra-saMjJAnI sAdhanAmAM cittanI tanmayatA, sAdhanAne raMga- gulAmI TaLI !"nA, jIvane AhAranI saMjJA cAlu ane jesa bagADI nAkhe. sAdhanA svaccha pANI rahevAmAM ke UThavAmAM kazuM khoTuM lAgatuM nathI ! jevI che, paraMtu saMjJAo emAM melA raMganA bhUkA eTale ja dharmasAdhanA prabhubhakti karate hoya, jevI che. pANImAM melo raMga paDe, pANI bagaDI mALA gaNate hoya, tyAM mUDha mana vacce vacce jAya. yAda kare che ke, "have jamavAne TAIma thaI gayA saMjJAo daza prakAranI che. enA mATe A che." ema sattarabhedI pUjA hoya tyAM khuzI maharSi-vacana che, ke mAne ke "cAle 18 me bheda jamaNo ya gaNadhara bhagavAna zrI gautamasvAmIjI rAkhe che, sAruM thayuM. !" ema mahAvIra paramAtmAne pUche che ke "bhagavAna ! (2) bhayasaMzAmAM dharma-sAdhanA vakhate saMjJAo keTalA prakAranI ? bhagavAna kahe che, gautama! ahArAdi daza ? manamAM kaIne kaI bhaya phurI Ave. dA. ta. prakAranI saMjJAo che. te A rIte, ke * * "maMdira bahAra jeDA mUkayA che, te koI UpADI te AhArasaMsA, bhayasaMjJA, maithuna saMjJA, pari - vi. nahi jAya?....yA tapasyAmAM zarIranA lehI grahasaMjJA, kolasaMjJA, mAnasaMjJA, mAyA saMjJA, * mAMsa sukAI to nahi jAya?" athavA "paSadha * ghasaMjJA ane lekasa jJA." lebhasaMjJA, pratikramaNa karavA jAuM chuM te mane kaI bhagaA saMjJAo eTale tenI khaNaja che, lagana taDe yA dharamaghele te nahi kahe?"...."dAna karyuM che, lAgaNI che, lehyA che. chuM paNa takatI nahi lAge che?"...AvA AvA manane bhaya rahe. 10 saMjJAonI oLakha (3) maithuna- saMjJA yAne viSayasaMjJA (1) AhAra saMjJA eTale khAvAnI khaNaja eTale managamatA rUpa, rasa, sparza vagerenI khAvAnI lezyA. bhalene khAIne peTa bharAI khaNuja, enA tarapha jhoka. pratikramaNa karatA hoya gayuM hoya, te paNa pachI be garamAgarama bhakyiAM ane manane thAya "pelI bArI khUle te sAruM, AvyA te e khAvAnuM mana thaI jAya athavA pavana Ave." athavA "hAza, bArI pAse jagA snehIno mANasa AvI kahe che, "cAlI jaga maLI, sA2 thayuM pavana ThaMDe sAre Ave che." che. tamane bolAvyA che, te manane kheda thAya chezAstrasvAdhyAya karato hoya ne madhurA saMgIta Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajJAonI oLakha ] vAjiMtranA sUra Ave te mana emAM jaI Ana Mda anubhave; yA sAdhanA vakhate strI dekhI enAM 5 ke aMgopAMga tarapha AkarSAya. (4) regrahusa'jJAmAM dharmasAdhanA vakhate manane ema thAya, ke * AmAM bahu kharace nathI karavA'....'moTA tapamAM yA upadhAnamAM prabhAvanA sArI maLavAnI che'...'Aje pASadha che te dukAne mAvAnu rahI jaze paNa kAle vadhAre kamAi laiza'.... vagere. (5) krodhAdi kaSAyAnI saMjJA evI, ke dharma-sAdhanA vakhate saheja sahejamAM kodha abhimAna vagere UDI Ave. dA. ta. te prabhunAM darzIna karavA UbhA che, ne vacamAM koI ADu Avyu prabhu dekhAtA baMdha thayA, tyAM manane gusso caDI Ave ke A kevA nAlAyaka che ke bIjAnAM darzana DhAMke che! pAte stavana gAtA hAya pachIthI bIjAe sArA kaMThe stavana upADayuM', tyAM enA para aruci thAya. ema, (6) mAnasaMjJAmAM dharma sAdhanA vakhate dA. ta. sAdharmika jamaNa jamADatAM manane ema thAya, ke pelAnA jamaNane AMTI mAruM" sAdhu vyAkhyAna karatA heAya tyAM ene ya ema thAya, ke * khIjAnAM vyAkhyAna bhulAvI dauM." A mAnasa nAnu nATaka che. : (7) mAya saMjJAmAM dharma karatI vakhate eka yA bIjA prakAranI mAyA khelAya. dA. ta., tapa-zakti vadhAre hoya, paNa eche tapa karI bahumAM khapAve, yathAzaktimAM khapAve. sukRtamAM paisA koInA hAya, paNa pAte jaza le, ke me paisA sArA kharacyA'. pAtAnA ghara derAsaranI Avaka hoya ne ahAragAma mIjA derAsaramAM peAtAnI rakama tarIke bheTa mekale. Avu mAyAsa jJAnuM teAphAna che. (8) lebhasaMjJAmAM, dharmasAdhanA karatI vakhate eka yA mIjA prakAranA mAnapAna yA | 75 paisA-cIja-vastune lAbha UThe, lAbhanA tRSNAnA ke mamatAnA vicAra Ave. dA. ta. * pUjA bhaNAvu chu, yA jamaNa jamADuM chuM, paNa jaza maLe te sA'... 'tapasyA karuM chuM, sAla paheArI poSadha, upadhAna karuM chu, paNa prabhAvanA sArI maLe teA sAru,'... 'pustaka mahAra pADu', sasthA sthApu ne mArA bhakto vadhI jAya, ahI yaza ne bahAra kIti phelAya teA sAru,'...A badhA leAbha-sa jJAnA khela che. A (9) AghasajJA eTale gatAnugatikatA. dharma-sAdhanA kare paNa emAM vidhi-vidhAna vagere jANavA-AdaravAnI zI garaja na hoya. bIjA ajJAnIo kare che tema cIlAcIle kaye jAya. AtmahitanA ya vicAra nahi ke A sAdhanA karu' ne mArA AtmAnuM hita thAya. e tA rAkhetA mujaba kaye jAya. tApa, nivi cAra sAdhanA. (10) leAkasa'jJAmAM, dharma kare paNa leAkanI vAhavAha levA pUratA kare, leAkeAmAM sArA dekhAvA kare, lAkane sAru' manAvavA dhama kare. athavA sAdhanA aMge zAstra zu' kahe che te na jue, paNa leAkeA kema calAve che enA AdhAre pAte calAve. A leka saMjJAnI gulAmI che. na A daseya prakAranI saMjJAe pApasa jJA che, dhamA~-sAdhanAne ane sAdhanAnI AMtarika pariNatine e bagADI nAkhe che. mATe ahI sazuddha-vizuddha sAdhanA mATe A bIjI zarata mUkI, khIje upAya karyA, ke-sa jJAnI aTakAyata joie. sajJAnI aTakAyata zI rIte karvI ? saMjJAnI aTakAyata karavA mATe A vicAravuM, ke--(1) zAstrakAra yegamIjanI sAdhanA ApaNe vizuddha kaMcana jevI karIe ema Icche che; tethI ApaNe evI ja karavI joie, ne e mATe zAstra kahyA pramANe saMjJA aTakAvavI ja joIe.' Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] * (2) vaLI ema vicAravuM ke ApaNe ceAgIjanI sAdhanA karI yogasAdhanAmAM jaI aMte vItarAga thavu che, viSaya-kaSAya-mukta thavu che, to sAdhanAnI vacamAM AyAnI ane kaSAyanA nimittabhUta viSayenI lAgaNI lagana kema lavAya ? mArA bhagavAne ruDA mAnava- avatAre, kyAye ane viSaye AtmAnuM nikadana kADhanArA heAvAthI Ame ya sevavAnI nA pADI che, te dhama sAdhanAmAM te mAre e khAsa nahi sevavA.' * c kathA ? A saMsAramAM pUrva bhavAmAM ane A bhavAmAM paNa keTaluM khAdhuM ne pIdhuM ? teA enI tRSNAno aMta Avye ? A ja janamamAM 40 varSAmAM rAjanI 4-4 roTalI lekhe lagabhaga 56 hajAra te roTalI khAI nAkhI ! ne rAjanA 4 lITara pANInA hisAbe pa6 hajAra lITara pANI pI nAkhyuM ! chatAM khAnapAnanI lagana na maTI, cAgoSThi samucya vyAkhyAnA bhAga-2 www evI rAkSasI laganane ahIM pavitra Atma hitanI sAdhanAnI vacce lAve ?" (2) bhayasa'jJAne aTakAvavA ema vicA ravuM ke, ' AtmahitanI sAdhanAnAM amApa phaLanI AgaLa paugalika cIja-vastu jene tu bhaya rAkhe che, e tuccha che. tunA bhayathI lAkha emAM te sAdhanAnA mahAlAbhanA TakA kapAI rUpiyAnI sAdhanA zA mATe kluSita karuM ? jaze. (3) vaLI AtmAnI biDAI nirlajjatAI dvicAne sAliyANAM che. vicAravI. dA.ta. 'jyAre prabhubhakti karatA hAu', tyAre prabhunI samakSamAM ja viSaya kaSAyA sevu to e mArI keTalI badhI briTThAi ! kema jANe prabhu ! tame bhale nA pADI, paNa huM te ahIM tamArI samakSa paNa e sevavAne,-evI dhRSTatA -beadabI--nila jatA karu' ? nA, sajJAne te Agya zubha vicArathI pahelethI ja aTakAvI dA. ta. sAdhanA vakhate,-- (1) AhArsanA rokavA vicAra :AhArasajJA UThI te ema vicAruM, ke* bhUDA jIva ! AtmAnA hitanI sAdhanA lai beTho tyAM kuTila kAyAnA hita jovAnAM ? pavitra sAdhanA vakhate tuccha khAvA pIvAnu... zuM vicAre. ? prabhunAM bhajana vakhate pApI leAjana (3) viSayasa jJa rokavA e vicArAya, ke viSayeAnI sevA te AtmAnI bhAvazatrubhUta zAstro IMdriyAne bhAvatru kahe che. zatrune sAliyANAM bharAya ? ethI te zatru pagabhara rahI ApaNuM nikaMdana kADhatA ja rahe. vaLI (2) jo AtmAnI hita-sAdhanAthI saMsArathI tavuM' che, to e sAdhanA vakhate sAMsArika viSaye manamAM lavAya ? ethI te saMsArathI udhdhAra karanArI vairAgya-bhAvanA meALI paDI jaze, nissAra banI jaze ! teA tAro udhdhAra kayAre? kayAM kevI rIte ? dunyavI viSayAnA rasa ane rage raMgAyA jIva bhavamAM bhaTakI rahyo che, e rasa-ra`ga ochA karavA teA dharma-sAdhanAthI dhamanA rasa ane raga UbhA karavA che. 'dhama sAdhatI vakhate paNa viSayanA rasa-rga pASIza, teA pachI dhamanA rasa-raga kayAre ubhA karIza ? kyA janmAre viSayAnA rasa ane raMga meALA pADI zakavAnA ?'-AvA hRdaya sparzI vicArathI viSayasa'jJAne mALI pADI zakAya. 6 (4) parigraha-sanA aTakAvavA mATe paNa ema vicArAya, ke krADonI ki matanI A ratna jevI dharma sAdhanA vakhate tAMkhiyA paisA tulya parigrahamAM zuM mAM ghAlavu ? khele chene?- " patthara jevA paisA, ne senA jevA prabhu ! khelA tamane kANu cAru, paisA ke prabhu ?' Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJAo kema aTakAvAya ] [ 77 cakavartI e cha khaMDanI samRddhi choDI, nidrA-saMjJA enA gADha saMskArane zAlibhadra devatAI nitya navI 99 peTI gADha azubhAnubaMdha pADaze? e laIne enA vaibhava choDI cAritra lIdhA che, te tuM tuM kyAM jaIza? dharma--sAdhanA vakhate tuccha parigrahanI saMjJA na enA kevA kaTu vipAka? ne e mane bhavAMtare choDI zake?' Ama samajAvIne mana parigraha- zI rIte AtmAnA AnaMdamAM ke dhIkhatI dhamAmAMthI vALI levAya. sAdhanAmAM TharavA deze? are! A saMjJAonA nidrAsaMjJA kema aTake? :- saMskAra dharmaruci ja mahi jAgavA de. ItyAdi ema, nidrAsaMjJA paNa dharmasAdhanAmAM dakhala vicArIne nidrAsaMjJA aTakAvAya. ema karatI hoya, dA. ta. mALA gaNatAM ke pratikramaNa (5) kosaMjJA aTakAvavA vakhate manane ema thAya, ke "A jhaTa pUruM (i) sAmAne nyAya apAya, karIne sUI javuM che, ArAma kare che, te e (ii) upabRhaNa thAya. dA.ta. ApaNuM prabhusaMjJA rokavA ema vicArAya, ke darzane keI ADe AvI Ubhe, tyAM vicArAya, ke are ! A sAdhanAnA AtmAnaMda- ene paNa prabhudarzanane haka che. vaLI ene paNa para mAMthI huM pudagalanA pApAnaMdamAM kyAM (iii) upabRhaNAmAM "jagatanA koDe che dunipeTho ? yAnAM darzanamAM paDayA che. tyAre A bhAgyavAna che, ke bhagavAna kASabhadeva svAmI cAritra laIne prabhunA darzane AvyuM che!" ema enI upabU haNa eka hajAra varSa sudhI divase ke rAte jamIna thAya. sAmAnA dharmanI upabRhaNA-samarthana-anupara palAMThI mArIne beThA nathI ! tyAM sUvAnI ke madanA e samyagdarzanane pamADanAra ne nirmaLa ArAmanI vAta nahI. hajAra varasa moTA bhAge karanAra eka AcAra che. kAusagga-dhyAnamAM khaDakhaDA rahyA che. te huM darzanamAM kei ADe AvyA tyAre A ATalI TUMkI dharmasAdhanAmAM nidrA ArAmInI upabRhaNa kamAvAnI taka maLI, samyaktva bhAvanA vinA na rahI zakuM?" dharmasAdhanAmAM paNa nirmaLa karavAnI taka maLI. te enI sAme nidrA-ArAmanI bhAvanA e sAdhanA upavRMhaNane e zubha adhyavasAya kamA. karatAM paNa nidrA-ArAmInA vadhu paDatA rAgane vAne mUkI kaSAyane malina adhyavasAya koNa sUcave che. to, prabhunuM AMtarika darzana (iv) bIjI rIte ema vicArAya, ke "cAle che, ke brAhyadarzanamAM prabhu sivAya AjubAjanuM bhAI ADe AvyA to huM AMkha mIMcI prabhunuM paNa dekhAyA kare che, tyAre AMkha mIMcI eTale mAnasika darzana karyuM, emAM meM khullI AMkhe e badhuM dekhAtuM baMdha thayuM ! have AMtarikamAM darzana kevAM karyA ane prabhunI mukhamudrA keTalI te ApaNe dhArIe eTaluM ja dekhAya. tethI je yAda rahI, enuM pArakhuM thaze" Ameya prabhunAM ApaNe sAme mAtra prabhu dhArIe te prabhu ja pahelAM 1 - 1 dekhAya, ane bIju badhu bahAranuM dekhAtuM miniTa palakArA mAryA vinAnI AMkhe prabhune baMdha thaI jAya, bAhya ke AMtarike darzanamAM barAbara joi levA. pachI AMkha mIcI manathI khAsa jovAnI che. prabhunI cakSu, cakSumAMya kIkI. jANe hubahu prabhune javAnA bAhya darzana karatAM ane kIkImAMya nirvikArastA udAsInatA jovAnI ema AMtarika darzana karavAmAM A vizeSatA Ama AMkha mIMcI aMdaramAM darzana karavA kharekhara darzana karavA hoya, to paSlA 1 - 1 aba na 3 99 100 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ]. [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 mAMDIe tyAM bahAranA ADe UbhelA para gusso "akriya sAdhe je kriyAjI, karavAnI jarUra ja na rahe. balake e upakArI te nAve tilamAta; lAge ke eNe ApaNane AMtarika darzananI taka mada ajJAna TaLe jehathIjI, ApI! te nahi nANunI vAta." bAhya kriyAmAMthI AMtarika kriyAmAM aMtarathI akiya arthAta kriyA rahita hoya, jaIe te ja kaIka AtmAmAM pAmI AMtarika rIte kriyAne anurUpa cittapariNAma zakIe. vinAne hoya, ane mAtra bAhyathI kriyA sAdhate. nahitara te kahevAya che ne, ke " sApa khAya hAya, te kiyA ekatalamAtra jeTalI ya kimatanI ne mukhaDuM thayuM" kaIne sApa karaDe te gAma nathI. tyAre AMtarika kiyAthI ne AMtara tevA DAmAM kahevAya che ke "ene sApe khAdhe." sApe zubha pariNAmathI aMtaranA mada (abhimAna) ane khAdhe paNa sApanA mukhamAM zuM AvyuM ?, ajJAna TaLe evI jJAnayukta kriyAnI vAta na thAya; kazu ja nahi. ema ahIM bAhya prabhu darzana arthAt ene lAbhanA lekhA na maMDAya ! vAta Adi kiyA te karI, paNa aMtaramAM zuM AvyuM? paNa sAcI che. baLada paNa ghANIne AMTA mAryA kaho, je aMtaramAM kazuM lAvavuM ja nathI, te ka2, paraMtu aMdaramAM tala ja na nAkhyA hoya zAnuM Ave ? te tela kayAMthI nIkaLe? ema bAhyathI dharma sAmAyika laIne beThA, bAhya kiyA te karI, kriyA karyA karIe paNa aMdaramAM AMtarika enA paraMtu e vakhate AMtarika sAmAyika eTale ke pariNAma ja na UbhA karAya te phaLa zuM UbhuM samabhAvane lAvanArI AMtarakiyA karavAnI che. thAya? je AMtarika kriyAnurUpa pariNAma yAne dA. ta. e kiyA eTale zAstra-svAdhyAyanI zubha adhyavasAya cAlu na hoya te ulaTuM bAhya kiyA, aMdaramAM evA ahobhAva ane gadagadatA kiyAmAM bIjA trIjA vicAranI keTalIya dakhala sAthe hadayasparzI ane vairAgyabhInI thAya. ke AvyA kare. pelA vaNikanI vAta Ave che ne? enI sAme dunyavI viSaya tuccha lAge, ne enA pratye samabhAva Ave, -kazuM Iza nahi, kazuM vaNika mAtra bAhya sAmAyikamAM - aniSTa nahi. pUNiye zrAvaka AvAja keka AMta. vANiye gharamAM sAmAyika laIne beThelo. rika sAmAyika karatA haze, tyAre to trile- bahAramAM dukAna hatI. gharAka AvI bUma mAre nAtha mahAvIra bhagavAne zrImukhe enI prazaMsA che, zeTha nathI ?" karI haze ne ? aMdaramAM chokarAnI vahu sasarA sAme najara dharmasAdhanA vakhate saMjJAonI aTakAyata mATe bAhya sAdhanAmAMthI Ama AMtarika sAdha nAkhI ne pachI kahe che, "zeTha mecIvADe gayA che." nAmAM javAnuM che. AMtarika sAdhanAmAM jaIe sasare A sAMbhaLI manamAM samasa. tyAM AhArAdi ke kAdhAdi saMjJA aTakAvavI ja ja sAmAyika puruM karI vahune pUche che, "kema paDe. vahubhA! bolatAM bahu AvaDe che? huM mecIje bAhya kriyA hoya paNa AMtarika kyiA vADe gayA hatA? ke ahIM ja maryo hate?" tarIke ene anurUpa cittapariNAmarUpa kriyA na vaha kahe, "bApu! mApha karajo, tame zarIranA hoya, te bAhya kriyAnI kazI kiMmata nathI. jJAna- okhAthI ahIM hatA, paraMtu manathI mocIvADe vimaLasUri mahArAja sImaMdhara bhagavAnanI hatA. kemake meM joyuM ke tamArI najara phATelA AgaLa AtmanivedanamAM kahe che - jeDA para hatI. tethI meM dhAryuM ke tame Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhya sAthe AMtarika kriyA vicAratA haze! ke 'huM meAcIvADe jaiza, tyAM meAcI joDA sAMdhavAnA cAra paisA mAgaze, huM e paisA ApavA kahIza. e nahi mAne to kAMI nahi, e nahi tA enA bhAI, khIjA meAcI pAse jaiza....' Ama manathI teA bApu tame mAcIvADe ja ne ?" sasaro DAhyo hateA, tarata kabUla karatAM kahe che, 'vahu ! sAcI vAta che tamArI. huM bhUlye. dhanya tamArI budhdhine ! ne maLe sAvadhAna karavAnI tamArI hi Mmatane ! ' vahu kahe, Apu bAhyathI dhakriyA karIe, paraMtu manathI mahAramAM pharIe, te bAhya kriyA mAtrathI aMtarAtmA 52 sArI asara zI rIte paDe? sAcI puNya kamAI zI rIte thAya ? ruDA pratApa mArA mAtApitAnA, ke pAte mana parAvIne bhAvathI dha kriyA karatA ne mane paNa e rIte dharma karavA samajAvatA. tamArI umara thaI paNa AvI ne AvI chAra para lI paNa jevI kriyA jiMdagInA chevADA sudhI cAle te parabhave kayA sArA saMskAranI mUDI laI javAnI rahe ? maTe maherabAnI karI dharma karatI vakhate bahAramAM mana na laI jA; na laI javAnA nirdhAra rAkhA, tA mana mahAramAM nahi jAya.' sasarAe svIkArI lIdhuM. vAta A che,--mAhya kriyA karatI vakhate AMtarika kriyA cAlu rAkhe. arthAt abhya MtaramAM tene chAjatA zubha adhyavasAya pravartatA rahe evu... karo. zubha pariNAmane koNa roke che ? AhArAdi ke kreAdhAdi saMjJAnI vicAraNA. tethI AMtarika sAdhanAmAM javA mATe saMjJA-- nigraha karavAnA--e mATe sAdhanAkALa sivAya paNa ene abhyAsa pADavA joie. sa'jJA-nigraha mATe cAlu 3 mahAna tathya [ (1) dunyavI ISTa lAgatA viSayAnI ghRNAnA abhyAsa joie. (2) aha-krodha-leAbhAdi kaSAyeA para zakaya eTale aMkuzanA abhyAsa joie; tathA (3) kSudhAdi paraSomAM dIna anyA sivAya utsAhathI e sahavAnA abhyAsa pADaye javAnI khAsa AvazyakatA che; jethI sAdhanA-kALe sajJAothI hArI na jaie, sa'jJA UThIne ApaNA para caDI bese nahi, tema saMjJA UThavA jAya ke tarata dabAvI devAnI jAgRti ane khaLa rahe. : A teA sAdhanA vakhate krodha-saMjJAmAM, dA. vakhate thatA gussAmAM, zuM karavuM ene eka ta. prabhu dana vakhate koI ADA Ubhe, e dAkhalA lIdhA. ema krodhanA bIjA paNa prasa Mge ane, dA. ta. sAdharmiCka jamaNa jamADI rahyA chIe, e vakhate koi khelatu sa MbhaLAyu, jamADayuM, jamADayuM ApanuM budhavA? DAlake AvAne zA jamADavA hatA ?' paraMtu e DAnA lADu jamADe che !' tyAM gussA caDavA jAya vakhate ema vicAravu, ke ' jIvA kavaza che, karmanA mAryA Ama paNa le. mAre tA sArA cAkakhA ghInI miThAI jamADavAnA sukRtanA lAbha tethI kAMi sukRtanA lAbhanA TakA kapAI jatA maLI ja cukyA che. pachI koi game tema khele, nathI.' AvuM gussAnA bIjA prasaMgamAM paNa (1) dharma sAdhanAnA nakkara lAbha siddha thavAnA saMteASa mAnIne, ane (2) jIvAnI kama' vazatApara dayA vicArIne gusse aTakAvI zakAya. ema, (6) mAnasa'jJA aTakAvavA mATeH A vicArAya, ke dA. ta. * sAdhami ka jamaNu jamADatAM abhimAna Avyu` ke * khIjAnA jama jIvanamAMNane AMTI mAre evuM A mAruM jamaNu che,' tyAM e vicAravAnuM, ke * jIva ! tane A mahAna * Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] [ gaSTi samuccaya vyAkhyAno bhAga-2 puNyAnubaMdhI puNyakamANInI "sAdhamika dabAvI mahAna namratA mRdutA-laghutAne bhAva vAtsalya"-jevI mahAna sAdhanA maLI che, te lAvI zakAya. ema ethI tAre tuccha vAhavAha ane bIjAnI hala (7) mAthAsaMjJA aTakAvavA mATe, kAI kamAvavI che? vAhavAha te cAra dinakA A vicAravuM, ke mAyA te jenI aMdanI paNa puNya ahIM vaTavAI gayathA, pachI mAtA che, janetA che," e saMsAranA aneka puNya vinA ghora aMdherI rAta. bIjAnI bhavonuM sarjana karanArI! pavitra dharmasAdhanA irSAmAM tAruM junuM sattAgata (silikamAM karU chuM te bhane TUMkAM karavA mATe, dA.ta. 100 rahela) puNya paNa pAtaLuM paDI jaze. bhavanA 50 karavA mATe. enA badale mAyAthI mekSanuM kAraNa mana ja kema? :- 100 nA 300 bhava kAM karuM ? dharmasAdhanAmAM ema mAna saMjJAmAM vyAkhyAnakArane ema mAyA te jhera che, evuM ke sAdhanAnuM-dharmanuM thAya, ke bIjAnA vyAkhyAnane AMTI mAruM, te * caitanya ja naSTa karI nAkhe ! e abhimAna rokavA ema vicAravuM ke "A "AdhyAtmika unnatinA pAyAmAM vyAkhyAnamAM mahAna paropakAranuM sukRta-addabhUta jJAnI bhagavaMto mAyAno tyAga, rAjulA karma-nirjarA ane puNyane badale mAna-kaSAyane saraLatA-nikhAlasatA atyaMta jarUrI pale zA mATe pADuM? A te aMdhaLI daLe, kahe che." ne kUtaruM cATI jAya je ghATa thaze ! vaLI vyAkhyAna te pUrva puruSe je ucca koTinA | mATe te vaicAvaccI bAhu-subAhumuninI karatA, emAnuM tArI pAse zuM che ? tIrthakara AcArya" karelI prazaMsA pITha-mahApITha mani bhagavAnanA-pravacana kevAM ? chatAM emane abhisahI na zakyA, ane aMtaramAM IrSyA thaI mAna nahi, ne tAre abhimAna ?? ema vicArI chatAM bahAra dekhAva anumodanA karavAne karyo - abhimAna aTakAvAya. evuM sukRtanuM ke saMpa- e AcArya AgaLa mAyA karI, te chaThe guNattinuM abhimAna Ave, tyAM pUrva puronAM avala ThANethI nIce UtarI paDayA ! ne strIveda bAMdhI sukRta -saMpatti vicArI abhimAna rekI zakAya brAhmI suMdarIne strI avatAra pAmyA ! A athavA ema vicArAya ke "chevaTe te mana eva AtmA keTalA UMcA ! ane emanI sAdhanA keTalI manuSANAM kAraNe kAraNuM baMdhakSa -aMte badhI UMcI hatI! ke e tyAMthI te sauthI te zuddha mana ja mokSa apAvanAra che, kemake UMcA anuttara vimAnamAM deva thayelA ! chatAM je zakala dhyAnathI ja kevaLajJAna ane pachI saheja mAyAe emanI zarama ne rAkhI ! nIcenA mokSa maLe che, e zukaladhyAna zaddha manane ja guNaThANe utArI strIveda baMdhAvyuM ! te mAyA kArya che. eTale A AvyuM, ke ApaNI zarama rAkhaze ?" Ama vicArI mAyA | malina manathI saMsAra; ane zuddha manathI aTakAvavI dabAvavI. ema mokSa. tyAre anAdinA malina manane zuddha karavA (8) lAbha sattA aTakAvavA mATemATe ahIM A pavitra sAdhanAmAM avasara maLe A vicAravuM, keche, te pachI zA mATe emAM ja mAre abhimAna "labha e pApane bApa che ! karIne manane vadhAre malina karavAnI eka lobha aneka pApane kheMcI lAve. mUkhaI. karavI ? Ama vicArI abhimAnane "dharmasAdhanA e dharmanI sevA che, sevA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gha-lokasaMjJA kema TaLe? ] niSkAma bhAve nirlobhatAthI karAya enAM amApa "AtmAnA bhavenI lAMbI paraMparA chedI phaLa ! te ene mUkIne ahIMnA tuccha phaLano nAkhavA mATe samartha evI dharmasAdhanA je labha za kare? vaLI umadA dharma-sAdhanA lekane rIjhavavA karuM, lokomAM sArA manAvA karIe ne sAthe lebhanI kuTIla pApa-saMjJAne mATe karyuM, te are! peluM bhave chedanuM mahAna piSIe? ItyAdi vicArathI tuccha lebha phaLa maLavAnuM UDI jAya. dekhItI vAta che, ke- paDatA mUkAya. je dharma sAdhanAnuM phaLa lekaraMjana ahIM (9) eusaMjJA revA mATe ja laI levuM che, te emAM te sAdhanA ahIM dharma-sAdhanAmAM e ghasaMjJA hoya eTale ke je vaTavAI gaI ! have bhAvI phaLa tarIke bhave cheda na maLe. gatAnagatiktAthI dharma-sAdhanA karAtI hoya, te ghasaMjJA rokavA mATe A vicAravuM ke dharma-sAdhanA karatI vakhate kharI rIte manane A bhAva joIe, ke "AnAthI A dharmasAdhanA anAdinA malamalina lekane rIjhavavAthI zuM ? anaMtajJAnI anaMtA AtmAne ujajavala banAvavA mATe che, sidhdhane rIjhavuM, arthAt emanA jJAnamAM huM paraMtu e ujaLAmaNa gatAnagatika kriyAthI nahi AnAthI cogya dekhAuM; paNa te lokaraMjananI bhAvanA chaDuM te ja bane. mATe ja upAyaAve; kemake vijayajI mahArAje lekaraMjananI sAme kahyuM, gatAnugatikatAmAM AtmadaSTi nathI. "leka lokottara vAta, ghasaMjJAmAM AtmAne jaDa mAyAmAMthI rIjha che daI jUIrI, bahAra nIkaLavAne ne AtmAne pAvanakArI rIjhava eka sAMI tarIke dharmasAdhanA AdaravAne cittopAga leka te vAta kare rI." nathI, te Ama cittopaga vinA kiyAne puruSArtha zA mATe veDaphI nAkhuM? arthAta lokanI rIjha ane lokottara rIjha yAne bhagavAnanI rIjha (prasAda kRpA) e be judI mane mahA kiMmatI mana maLyuM che. e pApa jAtanI rIjha che. kemake lekanI rajha meLavavI kriyAmAM sajAga rahevA mATe, ane dharmamAM muzkela che. tyAM ja kavie lakhyuM ke, "leka te saMma7ima banyA rahevA mATe nahi, kintu darArAdhya".kAraNu lekamAM koI eka cinA, dharmasAdhanAmAM upapagavaMtA banyA rahevA te kaI bIjI rucinA hoya che. e badhAne mATe maLyuM che." eka sarakhI rIte eka prakAranI pravRttithI zI manane A sadupayoga na karuM te pharIthI rIte rIjhavI zakAya? vaLI enA eja mANasanI mana maLavAnI lAyakAta na rahe, eTale bhavAMtare Aje ruci amuka, ane kAle kAMka sAMbhaLesaMmUrchAima asazInA bhava maLe !" kare te mane pharI jatAM ruci pharI jAya! eTale A vicArathI ghasaMjJA TaLe. lekane khuza karavA e kaThIna che temaja emAMthI kazuM nakkara sAruM phaLa paNa maLatuM nathI. jyAre, (10) leka-saMjJA aTakAvavA A bhagavAnane rIjhavavAnuM te saraLa; kemake vicAra joIe, ke bhagavAnanI ruci eka ja prakAranI, ane te Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] paNa pheraphAra nahIM pAmanArI; uparAMta nakkara sAru phaLa ApanArI. mATe kavie kahyuM ke mAre teA rIjhavavA eka sAMi." lAke teA vArtADiyA che, Aje kaI vAta kare, ane kAle khIjI vAta kare. enA para madAra na rakhAya. ema vicArI leAkasa jJAneA tyAga rAkhavA. sArAMza, dharma sAdhanA-cAgabIjasAdhanAmAM sajJAnI dakhala na joie. ahI` prazna thAya,------ pra0-ruDI yegamIjanI, dA. ta. jinezvara bhagavAnanI bhakti-upAsanAnI suMdara sAdhanA kare che, emAM anAdinA abhyAsavaza saMjJAnI dakhala thaI eTalAmAM zuM sAdhanA suMdara na rahI ? zuM e niSphaLa jAya ? www [ cogadRSTi samuccaya vyAkhyAnA--bhAga 2 cAritra pALe che, ne pApAnukha dhI puNya upA svagaMmAM jAya che. zubha kriyAnuM e mahattva che, ke ethI puNya kharUMdhAya; para Mtu sAthe Azaya khATA eTale puNyanI sAthe anubaMdha azubha 'dhAya, ke jenA vipAka khataranAka ! kharAmaH-- pra0-Azaya ni`La na heAya tyAM paNa dha sAdhanAthI svaga maLe, te emAM khATu zuM ? u-khATuM e ke svaga teA pApAnubaMdhI puNyanI kriyAthI paNa maLI zake che. dA. ta. svarga sukhanI lAlasAthI abhavI jevA paNa puNyama svaga Ape, ane sAthenA azubha anubaMdha tyAM duddhi Ape. eTale svaga sukha bhogavI lIdhA pachI kema ? tA ke e durbuddhithI AcarelAM pApAcaraNa ane upAjelAM pApakamAMthI bhavacakramAM bhaTakavAnuM' ! tyAM kAMI meAkSa na maLe ke mekSAnukuLa satbuddhi na maLe. Ama sva phaLa maLyAnI zI kiMmata ? zI vizeSatA rahI ? u--sAdhanA suMdara kharI, chatAM AhArAddhi pApasa'jJA UThI eTale cittanA Azaya khagaDyo. bhagavad bhaktirAganA Azaya-adhyavasAya hatA, te AhAra-viSayAdinA rAgamaya banyA. AvA AzayavALI anuSThAna-sAdhanA bhale jine pAsa tyAre meAkSaphaLa na maLavAnuM kAraNa e che, ke meAkSa teA AtmAnuM zuddha svarUpa che, arthAta nivikAratA - vItarAgatAmaya zuddha bhAvanuM svarUpa che. eTaleA adheA utkRSTa vizuddha bhAva kayAre pragaTa thAya ? kaheA, pAyAmAM bhAvanI nAnI hAvAthI su Mdara kharI, ane svargAdi phaLayAne AzayanI vizuddhi zaru karI hoya tyAre. paNa Ape e dRSTie niSphaLa paNa nahi, paraMtu eTale ja kahevAya ke,-- meAkSa phaLa na ApI zake. e saMjJAnA Azaya-- adhyavasAyavALuM anuSThAna svargADhi prApti mATe thAya; kemake anuSThAna traNa lekanA rAjA tIrthaMkara bhagavAnanI svIya rucithI AdarelI bhaktinu anuSThAna che, eTale e niSphaLa zAnu jAya phaLa tA maLe, paNa svargAdi dunyavI phaLa maLe, mekSa phaLa nahi. kAraNa e che, ke AzayanI nirmaLatA nathI. ? dharmakriyAmAM azubha Azaya kema mAkSa-prApti mATe cittanA vizud AzayanuM bahu mahattva che. ane Azaya paudgalika viSayathI parAkrukha hoya, ane AtmA tathA Atmika guNunI sanmukha DAya, e ja vizuddha Azaya kahevAya. ema, adhika adhika vizudhdha manatAM parAkASThAe zuddha Atmamaya vItarAgatAnI vizuddhi anI jAya. have sa'jJAonA Azaya joie te paud galika viSaya-sanmukha che, viSayeA tarapha jhokavALeA che, eTale malina che. e kyAMthI adhika adhika vizudhdha thavAnA hatA, ke jethI utkRSTa vizuddhi rUpa mAkSa tarapha laI jAya ? Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLAzaMsA tyAga 3 mokSamAM to viSayanA rAgAdino ne bhogane de, te saMjJAo para nigraha kara saraLa paDe; keI Azaya nathI. viSayanA bhega e bhavanI- ne dharma sAdhanAmAM enI dakhalagIrI saheje saMsAranI vastu che. bhavanA bhega che, bhavamAM aTakAvI zake. arthAt saMsAramAM enI spRhA rahe che. bhava- (3) phaLanI AzaMsAne tyAga bheganI spRhA e malina Azaya che. (TI-) "sTAmivihu =mavA tatabhavabheganI nispRhA hoya tyAM vizuddha Azaya Ave, ne e AgaLa AgaLa vizuddhatara vizu phalAbhisandhyabhAvena / Aha,- 'asambhavyeva tama banatAM utkRSTa vizaddhio vItarAgatAne saMjJAvi mane pUhitaHsTAminidhaH ' Azaya ane mokSa janma. mATe kahevAya, ke satyatana tamavAntaryAta adhikRtya, phudu mokSa to bhavabhAganI nispRhAmAMthI tuM tanyamavAntotama sAmAniRtrikSahjanme che. madhikRtya gRhyate, tdbhisndhersundrtvaattdupaattsArAMza, mokSanI bhUmikA e ja ke bhava thAca svataH prativarSanAvavaMtA . pati bheganI nispRhA hoya. jyAre mekSamAM lezapaNa carama vasAdhana, svAtivadhasAraM tu tarasthAnaviSayAsakita nathI, taddana anAsakta bhAva che, sthitiryaMca tathAsvamAvatyAnna, tamamavadagte pachI ene prAraMbha bhavabheganI Asakti- mAnava | AkarSaNamAMthI zI rIte thAya? mATe gabIja artha - -sAdhanA vakhate saMjJAonA Azaya yAne bhava | (saMzuddha gabIja mATe trIju jarUrI) bheganA Azaya na nabhe. e malina Azaya che. kalAbhisaMdhirahita" arthAt bhavAntargata yAne sAdhanA mokSa mATe karavI che, eTale parama saMsAramAM samAviSTa phaLanI AzaMsA na hovI. vizaddhi mATe karavI che, tyAM AzayanI malinatA enAthI saMzaddha bane. prazna thAya, ke saMjJAnI kema cAlI zake? aTakAyata thavAthI te pUrvokta phaLanI AzaMsAne - pra - Azaya bhavanA bhegane anAdine saMbhava ja nathI ne ? (pachI kema A juduM hoI enI mULabhUta saMjJAo kema aTake? kahyuM?) uttara e che, ke (juduM na kahevuM) u0 - saMjJAo rekavAnuM agharuM nathI, e vAta sAcI che, paraMtu saMjJAnI aTakAyata kavAnI A cAvI che, - khAtAM alaga pADI thatAM te bhavamAM aMtargata phaLanI AzaMsA na do. jeTalA bhavanA bhoga e badhA indriyonA thAya ene AzrIne (sAcuM, paraMtu ahIM A khAtAnA che. indriyo sAthenI bhAgIdArI baMdha trIjA upAyamAM A bhava sivAyanA (pachInA) kare. dunyavI vepAramAM bhAgIdAra vizvAsaghAtI bIjA bhavamAM aMtargata sAmAnika devAdi svarUpa ane khAnagImAM ghaNuM lUMTI gayo mAlama phaLane AzrIne AzaMsAne niSedha levAne che. paDe, te tarata ja enI bhAgIdArI kemake evA phaLanI AzaMsA sArI nathI, kAraNa baMdha karI devAya che ne? basa, Idriyae janama evI AzaMsAthI maLeluM phaLa (makSa pratye) janama AtmAne vizvAsa ghAta karyo che, AtmAnuM svataH pratibaMdhaka che. evI AzaMsAthI rahita ghaNuM puNya ane ghaNuM guNasamRddhi lUMTI che. hoya te yogabIja mekSanuM sAdhana bane. svataH eTale indriyane vizvAsaghAtI bhAgIdAra tarIke pratibaMdha karanArI sAdhanA te tene te ja sthAnamAM samajI jaI AtmA enuM khAtuM alaga pADI pakaDI rAkhe kemake, ene svabhAva ja e. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TaMka hAya che, jema gautamasvAmIne bhagavAna para bahumAne ( tyAM ja paDI rAkhyA paNa kevaLa jJAna pamADanArI zreNipara na caDavA dIdhA.) vivecana -: 6 sAdhanA sazuddha hAvA mATe trIjI zarata; trIjo upAya,-phalAbhisandhino tyAga che. arthAt bhavAntagata phaLanI AzaMsA nahi rAkhavAnI, tAtpa, sAdhanAthI mane paisA maLe, mAna maLe... paraleAke devatAI sukha maLe,...' vagere sAMsArika phaLanI AzaMsA na rakhAya, phaLanI apekSA nahi rAkhavI joie. sAdhanA dvArA paudgalika laukika phaLanI AzasA karavI e behuduM che; kemake sAdhanA vItarAga bhagAvAnanI karIe e vakhate sAMsArika phLanI kAmanA rAkhIe emAM li. mukhya paNe sAMsArika phaLa para coMTe che, vItarAga para nahiM. pachI vItarA ganI sAdhanAthI vItarAgatA ane mAkSa tarapha AgaLa vadhavAnuM thAya ja kyAMthI ? e te vItarAga para mukhya paNe dila cAMTe tA ja mULa vAta A che, ke mane saMga bhUDA che, sa`ga che tyAM saMsAra che; saMga nathI tyAM meAkSa che. bhavanI aMtagata padArthAnI kAmanA eTale Asakti thaI, e sa`ga UbheA thaye.. jo e saga na UbheTa karIe, teA vItarAga tA evA prabhAvava tA che, emanAM Alamane dhAya saMga chUTI jAya, kemake joie tA dekhAya ke vItarAga kevalajJAnI bhagavAna traNeya jagatanu sAruM - narasu jue che, chatAM emane sAru joine koI malakATa kharo ? narasuM joine koi ukaLATa kharo ? nA, baMnemAMthI kazuM ja nahi; kemake emaNe iSTa viSayAnA saga- Asakti zakhI ja nathI. AvA vItarAgane joine te| ema thAya ke mArA A prabhu moTA vaibhavI [ cAgadaSTi samuccaya vyAkhyAnA-bhAga asakhya indra-indrANIone ne emanA vaibhava vilAsane sAkSAt jue, chatAM emane saMga, nahi, teA huM sAmAnya viSayanA saMgamAM paDuM ne te dhama sAdhanAne vaTAvIne ?' A vAta A che ke sAdhanA vakhane A saMga viSayAsakti, na UbhI thAya e mATe pahelethI ja sAdhanA sivAyanA kALamAM A pari sthiti UbhI karavAnI bhAre kazIza joI e. AtA derAsaranAM pagathiyA sudhI bAhyanI eTale ke sAMsArika sa MganI vAto karavAnuM ke bAhya lapharAM manamAM lATavAnu cAlu hAya, pachI maMdiramAM pesI sIdhA zI rIte vItarAgamAM ane asa'gamAM AvI zakavAnA ? A koNa karAve che ? bAhya para yAne sAMsArika padArthoM para vadhu paDatI mamatA ane Asakti e khataranAka che. eTale kharekhara te! e ochI karI vItarAga bhagavAna pAse jatAM pahelAM kamamAM kama daza miniTa paNa manane mahAramAMthI kheMcI vItarAga para joDAya pachI madiramAM vItarAga prabhumAM dila Thare. myAnamAM rahe te apava eTale ? meAkSa pAmavAnI hA ika icchA para ja sAdhanA phaLavAnI, ne meAkSanI icchA eTale apava nI icchA. meAkSane 'apavarga" kahe che. sthUlabhASAthI joie to ' apavaga' eTale jemAM 'pa'va nathI te. mUlAkSaramAM 'ka' va 'ca' va ema 'pa'varga che. emAM pAMca akSara che; pa - | - a - la - ma. 'pa' eTale pApa. 'ka' eTale ke phIkara, 'ba' eTale ke khAdhA - pIDA. 'bha' eTale ke bhaya, ne palaTAtA bhAva; ane 'ma' eTale ke maraNu. e pAMcanA vaga pa' varSAM jyAM nathI te apava che, mAkSa che, zabda vyutpattithI joI e te 'apa'=pagata yAne nIkaLI gayu che va'UMca - nIcapada, palaTAtA bhAva, vagerenu vagI karaNa jemAMthI, tene apava - kahevAya, mekSa kahevAya. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamane rAga prazasta ] [ 85 AvA apavarga arthAt palaTAtA ane caDa- bAdhaka bane che. svarganI pRhA svargano rAga utara thatA bhAvathI rahita, mATe ja saMgarahita e bhavabhegane rAga che. e hoya tyAM mokSane mekSanI icchA - jhaMkhanAvALe zuM gabIjanI rAga na UbhuM rahe e sahaja che. pUche, sAdhanA vakhate sAMsArika padArthonI AzaMsAne ne pratra - ema te phaLanI AzaMsA vinA padArthonA saMgane piSI, sAdhanAne azuddha-malina nirAzasaMbhAve ArAdhanA kare ane svargamAM banAve? nA, mATe ja sAdhanA vakhate dunyavI jAya, to tyAM bhavabhoga te maLavAnA; te zuM keIpaNa phaLano IrAdo nahi rAkhavAne. ahIM tethI e ya ene AgaLa para mekSa - bAdhaka prazna thAya - nahi bane ? pra. - pUrve saMjJAonI aTakAyata kahI, te u0 -nA, eNe svarganI pUrve AMzasA nathI karI dIdhI hoya emAM viSaya - parigrahanI ka karI, tethI vAstavamAM svarga sukha yAne bhavabheganI saMjJA ya baMdha thaI. pachI sAMsArika phaLa evI Asakti nathI laI AvyuM, ke je mokSaAzaMsA thavI saMbhavita ja kyAM che, te eno bAdhaka bane. mULamAM bhavabheganI AzaMsA ja tyAga eka judA upAya tarIke kahevo paDe che. svataH mokSabAdhaka che. kemake mekSa mATe nirmaLa u0 - vAta sAcI che, paraMtu saMjJAnI Azaya joIe, ane bhavabhoganI AzaMsA eka aTakAyatamAM A janamanA sAMsArika phaLanI malina Azaya che. eTale e saheje pelA nirmaLa AzaMsAne te niSedha thaI gayo eTale ene Azayane Ubhe thato aTakAve che. e svataH AzrIne jude trIjo upAya na batAvavo paDe; bAdhaka gaNAya. dA. ta. krodhano bhAva kSamAnA kintu A sivAyanA bIjA bhAvI bhavanA sAmAnya bhAvane svataH bAdhaka eTale e hoya tyAM sudhI nika devapaNuM vagere phaLanI AzaMsAne niSedha kSamAne bhAva AvavA ja na de. ema, saMsArakaravA phaLAzaMsAnA tyAgane eka judA upAya sukhanI cAhanA sAMsArika viSayenI AkAMkSA, tarIke batAvavuM jarUrI ja che. e mokSagya nirmaLa AzayanI svataH bAdhaka pra. - ThIka che, bhavAntaranA svArTAdi phaLanI gaNAya, tethI e svargamAM paNa nirmaLa Azaya na AzaMsA na karavA A trIjo upAya paNa jarUrI AvavA de. juo ho. kinta bhavAntaranuM e svargAdi phaLa AgaLa brahmadatta cakravatIe pUrvanA trIjA bhave jatAM mikSa phaLanI pratye zA mATe bAdhaka hoya? cAritra sAruM pALeluM; ane tapasyA joradAra ane je bAdhaka na hoya to evA phalanI karelI, paraMtu tyAM sanakumAra cakravatInI paTTaAzaMsA chatAM dharma-sAdhanAnI saMzuddhatAmAM kyAM rANI emane namaskAra karatAM enA suMvALA vAM Ave? kezanI laTa AgaLa lacI paDI, ne emanA pagane u0 - svAgadi phaLa e paNa bhavAntargata spazI gaI. te emanuM mana vihvaLa banyuM phaLa che, saMsAranI antargata saMsAramAM samA. jenA keza AvA mulAyama, enuM zarIra kevuMka viSTa yAne sAMsArika phaLa che eTale enI ya mulAyama ane goruM gulAbI haze ? AzaMsA suMdara nathI; kemake e AzAsita evA ciMtanamAM AgaLa vadhI; jo ATalI badhI svargAdi kSabhAvanI pratye svataH bAdhaka bane cAritra ane tapanI kaThora sAdhanA pachI jo A che. mokSa phaLa te bhoga-nispRha sAdhanAnuM sukha na maLe, te zuM kAmanuM ?" ema vicArI che. enI pratye bhavanaspRhA - AzaMsA svataH cakravatInA sukha levAnuM niyANuM karyuM, bhava Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 bheganI tIvra AzaMsA karI. A AzaMsA prazasta sneha yAne prazasta kaSAyano bhAva hate. nahatI karI tyAM sudhI Azaya nirmaLa hatA, prazasta kevI rIte ? mokSane anukULa hatuM, paraMtu have Azaya gautamasvAmI aSTApada paranA 1500 tApabagADyo, malina karyo, tyAM vAta khalAsa thaI sone khUjhavI sAdhu banAvI vIra prabhu pAse laI gaI. e marIne devalokamAM gayo, paNa tyAM Azaya AvyA tyAM sudhImAM te e tApasa kevaLajJAna malina, te marIne ahIM brahmadatta cakavatI pAmI gayA hatA, e prabhu pAsethI jANI, pitAne thaye te ya Azaya malina, te jIvanabhara mokSane kevaLajJAna nahi ene kheda kare che. tyAre emane pratikULa Azaya banyo rahyo. te marIne sAtamI AzvAsana ApavA - narakamAM gaye. vIraprabhu para gautamane sneharAga vAta A che; malina Azaya e nirmaLa Azaya pratye svataH arthAta sva-svarUpathI ja prazasta be kAraNe :bAdhaka che, eTale jIvane e AgaLa na vadhavA (1) bhagavAne gautama mahArAjane kahyuM, de. potAnI sthitimAM ja pakaDI rAkhe. A "gAyamA ! cirasaMsaThosi, cirapariciosi" niyama che - gautama ! tuM mAre dIrghakALathI saMbaMdhamAM chuM, cirakALathI mArA paricayavALe chuM, eTale tane je bhAva janA svara1thA mArA para gADha sneha che tethI tArAmAM vItarAbAdhaka heya ane jIvathI je chUTe e gatA ane kevalajJAna AvatAM aTake che. paNa na heya, e bhAva ene enI e ja tuM ciMtA na kara, kheda na kara, ke "huM jene sthitimAM rAkhI mUke che pelA bAdhya dIkSA Apu te badhAne kevalajJAna, ane mane ja bhAvamAM javA nathI detA, kevalajJAna nahi - A kheda na karIza, kemake Ane dAkhalo gaNadhara gautamasvAmIjI aMte tuM ane huM baMne tulya siddha thavAnA mahArAjane mahAvIraprabhu para bahumAna yAne snehayukta bhaktine bhAva. e svataH vIta. ahIM jovAnI khUbI che, ke prabhue neha rAga bhAvane bAdhaka hatuM, temaja prabhunI hAjarI hovAthI kevalajJAna na thavA badala kheda na karasudhI gautama mahArAjathI e chUTe tema nahoto, vAnuM kahyuM, paraMtu "tuM sneha cheDI de ema tethI e bhAve emane enI e ja chAvasthatAnI na kahyuM. kAraNa? prazastarAga heya nathI. prabhue sthitimAM rokI rAkhyA paNa vItarAgatA mATenI zvAna gautamasvAmIne e neharAga cheDI devA na kahyuM zreNI para na caDavA dIdhA. alabata eTaluM ahIM e ja sUcave che ke e sneharAga prazasta hate. samajavAnuM che ke zrI gautama svAmIjI mahArAjane (2) prazastatAnuM bIju kAraNa e, ke gautama kaI bhavabheganI pRhA-AzaMsA nahotI, chatAM mahArAjane bhagavAna upara sneharAga nisvArtha emane je vIra bhagavAna para sneha hatA, e bhAvane hate nirAzasabhAvanA gharane e snehabhavAntargata bhAva hare, mokSAntargata bhAva nahi. rAga hatA, temaja vItarAga devAdhideva para mekSAntargata bhAva te vItarAgatAne bhAva kahe. e rAga hatuM, tethI paNa e prazasta hate. vAya, ane enI bhUmikAne bhAva kaSAyanigrahane pra) - bhale prazasta rAga, paNa e vIta bhAva gaNAya. gautama svAmIjIne prabhu para rAgatAne aTakAvate hovAthI tyAjya te khare para bahumAna yAne chIe. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasta rAga kema heya nahi? ]. [ 87 www ja ne ? te prabhue "ene cheDa" ema kema A daSTAntathI ahIM sUcave che, ke bhavana kahyuM ? bheganA phaLanI AzaMsA jIvane e ja sthiti mAM rekI rAkhe che. pachI bhale evI AzaMsAu - deva-guru-dharma uparane prazasta - vAlI dharmasAdhanAthI e jIva svargamAM gaye; rAga tyAjya nathI, mATe e cheDavAnI jarUra nathI; kemake eja rAga vadhI jatAM jIvane deva te tyAM paNa e bhavabhAganI spRhAmAM rahe che, pUrvanI AzaMsAnA saMskAra ene bhavAntargata guru-dharma sAthe eTale badhe ekAkAra banAvI - bhAvamAMja rekI rAkhe che, mekSAntargata bhAvanI de che ke jIvane paramAtmabhAva sAthe bhedabhAva bhUmikAmAM javA nathI detA. mATe saMzuddha sAdhabhulAvI de che. kahe ke e prazastarAgane bhAva nAno trIjo jarUrI upAya "phalAbhisaMdhine parAkASThAe pahoMcI paramAtmabhAvamAM jaI pari - tyAga" yAne "sAMsArika phaLanI AzaMsAne Name che, ne e ahIMyA gaNadhara gautama mahArAja tyAga' mUko. ne prabhuparanAM prazastarAgamAM dekhAya che. e prazastarAganA lIdhe prabhunuM nirvANa sAMbhaLatAM (TIvaI-) parvamUtacaiva co:niSpakalAttA emane kheda thayela ane khedamAM prabhue AvA ja hRAAsTivanAta zahenAra zAraDa samaye mane kema A mokalya, e vicAratA hatamanapranthApi tava mavati rAmacathAprabhunA vItarAgatAmaya paramAtmabhAva para emanI pravRttimArAmarcana tathAvikSArAmAranajara gaI. ane prabhunA paramAtmabhAva parathI vAtAmattaH sAcaiva vItarAjamAyazalpaHI pitAnA paramAtmabhAva para najara gaI, ane yathAhuryogAcAryAH / 'yogabIjacittaM bhvsmudrprabhu paranAM rAgamAMthI mahArAgya ane AgaLa nimagnasyeSadunmajjanAbhogaH ttstytishyshaivadhatAM prabhu sAthenAM saMbheda praNidhAna thilyakArI prakRteH prathamavipriyekSA tadAkUtakAriNI mAMthI abheda praNidhAnamAM caDI gayA! mujjAsamAgamopAyanaM (ca ita) cetstducitne vIgarAgatAe pahoMcI tyAMja kevalajJAna cintAsamAvezakRdgranthiparvataparamavana niymaattpAmyA. bhedakAri bhvcaarkplaaynkaalghnnttaatdpsaarAve prabhunAM nirvANane prasaMga nahote bane tyAM sudhI prabhu paranAM bahumAnamAM prabhu kAriNI samAsene tyAdi / ataH saMzuddhaM hyetdiiparanA snehayukta bhaktibhAvamAM sthira hatA, dRzametaditi jinakuzalacintAditi / etacca tthaaeTale emane AgaLa apUrvakaraNa vagerenA vidhawiDhAmAna tattasthamAvatA karizma bhAvamAM caDavAnuM nahotuM thatuM. kaho, ke prabhu- saMdarAri II sAthenA bhedajJAna-bhedadhyAnamAMthI abheda-dhyAnamAM atha :- javAnuM thatuM nahotuM. bAkI prabhuparane rAgayukta evA prakAranuM (saMzuddha gabIja) ja bhaktibhAva prazasta keTine hAI tyAjya nahIM bheganuM utpAdaka banatuM hovAthI (gadvArA paNa AdaraNIya che. chatAM paNa e prazasta kaSA- apavarga-mekSanuM sAdhana banI zake). DAMgara yane bhAva hovAthI mekSAntargata bhAva na kahe- sivAyanA dhAnyanA bIjamAMthI kALe karIne paNa vAya, paNa bhavAntargata bhAva ja kahevAya. eNe DAMgarane aMkura pedA thAya nahi. A (saMzuddha zrI gautama mahArAjane enI eja sthitimAM gabIja) te granthibheda na karyo hoya tene paNa rekI rAkhyA. thAya che, kintu tyAre (carama yathApravRtikaraNa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaya yAkhyAno-bhAga 2 vakhate) ja thAya che, te pUrve nahi) ; kemake mATe azakta-ayogya ja banI javAnuM. carama yathApravRtikaraNanA sAmarthyathI tevA sAMsArika phaLanI AzaMsA chate prakArane prabaLa kSayopazama (tyAre) thayo hoya cAganI agyatA che. che. jevI rIte apramatta yati sarAgI hevA chatAM emane vItarAgabhAva samAna samartha kSa kemake, yogamAM prathama kakSAne yoga che adhyApazama hoya che. tethI e vItarAgabhAvanuM tma yAne zraddhAyukta jIvAjIvAditattvanuM ciMtana; sacoTa sAdhana bane che. jemake yogAcAryo ne emAM te sAMsArika viSaye je Azrava kahe che, - "gabIjanuM citta bhavasamudramAM tava gaNAya, enA pratye te pAkI napharata paDelAne kaMIka UMce AvavAnA anubhava joIe. te ja Azrava tatvanI haya tarIke yAne svarUpa che, te anubhava bhava-AsaktinI tyAjaya tarIke zraddhA karI gaNAya. je heya che zaktine zithila karanAre che, (anAdi) praka enA pratye te abhAva hoya. enA badale je tinuM paheluM vipriya (viredhI) darzana che, enI AzaMsA - cAhanA kare, ene prema kare, ane te tenA abhiprAyane anusaranAruM che. : te te eNe zuM e heya mAnyuM ? ke AdaraA bIjanuM citta mekSanA samAgamanuM NIya mAnyuM ? eTale A AvyuM ke adhyAtmabheNuM che. mekSanI ucita ciMtAnA samAvezane ane ega mATe jarUrI je AzravatattvanI zraddhA karanAruM che, granthiparvane bhedI nAkhanAra parama enI pratye sAMsArika phaLanI AzaMsA virodhI vAsamAna che. niyamA tenA bhedane kare che. che, tethI evI AzA ane AzaMsAvALuM saMkSepamAM bhavakArAgAramAMthI palAyana karAvanAra azuddha-malina gabIja vegane utpanna na ja kALaghaMTa samAna e gabIjacitta che. e praka. karI zake. e te AzaMsA vinAnuM vizaddha tividhI darzana che. e bhavamAMthI chUTakAro gabIja hoya te jagane utpanna karI zake, karAvanAra che. ItyAdi. eTalA mATe ja saMzuddha kemake yegane anurUpa bIja hoya te jagejinakuzaLa citta vagere (bIja) evuM che, tpAdaka bane. dA. ta. DAMgarane anurUpa DAMgara ke arthAt tevA prakAranA kALa Adi nimittathI bIja gaNAya, te DAMgarabIjamAMthI DAMgarano tevA tevA prakAranA svabhAve karIne phaLapAkanA akura uge, paNa ghauM-bAjarI vagere bIjA dhAnyanA bIjamAMthI DAMgara aMkura na Uge. prAraMbha samAna che. ahIM eka majene upayegI prazna UbhuM thAya vivecana - cogabIjanI sAdhanA traNa lakSaNavALI hoya cAlu sAdhanA vakhate sAdhya-zubhate "saMzuddha" sAdhanA gaNAya," ema kahyuM - phaLane vicAra gya che? - AvuM saMzuddha sAdheluM yoga-bIja hoya, te ja yogane lAvI zake. chele kAraNa kahyuM che, ke pra0 - sAdhanAmAM sAMsArika phaLa nI AzaMsA sAMsArika phaLanI AzaMsAthI je jinendrabhakti -vicAra na karAya, te zuM mekSaphaLane svarUpamAM AgaLa kaheze te svarUpa gabIja vicAra karAya ? ke na karAya ? sAdhete AzaMsA cAhanAM sAMsArika phaLanI che, u0 - prazna maje che, enuM samAdhAna tethI te citta mukhyapaNe emAM ja javAnuM. e che, ke mokSanI AzaMsA, ekSa-uddezane mana emAM lAgavAnuM nathI, tethI e yagaprApti vicAra jarUra karavAne, paraMtu te sAdhanA zarU Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA vakhate phaLanA vicAra nahi ] wwwwww karavA pUrve, zaru karatI vakhate avazya karavAnA jethI khIjA bhaLatA uddeza manamAM na Ave; paraMtu te vicAra tyAre ja karavAnA, kintu sAdhanA cAlu karyAM pachI nahi; kemake sAdhanA vakhate sAdhyaphaLanA vicAra karavA jatAM sAdha- nAmAM vega, jusso, ne tanmayatA lAvavAnu mALuM paDI jAya, e te ekalI zuddha sAdhanAmAM ja mana Ataprota rakhAya, te ja emAM jussA vega, ne tanmayatA rAkhI zakAya. [ 89 pra0 paNa je lakSya hAya, dA. ta. meAkSanu, te enI dizAmAM prayatna rahe e mATe tA lakSyane vicAra joI e ne ? wwwwwwwmne nA, khUba ja aheAbhAvabharyuM ane A prabhu ananya zaraNarUpa maLyAnI gagaDhatAthI bharyuM, dana karavAnI ane emAM tanmaya thavAnI vastu na bane. sAdhanA daramiyAna sAdhyanA vAra vAra vicAra sAdhanAnA pramaLa na banAvI zake. e teA sAdhanAnA vicAra ne sAdhanAnI lagana ja sAdhanAne joradAra banAvI zake. jue enA dAkhalA, mahAvIra bhagavAna para saMgama devatA gheAra upasanA julma varasAvI rahyo hatA, tyAre bhagavAne enI dayAnA vicAra na karyAM, ke A khicAro AvA upasa karIne bhayaMkara kama khAMdhI rahyo che, te enu zu thaze ?' AvI ciMtA na karatAM prabhue samabhAva sAthe upasa sahananI sAdhanAmAM aDagatA keLavI. aDagatA e, ke na teA upasaga para dveSa-kaMTALA-aruci, ke na tA upasarga karanAra para dveSa-aruci karavAnI. sAdhanAmAM tanmayatAnA hisAba che. sAdhanA che cAritra letI vakhate je bhISma pratijJA karI che, karemi sAmAIya" ne * sa sAnnaja joga paccakakhAmi,' arthAt ' samabhAvanI kriyA karuM chu" ane 'samasta pApayukta vyApAranA tyAga karuM chuM,' e pratijJAnA pAlananI sAdhanA. eTale e pAlanamAM ja tanmayatA rAkhavAnI che. e mATe AtmA sAthe ekameka banelA zarIra para bhAre azAtAnA prasa`ga Ave tyAM saheja paNa kradhapApa, arhatvapApa vagere na UThe, e mATe mana bhAre makkama karavuM paDe. manane kSamA namratA........ AdimAM khUba ja DUbADUba u enA vicAra te sAdhanA zaru karatAM pahelAM lakSya nakkI karyuM`` enI sAthe nakkI thaI ja jAya. dA. ta. meAkSanu lakSya che. eTale vItarAgatAnuM lakSya che, te manane nakkI karAya ke mAre A sAdhanA karavAnI che te vItarAgatAnA khAdhaka koi paNa sAMsArika vastunA rAgathI lAlasAthI nathI karavAnI. ema, dA. ta. yAga janI sAdhanAnuM lakSya adhyAtma-yAgamAM javAnuM rAkhyuM che, te manane nakkI karAya, ke mAre A sAdhanA karavAnI che te adhyAtmayAga eTale vratayukta tattva ciMtanamAM javA mATe karavAnI che; tethI enA khAdhaka aviratinA rAga ane atAttvika vikalpeAthI khacatA rahevAnuM che. Ama A vastu nakkI karIne sAdhanAmAM joDAyA, pachI teA e lakSyanA ma MtrajApa karyAM vinA zuddha sAdhanAmAM tanmaya thavAnuM. rakhAze. ke dA. ta. meAkSanA uddeza nakkI karI lai, jinA-rAkhavuM paDe. have ahIM je meAkSa-phaLanA, ke pAsanAmAM jinabhaktimAM jinendra-darzana-pUjana karAya eTale temAM ja tanmayatA rAkhavI che. te vacamAM vacamAM e vicAra na lavAya, ke ' A karIne mAre meAkSa joie che, mAre meAkSa joie. che,' kemake ema vicAra lAvavA jatAM vItarAga sAmA jIvanI dayAnA vicAra karavA hAya, te mana emAM laI javu' paDe. e kema mane ? du:khAnI jhaDI varasatI hAya ne kSamA namratA Adi akhaMDa jALavavA che, eTale mana emAM ja bhAre sthira karI rAkhavAnu kAma ja karavuM paDe. 12 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muccaya vyAkhyAne-bhAga 2 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmranan aNikAputra AcAryane kevaLajJAna mokSanI AkAMkSA che. mokSanuM lakSya nakkI che pAmelA puSpacUlA sAdhvIe kahyuM che, ke paraMtu sAdhanA kALe sAdhanAno ja vicAra che. "tamane gaMgAnadI pAra karatAM kevaLajJAna thaze." jinabhaktinI sAdhanA che, have sAdhanA-kALamAM eTale e nAvaDAmAM gaMgA pAra karI rahyA che. prabhune puSpa caDAvavA karaMDiyAmAMthI puSpa letAM tyAM duzmana devatAe nAvaDuM DolaDola karI letAM aMdara chUpAyela sApa hAthe karaDe, tyAM nAvamAM beThelA lokonA manamAM bhrAnti UbhI jinabhaktinI bhAvanA sAdhanA jarAya moLI na karI, ke "A mAthAmUDiyA sAdhunA apazukane paDe, ulaTuM vadhatI rahe, e mATe emaNe sarpa nAva DalaDola thaI che, tethI lokee emane daMzathI pIDAvALA pitAnA zarIra parathI AsaUMcakIne gaMgAmAM UMce uchALyA ! ane e kti uThAvI lIdhI. zarIranI pIDA manane kheMcavA vakhate varIdevatAe AcAryane nIce paDatAM jAya, paraMtu paramAtmAmAM ja mana evuM lagAvyuM bhAlAnI aNI para jhIlyA. AcArya bhAle paro- che ke mana zarIra para kheMcAya ja nahi. ema vAyA. anAsakata yogamAM caDI tyAMja kevaLajJAna pAmyA! je A jinapUjAnI sAdhanA vakhate "A pUjAthI have ahIM AcAryo phaLane vicAra na karyo mAre mekSa joIe che, mAre mekSa joIe che." ke mAre kevaLajJAna joIe che. mekSa joIe che te e phaLano vicAra phaLanI AzaMsA karavA A zuM AvyuM ? emaNe te potAnI saMyamanI rahe, te bhaktibhAvanI sAdhanAmAM jesa lAvasAdhanAne ja vicAra rAkhyA. te A rIte, ke are! vAmAM mana tanmaya zI rIte bane ? e to mAre saMyama pALavuM che, ne ahIM mAruM zarIra ' paramAtmabhaktinI sAdhanA eTale, jema navI lokene ane bhAle bheMkanArane asaMyamamAM- paraNelI rUpALI zrImaMta kanyAnI ArAhiMsAmA nimitta thaI rahyuM che !, temaja zarI- dhanAmAM pati enAmAM ja tanmaya thAya, ema ramAMthI lehI TapakIne nIce pANInA asaMkhya paramAtmAmAM ja tanmaya thavAnuM. tyAM pachI potAnA jIvanI hiMsAmAM nimitta thaI rahyuM che ! keva kaSTa-duHkha-sagavaDa ke mAna - ahaMndu kazAne huM hIna bhAgI ! dhanya che te siddha bhagavaMtane, vicAra nahi. nAgaketu e rIte bhakitamAM ekAke jemaNe zarIra ja rAkhyuM nathI, te koIne kAra banI paramAtmAmAM ne paramAtmabhAvamAM tanmaya ya pApa kriyAmAM ke duHkhamAM nimitta thatA nathI !" thayA, te potAnA zarIra-aheva vagere pratye ema karI zarIra para ane potAnA ahaMndu para taddana anAsakta banI gayA, ne anAsakta rAga-Asakti leza paNa eTale ke asaMyama na cagathI vItarAga banI kevaLajJAna pAme emAM thAya, temaja kepa-dveSa Adi asaMyama na thAya, navAI nathI. evI makkamatAmAM mana lagAvyuM. tAtparya, saMyamanI sAdhanAmAM tanmaya banyA, te tyAM zukala ekSa mATenI keipaNa sAdhanA dhyAnanI dhArAe caDI kevaLajJAna pAmyA. Ama e sAdhya phaLanI AzaMsA-jhaMkhanAmAM mana na ' tejasvI banAvI anAsakta yoganI laI jatAM sAdhanAmAM ja tamaya banyA. sAdhanA rUpa banAvavI paDe. eTale kevaLajJAna thAya. aNikAputra AcArya ema banAvyuM, nAgaketU mahAna zrAvaka prabhunI puSpapU nAgaketue ema banAvyuM, marudevA mAtAe karatA hatAM. pUjA zuddha karavA pUrve ei; paNa ema ja karyuM. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAmAM josa sAdhanAnA vicArathI ] [ ke emaNe hAthInA hodde beThA putra bASabhadeva bhaga karyA kare che e kAmamAM niSNAta nahi thaI zake. vaMtanI samavasaraNu-zebhA joIne AnaMda te e te mAnyuM ke,-"vAha! mArA dIkarAne A saMpatti !" paNa emane manamAM saheja ochuM AvyuM, vidyAnA ke hunnaranA abhyAsamAM dIkare,- huM enI pAchaLa hajAra varSa re ja ekatAna thAya, e ja emAM hezihave enI sAme AvuM chuM, te mane belAvo yAra thaI zake. nathI ? eka devatAne ya mane sAme levA moka- sAdhanAne vicAra eTale sAdhanAne ja late nathI ?" ema saheja manane duHkha lAgyuM, vicAra cAla joIe. paraMtu tyAM tarata ja mana vALyuM, "dIkarAne je mane bolAvavI hota te e ghara choDIne jaMga kharekharA vinayI ziSya gurunA aneka lana kaSTa sahavA zuM kAma jAta ? zuM kAma prakAre vinayane sAdhavAmAM mazagula heAya che. hajAra varSa jaMgalamAM bhaTakAvAnA kaSTa upAData? tyAM phaLano vicAra karatA nathI besatA, ke "mAre e te gharamAM ja mane bolAvIne besI raheta. A karIne guru-prema meLavavo che." e te paNa mane choDIne gaye, kemake ene huM ke bIjA pahelathI manane nakkI karI lIdhuM hoya che, ke kaI bolAvavA lAyaka, rAga karavA lAyaka lAgyA vinaya karIne mAre guruprema--gurukRpA joIe ja nahi, tethI e cheDI gaye. e sUcave che, ke je umakSanA lAla che, karmakSayane lAbha joIe che. paNa pachI saunA mATe ke potAnA karIne rAga karavA vinaya AcaratI vakhane phaLano kaze vicAra ja e lAyaka che ja nahi. ApaNAthI sau anya che. nahiM. mAtra "sArAmAM sAre vinaya dharma bajAvuM" judA che......ema maru devA anyatva bhAvanAmAM e je eka vicAra jAgrata hoya che, te ja e caDayA, te bIjA che to zuM ? paNa potAnA vinayamAM AgaLa AgaLa pragati sAdhe che. zarIra pratye ya anyatva bhAvanAmAM caDatAM anA- devapAlane prasaMga kahyo che. jaMgalamAM traSasakta yogamAM caDayA, ne tyAMja kevaLajJAna pAmI bhadeva bhagavAnanI pratimA maLI gaI, te bhagagayA ! vAta A che,- sAdhanA-kALamAM phaLane vAnanI bhaktimAM prasaMga Avye kaseTImAM, vicAra na karatAM sAdhanAne joradAra banAve, sAta divasa bhakti na maLatAM bhUkhyo rahIne, emAM jesa vadhAre. pAra Utaryo. te cakezvarIdevI kahe che "bhaktinA AmAM eka sAmAnya samaja (Common badalAmAM bhAga .pu.' A kahe che, Sense) nI paNa A vAta che. te sAdhanAnI 'bhaktinA badalAmAM mane bhakita Apa' kema vaphAdArI rAkhavI hoya te, jema bIjA kazAno A mAgyuM ? kaho, enI bhaktinI sAdhanA ja vicAra nahi, ema sAdhya phaLano ya vicAra bhaktinI kriyAnI vaphAdArI sAthe cAlatI. nahi kara. dA. ta. chokare bhaNato hoya, tyAre niSkAmabhAvanI bhakti cAlatI, phaLanI kazI mAre bhaNIne A thavuM che, te thavuM che vagere AzaMsA nahotI, tethI bhakita ja mAgI. vicAra karyA kare, te ene bhaNataramAM evuM te evI phaLAzaMsA vinAnI nirAzaMsa joradAra citta ane ekAgratA-tanmayatA nahi bhAvanI bhakitanuM phaLa kevuM maLyuM? devI kahe rahe tema hIrAnuM "saTiga yAne vaLavAra che, "tuM mAruM ApyuM nahi le, paraMtu A judA pADavAnuM zIkhate hoya tyAM phaLane vicAra tArI utkRSTa prabhunI bhakitathI UbhuM thayela puNya Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara] racaya vyAkhyAna-bhAga 2 A bhavamAM phaLavAnuM che, te tane AjathI saMzuddha sAdhanA kene prApta thAya ? e batAsAtame divase A nagarane rAjA banAvaze"! vavA TIkAkAra mahaSi lakhe che, ke e saMzuddha kema utkRSTa puNya? sAdhanA "abhinaMgranthi" eTale ke jeNe hajI granthibheda nathI karyo, evA jIvane paNa carama kaho, phaLane vicAra nahoto. tethI bhakti yathApravRttikaraNanA sAmarthyathI prApta thAya che. joradAra cAlatI; eNe utkRSTa puNya UbhuM karI zako alabat ahIM sthibheda nathI karyo eTale ApeluM. prazna thAya,- gautamasvAmI mahArAja prabhunI vANI kevI rIte sAMbhaLatA ? te kahyuM "viyi hiya prava - samyaktva prApta nahi eTale suNaI savaM" arthAt pote AkhI dvAdazAMgI mithyAtva hovA chatAM saMzuddha pariNAma kema ane 14 pUnA racayitA chatAM jANe pote thAya ? kazuM nathI jANatA, ane "ahe ! bhagavAna u0 - samyaktva ane ene pamADanAra AvuM kazuMka avanavuM adbhuta kahe che !" ema apUrvakaraNanA zubha pariNAmanI bhUmikArUpe vismaya sAthe sAMbhaLatA. A rIte sAMbhaLavAnuM kamene tathavidha kSepazama e UbhuM thAya kayAre bane ? zravaNanI sAdhanA vakhate "mAre che ke enA baLa upara saMzuddha pariNAma ane A zravaNathI karma khapAvavA che, mAre mekSa joIe che, mAre mekSa joIe che, ema saMzuddha sAdhanA AvI zake che. A tathavidha phaLane vicAra sAdhanA-kALamAM lAvI lAvIne karmakSacopazama carama yathApravRttikaraNanA zubha adhyavasAyanA sAmarthyathI Ubhe thAya che. na bane. e te zravaNa eTale basa zravaNa, emAM phaLane vicAra lAvyA vinA aho yathApravRttikaraNa carama eTale ke chelluM. arthAta jenI pachI have apUrvakaraNa AvavAnuM che. bhAva, gagadabhAva ane ekAkAratA sAthe zrAvaNa-sAdhanA karavAnI hoya. te ja jANe navuM eTale A carama yathApravRttikaraNanA adhyavasAya ja ane adbhuta sAMbhaLavA maLI rahyuM che ema pUrvanA yathApravRttikaraNanA adhyavasAya karatAM vimita hRdaye sAMbhaLavAnuM bane. sArAMza jema UMcI koTinA hoya, e svAbhAvika che, ane sAMsArika padArthanI jarIke AzaMsA rAkhyA vinA e mehanIyakarma AdinA tevA kSapazamathI dharmanI sAdhanA karavAnI. ema sAdhanA-kALamAM UbhA thAya che, eTale ja enA baLa upara mekSAdi phaLano paNa vicAra karatA nahi besavAna, sazuddha pariNAma AvI zake che. phaLane nirNaya te sAdhanA zaru karatAM pahelAM karI dIdhuM. have sAdhanA kALamAM sAdhanAne azuddha pariNAma hoya tyAM vizuddha pariNAma prave- mithyAtva udayamAM che eTale malina- vadhune vadhu nirmaLa tathA tejasvI banAvavAnI ja kevI rIte ? vicAra rAkhavAne. u - jue, sAtame guNaThANe rahelA saMzuddha sAdhanA kene prApta thAya? apramata muni hajI vItarAga nathI banyA, vItahave ahIM "atyaMta upAdeya buddhi saMpa- rAga te dazamAM guNaThANuM pachI 11 me ke 12 natA...." vagere traNa lakSaNavALI gabIjanI me guNaThANe banelA hoya, tethI 7 me guNaThANe Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtva chatAM saMzuddha bhAva kema? sAMkhyamata ] hajI rAgane udaya che, chatAM emanI apramattatA sAMkhyamatanI saMmati - evI che, ke jANe e vItarAga jevA che. jina- yogIjanuM citta e bhavasamudramAM DUbezAsanamAM apramatta bhAvane eTalA badhA ucca lAne emAMthI a5 aMze UMce AvavA je keTine batAvyuM che, ke tyAM saMzaya bhrama, anubhava che. visamaraNa, dharmamAM anutsAha ke tevA prakAranA rAga-dveSa vagere na hoya, zuddha dharma-anuSThAna sAMkhyamate cetana AtmAne puruSa kahe che, svAdhyAya Adi paNa evA sahaja bhAve cAlatA ane e kuTastha nitya mAnya che, eTale ke hoya, ke emAM evI AturatA na thAya ke enAmAM zuddha caitanya hovAthI bIjA koI paNa AnA pachI A karuM, A karuM. eTale badhe kartutvabhetRtva sukha-duHkha vagere dharma nathI emAM AtmA Tharelo hoya, zuhAnI paNa Atura hatA. e badhA dharma sattva - rajansa- tamasa ratAne jinazAsana pramAdabhAva kahe che. mATe triguNAtmaka prakRtitavanA che; paraMtu puruSa- te juo - AtmAnuM prakRtimAM pratibiMba paDavAthI e prakRtinA dharmone pitAnA mAnI le che. jainazAstromAM kahyuM che ke, sAMkhyamate puruSa-AtmA asalamAM sadAne AhAraka labdhivALA 14 pUrvadhara mATe zuddha- mukta - niraMjana- nirAkAra. te AhAraka zarIra banAve emAM AhAraka zarIra kadIya azuddha thAya nahi, keIthI baMdhAya nahi, nI nAmakarma udayamAM Ave ane te che ane guNa kazuM kare nahi, kazuM bhagave nahi. te pachI mAge udayamAM Ave, AhAra zarIra nAmakarmanI A badhI dekhAtI ghaTamALa zI rIte cAle che? puNya prakRtti baMdhAya che ke guNaThANe, kemake te ke prakRtine vaLagADa vaLagyA che, tethI ucca puNya bAMdhavA mATe apramattalAva jaI cAle che. satva, rajasa ane tamasa, A traNa tyAre e udayamAM Ave 6ThThA guNaThANe kemake guNone eka samUha enuM nAma prakRti. e e udayamAM AvIne kAma karavuM che AhAraka sAmyavasthApana hoya tyAM sudhI prakRti. emAM zarIra banAvavAnuM, ane e banAvavAmAM jyAre viSama avasthA hoya, tyAre e mahatva jIvane pramAdabhAva che ema jJAnIo dekhe che. che. tava bane. tyAre jyAM 7 mA guNaThANe ATalI paNa viSamAvasthAmAM jyAre tame guNane vadhAre DAbhanI ya AturatAno rAgabhAva nathI, evA hoya, tyAre tAmasabhA pragaTa thAya. tAmasabhAcha mA guNaThANe rahelA apramattamuni kaho mAM kAma-krodha-lobha, meha-mAyA, mada-matsara vAstavamAM sarAgI hovA chatAM vItarAga jevA abhimAna, kSudratA - svArthI dhatA- vairAnubaMdha hoya che. basa e ja rIte carama yathApravRtta lakSmInI mamatA-Asakita... vagere vagere de khAsa mithyAtvanI maMdatAthI evI apAze Ave. A tame guNanA atirekanAM sajana che. madhuratA UbhI thAya che ke tyA saMzuddha bIjasAdhanA ethI ulaTuM AvI zake che, pachI bhale vAstavamAM mithyAtva janita malinatA hoya. AnA para sAMkhya yogA- sattvaguNane atireka thAya tyAre sAtvika cAryanI saMmati batAve che, e kahe che,- bhAve pragaTa thAya ane emAM dayA-kSamA-namratA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 zAMtatA, ahiMsA satya-nyAyanIti,-tyAgabrahma- AnuM nAma bhava samudramAM alpAze UMce Avacarya-saMyama, prabhubhakti-sAdhusevA-papahAra, vAnuM thayuM. bhavasamudramAM sarvesarvA DUbelApaNuM maitrI-prada-karuNuM vagere vagere sadguNe pragaTa A ja che ke jaDa viSayasukhone potAnI cIja thAya. mAnI emAM sarvesarvA layalInatA hoya. have jyAre enAthI kaIka paNe UbhagavAnuM thayuM, te raje guNa madhyamAM che, e calanasvabhAva che, e sarvesarvA layalInatAnI mAtrA ochI thaI tethI e pravRtti karAve te paNa jene atireka ne e ja bhavasamudramAM kAMIka UMce AvavAnuM heya enA pakSe rahI ene anurUpa pravRtti karAve. thayuM kahevAya. dA. ta. tame guNane atireka hoya tyAre rAjasa guNanA baLe viSayamAM IndriyanI doDadhAma karAve A thavAthI pUrve puruSa jaDa prakRti para hiMsAmaya duSka karAve, asatya-apriya vacane pUrNa yAne atyaMta Asakata hatA, jaDa AsabelAve, cerIo lUMTaphATa karAve, meTA pari ktine puruSa para je prabhAva hatuM, te have graha vagerenI pravRtti thAya. paraMtu satvaguNa AsaktinA prabhAvamAM zithilatA nabaLAI Ave jemAM heya tyAre rAjasabhAvanA baLe dayA- che. asalamAM prakRti ja kartA-jJAtA -katA. dAna-jinabhaktinAM anekavidha anuSThAne aneka vagere bane che, paraMtu puruSa prakRti sAthenI ekadhArmika pravRtio, tathA dharma sAdhanAo thAya. maktAthI mAnI le che ke "cetana e huM ja pra-mULamAM prakRti ja jJAtA draSTA kartA katA, kartA chuM, jJAtA chuM, bhoktA chuM,..vagere paraMtu vagere che, te pachI ethI puruSane zuM ? puruSa have gabIjanuM citta UbhuM thavAthI kAMIka to taddana nilepa che, ane chatAM puruSa AtmA bhAna thAya che ke "A jIMva jJAtRtva - jJAtA draSTA vagere kema kahevAya che? tRtva vagere dhAMdhala mArI nahi, kintu jaDa prakR tinI che. "boduM chutha arthAt prakRti u0-Ane javAba A che, ke prakRtti huM te judo ja chuM, ane prakRti mArI priya svaccha arIsA jevI che, emAM puruSa prati- nahi, kemake e A rjIva AdithI mAre biMbita thAya che; ane jema ke arIsA para saMsAra saje che." Ama puruSane prakRtimAM DAghaDugha hoya te arIsAmAM pitAnA mukhanuM vipriyatAnI kAMIka "IkSAyAne darzana thAya che. pratibiMba jenAre mAnI le che, ke "mArA mukha e te ja thAya ke pahelAM prakRti sAthe pote para DAghaDugha che, kintu vAstavamAM mukha svaccha abhinna che ema samajI arthAt prakRtithI che. ema puruSa paNa atta aphatA che. puru pitAne abheda samajI prakRtinAM sarjana ane SanA A bhramathI jaDa viSayanA sukha pitAnA upabhegamAM je priyatAnuM darzana karatA hatA ne mAnI emAM layalIna rahe che. have rasa rAkhatA hatA, tenAthI ene saMsAra nira jyAre yogabIja UbhuM thAya che, tyAre ene vadhi-amaryAdita Ubhe rahe te joI bhaDaka pAme. kAMIka bhAna thAya che ke "prakRtithI huM judo ne ethI have prakRti vipriya lAge, apriya lAge. A viSayasukhe te prakRtinA gharanA che, eTale mArA pitAnAM nahi." tyAre e bhedajJAnathI e kAMIka phUTasthanitya puruSamAM vipriyatAvirata bane che, A vivekakhyAti kahevAya che. darzane kema : Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa pAkane prAraMbha bIjathI ] [ 95 pra - puruSa te phUTastha nitya ane mAtra anAdinA tIvra viSayarogane saMlezanI gAMThane zuddha caitanya svarUpa hoI e nirguNa-nirmaka avazya bhedI nAkhe che! hovAthI emAM jJAna-darzanAdi guNadharma hatA A hisAbe samajo, ke jIvane gabIja nathI, te e vipriyatAnuM darzana kema karI rI januM citta UbhuM thayuM eTale te have anaMta zake? vipriyatAne anubhava kema karI zake ? anaMta kALathI cAlI AvelA saMsArarUpI anubhava te prakRtine dharma che. kArAgAra-kedakhAnAmAMthI nIkaLI palAyana thaI u0-vAta sAcI che. paraMtu A darzana javAnA samayane jANe ghaMTa vAge! tethI vegapaNa prakRti ja kare che, paraMtu have te puruSanA bIjanA cittane bhava-cAraka palAyana kALaghaMTA pratinidhi tarIke darzana kare che, eTale jyAM kahevAya. "cAraka eTale kedakhAnuM. vAta sAcI puruSanI prakRtithI judAI joI te ene abhi che--anAdi anaMtakALathI saMsAra je prAya have prakRtinA katRtva-bhetRtvAdi dharmathI cAlI Avyo che, te tIvra viSayarAganA puruSanI aliptatAne raheze, ne tethI prakRti saMkleza para cAlI Avyo che, emAM have maMdatA. have te abhiprAyane anukULa pravRtti karanArI Ave, ane tyAgabIja-citta tarIke je parabanaze; je aMte puruSanA sarva mokSane nipa- mAtmabhaktinuM citta bane, to have kAMI pUrvanI jAvaze. AnuM mULa kAraNa gabIja-citta che jema anaMtAnaMta saMsAra-bhramaNa rahe nahi. mATe kahevAya ke gabIja-citta e kSisa- enuM ja nAma have amita saMsAravAsanI mAgamanAM bheTaNArUpa AmatraNarUpa citta che. kedamAMthI chUTakArAnA samayanuM elAna. eTale A gabIja-citta bhegane ucita guNo, je viprikSA" thaI arthAt "prakRterahaM pRtha gAcAryanA mate puruSa(AtmA)ne prakRtimAM dharma, ane kAryavAhInI ciMtAne potAnAmAM prati karatAM huM (puruSa) judo" evuM bhedasamAveza karanAruM bane che. eTale citta mAtra cogabIjane ja vicAra karIne besI rahenAruM yamAM apasArakArI bane che, mukta karanAra mA darzana thayuM. e jIvane saMsAramAMthI TUMka samanahi, nahitara te e kAyama mATe mAtra yAga bane che. bIjanI avasthAmAM ja rahe, AgaLa ga tarapha vadhI ja zake nahi, kintu uparanI kakSAnA bhAva, phaLa pAkano prAraMbha bIjathI : - guNa, dharma vagerenA vicAra karanAruM paNa hoya granthakAra maharSi A pramANe pAtaMjala chetethI ja e citta granthi-parvatane bhedavA roganA AcAryonI saMmati darzAvI kahe che, ke mATe parama vA samAna bane che. "zuddha di uta pharatA Ajinakuzala- granthi" tIvarAganA saMkalezanI gAMTharUpa ciMtana Adi pUrvokta atyanta upAdeya buddhi che, ne e nAnI sUnI nahi, paNa jANe moTI Adi traNa vizeSatAothI saMzuddha hoya, e parvata jevI abhedya hoya che ! AvA meTA "Iza yAne AvuM hoya che. ahIM TIkAmAM rAga-kalezane paNa teDavAnI tAkAta gabI- Idazane bhAva batAvatAM kahe che, ke evuM janA cittamAM che, ciMtanamAM che. eTale ene "saMzuddha jinakuzaLa ciMtanAdi e phaLa pAkaahIM vajInI upamA ApI. IndranuM vajI moTA vAnA AraMbha samAna che. bIja pakavIne parvatane ya bhedI nAkhe, ema A gabIjanuM AgaLa phaLa nIpajAvavAnuM che, tenA pUrve citta eTalI badhI tAkAtavALuM hoya che ke e pAka-vidhi cAlavAnI che. dA. ta. cokhAne Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 bhAta karavA mATe cekhA cUle caDAvyA, te ciMtana Adine cagya tevA prakAranA kALa, emAM have pAkavAnI prakriyA cAle che; arthAt upAdAnanI egyatA vagere sAmagrI maLavAthI e cAkhA kamasara caDavA mAMDe che, ne aMte garUpa phaLane pAka thavAne AraMbha thaI jAya pUrA caDI bhAta taiyAra thAya che. e cekhAno che. agara savAla thAya, ke evuM kema, ke tathAphaLapAka thaye. A phaLapAkane prAraMbha kyAMthI vidha kALa Adi sAmagrI AvI maLe tyAre thayo ? te ke cUle garama pANImAM cekhA pAkane prAraMbha thaye?' ene javAba e che, oryA tyArathI zaru thaI gayo; kemake agni ke tevA prakArane svabhAva ja che ke tevI tevI ane garama pANIne ga ja cekhAne pUrI sAmagrImAM tevA tevA kArya prAraMbha thaI ja pAkavA sudhI laI jAya che, e batAve che, ke jAya. dA. ta. upara kahyuM tema cekhAne agni pAkano prAraMbha khAne e baMnene vega pANIne vega vagere sAmagrI maLe tyAM pAkane maLyo te samayathI zaru thaI gaye. arthAt cekhA caDavAnI prakriyAne prAraMbha thaI basa, A rIte ja saMzuddha jinakuzaLa ja jAya, evo e sAmagrIne svabhAva ja che. 2. yogabIja : AcAryAdi - ciMtanAdi (TI)-7 meva jevaDha coLavijJamiti (TIkArtha) :-AcAryAdine viSe paNa eTale tadanantarAbhidhitsayAha ke AcArya upAdhyAya tapasvI Adine viSe paNa A ja kuzaLa cintana Adi (e ga(TIma)-gavArSAi tatva bIja che, ane te paNa) vizuddha eTale ke vizuddhaM bhAvayogiSu // saMzuddha ja (joIe). kevA prakAranA (AcAvaiyaavRtyN ca vidhiva yadine viSe?) te ke "bhAvagIone viSe." raddhAzaya vizeSataH | 26 // kintu adharma mAMthI banelA dravyAcAyAMdine viSe nahi; kemake jUThA svarUpavALI vastumAM sAcA (TI)-bAvAvivA" bAvA tarIkenI bhuddhi suMdara nathI (gaNAtI). vAdaLAva tavANiar utava kurAsTavittA ivivecana :virATuM-saMkhera ! viziSTapu ? bA devapUjAmAM gurubhakita na samAyI: Avogi" = TUMthAvAryAvidhama - jinopAsanAne sarvottama yogabIja tarIke sakSamg phUTache vastra phUTavusuvA 1 batAvI, paNa mAtra e ja gabIja che, evuM ( artha :-) mAtra A ja ekaluM coga- samajavAnuM nathI, kemake bIjA paNa gabIja bIja nathI, eTale bIju bIja kahevAnI che. tethI have bIjA yogabIjanuM varNana kare IcchAthI kahe che, "AcAryAdigdapi"... che, ne kahe che, ke (gAthArtha -) AcAryAdine viSe paNa AcAryAdinuM kuzaLa ciMtana Adi paNa A vizuddha (kuzaLa cittAdi), te paNa bhAvA- yogabIja che. cAryAdine viSe (karavuM joIe.), ane vidhi- AcAryAdi kahyuM emAM "Adi eTale upapUrvaka tathA zuddha Azaya vizeSathI vaiyAvacca dhAya tapasvI vagerenuM paNa kuzaLa ciMtana (karavI joIe). karAya, emane vAcika namaskAra tathA praNAma Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurubhakti devabhaktimAM na samAya? ] [ 97 pUjA vagerethI kAyika upAsanA karAya, e vidyamAna nathI. tethI te ApaNane bhagavAnanI AcAryAdinI upAsanAnuM bIju gabIja che. vANI sAkSAt sAMbhaLavA maLe, ke na to ApaNane AcAryAdinA kuzaLa ciMtanamAM emanA sadaguNo- bhagavAna taraphathI sAraNuM vAraNA maLe. sAdhanAo -sukRtanuM ciMtana Ave. jagata para sAraNuM-vAraNuM eTale? emanA upakAronuM ciMtana Ave. dA. ta. jIne sAraNa eTale smAraNe ApaNe ApaNuM dharmopadeza ApI kevA pApa choDAvI dharmAtmA jiMdA ke prAsaMgika ka bhUlatA hAIe, yA banAve che ! kudeva kugurukudharmanI aMdhazraddhAnA kevA jhera okAve che ! nAstiktA ane artha ApaNA vrata-niyamanA ke saguNanA pAlanamAM khalanA karatA hoIe, te ApaNane yAda kAmalaMpaTatAthI naraka tarapha doTa mUkanArAne kevA mahA Astika tathA samyagdaSTi banAvI svarga karo ke "A tAruM kartavya che, A tArA vrata maphagAmI banAve che! vaLI pitAnI pavitra che | niyama che, e na bhUla!" vAraNA eTale ApaNe mA bhUlI ubhAge dharmasAdhanA saMyama sAdhanA vagerethI bhavya jatA hoIe, ApaNane na zobhe evA kAryamAM, jIvane kevA prabhAvita kare che. A badhuM evI vANImAM, evI vicAraNAmAM paDatA hoIe ciMtavavAnuM Ave. ema mahAna pUrvAcAryo te e karatAM ApaNane vAre, reke. AdinA prabhAvaka prasaMge ane AtmaparAka ciMtavAya. - have ApaNe ahIM kartavya bhUlatA hoIe, vAcika upAsanAmAM "name AyariyANuM" , ke akAryamAM paDatA heIe te sAraNuM-vAraNA , karavA kAMI bhagavAna nathI AvatA temaja e . "name uvajajhAyANaM' "namelee savvasAhUNa vinA ApaNane cAle evuM nathI, kemake ne bolIne jApa, emanA stotre, ne guNagAna * anAdinA kusaMskAravaza ane karmaparAdhIna ApaNe Adi Ave. satkAryo-sakta-sadguNa vageremAM sadA kAyika upAsanAmAM emane vaMdanA, sthira ja rahenArA ane AgaLa pragatizIla supAtradAna, satkAra-sanmAnAdi Ave. A bananArA hotA nathI. eTale e mATe te trividha AcaryAdi upAsanA zuddha manathI ApaNane moTAnI vAraMvAra preraNAnI jarUra hoya nirAza saMbhAve ane uchaLatA bhAvollAsathI che. ema, eja anAdi kusaMskAravaza ane karma karavAnI. pahelI gaSTimAM Avela sAdhaka vaza ApaNe ubhAge janArA, tathA deze ane yegI dehadaSTi, pudgalAnaMdIpaNuM ane pratyenA sevanamAM paDanArA hoIe chIe, tyAM mehamAyAnI ghelachAne paDatI mUkI Atma- ApaNane ke moTA reke e paNa atyaMta daSTivALe, AtmahitanA rasavALe, ane jarUrI che. tyAre devAdhideva jinezvara bhagavAna bhagavad-bhajana vagerenA pakSapAtavALo banyo te ApaNane pratyakSa nathI. bhagavAna maMdiramAM che. eTale saheje e devapUjakanI jema guru- pratyakSa che, te mauna che, ApaNane kAMI kahetA pUjaka paNa bane. nathI. eTale ja sAraNA-vAraNa karanAra pra.-devAdhideva paramAtmAmAM te badhuM gurutatvanI jarUra che. guru pratyakSa che, samAI jAya; te pachI emanI upAsanA karIe ApaNane hitavANI saMbhaLAve, dharmane emAM gurunI upAsanA na AvI jAya? upadeza Ape, sAraNa-vAraNa kare-te paNa 24 u-devAdhideva jinezvara bhagavAna atyAre kalAkamAM jyAre jyAre jarUra paDe, ke prasaMga ApaNane pakSa che, pratyakSa ApaNI najara sAme Ave, tyAre tyAre, gurune vega hAjara ja hoya, 13 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 eTale guru-tatvanI to pahelI jarUra paDe. eTalA mAgIe emAM keTakeTaluM maLe? kahe, "e devI ja mATe prabhunI badhI pUjA-stavanA karyA pachI AgaLa AMdhaLAnI mAgaNI jevuM che, eka caityavaMdanamAM aMte "jayavIyarAya" sUtramAM paheluM mAgaNImAM sattara vAnAM maLe." A mAgyuM, "suhaguru jege, tavayaNa sevaNA, AMdhaLAnI mAgaNI jevI bhAve zubha gurune coga ane tatvacana sevA - bhave zaraNa levAnI mAgaNI :AsavamakhaMDA" eTale ke A jIvana paryaMta, eka AMdhaLAe devI AgaLa lAMghaNe kheMcI yA saMsAranA aMtaparya ta, akhaMDa maLA" ane "bhUkhya bhUkhe marIza paNa tArA prasanna thayA pachI A mAgyuM ke "he vItarAga mama hujaja ne? vinA nahi jAuM, 21 upavAse devI rIjhI kahe sevA ve have tumha calaNaNuM" arthAt mAre che "mAga, eka ja vastu mAge te ApIza!" , bhave bhave tamArA caraNanI sevA maLe. ekamAM AMdhaLe kahe, "bha jarA pUchI AvuM.' gaye saMsAra paryata maLe kahyuM, bIjAmAM have bhave vaNika pAse, salAha laI AvIne mAge chemaLe kahyuM. baMnene bhAva sarakhe che. A bolIe "jhaverAta-senAnA dAgInAothI bharacaka zaNatyAre praNidhAna" eTale ke je belIne mAgIe gArelI mArI putravadhune senA jevA mahelanA chIe emAM mananuM sthApana joIe. "bhave have sAtamA mALe enA dIkarAne senAnA hiMDoLAmAM bolIe tyAre. hIMcatI huM jouM." devI stabdha thaI gaI! vara"bhave bhave mAMgIenuM citra - dAna pramANe ApyuM, AMdhaLAe AmAM keTakeTaluM mAgyuM? javAne AMkha mAgI, vaLI patnI mAgI. mananI sAme bhavabhavanA vartula Ave, e patnIne dIkare mA, e dIkarAne vahu A bhavanuM eka vartala, emAM ApaNe chIe mAgI, e vahune paNa dikare mA, sonA je ne ApaNI sAme bhagavAna che, ne emanI sAta mALane mahela mAge, putravadhune senAnA ne sevAmAM ApaNe chIe. pachI A vartulanI hIrA-mANeka-motInA alaMkAra mAgyA, tyAre AgaLa AgaLa vastu le che, jenA eka cheDe mekSa evA mahelanA mAlika tarIke pitAne sArA che. A vartulemAM kalpanAthI bhagavAna maLyA gharanI kanyA patnI tarIke maLe e mATe duniche, ne ApaNe emanI sevAmAM chIe -ema yAmAM enI moTI zAkha ane e mATe larapUra praNidhAna karavuM joIe, manane nirdhAra karavAne. dhana paNa joIe to te paNa peTAmAM mAgI A je roja ne reja karIe, te emAM lIdhuM ! eka mAgaNImAM 17 mAgaNI ! navana prakAza maLe, ane emAM AnaMda paNa evI A bhave guruonI ane prabhukeIera Ave. temaja praNidhAnane prabhAva caraNanI sevA maLe e mAgaNI che-emAM sadgati, che ke guruga ane prabhucaraNa-sevAne yogya vipula nakkara sAdhanA-sAmagrI, caraNa-sevA karavA sadgati paNa maLe; ane sadgati maLe eTale mATe ucca citta-samAdhinuM baLa, ane vine keTakeTaluM sAruM maLe ! eTale kahe, prabhu pAse abhAva...vagere vagere avAMtararUpe keTakeTaluM mAgI A eka "guruyoga ane jinacaraNa-sevA lIdhuM ! A te prAsaMgika vAta thaI. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIja-2. AcAryAdi-vaiyAvacca khIja-2. AcAryAdi-vaiyAvacca khIjuM khIja AcAryAdimAM kuzaLa ciMtanAdi eka muni jinakalpa-cAritra svIkAravAnI tathA vaiyAvaccanI ArAdhanA che. A AcAryAdita kAi matAve che. AcAya mahArAja kahe che, pahelAM salekhanA karo. 'salekhanA' eTale emAM tana-manane ghasInAkhavA paDe, kAyAnI sukhazIlatA - ane mananI kAyaratA phagAvI devI paDe, kahe, tana teDI nAkhavuM paDe, ne mana meADI nAkhavuM paDe. kaparA mArge cAlatAM-manane 'nathI phAvatu' na rakhAya. game tevA bhAre kaSTa parIsahu manane vAvavA paDe. teya saheja paNa kheda-arucithI nahi, kintu khuzIthI vadhAvI levA paDe. tyAre mana meDI nAkhyuM kahevAya, e gurutattva che. enI jIvanamAM zI jarUra che ? te ke pahelAM joI AvyA tema AcAryAdi ApaNane hitanI ArAdhanAmAM joDavA ane ahitakara virAdhanAthI bacAvavA mATe che, kemake ApaNe AtmahitanI yAne dharmanI ArAdhanAmAM bhUlakaNA svabhAvavALA chIe, eTale e aTa bhUlIe! tyAre virAdhanAnI khAkhatamAM cAra jAgrata chIe, kazuM' bhUlanArA nahi ! dharmAMnI virAdhanA thAya che. iMdriyAnA pApe. IMdriyA enA viSayAmAM lIna banI dharmonI virAdhanA karAve che, ne ApaNe ISTa IMdriya-viSayA pakaDavAmAM kyAMya bhUlatA nathI. are ! vItarAganu dana karatA hAI e paNa khAjumAM rUpALuM ramakaDu Avyu tA jhaTa enuM sukha ne zarIra joI levAya che ! te paNa mukha kharAkhara yAda rahI jAya, ema joI levAya che! tyAre hajI kadAca, bhagavAnanuM mukha evuM yAda na Ave! A ApaNI sthiti che, dharmAMmAM bhUlakaNA, 4 mAM cora !' mATe gurutattva arthAt AcAryAdi ApaNA mAthe joI e. gurutattvanuM kema ATalu'-badhu mahattva kAraNa spaSTa che- jIthamAM meTAmAM meATA avaguNu ahaMkAra-Apamati ane svecchAcAranA che. ene nAthavA- dabAvavA-TALavA mahAkaThina che. hajI ghAra tapasyA karavI sahelI, parIsahuupasarga sahavA sahelA, paNa ahaMkArAdi mUkI devA bahu muzkela che. juA, jinakapa pahelAM salekhanA eTale ? ema kAyAne tapasyAthI kase. (1) upavAsachUTTa-aThThama...vagere kaye jAya. (2) pAraNe vagaI rasAnA sakSepa kare, tyAga Akhe. (3) bIjA abhigrahe dhAre. (4) rogamAM davA na le. (5) nirdoSa bhikSA na maLe teA divaseAnA divase upavAsa kheMce. DAMsa-macchara vagere parIsahe sahe. ema karI karI kAyAne kase. rAtanA pahelAM makAnamAM, pachI bahAra AMgaNAmAM, pachI gAma mahAra, pachI ramazAnamAM, jalamAM...kAyAtsaMga dhyAnamAM rahe. ATalI kaSTamaya sAdhanAmAM paNa sUtra-a nu dhIkhatuM pArAyaNa divasa-rAta cAlu! A khadhe mananI makkamatA evI keLave, ke kyAMya mana na bagaDe. manane koI ati kheda-ka TALA, ke koI upadrava Ave te saheja kAyAne kase. e tana teADI nAkhyuM kahevAya, paNa krodha, mAna vagere kaSAya na thAya, ema tana-mana ghasI nAkhyA e salekhanA karI kahevAya. mana kevA makkama karyAM hAya? game tevI bimArImAM paNa davA nahi! tamane ema lAgaze ke davA vinA tAva maTe ? pra0--tAva AvI gayA tA davA vinA kema cAle ? uzAstra kahe che, navA tAva Ave tyAre Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1oo] [gidaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga 2 pahelAM adama kare. kema ema? kAraNa e ja pelA muni A kace jatA, ne vacamAM ke peTanA deSane lIdhe kudarata ene pakAvavA vacamAM guru pAse jinakalpamAM javAnI AjJA tAva lAve che. traNa divasa bhUkhyA rahe eTale mAgatA; paraMtu guru kahetA "hajI vAra che." doSa baLI jAya. mATe te Aryuveda zAstra paNa ema karatAM varaso vItyA. tyAM have muninI dhIraja khUTI, te ekavAra AjJA mAgatAM, jyAM 'abhinave jvarodaNe viSa jAnIhi bheSajam / ' - gurue kahyuM-"hajI vAra che," tyAM pitAnI eka AMgaLIne TacAke bolAvatAM taDUkIne kahe navA tAvamAM davAne ya jhera samajatyAre che. have AmAM zI vAra che? bhAva e braNa upavAsa kare eTale vAta-pitta-kaphanA batAvyo. ke saMlekhanAthI A kAyAne hADadoSa baLI javAthI tAva vagere sahajatAthI zAMta piMjarazI te karI nAkhI, have zI vAra che ?" thaI jAya. davAnI jarUra ja zI ? - tyAM guru kahe che, "tame kAyAnI saMkhanA bIjI vAta e che ke evA gI puruSane te karI, paNa mananI saMlekhanA kyAM karI che? AhAra ja bahu ala5, eTale roga thavAne e karavAnI jarUra che, eTale vAra che." muni kAraNa ja na maLe. tamane lAgaze - samajI gayA. alapa AhArathI kema cAle? mananI saMlekhanAmAM kaSAyanI praha-bahu alpa AhArathI kema cAle? saMkhanA karavI paDe. u0-A samajathI cAle ke, "kahevata che pitAne ahIM abhimAna AvyuM, eTale soLe sAna, vIse vAna-soLa varasanI uMmara ja gurunI sAme AMkha jarA caDAvIne belAyuM thAya eTale "sAnI=akakala AvI jAya, ne 20 ke "have zI vAra che?" tarata e gurunA pagamAM varSanI uMmara thatAM "vAna zarIra uMcAI paDI gayA, kSamA mAgatAM kahe che, "prabhu ! bhUlya pahoLAI-jADAImAM taiyAra thaI jAya. have AgaLa ke meM ahaMkAra kaSAya na dabAvyo. have kaSAyanI khAvAnI jarUra eTalI ja ke zarIrane Teke saMlekhanA karAza." maLI rahe. A duSTAnta parathI samajAze, ke tyAga tapathI kAyA teDI nAkhavI sahelI che, parIA samajathI alpa AhArathI calAve. sahanAM kaSTa sahavA sahelA che, paNa--emAM rega thavA saMbhava nahi kayAreka nikAcita potAno ahaMkAra ApamatikarmanA udaye rega Ave, jemake sanatakumAra , cakavatIne ekI kalame saLa roga UbhA thaI svecchAcAra teDI nAkhave kaThina che. gayA, te davA vinA e sahI levAnI taiyArI. | mATe ja ahaMkAra sarva durguNemAM rAjA che. cakravatI e tarata ja dIkSA laIne 700 varSa e bIjA doSa durguNone paNa chAvare che, ne sudhI vinA davA-upacAre ane tyAga-tapasyA ahaMkAra doSane deSarUpe nahi mAnavA de, karye rAkhIne re sahyA hatA ne? AvA jAlima ahaMkAra-doSane Ama jinaka5 ke ekAkI vihAranI IcchAthI kacarI nAkhavA mATe jinazAsanamAM makkama mane saMlekhanA kare. ema ekatva bhAvanA gurutattava che, gurune mAthe dharavAnA che. keLave, lAyasAne niha kare, AtmAnuM satva cAritra-dIkSA laI guru kema karakhUba vikasAve. vAnA? to ke Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurunI zI jarUra? ] '[ to (1) eka te "gurustIthe" " gurune tIrthanI upAsya arthAt vIse kalAka upAsya che, mana- jema sevavA mATe guru karavAnA-tIrthanI ArA- vacana-kAyAthI upAsya che. tyAM pachI pitAnI dhanA karavI hoya te khedathI manamAM e na sagavaDa, pitAnI anukaLatA. pitAnI ruci na lavAya ke-A tIrtha giri bahu U e, bahu jovAya. gurusevA AgaLa pitAnI UMgha ne kaThina!" ema gurunI ArAdhanA karavI hoya te ArAma harAma thaI jAya. manamAM e na lavAya, ke "A gurune svabhAva duniyAmAM eka kanyA paraNIne sAsare jAya bahu teja!" guru eTale guru, tyAM pitAnI che, te dunyavI sukha khAtara patinI sevAsagavaDa na jovAya. eka hisAba hoya, duniyAmAM sagavaDa-meTAI vagerenI AgaLa potAnI sagavaDasevA ghaNA lebhAgu ane mahAdhanI karI, paNa ArAma-vaDAI ahaM tva, kevA bhUle che! pitAnuM phaLamAM bhavamAM bhramaNa sivAya kAMI dekhyuM nahi. zarIra thAke te thAkavA de, patinI sevAmAM have A cAritra-saMpanna nirmohI gurune sevuM, khAmI nahi AvavA devAnI. patinA rephamAM ArAdhuM, te mArA bhavanAM bramaNa maTI jAya. dabAI javAnuM. patinI IcchA mujIba ja vartavAnuM. guru ATalA mATe karavAnA. dUdhamAM pANI bhaLI jAya ema patimAM pote (2) guru karavAnuM bIjuM kAraNa e ke bhaLI jAya che. pati mijAjI ane sukhazIliye anAdine mahAdurguNa ahaMkAra, Apamati ne maLe te te ya nabhAvI le che. vecchAcAra teDe che, te gurune mAthe rAkha- je dunyavI tuccha sukhanA lakSyavAthI tUTe. pUcho, vALI kanyAne patimAM apita thaI pra-guru mAthe rAkhyAthI ahaMkAra kema tUTe? javAnuM AvaDe, to mokSanA lakSyavALA u0-gurune mAthe rAkhyA enuM nAma ke ke sAdhune gurumAM sarvesarvA samarpita che gurune pitAno AtmA sarvesarvA samarpita karI dIdho. lITara dUdhamAM 50 grAma pANI kevI rIte thavAnuM na AvaDe? bhaLe che? pANInuM jADuM astitva ja na dekhAya, guru sAme ahaM - UThe, Apamati te dUdha ja dekhAya. ema gurumAM samarpita thaI jAge, to e rokavA mahApuruSone javAthI potAnuM juduM astitva na dekhAya. yAda karavA. AmAM potAnuM ahaM ahaMkAra kyAM UbhA rahe? moTA gaNadhara gautamasvAmI mahArAja guru pitAnI mati pitAnI IcchA kayAM UbhA rahe ? . kalA rahe mahAvIra lAgavAnamAM kevA apita thaI gayelA? gurUnI moTAI, eja pitAnI meTAI gurunI tyAM potAnuM kazuM ahaMva, kazuM mAna nahi, mati eja pitAnI mati, gurune abhiprAya pitAne kazo svataMtra rasa ke kazI IcchA ja eja pitAne abhiprAya, gurunI IcchA eja nahi. prabhue gautama mahArAjane ANaMda zrAvakane pitAnI IcchA. AvuM samarpaNa karAya, te gurune micchAmi dukakaDa devAnuM kahyuM, te e tarata mAthe dharyA kahevAya. tyAM pachI potAnI vaDArUpa tahatti karI UpaDyA! ane jaIne ANaMda ahaMkAra, pitAnI matirUpa Apamati, potAnI zrAvakane micchAmi dukakaDuM dIdhuM ! koNe? prabhunA IcchA mujaba AcaraNarUpa svecchAcAra yAne 14 hajAra ziSyamAM vaDerA ane prathama gaNasvachaMda cAritA zAne UbhA rahe? are gara ne kevA samapita ! garunI chiA e A ja vAta che-"devAdhideva jema upAsya pitAnI IcchA" e kayAre bane ? ahaMva ahaM. che, ema guru AcAryAdi upAsya che, vizeSa kAra bhUlAya tyAre. prabhue aMtima samaya cAlI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gidaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 rahelI 16 paheranI atyaMta madhurI ane rasa- vyavahAra kaNa sAre gaNe che? ne sAcA tarIke bharI dezanA vacce gItamane kahyuM, "jAe keNa svIkAre che? jUThA kATale jokhAyela mAla gAyamA ! devazarmAne pratibodha kare." evI laI AvanAre nukasAnamAM Utare che, ane evI madhurI dezanAmAMthI UThavAnuM mana thAya? paNa rIte mAla ApanAra lekamAM niMdAya che, lekane UDyA ne gayA; kema vAru? guru samaparNamAM, vizvAsa gumAve che. ema banAvaTI ke bheLagurunI IcchA ne gurunI AjJAthI vadhIne bIje rasa seLiyA mAlane sAcAmAM ke cekhAmAM khapAve nahi. e ahaM tyAga.emane ahama nahotuM. e paNa, lakane jANa thatAM. vizvAsa ane gharAka eTale te emaNe eTale ya vicAra na karyo ke gumAve che. temaja evA mAlane sAce ke prabhu atyAre dezanAnI vacamAM kema Ama kahe cekho mAla samajI e tarIke kharIdanAra che?" nahitara avadhijJAnathI jANI zakata gAya che - ke "prabhanuM have taratamAM nirvANa cheeTale basa, e rIte dravyAcAryane bhAvAcArya kadAca mane ethI AghAta na lAge tethI mAnI ene namaskAra Adi karanAre ThagAya che. A kADhavA Ama kahe che. tema e paNa vicA. ravA na UbhA ke "e devazarmA pratibaMdha pAme dravyAcAryathI ThagAI - e che ?' e te tarata cAlI nIkaLyA! kema aMgAramadaka AcAryaH abhavI ho, vAru? guruvacana para bIje kaze vicAra nahi dravyAcArya hatuM, paNa ene nahi oLakhatAM 500 karavAne. vAta e che ke gurumAM dUdhamAM pANInI ziSyae ene guru karele. bahArathI bIjA jema bhaLI gayA pachI potAnuM juduM astitva susAdhue AvyA. emAMnA mukhyane rAtanA gautama mahArAjanA mana para ja nathI. svapnamAM eka meTa bhUMDa hAthaNathI pari3 sAdhane vizuddha upAsanA - varelo dekhAyele. tethI lAgeluM ke-"Aje su guru-AcAryAdinI upAsanA paNa vizaddha sAdhuothI parivarita kuguru maLaze." ane barAkeTinI karavAnI, eTale ke upAsanAmAM vizuddhi bara temaja banyuM. ahIM AvI guru aMgAramATe atyaMta (1) upAdeya buddhi, (2) saMjJA mardaka AcAryanAM lakSaNa alavI jevAM jayAM; ene tyAga, ane (3) nizAzaM bhAva rAkha. khAnagImAM 500mAMnA mukhyAne samajAvyuM ke vAne. ahIM graMthakAra kahe che, AcAryAdi kevA A kyAM tame abhavI jevA gurunA palle paDI levAnA? te ke bhAvagI levA. "bhAvAcArya zI gayA?" khAtarI mATe rAtanA A batAvyuM,eTale AcAryanA guNo jenAmAM hoya te. gaNe khAnagImAM mukAma bahAranI bhUmi para kelasI na hoya ane khAlI AcArya tarIkenuM pada laI ' patharAvI dIdhelI; tyAM aMgAramadaka AcArya beThA hoya e dravyAcArya kahevAya. kazaLa citana rAtanA mAgu karavA (laghuzaMkAo) nIkaLyA, AvAnuM nahi karavAnuM, paraMtu bhAvAcAryanuM kolasI para cAlatAM ekaMthI kIcUDa kIcUDa avAja karavAnuM. teja e phaLadAyI thAya. mATe e thAya che, eTale AcArya hasatAM hasatAM bele bhAvAcAryanuM zubha ciMtana ja suMdara che. che "vAha! mahAvIranA jIvaDAnuM saMgIta dravyAcAryanuM kuzaLaciMtana, namaskAra, stuti- majenuM cAle che ! ye hajI sAruM saMgIta prazaMsA vagere suMdara nahi. vyavahAramAM dekhAya calAve." ema karI hasatAM hasatAM paga dAbIne che ke jUThI vastumAM sAcA tarIkeno vyavahAra cAle che ! suMdara nathI. jUThA kATalAmAM sAcA kATalA tarIkene AcAryanA ziSyae A joyuM, samasamI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaiyAvaccenA lAbha ] ww mApha gayA ke ararara? gurune ahI jIvaDA che ema lAgavA chatAM e ATalA badhA nirdaya thaI enA para paga DhAkhI dAkhIne cAle che ?' savAre emane tame rAtanA AvuM karanArA ne khelanArA karajo, ame tamane guru tarIke vAsirAvIe chIe. have tamArA amArA saMbaMdha pUrA thayA.' ema kahIne ghaDInA ya vilaMba karyA vinA tarata ja emane choDI daI pAMcaJAe cAlyA gayA. kema ? jUThAmAM sAcA tarIkenI buddhi ane vyavahAra sArA nahi, dhAkhA denArA, nuka sAnamAM utAranArA. mATe dravyAcAya tyAjya. pra0-dravyAcAya leAkamAM AcArya tarIke manAya che, to ene Adara nahi ? u-nA, e adharmImAMthI utpanna thayela che, tethI AdaraNIya nathI, upAsanIya nathI. dA.ta. cArInA mAlathI dhanavAna thayA hAya enI sAthe sArA vepArI vepAra-saMbadha nahi rAkhe; bhaya che-'kadAca e sarakArathI pakaDAyA, tA ApaNe ya emAM savAIzuM',' dravyAcAya kema sAdhu ke AcAya` thAya che ? kaheA, mAnapAnAdinI lAlasAthI. e paudgalika lAlasA e pApa che, adhama che. emAMthI utpanna thayela sAdhupada AcArya pada e sva- paranu ghAtaka apakAraka hAvAthI jarAya AdaraNIya upAsanIya nathI. AcAryAdi-vaiyAvaccayA [ 103 AdithI sevAmAM rokAI javuM. te paNa vidhivat, arthAt sUtrokta vidhiyukta eTale ke puruSAddhi dhyAnamAM rAkhIne (vaiyAvacca karavI, ) kemake kahyuM che,-sAmA puruSane jANI, tathA ene ane peAtAne (vaiyAvaccathI) upakAra apakAra (ze thAya? e) jANI nirAzasa banIne, bhagavAnanI AjJA che mATe, vaiyAvacca karavI. eTalA mATe kahe che, zuddhAzaya vizeSathI arthAt vizuddha citta-valaNavizeSa rAkhIne ( vaiyAvacca karavI), ane A viziSTa cittavalaNa tevA prakAranA kAla Adine anusAre thAya, e pahelAM lagabhaga kahevAI gayuM che, artha :-mAtra A (kuzalaciMtana Adi, ja caiAgakhIja nathI, ki Mtu vaiyAvacca (sevA) Adi paNa (cAgabIja) che. vaiyAvacca eTale AhAra vivecana :--AcAryAdine viSe mAtra kuzaLa ciMtana vagere mana-vacana-kAyAthI upAsanA eTaluM ja cegabIja nathI, kintu emanI vaiyAvacca paNa yAgakhIja che. vaiyAvaccanA addabhuta lAbha AcAryAdinI vaiyAvaccanA kevA mahAna prabhAva che, temaja kevA mahAna lAbha che, e jo vaiyAvacca e kharekhara cAgabIja yAne yAganu jarA UMDA UtarIne vicArIe, te lAge ke kAraNa hAya emAM zaMkA nathI. (1) pahelI vAta A che, ke vaiyAvacca vizuddha keTinI karavAnI che; eTale pUrve kahyu tema (1) atyaMta kartavya-buddhithI karavAnI che. jethI mana khIjAmAM jAya nahi, ne emAM ja tanmaya rahe. eTale manane khIjA trIjA bhaLatA viSeAthI macAvI zakAya. Ama rakhaDu manane A uttama (TIkA) naitadeva kevala yogabIjam kiM sahi ! 'vaicArRca 2 " vyAvRttabhAvalakSaNamA dvArAvinA '' vidhivat ' sUtrAttavidhiyuta',zubha yAgamAM ekAkAra karAya, e zubha mAna : thayuM. vaiyAvaccathI enA mATe lAbha thayA ! ane puruMvAcave yeya cavad'risaMtamuvayA, avAra raDavaLA ca nAjhana| vunAvaiyAvaDiya, bALa' nAjha' nirAlaMno ' // (2) bhaLatA vikalpe e ahirAtmabhAva che, ahiMsu khatA che. enAthI AtmAne bacAvyA eTale aMtamu khatA TakI. A paNa meATA lAbha bahirmu khatAnA kusaMskAreAne daDha thatA rokayA, A paNa meATo lAbha Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 (3) vaLI vaiyAvacca vizuddha keTinI karavAnI. lAbha e che, ke vaiyAvaccathI AcAryAdine zAtA emAM AhArAdi saMjJAonI aTakAyata karavAnI Upaje che. tethI bIjA chane je zAtA Ave-tethI apAya enA karatAM zrAvane zAtA apAya ene e saMjJAonA kusaMskAra paNa daDha moTo lAbha, enA karatAM tapasvIne zAtAthatA aTake. dAnane vadhu lAbha, enA karatAM munine zAtA dAnane vadhAre,...ema uttarottara plAna, pada, () vaiyAvacca vizuddha koTinI eTale ke upAdhyAya, AcAryane zAtAdAnamAM caDiyAtA padgalika AzaMsA vinAnI karavAnI, nirAza lAbha ! A lAla vaiyAvaccethI maLe, emAM puNyabhAvanI karavAnI; tethI emAM phaLamAM mAna lAbha paNa uttarottara caDiyAto thAya. prazaMsA-kIti vagere kazuM joItuM nathI. eTale (6) AcAryAdine vaiyAvaccathI zAtA nirAzesa bhAvane vaiyAvacca guNa e mahAna apAya. vizeSa zarIra-svasthatA apAya, eTale che, ke ethI emanAM kArya joradAra ane vegabaMdha cAle. jabaradasta puNyAnubaMdhI puNyano kAma zarIrathI levAnuM che, ene zAtA ApIe lAbha maLe. eTale e kAma joradAra Ape e sahaja che. bharata-bAhubaline ApaNe jANIe chIe ke emAM eka mahAna nimitta banavAne lAbha emaNe pUrvabhave 500 munionI bhakti- maLe. e badhA sukRtanI sakriya anumodanane vaiyAvacca nirAzaM bhAve karelI; te e anu. lAbha maLe. ttara vimAnamAM deva thaI, ahIM eka cakravatI AcAryanAM kArya kayAM? jagatamAM dharmane ane bIjA atulabalI banelA ! ane eka phelAvo kare, jIvone pavitra paMcAcAramAM joDavA, evA aDhaLaka aizvarya vacce nilepa kevA ke ItimAM zAsana-prabhAvanA karI emane be dhibIja ArisAbhavanamAM vItarAgatA ne kevaLajJAna pAmyA! pamADavAM...vagere vagere. emAM nimitta banate bIjA cakravatIne TapI jAya evA addabhuta vAne lAbha! emabaLavALA chatAM yuddhabhUmi para vairAgya ane upAdhyAyanI vaiyAvaccethI emane zAtA maLatAM cAritra pAmyA! ne tyAM ja 12 mahinA sudhI temanA kAryamAM vega Ave, e zAstro bhaNAvI kotsarga dhyAnamAM rahevAnuM sAmarthya tathA munione buddha-saMbuddha kare, e vaLI pitAnA aMte kevaLajJAna pAmyA ! A baMnene nirAzaM ziSyane saMbuddha kare. ema zAstra-paraMparA sabhAvanI vaiyAvacca-sAdhanAnuM phaLa eTale ke zAsana-paraMparA cAle. upAdhyAyanI ASADhAbhUti muni AcAryAdinI gocarInI vaiyAvaccethI emAM nimitta thavAne lAbha maLe. viyAvaccamAM lADunI AzaMsAmAM paDyA ! te ema tapasvInI vaiyAvaccathI emane zAtA nATakaNImAM lebhAI cAritrabraNa thayA ! e te maLe ne tapasamAdhimAM tathA AgaLa tapamAM sAruM thayuM ke emane cAritra para bahumAna vega maLe.. ane cAritranA zubha saMskAra hatA, eTale ema muninI vaiyAvaccathI munine zAtA pAchaLathI UMce AvI gayA, ane bharata cakra maLe. emAM emanA cAritra-pAlana saMyama- vatanuM nATaka bhajavatAM kevalajJAna pAmI gayA ! svAdhyAya-ramaNutA vagere kArya mAM vega Ave. (5) AcAryAdinI vaiyAvacamAM eka adbhuta Ama eka vaiyAvacca keTakeTalA uttama kAryomAM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaiyAvacce e nIka] [ 15. nimitta thAya? kaho, jema bagIcAmAM nIkamAM kahetA gayA, "jo, (1) ApaNI potAnI pANI vahevaDAvyuM, e gulAbacaMpi-jAsuda- cIja ApaNo AtmA che. enuM dhana jJAnamegaro vagere keTalAyanAM piSaNamAM nimitta darzana-cAritra-samatA che. te e ja saMbhALaje. thAya. ema- * 2) zarIra te pADelI che. pADozIne tyAM Aga vaiyAvaca jANe nIkamAM pANI ! te ekenA lAgI, tyAM "hAya" karI pitAne tyAM Aga na keTalAya uttama satkAryonA poSaNamAM nimitta lagADAya. vaLI (3) A pAlaka te mahAupakArI bane! che, kemake tamArA jaTila kama A vedanA ApyAM mAnasika zAtAnI vaiyAvacI - vinA jAya evA nahotA, te have e karma nag* jarA UMDuM vicArIe to, dA. ta. AcAryane bhraSTa thaI jAya enI pAlaka sagavaDa karI Ape vaiiyAvaccathI zAtA-svasthatA ApI, e bIjA che! enA para jarAya TheSa aruci na karAya. chAne pAponI AlocanAnuM prAyazcitta ApI vaLI () ApaNane vItarAga munisuvrata bhagavAna zuddha kare. eTale e prAyazcitta lenArA nikaTa maLyA che. te AvA samaye te khAsa e mokSagAmI bane! kaI vaLI bhAvanAmAM caDhI vItarAgane ane emanI karaNI tathA upadezane TheTha kevaLajJAna sudhI pahoMce ! A phaLa zAnuM? najara sAme rAkhI jarAya kAyAne rAga, zAtAne vaiiyAvaccathI AcAryane svasthatA maLI enuM. rAga, vagere rAga ke azAtA ApanAra para dveSa - vaiyAvaccathI zArIrika zAtA apAya, na karatAM rAgadveSanA bhukkA bolAvavAnA. vItaenA karatAM mAnasika zAtA apAya, emAM rAgane pAmIne A na karIe, te pachI rAgavaLI alaukika phaLa nIpaje! dA. ta. Sa kayAM naSTa karavAnA hatA? saMprati rAjAne jIva pUrva bhave bhikhArI, te eNe AcArya Aryasuhasti mahArAja pAse pIlAtA munio paNa A nijhAmaNAkhAvA mATe cAritra lIdhuM. pachI divasone bhUkhe vaiyAvaccathI mahAna mAnasika zAtA pAmI bhagavAna eTale jarA vadhAre ane bhAre khAdhuM. e ja rIte ane emanuM zAsana tathA AvA guru maLyAnA ene ajI peTamAM darada thayuM. tyAM AcAryAdi eTalA badhA AnaMdamAM jhIlatA hatA ! ke e munioe ene nirdhAmaNA karAvavAnI taiyArI potAnI kAyA ahaMva vagerethIya tahna anAsakta karI. enA manane zAtA ApI, te e marIne banI gayA ! zula dhyAnamAM caDI jatAM vItarAjA saMprati thayo ! ane eNe 1 lAkha nUtana rAvatA ane kevaLajJAna pAmI mekSa pAmI gayA! jinamaMdira baMdhAvyA ! 36 hajAra maMdiranA AcArya mahArAje munione ghANImAM pIlAvAnI jIrNoddhAra karAvyA! 1 koDa jinabiMba bharAvyA! ghora pIDAmAM paNa adbhuta niyamaNA karAvavAnI keTalIya dAnazALAo calAvI ! dara dezamAM jaina vaiyAvaccathI mAnasika zAtA ApI, te e dharma phelAvya!... A badhA uttama satkAryomAM zAtAnuM pANI kayAM sudhI pahoMcyuM? Ama pUrvabhave munioe ene aMta samaye ApelI vaiyAvaccanA keTakeTalA mahAna lAbha! eTale mAnasika zAtA-vaiyAvaccanuM pANI pahoMcyuM kahevAya, ke saMsAra pAra kare hAya te gaNAya. AcAryAdinI vaiyAvacca karavAnI A bhavamAM pacone pIlAvAmAM sArAM tattva - maLelI mahAna takane gumAve nahi. eka nAnA pAlaka pApIe 500 munione eka pachI sAdhunI paNa karelI vaiyAvacca enAM jJAna-dhyAna eka ghANImAM pIlavA mAMDyA, tyAM AcArya -tapasyA-sevA-niyama vagerenAM piSaNamAM ja. baMdhasUrie niyAmaNAnI vaiyAvacca karavA mAMDI ane, Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6), gidaSTi samuracaya vyAkhyAna- bhAga 2 nirAza bhAvanI vaiyAvacca sva-2mAM eTale saMyama ja dekhADe ne? duniyAmAM dekhAya mahAna puNya prakRtinuM ne UMcA puNyAnu che, jene jene bahu rAga, e bIjAne eja badhenuM upArjana karAvaze. dekhADe che. dA. ta. paisA kamAvAnA bahu rAgaenA phaLamAM bhavAMtare (1) puNyathI ucca vALo bIjAne eja kahe che "juo, paiso Ama sagati, ne ArAdhanAnI sAmagrI maLaze; kamAvAya. paisA kamAze te sukhI banazo." (2) tathA zubhAnubaMdhathI sadaguNa-sukRta- ema sAdhu jagatane saMyama ja dekhADe. e kahe sAdhanAo maLaze. ja che, "juo, sukhI thavuM hoya te saMyamamAM mATe vaiyAvacca karatAM A khAsa karavAnuM na Ave" evA sAdhunI vaiyAvacca karatAM sAdhunA ke jemanI vaiyAvacca karIe chIe, emane zAtA kSamAdi guNone, ahiMsAdi satkRtyone, tathA maLavAthI e jeTalA jeTalA sukRta-saguNo - saMyamAdi sAdhanAo ne sAcA dharma-upakArano sAdhanAo kare, enI enI anumodanA karatA ke yAvat emanA samagra lakattara jIvanane e rahevAnuM. e anumodanAthI e sukRta-sadguNa vaiyAvacca karanAranA dilamAM pakSapAta UbhuM thAya -sAdhanAnAM ApaNAmAM bIja ropAtA jaze, A che. e bhavAMtare ene bahu UMce mUkI de che, lettara dharmano UMce pakSapAta sulabha kare che. ane zubhAnubaMdha jamA thatA jaze. tethI ja lAkAra bhavAMtare ApaNane buddhi ane sukR sa6. tyAre, khUba gaMbhIratAthI A mana para guNa ne sAdhanAo ati sulabha thavAnI, temaja levA jevuM che, ke vaiyAvaccethI keTakeTalA anu puNe UbhA thaze enAthI sagati ane e pama lAbhe UbhA thAya! evA AcArya- sukRta-sAdhanAo mATenI anukULa sAmagrI upAdhyAya-padastha-muniotapasvIo vagerenI maLavAnI. sevA-bhakti-vaiyAvacca e te kalikAlamAM ka5vaiyAvaccanI balihArI che. taru samAna che. evI vaiyAvaccanI sAdhanA-zA sAru jatI karavI? vaLI zAstro kahe chesAdhunI vaiyAvacca karo eTale tamArA dilamAM sAdhunA saMyamana ane lokettara vaiyAvacca e apratipAtI guNa che. jIvanane pakSapAta Ubhe thAya che, jJAna-tapa vagere A bhavanA aMte samApta jeje, sAdhunuM jIvana laukika nahi paNa thAya, ene pratipAta thAya, tyAre vaiyAvacce lakattara jIvana che. loko khAIne pApa bAMdhe, guNa bhavAMtare sAthe lAge, eTale e apratityAre sAdhu khAya teya karma-nirjarA kare! patI guNa bane che. vaLI jJAna tapasyA vagere sAdhunI covIse kalAkanI ekeka pravRtti karmakSaya kadAca ahaMndramAMthI UThe, "huM jJAnI thAuM, karanArI ! jIvanamAM pApa-pravRttinuM nAma nahi. tapasyA karuM, te lekemAM mAruM mAna vadhe, loka sAdhunAM darzanathI kalyANa pAmI jAya. mArI prazaMsA thAya; kemake loka caLakATane pUje kahyuM che "sAdhUnAM darzane puNyama " leke che. jJAna-tapa vageranA caLakATa bhAre ! ethI supAtra sAdhune dAnathI puNya pAme. sAdhunA loka AkarSAya che, mAna Ape che, prazaMsA kare mukhethI be hitanA akSara pAmI kalyANa pAme che." Ama e jJAna-tapa vageremAM mAna vadhe, Ama sAdhu sva-para ubhayanuM kalyANa karanArA prazaMsA thAya, eTale phUlaNajI phUlyA! peTa phUlIne hoya che. sAdhu pitAnA saMparkamAM AvanArane phALako thAya, ahaMkAra vadhe. tyAre vaiyAvaccethI zuM dekhADe ? pitAne saMyamane bahu rAga che lekamAM e caLakATa nahi, tethI e "ahuM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vApI vidhi . [ 107 mAMthI UThavA saMbhava nahi, tema enI pAchaLa vaiyAvaccamAM sva-parane upakAra apakAra lekamAM vAhavAha nahi, tethI ahaMkAra piSa- je - vAne paNa saMbhava nathI. eTale kahe, " purisa tassuvayAra vaiyAvacca e AtmaspazI guNa che. avayAra' caDapaNA ya NAUNa / / sIdho AtmAnI unnati sadhAvanAre kujjA veyAvaDiyaM guNa vaiyAvacce. ANa kAu nirAsaMso / " arthAt - jemanI vaiyAvacca karIe te puruSane bharata-bAhubali kema jItI gayA? kema levA. ne emane vaiyAvaccethI upakAra eTale ke sahejamAM kevaLajJAna pAmI gayA? kaho, pUrva jJAnAdinI vRddhi thAya e Teke maLe ema che ne? bhave AvI "ahamAMthI nahi UThelI ane sAthesAthe emane vaiyAvaccethI apakAra eTale ke ahaMkArane nahi poSanArI munionI bhakti tevA prakAranA AhArAdithI emanuM svAstha vaicAvaccamAM lAgI gayA hatA mATe. e bharata bagaDIne saLekhama vagerene upadrava te nahi bAhubaLa pUrvabhave cakavatInA lADalA bhAIo thAya ne?' e sUddhamatAthI buddhi vAparIne jevuM hatA. chatAM muni banIne sevA-vaiyAvacca karavAmAM paDe. ema pitAne paNa vaiyAvaccethI upakAra e jovA na rahyA ke "A 500 muniomAM eTale ke zaddha arthAtu nakarI cittasamAdhine te keTalAka sAmAnya sthitimAMthI sAdhu thayelA che. lAbha thaze ne? temaja vaiyAvaccethI potAne apaemanI ame zAnI sevA karIe ?" kema Ama kAra eTale ke Avazyaka kriyAnI ke bIjA na vicAryuM? kAraNa A ja, ke sevA vaicA- kayanI hAni nahi thAya ne? thAya to keTalI vacce "ahaMmAMthI UDI nahotI; paNa mAtra thAya? e paNa jevuM paDe. e dhyAnamAM rAkhIne AtmakalyANanI bhAvanAmAMthI UThI hatI; "ahIM vaiyAvacca karavI. zubhAnubaMdhe ane bhavAMtare nakkara saddabuddhisukRta-satkRtya-saddaguNa maLe, evI bhAvanAmAMthI (2) vaiyAvacca e bhagavAnanI AjJA che, UDI hatI. tethI sevA-bhakti-vaicAvacca karatAM ema manamAM lAvIne vaiyAvacca karavI. e zAnuM jovAya? ke "A munio te sAmAnya (3) te paNa nirAzaM bhAve eTale ke kIti gharamAMthI AvelA. tAtparya, vaicAvacca e AdinA lAbhanI ke sAmA pAsethI badalAnI addabhuta guNa che. abhilASA rAkhyA vinA karavI. vaiyAvacca saMsAranA mULa pAyArUpa ahe - Ane vizeSa spaSTatAthI vicAra karIe. tvane nAza kare che, vaiyAvaccamAM AcAryAdine upakAra-apakAra - AcAryAdinI vaiyAvacca karavI che, dA.ta. vaiyAvaccamAM vidhi emane AhAra vaparAya che, te e jovuM A vaiyAvacca karavAnI te AgaLa kahelI paDe, ke A vaparAvavAthI emanA zarIrane e vidhi sAcavIne karavAnI, arthAt jemanI vayA Teko maLaze ne? evI svasthatA-skRti Avaze vacca karavI che te puruSa kevA? ne e ane pite, ne? ke jethI emane jJAna-darzana-cAritranA baMnene vaiyAvaccethI upakAra-apakAra ke paryAyanI vRddhi thAya. AcArya che, emane anuthAya? e dhyAnamAM laine AhArAdithI vaiyA kuLa hoya tevI AhAra-pANIthI bhakti karIe vacca karavAnI che. kemake AgamamAM kahyuM che, - e AhAra-pANa evA joIe, ke emanAM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] [ pigadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga-2 zarIrane kuti Ape, jethI e pitAnI upadravapaDA te nahi thAyane? dA.ta. rasajharabaLa Agama-svAdhyAya ne tatvaciMtana (anuprekSA) caNA-vAla-vaTANA pramANathI vadhu vaparAvA sArI rIte karI zake. ethI emane jJAna- jAya, te vAyunI takalIpha UbhI thAya. ema paryAyanI vRddhi thAya. ema darzanavRddhi e rIte, AcAryAdi zaradInI prakRtinA heya ne emane ke e zAsananI prabhAvanAnuM ne gacchanA saMcAla. pavana-jhapATAnI jagAmAM besADe, te zaradI nanuM kArya sArI rIte karI zake. cAritraparyAyanI vadhI jAya. athavA AcAryanI AjubAju bIjA vRddhi e rIte, ke caraNasittarI-karaNasittarInA beThelA sAMbhaLI zake evI jagAe emane aMgenuM sArI rIte pAlana karI zake. besADyA hoya te tyAM emanI pAse koI gupta jema AcAryAdinI anukaLa AhAra vAta karavA Ave e saMkeca pAmI jaI pANIthI bhakti karavAnI, ema emane besavAnI pUrI vAta na karI zake; ne je kare te e jagA paNa tunA hisAbe anukuLa rakhAya. vAta jAhera thaI jAya! A AcAryane apakAra ema ajavAsavALuM rakhAya. vaLI emanI beThaka thayo kahevAya. evI alaga rakhAya ke emanI pAse munie ke tyAre bhakti-vaiyAvacca evI karavI ke gRhastha gaMbhIra AlocanA karavA Ave te mukta emane jJAnAdimAM vRddhi thAya. ane emane kaI dile karI zake ema zAsana ke samudAyanA aniSTa vastu na bane. A jemanI bhakti hitanI ekAMtamAM karavAnI vAta -vicAraNA vaiyAvacca karavA jaI e emane ethI saMkeca vinA karI zake thatA upakAra-apakAranI vicAraNA thaI. A jema svastha tabIyatamAM, ema bimAra vaiyAvacakArIne upakAra-apakAra : sthitimAM paNa davA, pathya AhAra, jagyA vageremAM emane anukULa rahe e pramANe have bhakti-vaiyAvacca karanArane pitAne bhakti karavAnI. emanA zarIrane ane manane e karavA jatAM zA upakAra-apakAra thavAne samAdhi svasthatA rahe te pitAnI jJAna-darzana- saMbhava? te jovAnuM, ke A karavA jatAM ke cAritranI sAdhanA samAdhivALI karI zake. ema. karIne potAne cekhI citta-samAdhi raheze dA.ta. muninI bhakti-vaiyAvacca karavI che,' ne? dA.ta. pitAnuM zarIra sakSama hoya teTalA to emAM paNa anukaLa ja AhAra pANI pramANamAM viyavAgna kare te samAdhi rahe. zarIra bhakti thAya, jethI e jJAnavRddhi karI zake. vadhu paDatA zramathI thAkIne lotha thaI jAya te darzanavRddhimAM emane samyagadarzananI piSaka . emAM samAdhi na rahe. zarIra tevuM sakSama na hoya maityavaMdanAdi kriyAmAM sArI oNti rahI zake ane bahu zramamAM zarIre pasIne ne pavana bhegA cAritra-vRddhimAM emane samiti-guptinA thAya te zaradI lAgI javAthI samAdhi na rahe. pAlanamAM temaja bIjA sAdhavAcAremAM skuti kai paNa ArAdhanAmAM cekanI cittarahe. A upakAranI vAta. samAdhi rahe e mukhya vastu jovAnI, apakAranI bAbatamAM e jovuM paDe, ke hoMzamAM ne hoMzamAM moTI tapasyAnuM dA. ta. AcAryAdinI AhAra-pANIthI bhaktimAM. paccakkhANa karI bese, ne emAM zarIra taddana e emanI tabIyatane pratikULa paDI emane koI zithila paDI jatAM tapasyA pUrI karatAM dama saLekhama-zaradI - kapha - khAMsI - vAyu vagerene nIkaLI jAya! tyAM citta-samAdhi na rahe. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAmAtramAM samAdhi mukhya : jinAjJA manamAM lAve ]. [ 108 jJAnIoe e ja tapa karavAnuM kahyuM pitAne apakAra vaherIne vaiyAvacce che, ke jemAM ema, pitAne vaiyAvacca karavA jatAM (1) IndriyanI hAni na thAya, apakAra na thAya e jovAnuM. "apakAra" e, ke (2) mana azubha saMkalpamAM na paDe, tathA pitAne pitAnI bAkI Avazyaka kriyAomAM (3) saMyama tathA Avazyaka yoge dharma. temaja bIjA kartAmAM vAMdho na Ave e pravRttio sadAya nahi. dA.ta. upavAse javAnuM. dA. ta. vaiyAvacca karavA jatAM manane karIne svAdhyAya gumAve te yuga sadAye evuM ja lAge ke "pratikramaNa-Avazyakane hAni gaNAya. tyAM samAdhilAMga thAya. pahoMcaze, te apUrva zrata (Agama) grahaNa karate hoya ene vAMdha Avaze, te ema nahi thavA - vaiyAvacamAM cittarAmAdhi: bhakti-vaiyAvarA karanAre potAne mATe ) devAnuM. A eTalA mATe javAnuM ke pote apUrva te mRta grahaNa karaze, te pachIthI e bIjAne ApI paNa A jevuM paDe, ke e karatI vakhate ke zakaze, ne ethI zratanI paraMparA TakI raheze. karIne pachI citta-samAdhi barAbara 2uM nahitara je pote navuM kRta grahaNa na kare, ne che ne? alabat sAthe e jovAnuM bIja paNa e grahaNa karanAra na hoya, to e ke emAM pitAnA harAma-hADakApaNAnI mRta tANAvanAranI sAthe ja naSTa thaI jAya. pahelAM vRttithI te cittane asamAdhi thavAnuM mAnI zruta yAne Agama meM meM bhaNIne enI letA nathI ne? cittasamAdhi barAbara paraMparA cAlatI; paNa Agama pustakArUDha thayA eTale e paNa dhyAnamAM rAkhavuM paDe ke bIjA pachI paNa ene je samajI bhaNIne jANanArA bhakti-vaiyAvacca karanAra para IrSA- asUyA na samajanArAnI paraMparA cAle te e zruta Take; AvI jAya ema jemanI vaiyAvacca kare che, nahitara bhaNIne samajanArA na hoya tyAM e mArI kadara nathI karatA, yA mArI bhakti paraMparA baMdha paDI jAya. eTale vaiyAvaccanA kAryamAM khAmI kADhyA kare che," vaiyAvacca karatAM zratagrahaNa karavAmAM apUrva AvuM paNa manamAM na lavAya. te ja samAdhi mRtagrahaNa meTuM kartavya che. tyAM vaiyAvaca rahe. A mATe eka ja hisAba rAkhavuM paDe ke, gauNa thAya. IrSA-dInatA rokavA vicAraNA : tAtparya, AvI kiMmatI vastu mATe e huM mArA Atma-kalyANa mATe ja A kara javuM paDe ke vaicAvacca karavA jatAM ene hAni chuM. je zuddha niSThAthI karuM chuM te mane rekaDo Ama vaiyAvacca karavA jatAM baMne mATe AmalAbha thaI rahyo che, pachI bIjA vaiyAvacca- vAna ke viyAvacca lenAra AcAryAdine ane kArI sAme jovAnuM ja zAnuM hoya? jevuM te ja vaiyAvacca karanAra pitAne upakAra thAya, paNa IrSA Ave ne ? ema sAmA mArI khAmI kADhe apakAra na thAya. A lakSamAM rAkhIne taiyAethI kAMI mAre zubha niSThAthI karela viyAvacca- vacca karavAnI. A eka vidhi. bIjI vidhi, sukRtanA AtmalAbhamAM hAni nathI thatI. eTale e, kekhAmI-pradarzana para mAre uga karavAnI ne AjJA manamAM lAve dIna banavAnI kazI jarUra nathI. -A vaiyAvacca (2) e vaiyAvacca paNa "ANuM kAuM" eTale karatAM potAne samAdhine upakAra thavAnI ke "sarvajJa jirezvara bhagavAnanI AjJA che" vicAraNA thaI. ema manamAM lAvIne karavAnI. ethI pitAne Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ]. gidaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 jinavacanane AgaLa karavAne tathA jinAjJA- vaLI AcAryAdi kalyANa-jIvana jIve che. pAyatane bheTe lAbha rahe. ane anamodanA rahe. emanI vaiyAvaccethI kalyANa-jIvanane pakSapAta temaja vaiyAvaccane paNa lAbha maLe. UbhuM thAya. enA sabhAnubaMdha pitAne parabhave badhuM jinAjJAne AgaLa karIne kare, kalyANajIvana bahu sulabha karI Ape. mATe te te samakti vadhu nirmaLa thatuM rahe. bhAve - pUrvanA sAruM bhaNelA mahAna zrAvake paNa bahu A jIvanamAM jeTaluM jinAjJAnuM pAlana ochuM bhaNelA sAdhunuM vyAkhyAna premathI hAthe thAya eTale janama lekhe che, bAkI jIvana jaDI sAMbhaLatA, AMkha harakha ane vismayavALI eLe jAya. banAvatA, vacamAM vacamAM bolatA, "vAha kevuM A lakSamAM rAkhIne dareka dharmasAdhanA sarasa kahyuM ! dhanya vANI!" alpajJa sAdhu pratye A jinAjJA yAda karIne jinAjJAne AgaLa karIne sahAnubhUti, upavRMhaNa ane guNa-pakSapAtathI karavA jevI che. ethI jinendra bhagavAna upara e vyAkhyAtA munine pratsAhana maLatuM, pAvara zraddhA tathA jinavacana para bahumAna -prIti pioSAtI maLatA, ema AcAryAdinI vaiyAvaccamAM thatI poSAtI rahI, samyagdarzana vadhu vadhu nirmaLa emanAM kalyANajIvanamAM sahAnubhUti-pakSapAtathatuM jAya; ane pitAnuM ahatva paNa ghasAtuM upanRhaNAne A prabhAva che ke pitAne jAya. samyagdarzana yAne zraddhA nirmaLa karavAne bhavAMtara mATe nakkara zubhAnubaMdha baMdhAI A eka mAge che, ke ene amalathI kalyANajIvana aMkita thaI jAya. sakriya karAya. A bIjI vidhi. trIjI vidhi guNAnurAga sevAthI sakriya thAya: bhAvathI nikaTatA sakriya guNAnurAgathI:(3) vaiyAvacca vaLI nirAzasabhA AcAryAdinI vaicAvaccathI bIjo eka mahAna lAbha emane bhAvathI nikaTa thavAne maLe che! satkAmanAthI karavAnI. kIti-pratiSThA-prazaMsA vagere kaI ja laukika phaLanI kAmanA dravyathI nikaTatA te thaI, paraMtu emanAthI thatI - Ama te AcAryAdinI sAthe rahyA hoya eTale nahi. kAmanA hoya te eka ja ke "sAmAne dharma-prabhAvanA ne zAsana-prabhAvanA, tathA emanA zAtA maLe, svasthatA-samAdhi maLe, saMyamAdi guNonA anurAgathI vecAvazya thAya ne pitAne guNAnamedanA ane guNapakSapAta e sakriya anurAga thaye; ne e thavAthI bhAvathI maLe." bimArane ke takalIpha vALAne nikaTatA thaI gaNAya, kemake ethI bhAvamAM e vaiyAvaccathI zAtA-samAdhi pamADavAmAM ane azAtA-asvasthatA dUra karavAmAM guNa maLavAnA zubha anubaMdha UbhA thAya che. "sakriya sahAnubhUtine eka moTo guNa kamAna bhAvathI nikaTatA kevI rIte UbhI thAya che e vAya che. sakriya sahAnubhUtine guga je adhikA- juo * juo. AcAryAdimAM ne emanA guNemAM mana dhika vikasAvAya, te e parAkASThAe tIrthakara. kendrita karIe eTale mananA upayoga tadAkAra padanA puNyane utpanna karanArI sarva javenI thavAthI "anuga dvAra" sUtra mujaba bhAvanikSepa bhAva-karuNA sudhI pahoMce! ApaNe jJAnaaMze tadrupa thaI e chIe. vaizavamAM sakriya sahAnubhUti bhagavAne gautama mahArAjane kahyuM - mahAna guNa e sarvajIva-karuNAnuM bIja che. - "joya! jilagoNli. ri-ririgohi" jema dharmazraddhA dharmasAdhanAthI sakriya bane, * gautamatuM dIrgha kALathI mArA saMbaMdhamAM che, ' dIrgha kALathI mArA paricayavALe che, eTale tene ema sahAnubhUti vaiyAvaccathI sakriya bane. mArA para gADha sneha che, tethI vItarAgatA ane Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satkAmanA; bhAvathI ni [ 111 kevaLajJAna AvatA aTake che. paNa tuM ciMtA na che, ane ema bhAvamAM parameSThI-pada sudhI kara, kheda na kara ke "huM jene dIkSA ApuM te pahoMcAya che. badhAne kevaLajJAna ? ane mane ja kevaLajJAna sAkArathI nirAkAranI prApti nahi?" A kheda na karIza, kemake A janamamAM aMte tuM ane huM baMne tulya (siddha) thavAnA jema bhagavAnanA sAkAra deha ane sAkAra chIe." mUtinA AlaMbanathI nirAkAra bhagavAnanI prApti thAya, ema AcAryAdi parameSThInA vaiyAvaccanA ahIM jovAnI khUbI che ke prabhue sneha huM AlaMbanathI parameSThI banAya, emAM navAI nathI. hovAthI kevaLajJAna na thavAne lIdhe kheda na kara. juo maMdire darzanAdi arthe javAmAM zuM vAnuM kahyuM, paraMtu "tuM sneha choDI de" ema na kahyuM! kAraNa? gautama mahArAjane bhagavAna thAya che? keTalAka kahe che, para sneha rAga pra-mUti to sAkAra che; e sAkAra e-prazasta rAga hatokemake e tIrthakara mUtine lAjavAthI vaLI nirAkAra paramAmAnI bhagavAna para ni:svArtha bhAva hatA. * prApti thatI haze? sAkArane bhajo eTale mana nirAzaMsa bhAvano e sneharAga hato. sAkAramAM ja ramyA kare, e nirAkAramAM jaI ja zI rIte zake ? pUche - prava- bhale prazasta rAga, paNa e vItarA. u0-paramAtmAnI mUrtinA AlaMbane mana tAne aTakAvatuM hovAthI tyAjya te khare ja sAkAramAMthI nirAkAramAM bAdabAkI karate karate. ne? te prabhue "ene choDa' ema kema na kahyuM? pAna karavA nIkaLe tyAre enA magajamAMthI jAya che, te A rIte,-kta maMdire darzana u0- deva-guru-dharma para prazasta rAga diniyA bAda thaI jAya che. maMdira dekhatAM AMkha choDavAnI jarUra nathI, kemake e ja rAga vadhI bIjA-trIjA parathI haTI maMdira para ceTe che. jatAM jIvane deva-guru-dharma sAthe eTale badhA A bIjA-trIjAnI bAdabAkI thaI. maMdiranA ekAkAra banAvI de che ke AgaLa jatAM paramA- ara pasatAM lAgavAna dekhAya eTale maMdiranI tmA sAthe, ne paramAtmabhAva sAthe, abheda lAvI bIjI vastu bAda thaI ne AMkha bhagavAna para mUke. kemake emanA para prazasta rAga utkaTa ane greTe che. pachI lAgavAnanAM darzana karatAM AMkha che, eTale ApaNuM mana emanA para kendrita thAya bhagavAnanI kAyA parathI mukha para, mukhamAMya che. tethI jIva bAhyamukhe hato te have parame AMkha para ane AMkhamAMya vItarAganI kIkI ThI-mukhe bane che. para ceTe che. Ama ekeka bAda thatAM thatAM kIkI vItarAga bhagavAnanAM darzana-pUjana- upara pahoMcAyuM. have vItarAganI kIkImAMya vItastavana zA mATe ? rAgatAnI-nirvikAratA-udAsInatA jevAnI che. mahanA pUtaLAo ane mehanAM ramakaDAM vItarAganI kIkImAM nirvikAratA jovA joyA karanAre java vItarAga-mukhe bane e Ama vicArAya,mATe. prabhu! dhanya tamane, ke zatru-mitrane samaema ahIM AcAryAdinI vaicAvamAM daSTithI juve che ! muzaLadhAra varasAda varasAvI, bIjuM badhuM javAnuM mUkI parameSThI-mukhA banAyA Apane DUbADI devA mathanAra kamaThajIva devatA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pagadaSTi muracaya vyAkhyAne bhAga-2 cAre jevAne mATe "A kharAba mANasa eTale vicAra e zuM karyuM? sAkAramAMthI nirAkAratA para paNa lAvatA nathI! ne emAMthI ugArI lenAra gayA. AkhI mUrtithI kIkI sudhI badhuM dharaNaMdra-padmAvatI jevA bhaktane mATe A sArA sAkAra che, nivikAratAdi guNa e nirAkAra che. bhaktoema samajatA nathI ! keIne ya ISTa ke Ama maMdire nIkaLyA tyArathI bAdabAkI karatAM aniSTa tarIke jovAnI vAta nahi. karatAM skUlamAMthI-sUkSama-sUkSmatara tarapha jatA (2) prabhu! ApanI nitya sevAmAM rahenAra gayA ne aMte sAkAra kIkImAMthI nirAkAra nivi. mahA vinayavaMta gaNadhara gautamasvAmI jevA kAratA para pahoMcyAe batAve che ke, tarapha A "mAre sAre ziSya" evI najara sAkAra paramAtmAmAMthI nirAkAra paranathI! tejezyA mUkanAra ge zALA jevA tarapha mAnI prApti thAya, "A duSTa mANasa che!" evI najare nathI! pachI e mATe sAkAra prabhu-mUrti e jabaradarata gautama jevA para rAga-rucine vikAra ane AlaMbana che, prabaLa kAma kare che, mATe paramA gazALA jevA para zreSa-arucine vikAra mAnI mUrtinAM darzana-pUjana- stavana-maraNa hovAnI vAte ya kayAM? ApanI kIkImAM A Adi khAsa AdaravA joIe. mUrtipUjA nahi nivikAratA che. mAnanArane paNuM prabhunuM se prabhubhavya ane AkarSavA mATe mananI sAme prabhunuM zarIra lAvavuM paDe che, ne devatAo cAMdI-sonA-ratnanA traNa moTA e zarIra jaDa che, sAkAra ja che, pachI gaDhanuM samavasaraNa racI upara azoka vRkSanA jaDa sAkAra zarIrane bhajavuM, ne jaDa sAkAra thaDanI cAre bAju ekeka ratnamaya siMhAsana race tira nahi bhava e deva ghora ajJAna? che. enA para birAjI Apane dezanA devAnI - hoya che. chatAM e samavasaraNa "sA2 hAIkalAsa sAkArathI nirAkAra prAptinA dAkhalA - ema Apa jotA nathI ! ne dezanA mATe jamIna (1) nirAkAra sugaMdha joItI hoya te paranA oTalA para besavAnuM hoya te "e sAkAra puSpa Adine ja bhajavuM paDe che. eTale mAla vinAne; A samavasaraNa sAru, (2) nirAkAra vidyA joIe che te sAkAra evI najara ApanI thatI nathI ! evI ApanI guru ke sAkAra zAstrane vaLagavuM ja paDe che. kIkImAM nivikAratA che. (3) vidyArthImAM nirAkAra jANakArI-jJAnaprabhu ! moTI iMdriANIo apsarAo e, buddhi che ke nahi, e mATe zikSaka prazna pachI rANIo A5nA mukhane Tagara Tagara joI rahI enA uttaramAM e zabda kevA kADhe che e jue hoya chatAM Apa emanA tarapha kaI ja rAganI che. zabda sAkAra che. vidyAthInA sAkAra zabda najara karatA nathI, kIkImAM kevI nirvikAratA! para parathI enAmAM nirAkAra buddhi keTalI che enuM mApa kADhe che. arthAt sAkAra zakhathI nirAkAra prabhu! dezanA sAMbhaLI bUjhanArA bhavya che buddhi sudhI pahoMcAya che. ema mATe A sArA che, yA nahi bhUjhanArA (4) koIne nirAkAra prema joIto hoya patthara jevA abhavI vagere jIva mATe 'A te enA sAkAra zarIranI sevA-bhakti karavI kharAba che" evI rIte Apa jotA nathI, 5 jovA nathI paDe che, enI sAkAra vastuthI ane sAkAra to kevI nirvikAratA !" kriyAthI sarabharA karavI paDe che. ema sAkArathI Ama kIkImAM prabhunI nirvikAratA joIe, nirAkAra prema prApta thAya che. ATaluM spaSTa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkArathI nirAkAra prApti: cittaprabandha ]. [ 113 mmmmmmm chatAM ema kahevuM "sAkAra prabhu-mUtine bhaja. vaiyAvacca karavI. ahIM " vizaddha" kahyuM eTale vAthI nirAkAra paramAtmAnI prApti kema thAya?" paugalika AzaMsAvALuM mana banAvIne nahi; e zuM ajJAna mUDha dazA nathI? kemake e azuddha mana che; azuddha Azaya che. jo nirAkAra vidyAnI prApti sAkAra vaLI zuddha mana yAne AzaMsA vinAnuM citta gurune bhajavAthI thAya te nirAkAra paramA- paNa sAmAnya nahi jitu viziSTa joIe. bhAnI prApti zuM sAkAra mUtine bhajavAthI 'viziSTa' e, ke citta prApUrvakArI hoya, na thAya ? kArya pUrve vicAraka hoya, yAne AgaLa pAchavAta A che, AcAryAdinI dravyathI bhakti La ne AjubAjune vicAra karIne kAryane vaiyAvaca karatAM karatAM arthAt dravyathI emane ciMtavatuM hoya. eTale ja emAM "vaiyAvacce nikaTa thatAM thatAM, bhAvathI nikaTa thavAya? eTale kevA jatAM sAmAne ethI lAbha thaze ne? zAtAke mana e AcAryAdi para kendrita thAya. Ama samAdhi maLaze ne? kaI tevA AhAra sthAna pahelA ane bIjA gabIjathI arihaMta-siddha AdithI zaradI ke vAyu AdinA prakopa nahi AcArya-upAdhyAya-sAdhu e paMcaparameSThI para na thAya ne?"--A vicAra kare ja paDe. ema mana kendrita thatAM, jIva atyAra sudhI je mehanAM * pitAnI dRSTie paNa, vaiyAvacca karavA jatAM pUtaLAo tarapha mukhavALe eTale ke mAyA pitAne samAdhi AdinA lAbha thaze ne ? mukho hate, te have parameSThi-so bane . pitAnA AvazyakAdine hAni nahi pahoMce ne?" baccuM kevuM mAtRmukhuM hoya che? bIjI strIo -e paNa vicAravuM ja paDe. manane A vicAra heya e viziSTa cittanirmANa thayuM, viziSTa bhale ene ramADavA le ne miThAI khAvA paNa cittaprabandha thaye. yAne cittaprabandhavizeSa Ape, chatAM enuM mukha mAtA tarapha rahe che. ) bhakti vaiyAvaccethI evA parameSThI-mukhA banAya. thaye, enuM ja nAma "Azaya-vizeSa." Ama, yega-sAdhanAnI Aje bUmarADa mace che, , (1) " cittaprabandhane eka artha paraMtu AcAryAdinI A vaiyAvacca e kevI ThekSApUrvakArI citta, mahAna nakakara yogasAdhanA che, e enA pUrve (2) "prabandhane bIjo artha prakRSTa kahyA te uttama lAbha parathI samajAya evuM che, badhe tanmayatA, chatAM e karavAnI garaja kayAM ? A hisAbe citta-prabandha eTale cittane vaiyAvaccamAM pUrve kahyuM che tema ethI sAmAnA eka viSayamAM evuM bAMdhavAmAM Ave, evuM upara ane ApaNuM upara upakAra-apakAra zA sthira karavAmAM Ave, ke te sivAyanA bIjA thAya te pahelethI vicArI levAnA; ane kaI viSayanI mane khabara ja na paDe. mANasa apakAra yAne geralAbha na thAya e rIte vaiyAvacca hajAra rUpiyAnI noTo gaNe, yA dukAnadAra rAte karavAnI. eTalA ja mATe ahIM kahyuM- rojameLa khatave, tyAre A anubhava thAya che, zuddharA-vizeSatA ke enuM mana emAM ja evuM lIna rahe che ke zuddha Azaya vizeSathI vaiyAvacca karavI, rahyuM che, ItyAdi kazI khabara nathI paDatI. ene ahIMthI keNu gayuM, ahIM keNa AvI arthAt zuddha citta-prabandha-vizeSa eTale ke tIrthakara bhagavAna saMyamanA sAdhanA-kALamAM vizuddha evuM viziSTa cittanirmANa karIne Atma-tAvanA ciMtanamAM evA lIna rahe che. 15 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ] [ pagadaSTi samuya vyAkhyAne bhAga-2 mATe "zrI vItarAga stotra'mAM kalikAla sarva sAmA taraphathI pitAne avasare sevA-sahAya vItarAga prabhunI A stuti karI ke maLaze ke nahi?" -AvA kazA vicAra hoya tathA samAdhau parame tvayAtmA viniveshitH| ; janAra ne Aer harani nahi. evuM vaiyAvacca pAchaLa citta gheluM hoya, vaiyAvaccano eTale badhe rasa hoya. A cittasukhii duHkhyasmi nAsmIti yathA na pratipannavAn / / prabane bIjo artha ke citta bIjA trIjA tame tamArA AtmAne evI utkRSTa samA- vicArathI mukta rahI vaiyAvaccamAM otapreta dhimAM sthApita karele, ke citta emAM ja tallIna banyuM hoya. evuM baneluM, ke ene huM sukhI chuM, ke duHkhI chuM, yA sukhI nathI, ke duHkhI nathI, ane (3) "cittaprabandha no trIjo artha vicAra ja rahe nahi. cittanI satata dhArA - prabandha eTale saMtati, saMtAna, dhArA.vaiyAvacamAM citta evu paDyuM ke yoganI pAyarIe caDatAM, pratyAhArathI indri- te emAM dhArAbaddha cAle. citta-pravAhanI satata ene viSamAMthI haTAvI lIdhA pachI, AtmA saMtati cAle. dA. ta. AcAryanI vaiyAvaccamAM AtmatattavanI dhAraNAmAM caDe che, te pachI dhyAnamAM citta lAgyuM, pachI vacamAM vacamAM "pelA zuM caDe che, ne te pachI samAdhimAM caDe che. A kare che. elyA zuM dayA? keNa AvyuM? samAdhimAM cittane evuM utkRSTa bAMdhI dIdhuM hAya koNa gayuM ?" vagerene kaze vicAra ja nahi che, ke e vakhate bahArathI upadrava AvatA hoya, savAla thAya, chatAM citta emAM jAya nahi. manane lAge nahi pra- paNa bIjA trIjA vicAra AvI jAya ke mane duHkha AvyuM. A duHkha kayAre TaLaze? e kema aTake? athavA upadrava TaLe jyAre manane toSa na thAya, u0-e aTakAvavA A dhyAna rAkhavuM ke "hAza! pIDA TaLI. rAtunI ThaMDI paDe, garamI joIe ke "je huM mana bIje laI jaIza, te paDe, ene kaze vicAra nahi. AvuM cittane ' enI pAchaLa e pramANe belavA vagerenI bIjI tatvamAM samAdhimAM tanmaya jeDI devuM e citta trIjI pravRtti thavA saMbhava, ane emAM AcAprabandha karyo gaNAya. ryAdinuM apamAna gaNAya. moTA rAjAnI sevAmAM ahIM prastutamAM AcAryAdinI vaiyAvaccamAM hoya ane e vakhate ADAavaLA vicAra ane evA citta-prabandhavizeSathI lAgI javAnuM che. bIjI-trIjI pravRttimAM paDe te e rAjAnuM tyAM pachI cittane vaiyAvaccane ja vicAra potAnA apamAna gaNAya che, ne emAM kadAca sajA AvI sukha-duHkha anukULatA-pratikULatAnA kaI vicAra paDe. paMca parameSThInI bhakti-vaiyAvacca karatA hoIe, tyAre tana-mana-vacanane bIje-trIje prave- te pahelAM sva paranA upakAra-apakAra joDIe te parameSThInuM apamAna thAya. bhakti jovAnuM kahyuM tenuM kema? karIe ne sAthe sAthe zuM emanuM apamAna paNa karIe? na karAya--e vicAra rAkhIe te u- e kahyuM, e Atmika upakAra-apakAra tana-mana-vacana para aMkuza AvI jAya, bIjA jovAnI vAta che. ahIM vAta e che, ke "pitAnuM trIjA vicAra aTake, bIja-trIju bolavAnuM zarIra thAke che? ke zarIrane ArAmIthI kAma thAya aTake, ne bIjI trIjI kAyika pravRti aTake. che? pitAnI kadara thAya che, ke kadara nathI thatI? pachI zuddha cittaprabandha arthAt A bhaktimAnabharyA zabda maLe che, ke apamAnabharyA zabda? vaiyAvaccogamAM ja satata saLaMgacittadhArA cAle Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkArathI nirAkAra prApti H cittapraba ] [ 115 keIpaNa sAdhanAmAM zuddha citta-prabandha (TI-). yAne satata saLaMga cittadhArA cAlatI rahe, e AtmAnuM baLa, sattva ane laghukamitA caM ca tathAvidhavAmineyukatadAca IT vadhAre che, A zuddha AzayavizeSa tevA prakAranA kALa vaiyAvacamAM AvI zuddha cittadhArAne sAre Adi bhAvanA vicAra sAthe joIe; avakAza rahe che; kemake emAM "kevI kevI rIte arthAt vaiyAvaccano yogya anukULa kALa jevAne, vayAvacca karuM? sAmAne ethI kema anukULatA anukULa kSetra jevAnuM, sAmAnI prakRti-saMgarahe? kema ene samAdhi svasthatA ane prasannatA paristhiti jovAnI, nahitara je pratikULa kALa praphullitatA rahe?'...vagere vagerenuM pAkuM dhyAna Adi AvI jAya te vaiyAvacca karavA jatAM rAkhavuM paDe che tethI kudaratI rIte emAM zuddha sAmAne aniSTa UbhuM thAya. dA. ta. ziyALAne citta-pravAha satata ane saLaMga vahete ja kALa hoya ane pANI ThaMDagAra Ape, besavAnuM rahevAne, eTale ke zuddha AzayavizeSa akhaMDa Asana pavanavALI jagAe nAkhe.... ItyAdithI cAlavAno. sAmAne zaradI Adi aniSTa UbhA thAya. A badhI A zuddha AzayavizeSa kevI rIte jALava- vicAraNA pUrvokta sva-parane upakAra apakAranI vAno? te kahe che, vicAraNAmAM AvI jAya che. 3 juM yogabIja : sahaja bhavadvega (4) mo . nA, che,-"vartamAna (tAtkAlika) duHkhathI kaMTALe e dravyAbhigrahapAlanam / Ave (AdhyAnarU5) zreSa che, e kAMI vairAgya nathI." ItyAdi (A bhagIgabIja tathA siddhAntamAzritya che ema anusaMdhAna karavuM. vidhinA senA ira | 27 | (trIjA) vijJAnattaramag-bhavo =haMphA - vivecana -ganA be bIja kahyAM (1) dvegazca, janmAdirUpatayA bhavatyasya sahajo, ne azva . jinendra upAsanA, ane (2) AcAryAdinI neSTaviyogAdinimittaH, tasyArtadhyAnarUpatvAta; upAsanA sAthe emanI vaiyAvacca. have trIju gabIja batAve che 'sahaja bhoga". uktaM ca 'pratyutpannAttu duHkhAnnido dveSa IdazaH' bhAga eTale saMsAra para uga-khedan vairAgyamityAdi yogabIjamiti vartate // glAni-kaMTALe-aruci-abhAva-vidhitAgAthArtha ane sahaja bhadrega (e vega- oramAyApaNuM -akaLAmaNa-vihvaLatA-bhayabIja che, temaja) dravya abhigrahonuM pAlana, becenI, A badhAne eka zabdamAM kahIe te tathA siddhAnta(zAstra)ne AzrIne vidhipUrvaka virAgya kahevAya. lekhanAdi (e paNa gabIja che.) dharAgya eTale rAga na hoya ema nahi, TIkAtha:-vaLI eka anya bIja kahe che, ". kinta rasa na hoya; virasanA heya, gaDha, arthAt saMsAra upara glAni te saMsAra saMsAra, ane saMsAranA viSaya parathI rAga te janmAdi (viTaMbaNA) rUpa hovAthI ene sahaja pahelAM mana virata-virasa banaze tyAre amuka beda thAya; (kintu kheda) ISTa-viyegAdi nimitte aMze jaze, ane vitarAga banaze tyAre saMpUrNa nahi, kemake e kheda ArtadhyAnArUpa che. kahyuM jaze. kintu ahIM prAraMbhanI pahelI roga Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAna bhAga-2 rimAM rogabIja rUpe keTalI pragati ? te ke gaDadApATu maLatA hoya, to enI sAme e viSa pratye virasatA UbhI thaI jAya. patnI zeThAInI kazI kimata gaNAya? kulaTA mAlama paDe eTale patine enA para saMsAra para vairAgya eTalA mATe ke virasatA UbhI thaI jAya che. alabat rAgane (1) saMsAramAM anaMtA janma-maraNanI vyavahAra te cAlu che, paraMtu ene have enAmAM nAlezI ane viTaMbaNA che. najarakedI rAjAne rasa nathI, virasatA che, naphakta thAya che. maMda- vijetA rAjA mahelamAM rAkhe che, AsapAsa * vADamAM kaDavI davA levAya che to rAgathI, - bagIce che, emAM pharavA de che. eno pavana ThaMDo paraMtu ArogyamAM jema miThAIne rasa, e ane sugaMdhidAra Ave che, garamImAM ene paMkhe ahIM ene davA para rasa nathI, virasatA che. davA vIMjhanAra che, mahelamAM sugaMdhita dhUpasaLIe. na chUTake levI paDe che. ema bhavarAgya-viSaya vairAgya hoya ene viSayamAM rasa nathI, paraMtu che, tAjAM phUlenA gucchA che, saMgItazravaNa maLe che, sUvA mazarUnI zayyA che, dekhavA divAla para gamehanIya karmavaza viSaye sevavA paDe che. AlIzAna citra che, khAnapAna rAjazAhI maLe saMsAra-viSaya para kema vairAgya che. chatAM e najarakedI rAjAne A mahela ane prava-saMsAra para vairAgya thavAnuM kAraNa zuM? badhAya rAjazAhI viSa khAvA dhAya che! u0-kAraNuM A ja, ke saMsAra e janmAdi- kemake mULamAM pitAnI svataMtra rAjApaNAnI rU5 che, janma-jarA mRtyurUpa che, janmanI pAchaLa zAbAzI UDIne najara-kedanI nAlezI AvI UbhI thatI apAra viTaMbaNAo svarUpa che. paDI che. ema ahIM virAgIne karmanI saMsAranI A saMsAra e sahAmaNe gaNAya? ke kedamAM janma-maraNa vagere nAlezIrUpa lAge che. bihAmaNe? raLiyAmaNo gaNAya ke rAkSasI ? (2) saMsAranA sukha apAra duHkhamAM pariNamasukhALo kahevAya ke gojhAre? bhalene devalokamAM nArA che. hamaNAM ja paraNelI naveDhAone sukhamaya janma maLe, paraMtu emAMya eka di' jaMbU kahe sukha viSayanuM alpa, apAya anaMta!" AyuSyane aMta ane mRtyu AvavAnuM ! ane jema madhubiMdunA dRSTAntamAM madhanAM TIpA tyAre enA aMtima divase kevA? pANInI cATavAnuM sukha ati alpa, ane bhamarIonA bahAra kADhelI taraphaDatI mAchalI jevA. daMza, kaSAya-sarponA jhera, tathA nIce rahelA emAM vaLI ahIM devalekamAM te cAre bAju moTA ajagarathI gaLAI javAnuM...vagere duHkha suvAsa, prakAza, ane divya da; tyAre marIne aparaMpAra ! tema dunyavI viSamAM sukha ati manuSya ke tiryacastrInA garbhamAM pUrA tyAM a5, ane enI pAchaLa durgationA bhAmAM cAre kera kevI durgadha, aMdhakAra ane azuci ! UbhA thatA apAye-anartho-9 anaMta hoya devatAI jIvanI paNa A sthiti thAya,-e che. dA. ta. naraka-nigodamAM ahIMnA duHkha karatAM jIvanI zAbAzI thaI gaNAya? ke nAlezI thaI anaMtaguNa duHkha hoya che. gaNAya? ane pachI viSayaraMga ane kaSAya- (3) saMsAranA sukha kRtrima hoya che, kemake magnatAvaza adhama durgatienA bhavonI sirIjha sukhAbhAsarUpa hoya che. vAstavamAM e sukha nathI, (paraMparA) cAle, e keTalI badhI nAlezI ! paNa duHkha-nivRttine sukha mAnavAmAM Ave che. e mahA nAlezI AgaLa divya bhavanI zAbAzI dAta. gadheDAnI pITha upara 50 kilone bhAra kI hoya, emAMthI AgaLa jatAM 20 kile utArI 50 varasanI kAramI gulAmI, garIbI ane nAkhe, eTale e mAne che ke "hAza ! have huM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyanAM kAraNe ] [ 117. sukhI thaye!" AmAM zuM kharekhara sukha maLyuM? sukha, eTale e lehInA lADu jevuM sukha thayuM. ne, duHkha-nivRtti thaI. ema jIvane lAkha rU. kasAIne baMgale joI manane sUga sAthe ema meLavavAnI tRSNA hoya, e duHkha che. emAM thAya che ke "hAya, A te lehIne baMgalo !" 50 hajAra maLI jAya, eTalI tRSNA echI ema jIvonI hatyA para ne jUTha-anIti Adi thaI ene sukha mAne che. piMDA khAvAnI tRSNAnuM pApo para saMsAra-sukhe UbhA thayelA che! te duHkha che te paiDA khAtAM e TALavAthI sukha zA enA rasa rAkhavA? lAge che. peMDAmAM vAstavamAM sukha nathI, nahitara (7) saMsAra-sukha aneka viTaMbaNA-bharyA piTa bharAI gayA pachI piMDA khAtAM sukhane che; mATe paNa enA para nIrasatA rahe. patnInuM anubhava tha joIe, paNa thatuM nathI. e putranuM sukha keTaluM viTaMbaNA-bharyuM che, e sUcave che, bhUkha-tRSNA chate paiDA khAtAM sukha najare dekhAya che. lAgyuM e duHkha-nivRttinA gharanuM kRtrima sukha che. - kumAranaMdI senIH(4) saMsAra-sukhe lebhAmaNA ane jIvane bicAro kamAnaMdI senI apsarA hAsApariNAma jovA tarapha aMdha tathA mUDha banAvanArA prahAsAnuM sukha levA mATe emaNe cidhyA hoya che. svecchane tyAM mevA-miThAI-kuTathI mujaba nAvikane eka koDanuM dhana ApI paMcaucherete bekaDe emAM ke lebhAya che! ke zaila parvata pAsenA eka vRkSa para pahe. AnaMda AnaMda mAnate kadAkada kare che ! ene tyAM rAtanA moTA bhAraMDa pakSI Ave. te ekanA tyAM ja eka divase bIjA bokaDAne dara rIte page potAnI pacheDIne eka cheDe bAMdhI, bIje kapAI marato jevA chatAM pitAne evI jAlima he cheDe pitAnI kamare jeDyo, ne savAre pakSI vedanA AvavAnI che e jovA tarapha aMdhApo UDyuM, enA page laTaka laTo parvata para hoya che, ne tethI te mUDha banI mevA-miThAImAM Gra pahoMcyo. kevI viTaMbaNA ! tyAM hAsAprahAsA rAce che! basa, saMsAranA viSayo AvA lebhA. kahe, 'A tamArA gaMdhAtA audArika zarIrathI maNe hoI emAM zo rasa rahe? amArA divya zarIrane bhega na thaI zake." juo, viTaMbaNA ! have asAe ene pAcho dezamAM (5) saMsAra-sukha duHkha-mizrita hoya che, mUkyo tyAM zrAvamitra nAgile nA pADavA chatAM _pase che te putra nathI, putra che te paisA apsarA maLavAnuM niyANuM karI bhaDabhaDatI agnimAM nathI; baMne che to patnI karkazA ane abhimA- jIva baLI maryo, kevI viTaMbaNuM ! ne hAsAnanuM pUtaLuM che. pote raMge rUDo rUpALo che, prahAsAnA dhaNI devatA vidyambhALI tarIke te svare bheMsAsUra jevuM che..paisA para patnI- jana. dhAryuM sukha te maLI gayuM, paNa have putra ragaDo kare che... Ama sukhamAM kaI jAtanAM juo navI viTaMbaNA! ekavAra IndranI savArI duHkhanAM mizraNa! AvA sukhamAM ze rasa rahe? nIkaLI temAM hAsA prahAsA nAce ane pitAne (6) saMsAra-sukho anekanAM duHkha upara taragArAnI jema gaLe Dhela laTakAvI e bajAvavAnI UbhA thayA che! dA. ta. zeThAInuM sukha aneka pharaja AvI. pite Dhela gaLe levA InkAra nokaranA gulAmInAM duHkha para UbhuM thAya che. karato rahyo, ne Dhela ApameLe gaLA para cIpakI garamAgarama bhajananuM sukha asaMkhya sthAvara paDyuM! kevI viTaMbaNa! emAM eka 12mA devache ane agaNita trasa jIvonA saMhAra para lekane ati tejasvI devatA enI AgaLa UbhuM thAya che. evuM ja baMgalA-makAna vagerenuM AvI pUche che, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] [ yogadaSTi samucake vyAkhyAne-bhAga 2 mane oLakhe?" tamAre duzmana bharata nathI, paraMtu aMtaranA mA kahe "nA" kAma-krodhAdi malina bhAve che, ke jemaNe tamane devatA kahe, "tuM pUrve kumAranaMdI senI, anaMta anaMta kALa A duHkhada saMsAramAM asa mATe baLI maravA taiyAra; huM tAre laTakAvyA che. evA malina bhAvenA piSaka A zrAvaka mitra nAgila, meM tane nA pADI, kahyuM rAjyasaMpatti vagere viSaya-sukhethI virakta AnA karatAM ahiMsA-saMyama-tapanI ArAdhanA nahi thAo, ene saMga nahi cheDe, tyAM sudhI kara, A vyaMtara-nikAyanA karatAM khUba UMcA tamAruM saMsAra-bhramaNa maTaze nahi." 98 putre vaimAnika devalokanAM sukha...yAvat mokSa maLaze. vairAgI banI tyAMja saMsAra tyAga karI aNagAra paNa te mAnyuM nahi, ne tuM jIvate baLI banI gayA. ma! meM vicAryuM" "aho ! saMsAra-sukhanI (9-15) bAkI to janma "AdimAM Adi lAlasAmAM jIvanI kevI viTaMbaNa! moha jIvane padathI saMsAramAM (9) puNyacI pApa kharIke pachADe che ! meha mane pachADe e pahelAM davAnuM thAya che ! vaLI (10) puNya pApanA eno tyAga karyuM ane tuM asarAnA rAga kaDhaMgA mizraNa! (11) sagAsnehI taraphathI khAtara baLI maryo, paNa bahu lAgavAnanA rAganI vizvAsaghAta ! (12) AMdhaLI mAyA! (13) khAtara saMyama laI tIvra tapa karI AtApanAnA sukha- lAlasAmAM amUlya sAdhanA-kALa barabAda kaSTa sahe," ema karI meM saMyama lIdhuM, ane karavAnuM thAya! (14) AyuSyanI kSaNabhaMguratA, pALIne Aje 12mA devalokane deva thaye (15) zirAmaNa sATe khetara vecavAnI mUrkhAI! chuM." A sAMbhaLIne vidyumbhALI khUba pastAya. arthAt tucha saMsAra sukha khAtara aNamela ahIM ene have asarAnA sukha pratye ghaNA mAnavabhava-mAnavatana-mAnava vacanazakti-mAnavairAgya thaye, ne jIvaMta vIra prabhunI vabuddhi vagere ke jenAthI mekSanA anaMta sukha mUrti bharavI. kharIdI zakAya, ene veDaphI nAkhavAnA thAya che! (8) saMsAra janmAdirUpa kahe, emAM Adi ema padathI karmanA udayarUpa arthAt audayika bhAva, (16) nirguNutA vagere letha bharele rUpa che, tethI ja asthira che, ane vadhArAmAM saMsAra che. ApaNe saMsAra upara upakAra karIe haiyAnA bhAva bagADanAre che. mATe enA para ne e ApaNA para apakAra kare! e naguNo vairAgya thAya. sukha maLe te kamajanita hevAthI saMsAra che. emAM upakAra ApaNe baMgale sAre kAmacalAu ja maLe, temaja e saMsAra-sukha suzobhita karyo, tijorI sArI bharacaka bharI, lAvavA-sAcavavA - vadhAravA pAchaLa haiyAmAM patnIne gamatuM badhuM karI sArI rAkhI e paraMtu keTalAya kaSAyanA kharAba bhAve UbhA karavA eja badhA ApaNane narakanA daravAjA dekhADe ! paDe! mANasa paisA kamAvavA-sAcavavA keTakeTalA hArabaddha durgatione havAle kare ! mATe, malina bhAve kare che ! saMsAra niguNuM yAne naguNe, eTale ja, bASabhadeva bhagavAnanA 98 putra sAthe bhArata dhane, thAvasthAkumAra, jaMbUkumAra, vagere laDavA taiyAra che, to pitAnI nAnI rAjya-saMpatti vairAgya pAmI sAdhu thaI gayA. paranI hakumata TakAvavA e bhakta sAme laDavA A rIte saMsArane oLakhe ene sahaja taiyAra thaI gayA. pitA RSabhadeva prabhune jaNe. bhoDhega thAya ane te yoganuM bIja bane. vavA AvyA. te prabhue oLakha ApI ke ahIM bhakaeNga 'sahaja' kahIne sUcavyuM, ke Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnagabhita vairAgyo. [ 119 ITa-viyegAdi duHkhanA mAryA saMsAra para tyAM kaMTALe Avyo ke "A saMsAra? huM kAkA kAmacalAu kaMTALe e vairAgya nahi; kemake e rAjAne bApAthI adhika mAnI emane pUro te nakaruM ArtadhyAna che. dA. ta. "hAya! mArI AjJAMkti ane vinayavALo thaI vartu chuM, ne aurI akALe marI gaI! hAya ! mArI saMpatti e mane Thage?" A duHkha nimite vairAgya thaye; luMTAI gaI! banyuM A ghara ane baLe A paraMtu pachIthI "A Akho saMsAra ja e saMsAra !" ema saMsAra para kaMTALo Ave e che, ke vahAlA varI thAya, ISTa e aniSTa virAgya nathI; kemake emAM te pachI, je sArI thAya, vizvAsapAtra e vizvAsaghAtaka bane."--ema patnI maLI, sArA paisA maLyA, te ghara ne saMsAranI asAratAnuM jJAna thayuM, ne jJAnasaMsAra badhuM ja vahAluM hema lAge che. eTale garbhita vairAgya jAgI emaNe cAritra lIdhuM. te tyAM kharekhara vairAgya na thaye, paraMtu ISTa- ja pachIthI varSonA varSo kaThora tapa tapavA viyeganuM ArtadhyAna thayuM. kahyuM che, 'utpanna sAthe ugra saMyama pALe che! eTale vairAgya bhale thayela tAtkAlika duHkhanA nimitte saMsAra para duHkhanA kAraNe Ubhe thayo, paNa pachIthI je niveda thAya te vAstavamAM eka prakArane samasta saMsAra bhUMDe lAge, ne manane ema duHkha para dveSa che, aruci che, nahi ke saMsAra thAya, ke- para aruci. ahIM eka samajavAnuM che ke, jJAnagarbhita vairAgya kema thAya? du:kha-gabhita vairAgya e guNa nahi: "zuM dagA bharelI duniyA khAtara mAra kintu du:kha-nimittaka vairAgya jJAnagarbhita mArA A mAne khuvAra karavo? zu nAzavaMta banIne guNarUpa thAya, sagA ane saMpatti pAchaLa mArA avinAzI AtmAnI hita-sAdhanA jatI karu ? " rAjA saMpratinA jIva bhikhArIne khAvA A vicAra Ave to rAnagati vairAgya maLatuM nahotuM, ane "saMsAra tajI sAdhu thAuM banI jAya. te khAvA maLe" ema dekhAyuM, eTale saMsAra jJAnagarbhita vairAgyamAM (1) AtmAne karmanI para kaMTALe vairAgya Avyo, ne eNe cAritra keda samajAya, (2) pitAnI anaMta sukha-saMpatti lIdhuM; A duHkha-garbhita vairAgya. paraMtu pachIthI para karmanI japtI beThelI dekhAya, (3) karma para sAdhuonI uttama caryA jeI, ne te ja rAtanA nakarata thAya, ane (4) karma beDIo teDI AcArya sudhInA munio enI sevAmAM AvI anaMta Atma-saMpatti pragaTa karavA mATe matha nirdhAmaNA karAve che tyAM, ene jJAna thayuM ke vAnA koDa jage. A vastu duHkhamAMthI ya UbhI aho ! A sAdhu jIvana keTaluM uttama, ke thAya, ane sukhamAMthI ya UbhI thAya. * zAlibhadra emAM uttama caryA ane AvI nirdhAmaNuM maLe! sukhI hatA. paraMtu mArA mAthe mAlika zreNika ? kharekhara ! saMsAramAM AmAMnuM kaMI na maLe. paraMtu te A sukhamAM saMsArI barahuM tyAM saMsAra bhUMDa,"--ema mULamAM duHkhamAMthI utpanna sudhI A gumAmI rahevAnI, mATe saMsAra choDuM." thayela vairAgya jJAnagarbhita vairAgya thaI gaye, Ama sukhamAM vairAgya UThaze. * sanakumAra caka ne emAM marIne rAjA saMprati thaye! vatIne 16 rega UbhA thayA, paNa e duHkhamAM mahAvIra prabhunA jIvane 16mA bhave vicAryuM A roga te mULa kamareganA hisAbe vizvabhUti rAjakumAra tarIke moTA kAkA rAjA che. mATe kama rogane ja ahiMsA-saMyamataraphathI mAyA-prapaMca ajamAyAnuM duHkha AvyuM, tapathI kATuM,' ema duHkhamAM vairAgya UDyo ! Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ] [ pagadaSTi samuya vyAkhyAne -bhAga 2 mULamAM ApaNane bhAna thavuM joIe ke huM duminane joIne pa UThe che, te premane hepa na pote to asalamAM arUpI, zuddha jJAna-darzana- UThavA pAme evI manovRtti keLavavA udyama maya, paraMtu A zuM ? kameM mAruM svarUpa AvarI joIe. tyAM vicAravAnuM eka ja ke "A badhe dabAvI azuddha svarUpa karI nAkhyuM ?" ema saMsAra che. te saMsAra naguNa che, dilanA seMkAmaNa thAya! emAM vaLI indriyanI para bhAva bagADanAre che, te enAthI sAvadhAna vazatAmAM pitAnI mUDhatA dekhAya ke "A mAre rahevA jevuM che." ISTa, A aniSTa; A mane game, A na game (18) saMsAra janmAdi viTaMbaNuM rUpa hoI A mane phAve, A na phAve-A mUDhatA para emAM "Adi padathI aneka jaDa-cetananI A mehanI viTaMbaNa para dhRNA thAya, sUga thAya, gulAmInI, jaDa-cetananI apekSAnI viTaMbaNavirasatA Ave, te saMsAra para jJAnagarbhita rUpa hoI saMsAra para sahaja uga thAya. vairAgya UbhuM thAya. pachI mehanI viTaMbaNA gulAmI kevI? te ke (i) sAMsArika saMbaMdhInajara sAme rahe, te cAritra-tapanAM kaSTa kaSTarUpa enA baMdhananI gulAmI ! nekarane mAthe zeThanI na lAge. gulAmI to hoya, paraMtu zeThanA mAthe nokaranIya tapacAritranAM kaSTa kaNarUpa eTalA mATe amuka prakAranI gulAmI ladAyelI hoya che ! lAge che, ke mohanI viTaMbaNA viTaMbaNArUpa evuM pitA-putra, pati-patnI, mitra-mitra vacce nahi, paNa kartavyarU5 DahApaNurUpa sukharUpa anyane evI apekSA rahe che, ne anya lAge che, canA evA baMdhananI gulAmI rahe che ke enI saMsAra viMTabANarUpa lAge to vairAgya thAya. pAchaLa keTalAya saMtApa-ciMtA-dInatA-hRdayAghAta (17) saMsAra zuM che? janma-maraNAdi rUpa thayA ja kare che. tyAre saMsAramAM jaDa vastuonI che. "Adi' padathI vaghara cheDI paragharamAM apekSA keTalI ? kahe che ne, ke "tAMbAnI telaDI vasavArUpa che. pudgala. yAvat pitAnI kAyA tera vAnAM mAge." vAtavAtamAM ne paLe paLe e paraghara che. enI veTha karavI e paragharanI para vastuonI apekSAone pAra nahi! eka veTha che. enA para ja AtmAne du:kha bharelI ApaNA zarIranA aMga pratyaMga aMge keTakeTaluM caturgatimaya saMsAramAM AthaDatA rahevuM paDe che. sAcavavuM paDe che? devagatimAM paNa lobha, IrSyA, saMtApa, mRtyubhaya . A badhI sAMsArika apekSAonI vagere che, te bIjI gatiemAM te viTaMbaNA chate mana khUba nizcitta, pUrNa pUchavAnuM ja zuM? prakulita, ane nitya prasanna rahe che? kazuM * cAre gatinAM duHkha pagharanI sarabharA ja nahi. para UbhA thAya che. e AtmAnI vibhAvadazA che. svabhAvadazA parAdhInatAo, paranI apekSAo, pUrve kahyuM tema arUpI bhAvamAM rahI pravartatI paranA baMdhane, parasevAone jyAM pAra nahi zuddha anaMta jJAnamaya dazA che ne e mATe evA saMsAra para rAga-rasa rahe? ke vairAgya? sahaja bhavavairAgya upayogI che. e jagADavA e kazI ja viTaMbaNAnuM jyAM nAmanizAna nahi vastunA jJAnamAM Idriyone gamavA na evA mekSa para rasavALAne saMsAra para rasa gamavApaNuM, ISTatA-aniSTatA na pese-e zAne rahe? abhyAsa keLavavAne. dIkarAne joIne prema ane - sahaja bhadrega e pAye che, enA para Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kazuM pagabIja : abhigraha ] [ 121 ja UbhA thatA dAnAdi e vAratavika guNa che, gaNadhara-sUtranA hisAbe paNa AtmAnuM paheluM dharmarUpa che. mATe ene AtmAnuM sauMdarya kahe- saudarya "bhavanirveda, saMsAra-vairAgya che. A vAmAM Ave che. "jayavIyarAya" sUtramAM bhava- sahaja joIe, eTale ke saMsAranuM janmAdi nivedathI mAMDIne 8 mAgaNI mUkI che, emAM aneka viTaMbaNAmaya svarUpa joIne ja vibhAga pahelI 6 vastune AtmAnuM laukika sauMdarya karavAne, kintu kaI dhana, patnI, putra...vagere ane chellI be vastu-"zubha guruga" tathA managamatI vastunA viyegane duHkhathI dukhita tadravacana sevanA ne lokottara sauMdarya tarIke thaIne vairAgya nahi; kemake e te vairAgya nahi, zrI lalita-viratarA" zAstramAM oLakhAvela che. nitu ArtadhyAna che. 4thuM yogabIja dravyAbhicaha-pAlana (TA) tathA, "phUDyAmiprakAsTanam'- - dravyAbhigraha kema yogabIja? dhAri-samAnamavikratA mAvAmagg viziSTa- evI rIte adhyAtmaveganuM tatvaciMtana kSoparAnamAvA minAgheramaNA, vratadhArInuM lIdheluM che, avatInuM nahi. e mATe dravyAbhigrahagrahaNam / enI bhUmikAmAM dravyAbhigraha arthAt dravyathI artha :-tathA, dravya abhigrahanuM pAlana niyama-trata karIne enuM pAlana joIe. A (e 4thuM ga-bIja che. e) auSadhAdi lAvI - abhigraha pAlana yAne niyama pAlanane abhyAsa ApavAne AzrIne niyama karIne tenuM pAlana na hoya, to jIvane AgaLa para vrate levAnI karAya, te che. bhAvAbhigraha e viziSTa thayA. hiMmata Ave. eTale jyAre vratInuM tattvaciMtana pazamabhAva svarUpa che, ne te graMthibheda na karyo - e adhyAtmaga che, te enAM bIja arthAt e hoya ene (Avavo) saMbhava nathI. tethI ahI kAraNa tarIke ahIM dravyAbhigraha pAlanane kahyuM. drAbhigraha lIdhe. dravyAbhigraha-pAlana eTale zuM? vivecana :-bhavavarAgyanI jema the coga. ahIM "dravyAbhigraha' zabdathI bimAra munine bIja dravyaabhigrahanuM pAlana che. ' auSadha lAvI ApavA Adine niyama samajavAne che. dA.ta. gAmamAM sAdhu-samUha rahe che. te deva-gurubhakti kema gabIja? A pite evo niyama kare, ke "mAre kaI sAdhu adhyAtmaAdi ceoga tatvaciMtana-Adi bimAra paDe to emanI davA vigerethI sevA svarUpa che. ne mehanA ciMtanamAMthI tattva- karavI. ane pachI evo avasara AvI lAge ciMtanamAM vaLavuM hoya tyAre enI bhUmikAmAM e niyamanuM pAlana karavuM. mehanI kAryavAhImAMthI khasI devAdhideva ane gurunI upAsanA tathA vaiyAvacca UbhA karavA niyama-pAlanamAM viveka :joIe. temaja haiyAne bhava-saMsAra khAre A niyamanA pAlanamAM eka viveka e bhUMDe lagADavuM joIe. to ja AgaLa para jALavavAnuM che, ke mAne ke kadAca kaI sAdhu viSayathI khasI tatvanA ciMtanAdimAM TharavAnuM mAMdA na paDyA, ne tethI mAMdAnI sevAne avathAya, emAM aMta:praveza thAya. mATe ene sara ja na Ave, te manamAM e kheda nahi ganAM bIja kahyAM, yoganAM kAraNa kahyAM. karavAne ke "arere ! A vakhate sevAne lAbha Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 na maLe!" kemake e kheda jaIne kyAM bhUmikAmAM gabIja tarIke dravyAbhigraha-pAlana pahoMce? te ke "sAdhu mAMdA na paDyA ne mane lIdhuM, jethIarere ! davA karavAne lAbha na maLyo ! sAdhu niyamanA grahaNamAM sarva pragaTe, ane pAlanamAM mAMdA na paDavA e khoTuM thayuM' evA kheda para sava vikase, jAya ! A kheda azubha che, avivekanA gharane sarva vikasvara thatuM jAya eTalA ja mATe che. duniyAnA sAmAnya jIvane mATe paNa ene ahI bimAra sAdhunI davAthI mAvajatanA niyareganI pIDA na AvI e khoTuM thayuM. pIDA manI jema bIjA paNa amuka abhakSya Adi AvI hota to sAruM evuM na IcchAya,-te khAnapAnanA tyAga, hiMsAdi pApamAM saMkeca, sAdhu mahArAja mATe te evuM IcchAya ja kema? kema amuka amuka popakAra, gurujana sevA....vagerenA mATe davA karavAne lAbha na maLyo te khedane niyama paNa kathA yogabIja tarIke ArAdhavAnA. badale sAdhu mAMdA na paDayA ene AnaMda sAmAnya niyamanI paNa khUbI che ke avasare mAnavAne. mATe davA karavAne lAbha na maLe ' te kheda vivekathI karAya, avivekathI nahi. e prabhAva dekhADe. dA. ta. viveka A, ke tyAM ema vicArAya ke "ha vaMkacUla lUMTArAe cAra niyama karyA, keto mAnuM ke sAruM thayuM mArA niyamanA prabhAve (1) ajANyuM phaLa nahi khAvuM, (2) keIne sAdhu mahArAja mAMdA ja na paDyA ! bAkI mAra mAratA pahelAM 3 DagalA pAchuM haTI javuM, (3) sevAdi sukRta karavAnA ghaNA mAge che. ahI rANI sAthe durAcAra nahi kare, ane (4) cothA gabIja tarIke sIdhuM auSadhAdi-saMpA. kAgaDAnuM mAMsa nahi khAvuM. te avasare enA; dana na kahetAM ene niyama karIne niyama-pAlana prabhAva kevA sarasa paDyA ke (1) jaMgalamAM kahyuM, e sUcave che, ke viSaphaLa ajANyuM lAgatAM na khAvAthI jIvate niyama zA mATe ? ba! (2) meDI rAtanA bahArathI AvI patnI niyamanI balihArI che, e AcaraNa ane pAse puruSavezamAM sUtelI bena e baMnene, avazya karAve 3 DagalAM pAcho haTatAM, ghAta karavAthI bacce ! je niyama na hoya te saMbhava che sukRta (3) rANIe bhAre bhegaprArthanA ane pachI bhaya AcaravAnA avasare AcaraNamAM ALasa thaI pradarzita karavA chatAM durAcAramAM na gaye ! te jAya, harAma-hADakApaNuM Ave, bIjA-trIjA bAjunA oraDAmAM sUtelA rAjAe enI kadara kAmamAM paDaye sukRta AcaravAnuM rahI jAya. karI, ene divAna banAve ! temaja (). niyama hoya te saMbhArIne avazya AcaraNa aMtakALe vedanA Agraha chatAM kAgaDAnA mAMsamAM davA na lIdhI, te 12mA devalokamAM devatA thaye! thAya. evA niyamabaddha AcaraNathI AtmAmAM satva vikase che. paheluM to niyama karyo, tyAM AvA niyamanuM grahaNa karI pAlana karavuM e ja sattvane janma thaye; pachI niyamanuM pAlana gabIjanI sAdhanA che. thAya eTale sattvane vikAsa thAya. ginI bhUmi. brAhmaNa kanyAe sahiyara zrAvikA-kanyAnI kAmAM A sattvane vikAsa karavAnuM che te ja hArohAra sAdhvIjI pAse sAMbhaLyuM ke rAtribhejana sattva vikAsathI AgaLa para adhyAtmAdi veganuM e mahApApa che, kemake jagatamAM nAnA cha be daDhapaNe arthAt sthiratAthI sevana thAya. niHsava jAtanA, eka divAcara ane bIjA rAjhiMcara. mANasa ga zuM sAdhI zake ? eTale ahIM divAcara mAkhI-bhamarA vagere divasanA ja bhame, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyama zA mATe ? 1 www zatri'cara rAtrinA bhamanArA; dA. ta. DAMsa, maccha2 vagere. rAtricarane dIvAnA ajavALA sAthe, ke vAdaLa sAthe kAMI sabaMdha nahi. sUrya nA asta thAya eTale kudaratI rIte e pharavA nIkaLI paDe. have jo rAtre bhAjana karavA esA, tA sabhava che evA sUkSma rAtri'cara jIvA tamArA bhojana para AvIne mese; eTale ene bheAjana sAthe hAIyAM karI javAnuM thAya. brAhmaNa-kanyAe jIvanabhara rAtribhAjana tyAgane niyama lIdho. pachI paraNIne sAsare javAnuM thayuM, te tyAM niyamamAM aDaga rahetAM, sAmUnA kajiyAthI sasarA ene piyera kADhI mUkavA cAlyA, emAM vacamAM rAta paDI, rastAnA gAmamAM snehIne tyAM rAtavAsA rahyA. rAtrejajamAne dUdhapAka pUrInI memAnagIrI karI, ekalI A kanyA na jamI, mIjA jamyA, paNa dUdhapAkamAM uparanA caMdaravAmAMnA baphAI gayela sapanuM jhera paDeluM, te jamIne bebhAna thaI gayA. brAhmaNu kanyA macI gaI ne eNe vaidyane khelAvI lAvI jheranI ulTI karAvI, badhAne bacAvI lIdhA ! sasarA TviMga thaI gayA, pAchI ghare laI gayA, ne AkhuM ghara jainadhamI banI gayuM! tyAganA niyamanI alihArI che. samajI rAkhA-- bhAgathI saMsAra che, tyAgathI meAkSa che. AzravathI saMsAra, savarathI meAkSa mATe kahyuM, Azrayo mavahetu: sthAt saMvo mokSajALam' bhAga, upabhAga, AraMbha, samAraMbha vagere Azrava e saMsAranAM kAraNa; ane tyAga parisaha, cAritra vagere saMvara e meAkSanAM kAraNa che. meAkSa joie che? te tyAgamAM Ave. pUnA taradhamI paNa A samajatA, tethI jyAre kyAreya vairAgya UchaLI paDatA, tyAre TheTha saMsAra-tyAga karI vAnaprastha jIvana yA sanyAsa jIvanamAM AvI jatA. emanAM zAstra kahe che cava trineta, taSa tranet / [ 113 arthAt je divase vairAgya thAya, te ja divase ghara hameza mATe cheDIne cAlyA javuM. dA. ta. tAmila gRhasthe e kareluM. eka rAtrinA madhye jAgIne ane vicAra ALye, ke * are ! uttama mAnava janma tA bhagavad bhajana mATe ja che. te bhajana ... mUkIne huM A mAhamAyAnI sevAmAM veDaphI rahyo chuM? daI tAmaNi tApasa banI gayelA. tApasa manIne khasa, bIjI savAre kurdUne badhuM bhaLAvI jagalamAM jaI chaThThuM chaThThanA pAraNe lUkhA bhAtanuM pAraNu .......e rIte tapa tapavA lAgyA. aMte sAdhunAM darzana pAmyA, marIne IzAna IMdra thayA ! atyAre eja IMdra che izAna devalAkamAM. itara dharmAMmAM paNa tyAganeA mahimA hatA, kemake A avasarpiNI yugamAM nava koDAkoDI sAgaropamanA dharma -prakAza vinAnA kALa pachI AdinAtha bhagavAne tyAgamaya dharmonA prakAza relAvye. emAMthI bIjA khIjAee dhama paMtha calAvyA, eTale emAM tyAga-dhanA vArasA Utare e tyAgadharma, niyama karIne pALavAnu khatAvyuM . sahaja che. ahIM yAgabIja tarIke sevAdhama, e 'draSyAbhigraha-pAlana' zabdathI sUcavyuM. ahI prazna thAya, pra0-abhigrahapAlana na kahetAM dravyAbhigraha- pAlana kema kahyuM ? u.-abhigraha yAne niyama be jAtanA hAya che, (1) dravya-abhigraha, ane (ra) bhAvaabhigraha. emAM bhAvathI abhigraha jeNe granthi bheda karyAM hAya, anAddhinI jIvane vaLagelI nikhiDa rAgadveSanI gAMTha jeNe bhedI nAkhI hAya, ene ja hAya. e je abhigraha-niyama kare te ja bhAva-abhigraha kahevAya. graMthibheda na karyAM hAya e je abhigraha kare te dravya-abhigraha kahevAya. yeAganI pahelI cAra dRSTi sudhI granthibheda thayA nathI hAtA. tethI ahI pahelI cAga Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] e dRSTimAM cAga khIja tarIke abhigraha-pAlana sAthe dravyAbhigraha-pAlana heAya. abhigraha dekhAvamAM kaDaka paNa hAya, chatAM granthi-bheda karyAM vinA karAtA e abhigraha dravya-abhigraha che. pra-pranthibheda vinA dravyAbhigraha kema? u0-jIva granthibheda kare pachI ja vItarAga sarvajJa bhagavAnanuM zaraNa svIkArAya che; ane abhigraha e dhama che, temaja zuddha dharmane kahenArA sajJa bhagavAna hoya che; tethI emanu ne emanA vacananuM zaraNuM lIdhA vinA zuddha dhamanI prApti zI rIte thAya ? eTale granthi bheda karyA vinA zuddha abhigraha-dhama nI yAne bhAva-abhigraha dharmanI prApti nahi. tethI ahIM pahelI yogadRSTimAM yogakhIja tarIke abhigraha pAlana thAya e zuddha dharmAMpAlana nahi, mATe ahI' drabyAbhigraha--pAlana kahyuM. abhigrahanA prasa`gamAM eka vastu khAsa dhyAna para levA jevI che, ke mANasa abhigrahaniyama badhAne baMdhana samaje che; jyAre kharekhara ta niyama abhigraha e baMdhana nahi, paNa baMdhanathI mukti che. jIva anAdi kALathI asad vRttionA adhanamAM che, ne emAMthI ja karmanAM khadhana UbhA thAya che, je jIvane cirakALa saMsAranA baMdhanamAM jakaDA rAkhe che, meAkSa pAmavA ja na de Ama jo niyama nahi tA jIva che. asad vRttinAM dhana, 2. karmAMnA baMdhana ane 3. sasAranA baMdhanamAM che. niyamamAM Ave teA e khaMdhanathI chUTe. niyama mANasane Ubho rAkhe che, asad vRttinI phasAmaNamAM jatA aTakAve che. 'kacUle je te khAvAnI asad vRttimAMthI, ajANyAM phaLa na khAvAno niyama karIne, eTalI mukti meLavI; tA avasara Avye viSaphaLa khAtA aTakayo. yAgaSTi samuccaya vyAkhyAnA bhAg www. enA khIjA bheruone niyama naheAtA, te e khAvAnI asad vRttimAM e sAyA, ne khAine maryAM ! eTale karavAnuM A che, ke zakaya eTalA abhigraha, bhale kAmacalAu, grahaNa karatA rahevAnu', ne ene pALatA rahevAnu (TIjA)-'tathA siddhAntamAzritva bA", na tu hrAmA,i zAstrani / zimiyA, vidhinA'nyaayaattdhn - satprayogAdilakSaNena / kimityAha vANi 6' yojavI manuttamamiti / artha :-tathA 'siddhAnta (zAstra) ne AzrIne.' A 'zAstra' RSipraNIta kintu kAmazAstra Adi AzrIne) nahi, te zuM karavAnuM, e kahe che vidhipUrvaka arthAt nyAyapArjita dhana samyak upayAga AdisvarUpa vidhithI, te zuM, te kahe che,' lekhanAdi' (lakhAvavA vagere) e zreSTha (ne cAgamIja che. vivecana :-- pazu' cAgabIja 'zAstronu lekhana Adi' A zAstra eTale kAmazAstra arthazAstrAdi nahi, kemake e teA kAmavAsanA dhanaleAbha vagere jagAvanArA heAvAthI bhAganA kAraNa ane, ceganA nahi; kintu RSi-mahaSi AnAM racelA dharmazAstra ne tattvajJAnazAstra samajavAM. AnAM lekhana-pUjana yAne lakhAvavA-pUjavA--satkAravA Adi e cAgabIja. pra-zAstronAM lekhanAdi cAgabIja zA mATe ? u.--zAstronAM lekhanAdi e zAstranI upAsanA che, ane jagatamAM traNa mahAna senya che, upAsya che,-emAM jema devAdhideva upAsya che; gurUr upAsya che, ema zAstra pazu upAsya che; mATe zAsranI upAsanA bya che. mATe tA devavaMdanamAM 'arihaMta ceyANa' nI jema suasa bhagavae karemi kAussaggava dguNu vattiyAe' nA arthAt zruta (zAstra) bhagavAnanA vana nimitte, pUjana nimitte,....kAyAtsaga Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. gibIjaH zAsapAsanA ] karavAmAM Ave che. zuM zrata e bhagavAna? hA, ktavya bane che, te zAstro paNa tAraNahAra 'bhagaeTale ezvarya, prabhAva. zrata prabhAvavaMtu che, che mATe emanI upAsanA kema kartavya na bane? mATe bhagavAna kahevAya. je devAdhideva ane zAstranI kevI kevI upAsanA kartavya che, e have guru tAraNahAra che mATe emanI upAsanA batAve che - 5. yogabIja: zAstro pAsanA (mUla) lekhanA pUjanA dAnaM (1) lekhana : 14 pUrvazAstra - zravaNaM vAcanodgrahaH / lekhana eTale ke maharSionAM zAstro lakhAvavA. e lakhAvavAthI enA AdhAre prakAzanAtha svAdhyAya zrutajJAna TakI rahe. pUrvanA kALe mRta meM ttinA mati ja 28mAM meM ja bhaNAvAtuM. meTA zratanA dariyA jevA (TIvA)-jenA napuradg! "pUjana' puSpa- 14 pUrva nAmanAM zAstra paNa meMDhe ja bhaNe ja vAtA, ane tyAM ja kaMThastha karI levAtA. paraMtu vatrANimi. "dAna puratA "brA' baLa buddhi vagerenA hAsanI jema maraNudayAtrAnaDyA "vAranA racayamevA. ' hA' zaktine paNa hAsa thato cAlyuM. eTale 14 viSitram aA "jhArAnA kRNItazya pUrvamAMthI .pU, 10mAMthI 9pa. ema maLeSA naya svAdhyAyo' vAvanAri sthA. hAla thatAM thatAM devaddhigaNI kSamAzramaNa ttinatanA prakhyAta arthavA "mAghari mahArAjanA kALe 1 pUrva jeTaluM ja jJAna AvIne UbhuM. "pUrvajJAnane e hAsanI sAtheetdgocraiv / yogabIjamiti yogH| sAtha AcArAMga vagere 11 aMga-AgamanAM gAthArtha-lekhana, pUjana, dAna, zravaNe, jJAnamAM paNa hA AvA gaye, duSkALa vagere paNa vAcanA, grahaNa, prakAzana, svAdhyAya, | kAraNe eTaluM joradAra zAstra-pArAyaNa cAle ane (bhAvana e cogabIja che) nahi, tethI amuka amuka pATha kaI kaIne TIkAtha:-lekhana'-lakhAvavuM sArA pustakamAM bhulAtA gayA, eTale mathurAmAM tathA valabhIpuramAM pUjane puSpa-vastrAdithI, "dAna" pustakAdinuM sAdhu-samUha ekatrita thaI pitapatAne yAda "zravaNa' (zAstranAM) vyAkhyAnanuM, "vAcana svayaM rahela pATho meLavyA. e mAthurI vAcanA, valabhI ja AnI. 'udUgraha eTale AnuM ja vidhipUrvaka vAcanA kahevAI chelle devaddhigaNI kSamAzramaNa grahaNa. "prakAzana grahaNa karelA zAstrapadArtho)nuM mahArAje zAstrajJa sAdhu-samUha ekatrita karI bhavyane viSe, "svAdhyAya AnAja vAcanAdi, pATho meLavyA. emAM joyuM ke Ama ja smRticiMtana" AnA ja graMthanA artha anusAra, brezathI AgamanA pATha bhulAtA jaze, temaja bhAvana (manamAM bhAvita karavuM) AnA viSayanuM pAThAntare paNa thatA jaze te pachI zrata ja. A gabIja che ema jaDavuM. Ama meDhe ne meMDhe adhyayana-adhyApanamAM Takaze vivecana : keTaluM ? tethI emaNe Agane pustakArUDha paNuM gabIja siddhAnta yAne dharmazAstronuM karAvyA, tADapatra Adi para lakhAvyA. lekhana Adi batAvyuM. have A gAthA ane samaraNa zakitane hasa ke thate cAle, enI TIkAmAM, lekhanAdimAM zuM zuM Ave, te ke cAda pUrvadhara zrI bhadrabAhu svAmI cauda batAve che. A parathI khyAlamAM Avaze, ke pUrva bhaNAvavA beThA tyAre prAraMbhamAM te aneka zAstronI kevI kevI rIte upAsanA karavI joIe. munioe emanI pAse vAcana levI zarU karI, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] [ gaphisamuccaya vyAkhyAne bhAga-2 paraMtu "pUrva zAstranA jaMgI sUtranI meM "hA, eka vRddha muni AvyA che. juo vAcanA laI, e yAda rAkhavA, vaLI navI pelA khUNAmAM beThA che te." ziSya jaI joIne vAcanAmAM na sUtra jaze Ama rejanI cakI UThI kahe che, "are A ja AcArya AvI 7 vAcanA, e badhuM meM rAkhavAnuM ! bhagavAna che." ema kahI jaIne tarata gaLagaLA ne ja punarAvartana ! bApAnA khela che ke thaI AcArya mahArAjanA pagamAM paDI ratA eTale jaMgI sUtra ja yAda rahe? eka mAtra kakaLatA kahe che, "prabhu ! kSamA kare amArA sthUlabhadra svAmI vAcanAmAM TakyA! bIjA badhA aparAdhane. prAyazcita Apa, have pharIthI ame page lAgI kSamA mAgIne khasI gayA. chellA pramAda nahi karIe, padhAre pAchA." caudapUvI sthUlabhadrasvAmI gaNAyA. bhANeja muni te samasamI ja gaye, "are Aje enI apekSAe ApaNI pAse keTaluM huM AcArya bhagavAnanA vaMdanArthe AvyuM, ne jJAna che? samudramAM biMdu jeTaluM ja, ke bIjuM sAme AvelA meM emane oLakhyA nahi? ne kAMI? chatAM je enA para abhimAna karAya ke emanI AgaLa vAcanAne Thase batAvyuM ? huM vidvAna chuM!" te e keTaluM behaMdu ! e ya pagamAM paDI abhimAnanI kSamA mAge che. bhANeja munine garva :-kAlikasUrijI tyAM AcArya mahArAja ene kahe che - mahArAjane bhANeja muni varSo bAda vaMdana karavA je mahAnubhAva ! keTalA jJAna upara tane AvI rahyo hate. have mAmI mahArAjane maLa- abhimAna AvyuM ? vItarAga sarvajJa paramAtmA vAmAM eka mukAma cheTe che, tyAM kAlikasUrijI mahAvIra bhagavAna pAse kevaLajJAna eTale mahArAja ziSyane sAraNuM vAraNA karavA chatAM anaMta jJAnane mahAsAgara hatuM. emAMthI prabhue emane avinayAdi pramAda jaI paDhiye ekAkI eka khobe bharI jJAna gaNadhara mahArAjane vihAra karIne ahIM AvI gayA. tyAre bhANeja ApyuM. emaNe e be jaMbusvAmIne muni sAdhuone vAcanA ApI rahyA hatA, A emaNe vaLI e prabhavasvAmIne dIdhe, eTale kAlikasUrijI mahArAja AvIne maMDaLImAM ema ziSya paraMparAmAM khebA pANImAMthI TapabesI gayA. uMmara pAkI thayelI, tyAga tapa- kata TapakatuM ochuM chuM thatuM AvyuM, te syAthI zarIra UtarI gayeluM. tetho bhANeja mArA ne tArA sudhI eka bebAmAMthI, kahe, munie oLakhyA nahi. vAcanA pachI abhi- keTaluM ochuM thayeluM AvyuM? bhagavAnanuM anaMta mAnathI pUche che jJAna keTaluM ? ne enI sAme A khebAbharyuM kema DosA mahArAja ! vAcanA samajAI?" jJAna keTaluM? temAMya gaNadhara mahArAjanuM kevuM kema lAgI?" jJAna? ne tAruM mAruM keTaluM ? e abhimAna AcArya mahArAja kahe "sArI." pachI Uta- karavA jeTaluM jJAna che?'bhANeja munie mAphI mAgI. ravA rajA mAgI khUNAmAM bese che. eTalAmAM vAta A che, ke smRti-brazathI jJAnane emanA ziSya emane zodhatA ahIM AvI khUba dAsa thate dekhe eTale devaddhigaNI bhANeja munine pUche che, kSamAzramaNa mahArAje zrutajJAnane pustakArUDha ahIM AcArya bhagavaMta kAlikasUrijI karyuM, ne e pachI paNa jIrNa thaela zAstramahArAja padhAryA che?" A kahe "nA bhAI !" grantha pharI pharI lakhAtA rahyA, te ja Aje te ahIM keI nathI AvyuM ?' ApaNA sudhI zAmAM zrutajJAna pahoMcI zakyu, Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhana-pUjana-dAna ] T 17 ne enA AdhAre ja ApaNane zrutajJAna maLe che, jIvanamAM utAravAnuM thaze, ane e bahaane ethI ApaNe dekhatA chIe. haribhadra mAnanuM mApa enAM lekhana, UMcA dravyothI pUjana sUrijI mahArAja jaina zAstro jaina Agama para vagere para aMkAze. ovArI jaIne kahe che - prave-sAdhu aparigrahI che, te e zI rIte "hA aNAhA kahuM huMtA zAstra pUjana kare ? jaI zuM huM te jaNAgame? " u0-sAdhu tyAga-tapathI pUjana kare. eTalA je jinAgama na hota te anAtha evA ja mATe navA zAstranuM adhyayana karavAnuM hoya amAruM zuM thAta ? tyAre enA tapathI gohana karAya che. A mATe kaha, jinAgama-zAstro lakhAvanArA tyAgata tyAgatapa e zuM che? zAstranuM sUtranuM sakriya keTale upakAra karI gayA? ane emaNe zrutajJAna bahumAna che, pUjana ja che, ne paraMparA TakAvIne zrutajJAnanI- zAstranI kevI jenA haiye zAstra para kharekhara bahumAna suMdara bhakti karI? ethI pustakanA AvaradA che, e zAstra bhakti pAchaLa zakya tanapramANe seMkaDo varasa sudhI e TakIne hajAre mana-dhanathI bhega ApyA vinA rahe nahi. lAkhe bhavyAtmAone zrutajJAnano vArase paho mATe te jANavA maLe che, ke saMgrAma sonI cADe, ane ethI e jI dharmanI ArAdhanAmAM ane pethaDazA maMtrI zrI bhagavatI sUtra sAMbhaLatAM joDAya, emAM mahAna nimitta banavAne lAbha gautamasvAmInA 36000 praznonA uttaramAM zAstra lakhAvanArane maLe. tethI aDhaLaka pApakSaya mahAvIra bhagavAnanA zrImukhethI jyAM jyAM ane akhUTa puNyAnubaMdhI puNyanI kamAI goyamA !" zabda sAMbhaLavA maLatuM, tyAM tyAM thAya. lekhana zAstro lakhAvavA-saMbhALavA e ekeka senAmahera sAthiyA para mUThatA ! A zAstronI pahelI akhUTa lAbhadAyI UpAsanA. zuM che? zAstra-sUtra pratye haiyAmAM uchaLatA gArava (2) pUjana : jinamUrtinI jema jina- bahumAnane emaNe senAmahorathI pUjanamAM vANI ya pUjya - sakriya karyuM, caritArtha karyuM. bAkI te zakya pUjana e bIjI upAsanA. emAM zAstronuM pUjana vinAnuM bahumAna te baMdI keTAnI puSpa-vasa-alaMkAra vagerethI bhakti karavAnI bhAvanA jevuM thAya. Ave. zAstranI AgaLa puSpa goThavAya, zAstra (3) dAna : zAstradAnathI jinavacana pithI para suMdara kapaDuM vIMTALAya, pithI para vahetuM rahe - motInI mALA caDAvAya... zAstra-upAsanAmAM trIju dAna kahyuM. zAstranA mULamAM zAstra para athAga bahumAna joIe, pustakanuM bhaNanArane yA jJAnabhaMDArane dAna karavuM. te e A rIte pUjanamAM chatuM thAya. jina- AmAM bhaNanAranI bhakti thaI? ke zAstranI mUti para bahamAna che, te mUtine kevA puSpa- bhakti? kaho, zAstranI paNa bhakti e rIte thaI. AMgI-alaMkArathI pUjAya che! ema jaina zAstra ke zAstra jinavacanane vahetuM rAkhI, zAstrane eTale jinavANI, enA para bahumAna hoya te anekanuM upakAraka banAvI, ene prabhAva vadhAryo. enAM pUjana thAya. jinamUti pUjya ne (4) zravaNa :jinavANI pUjya nahi? samajI rAkha-zAstra zAstranuM zravaNa e to spaSTa zAstra -upAsanA para jeTaluM bahumAna eTalI enI vAte che; dA. ta. vaDilanAM vacananuM vinaya-bhaktibhAva Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 pUrvaka zravaNa karIe, e vaDilanI upAsanA che. (5) vAcanA : - pUrve satsaMgane mahimA hatuM, emAM satsaMga A zAstronI svayaM vAcanA karavI. arthAta karanAra vyakti sAdhunI upAsanA karatI. samarA- bIjAone zAstra vaMcAvavA, saMbhaLAvavA; kemake ditya kevaLIne jIva pahelA bhave guNasena rAjA vItarAga sarvara tIrthakara bhagavAnanI atyAra sudhI vijayasena AcArya mahArAja pAsethI dharma zruta-paraMparA cAlI AvI te, prabhue gagpAmI, ema pradezI rAjA kezI gaNI AcArya dhana athI vAcanA ApI, gaNadharoe ene pAsethI dharma pAmI, pachI AcArya mAsakalpa sUtrathI gUMthI potAnA ziSyone e sUtra ane rahyA, te e emanI ja upAsanA kare che. arthanI vAcanA ApI. emaNe potAnA ziSyane upAsanAmAM zuM karatA haze? A ja ke emanI vAcanA ApI. ema paraMparA akhaMDa cAlI, pAse besI emanA mukhethI dharmanI vicAraNA te Aje potAnA sudhI e cAlI AvIne sAMbhaLatA. te jevI rIte sAdhu pAse A zravaNa pitAne sUtrArtha-buta maLyuM. te have e upa. e sAdhunI upAsanA che, ema zAstranuM zravaNa kAranI kRtajJatAnI rUe pitAnuM paNa bIjAone e paNa zAstranI upAsanA ja che. vAcanA ApavAnuM kartavya banI rahe che. A zAstrazravaNa zI rIte karavAnuM ? to ke eka zAstra-upAsanA che. nidrAM(kAM) vikathA kuthalI vagere pramAda chera mA (6) ugraha :TALIne, eka citta banI, saMbhrama sAthe sAMbhaLavuM. enI jema e zruta-vAcanAnuM vidhipUrvaka saMbhrama' eTale sAMbhaLavAmAM je maLe che te grahaNa karavuM e paNa zAsopAsanA che. pite jANe keI apUrva nidhAna maLyuM evA romAMca e graha kare te ja e zrutathI potAnuM kalyANa sAthe harSa thAya che. zravaNa evA saMbhramathI thAya. thAya ane AgaLa para bIjAone paNa zruta vAcanA ApI zake. ahIM e apUrva harSa zI rIte thAya? vidhipUrvaka grahaNa karavAnuM kahyuM, te vAcanaA vicAravAthI thAya, ke "A jagatamAM caryane vinaya, Asana-thApana, sthApanAcArya mohAMdhenuM ane pApa-pUtaLAonuM tathA miththA sthApanA, vAcanAcArya para atIva bahumAna, zAstronuM ghaNuM ghaNuM sAMbhaLyuM, paraMtu ethI emanI bhakti, yecukAma, ubhaDaka AsanathI bhavanA pherA vadhAravA sivAya bIjuM kazuM phaLa beThaka, be koNI peTa para ane hAtha aMjalibaddha na AvyuM. have ahIM ucca bhavamAM jyAre ucca jaDelA, te mukha AgaLa rakhAya ItyAdi vidhi zAstra zravaNanI divya taka maLI che, te pelAM sAcavIne vAcanAnuM grahaNa karAya. A vidhithI mAraNahAra zravaNa paDatAM mUkI tAraNahAra zAstra- AtmA e namra bane che, ke e zAstra ane zravaNa ka2. jagatamAM sAMbhaLavA jevI cIja vAcanAcArya pratye jhUkelo rahe che. te ja vAcanA hoya te jinAgama-jainazAstra che, kemake e rUpI amRta jaLa sIdhuM pitAnA hRdayamAM Utare ekAMte kalyANakArI jIvanamArga batAve che che. vidhi kayAM nathI sAcavavI paDatI? raseInI jyAre bIjA zravaNa hiMsAdipApanAM samarthaka ne ekeka cIja banAvI hoya te darekamAM vidhi pApapreraka hoI pApazravaNa che, tyAjya che. sAcavavI paDe che. dunyavI vidyA zIkhavI hoya jIvanamAM avanatimAMthI bahAra nIkaLI unnatinA to vidhipUrvaka zIkhAya che. te mahApavitra rahe cAlavAnuM AvA kalyANakArI zAstronAM ane anaMta kalyANakAra zAstravAcanA levI hoya dharmazravaNa para ja thAya che. te avazya mahAna vidhi sAcavavI ja paDe.' Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa-vAcanAdi ] [ 128 e vidhipUrvaka grahaNa kevI rIte kare? bhaje-pUje." AvI AvI lAlasA, eSate ke vAcanAcAryanA mukhAraviMdamAMthI jANe zuo, e parabhAvamAM paragharamAM bhaTakavA svaamRtanI varSA relAI rahI che ! tene ekeka rUpa che. zAstro enA bhayaMkara, atibhayaMkara buMda khUba ekAgratA-tanmayabhAva ane ahaMbhAva anartho batAve che. eka TUMkA janamanI e sAthe gadgad pI jAya, zarIre AMtarika mAnelI laheramAMthI dIrgha asaMkhya kALanAM apUrva harSanA romAMca khaDA thAya! pUche,- duHkhada durgati-bhramaNanAM bhayAnaka sarjana batAve pra-zAstranI vAcanA levAmAM AvI che. A jaina zAstronI vAcanAnuM vidhipUrvaka badhI vidhi ? grahaNa kare te parabhAvamAMthI-paragharamAMthI bhaTakau0-hA, kemake, A kevAM jinAgama vAnI anAdinI lata paDatI mUkI emAMthI khasI zAstronI vAcanA che? te ke jinAgama svabhAva-svagharamAM AvavAnuM ane TharavAnuM zAstro jIvane parabhAvamAMthI svabhAvamAM laI UbhuM thAya che, ane emAM jIvanuM anaMta kalyANa sarajAya che. AvanArAM che, ne svabhAvamAM AvavAthI ja jIvane mokSa thAya che, AvI anaMta kalyANakAra zAstronI vAcanA mekSa zuM che? svabhAvamAM ramatA. keI vidhipUrvaka grahaNa karavAmAM sujJa jIva kema e. ja parapudgalane saMkleza nahi. kavi kahe che, sajAga na thAya, ke vAcanAcAryane kahI de ke Apa mArA para A zAstronI mAtra vAcana Apa svabhAve ramaNa kare prabhu, ApavAne parama ananya upakAra kare, bAkInuM tajI pudgalasaMkaleza, badhuM mArA mAthe, ApanI badhI sevA-sagavaDa- jinAjI dhyAvejI, anukULatA huM saMbhALI laIza." samaje che ke: malijirNoda muda guNagaNa gAve che" zAstra te prakAza ApanAre dIve che. mallinAtha bhagavAna dIkSAnA divase ja A nA divase ja mAyA-mUDhatA-umArga vagere ajJAnatAnA zukaladhyAnamAM caDI vItarAga banI kevaLajJAna aMdhAra-paTane dUra karI Ape che. ethI svapAmyA ! e vItarAga banyA tyAM emaNe jaDa gharamAM AvavAnuM ne TharavAnuM joma maLe che- zarIrAdi pudagala paranA rAga-Asakti-mamatAnA saMkalezane tyAga karyo, ane zuddha anaMta jJAna- Ama vAcanA-grahaNa eka zAstro pAsanA che. darzanamaya AtmasvarUpamAM ja ramanArA banI gayA. (7) prakAzana : jaina zAstronI vAcanAnuM adUbhUta prakAzana eTale ke e ja zAstronuM ene sAmarthya A, ke e rAgAdi saMkalezene toDavAnuM spezya bhavya jemAM pragaTa karavuM e paNa sAmarthya Ape che, teDavAnI prakriyA Ape che, zAstranI upAsanA che. pragaTa karavAthI ene tethI e paravastunA saMkalezathI je parabhAvamAM gya bhavya jIne bhAna thAya che ke "vAha! rakhaDavAnuM thatuM hatuM te maTIne have svabhAvamAM maharSie AvA kalyANakAra zAstra racI gayAM ja ramaNatA karavAnuM sulabha bane che. che!" enA para emane bahumAna jAgI guru "mAruM ghara sAruM karu', "mAruM zarIra pAse adhyayanamAM pravartAvA lAge. enA para sAru karu", "mArA zarIrane anukULa banAvuM, AgaLa emanA vaMzavArasamAM enI paraMparA lekamAM mArI nAmanA thAo, loke mane cAle! prakAzana vinA enI khabara ja na hoya 17 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] tA e cAgya bhavya jIvA enA lAbhathI vaMcita rahI jAya. dA.ta. 'namrutyuNa' vagere caityavaMdananA sUtrA para 'lalita vistarA' zAstra padepadanA adbhuta bhAva khAle che, (jue 'paramateja' bhAga 1-2). jo e zAstranI khakhara ja na hAya tA e kayAMthI jANavA maLe ? (8) svAdhyAya : parama mAMgaLa svAdhyAyanA lAbha (1) zubha bhAva : puNyama : e zAstronAM vAcanA-pRcchanA-parAva nAanuprekSA-dhama kathA e pAMca prakAranA svAdhyAya e paNa zAsa-upAsanA che. svAdhyAya e parama magaLa che, ema jJAnIo kahe che; kemake svAdhyAyathI suMdara zubhayAga ane zubha upayoga adhyavasAya pravate che. A uttama mAnava-janamamAM jIvane mana-vacana-kAyAnI adbhuta ArAdhanA sAmagrI maLI che, te enA zubha manAye zubha vacanayAga, ne zubha kAyayoga arthAt zubha vicAra-vANI-vartAvamAM sadupayoga karI levAnI uttama taka che, jo e sadupayeAga na karAya te e mana-vacana-kAyAnI uttama sAmagrI azubha vicAra-vANI-vartAvamAM veDaphAI javAnI ! uparAMta aDhaLaka pApakamAM azubha kama madhanA AtmA para caDI javAnA. svAdhyAyamAM lAgavAthI azubha cAga aTakIne zubha yogA pravartAvA mAMDe che. svAdhyAyamAM sUtra ane artha para mana lagAvyu, e zubha manAyeAga; enuM uccAraNa karAya e zubha vacanaceAga; ane emAM jIbha vagere kAyAnA agA pravarte e zubha kAyayeAga, zAstra-svAdhyAyanA A zubha yAgAne lIdhe AtmAmAM azubha vicAro aTakI zubha bhAva zubha adhyavasAya pravarte, e eka bahu meTo lAbha che; kemake AtmAne kama baMdhane hiMsAkha AtmAnA zubhAzubha bhAva para che, zubha bhAvathI zubhakama ne azubha bhAvathI azubha karma baMdhAya, paudezamALA zAstra kahe che, [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAnA bhA-2 wwww ja jaM samayaM jIvo, Avisai jeNa jeNa bhAveNa / so ta taM samaye, suhAsu baMdha kammaM // arthAt je je samaye jIva jevA jevA bhAvathI yukta hAya, te te samaye te tevA tevA zubha yA azubha kama khAMdhe che, zubha bhAvathI puNya bAya, azubhathI pApa. A hisAbe svAdhyAyathI janita zubha bhAvanI dhArAe zubha kama dhArAbaddha kamAvAnuM thAya e sahaja che; ne enI sAtheAsAtha svAdhyAyAni addale azubha mIjI trIjI pravRttimAM yAne bIjA trIjA vicAra-vANI-vartAvamAM ane mukhya 'paNe azubha vikAmAM paDavA jatAM je aDhaLaka azubha bhAvA, enA saMskAra yAne azubha anuSA tathA azubha karma baMdhanI dhArAddha Avaka cAlata, svAdhyAyamAM pravatatAM tenAthI khacI javAya, e paNa meTo lAbha che. (2) svAdhyAyathI cittasthiratA jApa karatAM svAdhyAya kema aLavAna ? :te e paNa zubha yoga ja che, paraMtu emAM dhyAnamAM rahe ke,-prabhunAmanA jApa karyAM kare citta ekAgra nathI rahetu. mana bIjA trIjA vicAramAM caDI jAya che; ne enuM kAraNa A che, ke mana vividhatA-priya che, satata jApamAM vividhatA nathI, tethI mana jApamAMthI kaMTALI khIje cAlyu' jAya che. tyAre zAstra--svAdhyAyamAM tA pade pade vividhatA che, eTale mana emAM pakaDAyeluM rahe che, tethI ekAgra zubha vicAradhArA ne zubha bhAvadhArA akhaMDa cAle che. vacamAM koI pApa vikalpa ja nahi. manane sthiratAnA abhyAsa maLe che, A kele mATe lAbha ! - Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya-citanA 1 . (3) svAdhyAyathI bAMdha - batAvyuM. ciMtana-anuprekSAnI mahattA e, ke vaLI svAdhyAyathI A eka mahAna lAbha e ciMtanarUpa hovAthI manane emAM barAbara paNa che, ke zA-kathita heya ane upAdeya lagAvavuM paDe. ekalI mAtra sUtrAnuprekSA paNa padArthanuM bhAna thAya che, ne e pAdeyane satata ciMtanarUpa hovAthI emAM manane jAgrata upajJAnopayoga cAle che. Ama mana emAM satata ega mAge che. upayukta rahe eTale e pAdeyanI jJAnadhArAthI prasUtronuM uccAraNa to, sUtra je bahu ene zubha saMskAra satata UbhA thaye ja jAya, raTAIne rIDha thaI gayA hoya te, mananA upaUbhA thaye ja jAya, e svAbhAvika che. ene coga vinA ya thaI jaze ! eTale ke mana bIje mahAna lAbha ke? te ke he pAdeyanA daDha rakhaDatuM haze, ne sUtro bolAI jaze ! tyAM saMskArathI avasare avasare heya ke upAdeyane kayAM manane upayoga jAgate rahyo ? jaldI khyAla Avate jAya; eTale heya pratye u0-uccAraNamAM bhale manane jAgate upanapharata ane upAdeya pratye ruci AkarSaNa banyuM 3 ja rahe te Ane lAbha eTale ? laMThe lAga jora yegana rahyo, paraMtu anuprekSAnI vAta che. sUtranI heya pratyenI nakarata ane upAyamAM anuprekSA-ciMtanamAM te manane sUtromAM lagAruci-AkarSaNa samyagdarzanane jAgatu rAkhe. vavuM ja paDaze. te e sUtra-ciMtanamAM manane ethI vimAnika devakanAM puNya baMdhAyA ja keTane lAbha ! eTale ja je loke ema zubhamAM ekAgra rAkhavAne keTale badhe ucca kare. temaja samyagdarzananA saMskAra UbhA thatA bole che ke..ja jAya! ethI bhAvI devatAI jIvana paNa sahaja samyagdarzane pagathI javalaMta ujjavala - prava-arthajJAna vinA kemerA sUtranA jJAnane banyuM rahe! A keTale badhe ucca lAbha! zuM lAbha? e te pipaTiyuM jJAna ! "paDha AvA mahAna lAbhane apAvanAra ke? zAstra piopaTajI! sItArAma" te ke "sItArAma jevA svAdhyAya. enI harIphamAM bIjo kaye zubha vega pipaTa-pAThane zuM lAbha? UbhuM rahI zake? kaho, satata zabha yoga, zaNa u0-A prazna uThAve e ajJAnI che. upayoga, zubha adhyavasAya dhArA ane satata emane A khabara nathI ke, samyaga darzane paganA dhArA jagAvanAra zAstra- ekalA sUtrapAThanuM ciMtana paNa manane svAdhyAyanI balihArI che. A mahAna zAstro- ekAgra zubha upayogamAM rAkhe che. mananI pAsanA AgaLa kalpavRkSa-ciMtAmaNi tuccha che. zae ekAgratAne keLave che, ne poSe che, (9) ciMtanA - mANasa Aje bhaTaktA-caMcaLa manane ekAgra zAtre kahelA sUtranuM ane enA artha- karavA phAMphA mAre che. e je sUtra raTI, pachI taravanuM ciMtana e paNa eka mahAna zAstro- e sUtranuM ciMtana anupekSA calAve te emAM pAsanA che, e ciMtanane sUtrAnuprekSA-arthanu. manane ekAgra thavAne mahAna abhyAsa maLe che. prekSA kahe che. alabata ene pAMca prakAranA eTale ja ekale sUtrapATha belI janAre paNa svAdhyAyamAM samAveza thaI jAya, paraMtu ahIM A dhyAnamAM rAkhavAnuM che, ke 28NuM-uccArasUtra-tattvanuM ciMtana arthAt anuprekSAne judu NanI sAthesAtha sUtra-gAthAonA akSara-ciMtana pADI batAvyuM, te enI vizeSa mahattA sUca- paNa khUba jarUrI che. prabhAte uThIne eka navavavA, ane enA para bhAra ApavA mATe kAranA ekeka akSaranuM ciMtana kare, manamAM ke Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 mATethI ekeka akSara khelavAnA,-na....mA.... ..........'ema ekeka akSara khAkhara kramabaddha Ave e mATe mana emAM lagAvavuM ja paDe, te e ciMtana thayuM; mAtra eka navakAra ema ciMtavA, juA sUtramAtranuM ciMtana manane kevuM sthira, prasanna ane praphullita kare che. tyAre, atha ciMtana tattvaciMtana-rahasya ciMtananI ya balihArI che. e ciMtana evI rIte karAya, ke zAstrapadArthAne saMkalanAmaddha goThavAya, kaDIbaddha vicArAya; dA. ta. jIvavicAra' prakaraNa para vicAraNA cAlI, te jIvanA prakAra, e dareka prakAranA avAMtara prakAra, ekeka prakAramAM koNa kANu ...ema prakAra vicAryA pachI, e dareka jIvanA zarIranI avagAhanA, pachI darekanA AyuSya ane bhava-sthiti, ema darekanI kAya- sthiti,....vagere kramasara vicArAya, kama graMtha vicAre, teA kama nA prakAra, peTA prakAra, darekanI oLakha,....ema 14 guNasthAnaka, dareka guNusthAnakamAM keTakeTalI kama prakRti dhAya... keTakeTalI udbhayamAM, udIraNAmAM, sattAmAM,....Ama kaDIbaddha padArthanu dhArAbaddha citana cAle, e atha -anupekSA. [ yAgaSTi samuccaya vyAkhyAnA bhAga wwwwwwww dhArAddha ciMtana-anuprekSA e alaukika cIja che, tattvArthanA mahela : ema bIjA adhyAyathI jIva, ajIva, Azrava... vagere ekeka mukhya viSayanAM majalA, e darekanA mukhya mukhya prakAranA khvA, e darekamAM avAMtara vicAranI kebineA...Ama AkhA 'tattvArtha" mahAzAstranA dase adhyAyanu ciMtana cAle, te AhArAdi saMjJAonI satAmaNInA vicArathI khacAya, ne kaSAya-sanAe mALI paDe. ema mana zAMta thAya, ane tattvaciMtanathI mana nidLa ane praphulita mane. ci'tanamAM manana eTale taka samana : AvI atha.--tattva-rahasyanI anuprekSA yAne ci'tananA lAbhanu teA pUchavuM ja zuM ? ciMtanathI zAstra- padArthane zAstra-tattvA najara sAme rame che. emAM ciMtana para manana thAya. 'manana' eTale hu-apeAhathI arthAt anukULa-pratikULa takathI anvaya-vyatirekathI tathA deSTAntathI ciMtita zAstrapadAtha ane zAsratavAne dilamAM daDha karavAnuM thAya tA. anvaya vyatirekathI eTale,dA. ta. kahyuM, 'agni e dhUmADAnuM kAraNa che" tyAM tarka Ama thAya, ke jyAM jyAM dhumADA che tyAM tyAM agni avazya che,' A vastunI sattA-sadbhAvanu vidhAna e anvaya; jemake raseADAmAM, bharavADavADAmAM dhumADo agni ane che. ema, jyAM agni nathI tyAM dhumADo pedA nathI ja thateA. vastunA abhAvanuM vidhAna e vyatireka, jemake sarA e cittane ekadama zAMta-svastha-praphullita karI de che. dA. ta. tattvAMsUtranI anuprekSAvaramAM. A rIte padAtha tattvane ciMtana-mananathI sunizcita karAya. karA tA enA 10 adhyAya e 10 mALanA mahela dekhAya, samyagdarzana-jJAna-cAritranA traNa staMbha para Ubhele. enA 10 mALa paikI dareka mALamAM bleka ane kebineA. dA. ta. pahelA adhyAya-pahelA majalAmAM mokSamArga samyagdarzananA blaoNka, emAM enI vyAkhyA hetu vagerenI kebine....ema jJAnanA bleka, emAM enA prakAra, pramANanayanI kebine... ciMtananA mahAna lAbha : ethI eka khAju (1) samyagdana Ave, ane dRDha thAya; ne khIjI mAjI ciMtana-manana karatAM karatAM (2) navA navA ane zAsrasaMgata padArthAMnI sphuraNA thAya, utprekSA thAya. emAM (3) jinazAsana para aheAbhAva vadhatA jAya, (4) ArAdhavAnA nava navA preraka mArga sUjhatA jAya, (5) e Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA-bhAvitatA ] [ 133 ArAdhanAnA keDa jAgatA jAya. tema tema samyagda- sAmAyikane e khUbaja upAdeya tarIke jue. rzana nirmaLa thatuM Ave. pachI te (6) e sAmAyikanuM nAma sAMbhaLatAM AlhAda thAya. zAapadArtha bhAvita karatAM karatAM ethI rAgadveSa Azrava-saMvarane jovAnI jevI daSTi, evI khUba kSINa thaI jatAM dharma dhyAnathI AgaLa bolavA-cAlavAmAM daSTi. hIrA aMge besavAnuM vadhIne zukala dhyAnamAM pahoMcI zakAya! jene Ave to heya daSTithI bele. ema sAmAyika pratApe vitarAga thaI kevaLajJAna maLe ! zAstra- aMge bolAya te upAdeya dRSTithI belAya. ciMtananA keTalA badhA mahAna lAbha! e zAstro- dA. ta. "vAha! kevuM sarasa taraNatAraNa pAsanA che. sAmAyika!" ema "cAlavAnuM" eTale ke pravRtti (10) bhAvanA karavAnI Ave, tyAM hIrAne levA-mUkavAmAM zAstra ciMtanathI nizcita karelA padArthathI durgatinA anarthone bhaya hoya, khuza-khuzAlI nahi aMtarane-AtmAne bhAvita kare enuM nAma paNa saMkoca hoya, vyAkuLatA vihvaLatA hoya. bhAvanA. e paNa zAstra-upAsanA che. bhAvita bharata cakInI vairAgya bhAvanA :kare eTale vAsita kara. kasturInA DAbaDAmAM bharata cakravatIe ArisA-bhavanamAM dAgInA rAtanA dAtaNa mUkI rAkhyuM hoya, te e kevuM utAratAM zuM vicAryuM? A ja ke "are ! A kasturIthI vAsita thaI jAya ! kahe, savAre hIrA ne mANeka kevA ghera rAgAdi karAvI mArA AtmAne durgationA bhramaNamAM mUkI denArA ! dAtaNa cAvatAM cAvatAM kasturInI maheka UThe. ema zAstra-padArthothI bhAvita thayelA aMtaramAM e pAchA anitya ! anityamAM huM muMjhAyo? AtmAmAM e padArthonI daSTi ja banI jAya. ; AtmAne jIvanamAM tatvadaSTithI bhAvita karyo Azrava saMvarathI bhAvitatA : hate eTale ahIM saheja vAtamAM A bhAvanA eTale AtmA kAMI jue-bele-vicAre e ja 1 kapa jhagamagI, te bhAvitatAne lIdhe e anitya zAsa-padArthanI dRSTithI ja jue-bele vicAre. A saMgo pratye napharatatA vadhatI cAlI, te emAM AgaLa parAkASTAe anAsAga-samatvacAgamAM dA. ta. hIre dekhAya, emAM zAstra padArtha A caDI gayA ! vItarAga ane pachI sarvajJa thayA ! che ke -"hIre bahu rAga karAvanAre, tethI gautamasvAmI mahAvIra bhagavAnanI vANI mahAAzrava che, eTale heya che, tyAjya che." viramayabharyA haiye sAMbhaLatA ! te paNa sAmAnya basa, hIre dekhAI gaye te A heya daSTithI padArtho, dA. ta. "A saMsAra ghara che..." jovAya. mahArAga thAya mATe durgatine mahAanartha kaSAnI dhamAcakaDI mananA jhera che. "viSayo tethI hIro jotAM bhaDaka-bhaya lAge, ke 'jo viSa tatya che...AvA sAmAnyathI samajAya evA AmAM AkarSA-phasAye te maryo samaja!padArtha te prabhunI vANImAM keTalIya vAra sAMbhaLavA Ama, Azrava tatvanI bhAvanAthI Azrava maLe. chatAM gautamamahArAja dvAdazAMgI AganA pratye bhayabhIta-anAsakta banAya, ema, racayitA, ene Azcaryacakita thaIne sAMbhaLatA! saMvara tattva-bhAvanAthI saMvara pratye kema vAra? kaho, emaNe AtmAne prabhukathita AkarSita-Asakta banAya, tatvathI bhAvita karyo hato, mATe AtmAne dA. ta. sAmAyika e saMvara-tattva che, hitakara prabhunAM vacana jeTalA maLe eTalA enAthI je AtmAne bhAvita karyo hoya, te amRtaphaLa jevA mIThA lAge. zAstra ene upAdeya-AdaraNIya kahe che eTale Ama zAstranI upAsanA lekhana AdithI enA pratye upAdeyatAnI daSTi baMdhAI jAya. karAya, te pAMcamuM gabIja che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 yogabIjazravaNanA lAbha (ra) vIrakRta = saMta, saMvega Ubhe thAya che. pratipattiH sthiraashyaa| saMvega eTale viziSTa zraddhA. vastu paranI A kalyANukara che evI zraddhA-AsthA sAthe tadupAdeyabhAvazca, enA para hAdikarAga, prema tathA prApta karavAnI parizuddhi mAtA rahyA lagana e saMvega-samyakatvanA pAMca lakSaNamAM * athA-ema ja gabIjanuM zravaNa thatAM, saMvega ane niveda e be lakSaNa Ave che. zraddhAvizeSathI (eno) ravIkAra thAya che, ne te emAM 'nirveda eTale bhavarAgya-viSayavairAgya. sthira-daDha AzayavALA hoya che. A bIja- saMsAra, ne saMsAranA baMdhane kArAgAra samAna zravaNane upAdeyabhAva vizuddha ane mahAna lAgI jelanI beDInI jakaDAmaNa jevA lAgIne udayane lAvanAra bane che. e khUce, ane IndriyanA viSayo kaDavA jhera (TI-) thI zrata ja thAvarAyAM, jevA lAgI, ethI durgationA apAra janma'saMjatu zraddhAvirogAnaM-prativRtti', "gaota, maraNane bhaya UbhuM thaI vihavaLatA vyAkuLatA suryavaMdA, 'rithAzA'=sayAvinittatrayo - thAya e nirveda nivedathI viruddha saMvega. "saMvega" eTale mekSa ane mokSanA ananya sAdhanabhUta visrotasikA'bhAvena / 'tadupAdeyabhAvazca'=bIja devAdhideva arihaMta paramAtmA ane nircantha zrutyupAdeyabhAvazca, 'parizuddhaH' phalautsukyAbhAvena, , thAmavA, sadguru tathA jinAgama ane dharmArAdhanAo maNo =gata ivAnughaDuinA cA- upara kalyANukara tarIke athAga zraddhA sAthe tIvra sAdhanAiita ! rAga-prema-prIti thAya, ane emanI upAsanAnI (artha:-) "bIja-thati yAne pUrva-kathita tIvra lagana rahe che. saMsAranI kaI paNa vastu saMbaMdhI gabIjanuM zravaNu, "saMvega" yAne para je zraddhA nahi, je rAga nahi, e zraddhA ane zraddhAvizeSathI, "pratipatti'="A Ama ja che rAga deva-guru-zAstra-dharma upara hoya. e ananya evA prakAranA svIkArarUpa bane che, ane te zraddhA bharyo rAga te saMvega. saMveganA lakSaNamAM svIkAra "sthirAzaya" arthAt tevA prakAranI kahyuM - cittadhArA. e 'vistrotasikAabhAvena-mArga. "suranara sukha je duHkha karI lekha, bhraMza-rahita hovAne lIdhe, daDha AzayarUpa yAne vaMche ziva sukha eka daDha adhyavasAyavALI hoya che, temaja phaLanI devatAI ke mAnavI sukha bhale bhegavavAmAM utsuktA vinAnI hAIne vizuddha hoya chekaDavA bhUMDA nahi, paNa mIThA mIThA lAgatA temaja AnuSaMgika abhyadaya (svagadipApti) hoya, chatAM haiyAthI ene duHkharUpa lekhe, bhUMDA dvArA mokSane pamADanArI bane che. lekhe, ane haiyAthI ekamAtra mokSasukhanI gabIjanAM zravaNanuM phaLa jhaMkhanA kare, enuM nAma saMvega. samyaktvanuM vivecana : A 2 lakSaNa che. A saMvega ahIM gahave gabIjenuM zAstramAMthI zravaNa karavAmAM bIjanAM varNana sAMbhaLIne bIje para Ubhe Ave enuM zuM phaLa? zA mATe e zravaNa thAya. gabI batAvI gayA,-jinapAsanA karavuM joIe, te batAvatAM kahe che,- AcAryAdinI sevA-vaiyAvacca, bhaga, abhigra zAstramAMthI yA bIjenuM varNana sAMbhaLatAM hapAlana, ane zAstro pAsanA-enA para athAga Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNathI pratipatti-sthirAzaya ]. | [ 135 zraddhA-anurAga thAya, nikaTa saMbaMdhanI lAlasA che, to enA aMge vAraMvAra sAruM sAMbhaLaUbhI thAya. vAnuM paNa bahu game che. e patnIne hadayathI pratipatti : svIkAra-pratipatti sUcave che. A saMvega UbhuM thavAthI enA baLa para sthirAzaya : jyArA pratipatti Ave. "pratipatti eTale "A tatva gabIjane ane enAM kalyANukara zravaAma ja che,' e hadayathI svIkAra. dA. ta. raNane dilathI svIkAra karyo e paNa caMcaLa nahi, ahIM haiyuM kabUle ke A ahaMdu-upAsanAdi arthAt hamaNAM dilathI e svIkArI te lIdhuM, cagabIjo avazya yoganI prApti karAve, ane 5Na pachIthI dunyavI managamatA raMgarAga AvyA te dvArA mokSa sudhI pahoMcADI janama-maraNanA te ene bahu mAnI lIdhA, ane piluM bhUlI pherA TALI Ape. pUche, gayA evuM nahi; athavA pAchaLathI kaI zaMkA- prave-saMvegamAM zraddhA karI emAM zuM pratipatti kuzaMkA khalanA thaI ema nahi; kinu pratipattiyAne svIkAra na AvI gayo? te pratipattine svIkAra sthira AzayarUpa sthira manabhAvarUpa ahIM alaga kema batAvI ? banAvavuM joIe. u0-zraddhAmAM AsthA thaI, paraMtu pachIthI pra-sthira AzayamanobhAva kema bane ?" enA para bhAre gaurava bahumAna sAthe "e mane u0 -satata cittadhArA cAle, ne vacamAM kema maLe !" evI jhaMkhanA pratipattimAM UbhI "vistrotasikA" arthAt mArga braza khalanAthAya che, jyAM haiyuM kabUle ke "A tatva Ama zaMkA-kuzaMkA na thAya, citta A zraddhA-pratikalyANukara che ne kalyANa te mAre joIe che. pattinA strotas = pravAhamAMthI khasI na jAya, te A yogabIje mAre joIe ja che," evo manebhAva palaTAI na javAnI kALajI rAkhIne hArdika svIkAra thAya, eTale saheje dilamAM e e cittadhArA satata akhaMDa calAvAya, tyAre prApta karavAnI jhaMkhanA UbhI thAya. dA. ta. sthirAzaya bane. pUcha- saMyama kalyANakara che, evI zraddhA thaI, paraMtu - prave-saMsArI jIvane te saMsAranA aneka jyAre enA para athAga rAga bahumAnathI "A lapharAM hoya, aneka AkarSaNo Ave, tyAM ene saMyama ja mArA mATe kalyANakArI che,"--evuM gabIjanAM zravaNane ane enAM ciMtanane haiyuM kabUle, eTale pratipatti thaI tyAM saMyamanI A sthira manebhAva kevI rIte cAlI zake dilamAM jhaMkhanA saLavaLe. evuM ahI jinapAna ke jemAM vitasikA yAne ADuM avaLuM sanAdi yogabIje mATe thAya. enA para javAnuM na thAya? athAga gaurava-rAga-bahumAna thAya; ene e u0-sAMsArika lapharAM-AkarSaNa game teTalA prApta karavAnI jhaMkhanA thayA kare. athavA kaho, hoya, paraMtu gabIjenAM zravaNe, zraddhA ane zraddhAmAM AsthA thaI have enA para nizcitatA hArdika pratipatti yAne svIkAra evA UbhA UbhI thAya ane eTale ja enA para athAga karyA che, ke haiyAnAM uMDANamAM A gabIje ja gaurava bahumAna UbhA thAya e pratipatti. tattvabhUta lAge che, jIvananA sArarUpa lAge che. emAM gabInI ArAdhanAnI jhaMkhanA te eTale jema navI AvelI patnIne haiyAnAM jarUra thAya, uparAMta enA vAraMvAra zravaNanI paNa uMDANamAM have pati ja sArA-sarvasvarUpa lAgI lAlasA banI rahe. navI patnI para rAga thAya gayA hovAthI, e patnIne bhalene gharakAmamAM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 aneka lapharAM ane AkarSaNa Ave, chatAM vacce Atmahita sadhAyuM ? mAtra pApa vAsanAo vacce aMtarapaTamAM pati jhaLakyA ja kare che, puSTa thaI gabInAM zravaNamAM jine pAsanAdi patine bhUlI zakatI nathI. ema, mokSAthI jIvane Atmahita tarapha daSTi jAya, enI mamatA jAge. gabIjo ane enAM zravaNa para evI zraddhA parameSThInAM ciMtana ane bhakti Adi ArAane nizcitatA thayelI hoya che, ke e bIjAdhanAthI umadA jIvana jIvAya. pameSThI para trIjA lapharAmAM ene bhUlI zake nahi; aMtaramAM haiyuM evuM ovArI jAya, ane emanI e vacce vacce jhaLakyA ja kare eTale ene upAsanA evI upAdeya lAge ke pachI enuM AMtarika Azaya manabhAva akhaMDa sthira rahe. vAraMvAra zravaNuM khUba game. enuM e sAMbhaLatAM | mahAna sulasA zrAvikAe A visota. kaMTALo na Ave. sikA vinAne prabhu vIranI upAsanAno rithara vAraMvAra bIja zravaNamAM kaMTALo kema manobhAva UbhuM karyo haze, to ja aMkhaDa nahi? :- parivrAjaka sulasAnA samyakatvanI parIkSA kara. mANasane "amuka vyApAramAM mahAna lAbha' vAmAM eNe game tevA jIvaMta jAgrata brahmA- sAMbhaLavA maLe, pachI emAM tIvra upAdeya lAva zaMkara-viSNunAM rUpa AkAzamAMthI nIce UtAryA lAgIne ene enI lagana evI lAge che, ke chatAM e sasalAne AMbI na zakyo, AkaSI e vyApAranuM vAraMvAra sAMbhaLavuM ene game na zakyo, enI samyakatvanI maryAdAne cUkAvI che. emAM ene jarAya kaMTALo nathI Avate ke zakayo nahi. "A zuM vAraMvAra enuM e piMjaNa? ene samakitanI maryAdA A pALavAnI ke ' ApI ? te lAge che ke "A te sAMbhaLavuM ja joIe, mithyAdeva-gurune meM ja nahi ApavAna. te jANavuM ja joIe." ema je enA manane thAya e jovAnI AturatA ya nahi karavAnI. thanA" * che, te basa, A ja rIte gabIjenuM zravaNa atyaMta upAdeya kartavya lAge. parANe prIta pADozaNa ke sahiyare sulasAne kadAca nahi eTale badhe ene ene rasa hoya che!kAraNa A Azcarya jevA mATe belAvavA gaI haze, ke ene ene upAyabhAva joradAra hoya che, ane te emane eNe saMbhaLAvI dIdhuM haze ke mArA niyama che ke - mahAvIra bhagavAnanuM jovAnuM eTaluM badhuM che, ke sAdhanA para upAdeyabhAva jeTalo joradAra, emAMthI bIjAnuM jovAnI mane navarAza ja nathI. nathI eTale ene rasa ane sAdhanA joradAra. Te bhagavAnanuM jovAmAMthI navarI paDuM te e jevA eka navakAra para paNa je upAdeyabhAva AvuM ne ?" zuM A? "pratipattiH sthirAzayA joradAra hoya, to navakArarAza raTa che , navakArasmaraNa joradAra thAya. gabIja-jine pAsanAnAM svIkAranI akhalita sApa samaDI vagere aMtakALe navakAra sAMbhaLatAM cittadhA. A kyAre Ave? te ke ne yAda karatAM zI rIte ucca gati pAmyA? upAdeya bhAvaH pApa zravaNa khoTAM - kahe, evA maraNAnta kaSTanI pIDAmAM, "aho ! gabIjonuM zravaNa ane ciMtana khAsa mane AzvAsana maLe che!" ema karI navakAra upAdeya lAge tyAre ene sthira Azaya Ubhe para emane utkaTa upAdeyabhAva jAge ke "aho! thAya. samaje che ke dunyavI zravaNa-ciMtana A zuM bole che? e te khAsa sAMbhaLavuM 'beTAM. duniyAnA pApazravaNa-pApaciMtana anaMta joIe." ane ethI enA zravaNamAM bhAre rasa, karyo, ethI AtmAnuM zuM bhaluM thayuM? kayuM harakhanA romAMca, ane Adara-ahobhAva sAthe Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAravAra zravaNumAM kaMTALA kema nahi ] AAKA tallIna--tanmaya banI gayA hatA ! mATe evA navakAranA dhyAnathI uttama sadgati pAmyA. 8 AvI tanmayatA te! sahelI. ame ya lAvIe,'te ema samajavAnu nathI, kemake jue kamaThanA khaLatA lAkaDAnI aMdaramAM aDadhA paDadhA khaLelA sApane zarIre lhAya keTalI UMDI hoya ? emAM have mana na jAya, arere ! hAya !' karavuM bhUle, ne navakAramAM harakhabhera mana lagADe, e sahelu nathI. chatAM azakaya nathI; kemake jUe, tIvra vedanAmAM navakAramAM lInatAM kema Ave ? :-- [ 137 sAdhanAmAM citta evu api ta thaI jAya, sAdhanA sivAya khIjA kazAmAM mana jAya ja nahi. sArAMza, utkaTa upAdeyabhAva utkaTa Adara joie. te paNa parizuddha joie, enI vicA raNA have karIe. parizuddha : ' parizuddha ' eTale phaLanI utsukatA vinAno joie; kemake jo emAM phaLanI arthAt sAdhyanI utsukatA rahe, teA sAdhanAmAM citta sarvesarvAM ati na thAya. tyAre zAstra ucca kaiTanI sAdhanAne praNidhAna-zuddha banAvavAnI kahe che. 18 ja emAM praNidhAna lAge. ArAdhanAmAM phaLanI utsukatA haiAya te| ArAdhanA zuddha kema ane ? kAraNa A, ke phaLa e jAtanA (1) abhyudaya arthAt svargAdi paudgalika phaLa, ane (2) mokSa, arthAt ana MtajJAna--sukhAdi AtmasaMpatti. mATe ahIM kahyuM, raNe caDelA kSatriya duzmananA khANe vidhAcele ke talavArathI chedAyelA bheDhAyeleA chatAM have ahI yAgakhIja zravaNa vagere sAdhanA duzmanasa hAra upAdeya lAgyAthI duzmanane vakhate jo phaLa eTale ke svargAdi phaLanI utsukatA zastra lagAvavA keTalA pAvarathI ne kevA harakha-rAkhe, te mananA vadhAre jhoka sAdhanA para nahi, bhera doDe che! vAta A che, ke cegakhIja- kintu e paudgalika phaLa para jAya, ane ethI zravaNAdi koI paNa sAdhanAmAM utkaTa upAdeyabhAva upAdeya arthAt grAhya-kata vya e phaLa banI bese ! joI e, e heAya teA devadarzana-pUjA--caityavaMdana paNa sAdhanA nahi. tethI tyAM phaLanA upAdeyabhAva kevA thAya ? atizaya Adara yAne aheAbhAvanA cAkhA rahe ! ane sAdhanAnA upAdeyabhAva sa MvedanathI tathA harakhanA AMsubharI AMkhe thAya. azuddha ane ! pachI tyAM 'tame prabhunA ADe AvyA ?'....' tame mAru apamAna kare che ?...' evA evA tuccha krodha-abhimAnanA bhAva zAnA Ave? tyAM tA ema sAmA para Adara-anumAdanA thAya, ke * ahe| ! devAdhidevanu' darzIna kevuM ati du bha ! te A lAI karavA pAmyA che ! bhAgyazALI che. ' 'tadupAdeyabhAvazrva mahAyaH" arthAt cemIjanAM zravaNa vagere koIpaNa sAdhanAne upAdeyabhAva anukrame svarga ane meAkSarUpI mahAna uDDayane pamADanArA bane che. vaLI paugalika phaLanI kAmanAmAM mana malina thAya. evA milana manathI sAdhanAnA upAdeyabhAva rakhAya te azuddha ane tyAre sAdhanA vakhate meAkSaphaLanA vicAra lAgyA kare teya sAdhanAnA upAdeyabhAva meLe paDe. e kevI rIte e pachIthI vicArIe, pahelAM e joI e, ke dunyavI sukhanI kAmanAthI sAdhanA tA azuddha bane che, kintu sAdhanAnA kartavyabhAva paNa azuddha ane che. sajJA e dhama-prajJAnI virodhI che. kAraNa, dunyavI sukhanI kAmanA e sakriya viSaya-saMjJA che, ane AhArasa jJA-viSayasannA vage2e saMjJA e dharmAMprajJAnA virodhI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ] TgadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 bhAva che. "tapa karyuM te pAraNuM sAruM maLe kITa-pazutAnI kedamAMthI mAMDa chUTI, -e bhAva hoya tyAM tapadharmanI prajJA sArA mAnavatAnI mahAna rAjezrIpaNAnI samRddhiAhAranI saMjJAthI dabAI kacarAI javAnI. maya svataMtratA pAmyAthI vItarAga-bhakti "jinabhakti karuM te svarganAM sukha maLe" e ja kartavya che. kAmanA rahe tyAM devatAI sukhanI tIvra lAlasAmAM ema zuddha vya-bhAvanAthI ja bhakti zaddha bhaktino bhAva kacarAI javAne. eTaluM thAya. aMtaramAM bhaktinI ja A zuddha kartavyatA ja nahi, paNa dharmasAdhanA vakhate enA para rame, je A zuddha upAdeyabhAva ramata rahe te upAyabhAva paNa e zuddha arthAt anya tyAM bAdAthI ke ApaNAM darzana-cityavaMdana upAdeya bhAvathI a-mizrita nahi rahe, paNa vakhate bhagavAnanI sAme vacce Ubhe rahI kaLanA upAyabhAvathI mizrita rahevAne. emAM prabhune DhAMke chatAM tyAM ApaNAM aMtaramAM ya manane phaLa para mukhya jhoka che eTale phaLane 2mato samartha bhaktibhAva pelAnI uparanA ja upAdeyabhAva mukhyapaNe jhaLakatA raheze, ne reSabhAvane na jAgavA de. sAdhanAne upAdeyabhAva te tyAM gauNe mAmulI nAgaketane zuM thayuM? A ja, ke puSpaje banI jaze. pUjA vakhate aMtaramAM je vItarAga parano nAgaketune sAdhanAmAM zuddha upAdeyabhAva - bhaktibhAva uchaLauchaLA thaI rahyo hato, eNe nAgaketu puSpa pUjAmAM sarpa karaDatAM kema sarpadaMzathI zarIramAM UThelI jhaNajhaNATI vakhate hAyaya ke "arerere!"mAM na paDyA? UlaTuM zarIra paranA AsaktibhAvane jAgavA ja na vadhu ne vadhu prabhubhaktinA saMgarbhAvamAM uchaLe dIdho. kAyA paranI AsaktithI je kAyA para lAvI TheTha zukaladhyAna-kSapakazreNi-vItarAgatA mana jAya te vItarAganA bhaktibhAvanI dhArA ane kevaLajJAna para pahoMcI gayA ! kahe ke tUTe ne ? mATe prabhu paranA bhaktibhAve kAyA puSpa-pUjAthI phaLanI AzaMsA vinA vItarAga- paranI Asakti UThavA ja na dIdhI. pachI bhaktinI sAdhanAno upAyabhAva tIva rAkhele, mana zAnuM kAyAmAM ke kAyAnI vedanAmAM jAya? tethI anukrame kevaLajJAna sudhI pahoMcI gayA. A " parastrI para daSTi jevA vItarAga para tAkAta che sAdhanA aMgenA zuddha upAdeyabhAvanI. bhaktibhAva :- eka darzana paNa karatA hoIe tyAM je A parI para AMkha kema jAya che? haiyAmAM vizuddha upAdeyabhAva hoya ke "ahe A vizva- parastrI pratye AsaktibhAva-AkarSaNabhAva che vyApI virATa tamomaya viSaya-jagatamAM kevuM mATe. AvA gaMdhA-galIca AsaktibhAve-Akaati durlabha vItarAga darzana mane maLyuM !" rSaNabhAvane haiyAmAMthI haTAvavA hoya, te evA javalaMta ahobhAva ane Adara bhAvanA haiyAmAM vItarAga devAdhideva pratyenI pavitra saMvedana sAthenuM darzana thAya. ema vItarAga lAkheNI bhaktine bhAva uchaLauchaLI rAkhave - devAdhidevanI praNAma-pUjA vagere lAkheNI bhakti joIe, ne sAthe sAthe "e ja upAya che. - thAya te paNa zuddha upAdeyabhAvathI thAya. kaI rtavya che, jIvanasAra che, e bhAva paNa java pUche-"tuM A bhakti kema karI rahyo che? tAre lata jAgate rahevuM joIe. A karIne zuM joIe che?" te kahe-kazuM ja 15oo tApasa zI rIte gautama svAmI nahi, vItarAganI bhakti ja joIe che. kemake, mahArAjathI pratibadha pAmI sahejamAM alpa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAyabhAvaH pariddhi [ 13 mmmmmmmmmmmiiniinimum kALamAM ja kevaLajJAna pAmI gayA? kahe, jyAM pUrva bhavanA samarthathI sIdhuM saMyama ja levuM gautama mahArAje emane samajAvyuM, ke kalAsa hatuM, paraMtu mAtApitAe ekavAra lagna karI aSTApada upara te bhagavAna mauna che, paNa tamane levA Agraha karyo, tethI parANe lagnanI cerImAM bolatA jIvaMta kelAsanAtha bhagavAnanAM pratyakSa besavuM paDyuM. tyAM kanyA sAthe hasta-melApa darzana karAvuM, jemanI 64 Indro sevA kare che! cAle, paraMtu emanA aMtaramAM te eka ja je rajata-suvarNa-ratnanA traNa gaDha para birAje che, ke "kAle savAre saMyama laI laIza, ane che ! jemanI dezanA sAMbhaLavA siMhaharaNa vAgha sAdhanAmAM lAgI jaIza." ema "mAnava bhavamAM bakarI. mera-sApa jevA paNa sAthosAtha besI ekamAtra saMyama-samavasAdhana ja kartavya che." jAya che, tyAM tApane manamAM atizaya AnaMda e sAdhanAne ja upAdeyabhAva manamAM jhagamagI UchaLavA sAthe vItarAga darzanane upAdeyabhAva rahyo, paNa phaLanI koIpaNa AturatA-utsuktA jeramAM bhabhUkI UThayo, ane emAM cAritra paNa vinAne zuddha upAdeyabhAva. tethI upAdeya saMyama laI lIdhuM, ne e upAdeya bhAvane cakAvatA ane samatva-sAdhanAnI bhAvanAmAM caDyA ke, "guru gayA te eTale joramAM cakA ke 500 tApasa pAse AvI rIte saMyama laIza, laIne haMmezA munione te tyAM pAraNuM karatAM karatAM ja sarva - gu--vinaya sAthe Agama bhaNIza, samatA- anAsaktabhAva jAgI kevaLajJAna thaI gayuM ! samAdhinA sAgaramAM jhIlIza, tapa tapIza, kAma500ne pAraNA pachI cAlI samavasaraNa dekhatAM. kaSAyone rekIza, gocarIne doSa TALIza, sAthe ne 500ne samavasaraNanA pagathie prabhunI mAyA-lobha nivArIza, jIvana-maraNa, tRNu-maNi amRtavANIne zabda kAne paDatAM kevaLajJAna ! mANeka, kAMkare-kaMcana, zatru-mitra,....vagerene pra-vItarAgane bheTavuM che-eTalA kartavya. samAna gaNIza." basa, Ama vicAratAM jANe ISTa bhAva mAtramAM anAsakta bhAva kema jAge ? * aniSTa pratye sAkSAt samabhAvamAM caDayA ! samatva u. A rIte ke emAM phaLanI utsuktA ja vega yAne anAsakta yogamAM AvI gayA! pUcho,nahatI, eTale ke vItarAgane bheTavAnI sAdhanA praema eTaluM ciMtana karavAmAM zI rIte - vakhate mikSaphaLanI utsuktA nahotI tethI samacvabhAva AvI gayA? vItarAgane bheTavAnI sAdhanA joradAra thatAM vItarAga u- A ciMtana sAmAnya ciMtana nathI, sAthe ekAkAra mIlananA anubhava sudhI pahoMcI paraMtu Abehuba te te kriyA karI e ane gaI. tyAM keI phaLa vagerenI AzaMsA utsuktA bhava che. jANe sAkSAt saMyama lIdhuM, jANe sAkSAta hita, te sAdhanA joradAra banavAmAM aTakAyata zAstro Agama bhaNyA ! eTale jANe mamatA thAta; paraMtu e nahotI eTale TheTha anAsakta kAThI, ane samatA AvI !" bhAve pahoMcatAM vAra na lAgI. Agama bhaNyAnuM phaLa A, ke ISTanI mamatA choDAya ne samatA Ave. zuddha sAdhanA guNasthAnakanI UcI jagatanA keIpaNa padArthanI mamatA hoya sthiti pamADe emAM zI navAI? tyAM sudhI samatA arthAta iSTa-aniSTa guNasAgara cerImAM hastameLApa karatI vakhate pratye samadaSTi-udAsInapaNuM na Ave. kevaLajJAna kevI rIte pAmyA? kahe, parizuddha mamatA ja kahe che ke ISTa pratye AkarSaNa upAdeya bhAva hate. saMyama sahita samatva- che, rAga che. tyAM udAsInabhAva zAne rahe? bhAvano upAyabhAva hatuM tethI. emane te vItarAga prabhunAM zAstra bhaNavA eTale vItarAgane Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] [ pigadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 bhajavAnuM. tyAM manane ema thAya, ke "huM vIta. sAdhanAne zuddha upAdeyabhAva eTale? rAgane bhajanAre rAgadveSamAM phUkhyo rahuM?" have bIjA prakAranuM phaLa mikSa phaLa, enI paNa vItarAgane bhajIne vItarAgane laTakatI utsuktA sAdhanA karatI vakhate na hoya, mAtra salAma nathI karavAnI, paNa emanI nikaTa "sAdhanA jamAvuM" eTale ja vicAra, vacamAM javAnuM che. mokSaphaLanI paNa utsukatAne vicAra nahi, e e te ja bane, ke dunyavI rAgadveSa ochA "sAdhanAne parizuddha upAdeyabhAva A kahe karatA AvI, vItarAga para rAga vadhAratA rahIe. vAya. A eTalA mATe jarUrI che, keje ApaNe viSayanA rAga-dveSa ochA karatA je phaLa tarapha daSTi jAya, to sAdhanAmAM cAlIe ane vItarAga-bhagavAna para rAga vadhA- vadhato utsAha, vadhatI hezane vadhatuM joza ratA AvIe, te vItarAganI nikaTa thatA jaIe je rAkhavA joIe, temAM maMdatA Ave. chIe ne je ema nathI karatA, te bhalene dRSTi mAtra jvalaMta sAdhanA para rAkhavAnI. mahAvidehakSetramAM vItarAga sImaMdhara bhagavAnanI najIka hAIe, teya vAstavamAM emanAthI dUra tethI sAdhanA utkarSe pahoMce pachI sAdhya chIe. kavi kahe che, phaLa siddha thavAnuM ja che. bAkI "mAre mekSa eka nikaTa paNa vegaLA, joIe che? zuM eTaluM bolavA mAtrathI ke jehane na game eha re, vicAravA mAtrathI mokSa maLe che? aLagA te paNa TUkaDA mekSa zuddha sAdhanAthI maLe. jehazuM adhika saneha re... arNikAputra AcArya mahArAjane jene vItarAga game ene vItarAgatA game. kevaLajJAnI sAdhvIjI puSpacUlA mahArAje vItarAgatA game to vItarAgane bhajyA kahyuM che, "tamane gaMgA pAra karatAM kevaLajJAna kahevAya, maLaze." ethI e nAvaDAmAM gaMgA pAra karI : jene vItarAga jevA nathI gamatA evA rahyA che, tyAM kevaLajJAna pAmavAnI utsuktA jarUra viSayarUpI kacarA ne bhUMsA game che, eNe che, paraMtu sAdhanA vIsarIne nahi. tethI jyAM vItarAgane zuM bhajyA? lekee emane UMcakIne gaMgA para uchALyA, guNasAgarane lagna vakhate saMyama-samatvanA tyAM sAdhanAne zuddha upAdeyabhAva hovAthI atyaMta upAdeyabhAvathI caDelI bhAvanAmAM vIta. phaLa-kevaLajJAnanI utsuktA manamAM na lAvyA, rAga bhagavAna khUba gamyA, vItarAgatA gamI, sAdhanAne ja vicAra rAkhe ke "are! A evI gamI ke kAmakodhAdi kaSAye phagAvI dIdhA! mAruM zarIra pANI para pachaDAtAM keTalA badhA duniyAnI mamatA gaI, ne samatAbhAva AvI apakAyAdi no kaccaraghANa nIkaLaze! hAya! gaye, emAM e kevaLajJAna pAmI gayA! mULamAM mAruM zarIra hiMsAmAM nimitta? ke huM saMyama-zAsrAdhyayana Adine utkaTa upAdeyabhAva hinabhAgI!" ahIM zarIranI Asakti mUkI kAma karI gaye. A tAkAta che gabIja-zravaNa devatAe emane nIce paDatA pahelAM ja bhAle AdinA zuddha upAdeya bhAvanI, ke jemAM phaLanI vIdhyA, lehI nIce TapakavA mAMDayuM, tyAM paNa utsukatA nahi, A eka prakAranA svargAdi zarIra paranI anAsaktithI zarIrane tIvra pIDA sukharUpa phaLanI vicAraNA karI ke sAdhanA vakhate chatAM e vedanAdi badhuM bhUlI gayA. mAtra sAdhanAenI AzaMsA-utsukatA na hoya. dayA-saMyamane ja vicAra, "are mAruM zarIra Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahedaya ] " [ 141 keIne bhAle bheMkavAnA pApamAM nimitta ! ane dharmathI bhegasAmagrI maLavAmAM mota nIcenA pANInA jIne matamAM nimitta?..." kema nahi? basa, sAdhanAmAM ja jeza eTale saMyama-apramatta prai-dharma-sAdhanAthI svarge jaI tyAMnA bhAva-apUrvakaraNa vagere guNasthAnanA sopAna bhoga bhogavavAnA hoya, te te "miMyA TheranA sara karatA cAlyA, te anAsakta cogI banI DerI jevuM thAya. ahIM te bhego tyajIne tyAgakevaLajJAna pAmyA ! je sAdhya phaLa kevaLajJAnane dharmanI sAdhanA karI svarge gayA, paNa tyAM vicAra karatA hatA te sAdhanAmAM A jeza vaLI bhege bhagavAya eTale meta ja ne ? zI rIte Avata? pAchA nIce ja paDavAnuM thAya ne? sAdhanAmAM joza lAvavA mATe sAdhanAne u0-nA, bhoga be jAtanA hoya che, vicAra joIe. (1) saMkilaSTa bhega. ane, ahIM jovA jevuM che ke muni pote hiMsA (2) aliSTa bhega. " nathI karatA, paraMtu samaje che ke "AvA avasare je zarIrathI-zarIra pIDAthI alipta na rahyA emAM pAdUgalika sukhanI AzaMsAthI karelA ne zarIra para mamatA karI te bhale pite dharmanA phaLamAM saMkSiNa bhega-sukha maLe che, dravyathI hiMsA na karI paraMtu bhAvathI hiMsA kemake AzaMsAnA saMskAra yAne azubha anuthAya. A vastu che - baMdha UbhA thayelA hoya. e AgaLa jaIne enuM kAma kare ja, eTale e puNya bhogavatAM. zarIra para mamatA thAya te bhAvathI azubha anubaMdhathI AtmA rAgAdinA hiMsAnuM pApa lAge, cIkaNuM saMkalezamAM paDe che, eTale bhAlethI vidhAyAnI ghera pIDAmAM tethI deva--bhava pachI nIce utarI jAya che, paNa AcArya mahArAja kevA alipta rahyA che! paraMtu nirAzaMsa bhAvanI sAdhanAthI je maheya' : asaMkilaSTa bhoga-sukha maLe che, emAM jIvane ahIM upAdeyabhAvane parizraddhanI jema rAgAdi saMkaleza thatA nathI. jaLamAM kamaLa mahodaya kahyo, ne mahodayane TIkAmAM artha nilepa rahe che ne? karyo-"AnuSaMgika phaLa tarIke abhyadaya yAne asaMkilaSTa bheganA puNyavALa to svargAdi sadgati maLavA dvArA mekSane sAdhaka. karma sattAnA memAna banI gayA. jema kheDuta bIja vAve emAMthI mukhya sAre memAna ghare Avyo hoya, e gharamAM phaLa pAka thavAne, paraMtu te pahelAM bIjamAMthI phensI pharanIcara vagere jue, bhagave, paNa aMkUra phUTI ghAsa Uge che, e AnuSaMgika phaLa manamAM samaje, ke "AnI sAthe sAthe mAre prAsaMgika gauNa phaLa kahevAya. ema ahIM kazI nisabata nahi." mAgIne kazuM bhagave nahi. nirAzaM bhAva sAthe utkaTa upAdeyabhAva rAkhIne sAmethI vinaMtio thAya, "A khAo, A sAdhanA kare che, eTale a-saMkilaSTa bheganuM vApare, paraMtu ene kazI AturatA nahi, bahu puNya UbhuM thaI enAthI pahelAM AnuSaMgika AnaMda sAthe mAgavAnuM nahi, gharane khAvakaphaLa tarIke sArI svargagati Adi maLe che. je mANasa mAga mAga karaze paNa eTale je prazna thAya ke - memAna nahi, ema saMkilaSTa bheganAM puNya Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 3 ? vALe svarga mAM devIenI cApalusI karealI khA ! tuM sAruM gIta gAne sAruM nRtya khatAvane ?" tyAre asakalaSTa puSyavALAnI cApalusI devIe kare-, 'svAmInAtha! jarAka amAruM gIta sAMbhaLeAne ? amAru nRtya juone ?' svargasukho bhogavanArA khane, paNa eka emAM lepAI ne laMpaTa thaine bhAgave, tyAre khIjo alipta rahIne bhAgave, ane rAgadveSanA sakleza ja nahi, eTale adhegatimAM tANI janArA evA cIkaNAM azubha ka ja na kharUMdhAya, ulTu tyAM te! mekSa tarapha prayANu che, tethI phaLanI utsukatA vinAnA upAya bhAvathI dhama sadhAtAM ravanAM puNya khaMdhAya. tethI emAM ciMtA nahi karavAnI. te pUche, pra0-e rIte dhama sAdhatAM mAtra pApakSaya thAo, paNa puNya zu kAma baMdhAya ? u-puNya baMdhAvAnuM kAraNa e che, ke e dharma -sAdhanA sarAga saMyamadha nI sAdhanA che. tyAM alamat khIjA aprazasta kahevAya evA viSayarAga nathI, chatAM sayama-kSamAdi dhanA prazasta rAga che, tethI zubhaka--puNya to kha'dhAya ja ne ? hA, sarAgane badale vItarAga saMyama Ave tyAre vanAM puNya nahi baMdhAvAnA. ceAJamIja grahaNakALa ( TIkA - ) evametadyogabIjopAdAna yathA jAyate tathAbhidhAtumAha / (mUha) tat mAvamaruM zIkhe, prabhUte jAyate nRNAm / karotyavyaktacaitanyo, mahat sAthe na cat cit IIT. TIkA : : A yogamIja-grahaNa (sAdhanA) kema khanI Ave che e kahevA gAthA kahe che, etAga' t yAgaDhaSTi samuccaya vyAkhyAnA-bhAga 2 gAthA :-A cAgabIja-grahaNa manuSyAne bhAvamala (ka saMbaMdha-caiAgyatA) khUba ja kSINu thayela hoya tyAre khanI Ave che. kemake kyAre ca avyakta (a-pukhta) caitanyavALA (hitAhita- vivekathI zUnya khALa) mahattavanuM kArya (samyak padmA'nuM AcaraNa Adi) karI zakatA nathI. (TIjA) etadanantaroditaM yogabIjeopAdAna', 'bhAvamale,' tattatpud galAdisambandhayogyatAlakSaNe, kSINe sati, na stone kiMtu 'mUrta'(sUta) pudgAnaparAvartAkSepa 'lAyase-'prAdurmati, 'rRLAM'- puMjAma / prAca te'dhArina rUti sUkSmaLa, anyayA cAturvAti metata, / mUta hama zrIze, nAlpa ityAha 'karAtyavyaktacaitanyaH' - hitAhitavivekazUnya bAla:, 'na mahattrAya" arthAtujhAnAvi, 'cat vanita'jiMtu cacaitanya va joti TIkA -- A pUrve kahela yAgamIjonuM grahaNa ' bhAvacegyatA kSINa thaI hAya, te paNa ceDI nahi, mala', eTale ke te te pugalAdinA sa Mkha'dhanI kemake thADI yAgyatAnA kSaya te ghaNA pugalaparAvartInI sAyaka che; kintu ghaNI kSINa thaI. hoya,--tyAre utpanna thAya che. 'nRNAM' eTale manuSyane. ( A eTalA mATe kahyuM ke) prAyaH manuSya cAgabIjonA adhikArI che; nahitara te A khIjagrahaNa cAre gati saMbaMdhI hAya che. ' prabhUta" arthAt ghaNI kSINa thaI hAya (paNa) gheADI nahi, te batAvavA kahe che, jene hajI caitanya vyakta (pukhta) avasthAnu nathI vikasyuM, evA hita-ahitanA viveka vinAnA khALa jIva, je kAraNathI mahat kA yAne samyag arthAnuSThAna Adi nathI karI zakatA, kintu vyakta (pukhta) caitanyavALA ja karI zake che, Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabIja-grahaNakALa ] [ 143 vivecana : - AtmA jenAthI mele thAya e melane bIja-sAdhanA kayAre thAya? - bhAvamala kahevAya. gabIjenA zravaNanuM phaLa batAvyuM, have AtmA mele thAya che enAmAM rahelI pudue cagabInuM grahaNa kayAre thAya, e batA. gela tathA rAgAdi saMbaMdhanI cogyatAthI kemake vavA mATe "etad bhAva..." gAthA kahe che. e yogyatAnA lIdhe enA para te te karma. ene bhAvArtha e che, ke jyAre bhAvamala khUba puduMgala, zarIrapudaMgala, rAgAdi vagerene kSINa thaI gaye hoya tyAre ja bIja-grahaNa saMbaMdha thAya che. siddha bhagavaMte ke AkAzAdimAM yAne gabIja-sAdhanA UbhI thAya che. e karma pudgalAdine saMbaMdha thavAnI yogyatA - bhAvamaLa : saMbaMdha pAmanAra baMnemAM nathI, tethI e badhA para e karma pudgalA dine saMbaMdha thatuM nathI. tenI yogyatA :- pra-AtmA para karma seMTyA tethI e ahIM bhAvamala" eTale zuM? te ke jIva melo kema? para te te pudgala (karmapudgala) tathA rAga u0-nirmaLa AtmA arUpI che, karma Adi dinA saMbaMdhanI yogyatA e bhAvamala che. jaina darzana keIpaNa be vastumAM saMbaMdha thavA mATe - cAMdyAthI e rUpArUpI thAya che, Ama arUpIbaMnemAM gyatA jarUrI mAne che. dA. ta. dha paNuM bagaDayuM e malinatA thaI. sAthe pANIne saMbaMdha thavAnI yegyatA baMnemAM che. prava-AkAzamAM karma pudgalo avagAhIne te bene saMbaMdha thAya che, te pANImAM gyatA te rahelA che, temaja siddhone tyAM rahela sthAvara nathI, te ene saMbaMdha nathI thatuM. mATImAMthI zarIra ane enAM karmane sparza te che, te ghaDe bane tyAM mATImAM ghaDAne saMbaMdha thavAnI pachI enAmAM e pudgalane sabaMdha te gyatA che, nadInI retImAM tenI yogyatA nathI ke kahevAya ne? tethI retImAM ghaDAne saMbaMdha nathI thatuM, retI. u0-nA, kemake evA saMbaMdhanuM phaLa nathI. mAMthI ghaDo nathI banate. ema saMsArI AtmAmAM AkAzane kaI evA karmone, vipAka anukarma pudgalone ne zarIrAdi pudgalene saMbaMdha bhavavAne nathI hete, AkAza kaI zarIradhArI thavAnI yogyatA che, te ja karma, zarIra, sAta nathI kahevAtuM. ema siddha bhagavAnane paNa dhAtuo vagerene AtmA sAthe saMbaMdha thAya tyAM ja rahelA sUkSama sthAvarakAya chanA che. mokSanA AtmA ke AkAza sAthe karma vagere zarIranA saMbaMdhathI e zarIradhArI nathI gaNAtA, pudgalene saMbaMdha thavAnI yogyatA nathI te ke jIvanA karma pudgala sAthe sparzamAtrathI enI sAthe karyAdi-saMbaMdha nathI thatuM. A siddha bhagavAna karmavALAne karma-vipAka bhegahisAbe mAnavuM paDe ke anAdi kALathI AtmAmAM vanArA nathI banatA. tyAre e sthAvarakAya karma pudgala, zarIra-pudgala vagerene saMbaMdha jIvone te karma pudgale sAthe kSIra-nIra je thavAnI yogyatA che mATe e saMbaMdha thAya saMbaMdha che, eTale e anya cha ja karmavALA che. A gyatAne bhAvamala kahevAmAM Ave che. ane karmavipAka bhogavanAra gaNAya che, siddho - zarIra meluM thAya, kapaDAM melA thAya, vAsaNa nahi; kemake mukta-siddha AtmA sAthe anya melA thAya, e badhe dravyamela lAgyA kahevAya. sthAvara nA Tharma ke zarIra sAthe kSIranIra paraMtu- jevA saMbaMdha nahi. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 nedhapAtra bhAvamala kSaya kyAM? pAMca kAraNanA daSTAna :vAta e che, ke saMsArI jIvamAM karma. (1) bhavya ja mokSa pAmI zake, abhavya pudgalAdine saMbaMdha thAya che, te enAmAM e nahi, emAM svabhAva mukhya kAraNa che. bhavya saMbaMdha thavAnI yegyatAne lIdhe. A gyatA jIvane tathAsvabhAva ja e ke eja mekSa e bhAvamela bhAvamaLa che. e anAdi kALathI mArganI sAdhanA karIne mokSa pAmI zake. cAlyA Ave che. bhavya jIvane A bhAvamala abhavya e svabhAva ja nahi. dareka pudgala parAvartakALe kSINa thate Ave (2) pArzvanAtha bhagavAnanA jIvane bhavabhave che, paraMtu bahu mAmulI, ke je neMdhapAtra jarAya upadrava A e alabatta potAnA azAtA nahi. neMdhapAtra nahi paNa mAmulIne aMgrejImAM vedanIya karmanA lIdhe, kintu upadrava karanAra Negligible (glijIbala) kahe che. ene tarIke kamaThane ja vega AvI maLe, e tevI artha "upekSaNIya" e thAya, tyAre noMdhapAtra bhavitavyatAne ja laIne. eTale ke Markable bhAvamalakSaya carama (3) dhavalazeThe kaI prayatna zrIpALakumArane (chellA) pudgala parAvartAkALamAM pravezatAM thaye. hoya che. eTale ja ahIM tevA nibiDa rAgaDhaSA. mAravAnA karyo, chatAM zrIpALane eka vALa vAMko dinA karmapudgalene saMbaMdha thatuM nathI. * na thaye, e zrIpALanA puNyakarmanA ja prabhAve. jaina zAsanane paMcakAraNavAda :- (4) pu-prabhAve manuSya janma Adi - uttama dharma-sAmagrI maLI, chatAM dharma nathI A hisAbe joIe te dekhAya, ke A A thato te puruSArtha na hovAne lIdhe ja. ema pagalAdi saMbaMdhanI thegyatA dhAne bhAvamala ghaNo kSINa thavAmAM mukhya keNa kAma kare che? (5) acaramAvartamAM bhAvamalane viziSTa te ke bhavitavyatA nahi, karma nahi, puruSArtha kSaya nahi, ane garamAvartAmAM e hoya, emAM nahi, paraMtu "kALa" kAma kare che. a-caramA kAraNe kALa ja kahevAya. are! jIva caramAvartana anaMtAnaMta pudgala parAvartana kALa vartAmAM Ave emAM paNa mukhya kAraNa kALa ja pasAra thaI jAya tyAre ja e bhAvamaLano kahevAya. eTalA a-caramAvarta kALa pasAra thaI ghaNA pramANamAM kSaya thaye hoya che, eTale jAya te ja gharamAvartAmAM praveza maLe. ja ekalA karmavAdI ke ekalA puruSArthavAdI yA sArAMza, bhavya jIvane e caramAvata-praveza ekalA svabhAvavAdI ke ekalI bhavitavyatAne karavAmAM kayuM sAdhana? svabhAva nahi, bhavita. ja kAraNa mAnanArAvAdI ahIM bhAvamalanA vyatA nahi. zabha karma nahi. ke potAnI IcchA noMdhapAtra kSaya pratye e cAmAMthI yuvakano puruSArtha nahi, kintu samasta acarakayuM kAraNa batAvI zake ane kahI zake ke e . mAvata-kALa pasAra thaI jAya e ja mukhya kAraNa pUrve nahotuM, ane have upasthita thayuM, tethI bhAvamalane vipula kSaya thayo? jainadarzanane la' sAdhana. e praveza thavAmAM ghaNuM badhe bhAvamala kSINa thaI gaye tyAre ene gabIjanI prApti paMcakavAdI anekAMtavAda Ama ja vijaya vate che. eka ja kAraNa kayAMka te mukhya kAraNuM thAya, bIja-sAdhanA thAya. bane che, ane kayaka gaNuM kAraNa bane che. vaLI pra-gabIjanI sAdhanAmAM te puruSArtha kayAMka to amuka ja kAraNa mukhya bane che, tyAre kAraNa che, emAM zaramAvartAkALa ane bahu bIje bIjuM ja kAraNa mukhya bane che. bhAvamala-kSayanuM zuM kAma che? Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hitAhita pratye anurUpa valaNa ] [ 145 u0-kAma e che, ke bahu bhAvamaLa kSaya na haMsa dUdha-dUdhane bhAga laI le che, ne pANI thaye hoya tyAM e puruSArtha sUjhate ja nathI, paDyuM rahe che. ema ahIM AtmAnA hita- enI IcchA ja thatI nathI. eTale a-caramA, ahitane alaga pADI hita-ahitane anurUpa varta kALamAM te bahu bhAvamala Ubho hovAthI mAnasika valaNa UbhAM kare te viveka karyo bIja-sAdhanAne puruSArtha zAne thAya? kahevAya. A viveka Ave eTale anurUpa ekalI viSayasukha-laMpaTatA e mahatA:- manovalaNa UbhuM thAya, pachI hitane rasa ane acaramAvarta kALamAM jIvanI dazA pravRtti, tathA ahitanI ghaNA ane tyAga lAvavA kaThaNu nathI. hitAhitanA viveka vinAnA mUDha bALa jevI hita-ahita pratye anurU5 valaNa eTale hoya che. | hitakArI ta, dA. ta, dayA, dAna, zIla, bALakanuM caitanya hajI vikasyuM nathI, eTale sadAcAra, paramAtma-bhakti, sAdhu sevA vagere, ene moTuM kAma kazuM AvaDe nahi, dA. ta. enI pratye haiyAnuM AkarSaNa, haiyAne ene arthAnuSThAna arthAt siAnI kamAI karavAne rasa, e sAdhavAnI lagana, koDa, emAM bhAvI dhaMdhe, nokarI ene AvaDe nahi, yA kAma, salAmatIne akhUTa vizvAsa...vagere hoya, anuSThAna...sArAM khAnapAna,makAna,..vagere e hitanuM mAnasika valaNa kahevAya. tyAre kema UbhA karavA, e na AvaDe; kemake emAM hita ahitakArI tane, dA. ta. hiMsAdi pAMca meTA kayAM, ahita kayAM, vagerenI ene gama nathI, ene pApa evA bIjA kaSAnAM pApa, rAgadveSaviveka nathI hote. e kAma te pukhta uMmara- kalaha-ISya vagere pApa, dunyavI padArthonI vALAnuM che, vyakta (vikasita) caityanyavALAnuM tRSNA-mamatA-AsaktinAM pApa, vagere vagere che. bALaka maTI yuvAna thAya, dhaMdhAdimAM hitAhita doSa guNa-du pratye haiyAmAM ghaNA napharata samajato thAya, tyAranuM e kAma che. ema ahIM rahe. enAthI parekane meTo bhaya rahe, emAM atharamAvarta kALamAM bhAvamalanI pracuratA hoI manamAM AkaLatA-vyAkuLatA rahe, e ahitane jIvanuM caitanya vikasvara nathI, vyakta nathI, anurUpa mAnasika valaNa gaNAya. AtmAnA hita pukhta nathI, tethI ene potAnA AtmAnA ane ahitane aMtaramAM sAce viveka jAge, hita-ahitanI ene gama nathI, viveka nathI, ne te ja A bane, ane pachI te zakaya eTale ekalA viSayasukhanI laMpaTatA hoI mUDhatA che. hita-pravRtti hoMzathI ane rasathI thAya. tema eTale ja bhavAbhinaMdI jIvanAM ATha apalakSaNa zakya eTalA ahitane niyamabaddha-pratijJAmAM "are bhavAbhinaMdI syAta" ene aNa- baddha tyAga thAya. Aje phariyAda kema thAya che kemUDha-mUkhe kahyo che. ene pitAnA AtmAnuM pra-amane dharmamAM sthiratA kema nathI hita kyAM, ahita kayAM, ene viveka ja na maLe. rahetI ? kema bIjA trIjA vicAra Ave che? viveka eTale vaheMcaNa. "AmAM mA2 hita, dharmamAM ne niyame levAmAM rasa kema nathI AmAM ahita" e vibhAga karAya che. dA. ta. jAgate? kema AlhAda nathI AvatuM ? haMse dUdha-pANIne viveka kare che. enI caMca u0-AnuM kAraNa mULa pAyAnI khAmI che. ja evI khATI che ke dUdhane aDADe tyAM dUdha sArI dharma-sAdhanA ane tyAga-niyamane phATI jAya, dUdha alaga, pANI alaga dekhAya. mULa pAyo hitAhitane viveka che, hitAe viveka karyo, vaheMcaNa karI gaNAya. pachI e hita pratye uparokta mAnasika valaNa che, 19 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 | vivekathI "A sAdhanA mATe hitakara che, kIDA-makoDAnAM ya jIvana te gaNAya, paNa mArI tAraNahAra che', e hitane khyAla Ave vivekanI vAta ja zAnI? te ene saheje rasa jAge, AlhAda jAge, ane jena manuSyane vivekanuM varadAna che. chatAM sAdhavAnI haeNza thAya. mANasane je e viveka ene upaga na kare e mUDhatA kevI? che ke paisA hoya te ghara cAle, paisA vinA dharma kema nathI karatA?" te bahAnuM te bhIkha mAgavI paDe, pachI ene paisA mATe kaDhAya che-pramAda che. jaMgalamAM mijabAna pATI dhaMdha dhApa karavAne keTale badhe rasa! emAM mana karatA he, ne bUma paDe "lUMTArAnuM moTuM ToLuM keTale badhe AlhAda! ane enI keTalI badhI AvI rahyuM che. ne 3 mAIla cheTe AvI gayuM haMza hoya che ! Atmahita aMge paNuM AvuM che ? te tyAM pramAdanuM bahAnuM kADhI besI rahI? ja che. aMtaramAM hitAhitanA vivekane dIve ke tarata bhAga? 3 mAIla dUra che te ya bhAga? pragaTI jevo joIe. kaheze, hitAhitane khyAla te ahIM mRtyu bahu dUra nathI to e pApathI te amane che ja," paraMtu e tapAse- ' bhAgavAnuM nahi? chatAM ahIM pramadane je paisA ne vepAramAM hita jANyA pachI paisA ahitakara haiyAthI jANe che, te e pramAda ane vepAra pratye je mAnasika valaNa che. evuM pratye ghaNA keTalI? mULamAM cuMTa lAgavI joIe Atmahita pratye che? ahIM ke vivekane dhanya avasara maLe che!" hitAhitane khyAla eTale? ke jJAna, viMzati viMzikA" zAstra kahe che, ke jIvane kerI jANakArI na cAle; paNa vivekarUpa khyAla A virATa saMsAra-sAgaramAM bhamatAM bhamatAM, joIe. miSTAna ane vijhA pratye ke viveka pahelAM lokadharma yAne loko gatAnugatikatAthI che? miSTAnnanuM nAma sAMbhaLatAM AlhAda sAthe AcaratA AvyA hoya e dharma maLe che, AkarSaNa thAya che. viSThA dUrathI dekhatAM paNuM paraMtu tyAM heya-upAdeyanI buddhi nathI hotI, ghaNu ane mukhasaMkocanAkasaMkoca thAya che. viveka nathI jAgyo hato. e te kALanA kALa evu hita-ahitanuM nAma paDatAM thAya che vIte pachI jAge che. tyAre e viveka keTale kha? hita pratye AlhAda-AkarSaNa ne ahita badho durlabha ! e tamane ahIM ati durlabha pratye dhRNA thAya che ? e viveka che. hitAhitane ne hepAdeyane viveka karavAnI samajI rAkhavuM joIe, ke A te ahI adUbhata taka maLI ! enI kadara keTalI? jainazAsana sAthe manuSyabhava maLyo che te ja hRdayamAM A viveka jagADavA zuM karavuM? ahIM viveka ane vivekane anurUpa pravRtti mananuM saMzodhana kare : avaLI cAla badalo, AvI zake che. bAkI, devatAne jJAna keTaluM ? anAdi kALathI mana bagaDeluM avaLI cAle divyajJAna-avadhijJAna ! ApaNA karatAM vadhAre cAle che. dA. ta. "kaI vAMkuM bolatuM AvyuM, jJAna paNa bicArA kare zuM? mithyAdaSTi devane te ene jorathI saMbhaLAvI devuM, thAya tevA viveka ja na maLe; ne samaktiI devane viveka thaIe te gAma vacce rahIe." "jIvyA karatAM joyuM chatAM ene anurUpa e pravRtti na karI zake ! eka khAdhuM bhaluM." "jIvatA jIve khAdhu bhaluM, maryA nAne navakArazIne ya niyama na karI zake ! tyAre pachI jyAM maLavAnuM che?'..AvA badhA hisAba abUjha tiryaMcane viveka kyAMthI lAva? mAMDI mUkayA che e avaLI cAlanA hisAba Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka jagAvavA zuM karavuM ? ] [ 17 che. uttama mAnava avatAre paNa jo A krodha- jevA paNa zikAranI sAthe mitra jevA banI kalahAdinA ja hisAba heya, te pachI kSamA, jatA! muninA siddha ahiMsakabhAva ane tyAga, vrata, devAdhidevanI bhakti vagerenA Atmasiddha dayAbhAvane A prabhAva hate. hisAba bIjA kayA avatAre mAMDI zakAze? emaNe samajI rAkhyuM hatuM ke "hitAhitane vicAre, - viveka karavAne uttama adhikAra ahIM maLe traNakanA nAtha mahAvIra prabhu jevA pAse che, te ene barAbara amalI karavo. hiMsAsAmano karI sAmAne dabAvI devAnI anaMta : - nirdayatA ahitakArI che, sarvathA tyAjaya che. zakti chatAM prabhue hAlI-mavAlInuM bhAre ? - dayA-ahiMsA mahAhitakara che, e ja upAdeya sahana karyuM che! pitAnA kAna phADI nAkhe evA che, che, tevAMsanA khIlA potAnA kAnamAM govALiyAne hiMsAne manamAMya aDavA devI nahi. ThokavA dIdhA ! kayA hisAba para ? kahe, dayA ahiMsAne zvAsamAM vaNI levI, thAya tevA thaIe evA anAdinI avaLI A hitAhitanA viveke dayA-ahiMsA cAlane hisAba para nahi, kemake emAM to Atmasiddha karavA sudhI pahoMcI gayA. bhAva. pachI bhaMgI sAme bhegI thavuM paDe, viSThA maLa khUba kSINa thaI gayA hoya tyAre A pheMkanAra sAme viSkA pheMkanAra thavuM paDe! kiMtu A hitAhitane viveka jAge che, ne gabIjanI "khare teTalA kama khapAvIe. sAdhanAmAM Ave che. hitAhitanA vivekanI mArIe te AMtara duzmana rAga tucchAdane balihArI che. vika eTale manamAM hitAhitanuM vasavuMAvA savaLA hisAba para prabhue hAlI- -hasavuM-rasavuM. mavAlInuMya kSamAthI sahana karyuM, 'esa khamA viveka AvyA eTale hitAhita (1) manamAM savva sAhUNa" A kSamA sarva sAdhune kartavya vasI gayA, (2) manamAM ThasI gayA, ane (3) kahI. manane rasI gayA, arthAt mana hita-Adara ane kaDavA ghUMTaDA pItAM AvaDe, ene kSamAdi ahita-tyAganuM rasiyuM banI gayuM. savaLI cAla sahelI, (1) manamAM hitAhita vasI gayA eTale? davA kema kaDavI pI jaIe chIe? kahe, bIju hAlatuM phAlatuM manamAM Ave ja Arogya mATe. ema sAmAnA vAMkA rephabharyA nahi, hitAhitanA ne heya-upAdeyanA vicAra pratikuLa-vacana-vartAvanA kaDavA ghUMTaDA mana Ave te ja e vyakta (pukhta) gautanyavALe bagADyA vinA AtmAnA Arogya mATe pI yuvAna kahevAya. hitAhita mUkIne phAlatuM hAlatuM javAnA. vIra prabhue kSamAbhAva ahiMsaka bhAva vicAryA kare che e moTI uMmarane chatAM keTale badhe keLavyo? te ke potAnA AtmAmAM avyakta cautanyavALe gaNAya, gatAgama vinAne ahiMsAnI evI pratiSThA thaI ke emanA bALa gaNAya. vepAra aMge zuM che? moTAne samavasaraNamAM uMdara-bilADI, sApa-naLiyo vepAra kema karavo, emAM napho kema thAya, vagere mitra jevA thaIne sAthe sAthe besI jatA! nukasAna kema na thAya, vagere vagere dunyavI . jaMgalamAM baLadeva muninA sImADAmAM AvanArA hitAhitanI khabara paDe che, ne manamAM vAgha-varu jevA zikArI prANI haraNu-sasalA e evuM vasI gayuM hoya che ke ene mArIe." Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ] [gidaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 enA ja vicAra AvyA kare che, hAlatuM pramANe bhaktinA rasiyAne prabhubhakti na maLatAM phAlatunA nahi. bALakane dukAna para vepAra arthe cena na paDe, bhaktinI jhaMkhanAmAM rahe che ke besADayuM hoya to e vepAra karavAmAM ne naphA- "bhakti kyAM maLe? kyAre maLe?" ane prabhu nukasAnane viveka karavAmAM zuM samaje? ke bhakti karavAnI maLI jatAM ane bhakti karatI bALakanA manamAM vepAra naphA-teTAnA zA vakhate ene avarNanIya AnaMda thAya che. A vicAra cAle? kazA ja nahi, kemake enA bhaktinA rasiyAnuM lakSaNa manamAM e vasI gayuM nathI, ema AtmAnA sArAMza e che ke hitAhitane viveka lAvavA hitAhita-hepAdeya jenA manamAM vasI gayA A karavAnuM. hitAhitane dilamAM vasAvInathI, tethI ja tene enA vicAra cAlatA nathI, ThasAvI-rasAvI devAnA. dilamAM hitapravRtti ane dA. ta., acaramAvatI jIvane. e bALa che. ahitatyAgane bhAre rasa UbhuM karavAne. dila enA ja vicAra cAle, bIjA vicAra nahi; enuM rasiyuM banI jAya. dilamAM e sivAya e dilamAM vasI gayuM gaNAya. bIju Ave nahi; temaja hita ja tAraNahAra, ahita mAraNahAra, evuM dilane nizcita kasI (2) hitAhita manamAM ThasI gayA eTale? jAya ane hitanA Adara ane ahitanA hitAhita-hepAdeyane manamAM vasAvavA tyAgane rasa jAgI jAya. uparAMta manamAM ThasAvavAnI jarUra che. "kasAvavA pra-ahI gAthAmAM jAyate nRNAM" parathI eTale zraddhA sAthenA enA daDha sacoTanidhAra. gabIja grahaNa manuSyane ja thavAnuM kema A nirdhAra evA ke game tevA saMyoga-paristhi- kahyuM? zuM bIjA ne na thAya? timAM e badalAya nahi. dA. ta. "kSamA hitarUpa, u0-manuSyane thavAnuM eTalA mATe kahyuM ke kSamA tAraNahAra, kSamA ja kartavya--A nirdhAra prAyaH e gabIja-sAdhanA manuSyane hAya. aphera, pachI bhale sAmethI mAthAvADha ghA Ave te bAkI te cAre gatinAM paMcendriya jIvomAM paNa tyAMya dilane kSamA ja kartavya lAge, koi yuvacita e hovAno saMbhava che. vividha nahi. A dilane kSamA tAraNahAra tarIke ThasAvI jine pAsanA, AcAryAdi-vaiyAvaca, ahigaNAya. pAlana, zAstranI lekhanAdi upAsanA, e yoga(3) hitAhita manamAM vasI gayA eTale? bIjAnI sAdhanA tiryaMca pazu ke narakanA jIva zuM hitAhitane dilamAM vasAvavA, ThasAvavA, karI zake ? devatA raMgarAga-sukhamAM paDelA, temaja uparAMta rasAvavAnI jarUra che; arthAta dila enuM emane tevI sAmagrI nahi eTale e paNa zuM rasiyuM banI jAya. dA. ta. bhagavAnanI bhakti karI zake? jevAnI khUbI che ke cAre gatimAM dilamAM vasI, ane dilane ThasI gaI, uparAMta samyaktva utpanna thaI zake che, paraMtu manuSyane have dila prabhubhaktinuM rasiyuM banAvI devAnuM. samyakatva utpanna ane sthira karavA mATe jevI bIDInA vyasanInuM dila enuM rasiyuM banI gayuM gabIja-sAdhanAnI sAmagrInI sagavaDa maLI hoya che, eTale Aghe jAya pAcho jAya, bIDI zake che, evI bIjI gatinA chane nathI maLI pIvAne rasa e ke jhaTa bIDI phUMkavA mAMDe che. zakatI. A sUcave che kebIDI na maLe tyAM sudhI ene cena paDatuM nathI ne manuSya gabIja-sAdhanAne adhikArI che. ene zodhavA mAMDe che, ne maLatAM ne pheMkatA kema jANe manuSyane e ArAdhanAne avarNanIya AnaMda anubhave che. basa, e elarAITa ekAMgI adhikAra malI gayo ! Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hitAhita vasAve-sAtheA-rasAve ] mANasa khIjA-trItva adhikAranA phAMphA mAre che ! e adhikAra maLyAnA sa MteSa mAne che abhimAna kare che ! paraMtu [ 149 bhAvamala mahu kSINa thaye mANasane cAgakhIjanI sAdhanAnA adhikAra maLI jAya che. ene kharAkhara majAvI levA joie. have A bhAvamala kyAM bahu kSINa thayeA hAya che, te batAve che. e sattA-sapatti AdinA adhikAra aMte durgAtanA adhikArI banAvanArAM che. kevA ApaNane sukhada adhikAra ! :sattA-sa'pattinA adhikAra khajAvyAthI du`tinA adhikArI banavAnA ene vicAra ja nathI ! tyAre cAgabIja-sAdhanAnA adhikAra maLI gayAnI paravA nathI! vastusthiti joI e tA dekhAya ke kevI kevI sad vastunA ne kevI kevI Atma-sa`pattinA ApaNane adhikAra maLI gayA che! (1) pahelAM te! kevA manamAM ari 'tane ane navakArane rAkhavAnA adhikAra ! (2) kevA dayA-dAna-zI-tapano adhikAra ! (3) kevAa zubhavRtti, jinabhakita-sAdhusevA-para-hRtam' vakSyamALa jamiti / pakAranA adhikAra ! kevAka zubha adhyavasAyazubha bhAvanI satata dhArA calAvavAnA adhikAra ! pazusulabha bhAveAmAM ciMtA-saMtApa ane viTaMbaNAo : (TIjA) tasupara cannAd (mUla - ) carame pudgalAvarte kSayazvAsyopapadyate / jIvAnA lakSaNa tatra yata taMtuvAdyutam // 22 || (TIkA) carame pudgalAvarte yathoditalakSaNe 'zyazcAtye te' mAnamaya, 'nIvAnAM,' 'jALa'-'satra'-2rame pajavate', 'yajJa sahuvA a- te batAvatAM kahe che, jevA svarUpanA pUrva kahyo tevA svarUpanA chellA purdUgalaparAvata -kALamAM bhAvamalano kSaya yuktiyukta che; kemake e kALamAM jIvanuM svarUpa A AgaLa kahevAnA che tevu hAya che. paraMtu gamAra jIvane A anaMta kalyANusAdhakane paralA-ujALaka adhikAranI kiMmata nathI ! adhikAra amalI karavAnI paravA nathI ! vivecana : garaja nathI ! eTale e kSai cheDI pazusulabha krodha, kaSAya, AhArasajJAo ne duniyAdArImAM jIvAne bhAvamalanA bahu kSaya carama pud galaparAvata-kALamAM pravezatAM thayA hAya che. tA ja e caramAvata'mAM che, te pUrve nahi; ne racyA pacyA rahe che. ane vicArA enA, bAlacaramAvata'mAM ja yAgabIja--grahaNa thAya. enA, ne vartAva-pravRtti enI ne enI ja ! para`tu ethI zuM pAme che ? ciMtAe, saMtApa, ne viTaMbaNAo ! ane a Mte duHkhamaya meAta ! nahitara eka zubha bhAvanA adhikAra majAva nAro te julmagAranI sAme paNa vicArI zake che ke, A bahu bahu kare te mArA prANane viyAga karAvI zake, paraMtu mArA zubha bhAvane, ne navakAra tathA arihaMta-maraNane teADavAnI enI tAkAta nathI. pra0- acaramAva mAM kema yAgabIja- grahaNa nahi ? 60--jema khAlyavayamAM caitanya avyakta arthAt viveka-gatAgama vinAnu hAya che, ema acaramAvata" kALamAM jIvatuM caitanya avyakta hAya che, pukhta paripakva niha. eTale ke viveka-gatAgama vinAnu heAya che. tethI jema avivekI bALaka vepArAdi zuM ? e na samajI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAnA-bhAga 2 zake, ema A avivekI acaramAvI jIva DhALa ja AzravA tarapha, duniyAdArI tarapha; caiAga zuM ? cegakhIja zuM ? cAgabIja grahaNa - pachI haiyu bhagavAna tarapha ke bhagavAne kevI rIte ? '-e kazu samajI zakatA nathI. e tAkahelA dhama tarapha DhaLe ja zAnu` ? kadAca dekhAvamAM e bhagavAnane bhajate ya dekhAya, guru pAse jatA ne vyAkhyAna sAMbhaLatA ya dekhAya, yA dharma-sAdhanA karatA ya dekhAya, paNa badhuM dunyavI fhatAhiniveza--sukhanI svA-mAyAthI karatA hAya. e na jema bALakane ramakaDAM ne khelavAnu ja game, ema avivekIne iMdriyAnA viSayA ane e bhogavavAnu ja game che, ke je sarAsara AtmAne ahitarUpa che, zUnyaH vAH| acaramAvatI jIva hita--ahi tanA viveka vinAno hAi khALa ja che. ene game teTalA upadeza maLe chatAM yUjhe nahi, enI ene asara thAya. bALakanI AgaLa vepAra kema thAya, enA lAbha kevAM. vagere game teTalA.... upadeza Apele ane sanAna na karI zake. bALakane enI kazI asara nahi, kema ? te ke bALakanI avyakta apa vayanA kALa ja evA; ema agaramAvatI jIvanI avyaktaapa caitanyadazAnA kALa ja evA, ke ene hitamA savarAdine ane atimA AzravAdinA Adha ja na thAya. Azrava savarane viveka ja na Ave. eTale ke ene vicAra ja nahi, ke iMdriya--kaSAya--atrata vagere ahitakArI AzravA cheDavA yeAgya che; ne vairAgya, tyAga, iiMdriya-niyaMtraNa kSamAdhi, vrata niyame vagere hitakArI sa'vara ja AdaravA jevA che. 150 ] avivekIne upAdeyabhAva ane mananA DhALa ja UMdhA, sArAM sArAM khAnapAnamAM upAdeyabhAva, paNa tapasyAmAM nahi ! dunyavI maneAhara padArthAMnA bhogavaTAmAM upAdeyabhAva, tyAgamAM nahi ! vepAra-sa patti-parigrahamAM upAdeyabhAva, dAnAdi dharmImAM nahi ! nidrA-ArAmImAM upAdeyabhAva, paNa svAdhyAya--sadbhAvanA-saciMtana-mananamAM nahiM! pachI e tapa vagere AtmAne tirUpa samajI AdaravAnI vAta ja kyAM? haiyAne A badhAnu kAraNa che bhAvamaLanI adhikatA, enA prabhAva e che, ke e dunyavI viSaye ane dunyavI pravRttine ja sArarUpa dekhADe. tyAre cAgabIjanI sAdhanA te jinApAsanAdi cAgabIja ja sArabhUta, ane dunyavI padArthI pravRtti asAra ' mAnIne karavAnI che.- kare dharma -sAdhanA bIjuM badhuM asAra lekhIne te ja e Atmahitakara bane. dA. ta. gurusevA karavI heAya, tyAM manane ema thAya ke A sa'sAramAM anatAnI sevAo karI, kammara teADI nAkhI, paraMtu phaLamAM bhavanA pherA UbhA rahyA. mATe e badhI dunyavInI sevA asAra ! ne gurusevA mahAsArabhUta Ape, ne sanmArge caDAve, mATe mahA upakArI. kemake guru dIvA che, hitAhitanA prakAza Ama bIjuM badhu... asAra lekhIne niSkAma gurusevA kare te! e Atmahitakara thAya. paraMtu e bhAvamala bahu kSINa thaI ne jIva caramAvata mAM Avye heAya te ja mane. carama (aMtima) pudRgalaparAvata-kALamAM ja bhAvamala bahu kSINa thayA hovAnu yuktisiddha che. have bhAvamala bahu kSINa thavAthI jIvAnu svarUpa kevuM hoya te mATe kahyuM che,-- bhAvamala kSayanAM 3 lakSaNa (TInnA) cavurAhata... tamidhAtumAnlR - Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvamala-kSayanAM 3 lakSaNa ]. [ 151 (mUla) duHkhiteSu dayAtyanta bhUta lakSaNonI paravA - garaja na hoya, te madveSo guNavatsu ca / bhAvamalana bahu kSaya thaye nahi gaNAya; ane e vinA dharmakaSTa mAtra kAyaphalezarUpa thAya. aucityAtsevanaM caiva enAthI Atmika lAbhanA vAMdhA. mATe, A traNa diauvAvita rUA lakSaNe jIvanamAM jIvaMta rAkhavAnI pahelI artha-(maharSioe) je kahyuM che, te kahevA jarUra che ema kahetA nahi - mATe kahe che, "duHkhiteSa dayA...." arthAt duHkhita praka-te zuM A lakSaNo jIvanamAM na Utare jIve para atyanta dayA, guNavAne pratye dveSa tyAM sudhI dharma-kaSTa upADavAnuM cheDI devuM? nahi, aucityapUrvaka zAstrAnusAre) sau dIna u-nA, choDI nahi devAnuM, paNa kaSTamaya Adi) nI pratye bhedabhAva vinA vartAva. dharma-sAdhana sAdhatAM A dhyAna rAkhavAnuM, ke (TI) "Tu vitey - rAtrinA suna, mAre dharma karIne mArA AtmAmAM A traNa cAtyanta-sAnurAyavamitra, aghoDaENAH lakSaNa lAvavA che. vivAda "TUAvatyu ' = vidyAvirAjapu, pra-dharma-sAdhanA na karIe te paNa duHkhI nityAnselane rA' jJASAnaHLA, tA para atyaMta dayA vagere A traNa lakSaNo para mana hInA, "vizeSa7 = sAmAjonA lagAvavAthI lakSaNa prApta thaI zake che, te pachI emAM dharma-sAdhanAne vizeSa upagaze rahyo? artha :-zarIrAdi duHkhathI duHkhita upara | u-upaga A che ke jevuM dharmasAdhanAmAM atyaMta dayA, arthAt dayALupaNuM (hAya), adveSa eTale ke IrSyA nahi, kenA para? te kahe che, rahevAmAM manane A dayAdi lakSaNe para lagAguNavAna upara". arthAt vidyAdi guNasaMpanna vavAnuM anukULa rahe che evuM dunyavI viSayenI para, ane aucityapUrvaka sevana-"paNa" zAstrA pravRttimAM nahi. dharmane saMparkamAM rahe che tyAM, ethI dila kUNuM tathA zubha bhAvabharyuM rahe che, nusAra, "badhe ja " arthAt dIna Adi pratye eTale emAM paNa traNa lakSaNa siddha karavAne avizeSathI" arthAt samAnapaNe. sAre avakAza rahe che. dharma sAdhanAne badale vivecana - svArtha-mAyA ane viSaya-vilAsa tathA AraMbhabhAvamala bahu kSaya pAmyo ane jIva samAraMbhamaya duniyAdArImAM evI haiyAnI kuNAza caramAvamAM AvyuM enA svarUpamAM 3 lakSaNa- ane zubha adhyavasAye kyAMthI lAvavA? (1) duHkhita che para atyaMta dayA, eTale ja A traNa lakSaNa siddha na thayA hoya (2) guNavAna para ISya nahi, ne teya dharma sAdhanA karatA rahevAthI ene siddha (3) dIna Adi pratye aucityapUrvaka samAna thavAne je avakAza rahe, e dharma-sAdhanAne vyavahAra. badale duniyAdArImAM racyApacyA rahevAmAM na rahe. A traNa lakSaNa evAM batAvyAM che, ke (1) duHkhita para atyaMta dayA ApaNe ApaNI jAtanuM mApa kADhI zakIe, ke paheluM lakSaNa che, zarIra ke manathI duHkhita ApaNe bhAvamala baha kSaya pAmyo che ne? jI para ApaNA dilamAM atyaMta dayA; arthAta dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke dunyavI sukhanI icchAthI duHkhitane joIne dila dayALu hoya, dayA bane. dharmanAM kaNo ghaNuM upADe, paraMtu je A mULa- (1) zarIrathI duHkhita hoya, roganI pIDAvALA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 1 [gidaSTi samucaya vyAkhyAne bhAga-2 hoya, yA gulAmIne trAsa-apamAna-tiraskAra. te pUjA kare? tAre joIe te laI jA, mArapITa vagerethI duHkhita hoya, tyAre (2) nahitara ame te mArI nAkhavAnA !" mananA dakhita yAne keI ciMtA-zeka-saMtApa- zrAvikAne khAtarI ke "Apa bhalA te bhaya-zaMka roga vagerethI pIDita hoya; emane jaga bhalA." jotAM dila dayAthI dravI jAya "bicArAne kevIka zrAvikA bene jamIna para sADalAne pAlava pIDA che!" tyAM dila kaThera na rahe, pachI bhale pAtharI sApane kahyuM, "A nAgamAmA ! e duHkhita pIDAI rahele mANasa zatru hoya yA AmAM AvI jAo. tamane jaMgalamAM mUkI dauM.' duSTa ke cAra vagere gunegAra hoya. dA. ta. eka sApane saMjJA kevI ke vAtAvaraNa samajI zrAvakane prasaMga Ave che. jaI sIdhe pAlavamAM AvI gUMcaLuM vaLI beThe. zrAvakanI cera para dayA :- zrAvikA bene pAlava saMkerI poTalInI jema rAjAe kaIne cera tarIke Lie caDAvye upADI jaMgalamAM ene choDI dIdhe. che. tyAM thaIne jatAM e zrAvaka pAse cAra zrIpAlanI damana kAkA para dayA :- * tara thayelA pANI mAge che. zrAvakane dayA bALa zrIpALakumAranA pitAnuM khUna AvI jAya che, eTale dayAthI ene kahe che, karAvI kAke ajitasena caMpAnagarIne rAjA "bhAI ! tuM "name arihaMtANuM 20, huM banI beThele. mAtA rANI bALane laIne bhAgelI. pANI lAvI ApuM chuM." kramazaH zrIpALa moTo thaI mayaNAsuMdarI ane pANI laIne AvatA pahelAM pele mare che, bIjI ATha rAjakanyAo paraNe. daza rAjAo, paNa navakAranI raTaNAmAM ! te marIne deva thAya enI AjJAmAM AvI gayA che. pitAnuM rAjya che! ahIM zrAvaka corane pANI laIne ApavA levA e lazkara sAthe Ave che. kAkA ajitasena Ave che, eTale ene cerane sAgrIta mAnI rAjAne kahevADyuM - ajA ene mAravA le che, tyAM pelA devatAe "tame atyAra sudhI rAjya saMbhALyuMnagara para moTI zilA vikRvI ne nIce utAravA sAcavyuM e tamAre upakAra. have huM moTo mAMDI !" camatkAra batAvatAM rAjA zrAvakanI thaI gayo chuM, rAjyabhAra saMbhALI zakIza. tame zamA mAge che. cAra paNa je pIDA che te mane rAjyabhAra mArA mAthe mUkI nivRtti laI le. enA para dayAnuM A phaLa. kAke ema zene mAne ? laDavA AvyA, zrAvikAnI sApa para dayA : paNa hAryo; e tyAM ja yuddhabhUmi para saMsAranA sApa jherI prANI che, paraMtu ene koI karmanI viTaMbaNA dekhI, vairAgya pAmIne manathI mArI nAkhavA jatuM hoya, te enA para paNa cAritra laI kAryotsarga dhyAne UbhA rahI jAya dayA Ave. rAdhanapuramAM nagara bahAra muslIme ! zrIpALa samajyA ke, "kAkAne apamAna eka sApa jato joI lAkaDIo ugAmI mArI lAgyuM, tethI rIsamAM Ama UbhA che." basa, je nAkhavA taiyAra thayelA. evAmAM eka zrAvikA ke kAkA bhayaMkara duzmana che, chatAM emane apabena tyAM thaIne jatA hatA. emaNe kahyuM, "bicArA mAnathI duHkhita joI zrIpALanuM dila dayAthI A jIvane zuM kAma mArI nAkhyo che?" dravita thaI gayuM. te kahe chepilA kahe, "AvAne zuM mArI na nAkhe "kAkA ! kSamA kare mAre aparAdha. jAo Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra-sApa-zazu-paramAdhAmI para dayA ]. sukhethI rAjya bhega. mAre tamAruM rAjya dveSathI ApaNI pariNati kaThora thAya che. nathI joItuM. pRthvI ghaNI moTI che, huM bIje (2) bIju e, ke ApaNe je mokSanA rAjya sthApI laIza !' atha chIe te e mATe ApaNA AtmAne dukhita jIve para dilamAM atyaMta dayA UMcA guNasthAnake caDAva joIze ane e Ave, te ApaNane bhAvamala bahu kSINa thavAne te ja bane, ke je ApaNe kUNuM mulAyama dilasikko lAgI jAya. vALa banyA rahIe, paNa nahi ke preSilA atyaMta dayA eTale "sAnukAzatva" arthAta dilavALA banIne. eka vAra paNa dila heSiluM dayAdratA. emAM (1) dayA karIne koI svArtha karIe eTale e kaThora banI jAya. pachI ene sAdhI levAnI leza paNa icchA na hoya, paNa komaLa karavA mATe navesarathI ghaNI jahemata sAmAnuM duHkha joIne sahaja bhAve dila dayAthI uThAvavI paDe; kemake ekavAra paNa heSilA pIgaLI jAya. ema (2) dayAnA bhAvanI akhaMDa banavAmAM anAdinA zreSanA kaThoratAnA saMskAra dhArA-paraMparA cAle; paraMtu ema nahi ke daDha thaI jAya che. hamaNAM te dilamAM dayA UlArAI, paraMtu pachI daDha thayelA cheSa-saMskAra maLatA jaladI sAme kAMI ajugatuM bolyA-cAlyo, eTale na AvavA de enA para dayA maTIne karatA Ave yA dveSa eTalA ja mATe, kumArapALa mahArAjAe thAya. nA, dayAnI dhArA cAlI te cAlI, akhaMDa navarAtrimAM eka bekaDAne paNa bhoga ApavAnuM cAle, paNa tUTI na jAya. A tyAre ja bane ke na karyuM, ne jAta para kaMTakezvarI devIne gussAbharyo dayA aMtaramAM guNarUpe pragaTa thaI hoya ke atyaMta trizULa-prahAra vadhAvI lIdho ! yAvat jIvaMta dayA eTale basa dayA ja dayA, dveSa ke kaThoratA baLI maravA sudhInI taiyArI karI ! samajatA hatA nahi. narakanA ja pitAnA pApe pIDAI rahyA ke ekavAranI paNa evI hiMsAmAM anAdinA che, chatAM enA para paNa dayA UbharAya ke kaThoratAnA kusaMskAra daDha thAya, ene bhUMsavAnuM * bicArA kevI ghora yAtanAo veThe che!" ema ane puna : kamaLatAnI pariNati UbhI karavAnuM ene mAranArA paramAdhAmI para paNa dveSa nahi, ghaNuM muzkela mATe emaNe dayA pakaDI rAkhI. kintu dayA Ave ke "bicArA kevA tIvra dhyAnamAM rahe, mohanIya karmathI ane pApabuddhithI pIDAI rahyA kUratA kaThoratA- e AtmAno bhAvache ne AvA ghera kRtya kare che !" pUcha- roga che. paramAdhAmI para dayA kema Ave?-- e miTAvavA hajAro vAra davArUpe dayAne pra-AvA ghora ghAtakI paramAdhAmI para prayoga karatA rahevAnuM che, te e roga maTIne dayA zI rIte Ave? dayA AtmasAt thAya, sahajarUpe skuranArI bane, AtmasvabhAva dayAne banI jAya. tyAre AtmAne - u-e samajIne Ave, ke (1) eka to kaMIka Arogya prApta thayuM gaNAya. mAMdA zarIra ahIM beThA ApaNe mAranAra paramAdhAmI vagere para, Arogya lAvavA keTakeTalIvAra davAdinA para dveSa karIe ethI kAMI e sudharI javAnA prago karavA paDe che? svArtha hoya tyAM e nathI, ne zreSathI ApaNuM bagaDe che. e potAnAM sAdhavA keTalIya vAra prayoga karIe chIe? kRra kALAM kAma mUkavAnA nathI, ne ApaNuM te pachI 20 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 A UMcA janamamAM duHkhita para dayAnA koI Thapake nahi, paNa enA para nItaratI dhyA! praveza karatA rahevAmAM bAkI rAkhIe ? ghara upasargo karanAra saMgama devatA para - keI paNa dakhita para dayA eTale avasare paNa mahAvIra bhagavAne enA bhaviSyanA mahAsiMha vAgha-varu jevA paNa pIDAtA dekhAya, duHkhanI ciMtAthI haiye dayA-karuNA evI ubhate enA pratye paNa haiyuM kara na karatAM dayA rAvI, ke jethI potAnI AMkha azrubhInI thaI! citavavAnI che. duzmana para moTI Aphata dila kaThora nahi, paNa kemaLa hoya to AvI hoya tyAM paNa manane ema na thAya ke pApI para paNa dayA Ave, 'kIka thayuM. e ja dAvane che, kemake emAM vaLI juo, prabhue pitAnA kAnamAM khIlA ApaNuM haiyuM kaThera thAya che. ThekavA govALiyA para dayA rAkhI mAthuM sajjaDa - dayAnA avasare dayA gumAvavAnuM thAya, sthira dharIne ene sahAyaka thayA ! tyAM saheje kaThoratA siddha thAya. khaMdhaka muninI rAjAnA hukamathI mArAo vAlimuninI dayA : cAmaDI UtAravA AvyA che, te muni emanA vAlimunine aSTApada parvata sahita UMca para dayAthI kahe che, "juo bhAI! mArI cAmaDI kIne samudramAM pheMkI devA mATe, rAvaNa parvatanA sukAI gaI che, tethI tamane cAmaDI utAratAM taLiye aMdara pesI 1000 vidyAonuM smaraNa takalIpha na paDe, e mATe tame kaho tema Ubhe karIne mAthA para parvata upADavA jAya che. eTale rahuM, kahe tema hAtha avaLe savaLe rAkhuM." saheja kaMpana thatAM parvata para dhyAnamAM UbhelA duHkhita para dayA keTalI hada sudhInI ! vAlimuni, alabat pitAnI jAta pratye nispRha, vaiyAvacI mahAtmA naMdISaNanI parIkSArtha chatAM avadhijJAnathI rAvaNanI ceSTA jANI parvata devatA Ave che. be muninA rUpa kare che. ahIM paranuM mahAtIrtha ane asaMkhya jIne vinAza mahAtmAne chaTThanA pAraNAnI taiyArI che. tyAM eka . joIne e aTakAvavA labdhinuM smaraNa karIne muninA rUpe devatA mahAtmAne jhATake che, je pitAnA pagano aMgUThe saheja bhUmi para moTo vaiyAvacI! gAmanA nAke pelA bicArA dabAve che. tyAM te parvata dabAtAM rAvaNathI bimAra muni pIDAI rahyA che, ne ahIM tuM cIsa paDI gaI, ane lohInI ulTI thaI! piTane paTAre bharavA beTho ?" basa, have vAlimuninA dilamAM rAvaNe mahAtmAnI dRSTi A tiraskAne zabda pratye dveSa nahote, dayA ja hatI, tethI tarata ja para nahi, kintu bimAra muninI pIDA para aMgUTho haLave karI dIdhe, eTale rAvaNuM bahAra gaI, dila dayAthI dravita thaI gayuM. nIkaLI zakyo, ane upara AvI vAlimunine ararara! bicArA dukhita !" kahetAMka jhaTa khamAve che. ahIM mahaSinA dilamAM dakhita UDyA, pahoMcyA nAke. para dayAne dhodha ke varasate, ke pitAne 2 UMcakI samudramAM pheMkI devAnuM gojhAru kRtya jene jeno khapa, enI daSTi tyAM jAya karavA taiyAra rAvaNa para dveSa nathI ! "kAmathI ApaNuM daSTi kyAM jAya che, dA.ta. maMdiramAM kAma', mahAtIrtha ane asaMkhya nI rakSA bhagavAna para? ke parastrI para? enA AdhAre karavI hatI te aMgUThAnA saheja dabANamAM thaI ApaNe khapa, ApaNI manasA, ApaNI garaja gaI have rAvaNane AgaLa kaMI zikSA nahi, mapAya che. je parastrI para jAya che, te jAtane kahe, Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAlimana-nISaNanI dayA ] [ 1pa. nIca! uttama mAnavabhavamAM ane te mArI nAkha mane, ahIM ja pUrA kara." paNa vItarAganAM maMdiramAM ya virAgya nahi, sevA chatAM ATalA jAlima ToNAM-apamAnane kAmane khapa? tiraskAra varase che, paraMtu mahAtmA nAke jaI jue che te tyAM bimAra naMdISaNa mahAtmAnA haiye du:khI para. muni paDayA che. niSThAthI zarIra kharaDAyeluM che, atyaMta dayA varasatI hovAthI, emanI ne krodhathI dhamadhame che-kamAM gayo hato maravA? daSTi bIjA kazA para na jatAM muninI pIDA A kevA pIDAI rahyA chIe bhAna nathI?" para jAya che ! paNa mahAtmAnI pavitra daSTi muninI pIDA ne eka ja bhAve che ke "bicArA munine para, te kSamA mAgatAM kahe che,mApha kare, keTalI badhI pIDA! kayAre makAme jaI emanI jarAya ciMtA na kare. hamaNAM ja pANI lAvI sevA-sarabharA karI emane zAtA ApuM !" badhuM sApha karI dauM chuM.' kahI pANI vahoravA pArAguM pAraNAne ThekANe che, mAra-ToNAMjAya che. tyAM paNa devatA de khaDA kare che, tiraskAra zarIra para muninI viSTA, badhuM visArI eTale nirdoSa pANI laI AvatAM vAra lAgI. haiye dakhita para atyanta dayA vahI rahI che ! tyAM bimAra muni taDUke che, "pANI lAvatAM iMdra emane amathA vakhANyA haze ?' deDha kalAka? Ama ne Ama mane khatma karaze!" AvA badhA daSTAne najara sAme lAvyA paNa nadINa mahAtmA "A bicArA munine karIe, te ApaNane paNa e mahAna puruSanA keTaluM badhuM duHkha !" ema dayAdri banI kahe che, AlaMbane haiye duHkhita jI para atyaMta dayA prabhu! kSamA kare, nirdoSa pANI zodhatAM jarAka vahetI thAya. manane prazna thaze ke -- vAra thaI, paNa hamaNuM badhuM sApha karI daI mukAme pra-sAmethI eTalAM badhAM apamAna-tirakAra laI jAuM chuM." ema kahI vahorI lAvela Ave tyAM dayA-samatA zI rIte rahe? pANIthI meluM sApha karIne kahe che - u0-lakhI rAkho,padhAre mukAme gecarI vaparAvuM." dayAdi guNe guphAmAM besIne nahi, paNa tyAM glAnamuni garaje che, gadheDA ! A viSama jagatanI vacce jIvatA rahIne keLavajete nathI ! jyAM mArI besavAnI hAma nathI, vAnA che. te huM cAlI zakIza?" | maryA pachI keLavI zakAze? nA. te jagata mahAtmA kahe, "hA, hA, bhAIsAba ! bhale, mUkIne bhAgI javAze ? nA. tyAre jagata te viSama rahevAnuM ja che, eTale ApaNuM dhAryA micchAmi dukkaDuM, A mArI khAMdha para pramANenuM nahi, paraMtu UcuMnIcuM, vAMku-cukuM besADI laI jAuM. cAlavAnuM emAM ApaNe sthitaprajJa banyA rahIne munine khAMdhe besADyA, ne cAlyA. bajAra arthAta guNa-keLavaNInI daDha sthira saddabuddhivALA vacce munie pUchaDuM choDayuM. narI durgaMdhamaya banyA rahI e ja kAma karyuM javAnuM che. A viSThA mahAtmAnA zarIra para ! ne plAna muni vivekano dI jAgate hoya pachI game tevA pAchA mahAtmAnA mAthAmAM DAMDe ThekI taDUke che - saMgamAM haiye duHkhita para atyaMta dayA ja A ke kUdato kUdato cAle che? mArI vahetI rakhAya, paNa dveSa-kaThoratA-upekSA nahi. kammara toDI nAkhI ! AnA karatAM mArI nAkha, basa, A viveka hAya, pUrva puruSee kaSTamAM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 paNa karelA dayAnAM parAkramanAM vAraMvAra smaraNa guNavAna para adveSa. guNavAna para dveSa-ISya hoya, te pratikULatAmAM paNa dayA akhaMDa sacavAya. nahi karavAnI, kemake eka te pitAnAmAM guNa dayA mATe be vastu samajI rAkhavAnI che. hoya nahi, ne bIjA guNavAna hoya e sahana (1) eka te "jagatanA jIvo karma pIDita che. na thAya, e AtmAnI adhama dazA che. dA. ta. ApaNe meTo aparAdhI paNa karmathI pIDAI pI. keI sAdhu pote je jIva-jayaNe pALatuM na hoya, rahyo che. enA para dveSa-gusso zuM kare?" A. ane bIjA jayaNA pALanAranI mazkarI kare, ke samaja rAkhavAnI. bhAre pIDAte putra game tema jue, dharmanuM pUMchaDuM ! juo dharmanA vediyA?" bole cAle, tyAM enA para kayAM cheSa thAya che ? A guNavAna para dveSathI thAya che, ne e saravALe tyAM te mane vaLAya che ke "bicAre zuM kare? guNa upara zreSamAM pariName che. guNano prema te ene pIDA keTalI badhI che?" dUra rahyo, paNa kamamAM kama guNanI mazkarI bharI (2) bIjuM, A samaja ke "jIva mAtranA carcA na mAMDe te ya sAruM. kintu enA badale jIvatvanuM sanmAna karavAnuM. sAme AvI che te ahIM guNa para TheSa kare, e adhamatA che. mAre enuM gaurava rAkhI enA para sneha rAkha. prazna thAya, vAne; enA duHkhamAM duHkhI ne sukhamAM sukhI pra-te ahIM guNa para adveSa na kahetAM banavAnuM. saMsAranA nehI mATe ema karAya guNavAna para aSa kema kahyuM? che ne? kAraNa? snehInuM ApaNA haiye gaurava che. ema jIvatvanA gauravathI jIva pratye sneha-dayA u0-guNa para aDhaSa hovA chatAM guNavAna rAkhavAnI. dhyAnamAM rahe - para adveSa na hoya ema banavA saMbhava che ane e dveSa pariNAme guNa para dveSarUpa bane che. anaMta anaMta kALathI ApaNe jIvane mANasane khabara nathI paDatI ke huM A guNavAna, AkhA ne AkhA khAI javA sudhInA enA para para dveSa karU chuM emAM kharekhara guNa para mAro vaiSa karatA AvyA chIe. have A ucca mAnava teSa garbhita che. dA. ta., eka saMgIta-maMDaLI avatAre je zreSa-kaThoratA baMdha karavAnuM nahi bIja saMgIta maMDaLI para IrSyA kare che. emAM karIe, ne dayA mulAyamatA nahi lAvIe, te AvuM bane che, ke e maMDaLIparanA zreSathI pachI AgaLa avatAra kevA ? ne tyAM kayAM dayA maMDaLInA gItagAna para aruci karatI hoya! kuNuza lAvI zakavAnA ? tyAre, dayA te dharmane paNa vyaktinAM A gItagAna e za che ? prabhu bhaktinAM A gItagAna e zuM che? guNa che, pAyAne guNa che. eTale guNa para dveSa thaze. ema vidyAthI tathA ghara bALI, dhaH TDhaLI ! bIjA sAruM bhaNanArA vidyAthI para ISya dharmanI janetA ya dayA, ne dharmanI pAlana karaze, asahiSNu banaze, e ene sArA hAra paNa dayA; kemake-- vidyA-jJAna (guNa) pratyenI ja asahiSNutA dayAthI kuNA dilamAM ja dharma Ave, ne vadhe. A che. mekSa joIe che te mANase unnati prApta karavAnI che, UMce caDavAnuM che, ne te vastu mATe dukhita jIve para atyanta dayA e guNanA AlaMbane ja banI zakavAnI. have je e bhAvamalanA bhAre kSayanuM paheluM lakSaNa. guNavAna ane guNa pratye dveSa-aruci ja karato (2) guNavAna para ahepa hoya, te e unnatithI keTaluM badhuM dUra che? bhAvamala bahu kSaya pAmyAnuM bIju lakSaNa che- bhAvamala bahu hoya tyAM A guNavAna para Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aucityasevana ] . [ 157 ane guNa para dveSa rahyA kare che. jema peTamAM guNune prema hatuM te vadhAre khuzI thavuM hatuM bahu maLa hoya e ajIrNa che, ane "ajIrNa ne? paNa nA, pitAnI vAhavAhane prema che, prabhavAH regA ajIrNamAMthI aneka rogo pragaTe eTale AmAM bIjAnI vizeSa guNanI prazaMsAthI che. jevA ke mAthuM duHkhe, zarIra tUTe, khAMsI, pitAnI vAhavAha haNAtI lAge che. tethI udharasa...vagere. ema ahIM bIjAnA guNa para dveSa thAya che. bhAvamala e ajI che ane emAMthI bIjAnA guNanI prazaMsA sAMbhaLatAM dukhita para kaTheratA, guNavAna para dveSa, pitAnI ekAMgI vAhavAhamAM bhAga paDato abhimAna, bhaya, ArtadhyAna vagere aneka dekhAvAthI guNa pratye ne guNavAna pratye ja manoroga UbhA thAya che.. irSyA thAya che, te guNavAna para IrSAthI keTalIka vAra A rega bahAramAM na dekhAya. guNa paranI IrSA sAbita thAya che. paraMtu aMtaramAM A do dhuMdhavAtA hoya che. sArAMza, jema duHkhita para atyaMta dayA. eTale je aMdaramAM manamAM evA cheSa, IrSA, pAyAnuM lakSaNa, ema guNavAna para adveSa e abhimAnAdi dhuMdhavAtA hoya, te mAnavuM paDe ke unnatinuM pAyAnuM lakSaNa batAvyuM. kAraNa? dilhi hajI dUra che. aMdaramAM bhAvamalanA ajI- guNavAna para dveSamAM para ciMtA che, ne bapararNanuM jora che. jovAnuM A che, ke- ciMtA adhamAdhamAM" guNavAna para dRSTi jAya, mULamAM zuddha guNa para prema che? to ' | ne manamAM enI vicAraNA ne tapti-baLatarA ' cAle ke "A mATe gaNiyala zAno?" to bIjAnA guNa para prema? : A vyartha paraciMtA che, paratapti che, paranI daSTi bahAra kevI jAya che? potAnA ja haiyAmAM A beTI baLatarA che, ne bIjAnu halakuM jevA para daSTi ? ke zAstrakAre A para ciMtAne adhamAdhama kRtya enuM sAruM jovA para ? kahe che. e AcarAya tyAM dharmane pAye ja je A bIjAnuM sAruM jevuM hoya te e kyAMthI hoya? gabIja-sAdhanAne ya pAye guNa-darzana ne guNa-rucithI bane ema che. mATe - kyAMthI hoya? mATe A paciMtAnuM adhamAdhama aMtaramAM paheluM jue, ke guNa game che? apalakSaNa aTakAvavA, paraciMtAnuM duSkRtya aTatamArA guNa game? ke bIjAnA? hA, hajI kAvavA guNavAna para dveSa-khAra-IrSA nahi joIe. ene bIjA lakSaNa tarIke mUkayuM. e pitAne guNa gama haze! pite dAna kare che, hoya te hadayane nirmaLa thavA avakAza rahe. prabhunI saMgIta bhakti kare che, te e game che. nahitara haiye AvI paranI baLatarA hoya e kemake emAM bahAramAM vAha vAha maLe che. te haiyAmAM malinatA chetyAM nirmaLa hRdayane paraMtu bIjAnI saMgIta bhakti nathI gamatI ! kemake emAM pitAnI ekAMgI vAhavAhamAM bhAga jaga ja kyAMthI? paDe che. pitAne koI ja kahe ke "bhAI ! tame sArI nirmaLa-svaracha hRdaya vinA dharma kayAMthI bhAsakhamaNanI tapasyA karI, te e sAMbhaLI khuza hoya ? khuza! paraMtu jyAM pachI sAMbhaLyuM, ke pelA bhAIne (3) aucitya-Asevana mA khamaNa bahu sAruM thayuM ! divasanA jarAya bhAvamala khUba kSaya pAmyA hoya tyAM A pramAda vinA karyuM. tyAM manane kheda kema? tapa, trIju laphA Ave che, aucitya pUrvaka Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158) sevana; arthAt ucita vyavahAra, te paNa TIkAkAra lakhe che, ke zAstrAnusAre ucita vyavahAra joI e. zAstrAnusAre ucita vyavahAra eTale ke nAnA chokarA bahu uddhatAI kare che, to zAstra kahe che ane khAMdhIne tADanA karavI. zu A ucita vyavahAra karyAM ? hA, UgatI prajAnI avaLacaMDAi DAmavA mATe e upAya che. eka paLanA tADanathI pachI tADananA bhayathI uddhatAiavaLacaDAI nahi kare, tA sudharI jaze. nahitara jo enI uddhatAI ne nAthavAmAM na Ave te meTo thatAM enuM jIvana magaDI jAya. nAdAna (alaDIna) khALa prajAne nAnapaNathI uddhatAI -avaLaca'DAInA bhAvI pratyAdhAtAnI gama na heAya. mATe jyAMsudhI enA jIvananuM sukAna ApaNA hAthamAM che, tyAM sudhI mAjI sudhArI levI joI e. ema patnI ke chekarI kuzIlanA mArge jatI hAya to tyAM paNa kaDakAI joie, AmAM jarUra lAge te| kaThora zabdathI kaDakAI thAya, ne tADanathI paNa kaDakAI karI sudhAravAnu thAya, e zAstrAnusAra aucityapUrNAMkanuM Asevana thayu, ucita vyavahAra thayA. tyAM enA mRdale lADa laDAvavAnu kare teA anucita vyavahAra thayA kahevAya. paNa te pAtAnA Azrita mATe, khAkI jagata pratye unnata vyavahAra maitrI, premabhAva, dayAbhAva vagerethI karAya. eka bhikhArIne roTalA ApavAnA teya premanAM zabdathI ApavAnA, paNa nahi ke * tagaDo thaIne mAgavA nIkaLye che ? bhikhAraDA ! le rATalA, khALa peTa,'...vagere tAchaDAI ToNAMtiraskAranA zabdathI. AvA duniyAnA du:khiyA hArelA thAkelA sAthe vyavahAra karavAnA te avizeSataH', arthAt emanI pratye bheda pADayA vinA samAna vAtsalya, karuNA, paradoSApekSApUrva kanA karavAnA. eka dIna-duHkhiyAre ApaNu kAma karI jAya che, mATe ene to premathI sa MbodhIne | yogadraSTi samuccaya vyAkhyAnA-bhAga 2 ApA', ne 'bIjo ApaNuM kAma nathI karatA mATe ene tucchakArI-tiraskArIne Ape', ema nahi. e anucita vyavahAra che. vyavahAra so dInahIna pratye samAna joie, e zAstrAnusAre aucityapUrNAMka Asevana thayuM. AMgaNe mAgavA AvyA che ? Apavu'. zrAvakanAM dvAra abha`ga hAya. dIna-hInanI paNa tevI ka`pariNati che, tethI Apavu', paNa enA hRdayane vIMdhe evA teAchaDA ne gALa jevA khela zA sAru khelavA ? jagatanA jIvA bicArA potAnA kamathI teA pIDAI rahyA che, vadhArAmAM ApaNe emane anucita TANAmeNAMthI zA mATe pIDavA ? emAM te ApaNu haiyu paNa khagaDe che. evA khIjAnA vAMke ApaNe daMDa zA mATe levA? ApaNe ApaNA dilamAM khagADA zA mATe vaheAravA ? A 'aucityasevana'nA guNu bahu mahattvanA che. ahIM camAvatamAM AvatAM bhAvamalanA mahu kSaya thayA heAya enuM e lakSaNu khatAvyuM. ta AgaLa vadhatAM jIva apunama "dhaka avasthA pAme tyAM paNa traNa lakSaNamAM eka aucitya-ucitasthitinuM sevana e lakSaNa mUkayu. ema AgaLa samakitI zrAvakanA 21 guNAmAM a-kSudratAdi guNu kahyA emAM paNa ucita vyavahArane samAnyA. mANasa aucitya kAre cUke che? jyAre enA manamAM peAtAnA ahaMbhAva ne svArtha bhAva Ave che tyAre. sAmAne tucchatAnI dRSTithI joI anucita vate che. A abhimAna khAtu che. kema jANe pote guNanuM nidhAna ! ane khIjA pApI doSa bharelA, nIca ane halakA !' A STi jherI che. ApaNA dilamAM A kSudratAnu jhera bhaLe tyAM zuddha caitanya naSTa thai jAya che. dila sAru` rAkhavA DAMDa para gusso nahi. zAstra tA kahe che,-bhIkha mAgavA Avele bhale tagaDA che ane enI pAse khAvA pIvAnu Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dilabagIcAne ukaraDe na banAve ] [ 159 sAdhana che, chatAM bhIkha mAgavAnI kuTevathI sAdhue paNa aucitya pUrvakane vyavahAra karagarate bhIkha mAgato Ave che, te ene sAcavavAne che. pote tapa karI zakate hoya paNa tuM Apa." zA mATe? enA karagaravAnA tethI bIjA tapa nahi karanArane tucchakAravA duHkha pratye ApaNA haiyAnA pariNAma kaThera na tiraskAravAnA nahi. ema, pote zA sArA thaI jAya, paNa kRNA rahe mATe. sAme bhIkha bharyo hoya tethI evI jJAna-prApti vinAnAne mAgate TaLavaLI rahyo che, tyAM je e TaLavaLATa halakI najare jovAnA nahi. evAne ucita dekhavA chatAM na ApIe, te ApaNuM pari. bAlAthI AvakAra-AzvAsana-pretsAhana ApaNAma kaThera thAya che, eTale ApaNA pariNAma vAnuM, pirasa caDAvavAnuM, e ucita vyavahAra. kamaLa-kUNa rAkhavA mATe ene ApavuM. ucita vyavahAranA lAbha ghaNuM. anucita vyava jaina zAsananI sva-para kalyANanI avala hArathI ragaDAjhagaDA thAya, pitAnI apakIrti rIti-nIti ane anupama vicAradhArA baha thAya, svaparane saMtApa thAya, sAmAne hadayasamajavA jevI che. e samajIe te jina- bhaMgAdi nukasAna thAya,..vagere vagere anarthothI zAsana para ovArI jaIe. manane ema thAya ucita vyavahAranA prabhAve bacI javAya, ane ke, "aho ! jagatamAM jinazAsana vinA A zAMti, kIti, hadaye lAsa vagere mahAna lAbha mahAviveka koNa batAve? AMgaNe mAga prApta thAya. bhAvamaLane puSkaLa kSaya thavAnA pratApe AvyA te ApaNuM pariNAma dayAnA banyA A aucitya pUrvaka vyavahAra banI Ave. rahe, haiyuM kaThera na thAya, mATe ene ApI devAnuM. aucitya pUrvakanA vyavahAranuM TheTha sAdhu pra-paNa evAnI DAMDAI piSavAnI avasthA sudhI kevuMka mahattva che e zAstromAM evAne te suNAvI devuM joIe ne ke bhIkha sAdhunI vividha caryA AcAra vageremAM jovA mAgatAM zarama nathI AvatI? maLe che. "gasAra" zAstra batAve che, ke "muni vacana kevAM bele? te ke zAMta, madhura ane u-zAstra kahe che,-tuM tAruM saMbhALa, kaSAyanA sparza vinAnAM. eTale vaka nahi, paNa jagatanI vahI vAMcavAnI tAre jarUra nathI, nahitara saLa, kaTu nahi paNa priya, karkaza abhimAnI tuM jagatanA ukaraDA tArA dila-bagIcAmAM bola nahi paNa maLa nirabhimAna bola bole. ghAlanAre thaIza. ethI tArI vicAradhArA kaSAya- kema vAra? sAmAne saMtApa na thAya. temAM vALI eTale malina banaze, nirmaLa nahi rahe. pitAne paNa evA anucita belanuM pariNAma jagatane sudhAravAnuM ApaNuM hAthanI vAta nathI. kharAba dekhAtAM pastA saMtApa na thAya,AvA DAMDanI sAme gussAthI tucchakAranA halakA bola saraLa madhura mRdu bola heya. enA mATe loka bolavAne anucita vyavahAra karavAthI DAMDa paNa kahe che - bhAI gya bolI jANe che." sudharavAnA nathI, ane tuM ucita vANI-vyavahAra AmAM ucita vacanavyavahAranuM AcaraNa che. tathA ucita dAna-vyavahArane guNa kamAvAnI anucita vacana belanAre bIjAnuM priya ane kamaLa nirmaLa pariNAma kamAvAnI taka karI ye na zake, ane bIjAne priya lAgI gumAvaze. yAda rAkhe - ye na zake, "jagatanI vahI vAMcavAmAM ApaNa ucita bolanAre bIjAnuM priya karI. gumAvavAnuM che, mATe paratapti-parasaMtApa ya zake, bIjAne priya lAgI ya zake. vinA ucita vyavahAra Adara." saunuM priya karanAre saune priya lAge. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 unnatinuM pagaluM mAMDavuM che? vANI- svAbhAvika che, ke pate ullAsamAM rahe, prasanna vartAvane aucitya-pUrvakanA banAve. aucityano rahe, parama AnaMda parama sukhamAM jhIlate rahe mahimA TheTha vItarAga banavA sudhI che. aucitya mATe aucitya e parama sukha kahyuM. cUke eTale unnatimAM aMtarAya lAge che. mATe aucitya e dharmAdinuM mULa che. je kAMI kare-jJAna bhaNe, sevA kare, tapasyA dhamAMdi eTale dharma, sadguNo, sukRta kare - badhe ja aucitya jALavavAnuM ne te vagerene mULa pAye che kemake je ucita rIte ja e dIpI UThe. kahyuM che - balavA-cAlavA-vartavAnuM, yAvat ucita rIte nityaM paramo vadhuronityaM paramaM suvam ! vicAravAnuM AvaDe, te saheje enI daSTi parimUjamaucitya-naucitya kamAnyatA che pApamAMthI bahAra nIkaLI dharma para ja jAya, -arthAt aucitya e zreSTha baMdhu che, doSamAMthI bahAra nIkaLI guNa para ja jAya. dA.ta. aucitya zreSTha sukha che, dharma vagerenuM mULa hiMsAne badale ahiMsAno mArga kayAre aucitya che, aucitya e lokamAnyatA-lekhaka- sUjhe? tyAre ja ke je ucita rIte vicAre, ke jema priyatA che. mAre jIva mane vahAlo che te mArI hiMsA jIvana sukharUpa ane mAnavaMtu cAlavAmAM keI kare e mane gamatuM nathI, ema dareka jIvane sago bhAI jeTale sahAyaka nahi thAya, eTaluM pitAne AtmA vahAle che, te ene pitAnI aucitya sahAyaka thAya che. mATe aucitya e vuiM hiMsA na game e svAbhAvika che. te pachI kaI zreSTha baMdhu che. athavA kahe, duHkha saMkaTamAM : paNa jIvanI hiMsA mArAthI kema karAya? "hiMsA sago bhAI je haMpha na ApI zake, e huMpha karavI ucita ja nahi Ama aucitya pUrvakanA ApanAra aucityanuM pAlana che. ucita vyavahAra vicArathI ahiMsA dharmane janma thAya che. cIja evI che, ke jIvane svastha rAkhe. bIjA evuM satya vagere badhA dharma aucitya pUrvakanA enI sAthe aucityathI varte, aucityathI bele- vicara para khaDA thAya che. ema, cAle, eTale bIjAne priya thAya, bIjA bhAInI jinabhakti dharma paNa UMcita vitha re jema snehI bane, huMpha ApanAra bane. aucitya mAMthI janme che, e paramasukha eTalA mATe che, ke sarvatra aucityathI ucita vicAra Ave ke AjasudhI rAga-dveSa vate, ene haiye nizcittatA hoya. hisAba -mehabharyA anaMtAne mAnyA-bhajyA - pUjyA, eka rAkhe che ke, emAM te bhavamAM bhaTaktA ja rahyA. mATe have aucityathI parama sukha kema? :- te vItarAgane mAnIe-bhajIe--pUjIe, e ja ApaNe kaSTa paDe te kaSTa, kintu ucita che, jethI jema vItarAga deve pitAnA bIjAo sAthe aucityathI vartavuM' AtmAne janma-maraNanA phAMsalAmAMthI mukta ene eNe jIvanane madrAlekha banAbe karyo, ema ApaNane paNa emanA AlaMbane mukta hoya. eTale e rIte vartavAmAM ja ene thavAnuM maLe. Ama aucitya e dharmanuM mULa mahAsukha lAge. bIjI bAju enA ucita bela che. e ja rIte ucita vartAvathI bIjAo taraphathI prema-prazaMsA aucitya e kSamAdi sadaguNanuM paNa maLatI hoya ane potAne anucita vyavahArathI mULa che - krodhAdinA vicAra-vacana-vartAva e saMbhavita saMgharSa vagere kazuM naDatuM na hoya, eTale taddana anucita che. aucitya pUrvaka pravartavuM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aucityanA AzIrvAda ] [ 161 hoya te kSamA-namratA vagere guNanuM ja Ala jeje dIkarA ! eka khyAla rAkhaje. sAre bana rAkhavuM joIe. evA udAratA-sahiSNutA- porsamena thavuM hoya enI chAtI majabUta gabhIratA vagere sadguNe paNa aucitya pUrva joIe, ane DAphaTare kahe che ke dArU-kokInakanA vicAramAMthI janme che. aucitya e sigareTa vagere badIo chAtIne phephasAne-hArTane dharmAdinuM mULa che ema, kamajora kare che. tethI temAM tuM kadI phasAte nahi. aucitya pUrvakanA bolacAla vagerene kumitro ane Agraha karatA Ave te paNa vyavahAra karanAre janamAnya bane che. emanI zaramamAM na paDIza, ne e badIomAM dA. ta. ene kyAreka koIne kaDavuM paNa kahevuM na phasIza. ethI paNa tArI chAtIne pAvara haze te e aucitya jALavIne kaheze. * vadhaze, ne tuM duniyAne nAmI khelADI thaIza." bolavAmAM aucitya zuM jALavavAnuM ? basa, kahevAnI jarUra nathI ke eja vakhate te ke sAmAne hitanuM paNa kaDavuM kahetAM dIkarAe potAnI khAnagI sigAreTanI Adatane, pahelAM enA koI sadabhUta (hayAta) guNanI svIkAra karyo. AMkhamAM AMsu sAthe bApanI prazaMsA kare, pretsAhana Ape. upa hamA- kSamA mAgI, ne tyAM ne tyAM khIsAmAMnA sigA ) samarthana karete enA dilamAM tamArA pratye pAkiTane bahAra kADhI teDI pheDIne pheMkI daI sadUbhAva Ubhe thaI tamArA hitavacana mATe jIvanabharanI enA tyAganI pratijJA karI. aucitya pUrvakanA bApanA bolathI dIkarAmAM enA dilamAM DhALa Ubhe thaze. have tame je kaDavI paNa vAta enAM protsAhita karelA dilamAM vyasana-tyAgano guNa Avyo. ghAlo, te te vAta tarata emAM praveza pAmaze, bApe dIkarAne bola bolatAM aucitya e e AnaMdathI AvakArI leze, premathI svIkArI sAcavyuM ke, bhale sigAreTa-tyAganA hitanI vAta leze. eka nAne dAkhale juo. karavI che, paraMtu pahele tabake ThapakAnAM kaDavAM bApe putranI sigAreTa choDAvI :- vacana na kaDhAya. pahelAM te sAmAnA dilamAM vilAyatamAM eka bApane putranI khAnagI enA bIjA guNanI prazaMsAnA bela vagerethI sigAreTa pIvAnI Adata choDAvavI hatI, te prema-bhAva vadhArI devA joIe, jethI pachIthI rajAnA khuzI-khuzAlInA divase ene kahe. sAmAmAM kaDavA ThapakAnA bola grahaNa karavAnI "dIkarA! mane jANavA maLyuM che ke tuM eka bhUmikA UbhI thAya. sAro sporTsamena (krikeTa vagerene khelADI) che. sonAnI paNa tapAvelI lagaDI sIdhI keNa te tAre enA sAdhane sArA UMcA rAkhavA hAthamAM le? e te hajI ThaMDI peTImAM mUkIne te joIe. mATe le A paisA, sArAmAM sArA ApI hoya te hAthamAM le. ema ahIM kaDavA sAdhana laI Avaje, ne sArI cokasAI pUrva ThapakAnA bolane ThaMDI prazaMsA-sUcaka zabdonI kanI mahenata karaje. te huM IcchuM chuM, ke tuM peTImAM mUkIne apAya te sAme jhIle. aucitya lokomAM eka sArAmAM sArA sporTsamena tarIke pUrvakanA bela-cala-vyavahArane A prabhAva che nAmanA meLave che ane AthI pANI caDayuM, ke sAmAne hRdaya-palTo karAvI de. ApaNA manane thayuM ke "mArA bApujI kevIka mArI kadara aucityapUrNa vartAvathI sAme pitAnI bhUla kare che ! kevI kiMmata AMke che! enA dilamAM samaje, ne chAe bhUla sudhArI le. palA bApa kahe te zabdono DhALa Ubhe the. emAM bApanI evI vANIthI chokarAe bhUla sudhArI have bApa kahe che - nAkhI ne? Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racaya vyAkhyAna-bhAga 2 ( -) thatazaivamata - graMthakAra maharSi kahe che ke AvA lakSaNavALo (mU8) gvaMvidhA vIvaNa, jIva bhadramUrti bane che. bhadramate mhaatmnH| "bhadramUrti eTale ke kalyANamUrti, arthAt kalyANa mudrAvALe, "priyadarzana-arthAt jenuM zubho nimitta-saMyogo, darzana bIjAne priya lAge evuM bane che. svAgAyatesajhoyAt purA bhAvika che, ke dukhita jIvo para atyaMta dayA(TI-) "gvaMvidhA nIvanarohita- vALo hoya eTale jIvone enuM darzana saheje lakSaNa yoginA, 'bhadramUte:' priyadarzanasya priya lAge. ema, badhA pratye aucityathI varta nAre hoya eTale saheje saumya mudrA-mukhAkRti mahAtmanaH sadvIryayogena kimityAha 'zubhaH' / ane saumya vANIvALo hoya. enuM paNa darzana karAtta cha phulyANa nimittalA thori- priya lAge emAM navAI nathI. duniyAmAM juo sA: sonAlInAmeva nica-sAdhana- te dekhAze ke asaumya raudra caherAvALA pAse nimittavAtu sAcA suta phATu "avazva- leka ochuM jAya che, kaI vAta karavAnI jarUra rayAta vALasamAdhivize cartha hoya te TUMke patAve che, gabharAya che ke sAme || rUrU I kAMka dhamadhamaze te nahi? evuM asaumya yAne (TIkAtha-)je kAraNathI AvuM che eTalA mATe | ugra-tIkhuM tamatamatuM bolavAvALA sAthe paNa eTalAja mATe leka ocho prasaMga pADaze. evAnuM (gAthArtha ) evA prakAranA kalyANa mudrA paNa darzana bIjAne priya na paDe. ema guNavAna vALA mahAtmA jIvane avaMcanA udayathI zubha para dveSa karate hoya, emanI niMdA karato hoya nimitta-saMga prApta thAya che. e paNa lekamAM priya na bane, lekane enuM (TIkArtha-) evA prakAranA jIvane arthAt darzana priya na hoya. A hisAba chepUrve kahela 3 lakSaNathI saMpannane "bhadrasUti jagatamAM priya darzanALA banavuM hoya priyadarzanane, ane saddavIryanA yogathI mahAtmA = banelAne satavIrya--puruSArthanA ge "zubhayAne che to duHkhita para atyaMta dayALu temaja guNaprazasta "nimitta saMga eTale ke samyaku vAna para dveSa IrSyA vinAnA, ane gAdi-nimittAne saMga banI Ave che; saumyatA keLavI ucita vyavahAravALA bane. kemake samyak yogAdi ja mekSanA sAdhananuM vaLI traNa lakSaNavALo e bhadrasUti uparAMta vaLI traNa lakSaNavALI e ke nimitta che. A kayA kAraNe te ke have kahe mahAna AtmA che, mahAtmA che, kemake e saduvAze te samAdhivizeSarUpa traNa avaMcakane vIryane pheravanAre che, puruSArthane pragaTAvaudaya thavAthI. nAro che. vivecana - bhAvamala bahu pramANamAM gharamAM ucita vyavahAra AzIrvAda rUpaHkSINa thaye heAya tyAre jIva caramAvatamAM Ave aucityapUrNa vANI-vartAva mATe bIjAne che, ne tyAM duHkhita jIvo para atyaMta dayA vicAra rAkhavo atyaMta jarUrI che. "sAmo kaI vagere su-lakSaNe UbhA thAya che. eTale ja paristhitimAM che, atyAre je karI rahyo che e evA svarUpavALe jIva kevo bane che, te gAthA kevA saMgane lIdhe, enA dilane kaI rIte 23mI mAM batAve che. zAtA maLe, zAMti maLe." A badhe vicAra Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyadarzanane acakatraya ] [ 163 heya te sAmAne nyAya ApavAnuM ne zAMti para traNa divasamAM sAsune hRdayapalTo thaI upajAvavAnuM khyAlamAM rAkhI ucita bAla ga! have te karkaza bola baMdha; te vahune bolaze, ucita vartAva vyavahAra karaze. evI mAne che ! badhe kahetI phare che,-"mArI vahu dA. ta. vahunA hAthe thInI loTI DhaLI gaI te devI jevI che." sAsu jue che ke "A mahemAnanI raI kara. AvA dayA-aSa-aucitya lakSaNavALe vAnI vyagratAmAM vahunA hAthe bhUlathI ghInI AtmA mahAtmA bane che. kemake eNe saduvIrya leTI DhaLI. vaLI have e vyagratAmAM ghI DhaLa- pheravyuM che. vAthI hatAza ane ThapakAthI DarI bhayabhIta thaI mahAna AtmA ane adhama AtmAmAM A gaI che, te atyAre ucita eja che ke enI pharaka che. paristhitine nyAya Ape, ane bhayavyAkuLa adhama AtmAnuM vIrya-puruSArtha daSadilane zAMti ApI pheruM karI devuM. ema dukRtyanA mArge vaparAya che, tyAre mahAna vicArI sAsu tarata kahe,- "vahu! vahu! AtmAnuM vIya-puruSAthI guNa-sukRtanA jarAya mUMjhAIza nahi. AmAM zuM meTuM banyuM mAge vaparAya che. che? memAnI raInI jaMjALamAM leTI DhaLI paDe e banavA joga che, ne ema te mArA hAthe A ja sat vIrya che, ke je dayA-auci. daza leTIo DhaLI haze. tuM jarAya ciMtA tyAdi saguNa-satkRtyamAM vaparAya. daze duSka to jIvane anaMtA kALanA pUThe lAgelA na karIza, ghI para kapaDuM pAtharI de, mAkhI che, ene sevavAmAM mahenata nathI paDatI. mahepaDIne na mare. bAkI cakavartI ene moTA cha nata te ene aTakAvI saguNa sukRtya sevAmAM khaMDa khovAI gayA te ApaNe thoDuMka ghI DhaLyuM lagAvavI paDe che ane A ucca mAnavabhavanI emAM ApaNe evuM te zuM moTuM gumAvyuM che? che ke vizeSatA ja e che ke cAhIne mana mArIne Ama vahane aucityapUrNa belathI AzvAsana doSa-dukRtye aTakAvavAnI mahenata karI zakIe, ApavAne puruSArtha sAsue karyo, to vahune aTakAvavAnuM vIrya pheravI zakIe, ema saguNa bhAre huMpha vaLe. e rAtre sAsunA paga satkRtye keLavavAnuM vIrya pheravI zakIe. dAbavA jAya. prastutamAM dakhita Ive para atyaMta dayA ApaNe aucityapUrNa vyavahAra sAmAna vagere keLavavAmAM savirya ajamAvavuM paDe che, hRdaya-5TI karAvI nAkhe. ne tethI e AtmA mahAna bane che, mahAtmA pelI vahune sAmAjika kAryakartAe zikha bane che. vADavAthI sAsu pratye aucityavALA vyavahArane AvA priyadarzana mahAtmA jIvane traNa prasaMga Ave che ne? baMne vaDhakaNa hatA, paraMtu avakanA udayathI zubha nimitta-saMgane have vahu ne sAsunA ThapakA-ToNA-meNu para hAtha lAbha thAya che. jaDI eTaluM ja kahe che, "bAijI! huM jevI ahIM "avaMcaka eka prakAranI cittanI chuM. tevI chuM, tamAre ja dIkarInI jema nabhA- samAdhi-vizeSa che, enuM varNana AgaLa vavAnI che." sAme ukaLATamAM che, ene AvA karavAnA che e trividha avaMcakane udaya ja bela ApavA ucita gaNAya; ane camatkAra thavAthI jIvane (1) "satyAga" yAne saddaguru thaye, vahunA vAraMvAra A aucityapUrNa bela vega, (2) sakiyA, ane (3) sata phaLa prApta Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14;] thAya che. A sAgAdinuM mahatva e che ke ni:zreyasa-meAkSanAM je sAdhana che saMyama-vizu ddhinAM adhyavasAya sthAnaka tathA enAM preraka sabhyajIna--jJAna-cAritra che e pAmavAmAM sad cegAdi prabaLa nimitta bane che. A saeAga mAne sadgurujye vagere nimittanA yAga tA thavA ja joI e, ane e zubha nimittasaMyoga dayAdi traNa lakSaNavALAne banI Ave che. dhyAnamAM rahe ke sadgurucAga Adi A traNa lakSaNavALAne ja khanI Ave, lakSaNahInane nahi. ahIM' pUche pra0-sar / jagatamAM vicaratA hAya che, te emanA yAga tA lakSaNahInane paNa thAya che, teA 'sadguruyAga dayAdi traNa lakSaNavALAne ja maLe' ema kema kahyuM ? u0-A sadguru-yoga e sAmAnya melApa svarUpa nathI samajavAne; kemake evA melApa te abhavI jIvane ya thAya, paNa tethI kAMI eNe sadguruga sAdhyA na kahevAya. kemake ene sadguru-melApa niSphaLa che, kAraNa ke e kAMi ene UMce na caDAvI zake, enAmAM evA melApa mAtrathI zubha bhAva, zubha pariNati, zubha lezyA na AvI zake. tyAre, AtmAnI unnati zubha citta-Niti para AdhArita che. ane ene adhikArI dayA aucityAdi traNa lakSaNavALA ja hAya che. pra.ThIka che, paraMtu sadgurujyeAgAdi dayAdi traNa lakSaNanA hisAbe ja thAya evu` kema ? e u-kAraNa e che, ke duHkhita jIvA para dayA Adi lakSaNavALA komaLa hAI sAdhuceAgane vAstavika sadguruyAgarUpa banAvI zake che. A sadyoga e kAMI niSphaLa sAmAnya milAna-melApa nathI; kintu aMtarAtmAmAM guru tarIke vadhAvI lai [ gaDhaSTi samuccaya vyAkhyAnA-bhAga 2 emanA yAgane saLagarUpa banAvavA e satyeAga che. yA A parathI samajAya evu' che ke navarA paDyA, sAdhu pAse gayA, ne tyAM 'huM kevA ahIM Avu chuM!" ema Apa khaDAI mAnIne beThA, vAtAnA taDAkA mAratA beThA, e kAMI sad gurujyeAga nathI. kemake emAMthI kazI sArI kriyA, sAruM phaLa nIpajatu nathI....tyAre traNa lakSaNa vALA bhadrabhUti mahAtmAne e nIpaje che. mATe emane sAdhuyAga thAya te AMtarika sadgurUga rUpe piraName che. 'AMtarika guruyAga' eTale aMtaramAM potAne lAge ke huM adhama sAMsArika vAsanAothI gherAyelA, evA mane ahe ! emAMthI cheDAvanAra tyAgI guru maLyA ! uttama prApti thaI !" A lAgavAnuM. sAdhu pAse vAteDiyAgIrI karanArane AvuM lAgavAnuM kyAMthI hAya ? ene teA kadAca ema thAya, ke vAta-visAmA mATe sAdhu ThIka maLyA che.' A zuM enA dilamAM sadguruyAga Avye ? nA, mitrayAga AvyA gaNAya. sAcA satyAga yAne sadguruga Ave ane pachI vaMdanAdi sakriyAyeAga Ave. e Ave ene pachI sadrupadezarUpa saLayAga Ave. Ama sadyAgAdi traNane avaMcaka kahe che. A kAne prApta thAya ? te ke duHkhita para atyaMta dayA' Adi traNa lakSaNavALA bhadrabhUti sIya caiAgathI mahAtmA banelA jIvane Ave. ahIM savAla zAya,- zuM mahAtmA manavA mATe sI' phAravavuM paDe ? AnA uttara kahe che,-- sIyate pherave te mahAtmA. jIve ana tAkALamAM mana-vacana-kAyAnI pravRttimAM Atma-vIya tA ghaNuM pheravyuM, paraMtu te asat viSayeAmAM; mATe te asadvIya - yoga kahevAya. ahIM asad viSaya tarIke che Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA keNa? sata vIya phera ] [ 16pa duHkhita jI para kaThoratA, guNavAna para dveSa, guNavAna te mAre virodhI che." phakta ATaluM ane anucita vyavahAra. e kaThoratA vagere ja javAnuM ke guNavAna che ne ? te guNavAna karavAmAM je vIryane upaga karyo e asad pratye dveSa-mAtsarya-IrSyA na karAya. bhalene virya-ga kahevAga. "satvIya-ga" sa6. pitAnA virodhIo paNa prabhune occhava karyo, viSaya yAne zubha-samyaga viSayamAM vIrya phera prabhune bhavya AMgI racAvI, tyAM IrSAthI thatI vAya che. dA. ta. duHkhita jI para atya: orachava-AMgInI niMdA e nahi kare, paraMtu dayA e zubha viSaya che, saviSaya che. emAM anumodanA karaze, ke "sAru thayuM A jinavIrya phoravAya e saddIrya-ga kahevAya. tyAM bhakti mahotsava ane aMgaracanAnAM darzana pachI e na javAya ke "A duHkhita java dvArA aneka jinabhaktimAM joDAze, anekane mAre mitra snehI-kuTuMbI yA ziSTa puruSa che? zubha adhyavasAya jagAvavAnuM sAdhana banaze. ke zatru, vidhI, pArake yA duSTa puruSa che? " lagnotsava vagere to anekene azubha bhAva AvuM kazuM na javAya, e te duHkhitane jotAM pApAnamedana ane rAgAdi-kapAyanA preraka bane pitAnA ke pArakAne bheda pADyA vinA enA che, tyAre jinabhakti mahotsava ane kene zubha para mana dayAbhInuM banI jAya. bhAvanA ane jinabhaktinA preraka bane che. caMzika pratye mahAvIranuM satavIya :- dhanya che ene !" guNavAna para zreSavALe AvuM mahAvIra bhagavAnane leke e bhayaMkara duSTa na vicArI zake, na belI zake. A Sa aTacaMDakauzika sApanA raste na javA vinavyA; kAva emAM puruSArtha joIe che. paraMtu lAgavAne avadhijJAnathI ene saMyamI aucityapAlanamAM satavIrya :mAnavabhavathI bhUlelo ne eTale ja atyaMta aucitya jALavIne vyavahAra karanAre dukhita tarIke je haze, eTale ja lAge chesAmAne vicAra karanAre che ke mArA anu. ke enA paranI atyaMta dayAthI prerAIne prabhu cita bela ke vartAvathI sAmAnA dilane AghAta sapanA raste cAlyA! ane enA sImADAmAM lAge, mATe evA anucita bola vartAva na karu." kAtsaga sthAne UbhA rahI gayA ! kema vAra ? Ama sAmAne vicAra rAkhavAmAM sAmAnI kahe, e jIvano uddhAra karavAnI atyaMta dayA anukuLatA jovAmAM ekalI AMdhaLI svArthakaravI hatI. AvI dayA karavAmAM AtmAe buddhine dabAvavI paDe che, ne e saddavIrya keTaluM badhuM vIrya pheravavuM paDe? pachI e puruSArthathI bane che. dayA karavAmAM prabhune sarpadaMza sahavA paDyA, Ama, dayAdi traNe guNa lAvavAmAM saddavIya sahyA. e sahavAmAM je vIrya pheravyuM e puruSArtha kAma kare che. acaramAvartAmAM bhAva saddavIrya. evA saddavIryanA yegathI prabhuno maLanA jorathI AvA puruSArthane avakAza AtmA mahAna hase, mahAtmA hatA. ja nahoto. tyAre caramAM vartamAM AtmA AvuM -guNavAna para aSamAM satavIrya :- sadvIya pragaTa karI zake che. ema e have guNavAna para aSa eTale ke dveSa-mAtsarya_ adhamatAmAMthI mahAnatAmAM Ave che, ene mahAna IrSyA-asUyA ( asahiSNutA) aTakAvavAmAM AmA yAne mahAtmA banAve che. paNa AtmAe saddavIrya pheravavuM paDe che. tyAM jIvanuM mahAtmApaNuM A ja che, ke e paNuM dayAnI jema e na jevAya, ke "A satvIya saMta puruSArtha pragaTa kare. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 A sUcave che ke mahAna banavuM che? zaramAvartAmAM ja saddabhAva hovAthI barAbara ghaTI te zubha bhAva sAthe sata viIne . zake che. mATe sadbhAvathI mahAtmApaNuM kahevuM ekalA zubha bhAvathI nahi cAle. zubha bhAvane yathArtha nathI? satapurUSArthathI sakriya banAvavuM joIe. u0-AtmAnI unnati puruSArthathI zaru sAdhunI AkhA divasanI carcA zubhabhAva ane thAya che, mATe saddavIryanA vegane hetu banAvyA. sapuruSArthathI vaNAyelI hoya che. mAtra manane pUrve anaMtIvAra cAritra sudhInA puruSArtha thayA, upayoga emAM joIe. dA. ta. AhAra karyA paNa te sata nahotA, pAdugalika AzaMsAbharyA pahelAM caityavaMdana kare, zA mATe? vItarAganI hovAthI bhale saMyama tapa, paNa te asata hatA, bhakti karIne AhArAdi kare te emAM rAga- tethI tyAM jIvamAM mahAtmApaNuM nahotuM, bAkI cheSa na thAya. AhAra karyA pachI caityavaMdana kare, caramAvatakALamAM sadUbhAvane lAvanAra satavIryane te zA mATe? te ke AhArAdi karatAM dAca coga yAne sat puruSArtha ja che. "paMcavastu sUma rAgadveSAdi thayA hoya, te vItarAganI zAstramAM kahyuM che, saddabhAva vinA anaMtA dravyabhaktithI ene saMtApa-pazcAtApa thaIne enuM stava (dravya dharmAnuSThAna) bhale niSphaLa gayA, ne jhera nIkaLI jAya. arthAt azubha anubaMdha tethI anuSThAna-kriyA karatAM bhAvanuM mahattva dekhAya, paDayA heya te naSTa thaI jAya. A satpuru. paraMtu zaramAvamAM jyAre bhAvastava-bhAvakriyA SArtha kAyika-vArika-mAnasika traNe rIte Avaze. tyAre te dravyastavanA AlaMbane ja karavAne che. Avaze. mATe dravyastava yAne zubhAnuSThAnanA vItarAgane vaMdana arthAt caityavaMdana kAyAthI satpaSArthanuM mahattava moTuM che. dekhAya che keke vANIthI karAtuM hoya ane mana bIje rakhaDatuM vItarAga prabhunuM darzana karatAM aMtaramAM vItarAga hoya, te e samartha puruSArtha na thayuM. e te -AkarSaNane zubha bhAva jAge che, vadhe che. mahAmanano upayoga paNa emAM joIe ja. eTalA rathI dAna karatAM karatAM aMtaramAM dAnanI pariNati mATe te kahyuM jAge che, udAratAne bhAvatyAgane bhAva jAge che. trikaraNage vanavuM, dAnanI kriyA ja na kare, sukRtamAM paisA kharacasukhadAyI ha zivAdevIne naMda" vAnuM samajya ja na hoya, paisA sAcavI rAkhaarthAt hi zivAmAtAnA naMda neminAtha vAnuM ja samaje haya, enAmAM udAratAne prabhu ! huM trikaraNa yoge mana-vacana-kAyAnA bhAva, tyAgane bhAva zI rIte Ave? A sUcave gathA vinaMti karuM chuM." mana vinaMtimAM che, che, ke unnati mATe bhAva karatAM vIryaganuMvacana vinaMti bole che, kAyA vinaMtinI aMjali. puruSArthanuM vadhu mahattva che. loko paNa, A baddha mudrAvALI che. jANavA jevuM che - saddavIryagathI samyak pravRtti karatA hoya, temane pra-saddavIryanA vegathI mahAtmApaNuM kahyuM. sArA AtmA "mahAtmA" tarIke oLakhe che paraMtu saddabhAvanA vegathI kema na kahyuM? saddavIrya eTale asat pravRtti karanArane nahi, bhale enA aMtake saviSaye cAgni tapa vagerene puruSArtha. rAtmAmAM sat bhAva samyaka bhAva heya. te jIve e acaramAvartamAM te ghaNaya karele, satavIryaga kahIne vAcika-mAnasikachatAM tyAM jIvamAM mahAtmApaNuM nahotuM; jyAre kAyika traNe prakArane sat puruSArtha lIdhe eTale sabhAvathI mahAtmApaNuM laIe, te te jIvane prabhune eka stuti-namaskAra paNa karatA hoIe, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utthAnakrama ] www e traNe prakAranA joie; nahitara vANI te bele 'tulya namastribhuvanAti harAya', (tribhuvananA jIvAnI pIDAne haranAra tamane huM namuM chuM",) paraMtu kAyA akkaDa UbhI hAya, kAyAne e hAtha joDI mastaka namAvavAnI paDI ja na hoya, eTale kAyAthI namana na AvyuM, mATe teA (1) 'arihaMta caiyANa"ne 'sava temaja mana AMkhathI khIjuM kazuM jovAmAM lAgyuMleAe arihaMta caiiyANuM' sUtrathI najIkanA ane sa`lAkanA arihaMta-mibekanI khIjAe dvArA karAyela va MdanA-pUjanAdinI anumedanAnA lAbha mATe kAryAtsaga karavAmAM Ave che. hAya, eTale manathI namana na AvyuM. namaskAranA bhAva na heAya tA e namaskAranA puruSA kevA ? vItarAgane namaskAra eTale kAyA name, vANI name, mana name, e samyak vIya yAga thayeA, ne emAM AtmAnI mahAnatA kahevAya. pUrvanA mahAna AtmAe emane ema mahAna nathI gaNAyA, cAvIse kalAkanI jAgRtivALA hatA. AtmAnI mahAnatA zubha cAMgAnA a- visavAdathI :-- vANImAM juduM, manamAM juduM, ne kAyAmAM juduM,-ema cAganA visa'vAdavALA nahi, paraMtu avisa'vAdI mAnasika-vAcika--kAyika yogAvALA hatA. caiAgAmAM aikaya hatu', mATe mahAtmA gaNAyA. alabat kayAreka paristhiti vaze trividha ceAgeAnAM adhya sAcavI zakAya ema na hAya, tyAM kamamAM krama mAnasika yAga te samyak rAkhavA ja joIe. dA. ta. zrAvikA cUlA saLagAvatI hoya tyAM kAyAthI DhiMsAnA yAga che, paraMtu mAnasika cAga hiMsAnA khedaneA ane jayaNAnA hAya. zAka samAratI hAya tyAM vANIthI zAka kApu chu" na bele, paNa 'zAka sudhAruM chu" bele. e vANImAM sat pravRtti AvI. [ 167 ~~ kAyika cega AraMbha-samAraMbhanA azubha cAlI rahyo che, para Mtu manathI judA judA maMdizanA vItarAga prabhune vaMdanA vicArI zakAya, namaskAra matrasmarI zakAya....vagere. Ama karavAnuM kAraNa, vItarAgane vadanA e ati mahAna yoga che. A parathI e paNa nakkI thAya che, ke jyAM satpuruSAtha -sapravRtti trividhe thavAne avakAza na hoya, tyAM kamamAM kama mAnasika sapravRtti arthAt sadvicAraNAnA puruSAtha gumAvAya nahi; (2) dharmasya mUlabhUtA vaMdanA' ema lalitavistarA zAstra kahe che. e tA tyAM sudhI kahe che, bhagavAnane caityavaMdana karavAnuM maLe tyAM manamAM evI ulaTa ne aheAbhAva jAge, ke ahe ! je vaMdanAe ciMtAmaNi ane pavRkSanI upamAne phagAvI dIdhI che evI bhagavAnanA caraNe vaMdanA karavAnu... mane prApta thayu' ! ' ema va Mdana para aheAbhAva--gaurava-ahumAna eTalA badhA vadhI jAya, ke AMkha harakhanA AMsuthI bharAi jAya ! ane zarIre rezamAMca khaDA thaI jAya ! vAta sAcI che, ciMtAmaNi-kalpavRkSa mAtra A jIvananI samRddhi Ape, paraMtu puNya, sadgati, vagere paralAka-sapatti na ApI zake; tyAre vItarAgane vaMdana e ApI zake che. mATe te eka ThekANe lakhyu che, maNi samAna kahe che te kharAkhara nathI, emAM te parameSThIne karAtA namaskArane je ci'tA namaskAranI laghutA karavA jevu' che. kemake meAkSanA anatA sukha sudhInI samRddhi ApavA je samatha' che, evA parameSThI namaskArane ciMtAmiNu sAthe kema ja sarakhAvI zakAya ? AvA upamAtIta vItarAgavaMdana tathA parameSThI-namaskAra vageremAM sIyAga pheAravavAne; te kevA dA. ta. vAhanamAM musApharI vakhate alakhadphrAravA ? reDhiyALa ? Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ]. [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhA-2 AtmAne adhamamAMthI mahAna banAva lagADavuM joIe ke jethI AtmAmAM kharekhara heya, te A vaMdana-namaskAra di kevA mahAnatA Ave! prastutamAM duHkhita che para joradAra trividha sevIya-gathI karAvA atyaMta dayA Adi traNa guNemAM paNa evuM joIe? saddavIrya kAme lagADavuM paDe che. evA saduvIryabhale ne ApaNe vadhu bhaNyA na hoIe, paraMta nA upayogathI dayAdi karatAM AtmA mahAtmA haiyAmAM saviSaya arihaMtAdinuM atizaya bane che. gaurava vasyuM hoya ane emane vaMdana namaskAra ahIM graMthakAra maharSi je kahI rahyA che, e keTaluM mahAna kartavya, e haiye vasyuM hoya, ke AvA_uttama lakSaNavALA ane saddavIryate A prabaLa saddavIryagathI vaMdana agharuM para vegathI priyadarzana mahAtmA banelA jIvane nathI. dilamAM athAga ahobhAva UbharAya, baha. avaMcakane udayathI saddagAdine zubha saMyoga mAna vadhatuM jAya tana mana emAM ekarasa prApta thAya che, je mokSa-sAdhanamAM nimittabhUta ekatAna banI jAya, tyAM zubha adhyavasAyanI che. emAM jIvane suMdara uthAnakama batAvyuM. je laherI vadhe, e keTale UMce pahoMcI jAya! ethI e paNa sUcavyuM, ke AtmAnuM utthAna ene nAgaketu, kumArapALa mahArAjA, sIta karavuM hoya te kamasara A prApta karatA cAle, sAdhvIjI vagere jambara dawAte che. utthAna krama :- nAgaketu puSpa-pUjA karatAM AMgaLI kare. (1) bhAvamalane bahu kSaya. DiyAno sApa Da che, chatAM emaNe vairAgya (2) duHkhita para atyaMta dayA Adi traNa guNa. bhAvanA ane vItarAga-bhakti evA vadhArI (3) bhadramUrtitA-priyadarzana. dIdhA ke TheTha zukala dhyAna ane kevaLajJAna sudhI (4) sarvIryane upayoga. pahoMcI gayA ! (5) mahAnatA mahArAjA kumArapALa aSTaprakArI pUjA pachI (6) avaMcaka samAdhi (citta svAstha) Arati utAratAM bhAvanAmAM caDyA te prabhune cha (7) sogAdi3 (ga-kiyA-phaLa) svarUpa nimitta catunAM phUla na caDAvuM tyAM sudhI cAre AhArane (8) mekSa-sAdhana tyAga !-evI pratijJA karI lIdhI. sItA sAdhvIjIe arihaMta para kevA guNa prApta thAya eTale AtmA bhadramUrti bane, tyAre bhAvamalane bahukSayathI dayAdi traNa gArava-bahumAna-bhaktibhAva vadhArI dIdhA haze priyadarzana bane, ane saddavIryane ga-upayoga ke tyAMthI marIne bAramA devalokanA indra azru banI AvatA mahAtmA bane e vAta thaI gaI. tendra thayA. jemane 220 kerATi palyopamanA have evA mahAtmA banelAne traNa avaM. kALa sudhImAM janma pAmanArA asaMkhya tIrthaMkara cakano udaya thAya che....vagerenI vicAraNA karIe. bhagavAnane meru zikhara para pahele janmAbhiSeka avaMcaka e samAdhi-vizeSa che. karavAne atyuttama lAbha maLavAne ! samAdhivizeSa eTale amuka prakAranI zamAM sadavIryanA upayogathI mahAnatA cittasvasthatA, arthAt tevA svastha cittane jovAnuM A che, ke je vIryane upayoga Azaya ke Ane udaya thAya, arthAta utpatti thAya, jIvamAM mahAnatA lAve che, e sat vIryane eTale sAgAdi traNa nimittane saMga mana-vacana-kAyA traNeyanI kevIka pravRttimAM kAma thAya che. * Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAne anurUpa vezyA saMkalezathI saMsAra : vizuddhithI mikSa ] [ 160 A sAgAdina nimitta kahyA, te zAnuM sAdhanAne anurUpa vezyA bahu mahatvanI nimitta? eno khulAso TIkAmAM batAve che, ke vastu che. niHzreyas sAdhananuM nimitta" arthAt mekSanAM dA.ta. juo, aSTApadajI paranA 1503 sAdhana sAmAnyathI samyagdarzana-jJAna-cAritra; tApasone mahAna guru gautamasvAmIne yoga thaye, ne vizeSathI rAgAdisakalezanA adhyavasAya ane emanA dvArA zravaNamAM vItarAga sarvajJA sthAnakene dabAvI pragaTa karAtA saMyamanI tIrthakara bhagavAnane vega thaye. A soganI vizuddhinA adhyavasAyasthAna. AnAM nimitta sAdhanAmAM e tApase evA tallezya banyA, ke arthAt nimittakAraNa che saddagAdi traNa kamasara 501-501 kevaLajJAna pAmatA gayA. . saMkalezathI bhAvavRddhi; vizuddhithI kuSNa vAsudevanI talezya vaMdanA :bhava cheda - ema dekho, kRSNa vAsudeva bhagavAna nemiahIM vizeSa sAdhanane nirdeza eTalA nAtha prabhunA 18000 sAdhune vaMdana-kiyAnI mATe karAya che, ke sAmAnya sAdhana samyagdarzana- sAdhanAmAM kevAka talezya banyA, arthAt vaMdananI jJAna-cAritranI ArAdhanA karatAM karatAM aMta ja eka lezyA, mana emAM ja tanmaya evuM ke rAtmAmAM rAgAdinA saMkuleza TALI vizuddhi bIjA kazAmAM jAya nahi, temaja vaMdanamAM tallemeLavatA javAnuM khAsa dhyAnamAM levAnuM che; zya arthAt vaMdanane anurUpa javalaMta zubha lezyAkemake AtmAne vItarAgabhAva tarapha laI janAra vALA banyA! ke vaMdana karIne prabhu pAse AvI vizuddhinA uttarottara caDiyAtA adhyavasAya- kahe che, sthAnake che. jema jema rAgAdinA saMkuleza prabhu! have thAka" ochA karatA cAle, tema tema AtmAmAM vizuddhi tyAre bhagavAna kahe che - vadhatI Ave ane jema jema saMyama-vizuddhi mahAnubhAva! thAka nahi, thAka utAryo. vadhatI jAya, tema tema vItarAgatAnI niTa cAra naraka teDI nAkhI! sAtamI narakanI AyuSya nikaTa thavAya. arthAt rAgAdi saMkuleza vadhe tema sthiti 33 sAgaropamanI te bAMdhelI, vitarAgatA dUra thAya. jema jema saMyama-vizuddhi temAMthI 3 jI narakanI 7 sAgarepamanI AyuSyavadhe tema tema vItarAgatA najIka thAya. tyAre sthiti lAvI mUkI ! eTale te nIcenI cAra AvI vizuddhimAM je nimittakAraNa bane che e narakanI sthiti teDI nAkhI !" sAgAdi kevA sAdhavA joIe? sagAdimAM tyAre kRSNa harakhAyA, ane prabhune kahe, saddaguruga, emane vaMdanAdi kiyA tathA te to have prabhu! pharIthI 18000 sAdhune upadezAdi phaLanI prApti levAnI che. vicAro, kara', jethI bAkInIya narakA enI sAdhanA kevI thAya te e pUrve kahela mokSa- tuTI jAya!" ' sAdhanabhUta vizuddhi pragaTAvavAmAM nimitta-kAraNe tyAre prabhu kahe, "have AzaMsA AvI, bane? kahe, enI sAdhanA tazcitta-tanmana eTale have vaMdana kare te AzaMsAvALI vaMdanA talezya banIne karavI joIe. "tazcitta eTale thavAthI, emAM, pahelA nirAzaMsa bhAve je sAdhanAne sAmAnya upayoga (khyAla; "tanmane vaMdanA karavAmAM ucca lezyA hatI, e havemAM eTale ene vizeSa upaga khyAla); "tallezya eTale dilanI lezyA sAdhanAne anurUpa A na Ave, eTale evuM kArya na thAya.' banAvavAnI. A batAve che, cIja ekanI eka, paNa 22 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ] ane jevA upayAga karatAM AvaDe, emAM jevI lezyA bheLavatAM AvaDe, evA lAbha thAya. sAdhune vaMdanA cIja eka, paraMtu mAtra mAthu namAve paNa mana khIje hAya, yA vadana caiAgya zubha lezyA na hAya, kerA manathI vaMdanA kare, te lAbha kevA? kaze ja nahi, yA tadna mAmulI ! tyAre kRSNa vAsudeve vaMdanAmAM ucca lecyA bheLavI, teA lAbha gajabanA pAmyA ! ! kaheA che ne ke gALa nAkhA tevuM gaLyuM thAya.' sAdhanAmAM legyA jevI bheLavA e pramANe sAdhanA joradAra ane. vAta A hatI, sAgAdinI sAdhanA taccitta--tamana-talkezya banIne kara, te te sekSa-sAdhanabhUta je vizuddhinA ucca adhya sAcA, tenuM nimitta kAraNa banI jAya; arthAt AvI sadyAgAdrinI sAdhanAthI vizuddhinA adhyavasAya prApta thAya. sAdhanA eTale ke sAmAnyathI dha-sAdhanA, ane sa`sAra eTale ke sAMsArika pravRtti. e aMne vacce A pharaka, ke sAdhanA vizuddhinA adhyavasAya jagAve; saMsAra sakalezanA adhyavasAya jagAve, kaSAya zame e vizuddhi. kaSAya vadhe e sa'kaleza. vizuddhi ane sakaleza ajavALA-adhArAnI jema sAma sAme che. adhAtu ghaTe eTale ajavALuM vadhe; aMdhAruM vadhe eTale ajavALu ghaTe, ema sa'kleza ghaTe tema tema vizuddhi vadhe, ane saleza vadhe te vizuddhi ghaTI jAya. samaja rAkhA, www. [ yogadRSTi samuccaya vyAkhyAno bhAga-2 prAcaya -samatAdinI vizuddhinA prayatna rAkhavA jevA che, e mokSanA sAdhanabhUta che, te emAM nimitta-kAraNa je sadyAgAdi, te bahu sevavA jevA. sayeti pUrve kahyuM te sadguru yAga, vaMdanAdi kriyA ane enu` phaLa upadeza grahaNAi A nimittone saMcAga zubha yAne prazasta hAvAnuM kahyuM e sUcave che, ke (1) A sacaiAga prApta thAya eTale jIvanI dazA pharI, have e unnatinA rAhe AbyA. tema e paNa sUcave che, ke (2) saddaguru-yogAdi sa McAga sevavAnA te zubha sevavAnA, arthAt zubha bhAvathI sevavAnA, paraMtu malina dunyavI Aza'sAnA bhAvathI nahiM. sadyAgAdi kayAre maLe ? : ahIM eka mahattvanI vAta karI ke A sadyAgAdvi nimittonA saMcAga emaja prApta nathI thatA, para`tu ava McakanA uddayathI prApta thAya che. 'ava'caka' eka jAtanI samAdhi che, cAne tana-mananI svasthatA che, svastha cittanA Azaya che. cittamAM viSayeAnA unmAdathI ukaLATa hAya, krAdi kaSAyAnI pakaDa hAya, ugratA azAMtatA hAya, te enAM cittamAM sadgurucAgAdi UtarI zakatA nathI. eTalA mATe sadgurucega Adi sAdhavA mATe pahelAM cittamAMnA e ukaLATa zAMta karI svasthatA lAvavI joIe. A sUcave che ke koIpaNa sAdhanA karavI hoya teA te ukaLATavALA cittathI nahi, paNa samAdhiyukta zAMta-samAhita--svastha cittathI jainazAsananI badhI sAdhanA samAdhirUpa che. thAya. eTale teA kahevAya, ke- 'sUyagaDAMga' AgamamAM 'yuddhane zALApa prama' samandui''nI TIkAmAM atha lakhyA 'kSamAdhi lagna mAvita jALuM" arthAt saddhanI prApti svarUpa sa`jJa bhagavAnanA AgamathI meLavIne (emAM susthira thAya.) zu kahyuM ? dhamA~ e samAdhi. eka navakAra smaraNa karI e samAdhi che, paraMtu skUlethI saMsAra, vizuddhithI meAkSa. A dhyAnamAM rAkhI jIvanamAM rAgadveSa-kAma-samAdhine krodhAdinA saMkleza ghaTe evA prayatnamAM rahevA jevuM che, ne enA pratipakSI vairAgya upazama Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 pogAvacakAdi ] [ 171 te zAMta cite kare to te samAdhiyukta sAdhanA zAMtatA-nigrahItatA eTale aMze samAdhi, cittache, samAdhi ja che. cittanI samAdhi-svasthatA svasthatA. rAkhI navakAra-smaraNa karyuM, te enuM phaLa kintu idriyanigraha karIne viSayapaNa citta-samAdhinI vRddhi che. eTale navakAra khaNaja UThavA ja na devAya, yA UThatI dabAsmaraNane khudane samAdhi kahevAmAM vAMdho nathI. vAya e vAstavika zAMtatA che. . samAdhi eTale zuM? ema krodhAdi karavA jatAM thapADa paDavAthI jyAM viSayanI khaNaja zAMta hoya, jyAM ene ukaLATa aTakAvAya e zAMtatA nahi, paraMtu kaSAyonA ukaLATa zAMta hoya, te samAdhi kSamAdi guNonI keLavaNIthI ene UThavA na devAya, alabat saMpUrNa zAMta na hoya, zAMtatAmAM UThatA dabAvAya, e vAstavika zAMtatA kahevAya. taratamatA hoya. hisAba A, ke jeTale aMze tyAM samAdhi Ave. 3 avaMcaka avaMcaka" eTale ? : eTale jene puruSArthanI paravA nathI, avaMcaka e eka AvI keka samAdhi sad AcaraNa nathI, enAmAM samAdhi Ave nahi. che. ene avaMcaka eTalA mATe kahe che. ke e ahIM sAgAdi rUpa nimittane saMga vaMcaka nahi arthAt niSphaLa jAya nahi. bhale avaMcakanA udayathI thavAnuM kahyuM. kemake "avaMcaka cagAvaMcaka hoya, kiyAvaMcaka hoya, ke phaLAcaka e eka prakAranI cittasamAdhi che. e Ave hoya, paraMtu e avazya saphaLa ja thAya. arthAta te sadguruyAga vagere aMtaramAM prApta thAya, AgaLa kahe che tema paraMparAnubaMdhI eTale ke sadUgurugane ucca bahumAna sAthe aMtarAe zubha AzayanI paraMparA cAlu rahe. vaDhigata bhAmAM utArAya. thatI rahe. avaMcaka e Ave saphaLa samAdhine 3 avaMcaka yogAvaMcakAdi Azaya che. (TIkA) 'avaJcakodayAt' ityuktam, ata evaM paraMtu dhyAnamAM rahe, ke A samAdhi- tasvapratiSiviSayAgaDaAzaya zenA para Ubhe thAya che? pUrve unnati kramanA batAvela ATha pagathiyAmAMnA be pagathiyAM (kU4) corAyA awthe thata sadbhavIyeAga tathA mahAnatA para Ubhe thAya che. zrUyate'vazcakatrayam / e sUcave che, ke jo savirya yAne "saddaviSaye" sAdhunAzritya paramam tarIke dAnAdi dharmanA aMgomAM je vIrya, te vAparavuM nathI, ene puruSArtha kara iSulakSyakriyopamam // 34 // nathI, ne emaja sake sukkI bhAvanA karavI che, to ethI kAMI (TIkA-artha :-) avaMcakanA udayathI ema avaMcaka samAdhi-Azaya Ave-kare nahi. e kahyuM eTalA ja mATe tenuM svarUpa varNavavAnI te sat puruSArtha karatA raho to emAM ghaDAIne IcchAthI kahe che. AtmA avaMcaka samAdhi-Azaya pAmI zake. (gAthArtha-) (zAstromAM) je saMbhaLAya che ke yoga, mATe ja jyAM jyAM je je rIte zakayatA hoya kiyA ane phaLa nAmanA traNa avaMcaka che, te tyAM tyAM te te rIte sad vIryavega sata puruSArtha sAdhune AzrIne bANanI tAkelA lakSya taraphanI ajamAvatA rahe, e kahevAne sAra che. kriyA samAna uttama kriyA che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] [ pagadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 (trIjA) yogazciAArca camatuM zraDa karatAM kahe che ke avaMcaka traNa che,-gAvaMcaka, tramANe, "yojAyaa diyAvaMja: kiyAvaMcaka ane phaLAvaMcaka. kemake jinAgamamAM phalAvazcakaH" iti vacanAt / / A traNa avaMcaka kahyA che. graMthakAra maharSi kahe che ke AgamamAM A pramANe gAvaMcaka, kriyAavyktsmaadhirevaistddhikaare pAThAt, vaMcaka ane phalAvaMcaka ema pATha che. citrakSayopazamatastathAvidha AzayavizeSa iti / A avaMcaka zuM che? te ke e avyakta pAdara "dhUnAkiya sAdhavo munA, paramama- arthAta a-pragaTa samAdhi che. pragaTa samAdhi kazvatra svapataraveriputrakriyopama dhAraNA ane dhyAna pachI samAdhi Ave te rAhya kriyA taratraghAnatA tavisaMvALeiva, gaNAya. A tevI pragaTa nahi, kintu vega-kriyAanyathA phavicAravAyo ghauM tApUnA- phalamAM aMta:praviSTa che. mica cogavazvavastAvihaMgAvI. parva sAdhuyAga sAce kayAre? : samAdhi=Azaya :tadanavikriyA taragharuM rAzicais gvameva TUthata A avyakta samAdhi padArtha che ? vastu ti rUma zI? te kahyuM, ke karmanA vicitra upazamathI (TIkAtha)-ga, kriyA ane phaLa nAmanA sajate tevA prakArane cittane AzayavizeSa. traNa avaMcaka AgamamAM je saMbhaLAya che, kemake pUrve kahyA te dukhita jIvo para atyaMta dayA cagAvaMcaka, kriyAvaMcaka, phalAvaMcaka evuM vagere traNa lakSaNa ane emAM karAtA saddavIryanA zAstravacana maLe che, A avyakta samAdhi ja upayogathI manane e Azaya yAne e che, kemake samAdhinA prakaraNamAM A pATha maLe bhAva Ubho thAya che, te e ga, kriyA ane che. e tevA prakAranA vicitra karmakSapazamathI phaLanI sAthe rahI e traNane avazya phalavAna utpanna amuka prakArane Azaya che, ane e banAve che. tethI e yAgAdi gAvaMcaka, kiyAsAdhuone AzrIne thAya che. sAdhuo eTale vaMcaka, phalAvaMcaka kahevAya che. jaina munio. zreSTha traNa avaMcaka, svarUpathI Ama kahIne sUcavyuM ke mAtra bAhyathI te bANamAM lakSya taraphanI kriyAnI samAna che. sAdhune bhegA karAya, emane vaMdanAdi kriyA te bANanI lakSya tarapha javAnI kriyA, layanI paNa mAtra bAhyathI karAya, paraMtu enI sAthepradhAnatAthI lakSya sAthe avisaMvAdI ja hoya sAtha aMdaramAM cittane te bhAva na hoya, te che, nahitara enAmAM lakSya taraphanuM yiApaNuM ja Azaya na hoya, te te yoga ane kriyA saphala ghaTe nahi. ema sAdhuone AzrIne vegavaMcaka na bane. e bhAva vinAnI bhakti jevuM thAya. bane che, kemake emane vega visaMvAda vinAne A traNe avaMcaka vegavaMcaka vagere sAdhune ane niSphaLa nahi janAre hoya che. ema sAdhu AzrIne karAya te zreSTha che. arthAt yoga" eTale ne vaMdanAdi kiyA ane enA phaLane AzrIne ke kaMcana-kAminInA tyAgI nigraMtha jainamunine A avaMcaka emaja dravyathI arthAt kAraNa pega thAya, darzana thAya, te paNa tevA nirmaLa rUpe a-visaMvAdI hoya che. cittanA AzayathI thAya, te gAvaMcaka thaye vivecana :- 3 avaMcaka : gaNAya. sAdhudarzana pachI sAdhune vaMdanAdi kiyA pUrva gAthAmAM na karAya te kiyAvaMcaka kahevAya ane te sAdhunA gAdi traNa avaMcakane roga thayA pachI avazya Ave ja, te ja te nirdeza karyo. te ahIM 34 mI gAthAmAM spaSTa sAdhuga "gAvaMcaka kahevAya, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAvaMcaka ( 173 1. yogAvaMcaka nathI. ruDuM cAritra lIdhuM eTale te emaNe A parathI samajAze ke sAdhuga te thaye, mohamAyAnI duniyAne trividha trividha sirAvI paraMtu sAdhune vaMdanAdi karavAnI paDI nathI, garaja dIdhI ! dhanya emanA mahAna tyAgane ! lAva, nathI, te te ga saphala vega yAne vegavaMcaka AvA satyAga karI arthAt mahAna tyAgInAM darzana nathI, niSphaLa ga che. te pUche - -vaMdana karI pAvana thAuM, te mAre paNa koI niSphaLa sAdhaga kyAM kyAM? :- divasa Ave tyAga karavAno avasara maLe.' pravarte e niSphaLa sAdhuga kare zA .AvI AvI lezyAthI sAdhuno vega saMparka mATe? sAdhe e saphaLa sAdhuyAga, e cagAvaMcaka. u0-(1) e sAdhuyoga cAhIne karyo na sa ganuM A svarUpa jene sAdhunA arthAta heya, kintu sAdhu AvI caDyA eTale saheje kalyANu-saMpanna ane pavitra muninA darzana ga thaI gayA hoya ema bane; paraMtu e yogamAM hAya, ene tyAM bAhyathI veganI jema ga thayA pachI "lAva, vaMdanAdine lAbha lauM, aMtaramAM yoga thAya. evI kazI tamannA na hoya. are ! (2) cAhIne aMtaramAM guruga kare hoya tyAre pUrve sAdhu pAse jaI sAdhune yoga kare te ya emAM ta tyAgI muni-darzananI bhAvanAmAM AgaLa vAta-vasAmA vinA kaze sAre Azaya na heya. e te "cAle, hamaNAM samaya pasAra nathI vadhatAM gurunA anuvaka banavuM paDe. gurunA anuvartaka eTale manane e thate te mahArAja pAse jaI besI samaya pasAra bhAva, ke "huM gurunI pAchaLa rahI gurune anusaranAre, gurune karIe. A Azaya hoya; athavA (3) "mahA tAbedAra banI gurunI IcchAne ja mArI IcchA rAja bahu vidvAna che, emanI pAse kaMIka sAMbhaLavA maLaze, eTale mane raMjana thaze, keIka hoMzi. joyA karanAre, gurunI IcchAne anuvartaka banyA cAra cAlAka vartananI Tekanika (kaLA) jANavA maLaze." A Azaya hoya athavA (4) "sAdhu gurunI IcchAnuM anuvartana agharuM che, pAse jatA rahIe eTale zeThanI najaramAM dhamI gurusevA sahelI. alabat sevA tana teDIne ya gaNAIe, zeTha rAjI thAya te avasare ApaNane sArI karAtI hoya, paNa je koIka bAbatamAM manane zeTha upayegI thAya"AvA AvA malina AzayathI AvuM Ave, ke "gurune abhiprAya ke IcchA bhale sAdhu darzana kare, sAdhu saMparka kare, te niSphaLa amuka prakAranI sArI hoya, paraMtu mane e ThIka nathI sAdhacoga che. e Atmahitakara roga nahi. lAgatI' to tyAM e gurune sarvesarvA anavartaka saphaLa sAdhuyoga kayAM? :- na bane. e mATe te mane evuM banAvavuM Atmahitakara saphaLa sAdhuga kare heya paDe ke gurunI IcchA ke abhiprAyanI sAme tyAre sAdhu-gane anurUpa mananI vezyA banavI apIla nahi, savAla ja na UThe evuM gurune joIe. manane ema thAya, ke "kevA A dhanya AtmAnuM saMpUrNa samarpaNa karyuM hoya. AmA. ke e gojhArI mohamAyA ane viSa sevAmAM kAyAnI mamatA makavI paDe: cethI para thaIne beThA ! tyAre huM mUDha banyA samarpaNamAM mananI mamatA mUkavI paDe. rahI e mohamAyA viSayenI gulAmI laIne beTho rahyo chuM. A mahAtmAo "mArI kAyAne A phAve, A na phAve." evuM mohamAyA-viSAne manamAM paNa dAkhala karatA dhoraNa rahe e kAyAnI mamatA che. mahApuruSoe Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] [ gidaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 A dhoraNa paDatuM mUkeluM tethI pitAnI kAyAnI vaMdanAdi kiyA vizeSa bhAvathI thAya, ne ethI pitAne mamatA nahatI, eTale ja upasarga phalAvaMcakamAM viziSTa upadeza-grahaNa thAya ema -parIsaha svecchAe samatAthI sahana karatA. ema sAnubaMdhatA cAle. mArA manane A ThIka lAge che, A ThIka nathI Avo satayoga yAne sAdhuga e bANanI lAgatuM " e "ahaM nI mamatA che, mananI mamatA laya tarapha javAnI kriyA jevuM che. jema e che. guru-samarpaNa sAdhavuM hoya tyAre A mamatA lakSyane avazya vadhe, ema A sayAga avazya paDatI mUkavI paDe. eTale tyAM gurunA mata- vaMdanAdi phaLa lAve ja. abhiprAya para pitAnA manane ThIka na lAgavAnuM pra-keIka bANanI kriyA lakSyane na vadhe na Ave. evuM na bane ? je bane te enI niSphaLa guruno mata eja pitAne mata, eja kriyAnI jema keka saga paNa niSphaLa thavA pitAnA manane ThIka lAge. enuM nAma gurunuM saMbhava khare ne? anuvakapaNuM-A te saddagurucAgamAM AgaLa u- bANunI lakSya-kriyA lakSya-pradhAna vadhavuM hoya tyAre kevA banavuM joIe, enI hovAthI arthAt lakSyane mukhyapaNe dhyAnamAM prAsaMgika vicAraNuM eTalA mATe karI, ke gurunI rAkhIne karAI hovAthI lakSya sAthe avisaMvAdI sAthe te rahe, paNa gurune mAthe na dhare, gurunI hoya che. "avisaMvAdI" eTale lakSyane avazya AmanyA na sAcave, guru pAse besI ghaMghATa vIMdhanArI hoya che; nahitara je e lakSyavedha kelAhala kare, moTA avAje koInI sAthe vAta na kare te e kriyAne lakSya-pradhAna kiyA ja na kare, te kAMI eNe saddaguruyoga sAdhya na kahe. kahevAya. eTale jema lakSya-pradhAna bANanI kriyA vAya. gurune vega eTale gurunI mAtra sAthe sAthe avazya avisaMvAdI arthAt kAryakAriNI hoya rahevA pharavApaNuM nahi, kintu "A guru mArA che, ema sAdhuyoga e gAvaMcaka che te yogatAraNahAra che, mArA mahAupakArI jIvana-sukAnI kAryakArI hoya che-gAvaMcaka vega "aviche e haiyAmAM khUba UMce bahumAna bhAva saMvAdI" arthAt avazya kAryakArI hoya che. hoya ane e pramANe vartAvamAM gurunI bhAre evI rIte sAdhune karAtI vaMdanAdi kiyA AmanyA sAcave, mAthe emane bhAra rAkhIne e kiyAvaMcaka che, ne e avaMcaka kriyA paNa bale-va, enuM nAma guruga sAdhya kahevAya. sAthe avisaMvAdI hoya che. ema sAdhu-vaMdaene gAvaMcaka kahevAya. nAdinuM phaLa e lAvaMcaka che, ne e avaMcaka A gAvaMcakanuM phaLa zuM? te ke kiyA. paNa phaLa sAthe avisaMvAdI hoya che. prazna thAyavecaka arthAt gurune samyagu bhAve vaMdana-vina- pravegavaMcaka e yoga ja che te emAM yAdi kriyA ne enuM pariNAma zuM ? te ke pega sAthe avisaMvAdIpaNuM zuM? phalAvaMcaka arthAt sAnubaMdha vaMdana-vinaya- u0-ahI avaMcakanA udayathI vega-kiyAbhakti-upadezagrahaNAdi." "sAnubaMdha eTale phaLanI prApti kahI emAM avaMcakane udaya uttarottara vizeSa vizeSa yoga, kriyA, ane phaLa thAya eTale evA prakAranI avyakta apragaTa cAlyA kare. e A rIte phalAvaMcakamAM upadeza- citta-samAdhi UbhI thaI ema kahyuM, e sadUgrahaNa karyuM eTale have gAvaMcakamAM sAdhuga ganI sAthe avisaMvAdI che, arthAt enA vizeSa bhAvathI thAya, ethI kiyAvaMcakamAM kArya tarIke sadUga avazya bane che. ema bIjA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAvaMcaka-phalAvaMcaka ] [ 175 avaMcikanI samAdhi kriyA sAthe avisaMvAdI che, yAtI prabhu, bhakti ja thayA kare," e Azaya hate. eTale ke e avaMcaka samAdhithI sane karAtI devapAla eka garIba nokaramANasa chatAM vaMdanAdi kriyAnuM kArya avazya bane che. emAM dunyavI kaze lAbha ene joI nathI, ne ene 3 ju avaMcaka "samAdhi" thakI phaLanuM kArya avazya mAtra prabhubhakti ja joIe che. e enI eTalI bane che, mATe e phaLa sAthe avisaMvAdI che. badhI UMcI leNyA zAnA upara ? kahe, ene phalAvaMcaka aMge AgaLa jaIne batAva- avaMcaka samAdhine udaya thaI gayela che. sat vAnA che, ke emAM sAnubaMdha phaLanI prApti guruyoga tarIke ene paramaguru paramAtmAne thAya che. "sAnubaMdha prApti' eTale ke uttarottara vega e sAdhela che ke emAM eNe saduvIrya tevA phaLanI paraMparA cAle, vaMdanAdi sAdhanA pragaTAvIne vaMdana pUjana AdinI avaMcaka samAdhi karI te tenA evA zubha saMskAra paDe ke e yAne cittasamAdhi pragaTa karI che, evI samAdhi saMskAra e AgaLa para jAgrat thaI pharIthI sahitanI vaMdanAdi bhakti-kriyA phaLanI avaMcaka vaMdanAdi sAdhanAne utsAha Ave, ane ema samAdhi pragaTa kare che, enA lIdhe ene uttarottara sAdhanAmAM vadhu vega, hoMza ane joza Ave, ne e ja prabhu-bhakti joIe che, eTale pUrva pUrvanI vizeSa bhAvavALI sAdhanA thAya. A sAnubaMdha bhakti karavAmAM lakSya zuM? te ke AgaLa AgaLa phaLa kahevAya. avaMcaka samAdhi ja evI prabhA caDiyAtI bhakti. vanaMtI che ke, vaMdanAdi kriyAnI sAdhanAne AmAM jovA jevuM che, ke "ekamAtra mekSanA sAnubaMdha phalavatI banAve.. ja lakSyathI dharma karAya te sadanuSThAna, ane A parathI sAdhanAnuM eka mahAna lakSya mekSa sivAyanA bIjA lakSyathI kriyA karAya te prApta thAya che, ke e zA mATe karavI? kayA asadu anuSThAna, viSAnuSThAna." AvuM pratipAdana lakSyathI kayA uddezathI karavI? te ke sAdhanAnA karanAra A devapAlanI bhaktikriyAne kevI kaheze? punarAvartana mATe ane adhika vegavaMtI sAdhanA ane ahIM cekanuM bhaktinuM lakSya che. bhakti lAvavA mATe karavI. eTale have dA.ta, mATe ja e bhakti kare che. te zuM e viSA kaI pUche, "bhagavAnanI bhakti zA mATe nuNAna? asat anuSThAna? ajJAnapaNe satakriyA kare che?" upara viSAnuSThAnano sikako lagAvatA pahelAM te uttara karAya, ke "bhagavAnanI adhika bahu vicAra karavA jevuM che. astu bhakti Ave, vegavaMtI bhakti thAya, eTalA mATe. devapAla bhaktinA uddezathI ja bhakti karI zrAvaka zeThanA rAjaputa nekare jaMgalamAM rahyo che, e mahAna sakriyA che. emAM phalarUpe maLelA jhaSabhadeva bhagavAnanI pratimAnI ucca uttarottara bhakti vegavaMtI calAve che. ahIM bhakti karatAM cakezvarI devIe jyAM kahyuM "devapAla! prazna thAya, tArI bhaktithI huM baha prasanna thaI chuM te pravarte bhaktinA uddezamAM zuM jIvanabhara bhaktinA badalAmAM kaMIka mAgI le." prabhubhakti ja karyA karavI ? mokSane layathI tyAre devapAle zuM kahyuM jANo che? eNe prayatna ja nahi karavAne? kahyuM "mAre bhaktinAM badalAmAM bhakti ja joIe u0-ahIM samajI rAkhavA jevuM che, ke che, te mane Apa." A mAgavAmAM ene Azaya jinazAsanamAM saMsAra pAra karI jaI mokSa ka? "bhaktinA phaLarUpe AgaLa AgaLa caDi pAmavA mATe ArAdhanAnA asaMkhya ge che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] [ pigadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 e dareka vegane mikSa sAthe saMbaMdha che, kanekzana (TIkArtha:-) ane A avaMcakatrika sAdhu (Connection) che. e dareka vega parAkASTAe vaMdanAdinuM nimitta kAraNa che. evuM AgamamAM vItarAga banAvanAra che. eTale vItarAga nizcita karavAmAM AvyuM che ane A sat pratyenI bhakti paNa parAkASTAe AtmAne vIta. prAmAdine mukhya hetu keNa che? te ke "tathA rAga paramAtmA sAthe ekAkAra karI vItarAga bhAvamalApatA' arthAt karma baMdha gyatAnI banAve che. alpatA jema ratnAdinA melane nAza thatAM eTale ahIM traNa avaMcakane kema batAvya prakAza-pravRtti thAya che tema, e pramANe gAemAM 3je avaMcaka "phalAvaMcaka" kahyo. e cA kahe che. sUcave che ke pUrvanA cagAvaMcaka, kriyAvaMcaka vivecana :sAdhatA rahe, te evI rIte ke uttarottara enI zAstrakAra maharSi ahIM avaMcaka-trika aMge anuvRtti cAlu rahe, e paNuM vadhatA vegathI lakhe che, ke e jinAgamamAM kahelI vastu che. cAle, tyAM phalAvaMcaka-yegane vikAseya thatuM arthAt prekSita sva-kalpita yA jainetara raheze ne e parAkASTAe vItarAga paNa banAvaze. AgamamAMthI uddhata vastu nathI. pUrve kahyuM tema etadapi yannimittaM tamabhighAtumAha avaMcaka e samAdhivizeSa yAne cittanI evI (mUla) etacca satpraNAmAdi svastha avasthA che ke enA para sat sAdhuyoga, sata vaMdanAdi kiyA, ane sata phala prApta thAya nimittaM samaye sthitam / che. mATe ahIM kahyuM, A avaMcakatrika e satraasy hetuzva parama NAma-saduvaMdanAdinuM-nimitta-kAraNa che. paraMtu tathAmavamApatA rUpI. e saduvaMdanAdimAM mukhya kAraNa bhAvamalanI alpatA che. bhAvamala e pUrve kahyuM tema karma(trIjA) pratadattAvagnatrayaM, saghaLAmANinimitta saMbaMdhanI gyatA che. eTale kahevAya ke bhAvamala sAvanAra nimittamicarthaH "samaye sthitaM' e AtmAno raMga che, ane rAgAdi enA vikAre siddhAnte pratiSThitam / che. arthAt indriyanA viSaye, arthAta viSayA sakti ane kaSAya enA vikAre che. e vikAre ba saghaLAmAturam | ja viSayonI eTale ke dunyavI padArthonI khaNujaphUTyAhU tathA mAvAmApatA" mAdhe- AturatA-jhaMkhanA jagAvyA ja kare che. pachI e gocatAlpatA, trAhimAme coranAri pramANe asat pravRtti cAlyA kare che. mULa kAraNa pravRttivaditi yogAcAryAH // 35 // bhAvamala che. enI alpatA thAya, bahu ochAza thAya, eTale rAgAdi vikAre dabAIne avaMcaka - TIkA artha:-) A paNa je nimitta che -samAdhi UbhI thAya; ne e thaIne sadguruyoga te kahevA mATe kahe che - vagere sadhAtA javAya. (gAthArtha - A (avaMcakatrika) paNa sat A avaMcaka - samAdhine prabhAva che ke praNAma AdinuM nimitta che evuM AgamamAM sAdhunuM darzana thAya, milana thAya, tyAM satakaheluM che, ne Ane mukhya hetu tevA prakAranI prAmAdi arthAt sAdhune vaMdanAdinI bhUmikA bhAvamalanI alpatA che, UbhI thAya. prazna thAya Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo dharma AcArane gAthA-36 ] [177 saduvaMdanAdinI bhUmikA zI ? saAcaraNa karate rahe, te sArA vicAra pAme A ja, ke saMyamI guNavAna sAdhunAM darzane che. tyAre asat mitronA saMgamAM sAre paNa sAdhumAM utkarSa dekhAya, ne pitAnI jAtamAM chokare bagaDI jAya che, sad vicAre gumAvI apakarSa dekhAya. "saMyamI sAdhu UMcA, huM asat vicAraNAvALo bane che, e dekhAya che. nIce', e bhAva manamAM Ave. eTale pachI AcAranuM mahattava che. saheje sAdhune mUkavAnuM mana thAya. A mana sAdhunA saMyama-svAdhyAya-anuSThAnanA thayuM e sAdhu-darzane arthAt sAgamAM vaMda. sad AcAra dekhIne anumAna thAya ke A susAdhu nanI bhUmikA UbhI thaI kahevAya. pachI sAdhune che. emane vaMdana karavAnuM. nyAyazAstra pramANe, vaMdanA kare e "kriyAvaMcaka ga thayo. ahIM vaMdanA-namaskAra e potAno apakarSa eka prazna ane sAmAno utkarSa jaNAvatI kriyA che. pra-zuM sAdhu maLyA eTale pachI e mAtra pitAnA karatAM sAdhune mahAna mAnyA eTale sAdhu-vezamAM che eTalA mAtrathI emane mUkI emanA para kudaratI ahobhAva Ave, ane paDavAnuM? emane praNAma thaI jAya. u-alabat jyAM sudhI ApaNe jANatA jIva anAdi kALathI A saMsAramAM karma nathI ke "A musAdhu che mAtra vezadhArI sAdhu vaza janama-maraNa karyA kare che. ene karmavazatA che,-tyAMsudhI sAdhuvezanA mAna khAtara emane kema? to ke enAmAM karmabaMdha thavAnI gyatA pheTAvaMdana' karavAnuM, arthAt hAthajoDI "maF. yAna bhAvamala e jAlima paDayo che, ke e eNu vaMdAmi' kahevAnuM paNa pachI emanAmAM karma bAMdhyA ja kare, bAMdhyA ja kare. bAMdhelA karma sAdhvAcAra che ne? e jovAnuM, tapAsa karavAnI. bhogavate jAya te ya bhAvamalavaza navAM karma AcAranuM mahattva : bAMdhyA ja kare che. emAM have jyAre bhAvapahelo dharma AcArane che. mahAvIra bhagavAne manamAM arthAt karmabaMdhanI gyatAmAM bahu zAsana sthApyuM e Aja sudhI avicchinnapaNe a9patA Ave, je caramAvartA-pravezamAM Ave cAlyuM AvyuM che e zAnA upara ? mAtra che, tyAre AtmAmAM prakAza samAna guNa pragaTa mananA bhAva upara nahi, paraMtu dharmanA bAhya thAya che. AcAra para paNa, kuTuMba-vArasAmAM paNa je dharma jemake, ratna khANamAM paDayuM hoya tyAM sudhI Utare che, e kuTuMbanA dhArmika AcAra para. enA para melanA thepaDA caMDyA hoya che, paraMtu vaDila dharma pravRtti karatA hoya, dharmanA AcAra have jyAre ene bahAra kADhI enA para prakri- pALatA hAya, e dekhIne nAnaDiyA paNa dharma yAthI e bahu mala ocho karavAmAM Ave, tyAre AcAre pALavA lAge che. eja rIte bhaga- rananI ta pragaTa thAya che. basa, eja rIte vAnathI mAMDIne saMghamAM Aja sudhI dharma- AtmA paranA anAdinA bhAvamalamAM alpatA AcAranI paraMparA cAlI AvI che, ne A thaI jAya eTale kAMIka Atma-jyoti pragaTa zuddha dharma AcArone prabhAva che ke vicAra thAya che. e kAMI saheje pragaTa nathI thatI, zuddhi UbhI thAya che. svAbhAvika che ke mANasa paraMtu bhAvamalanI alpatAthI "avaMcaka- sArA AcaraNamAM rahe eTale ene vicAra samAdhi pedA thavA para sayAga yAne sAdhuyAga sArA Ave. sat puruSone saMga karate rahe, satsaMga karavAthI pragaTa thAya che. 23 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samucaya vyAkhyAne bhAga-2 satsaMga e "saMgarega kADhavAnI davA :- satsaMgamAM nahi, te tyAM vAratavika cagAvaMcaka chezrI dharma saMgraha zAstra kahe che, "saMga e nathI thaye. mATe sArA sAdhune vega thavA rega che." dunyavI cetana padArthone saMga karyo chatAM e yogane vegavaMcaka banAvavA AvuM e rega Ubho karyo, ne saMsAra e roganI dila banAvavuM joIe. pachI satkAmAdi vedanA che. Ama saMga e rega, paraMtu satsaMga kriyAvaMcaka Ave ja; ane e Ave eTale phaLa e davAnI paDIkI che. e dhIme dhIme "saMga ragane yAne uttarottara vega-kiyAnI vRddhi thatI Ave haTAvanAra che. mATe "jayavIyarAya sUtramAM roja ja, e sahaja che.-A badhuM mULamAM bhAvamalanI prabhunI AgaLa "suhaguru-joga" mAgIe chIe, apatAne AbhArI che. ratna parathI mela khase prabhu! tamArA prabhAve mane zubha arthAt sat tema ratnane caLakATa bahAra Ave ema jIva cAritrapAtra gurune vega maLe." "taqyaNa- parathI bhAvamela khase tema jIvane jhaLakATasevaNA" emanA vacananI--emanA upadezanI ejasa vikasI UThe. tyAM AdhyAtmika saM5upAsanA-ArAdhanA maLe. ttio prApta thatI Ave. - A hisAbe vicAravA jevuM che, ke A (TIjhA) zrata tUpolvaranA vyatirekhAmAsatsaMga yAne sAdhuyoga; ke je pachI sAdhune (mUla) nAsmin ghane yataH satsu vaMdana yAne kiyAga lAve, ne pachI emanA tatpratItimahodayA / upadezanuM zravaNa-amala vagere sat phaloga avazya lAve, ane enA saphaLa rUpe uttarottara kiM samyag rupamAdatte sAga, sakiyA ane saphaLanI vadhatI jismoganA ke rUd aa jatI AvRtti lAve,... ()nAsmina mAvaje ghare-ghaache, jatA, * e sAdhuNa kevA rUpane kare jaIe ? ___ satsu-sAdhuSu tatpratItiH satpratItirbhavati / kiNvikoDe. evA rUpane ke haiyAmAM evuM barA- jhA "jhA. juvAnidhana ! bara sajajaDa besI jAya, ke "A satsaMga e . / prativastUpamayA'mumethArthamAha kiM samyag tAraNahAra, ne bIjA saMga e mAraNahAra." bIjAnA saMga saMsAra-bhAvanA ne rAgAdi piSI mAre ? ' kSAravazvanAvidAyancana saMsAra lAMbolacaka banAvI Ape; tyAre satsaMga "jAvid mavojanA, runnipAtrAvRtta dharmabhAvanA piSI rAgAdi ghaTADIne saMsAra praveyartha /rUddA TUMke karI Ape. mATe ja jagatanA cha khaMDanI (TIkAtha-) prastuta vastunA samarthana mATe samRddhinA saMga ke ThakurAI-parivAranA saMga niSedhamukhena kahe che, karatAM satsaMga bahu kiMmatI lAge. e lagADIne (gAthArtha) kemake A (bhAvamala) prabaLa sAdhuyoga sAdhe te manane avala haMpha maLe. te chate sAdhuone viSe tevI oLakha thatI mana emAM jevuM Thare, evuM bIjA saMgamAM na nathI, ke je oLakha mahAna udayakArI che. zuM Thare, emAM evI huMpha na anubhave. AMkhe jhAMkhavALe vastunuM samyaka svarUpa pAmI zake che ? che eTale samajavuM joIze ke sAdhune vega TIkAI) jethI karIne A bhAvamala ghana=prabaLa thavA chatAM dilane hupha ane TharavAnuM je dunyavI hoya che, tethI satanI arthAt sAdhunA aMgenI saMgamAMja anubhavAya che, paNa sAdhu-darzana ane sAcI oLakha thatI nathI. oLakha kevI che? Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhunI oLakha ] tA ke mahAna udayavALI; kemake e svargAdinI sAdhaka che. sAmI vastunI upamAthI A ja padmA'ne kahe che,-maleAcana arthAt lakSaNu vyaMjana Adi samastamAM kayAMya IMdriyadoSavALA hAya, e zuM vastunuM samyak svarUpa grahaNa karI zake ? arthAt na ja karI zake, vivecana bhAvamala bahu kSINa thAya tA kevA kevA uttama lAbha thAya e batAvyuM. e anvayathI batAvyu kahevAya. have vyatirekathI matAve che, eTale ke bhAvamala hajI evA bahu kSaya na pAmyA hAya, teA kazI uttama cIja nakhanI Ave, e A gAthAmAM khatAve che; ne e mATe amuka vastunI upamA Ape che. ( 179 A tyAre ja bane ke bhAvamala khUja apa thaI gaye hAya, bhAvamala alpa na thaye hAya, tyAMsudhI ene sAdhunI AvI sat pratIti yAne sAcI oLakha thatI nathI. AMkha para chArI vaLI hAya e vastune sAcI rIte parakhI na zake. dA. ta. sAmAnA zarIra para kevAM kevAM svastika vagere lakSaNa che, athavA kevAM kevAM masA-tala vagere vyaMjana che, ema mukha-lalATaAMkha-AMgaLIo vagere kevA uttama yA madhyama vagere che, e khadhI rIte parakhI na zake. ekAdi veLA AMkha cAkhIya hAya, paraMtu vastu-pArakhanuM tevuM jJAna na hoya, ya te vastune enA khAsa svarUpe na oLakhI zake. dA. ta. averAtanuM jJAna na heAya ene hI| dekhADA tA e eTaluM ja kahe, ke kAca karatAM sArA camakadAra che, paNa enuM mUlya enAM lakSaNa vagere na samajI zake, bhAvamala ghana heAya, prakhaLa lAgelA hAya, te ene sapratIti' nathI thatI, arthAt sat puruSanI sAcI oLakha nathI thatI. sAdhunI oLakha kevI ?-- sAdhunI ALakha eTale dilane lAge, ke sAdhu ucca koTinu niSpApa jIvana jIvanArA che. emanAM darzanathI ApaNe pavitra thaie. emAMthI mArA karatAM lAkhagaNuM UMcuM jIvana jIvanArA che; emane dekhu, namra, bhaju te mArAM pApa AchA thAya.' A oLakha hoya eTale sAdhu kevA lAge ? paisA TakA ApanArA nahi, paNa pApa cheDAvanArA lAge. emAM jo paisA vagere dunyavI vastunI AzaMsAthI sAdhune bhajanAro hAya te! eNe vAstavamAM sAdhune oLakhyA nathI. dhanAjInI parIkSA :dhanAjI dezATane pharatAM eka rAjAnI sabhAmAM jaI caDayA che. tyAM rAjAe khajAnAeka hIrA bahAra kaDhAvI jhaverIone e batAvI pUchI rahyA hatA, ke mele! A hIrAnI khAsa zIzI sulakSaNatA che ? zI vizeSatA che ?' tyAre jhaverIo kAI kahe AnAmAM mahAna utkraya ApavAnI vizeSatA che." khIjo kahe . AnAmAM parivAra vizAla ApavAnI khAsiyata che,'...paraMtu A javAbethI rAjAne saMtASa naheAtA thatA. tyAM dhanAjIe rAjAne kahyuM; ApanI rajA heAya teA huM jou.' rAjAe rajA ApI. dhanAjI kAiparIkSA, mATIparIkSA, ratnaparIkSA vagere sAruM jANatA hatA, te emaNe sAdhunI sAcI eLakha eTale sAdhune mahAna tyAgI saMyamI tarIke oLakhI manamAM samaje, ke kharuM jIvana tA Avu tyAganuM haiye jo A beThu hAya, te peAtAne AvuM jIvana pAmavAnI lAlasA hAya. pachI e evA sAdhunA ceAga kare te sAdhune oLakhIne satyAga karanAro kahevAya. saMyamanuM niSpApa jIvana ja jIvavuM joI e.'hIrAne joine kahyuM, A hIrAmAM eka khAsa prakAranI viziSTatA che. Apane AnI vizeSatA samajavI heAya te cAkhAnA moTA thALa magAvA, emAM vacce A hIrA mUkI dUra medAnanI vacce sukAvA' Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ] [ pagadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 - rAjA ane jhaverIo A sAMbhaLI stabdha (rIjA-)gadhunAkhyAyitavatusamarthanAyAthaI gayA ! ke "hIrAne cekhA sAthe zo saMbaMdha? (mUla) alpavyAdhiryathA loke rAjAe e pramANe thALa mukAvya, AkAzamAMthI paMkherA khA khAvA nIce UtarI paDyA, paraMtu tadvikArane baadhyte| thALanI najIka jaI zaktA nathI. upara AkAzamAM ceSTate ceSTasiddhayarthaM AsapAsa ghumarI le che, paraMtu keI khUNAmAMthI vRttyaivAyaM tathA hite // 37 // enA para pahoMcI zaktA nathI. (TI-) kAdhi kSINagAro dhanAjI kahe "je sAheba! A hIrAne caDyA cho cittadiH vAiimarna thAkyo prabhAva? have hIro levarAvI le, pachI juo cAraghana 7 vAthate tyA te ja cokhAnI dazA. rAjasevAdau 'iSTasiddhayartha kuTumbAdi-pAlanAya / rAjAe hIro maMgAvI lIdho ke tarata 9 daSTAntoDagamanA cAha "pRcaiva" (pRdhaiva) paMkherA thALa para tUTI paDayA, ne cekhA sApha karI dharmoniyA taraghatti zraddhAsu-vivivijJA nAMkhyA ! ahIM dhanAjI kahe che, "juo vijJatipiti dharmonaHti vavanAra tanA nAmadAra ! jema hIre cokhAnI pAse che, tyAM sudhI detamUtayA coLI tathAspadaSipuruSavarathurAvArthapaMkherAonI majAla nathI ke thALanA sImADAmAM vRttirina hU' viSe nA veTane praveza karI zake, tema ApanA kuLa pAse A hire che tyAM sudhI koI duzamananI majAla nathI ? iti // 3 // ke ApanA rAjyanA sImADAmAM praveza karI zake. (TIthaS):- have vidhAnamukhe prastuta pachI bhalene e ApanA karatAM moTuM lazkara vastunA samarthana mATe gAthA 37 mI kahe che - laIne Ave. A hIrAne A prabhAva che. je (gAthArtha):- jema lAkamAM roga kSINaprAya vizvAsa na besate heya ne pArakhuM karavuM hoya thayelAne e roganA vikAranI pIDA nathI te cheDe samaya mArA jevAne A hIre laI hatI, ane have e pitAnA ISTanI siddhi javA do. Ape rAjA? mATe udyama kare che. e pramANe bhAvamaLa bahu kSINa thayele hoya e, hitamArgamAM bairya vagere rAjA kahe "bhAI ! jheranA akhatarA karavAnI vRttithI udyama kare che. na hoya. jheranuM kAMI cAkhIne pArakhuM na thAya ( TIkAtha):- "apavyAdhi = kSINaprAya ke zuM A khAvAthI marI javAya?" bAkI regavALe, jevI rIte lekamAM koIpaNuM mANasa hIrAnuM pArakhuM te cekhAnA thALamAM thaI gayuM. reganA khaNuja vagere vikArethI pIDAtA nathI, dhanya tamArI ratna-parIkSAnI kuzaLatAne! bIjA kemake vyAdhi alpa thaI gaI che, ane pachI e jhaverIe A na parakhI zakyA." pitAnI rAjyanI nekarI vageremAM lAge che, tathA basa, bhAvamalanI bahalatA hoya. ene ISTa-siddhayartha kuTuMbAdinA pAlanA udyama sAdhunI oLakha na thAya ke "A tAraNahAra, kare che; A daSTAnta che, enA padArthane upanaya pavitra saMyama-jIvana jIvanArA. emane bhajIe A pramANe kahe che. "dhI" vRti e dharmani te ApaNane taravAnuM maLe, niSpApa jIvana maLe. varUpa che. "kRti-zraddhA-sukhA-vividiSA vijJapti e pAMca dhamanio che," evuM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-37 : bhAvamaLanA vikAro ] zAstra-vacana che. tethI A kAraNabhUta vRtirUpa na thavA de. kamaLAnA regathI AMkhamAM pILAzane dharmanithI A gI, tevA kSINaprAya vikAra thavAne lIdhe sapheda vastunI sapheda tarIke vyAdhivALA puruSanI jema, sthUla akArya karavAnI oLakha nathI thatI. tAvane roga Ave te vRttine nirodha karavA dvArA hitamAM arthAt vikAre thAya che ne? meM sukAya, annanI hitaviSayabhUta dAnAdimAM pravRtti kare che. aruci rahe, vAraMvAra pANInI tarasa lAgyA vivecana - bhAvamala baha hoya te ene kare, meMmAM kaDavAza rahe....ema joradAra bhAvasAdhunI oLakha ja nathI thatI. ema niSedhamukhe malathI (1) dunyavI nAzavaMta padArthone tIvra vAta karI. have bhAvamala ati alpa thaI gaye rAga ane mAyAmamatA rahe. jANe che ke "AMkha hoya te zo guNa thAya e vidhAnamukhe sama mIcce DUba gaI duniyA, mArA mRtyu pachI A jAve che. e samajAvavA mATe vyAdhirahita ahIM ja raheze, mArI sAthe nahi Ave, chatAM banelAnuM dRSTAnta Ape che. e paisAmAla-milkata-parivAranI pAchaLa vyAdhirahita banelAnuM daSTAMta : AkhI jiMdagI lagAve eTalI badhI mAyA! kemAM prasiddha che, ke koIne lehI-vikAra ema tuccha viSaya-sukhanI paLepaLa jhaMkhanA rahe. * ema sattA-sanmAna vagerene tIvra rAga rahe. vagere vyAdhi lagabhaga nAza pAmI gaye heya, te, have ene e vyAdhinA vikAre tarIke (2) e badhAnI sevAmAM "huM marIne kayAM paNuja vagerenI pIDA hotI nathI. eTaluM ja jaiza?" evI pitAnA paralokanI kaI ciMtA nahi, paNa have e rega-vikArathI mukta banya che ja nahi. (3) "durgatimAM na pheMkAI jAuM!" eTale, e have pitAnA rAjanokarI vagere dhaMdhe evI kaze bhaya ja nahi, te (4) nirbhaya thaIne lAgI jAya che. uparAMta pitAnA kuTuMba AdinA artha-kAmamAM rapa rahe...A prabaLa bhAvamaLanA vikAre che. jagatanI jaDa vastunA pAlana mATenI pravRtti barAbara kare che. - rAga eTalA badhA ke (5) sadA Ata dhyAnamAM basa, A ja vastu ahIM lAgu paDe che, ane jarUra lAge tyAM raudradhyAnamAM ramyA kare. bhAvamala bahu kSINa thaI gayA tethI enA A vikAre kyAM sudhI pahoMce? derAsara vikAro zamAM gayA eTale have A pUva nA jema jAya, upAzraye jAya, zaMkhezvarAdi tIrthe jAya, jaTha- anyAya-anItinA dhaMdhA, makhIcUsapaNuM, tyAM paNa A artha-kAmanA vikAre saLavaLatA baha khAvakalApaNuM,niMdA, jugAra durAcAra vagere rahe! are ! kadAca cAritra le, sAdhu thAya, toya mATe akAryone tyAga karI sArI pravRttimAM lAge che bhAvamalanuM jora hoya te A vikAre naDe. che. arthAt have e AtmahitanA dAna-zIla pUche - tapa-paramAtmabhakti -sAdhusevA...vagerenI pravR- * pro- cAritra levAmAM vikAre kevI rIte ttimAM lAge che. bhAvamaLa bahu kSaya pAmyAthI A prabhAva bhAva u - A rItepaDe che ke vikAre zAMta thaIne A satyavRtti bhAvamaLanA vikAravALo guru kema kare?:cAlu thAya che. dA. ta. pahelAM te guru zodhe, te kevA ane bhAvamaLanA vikAre : kaI daSTithI ? sArA prasiddha vyAkhyAtA guru bhAvamaLa e meTo roga che zadhe ane te potAnA svArthanI dRSTithI; arthAta enA vikAre evA che ke e vastunI oLakha e jue, ke (1) sArA prasiddha vyAkhyAtA guru Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 heya te emanA bhakta ghaNuM, tethI ApaNe bhAva banI bahu kaDakAI puchAya. (2) vaLI guru sArA mulAyamane narama A kahe - "eTalA ja mATe mAre tyAM dIkSA svabhAvanA , jethI pitAne guruthI dabAI levI che. kaDakAI hoya te ja saMyama sAruM paLe." na javuM paDe kemake gurune ugra svabhAva hAya daSTine ja savAla che. te pitAne bahu sAvacetIthI rahevuM paDe. pAchuM daSTi nirmala thAya tyAre badhuM sIdhuM sUjhe. e jue, ke (3) guru ApaNane barAbara saMbhA- daSTi melI hoya tyAM avaLuM sUjhe. Laze ne? () guru ApaNane bhaNAvI karI AgaLa bhAvamala baha kSINaprAya hoya tyAM vikAvadhArI zake evA che ne ? ... A badhA vikAranA renI pIDA nahi. eTale dRSTi nirmaLa thAya. cALA che. e tIvra bhAvamala sUcave che. dharmanI sAdhanAmAM malina daSTinA gharanI zArI bhAvamala bahu alapa thaI gayo hoya, te rika sukhazIlatA, svArthamAyA, ke mananI viSayaAvA svArtha-mAyAdinA vikAre nahi. eTale laMpaTatA vagere pioSavAnI vAta nahi. eTale ja e te e jue, ke dharma karavA jAya tyAM AtmAnA hitanI ja sAdhanA vikAra vinAne guru kema kare? para enuM lakSa hoya. daSTAnta ApyuM ke zArI guru karavA che te vinaya-sevA-hita- rika vyAdhi hoya tyAM sudhI dAha-baja vagere zikSAne pavitra lAbha maLe e mATe, vikAre hoya. paraMtu vyAdhi zamI gayAthI e , "jagatamAM jIve bhaTakatAM bhaTakatAM anaMtA vikAro na rahe; ane pachI jema kuTuMba-pAlana lebhAgu mehamAyA-grastonI sevA karI, tethI mATe rAjasevAdi dhaMdhAnI pravRtti kare, ene AjasudhI bhaTakavAnuM cAlu che, have sArA saMyamI upanaya ghaTAve che, ke bhAvamala kSINaprAya thaI guNiyala gurunI jIvanabhara sevA karuM te nyAla gaye mahAdi vikAro zamI javAthI have e thaI jAuM. bhavanA pherA maTI jAya," arthAta guru AtmahitArthe dAnAdimAM pravRtti kare che. taraphathI sevA levA mATe nahi, paraMtu gurunI dehadRSTi ane AtmadaSTinAM kArya :sevA karavA mATe guru kare. vaLI vevalA nahi, anAdinA ekAMta jaDaprIti vagere vikAre paNa kaDaka svabhAvanA guru zodhe, jethI guru zAMta thayA, eTale jIvanI dRSTi, jIvana rasa, zarama ke bIka rAkhyA vinA pitAne asaMyama- jIvanI lagana.vagere pharI gayA. eTale pahelAM unmArgathI bacAvatA rahe. ApaNA hIrasUrijI je deha-daSTi hatI, dhana-mUccha, viSayaroga, mahArAja cAritra levA taiyAra thayA tyAre parivAra-meha vagerenA kAraNe dhana-viSaye-pari. keIke pUchyuM. vAranI ja dRSTi rahetI hatI, ene ja rasa ane kayAM cAritra levAnA che?" - lagana rahetI, te have AtmadraSTi jAgavAthI e A kahe - "dAnasUrIzvarajI mahArAjanA vikAre mane dAnaruci zIlaprIti-tapasa vagere samudAyamAM.' Atmahita rUpa dAnAdinI dRSTi jAge che, dAnApilA bhAI kahe tyAM te navakArazI ya na dine rasa rahe che, laganI rahe che. eTale ja maLe.. vagere vagere dAnasUrijI mahArAja sAhe- dAnAdirUpa AtmahitamAM pravRtti thAya che. pa dharmoni : ghati Adi A hita-pravRtti paNa jema tema nahi che ke zAstravacana che,-"ti zraddhA-sukhAkaravAnI,kintu ti Adi dharmani-dharmasAdhana vividiSA-vijJapti, e pAMca dharma-nie sAdhavA sAthe karavAnI. graMthakAre maharSi kahe che. emAMthI AtmAmAM sAco dharma janma Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru zA mATe? : 5 dharmani 1. [ 183 pAme che, mATe ene dharmani kahe che. apekSita hoya, te te kAMI tAra valepAtathI tAtparya, A pAMca guNa dharmanA ati Avazyaka takalIpha nahi jAya, ISTasiddhi nahi thAya. sAdhana che. koI paNa dharma ArAdha heAya te "takalIpha jaze yA iSTasiddhi thaze to te e mATe AtmAmAM dhRti joIe, zraddhA joIe, dharmanA prabhAve." sukha joIe, vividiSA joIe, ane "mATe dharma para bhAre zraddhA rAkhI sthira vijJapti joIe. ci dharma kara. kAma karaze te dharmanuM puNya ja (1) vRti-dharmasAdhanamAM pahelI AvazyakatA kAma karI jaze. mATe dharma vadhAra. bAkI te dhatinI. dhati eTale dharma-sthiratA, cittanI dunyavI koI takalIpha dUra thAya ke kAMIka siddhi ya svasthatA. dharma kare che te pahelAM cittanI thaI Ave, enI bahu kiMmata zI che ? caMcaLatA, asvasthatA, AkuLa-vyAkulatA, ati "mArI dunyavI siddhio thaI Ave te paNa rAgadveSanA saMkuleza...vagerene dUra haTAve (1) janmanA aMte cAlI javAnI ! ane nahitara evA asvastha manamAM dharma jAmI nahi. zake. eka devadarzana je (2) "jIvatAM ya pAse che tyAM sudhI ya paLe nAnakaDe dharma kare che, paraMtu manamAM dA. ta. mAre rUmAla paDI paLe rAganA jhera pAnArI, ane (3) pApakarma baMdhAvanArI che. gaye,' eTalI ya je manamAM asvasthatA A dhyAna haze, te devadarzanamAM bhalIvAra nahi Ave. enuM mahattva gaNAya? mahattva to vItarAga ema supAtra dAna de che, paraMtu manamAM dA. ta. prabhunA dharmanuM che. e sAdhavA maLe e vakhate mAre gADIne TAIma thaI jaze, eTalIya manane caMcaLatA - vihvaLatA - valepAta zA vyAkuLatA haze, te cittamAM viveka-bahamAna rAkhavA?"... bharyA supAtradAnanA UMcA bhAva nahi Ave. vagere vagere taravasamajathI mananA valopAta sArAMza, dharma jarUra sAdhe, paraMtu cittamAM miTAvI zakAya. dhRti-svasthatA lAvIne sAdhe. pUche, dhyAnamAM rahe, dharma manathI karavAno che, pra-paNa anAdinuM vale pAtiyuM mana kaMI mana vinAne nahi. kahe che ne ke "mana vinAnuM ne kAMI valopAta karatuM hoya e kema rokAya? maLavuM ne bhIMtaDiye bhaTakAvuM." sAmAnuM mana ane zI rIte dhatithI dharma thAya? nathI ne tame ene maLavA jAo, te e keI u-manane samajAvI devAnuM, bhItane maLavA gayA barAbara che, bhalIvAra na "cakravatInA cha khaMDa gayA, tAre evuM Ave. ema mana vinA parANe dharma karavA zu gayu che? " * gayA, te emAM bhalIvAra na Ave. have jyAre te rUmAla paDI javA para vAta kare ? - mana daIne dharma karavAno che, te dharma karatI gADI pakaDavI che te valopAta karavAthI nahi vakhate te mane vihvaLa-vyAkuLa-caMcaLa rAkhyuM paDAya, puNyathI pakaDAze. supAtradAnAdi dharma kema pAlave? sArI rIte kara, puNya vadhaze te puNyathI gADI dharmane mana devuM ja che to te svastha kadAca leITa haze ne? te ya tane maLI jaze! mana devuM. dharmanI taka zA sAru khave? athavA jIvanamAM te ja vRtithI dharma sadhAya. Ama dhati bIjI koI takalIpha hoya, ke amuka ISTasiddhi e pahelI dharmani, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ] A dhama (ra) zraddhA :- khIjI dharmAMcaiAni che 'zraddhA.' dharmAM karavAmAM jema mananI svasthatA joie, ema dhanI zraddhA joIe, dhamA~nI zraddhA eTale mArA tAraNahAra che. duniyAdArI tA mAraNahAra che. e evuM jhera ke e jIvanuM sat caitanya naSTa karI de heM? evI mAraNahAra duniyAdArInI vacamAM mane tAraNahAra dhama karavAnA maLe che ? vAha mAruM keTaluM aheAbhAgya !' ema dha pratye aheAbhAva ne gaganatA Ave, e dhanI zraddhA kahevAya. [ yogadRSi samuccaya vyAkhyAnA bhAga-r dhama manane hRdayane pavitra karavA mATe karavAnAM che. te zuM eja dhama karIne mada--mAyAthI haiyuM khagADavuM ? tyAM pachI jo dhama karatAM mAyA ramavI che, to dhama pAvanakArI che,' e zraddhA kyAM rahI? vAta A che, dhama karo te kRtithI yAne svastha manathI karo, ane zuddha dhazraddhA, zuddha dharma prIti, tathA dharma para ananya ahe bhAva rAkhIne kare.-A bIjI dharmAMcAni. (3) sukhA :-- dhama mATe trIjuM sAdhana sukhA che. 'sukhA' eTale prasannatA. dhama karI te prasanna cittaprasanna mudrA-prasanna bhAvAllAsathI karo. kahe che ne, ke hAlamAM sukhAkAritA sArI varte che. eja prasannatA. eTalu' dhyAnamAM rahe, ke dhama te nirAza sa bhAve sadhAya, kazI dunyavI lAlaca rAkhyA vinA sadhAya, te ja tyAM zuddha dharma zraddhA AvI gaNAya. jo evI koI dunyavI lAlacathI dha karAya che, te tyAM zraddhA e dunyavI vastunI thaI, paNa dharmAMnI nahi. zaMkhezvara dAdA ! tamArI doDhasA (1pa0) rUpiyAnI AMgI racAvI che, upara be mIMDAM caDAvIne mane i dejo, -A lAlacamAM teA dharmAMnI nahi paNa lakSmInI zraddhA-prIti thaI. manane lAgyuM ke 'jIvanamAM rUpiyA meLavavA e katavya che, enA mATe dharma " u--te eTalA mATe mUkyA ke dhRti' hAya eTale cittane vyAkuLatA na heAya; sAthe dharmazraddhA, hAya, dhanI zuddha pIti hoya; tethI dunyavI lAlaca na hoya, eTalu ja; para Mtu dharma karavA che te kaSTamaya hAya yA lAMbe samaya le ema hoya, teA tyAM saMbhava che ke mana eTaluM smruti vALu tanya che,' e na AvyuM. zuddha dharma -zraddhA na AvI. zuddha dharma zraddhA A,-jIvanamAM dharma ja karavA jevA che, dharmAM ja kartavya che,' evI zraddhA. 'duniyAdArI karavI paDe che te tA peTanA khADo pUravA pUratI ja, jethI dhama samAdhithI svasthatAthI sAro thaI zake,'-A haiye beThuM hoya karI levAnA' A bhAvanAmAM dharma tarIke dhanahi, paNa susta hoya. tyAM prasannatA na AvI. mATe dhama sAdhavAmAM cittanI khUba prasannatA joie. arthAt citta dhama karavAmAM khuzakhuzAla hAya, e 'sukhA' kahevAya. zuddha dhazraddhAmAM jema dharmAMnA phaLa tarIke dunyavI padArthoM mAnapAna AdinI lAlaca na joie, tema mada-mAyA-kapaTa Adi bhUrI vRtti ya na joI e; nahitara dharma agaDI jAya, haiyu luSita thAya. khAsa samajavuM joI e ke dhama pharavAno che te AtmAe pavitra thavA mATe. pra0-dhama kaSTamaya hAya to tyAM prasannatA rahe ? che, te prasannatAthI. paradeza kamAvA gayelA u.--hA, kSatriyamaAA mahAkaSTamaya yuddha laDe vaNika bhAre kaSTa veThIne dhaMdhA kare che te rAtAM rAtAM nahi, paNa prasannatAthI. DoLIvALAe UMcA parvata para mANasane DALImAM UMcakI laine caDe che. emAM kaSTa nathI ? chatAM prasannatAAthI laI caDe che. kaze! sArA svArtha sare ema hAya tA keNu ka veThIne enA prakRti ane zraddhA AvI eTale emAM prasannatA na AvI? sukhA judA guNa kema mUkyA ? Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ti-zraddhA-sukhA ] [ 185 prayatna nathI karatuM ? are! bAI mANase baheLA dharmamAM prasannatA mATe jema lakSyane ati kuTuMbanI raI kare che te kaSTamaya che, paNa prema ane jAgRti e eka upAya, ne dharmane prasannatAthI kare che. bhale kaSTa veThavuM paDatuM atyaMta prema e bIjo upAya, ema trIjo upAya hoya paNa TAImasara ane sArI raI karavAnI A vicAraNA che.-ke "jIva! te duniyA bahu ene hoMza hoya che, kemake kuTuMbane prema ane DahALI, anaMta anaMta kALa DahoLI, ane emAM mAna joIe che. bahu svArtha lAgyAthI, tathA bhAre rasa ane sAdhanA pUrve lakSya ane sAme che? :- garaja rahyAthI, bhArebhAra prasannatA rAkhI che. pra-te dharma sAdhavAmAM to ochuM kaSTa hoya te have ahIM je mahAdurlabha dharma pAmyA che, che te paNa evI hoMza prasannatA kema nahi? ne dharmane ja tAraNahAra mAne che, te emAMja bahu u0-saMsAramAM lakSya nakkI che. ne e lakSya svArtha rAkha, bhAre rasa ane garaja UbhI rAkhI para atyadhika prema che. kSatriya baccAne vijyanuM - ane prasannatA bhArebhAra keLava. dunyavI vastumAM ati pyAruM lakSya che. bAI mANasene kuTuMba prasannatA te mAraNahAra che, e paDatI mUka taraphathI prema saMpAdana karavAnuM priya lakSya che. tyAM veTha samaja; ane ahIM dharmamAM prasannatA lI ema ahIM dharma sAdhavAmAM atipriya mokSana. tAraNahAra samajI bahu keLava. ahIM ke jinAjJApAlananI kamAInuM, yA karmani - dharmamAM sArI prasanatA rAkhI haze to rAnuM,..vagere kaI sAruM lakSya kyAM mana sAme bhavAMtara mATe dharmanuM rijharvezana thaze, kemake, taravare che? taravaratuM hoya toya e lakSya para prasannatAe sAdhelA dharmanA UMDA saMskAra athAga prema kayAM che? paDene e avazya parabhave jAgrata thaI sAdhya-zuddhie sAdhanA zuddha bane. gharma kheMcI lAve, e ja dharmanuM rijharvezana. mahApuruSe parIsaha-upasarga-upadrava kema 'sukha' prasannatA e trIjI dharmani. hoMzathI veThatA ? kaho, karma-nirAnuM (4) vividiSA :atipriya lakSya mananI sAme taravaratuM rahetuM. dharma sAdhavA mATe cothuM sAdhana che eTale te jIvanabhara dharmanA kaSTa prasannatAthI vividiSA. upADe jatA, ane "aho ! ke mahAna karmakSaya vividiSA eTale je dharma sAdhave che, thaI rahyo che " ema AnaMda mAnatA. enA aMge enuM svarUpa, vidhi, enA zAstrIya manamAM lakSya joradAra nakkI hoya, vaLI e kAyadA-kAnUna, emAM utsargamArga-apavAdala bahu gamatuM hoya, atipriya hoya, te mArga,... vagere vagere jANavAnI tIvra IcchA. kaSTamaya dharma sAdhanAmAM paNa prasannatA rahe. je mANasa vepAra zaru kare, e vepAra vaLI dharmamAM bahu samaya lAge ema hoya, dA. aMgenuM bharacaka jANavAne keTalo badho iMtejAra ta. sAMvatsarika pratikramaNamAM, te tyAMya prasannatA hoya che? to dharma kare che, tyAM dharma aMge rahe, je A lakSya zuddhi jAgatI hoya. bIjI bahu badhuM jANavAnI ene I tejArI na hoya? vAta e che, ke mANasane je lagnane khUba prema ja na hoya te ene artha te e, ke dharma hoya che, te lagnanI lAMbA samayanI vidhimAM ya ene kare che te game te reDiyALa rIte prasannatA kayAM nathI rahetI ? ema ahIM mULamAM karAya te cAle' ema samaje che. kemake enAM je dharma para bahu prema hoya, te lAMbA sama- vidhi-vidhAna, niyama, svarUpa, vagere jANya, yanI dharma-vidhimAM ya prasannatA kema na rahe? sivAya e dharma sarakhI rIte yAne vyavasthita 24 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pagadaSTi mu ya ra ra 3 - 2 rIte zI rIte karI zakavAne? ane je reDhi. khUba azuddha kaTine karaze. dA.ta. dAna de paNa yALa rIte karAtA dharmane prema che, to tyAM kacavATathI de, vilaMbathI de, vagere e deze dharma pratye prema bhale hoya, paNa dharma pratye che. dazavaikAlika Agama kahe che,-- Adara-bahumAna nathI. emAM jANye ajANya annANI kiM kahI? dharma pratye thaI jatI avagaNanAnuM ene duHkha kiM vA nAhIhi chea-pAvagaM?" nathI. AvA bahumAna vinAnI dharmasAdhanAnuM mUlya keTaluM ? pUche, arthAta-ajJAnI zI ArAdhanA karaze? prave-te te ahIM "bahumAna guNa ja zI rIte paDavAnI? mATe kahyuM, athavA ene puNya ke pApa mArganI khabara paNa mUkave te ne? "vividizA" guNa kema mUka? paDhamaM nANuM tane dayA." u0-dharmanuM bahumAna AvyA pachI paNa e kevI kevI rIte amalamAM mUkavuM, enA sArAMza, dayA-dAnAdi dharmanI yAne AtmamATe paNa dharmanuM svarUpa, vidhi-vidhAna, vagere vuiM hitanI sAdhanA mATe vijJapti arthAta vizeSa jANavA ja paDe ne, e te ja bane, ke e jANa- jJAnanI paNa jarUra che. Ama dhati-zraddhA-sukhAvAnI tIvra jijJAsA-vividiSA hoya. mATe vividiSA ane vijJapti AtmahitarUpa dharmanI ahIM vividiSA guNa mUkyuM. emAM bahumAna sAdhanAmAM atyaMta jarUrI hoI e pAMcane aMtargata che. A vividiSA keTalI badhI "dharmoni" kahevAmAM Ave che. mahattvanI che, ke enA para aSTApadajInA 1500 ahIM pAMca dharmani batAvIne sUcavyuM tApasa kevaLajJAna pAmI gayA ! vividiSA ke koI paNa dharma-sAdhanA karavI hoya te A joradAra eTale dharma jANavAno prayatna jera- dhRti, zraddhA vagere pAMca sAdhanane avazya dAra rahevAne, ne dhamanA upadezaka guru pratye khapa karaje." vinaya joradAra rahevAno. ethI dharmanAM vidhi- sAdhananI zuddhi para sAdhyanI siddhi vidhAna svarUpa vagerene bedha sulabha thavAne. AdhArita che. A vividiSA e cethI dharmani. dharma sAdhave che? to (5) vijJapti : A dhati zraddhAdi pAMca sAdhana salAmata vividiSA-jijJAsA karIne besI nathI rahe. rAkho. vAnuM, paraMtu guru pAse jaIne enuM jJAna navakAra kema gaNAya ? -vRti-zraddhAdithI:prApta karavAnuM che. arthAt dharmanI vijJapti eka navakAra gaNavAnI sAdhanA karavI che meLavavAnI che. A pAMcamI dharmani che te emAM paNa dhati zraddhAdi salAmata jaIza. vijJapti. vijJapti eTale dharmano vizeSa bedha, je tyAM dhRti arthAt citta-svasthatA nahi hoya, e hovuM jarUrI che. eTale je dharma sAdhave citta kazI bAbatathI vyAkuLa haze, to navakAra che, e dharma aMgenuM svarUpa zuM, dharmanA lAbha gaNavAmAM bhalIvAra nahi Ave. tyAre pUchazo ke, zA zA? dharmanAM vidhi vidhAna kayAM kyAM? dharmanAM prava-saMsArI jIvane te kaI ne koI rahasya kayAM? dharmamAM TALavA gya aticAra bAbate vyAkuLatA asvasthatA rahetI hoya che, de kayA kayA?...vagere vagerene bedha have te tyAM prati nathI eTale zuM dharma na karavuM ? joIe, e vinA kadAca dharma karaze te te zuM navakAra na gaNave ? Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viniSiA-vijJapti : navakAra jApamAM 5 sAdhana ] [ 18rlDa udharma na karavAnI ahIM vAta nathI. jijJAsA-vividiSA paNa joIe ja. te ja ahIM te vAta ATalI ja che ke azuddha navakAra para prema-bhakti-ahamAna gaNAya. e sAdhanathI zuddha dharma-sAdhanA nahi thAya. hA, pachI (5) guruga sAdhI sAdhI navakAra aMge e pUcho ke e cittanI vyAkuLatA asvasthatA badha-vijJapti vadhArate jAya. Ama dareka zI rIte dAbavI? eno upAya A che ke e sAdhanAmAM uti-zraddhAdine khapa karavAne. te mATe vicAravuM ke ja sAdhananI zuddhi gaNAya. bahAranuM badhuM karmAnusAra ja bane che, ghaNAnI pharIyAda che keemAM vyAkuLatA zI karavI? - pra-ame varSothI dharmanI ArAdhanA te vaLI uttama jIvana jIvavAnuM mukhya karIe chIe chatAM amane hajI je dunyavI AdhAra bahAranuM bagaDavA-sudharavA para nahi, dhana-mAla cA zArIrika anukULa sAmagrImAM rasa kintu AmAnuM na bagaDavA para, ne Ave che, ne emAM jevA talAlIna banIe chIe, AtmAnuM sudharavA para che. evuM dharma-ArAdhanAmAM kema nathI banatuM? ne te dunyavI bAhya bAbata para vyAkuLatA A sthitimAM amAre sAdhyasiddhi zI rIte zI karavI ? are! zarIra asvastha hoya teya thavAnI? dilamAM je arihaMtadeva, jinazAsana, navakAra, vrata- u0-AnuM samAdhAna A pAMca dhaninI niyama...vagere salAmata che, ene ja harakha vicAraNAmAMthI maLI rahe che. kahyuM ja che kerakhAya, to e harakha rAkhavAthI vyAkuLatA na thAya. "sAdhyanI siddhino AdhAra sAdhanazuddhi navakAra gaNatAM jema (1) dhRti, ema para che, navakAra para (2) joradAra zraddhA ya joIe. ne sAdhananI zuddhi mATe A dhRti, zraddhA navakAra gaNatAM manane ahobhAva thAya ke-"aho ! vagere pAMca dharmanine khUba khapa kara navakAra vizvanI kevI aNamola vastu ! "aho ! ati Avazyaka che. e mane maLI ? nirmaLa buddhi, saddagati, eTale have A tapAsI juo ke je kAMI ane mokSane dAtAra navakAra ! AnAthI vadhIne navakAra-maraNa, devadarzana-pUjA, caityavaMdana, koI saMpatti ke nidhAna paNa nathI....A zraddhAthI sAmAyika, sAdhusamAgama, dayA, dAna, zIla-vrata, navakAra gaNAya e cittane gadgad karI de, niyama, tyAga, tapasyA vagere ArAdhAya che, e emAM tanmaya karI de. darekamAM,(3) ema trIju sAdhana "sukhA eTale ke (1) dhairya yAne cittanI svasthatA barAbara citta-saukhya, mananI prasannatA, dilane rahe che? e vakhate manane bIjI kazI vyAkuAlhAda-e paNa navakAra gaNavAmAM jarUrI che. LatA hoya che ? yA bIjA-trIjA vicAra Ave jethI aDadhI mALA te hezabhara gaNI, paNa che? manane bIjI vyAkuLatA che, te cAlu pachI manane ema na thAya ke "are ! hajI sAdhanAmAM mana kayAMthI ceTe? ke manane ene aDadhI bAkI che?" e aprasannatAne vicAra rasa kayAMthI rahe? agara bIjA trIjA vicAra che. TheTha sudhI prasanna citta joIe. Ave che te ene artha e, ke mana cAlu | tyAre navaThAranI uttama upAsanA karavI che, sAdhanAne vaphAdAra nathI. mana vezyA jevuM che te navakAra aMge (4) navuM navuM jANavAnI game tyAM bhaTakanAruM; ene dharma-sAdhanAmAM rasa Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ] [ gadaSTi samucaya vyAkhyAne bhAga-1 zAne Ubhe thAya? ema kadAca dhRti te hoya, (TIkAtha) A pUrvokta badhuM ja kayAre bane paNu dareka sAdhanAmAM jue ke enA para che, te kahevA kahe che - (2) pAkI zraddhA che? arthAta manane e ati (gAthArtha-) caramayathApravRttikaraNa vakhate ktavya lAge che? e na lAge to emAM rasa bhAvamaLanI a9patAnAM kAraNe granthibhedanI nikaTa kayAMthI jAme? ema tapAsa AvelAne A badhuM ja banI Ave che. (3) sAdhanA vakhate sukhA-prasannatA sArI (TIkAtha-) yathApravRttikaraNa pUrve kahyuM tevA rahe che? je kazI vAtane manane udvega che, svarUpavALuM, "carama arthAt aMte thanA, alpaathavA AmAM tIvra svArtha nathI lAgatuM, te cAla maLatAnA kAraNathI granthibheda nikaTa thaye, pUrvo- sAdhanAmAM rasa zI rIte Ave ? ema e tapAso ke kuta e badhuM utpanna thAya che. (4) cAlu sAdhanA aMge navI navI jijJAsA vivecana :- banI rahe che? vaLI e juo ke - atyAra sudhI mitrA nAmanI pahelI roga(5) jijJAsA chatAM guru pAsethI enI draSTimAM je ganAM pAMca bIja, cagAvaMcaka vagere jANakArI meLavAya che? traNa avaMcaka, duHkhita jIve para atyaMta dayA je A pAMca dharmani dareka sAdhanAmAM vagere traNa lakSaNa, ItyAdi je badhuM banI goThavI devAya, te dharmamAM ananya rasa Ubhe AvatuM batAvyuM, te kayAre? arthAt AtmAnI thaI jAya ane mana dharmamAM Thare. pachI evI kaI dizAmAM banI Ave? e A gAthA 38 mImAM , zuddha sAdhanAthI sAdhyasiddhi avazya thAya. batAve che. gAthAne bhAva e che ke pUrve kahI dharmanI dvArA hitasAdhaka yogI, jema AvyA tema jIvamAM anaMtA yathApravRttikaraNa vyAdhi atyalpa thaI gaye mANasa vyAdhinA banI AvyA, paraMtu e yathApravRttikaraNanA zubha vikAre rahita bane che, ema bhAvamaLa kSINa- dazA AvI AvIne gaI. vadhu zubha na banI. prAya thayethI sthUla akAryo karavA vagere vikA. have emAM jyAre chellA yathApravRttikaraNanI rethI rahita bane che, ane zuddha dAnAdi svAtma evI zubha dazA pragaTa thAya che, ke jIva e -hitamAM pravRtti kare che. gumAvatuM nathI ane AgaLa para jaIne apUrva (TIkA) : etadanantaroditamakhilameSa yadopa- karaNanI tIvra zubha dazA pragaTa karavAne che, e jAyate tadabhidhAtumAha chellA yAne carama yathApravRttikaraNanI zubha dazA kahevAya. e vakhate pUrve kahI Avela bhAgabIja(muul) yathApravRttikaraNe grahaNa vagere badhuM utpanna thAya che. carame'lpamalatvataH / cAritra chatAM gabIja-grahaNAdi nahi? : Asannagranthibhedasya . A sUcave che, ke anaMta kALamAM jIve ' samasta gAyate ghaH resTo cAritra paNa anaMtIvAra lIdhA ne pALyA, kintu te badhuM a-caramayathApravRttikaraNanI dazAmAM, (TIkA) 'yathApravRttikaraNe' prAgvyAvarNita kitu carama yathApravRttikaraNanI zubha dazAmAM a "va" caitavartini kSamAvatara nahi. kemake tyAM A vAstavika gabIjavALAra / kArathi sattA, samarata- grahaNa, duHkhita para atyaMta dayA Adi, ne ratotiM "cate ghara tiitta rUTa megAvaMcaka Adi AvelA nahi. Ama sAdhu Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga -: : pe ma nI adi kayAre Ave ? ] [ 18 paNuM chatAM, A pAyAnI vastuo ja nahi ! u0-kAraNa A che ke pUrve bhAvamaLanI jIvanI e kevI durdazA? ati alpatA nathI, eTale bhale tyAM yatkiMcit AnuM kAraNa jIvamAM a-carama yathApravRtti zubha adhyavasAya ho, paNa bhAvamaLanI prabaLatAnA vakhate bhAvamaLanI ati alpatA ja thayelI kAraNe uttama AtmadazA ane uttama prApti nahi. jayAre carama yathApravRttikaraNadazA vakhate thaI zakatI nathI. tyAre ahIM jIvama bhAvamaLanI ati alapatA banI AvI carama yathApravRttikaraNane zubha adhyavahoya che, eTale e badhA yogabIja-grahaNa sAya, bhAvamaLanuM jora khatama thayuM hovAthI vagere zubha bhAvane avakAza maLe che. viziSTa keTine che; tethI emAM uttama evI bhAvamaLanI ati alepatAthI UbhI AtmadazA vagere prApta thaI zake che. pUche - thayela carama yathApravRttikaraNanI avasthA vakhate pra-bhAvamaLanI alapatA thaI eTale te. jIva have granthibhedanI najIkanA dezamAM Ave che. karma-saMbaMdhanI yogyatAmAM maMdatA AvI. tethI ane tyAM ene e badhI uttamatAe prApta thAya zubha avasAyamAM zuM pharaka paDe? arthAta che. eTale e uttamatAe prApta karI zakavAmAM pUve kastAM A zubha adhyavasAya viziSTa kema? jema bhAvamaLanI a9patA tathA carama yathA. carama yathA u0-kAraNa A che, ke bhAvamaLanI ati pravRttikaraNanI zubha dazA kAraNa che. ema alepatA thAya tyAre jIva granthabhedanI najIka graWidezanI nikaTatAnI zubha dazA paNa kAraNa che. raNa che. Ave che. granthi, tIvra rAgadveSanI vAMsanI gAMTha jevI, durbhedya nibiDa gAMTha che. evI paNa gAMThane granthideza" eTale zuM? e pUrve vistArathI batAvela che. te "granthi" arthAt nibiDa rAga- 2 bhedI nAkhavAnuM sAmarthya UbhuM thAya ane bhedI zreSanI gaThane bheTavAnuM-teDavAnuM samyakatva- * nAkhe, e bahu UMcI AtmadazA che. are ! evA granthibhedanI nikaTanI AtmadazA paNa vizeSa prAptinI pUva thAya che. e grathibhedanI dazA uttama AmadazA che. dA. ta. laDavaiyAmAM baLavAna bahu ucca zubha AtmadazA che. enI nikaTa paNa zatrune bhAlAthI bhedI nAkhavAnuM jyAre dezamAM AvavuM e paNa AtmAnI eka ucca dazA che. zAstrakAre evI dazAvALA jIvane jhanUna UbhuM thAya che, tyAre hajI zatrune bhedavA pUrve paNa enAmAM keTale badhe vIllAsa "Asana granthibhedavA" kahe che. arthAt jene pragaTI UThe che ! basa, ema ahIM granthibheda sthideza prApta thaI have granthibheda nikaTamAM che. karavAnA mahAparAkrama pragaTavA pUrve AtmAmAM AvI sthibhedanI nikaTatA paNa anAdinI zubha adhyavasAyanI viziSTatA UbhI thaI jAya adhama dazAmAMthI nIkaLI ucca AtmadazA pAmavA che. eTale graMthibhedanI uttama AtmadazAnI jema para thAya che, ne emAM pUrvokta uttama enI pUrvanI bhUmikAnI granthidezanI AtmadazA prApti thAya che. ahIM majene prazna che, paNa uttama kaTinI pragaTe che. enA baLa para prave-pUrvanA acarama yathApravRttikaraNamAM pUrvokta gabI AdinI uttama prApta AtmAmAM zubha adhyavasAya te heAya ja che, te thAya; je pUrvanA acarama yathApravRtti-karaNanA pachI e vakhate uttama AtmadazA ane uttama sAmAnya zubha adhyavasAya vakhate na thAya e prApti kema nahi? ne carama yathApravRtti svAbhAvika che. karaNanA zubha adhyavasAya vakhate ja e uttama zubha bhAvamAM jhanUna Ave to grathibheda dazAdi kema? A sUcave che ke AvI uttama AtmadazAnA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] m zubha adhyavasAyamAM AvavuM hAya, te e jue ke vartamAna zubha adhyavasAyamAM evu jhanUna caDe che. kharu? ke 'huM zubha adhyavasAyanuM josa vadhavA ADe je dunyavI padmAnA nikhiDa rAga naDe che, ene bhedI nAkhuM ? e rAgadveSanA gAMTha bhedAI jAya evA ati prabaLa zubha adhya vasAyane huM jagAvI dauM' ? ' A jo anUna caDatu hAya tA vizvAsa laI zakIe ke ApaNe granthibhedanI najIka pahAMcyA chIe.' upadeza sAMbhaLatAM zubha adhyavasAya jage tyAM paNa A anUna caDavu joI e ke,- gurune huM A zubha adhyavasAya dhArAne vadhatI rAkhuM, ane ene aTakAvanAra bAhya saMcAgethI jarAya leAbhAI na jAu.' AvA ToIka nirdhAra pragaTe te zubha adhyavasAyamAM AgaLa vadhavA avakAza rahe, ane granthibhedanI nikaTatA Ave. [ yAgadaSTi samuccaya vyAkhyAnA bhAga-2 wwwww (TIkA ) ' apUrva+ ' nI nikaTatAnA kAraNe, tathA vyabhicAra ( have apUrva prAptimAM) na hovAnA kAraNe A caramayathApravRttikaraNa tattvata: eTale ke paramAMthI apUrva ja che, ema cAgavettA jANe che. vivecana :- je chellA yathApravRttikaraNamAM pUrvakti uttama prApti thAya che, enu keTalu badhu mahatva che, e ahI batAve che. samyaktvanI utpatti mATe kahI AvyA che, ke yathApravruttikaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa ane aMtarakaraNanI prakriyA pUrI thatAM aMtarakaraNamAM praveza thAya tyAM samyaktva utpanna thAya che. AnI pUrve anaMtA kALamAM yathApravruttikaraNa te anatIvAra AvI gayA che, paraMtu te apUrva karNa jagAvavA samartha nahi, eTale enI kazI ki Mmata nathI. mAtra je chellA yathApravRttikaraNanI uttaramAM avazya apUrNAMkaraNa pragaTe che enI ja kiMmata che. have A karaNa, pUrva nA karaNanI jema, che teA yathApravRttikaraNa, nahi ke apUrNAMkaraNa; kemake apUrNAMkaraNamAM jema pAMca apUrva utpanna thAya che, ema A cakrama yathApravRttikaNamAM thatu nathI; chata (TIA) athavA carama midamapUrvamevetyAha, - (mUla) apUrvAsannabhAvena vyaminAra-viyogataH / tto'puurvmevedmiti yogavivo. viduH // apUrNAMkarApAdaka A carma yathApravattakaraNa paNa pUrva che; (TIA) pUrvasasamAvena hetunA, tathA 'mitrA vicoLata:' vhAraLAt / 'tattvataH'prmaarthen 'apUrvameveda" carama yathApravRttam kAraNa ke 'apUrva' eTale pUrve nahi thayela te. te carama yathApravRttakaraNanA zubhAdhyavasAya jIvane sa'sArakALamAM pUrva kayAreya AvyA nathI. 'kRti coLavaro vidu:' va covavo jJAnata kRtine AvyA hAta tA tA pUrve ja e chellu mAvaH // 2 // (TIkA) athavA carama yathApravRttikaraNa pote apUrva ja che e gAthA 69 mImAM kahe che. (gAthA) A (carama yathA pravruttikaraNa) tAttvika rIte jotAM apUrva ja che; kemake apUrva karaNanI nikaTa che ane emAM vyabhicAra nathI. ema ceAgavettA samaje che. hAvAnA hisAbe enI pachI apUrvakaraNa thai gayuM. heAta, tethI samyaktva prApta thaI gayu` heAta. paNa samyaktva hajI sudhI kyAreya pragaTa thayu nathI e sUcave che ke pUrve kyAreya carama yathApravRttikaraNa Avyu nathI, te have astitvamAM Ave che, eTale Ane pUrve nahi thayela evuM 'apUrva" kahI zakAya. yathApravRtta - Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-39-40 : carama yathA pravRtta ] 1lI yathApravRttikaraNa carama eTale? :- dhUmADe UThe ja evo niyama nahi. emAM vyabhi vartamAna yathApravRttikaraNa paNa carama-chelle cAra che, dhUmADo uThe ya khare, ne na paNa UThe. -aMtima eTalA mATe che, ke have jIva A kintu jo emAM agni pragaTAvya, te dhUmADe UThe yathApravRtta zubha adhyavasAyamAMthI pAcho paDa ja, eTale kAinA agni pachI dhUmADAne vyabhicAra vAne nathI, paraMtu emAM adhika nirmaLatA- nahi, kintu avazyabhAva che. vyabhicAra viyoga prabaLatA lAvIne apUrvakaraNanA zubha adhyavasAya eTale ke vyabhicArane abhAva, arthAt avazya banAvavAnuM ja che. emAMthI vaLI adhikAdhika bhAva. jema baLataNanA agni para dhUmADo avazya nirmaLatA-prabaLatA vadhArIne AgaLa ani thAya, ema carama yathApravRttakaraNanI upara apUrva vRttikaraNa, aMtarakaraNa-karaNa ane samyaktvanA karA avazya thAya. mATe pUrve kahyuM tema jIva zubha adhyavasAya pragaTAvavAno ja che. ne A tyAM 2 thi dezathI pAcho na ja paDe, paraMtu apurvabadhuM ya jIvana mATe saMsAramAM pahela paheluM karaNanA parAkramathI graMthi bhedI ja nAkhe, graMthideza che, pUve kadIya nahi thayela tethI e badhuMya oLaMgI ja jAya. eTale ja yogavettAo A apUrva che. evA apUrvenI nikaTamAM utpanna cama yathApravRttakaraNane apUrva ja kahe che. thaI gayela carama yathApravRttakaraNanA zubha adhya (TA) zaiva kusthAnavojhanamAMvasAya paNa apUrva ja che. (mUla) prathamaM yadguNasthAnaM carama yathApravRttikaraNa addabhuta zAthI? : sAmAnyenopavarNitam / carama yathApravRttakaraNanA adhyavasAya apUrva che eTaluM ja nahi, hitu addabhuta paNa che kemake asyAM tu tadavasthAyAM pUrve kahyuM tema AmAM keTa keTalI addabhuta prAptio mukhyamanvathayogataH // 40 // thAya che. dA.ta. bhavAbhinaMdIpaNAnI oghadaSTine (TIkA) prathamamAdyaM yadguNasthAnaM mithyaaaMta, yogadRSTinI prApti, emAM yama-akheda- pdadazAhya samAjonoutamAme 'miviTI aSanI prApti, bhAvamaLanI atyaMta alpatAne -sAsAraNAi' iti lIdhe duHkhita jI para atyaMta dayA vagere vacanAt / arayAM tu traNa mahAna guNa, pAMca gabInI ArAdhanA, tadavasthAyAmityasyAmeva mukhya nirupacaritam / traNa avaMcanI prApti,...vagere vagere A badhI yukata rUAdu "varthomtaH" yaMgunamAM ghera addabhuta ane uttama prAptio che. e pamADanAra thAnopattariyuta mitrA 41 carama yathApravRttikaraNa paNa addabhuta ja kahevAya. (TIkAI-) ahIM ja guNasthAnakanI yojanA A carama yathApravRttakaraNa ane abhuta batAve che. prAptione prabhAva e che, ke have AnA para (gAthArtha-) je paheluM guNasthAnaka sAmA apUrvakaraNa Ave ja.A niyamamAM kazo pharaka nyathI guNasthAna tarIke varNaveluM che, te A ja nathI paData, kaze vyabhicAra nahi; eTale ke (caramayathApravRttanI avasthAmAM ("guNasthAna kAraNabhUta carama yathApravRttakaraNa te AvyuM, paraMtu zabdano artha ghaTI zakavAthI mukhya(mukhyArthaka) pachI kArya apUrvakaraNa thAya ke na thAya evuM che. bAkI to pUrvanI avasthAmAM "guNasthAna" anizcita nahi, apUrvakaraNa niyAmAM Ave jazabda aupacArika che.) dA. ta. lAkaDAM baLataNa bheguM te karyuM tyAM (TIkA-) zAstramAM "micchadihI sAsAya Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ] " [gidaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 NAI" evA vacanathI je paheluM yAne Adya nathI, tethI emAM uttarottara guNasthAna jevI tarIke mithyAdaSTi nAmanuM guNasthAnaka kaheluM che ke I cIja ja nathI. tyAre jIvamAM pAyAnI te sAmAnyathI kaheluM che. avasthA mithyAtvanI che. mATe ene ja pahelA tyAre A carama yathApravRttanI avasthAmAM guNasthAna tarIke lIdhuM. alabat AmAM ja mukhyapaNe "guNasthAna anaupacArika guNarathAna mithyAtvanA jorathI guNa jevuM kazuM nathI, tethI kahevAya. kema? to ke "anvarthagataH" arthAta ene mukhyapaNe nirupacaritarUpe guNarathAna na zabdArtha ghaTate hovAthI. evA prakAranI enAmAM kahevAya, upacArathI kahI zakAya, paraMtu kayAMka guNasvarUpatA hovAthI "guNanuM sthAna evuM mukhyapaNe vyavahAra thato hoya te bIje nAmAbhidhAna ghaTI zake che. A pramANe mitrA enI AMzika samAnatAthI ene upacAra thaI dRSTinuM varNana karyuM. zake. te e mukhya paNe vyavahAra kyAM che e vivecana : batAvavA mATe ahIM gAthA 40mImAM kahe carama yathApravRttakaraNanI ane pahelI mitrA racI che. che kedaSTinI avasthAmAM jIvane guNasthAna kaya ? te mithyAtva e guNasthAna che carama yathAkahe che, ene paheluM mithyAtva guNasthAnaka hoya che. pravRttikaraNanA guNonA lIdhe - je mithyAtva avasthAmAM paNa paheluM jIvane mokSa pAmavA mATe 14 guNasthAna guNasthAnaka kahevAya che te "guNasthAna" zabdano kenI pAyarIe caDavAnuM hoya che. emAM " miccha mukhya artha ahIM carama yathApravRtta avasthAmAM diDI sAsAyaNAI e Agama-vacanathI paheluM ela ghaTe che, kemake A avasthAmAM pUrve kahyuM tema micchAdaSTi guNarathAnaka, bIju "sAsvAdana' guNasthAnaka, trIju 'mizra guNasthAnaka, cothuM vagere guNo pragaTa thAya che. tethI carama yathA- - ogha daSinA aMdhakArano nAza, gaSTine prakAza, avirati samyagdaSTi guNasthAnaka,... e pramANe AgaLa vadhatAM 13muM "sagI kevaLI" ane | pravRttikara e guNenuM sthAna bane che. 14muM "egI kevaLI" guNasthAnaka pAme. jyAM sudhI A carama yathApravRttikaraNa eTale, enA aMte jIva sarvakarma kSaya karI mokSa nahotuM AvyuM tyAM sudhI te jIva oghapAme che. ahIM prazna thAya - - dRSTinA nazAmAM bhavAbhinaMdI hatA, pudgalAnaMdI - prava-AmAM paheluM "micchAdaSTi ene guNa IdriyonI khuzI-nAkhuzInAM kATale ja mApavAnuM hate, viSayAnaMdI hatuM. eTale ene te badhuM sthAna kema kahyuM? mithyASTipaNuM yAne mithyAtva rahetuM. jema artha lebhI vANiye badhuM paisAna e te deza che, ene guNanuM sthAna zI rIte kATale ja mApa, mAlanI le-veca kare, vepArI kahevAya? gharAka ke dalAla sAthe vAta kare-emAM e ja u0-DI je mithyAtva-sAsvAdana vagere jue, ke "AmAM mane pisAne lAbha thAya che 14 guNasthAnakanA nAmamAM paheluM 'mithyAtva ne?" are ! sagA-snehI-saMbaMdhI sAthe guNasthAna tarIke mUkyuM, te te sAmAnyathI vAtacIta karavAno prasaMga Ave teya e joze, mUkyuM che. kemake upara uparanA guNasthAna ke "AmAM mAre paisA kamAvAne samaya te batAvavA mATe mULa pAyAmAM kaI avasthAmAMthI nathI bagaDate ne?" basa, arthalebhI vaNikane e upara caDe che, e te batAvavuM ja paDe ne ? badhI vAtamAM paisAnI ja eka daSTi, ema jaDamAM te evI pAyAnI paNa avasthA ja e daSTinA aMdhakAramAM jIvane Idriyane Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtva e guNasthAna ? ] tapaNunI ja eka dRSTi. STi viSayA kema maLe, maLelA kema Take, aniSTa viSaye kema TaLe,...' -A ja eka lezyA, A ja eka lagana ! AmAM jyAM AtmA para dRSTi ja nahi, pachI guNa kacAMthI Ave ? viSayamUDhatAvaza jarUra paDye dayA ya kare, paraMtu enI mukhya cAMTa dunyavI viSayA para ke krayA-dAnAdithI sArA kiMmatI viSayasukhA kema maLe ?' e rRkhItA yA--DhAnADhi guNa paNa vAstavamAM AtmAne kA niLa bhAva nahi. 25 [ 193 e tA jyAre AghadaSTinA aMdhakAramAMthI bahAra nIkaLe ne caramayathApravRttikaraNanA prakAzamAM Ave, tyAre jIvanI dRSTi AtmA para ne paramAtmA para tathA tattva para jAya che; ne tyAM enAmAM guNa-sa'patti Ave che. enuM kAraNa ahIM mithyAtva bahu maTTha thayu... hAya che, tethI ja ahIM carama yathApravruttikaraNa-avasthAmAM evI guNasaMpatti pragaTavAne lIdhe 'guNusthAna' evA sAnta yAne sArthaka zabda-prayAga thAya che, ne te ghaTamAna che. ahI pahelI mitrA'- dRSTinuM vivaraNa pUru thAya che. - mitrA' cogadRSTi-vivecana samApta Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra. 'tArA ' yAgASTi (TIkSA-) adhunA tAroaMte / tayugrAha, (mUla) tArAyAM tu manAka spaSTaM niyamazca tathAvidhaH / anudvego hitArabhme jijJAsA tatvagocarA // 41 // (TIjJA -) sarayAM punardaEA / nimiyA 6 . 'manAk spaSTaM ' darzanamiti, ataH 'niyamazca tathAvidhaH ' zaucAdiricchAdirUpa eva " zaucasaMtoSatapaHsvAdhyAyezvarapraNidhAnAni niyamaH '' kRti vacanAt / tavatra dvitIyayonAr prativRttivi| mitrAyAM zvetamAya va,tathAvidhacoparAmAMmAvAna, tathAnudvego hitAmme pAralaukike'khedasahitaH / ata eva tatsiddhiH / tathA 'nijJAsA tattvoSA'DaaSata va, tapratiSayAnunukhya miti // 4 // (TIkA)-have tArA dRSTi vavAya tethI ahI gAtha! 41 mImAM kahe che, che. (gAthA) tArAdaSTimAM tA kAMIka spaSTa (bAdhaprakAza) hoya che, tevA niyama-pAlana hAya che, hitanI pravRttimAM udvega nathI hAtA, ane tattva sa MbaMdhI jijJAsA thAya che. (TIkA:-) tArA dRSTimAM te kema ? tA ke dana kAMIka spaSTa hAya che. ethI zaucAddhi (pAMca) niyama IcchAdi rUpa ja heAya che. kemake zauca-sa tASa-tapa-svAdhyAya-izvaradhyAna e niyame che, evu' ( pAtaMjaladana zAstranu' ) vacana che. tethI ahIM dvitIya yogadaSTi hAvAthI (niyameAnA) svIkAra paNa hAya che. mitrA dRSTimAM te enA abhAva ja hoya che; kemake tyAM tevA prakAranA kSayapazama nathI hAtA. eTalA ja mATe e tinI siddhi thAya che tathA tattva saMbadhI jijJAsA thAya che, (prathama dRSTinA) adveSa guNane lIdhe ja tattva svIkAranI anukULatA thAya che. vivecana :- ATha yAgASTimAM pahelI mitrA dRSTinA varNanamAM mahA vidvAna AcAya bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAje AtmAthI jIvane mATe bharacaka khAdya ane aMtara'ga anAdisiddha malina pariSuti vizuddha khanatI jAya. sAdhanAo pIrasI, jenAthI aMtarAtmAnI yogadRSTinA mukhya rAhu ja A che, ke tame AnA Ala ane tamArI AMtara pariNatine vizuddha vizuddhatara manAvatA cAleA. e manAvavA mATe mananA adhyavasAya adhikAdhika zubha rAkhatA rahe. adhyavasAya para khAsa e lakSa rAkhavAnu che ke manamAM azubha adhya vasAya jora na karI jAya, e mATe tIvra viSayANa ane ugra kaSAyanA Aveza para aMkuza rakhAya, enA vikAro ane teTalA zamAvatA javAya. adhyavasAya zubha rAkhavA mATe ja pahelI dRSTimAM jinApAsanA, AcAryAdi-upAsanA, dravya abhigrahe, zAstropAsanA....vagere vagere zubha pravRttinAM vidhAna karelA che. A zubha pravRttie karatAM karatAM jema jema adhyavasAya zubha cAlavA lAge, tema tema atarAtmAnI pariNati sudharatI sudharatI Ave; ne e zubha pariNati vadhatAM vadhatAM yogASTi vikAsa pAmatI jAya. eTale ja, pahelI mitrAdRSTi karatAM bIjI tArAdRSTimAM kevA vikAsa thAya che te have batAvavA tArAdRSTinuM ahIM varSoMna kare che. tArAdaSTimAM-- (1) mitrA karatAM kAMIka spaSTa da na heAya che. (2) pAMca niyamAnu pAlana heAya che. (3) hita-pravRttimAM udvega nathI hAto, Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. tArA daSTi :: kAMIka spaSTa darzana ] () tattva saMbaMdhI jijJAsA thAya che. hiMsA choDe che. paraMtu haiyAmAM hiMsA pratye have A dareka para cheDe vicAra karIe. glAnibharyuM valaNa nahi; kemake tavanuM ene * pariNatijJAna nahi, paraMtu mAtra pratibhAsajJAna (1) kAMika spaSTa darzana : che. evuM prabhubhaktimAM dunyavI svArthavaza prayatna mitrA dRSTimAM maMda darzana kahyuM hatuM. ahIM thAya paNa haiyAmAM enA pratye kharekhara Adara kahe che ke tArASTimAM kaMIka spaSTa darzana heya na hoya. A oghadaSTinI pratibhAsa dharUpa che. daSTi eTale darzana; darzana eTale bedha. paristhiti che. tyAre yogadaSTimAM hita-ahitane zAne badha? te ke AtmAnA hita-ahitane dha thAya te AMtara pariNatirUpa bodha thAya che. bodha. eTale ke popaTiyuM jJAna yAne pratibhAsa arthAta hita-ahita pratye tevA tevA Adara jJAna nahi, kina, aMtaramAM pariNAma pAme glAni bharyA valaNavALa bodha thAya che. AnuM ja evuM arthAta aMtarAtmAnI pariNatirUpa jJAna. nAma daSTi che, darzana che. mitrA dRSTimAM maMda arthAta je hita-ahitane jANe che, tene darzana hatuM enA karatAM tArA dRSTimAM kAMIka anurUpa aMtarAtmAnI pariNati bane. spaSTa darzana thAya che tethI haiyAmAM hitAhita dA.ta. jANyuM ke hiMsA ahitakArI che, pahelAM je glAni-AdaranuM valaNa hatuM, enA te haiyAmAM hiMsA pratye glAnine bhAva hoya, karatAM have prabaLa AdaranuM valaNa bane che. dhRNAnuM valaNa hAya tAtparya, hiMsAnuM jJAna dA. ta. prAthamika zALAmAM vidyAthI bhaNaye hiMsA pratyenI dhRNAvALuM heya. ema jANyuM ke ke aMgrejoe ApaNuM bahu bagADyuM che, paratmAtmabhakti AtmAne hitakara che, te haiyAmAM to e jANIne ene aMgrejo pratye abhAva thAya e bhakti pratye Adara-AlhAdane bhAva hoya che. paraMtu e vidyAthI AgaLa vadhatAM meTrikamAM bhakti pratye Adara-yukata tinuM jJAna thAya. AvyA ane arthazAstranI tathA Arya-saMskR A parathI samajAze ke oghadRSTimAM tinI daSTie aMgrejoe kevuM kevuM bagADayuM e kayAreka svArtha vaza hiMsA cheDe, ane prabhu vizeSa jANavA maLatAM, have ene aMgrejo pratye bhakita Adare, eTale tyAM bedha te thayo ke abhAva vadhI jAya che. basa, A rIte hitAhita hiMsA ahitarUpa ane prabhubhakti hitarUpa pratye mitrA dRSTimAM je valaNa hatuM, te have paraMtu e bodha pratibhAsarUpa che, AMtara pari. tArA daSTimAM, bedhaprakAza vadhI javAthI, tIvra tirUpa nahi. kemake haiyAmAM hiMsA pratye kazI bane che, eTale hiMsAdi ahitakara to pratye glAni nahi, lAni bharyuM mAnasika valaNa ja nahi. glAni-napharata vadhI jAya che. ema prabhu-bhakti ema bhakti pratye Adara nahi, AdaranuM Adi hitakara tane pratye AdarabhAva-AlhAda valaNa ja nahi. te pUche, ke vadhI jAya che ane AnuM ja A phaLa che kepravarte pachI e hiMsA choDe zA mATe? (1) e AtmA have pAMca niyamone khapa kare che. ne prabhubhakti Adare zA mATe ? (2) hita-pravRttimAM ene udveganathI thatuM, ane u-viSayasukhanA svArthathI e ema kare (3) bIjI trIjI jijJAsAo paDatI mUkI che. haiyAmAM hiMsA pratye kharekhara glAni nathI, tavanI jijJAsA kare che. kintu jue che ke je hiMsA chaDuM, sAdhu hita-ahitakara taravanuM A dazana ne thaIne ahiMsA pALuM, te maphata khAvA maLe, haiyAnuM enA pratye A valaNa, e ja sAcuM ne lekamAM mAna-sanmAna maLe eTale e Atma-darzana che, Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 bAkI A vinA korA zuSka AtmadarzananI nanI sAthe haiyAmAM AtmAnA bhayaMkara ahitarUpa je vAta kare che, te bicArA bhIMta bhUle che! lakSmI, kArakhAnuM vagere pratye rahelI huMpha, kemake eka bAju evI vAta karavI che ke huM AkarSaNa, AdarabhAva evuM bolAve che. mATe ja be kalAka dhyAnamAM besuM chuM, ne AtmAnuM evA zuSka ane banAvaTI AtmadarzananI vAtamAM dhyAna karuM chuM, ane have mane Atma-darzana lebhAI javA jevuM nathI. paNa jainazAsana thAya che," ne bIjI bAju AtmAne khataranAka gaNimAM jevA darzananuM varNana kare che, ene dhana-viSa-parivAra mAnapratiSThA vagere para abhyAsa karavA jevA che. karavAnuM A che - hayAmAM AkarSaNa eTaluM ja UbhuM che, keI enA dhana-mAla-milakata, managamatA viSaye, ane tarapha evI glAni napharata ke akaLAmaNa nathI, patnI-putrAdi parivAra vagere e AtmAmAM paLe te pachI eNe AtmAnuM zuM darzana karyuM ? paLe rAganuM jhera ja nAkhanArA che, to e badhAmAM evA zuSka banAvaTI AtmadarzanavALo bhayaMkara anarthanAM darzana kare, darzana paNa kaMpAkadAca kArakhAnA mAlika haze, to enA rIvALuM kare, ke "ararara ! A badhA jamelAnA haiyAmAM ene kaze valopAta nahi hoya ke paLepaLanA rAganA jhera upara mAre samaye samaye hAya ! A SaTUkAya jene kaccaraghANa kADhatuM kevA Dhagalo pApanA baMdha ane rAganA azubha kArakhAnuM me kayAM ubhuM karyuM ! have e yAvacaMdra anubaMdha bAMdhyA karavAnA ! mAru bhaviSya kevuM divAkara cAlyA karIne jIvenI kevI kAyamI duHkhada!" paheluM je ahitakara padArtha-pravRttimAM saMhArabhUmi banaze !" nA, A kaze vale. A darzana thaze, te ja pachI hitakara tatva pAta nahi. devAdhideva arihaMta paramAtmA, sadguruo ane jyAM vipula sthala-sUkSma jIvonI hiMsA dAnAdi dharmamAM AtmAnA mahAna udayanAM darzana pratye glAni nahi, tyAM Atma-darzana kevuM? thaze, darzana paNa "aho ! A mArA kevA kadAca aMtakALe kArakhAnuM chokarAne bhaLAvI tAraNahAra ! kevA mane sadgati sajIvana ane daI pote jAta mATe ene zirAve, to te 2 aMte mokSane apAvanAra !" ema ahobhAva paNa upara chalakuM, kintu hiMsA pratyenA kAramA ane romAMcaka AlhAdanA anubhava sAthe thaze. vApAtavALuM nahi kemake dhAro ke e ja vakhate jIvane anAdinA adhaHpatanamAMthI uddhAra zANe chokaro che ema kahI de ke " bApujI A hitAhitanA ne A heya-upAdeyanAM mAre A pApakArakhAnuM joItuM nathI, tame ene hRdayabhedI darzanathI zaru thAya che; vecI nAkhI pesA karI lI, nahitara tamArI e ja sAcA AtmadarzananI zarUAta che, pachI huM to bhale ne kareDanuM kArakhAnuM paNa yogadaSTinA vikAsamAM A darzanane vikAsa 50 lAkha rokaDA maLatA haze te, eTalAmAM sAdhavAne che. pahelI mitra-daSTimAM e maMda ya phaTakArI nAkhavAne" te e vakhate pele apaSTa darzana hoya che, ane bIjI tArAdaSTimAM vosirAvanAro bApa zuM kahevAne? AvuM ja kAMIka spaSTa darzana hoya che. kAMIka ke "bhAI! evI mUrkhAI na karIza, meM keTalI mahenata ane keTalI rakama ghAlIne A pahelI daSTimAM A darzanane prabhAva e paDyo ke jIvanamAM ahiMsAdi pAMca yama Ave A UbhuM karI vikasAvyuM che? ene khyAla kara." che, je IcchAga, pravRttiyega vagere cAra A keNa bolAve che? zuSka Atma-darzana kakSAmAM vikAsa pAmatA hoya che tyAre bIjI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcuM Atmadarzana : sUkSma jIvonI dayAH ] | 107 tArAdaSTinA kAMIka spaSTa darzanane A prabhAva hAu, AvI gabharAmaNa, na thAya e mATe paDe che ke jIvane zauca, saMteSa...vagere pAMca ahIM spaSTa karyuM ke zaucAdinuM pAlana te pachI, niyamanI prApti thAya che, ne A niyama paNa paNa ApaNAmAM enI zuddha icchA jAge che? IcchAga, pravRttiga, vagere cAra veganI te ya ApaNe bIjI daSTimAM AvI zakIe chIe. kakSAnA vikAsarUpe Ave che. eTale pahelI A IcchA kevA kevA zaucanI, kevA kevA gadaSTimAM pAMca yamanuM kahyuM tema ahIM e saMteSanI vagere kevA kevA pAMca niyamanI hoya, pAMca niyamonuM paNa pahele tabakake evuM pAlana e mATe ene Ache paricaya joIe. na heya, chatAM paNa je enI sAcI zuddha pAMca prakAranA niyama che, zauca, saMtoSa, IcchA hoya, jIvanamAM e zauca, saMtoSa, vagere tapa svAdhyAya, ane Izvara praNidhAna-emAM, lAvavAnI manamAM tatparatA hoya, teya IcchA (1) zauca:yeganA gharanA A niyama jIvanamAM AvyA zauca eTale bAhya tathA Abhyantara pavigaNAya. eTale, tratA, dravyazauca ne bhAvazauca. dravyazauca zarIrane jema pahelI dRSTi te hajI AtmAnA pANI vagerenA nAnathI thAya, nahAI-dhoI udayanuM paheluM pagathiyuM che, eTalAmAM zuM svaccha banAvelA zarIranI pavitratA e dravyazauca ahiMsAyama, satyayama, bahmacaryayama, vagerenuM che. bAhya zauca che. tyAre AtmAmAMthI ati pAlana AvI jAya?"--e prazna nathI rahetuM, kAma-krodha-lebha vagere mala-malinatA kADhI kemake bhale ahiMsAdinuM pAlana-pravRtti nahi, nahi nAkhavAmAM Ave, e Abhyantara zauca che, kintu "mArAmAM e ahiMsAdi kayAre Ave!" bhAva zauca che. evI enI aMtarathI zuddha IcchA-jhaMkhanA paNuM AdA zaucamAM kAyAne cakakhI karavAnI che. jAgatI rahe, to te paNa pahelI kakSAne Abhyantara zaucamAM manane cekhuM--pavitra karaahiMsAdi yama che. e rIte ahIM bIjI vAna che. zI rIte thAya? "anaMta anaMta dRSTimAM A zauca saMteSa vagere niyama mArAmAM kALathI mana malina rahevAne TevAyeluM che, ene kakyAre Ave !" evI enI aMtarathI zuddha kevI rIte pavitra banAvAya?" te ke lakSa IcchA-jhaMkhanA paNa jAgatI rahe to ya te rAkhIne banAvAya, ane te meka para khAsa pahelI kakSAnA zaucAdi niyama che. matalaba, lakSa rAkhIne banAvAya. yama zuM niyama zuM, ke koI paNa dharma parastrI-dazanathI kema bacAya ? - sAdhanA zuM, enI 4 kakSA-1, IcchA, 2. dA. ta. parastrI sAme AvI, mana ene pravRtti, 3, dhairya, 4, siddhi, jevA lalacAya che, paraMtu e ja vakhate khAsa A eTalA mATe spaSTa karavuM paDe che ke lakSa rAkhIe ke AmAM zuM jovA jevuM che? ahIM ApaNe have zauca vagere pAMca niyamanuM anaMtIvAra anaMtI strIe joI che, ahIM zI AchuM svarUpa vicArazuM tyAM manane hAu na navI jevAnI che? vaLI jevuM hoya te ughADI lAge ke "hAya! AvuM kaDaka zauca, A ucca AMkha karatAM baMdha AMkhe meTI IMdrANI joI saMtoSa, vagere niyama lAvavAnA? te tenuM zakAya che, paNa emAM jovA jevuM che ja zuM? te hAla mArAmAM gajuM dekhAtuM nathI, pachI strI-darzanathI mana rAga-vihavaLa bane che. manamAM mAre bIjI daSTimAM AvavAnuM che ane ?" A strIne pheTo pakaDAya che, jenAthI bhagavAna bhulAya Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 che, temaja AtmAnA zAna-darzana-caritra guNamAM jema maitrI-karuNa-prada vagerenI bhAvanAthI kazI vRddhi te nahi, paNa hAni pahoMce che!" thAya. mana a-maitrI, vaira, virodha, aMTasa -Ama vicAravAthI mananI parastrI jovAnI vagerethI malina bane che. maitrI sarva jIva pratye malina vRtti zAMta thaI jAya che. mana pavitra snehabhAvarUpa che. enAthI pelA verAdinA mela rahe che. sApha thAya che. ema che pratye dveSa-kaThoratA- ema bahAranuM ApaNuM kazuM bagaDavA para IrSyA vagere, e mananA kacarA che. e karuNa gusso karavAne mATe AvyuM. e vakhate e ane pramedabhAvathI sApha thAya, ema bIjAnI lakSa rahe ke "A bahAranuM bagaDayuM e ochuM vahI vAMcavI, pArakAnI paMcAyata karavI, paranA kiMmatI che, enA karatAM mAruM mana mahA doSa joyA karavA, e badhe manane maLa che. kiMmatI che, te cethI upekSA bhAvanAthI e badhuM lakSamAM ja na bahAranuM bagaDavA para mArA mahA kiMmatI levAya, ne ethI mana nirmaLa rahe che. manane bagADuM? Ane mahAna lAbha ke ke potAne sarva mana kema na bagaDe ? : jIva maMtrIbhAva sAcavavA mATe bIjA sAthe ane bahAranI moTI mahelAtethI ke sata.. ragaDA-jhagaDA nahi karAya; gharAkane Ubhe cIranathI ya sadgati nathI maLatI, ke e bagaDI vAnuM nahi bane; svArthamAyAmAM keinI pratye jatAM durgati nathI thatI, paraMtu mana bagaDavAthI pakSapAta karavAnuM nahi karAya are ! dati ja maLe che. temAM ya avasara AvyuM sUkSma jIvo pratyenA snehabhAvathI vadhu TheTha narakanA pAsaporTa phATe che ! prasannacaMdra paDatA zakha-AraMbha-samAraMbha ke jemAM rAjarSie je mana bagADavuM, te e sAtamI asaMkhya sUkSma jIvonA kaccaraghANa nIkaLe narakanAM pApa bAMdhatA thaI gayA ! paNa pachIthI che, e nahi karAya, e mananI pavitratA mana sudhAyuM, vadhu ne vadhu pavitra karatA gayA. zauca lAve che, te aMte kevaLajJAna laI UbhA. zauca e rAga-dveSanuM ne mananuM niyamana na laI jAve mekSamAM re. karatuM hovAthI niyama kahevAya, anahI naraka majhAra; mAnA ne mananA meTA kaMtharA che meTA je mana sudharavA para gati ne bagADavA mela che rAga-dveSa ane moha enI sAthe lAgelA para narakAdi durgati sarjAtI hoya. e mana kacarA che. hAsya-zeka, ane rati-arati vagere keTaluM badhuM kiMmatI ? "evA mahAkaMmatI manane je maitrI Adi bhAva ane bhAvanAo vika zA sAru gussAthI ke abhimAna vagerethI sAvavAmAM Ave, ema vairAgyabhAva ane vairAgyanI bagADuM ? - Ama lakSa rakhAya, te mana bagaDatuM * anityatA AdinI bhAvanA vikasAvavAmAM aTakAvAyane kSamAda bhAvathI pavitra rAkhI zakAya. Ave, te A rAgadveSa vagere kacarA para niya - mana Ave che. e ochA thavAthI mana nirmaLa maitrIAdi bhAvathI mahAna lAbha : bane che. ne Abhyantara zauca nAmane niyama kacarA sApha: siddha thAya che. Ama zauca e rAga-dveSanuM ne zauca eTale AtmAnuM ne mananuM zucipaNa, mananuM niyamana kare che, tethI zagane niyama pavitratA. e zenAthI thAya? te ke kSamAdinI kahe che. maitrI Adi tathA anityatA Adi Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. tArAmAM 5 niyama : zauca saMtoSa ] [ 99 bhAvanAothI e siddha thAya che, ne emAM jIvamAM navI bhIkha cAlu ja che. tyAM saMteSa keLavavAne tamoguNa tAmasa prakRti tAmasIvRtti dabAIne che. "saMteSa eTale maLelAmAM mAtra dharapata sattvaguNa sAtvika prakRti vikasatI Ave che. nahi, kintu maLeluM ghaNuM lAge. manane ema thAya ke "mane mArI lAyakAta karatAM vadhu maLyuM (3) prakRti : che, mArA karatAM bIjA sArA keTalAyane ATaluM jIvanI prakRti traNa,tAmasa, rAjasa ane ya nathI maLyuM, te huM zuM kAma epa sAtvika. guNa traNa,-tame guNa, rajoguNa ane A mAnuM?" ema je manane maLelAmAM ghaNuM satvaguNa. "tAmasa prakRti-tameguNa e jIvane mAnavAne saMteSa rakhAya, te vAte vAte AtmAnuM aMdhAruM rAkhI kAma-krodha lebha, manane ochuM AvavAthI je saMkalpa-vikalpa mahamada-mAyA, indriyanI tuSTi-puSTi, ane cAlatA hoya che, enAthI bacI javAya che. dehAdhyAsa vageremAM ramata rAkhe che. tyAre evuM manane e lAgI vadhunI vyartha gaDa"satvaguNa yAne sAtvika prakRti e jIvane dayA mathalamAM manana DahoLavuM, enA karatAM saMteSa dAna-saMteSa-saMyama-kSamA-paramAtmaprIti vage. mAnI manane mahAne puruSa mahAsatIonA remAM ramata rAkhe che. "rajoguNa pravRtyAtmaka Atma-parAkramamAM parovavuM zuM khoTuM? are! che tethI tame guNa ke sattvaguNa bemAMthI jenuM 5-25 navakAra gaNI levAmAM manane rokavuM jora vadhAre, enA pakSamAM rajoguNa besI enI pravRtti karAvanAre che. zaucamAM A karavAnuM che, zuM khoTuM? sattvaguNa vikase evA pavitra bhAva keLavavAnA saMtAthanI bahuM jarUra che, kemake uparanA je che, pavitra bhAvanAo karavAnI che. traNa niyama tapa-svAdhyAya-bhagavadyAna-e je vAta A che, pAMca niyamamAM pahele niyama manane saMtoSa haze te ja sArA sadhAvAnA che. manane saMteSa ja nahi hoya to "khAuM, maLe zauca, emAM mana pavitra rAkhe, rAkhavA mathe. eTaluM khAuM, maLe eTalI cIja khAuM evI pAMca yamamAM ahiMsAdi, eTale hiMsAdi 6 vRtti rahevAthI pachI tyAga-tapa zuM karI zake ? pApathI nivRtti karavAnI che, pAMca niyamamAM are ! karavAnI vRtti ya nahi thAya. zabhamAM pravRtti karavAnI che. emAM pahelI pravRtti asaMtoSathI pIDAtuM mana tyAga-tapa manane cekhuM pavitra rAkhavAnI pravRtti. -svAdhyAya-prabhubhakti vagere sAdhavA mATe manane tIrthakarAdi pUrva puruSanA jIvana muDadAla banI jAya che, prasa gemAM ramatuM rAkhavAthI pavitra bane. tema a-saMteSamAM bIjAnI AgaLa ema AgaLanA niyama kaheze te tapa-svAdhyAya dInatA, cATa, cApalusI...vagere halakAIomAM vagerenI pravRttithI mana nirmaLa rahe, pavitra paDavuM paDe che. mATe saMtoSa nAmane bIjo niyama rahe. A zauca e pahele niyama, sAdhave jarUrI. ethI mana vyAkuLa vyAkuLa nahi (2) saMtoSa : thAya. bIje niyama "saMteSa" keLavavAne che. saMteSa e adbhUta niyama che. emAM mananuM mana anAdinuM bhukhAravuM che. game teTaluM maLe evuM niyamana thAya che ke enuM mukhAravApaNuM te ya mana dharAtuM nathI, hajI bIju joIe enI dInatA, ane vAtavAtamAM ene ochuM che ! nitya navI prabhAte mananI navI ugharANI AvavuM,vagere aTakI jAya che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 A saMteSa lAvavA mATe eka vicAra mAnI lIdhuM, pachI bhukhAravApaNuM ke kAyaratA A che, ke jyAre ApaNane bahAranuM kaI paNa zAnI Ave ? manane ochuM zAnuM Ave? sAruM-narasuM ApaNuM bhAgya pramANe ja maLa- ema saMtoSathI ahIM ya sukhI thavAya, ne e vAnuM che, te pachI vadhu paDatA lAbha-asaMtoSa. saMteSa-bhAvanA sArA avasAyathI UbhA thayelA ne valakhA mAravA nakAmA che, mAthe paDavAnA puNya ane susaMskArathI paralokamAM paNa sukhI che. tethI ApaNane je maLyuM temAM "sarasa thavAya. *0. K. karIne cAlavuM. te tethI saMtoSa saMtoSathI ahIM sukhI eTalA mATe ke je jaLavAI rahe. dA. ta. keIne maLavA gayA, ne saMyoga banI Abe, e mArA puNyAnusAra eNe dhULamAM besADayA, te saMtoSa levAne ke barAbara che, mATe mAre "sarasa ja mAnavAnuM sarasa, rAga nahi thAya je besavA sAruM Asana evuM manane nakakI rAkhyuM hoya, tyAM pachI duHkha ApyuM hota te rAga thAta, enAthI bacyA, karavAne kAraNa ja na rahe. tethI e sadA sukhI sarasa !" rahe. Ama je jyAM ne tyAM "sarasa karatAM saMtoSathI ahIM sukhIne eka dAkhalo juo. AvaDe te saMtoSa rahevAthI (1) manane khina dukhiyAruM na thavuM paDe (2) mana prasanna rahe visanagaramAM eka bhAIne jamatI vakhate maunane niyama eTalA mATe ke khAvA jevI ane (3) anAdinA uchuMbala mananuM ne tuccha vastuna guNadoSA gAvAnI halakI pravRttimAM AtmAnuM damana thAya, na paDAya. ekavAra evuM banyuM ke chokarAnI zrI uttarAdhyayana sUtra A ja kahe che, vahae garama garama eka jeTalI pIrasI, pachI appA ceva dameyanvo bIjI pIrase e pahelAM kAMIka kAma AvyuM te appA hi khalu duddamo bahAra gaI, ane kAmanI vyagratAmAM pAchI AvI bIjI roTalI pIrasavAnI bhUlI gaI, appA daMto suhI hoi ne sIdhe bhAta pIrasya. sasaro cAra relIne gari-soI parI ja che gharAka, hajI eka ja khAdhI che, paNa bhAta pIraarthAt pitAne AtmA ja damana karavA sAthe te jamatAM na bolavAne niyama che eTale gya che, kemake jagatamAM potAnA AtmAne ja kaze uMkAra karyo nahi, bhAta khAI laI UDIne damavAnuM muzkela che. bAkI. pitAnA kAme lAgyuM. damana karAyela AtmA ahIM ane para. tyAM vahane yAda AvyuM. te zANI hatI lakamAM sukhI thAya che, eTale aphasesa karatI sasarAne kahe "bApujI! je badhuM "sarasa "vAha vAha karatAM AvaDe Aja te meM julabha karyo. tamane ekaja roTalI te manane saMteSa rahe, ane ethI pAra vinAnI pIrasI, ne pachI kAmanI vyagratAmAM bahAra bhUkha ane lAlasAovALA svAtmA para damana jaI AvI bIjI roTalI ja pIrasavAnI bhUlI Ave. pachI kayAMya kaThaNAIna lAge, muzkelI gaI te tarata bhAta pIrasyo! Aja tamane meM na lAge, "A mane na phAve evI kAyaratA- bhUkhyA rAkhyA. mArI moTI bhUla thaI gaI.' kaMgALiyatatA na Ave. saMteSa che eTale je sasare kahe "are! emAM zuM che? sAMje banyuM, je maLyuM, ene "sarasa" "O, K. kayAM nathI khAvAnuM ? tamAre kAma keTalA? Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. niyama tapa: ] emAM AvuM banI ya jAya. mane ze| vAMdhe nathI, manamAM kAMi lAvaze. nahi.' A sASathI sasaro vahunA dilamAM keTalA Adara bahumAnathI jaDAI gayA haze ! (3) ta5 :-- 8 khAuM khAuMnI saMjJAmAM vikalendriyanA avatAra :-- trIjo niyama tapa che, tapa aneka prakAranA che, upavAsa, Aya'khila, ekAzana, biyAsaNa... vadhumAM chaThThuM aThThama Adi. miThAi-phrUTa pharasANu vagerenA tyAga e paNa tapa che. jIvanamAM hAlatAM ne cAlatAM eka yA khIjA tapanI ne tyAganI jarUra che; jethI anAdinI rAkSasI AhAra- saMjJA ne rasasa'jJA para kApa paDe. nahitara AhArasaMjJA bhUDI,--khAuM khA"nA bhAva rakhAvI kIDIma'kADA- DAMsa-macchara vagerenA avatAra apAve ! jevA bhAva tevA bhava. kasattA jANe kahe che tAre khAu' khAu' ja joie che ne ? te! Ava, A kIDI vagerenA avatAra sArA che, AkhA divasa khA-khAnI lezyA raheze.' AhAra sa'jJAnA pApe maccha ta'duliyA ! :- zAstro kahe che, AhAra saMjJAnA joramAM jIva jo ta uliyA maccha thayA tA mananA pApanA pAra niha rahe. enI taMdula cAkhA jevaDI kAyA, paNa moTA magaramacchanI pAMpaNa para beTho beTho zuM kare che? khAi--pIne mAM phADI ArAmathI paDelA e meTA matsyanA mAMDhAmAM pANInA mAjA sAthe seMkaDo mAchalIo pesatI meAjuM pAchuM vaLavA sAthe premakuzaLa bahAra nIkaLI jatI joi taMduliyA maccha irSyAthI maLe che ke " hAya ! A kevA mUrakhA ATalI badhI mAchalI saheje mAMmAM AvelI choDI de che? AnI jagAe huM hAu te eka paNa mAchalI na cheDu, adhI gaLI jAuM ! ' kevI rAkSasI AhAra-saMjJA ! vaLavAnu kAMI che? 26 [ 201 kazuM ja nahi, ne mananA pApe narakanA bhAtAM bAMdhavAnAM ! kahe che ne, " mananA pApe re maccha ta MduliyA, jue marI sAtamI jAya, catura nara ! zrI jinavANI hA bhaviyaNa ! cittadho." jinavANI kahe che, tapathI AhAra-sajJAne dA. tyAgathI viSaya- saMjJAne kacaro, nahitara dekhA,-- agni jo tRpte IMdhaNe, nadIe je jaladhi purAya; te jIva 66 bhAgatAM, viSayasukha e tRpta thAya." agnimAM baLataNa nAkhye rAkhA agni dharAya nahi, zAMta na thAya, ema AhAra-saMjJAmAM game teTalI vAra khAe AhAra-sajJA zAMta paDe nahi. anatA kALathI nadIoe samudramAM keTalA pANI nAkhyA ? samudra dharAyA ? nA, e te sadAnA UNA ja che. ema jIve janama janama khAvAno pAra nathI rAkhyuM. A janamane hisAba mAMDe, keTalI roTalIo khAI nAkhI ? 40 varasanI uMmara hAya, te rojanI sarerAza 4 roTalI lekhe varasanI 14401500, 40 varasamAM 60 hajAra roTalI khAi nAkhI ! chatAM jIva navA divase bhukhAravA te bhukhAravA ! nadIethI jo samudra dharAya te khAvAthI jIva dharAya. mane nahiM e, dharapata khAvAthI nahi, tyAga-tapathI thAya. bapAre khAdhuM evu ke sAMje na khAie teA cAle evuM che, teA khAdhA pachI tarata tivihAra, have pANI sivAya badhuM badha, ema tyAga thAya. rAja na ane te ya e divasa khAdhuM ne trIje divase tapa, Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] [ yogadaSTi samuracaya vyAkhyAne-bhAga 2 karAya, ema tapane abhyAsa joIe. 24 tapa thAya. eka bhAI roja jinamaMdira prabhupUjA tIrthakara bhagavAnanAM kalyANaka divase tapa, parva. karavA jAya te pahelAM ghare eka kalAka pUjana tithie tapa, guru maTAgurunA viraha-divase kare, ne enA aMte e divasa mATe pAMca tapa, are ! reja paNa prabhunAM darzana-pUjana vastunA tyAgane saMkalpa karI le che. eka kalAka maLyAM enI kRtajJatArUpe kAMIne kAMI tyAgane sudhI pUjanamAM zuM karatA haze? A- pUjA-stotra-japa-dhyAna--laya pUjA keTisamaM stotra, gAthAnI mALA; 4. bAda 24 tIrthakara bhaga vAnanuM samavaraNamAM dezanA ApI rahyA che e stotra-koTi samo ja paDI rIte dhyAna; 5. te pachI 24 prabhune pitAnA japa-keTi samaM dhyAna, AtmAmAM laya ciMtave. te pachI dhyAna-keTi sabhyo laya ..? (3) have pArzvanAtha prabhunuM 1. pUjana karI, AmAM pUjanamAM--pUjA, tetra, japa, dhyAna, 8 - zrI pArzvanAthAya nama:nI mALA, jApa pachI 2. uvasaggaharaM stotra bhaNe. pachI, 3. ane layane krama batAvI, emAM uttarottaranuM karavAne. 4. pachI pArzvanAtha prabhunuM dhyAna kare; pUrva pUrva karatAM kroDagaNuM phaLa batAve che, ane 5. prabhune pitAnA AtmAmAM laya ciMtave. eTale pUjanane A kama che. temAM pahelAM saklIkaraNa-AtmarakSA-pAMca tatvazuddhi, vagere ja te pachI karI lIdhA pachI, (4) zAsana devatA padmAvatInuM pUjana(1) pahelAM arihaMta sAmAnyanAM pUjA- stotra-japa-dhyAna ane laya ciMtave. e pachI stotra-japa-dhyAna-laya. pUjAmAM aSTaprAtihAya "AjJAhIne kiyAhIna..." lekathI pUjanamAM -yukta arihaMtanuM vAsakSepathI pUjana kare, e kSaNa kSati mATe kSamA mAgI arihaMta AdinuM pU. pachI (2) arihaMta sAmAnyanuM namutthaNuM : darzana pUjana stotra-jApa-dhyAna Adi maLyAnI stotra bhaNe. pachI (3) "jI hI aha" nemanI kRtajJatArUpe AjanA divasa mATe tatkAla manamAM mALA gaNe e japa. pachI (4) dhyAnamAM azoka je phure te eka miThAI, eka phaLa, eka vRkSa surapuSpavRSTi e kamathI kalpanAmAM ari. pharasANa, eka zAka, ane eka vigaI vagerenA haMta prabhujInI AsapAsa ekeka prAtihAryA tyAgane saMkalpa dhArI le. A tyAga eka goThavatA jAya, ane evA pUrA aSTaprAtihAyathI prakArane tapa che. sahita arihaMtanuM dhyAna kare. te pachI (5) kalyANakanI jinabhakti :arihaMta vItarAga prabhune pitAnA AtmAmAM covIsa tIrthakara ApaNA parama upakArI laya ciMtave. e pachI che, tethI darekanA 5-5 kalyANakanA divase kRta(2) have 1. vIsa tIthI kara bhagavAnanuM satArUpe ekAsaNuM vagere kAMI paNa tapa karIe. vAsakSepathI pUjana; pachI 2. lagnasanuM spaSTa e na bane te rasatyAga karIe, vadhu dravyastotra bhaNe. te pachI 3. legasa para "namo saMkSepa karIe, kamamAM kama e prabhunA kalyANakanI cakavIsAe thiyarANuM " nI athavA pahelI mALA te avazya gaNIe, za, Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA-stetra-japa-dhyAna-laya ] [ ra03 bAkI eka yA bIjA prakAranA tapathI jIva pra. khAnapAnanAM dravya ane rase game pAcho kema paDe che? ene khabara nathI ke teTalA uDAve emAM svAdhyAya ane paramAtma "A uttama janamamAM AtmAne sArika ciMtanane kayAM vadhe Ave che? banAvavAnuM mahAna kartavya che, tapanA sArA u0-bahAranA viSayanI niraMkuza khaNajaabhyAsathI AtmAnuM satva vadhe che, AtmA AturatA-abhilASAmAM pakaDAyelAM manane hada sahiSNu bane che.' vinAnA viSayenI lAlasA che. tethI svAdhyAya - tyAga-tapa na karavAthI AtmA savahIna ane Izvara-dhyAnamAM mana sAru eMTI zake ja muDadAla banyo rahe che. nahi. bAhya dravyanA bahu svAda lUMTavAnI chUTavAlA manane svAdhyAyamAM e svAda zAne pAMca niyama e "niyama zAthI kahevAya che: AvI zake ? tethI te bhagavAna dIkSA laI cha ci-saMteSa-tapa vagerene niyama eTalA prakArane bAhya tapa baha karatA ane svAdhyAyamATe kahyA che ke enAthI mananuM niyamana thAya, dhyAnamAM rasapUrvaka lIna rahetA. bahArane rasa saMyamana thAya che. mana anAdinuM udbhUkhala che. ocho thAya te ja Abhyatara svAdhyAya kaI jAtanA niyamana vinA e game tyAM rakhaDe ane Izvara-dayAnamAM rasa Ave. che, game tevA icarApaTTImAM rame che. tyAM tyAga ane tapathI bAhAne rasa kAbumAM Atara zocane abhyAsa kare eTale mana Ave che. nahitara Idri ceTTI che. te aMkuza niyamanamAM Ave che. ema, vinAnI hoya, te manane pitAnA viSayamAM saMtoSamAM paNa mana para niyamana thAya che. sahelAIthI tANI jAya che. pachI e mana svA. a-saMtoSathI mane game tema Akula vyAkula dhyAya-dhyAnamAM sthira zI rIte rahI zake? thatuM hoya e saMteSathI arthAt "badhuM barAbara bauddhono tapa-virodha :che karavAthI mana niyaMtrita thaI svastha rahe che. eTalA ja mATe bauddho je tapanI TIkA karI vaLI saMtoSa che eTale "A mane na phAve, te mAtra dhyAnane Agraha rAkhe che, te kahe che AvAthI ke ATalAthI mAre na cAle," AvI tame tyAga-tapa-karavA jAo, dA. ta. upavAsa mananI yathecchacAritA nathI rahetI. mana para karo eTale bhUkha lAgatAM ke zarIra dubaLuM paDatAM mane badhuM phAve. mAre sAmAnyathI ya cAle la, manane khAnapAnanA vicAra Ave, pachI tame ochAthI ya cAle," AvuM niyatraMNa karI devAya - AtmA-paramAtmAnuM sthAna sthira manathI zI che. e "saMtoSa' niyamane prabhAva. ema, rIte karI zako? e te zarIrane TaMke Take tapamAM paNa mana para niyamana thAya che. managamatA khAna-pAna-rasa ApI de eTale anAdinuM ghaDIepalake "khAuM khAuM" karanAruM saMtuSTa mana nirAMte dhyAnamAM sthira thaI zake, mana aMkuzamAM Ave che, ema niyamamAM rasa- bauddhone javAba: tapane prabhAva - tyAga, tathA khAnapAnane kA uDAvavAnI A bauddhone bicArAne khabara nathI ke mane vRttinuM niyamana thAya che. tyAga-tapanA abhyAsathI manane evI samAdhiAgaLanA svAdhyAya ane paramAtmaciMtanane svasthatA UbhI thAya che, ke pachI ene tyAganiyamanI samyam ArAdhanA mATe te mana para tapamAM khAnapAna yAde ya nathI AvatAM tethI niyamananI bahu ja jarUra che. pUche - sthira manathI svAdhyAya-dhyAna thaI zake che. u9 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 jyAM tyAga-tapanA niyama nathI, niyamana nathI, anAdi AhAra-rasanI khaNaje zAMta karI tyAM manane khAnapAna ne enA viSayonI Take TaMke parabhava sAthe Ave evA zubha bhAva ane khaje UThayA kare che. ne e paNa dhyAnamAM zubha saMskArono sAro vArase Ape che. sthiratA AvavA ja na de. anAdinI AhAra- "saMta" niyamathI ya IcchAonA saMtApa rasa vagerenI khaNa, e manane niyamathI aMkuzamAM maTe ne samyaka teSa-tuSTi, mananI tuSTilIdhA vinA, game tevA dhyAnanA phaTATopamAM ya AnaMda-AnaMdane anubhava thAya; ema "tapa" UDyA vinA zAnI rahe? niyamathI paNa IcchAonI khaNunA saMtApa mahArASTramAM eka meTo bhAI reja ekAsaNuM maTe, ne sAcA Atma-sukhane anubhava thAyaH karanArA nAnA bhAInI TIkA kare ke "A tame A niyamo sUcave che ke IcchAone pahelethI ekAsaNuM karavA beso te deDha kalAka khAvAmAM ja dAbavA mAMDe. dA. ta. bhale ekAsaNuM nahi, lagADe. ame te jamavA beThA ke pAMca miniTamAM besaNuM nahi, te paNa divasanA 3 Teka, 4 TaMka patAvI UbhA thaI jaIe, zA tamArA tapamAM ...Adine niyama rAkhe te niraMkuza bhalIvAra?" IcchA dabAze. tyAre nAno bhAI kahe,-"amane ekAsaNu mokSamArganI sAdhanA karavI che ? to karavAmAM doDha kalAka te kAMI lAgatuM nathI, dila svastha joize; ne e svasthatA bAhyamAM paraMtu tamArI 5 miniTa karatAM amane bhale 35 ochA sAdhana ane ochI veThathI patAvavAnuM miniTa lAgatI haze, kintu e te vIsa rAkhavAthI Ave, kalAkamAM ekaja vAra khAvAnI khaNuja; ne eka jaDanI vadhAre paDatI apekSA mokSamArganI ja vAra e zAMta karavAnI veTha, tame e te kahe ke 24 kalAkamAM keTakeTalI vAra tamane sAdhanAmAM bAdhaka che. bAhya idrinI yatheccha khAnapAnanI khaNuja UThe? ne keTalI keTalI vAra khaNajo ane enAM yatheccha bharaNuM Abhyantara ene zAMta karavAnI veTha kare? savAre UThayA ke svAdhyAya ane paramAtma-dhyAnamAM jIvane TharavA cahA, pachI nAhyA ke nAste, pachI phUTa AvyuM ja nathI detA. me AvyuM te khape, pachI jamaNa AvyuM, (4) svAdhyAya bariyuM AvyuM, dukAne gharAka AvyuM ke bIjI tArA daSTimAM pAMca niyamamAM the cAha biskITa, pachI rAtre jame, tyAM sudhImAM 6 niyama svAdhyAya, enI ArAdhanA karavAnI che. keTalIvAra khAvAnI khaNuje ? ne keTalI vAra ene - yamamAM pAMca pApanI nivRtti hatI, ahIM pApanI nivani hatI , saMteSavAnI veTha thaI? AmAM tamAre mana savAre te niyamamAM zauca-saMtoSa-tapanI jema svAdhyAyanI nAstAnA valakhA mAratuM hoya, te eka prabhu paNa pravRtti karavAnI che. svAdhyAyamAM zAstronuM darzanamAM ya kayAMthI karI zake? temaja jiMdagI adhyayana, eTale ke vAcanA pRcchanA vagere AkhI A khaNu UDyA kare ene piSyA karI arthAt gekhavAnuM-bhaNavAnuM-vAMcavAnuM-pArAyaNa vAnuM kare, enA saMskAre paraleka tamAre kevA mA kevA karavAnuM....vagere Ave. prAraMbhika jIva heya ne keTalA jaMgI pramANamAM laI javAnA rahe?" ane bhaNAvanAra saddagurunA yoga na hoya, te me bhAI Ane zuM javAba daI zake ? praNava ane mAyA bIja (kAra-TvIMkAra) pUrvaka tyAga-tapa-niyamanI balihArI che. e ISTa devatAne sthiratAthI jApa kare, e svAdhyAya. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 205 khAnapAna vagerenI bahu lagana ochI thatI jAya, ane tyAga-tapane sahu AcaravAnu thAya; kemake mana sa MteASathI kahe, A zI vArevAre ane rAjane rAja khAvAnI lapa ?" ema tapanI hAMza rahe; ane zaucathI kramasara AgaLa vadhe eTale tapa karavAmAM mAthe bhAra paNa na lAge. nahitara teA tapa kare tyAre savArathI sustI caDe! ceAgadraSTinA vikAsanA e prabhAva che ke emAM kramazaH AgaLa vadhatAM AtmahitanI sAdhanAonI mamatA poSAya. pachI khAvuM pIvuM vagere khalArUpa lAge. manane thAya ke kayAMsudhI A khAvAnI lapa ? mAruM arUpI-anAhArI anaMta jJAnamaya ne sahaja' sukhamaya svarUpa kayAM? ne kayAM A para pudga khaNajonA rogathI mukta hoya tyAre jAme. e mATe pUnA traNa niyama zauca, sa MteSa, tapa adbhuta kAma kare che, enAthI ghaNI khaNujAnA roga nAbUda thAya che. pachI svAdhyAyamAM citta svasthatAthI lAge che. A svAdhyAyano meTA lAbha e ke (1) eTaleA TAIma SaTkAya-jIvAnA saMhAramaya AraMbha-samAraMbhathI kheMcI javAya; ema (2) jUTha cArI vagere pApA paNa baMdha citta svastha hAya, viSaya jha MkhanAnI bahulanI veTha jaDa viSayAnA saMparkathI mArI Atma-sapatti svarUpa vizuddhajJAna- darzInacAritramAM kazI vRddhi thavI teA dUra rahI, urdu cAritranI rAgadveSathI malinatA thAya! chatAM mArI mUDhatA kevI ke IMdriyA mAge eTalA viSaye mAre ene lAvI ApavAnA ! asalamAM te mAre darpaNa jevA zuddha jJAtAdraSTA banyA rahevuM joie. dapa Nune koI phUlahAra caDAvavA jAya te darpaNa nAcavA na mAMDe, koI dhokA lagAvavA jAya te darpaNa rAvA na bese. e te mAtra prati khima jhIle. ema viSayeAnA saparka mAM mAre rIjha vAnuM zuM? khIjavAnuMzuM? e badhu mArAthI anya che. mAre te| mAtra dekhavAnuM.' e rIte jagata pratye anyatra bhAvanA thAya, teA tapanI sAdhanA hAMze hAMze thAya. thaI jAya. 4. niyama svAdhyAya ] dA. ta. OM hI. ahuM namaH" e ISTa deva arihaMtanA jApa, ema namo arihaMtANu nA jApa, e paNa svAdhyAya che, svAdhyAya-jApathI iSTadarzana karavuM che ? tA A dhyAna rAkhavAnu ke prabhunAM darzIna kare ke jApa karo, paraMtu e kArya pUruM thayA pachI magajamAM enu' AMdolana cAlavu joie, dA. ta. jApa karyAM hAya tA pachIthI ajapA jApa cAle; ne darzIna-pUjanAdi karyAM te te kA pUrAM thayA. khAda prabhunuM AMtaradarzana cAle. AnA khUba abhyAsa thAya te pachI STi-daza na arthAt ISTadevanu AMtaradana sahaja jevu' banI jAya. svAdhyAyamAM citta kayAre jAme ? niyameAnuM AcaraNa evI cIja che ke emAM saheje saheje yamanuM pAlana thaI jAya, A eka vizeSatA niyama-pAlananI. mIjI vizeSatA e che ke kramasara zauca Adi niyama paLAtA Ave tema tema pachI pachInA niyama sahu AcarAya. jemake, zauca eTale Abhyantara snAna Brain-Wash yAne mananI nirmaLatA karatA AvA eTale haiyAmAM khAdyanA sateASa jAmatA jAya. mana nirmALa che, mATe khAhyanA sa MteASa saha keLavAya. malina manamAM bAhyanI tRSNA jora karatI hoya. nirdeLa manathI satASa keLavatA cAleA eTale ema tapathI jyAM khAnapAnathI nivRtti lIdhI, samaya maLyA, eTale pavitra kAma ekamAtra zAstrasvAdhyAyanu karavAnuM rAkhyuM, te heAMzathI svAdhyAya thAya. tapathI kAyAnI dhAtue zuddha thAya; ema zAsra--svAdhyAyathI AtmAnI vicArasaraNI zuddha thAya, ne bhAva-zuddhi thAya, Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ]. [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAra A lAbha vicAre to svAdhyAyamAM heze (8) sAthe svAdhyAyanuM mamatva vadhatuM heze pravRtti thAya. rahevAnuM. svAdhyAyanA lAbhe (9) ethI dunyavI padArtho yAvat pitAnI (1) svAdhyAyamAM eka lAbha batAvyuM. AraMbha kAyA ane pitAnA ahaMtvanuM mamatva ghaTatuM samAraMbhamaya hiMsA jUTha,-Adi pApothI bacAya. AvavAnuM. svAdhyAyanA A paNa keTalA badhA have bIjA lAbhe juo - mahAna lAbha ! vaLI, (2) zAstra-svAdhyAya gaye emAM zAsa (10) svAdhyAyaH parama maMgalama zAstra eTale paramAtmAnI vANI gamI, eTale paramAtmA svAdhyAya e zreSTha maMgaLa che, aMtarAya teDI gamyA, tethI e paramAtmAnuM ciMtana-dhyAna nAkhe ! eTale to Itare jemane dharmaruci che hoMze hoMze thAya... e bahAragAma javuM hoya tyAre maMgaLa rUpe Ama svAdhyAyanI balihArI che. gItA jevAne svAdhyAya karI le che, ema ApaNe (3) anaMta anaMta kALathI pApa vicAre tyAM upadezamALA AkhI agara amuka bhAga, ane pApa saMka9pa-vikAmAM DUbADUba jIvavicAra, navatava, tattvArtha, jinasahastra rahenAra kaMgAla AtmAne enAthI bacAvI nAma, dhyAnazataka samAdhizataka, yogazAstra vagere rAkhanAra, zreSTha sAdhana che zAstra-svAdhyAya, na keIne je svAdhyAya karIne bahAragAma javAya, AtmA jeTalo zAstra- svAdhyAyamAM rakta agara keImeTuM kAma karAya, te e paNa mahAna maMgaLanuM kAma kare. eTale pApa-vikalpathI bacavAne; ane () A bacAva maLe eTale aDhaLaka chApAthI bhavanA pherA vadhe: zAstra svAdhyAyathI bhAva TUMkA thAya:pApakarmanA baMdhathI bacce ! temaja (5) e jeTalA zAstravicAra-zAstra svAdhyAyamAM bAkI cAlu jIvanamAM zrAvakanA dainika phUkhe rahevAno eTale pApa vicAro ane pApa che A kRtyamAM ubhayakALa Avazyaka, trikALa jinabhakti, saMkalpa vikalponA AtmA para paDatA aDhaLaka sAdhusevA ane jinavANI-zravaNanI jema svA dhyAya paNa eka khAsa kRtya che. e bajAvavAthI kusaMskArothI bacce ! svAdhyAyathI keTale badhe zubha dhyAnane lAbha maLe che, enAthI bhava TUMkA anupama lAbha ! thAya che. zAstra svAdhyAyane badale AjanA dainika te paNa pApakarmo ane pApAnubaMdhathI chApA vagerenA vAMcanathI nakarA ArtadhyAna, bacavAnuM eTaluM ja nahi, kiMtu (6) zAstra dudhdhana, ane rAga-dveSano lAbha maLe che, ne akSara ane zAstra vAtane paricaya vadhate enAthI bhavanA pherA vadhe che. rahevAne, enA susaMskArone saMcaya vadhatuM tyAre AvA uttama Arya mAnava avatAre ja rahevAne. vaLI ke jyAM anaMta anaMta kALanA dudhdhana ane () "tIrthakara bhagavAnanI svAdhyAyanI AjJA pApa-vikalpanA kusaMskAre chevAne mahAna che mATe huM svAdhyAya karu.A vicArathI avasara che, tyAM e na karatAM ulaTuM chApA svAdhyAya kare emAM jinAjJAnuM bahumAna ane vagerenA vAMcanathI DhagalAbaMdha durbAna ane mamatva poSAvAnuM, temaja mamatva vadhatuM pApavikalpa karI karI bhUtakALanA pApa saMskArahevAnuM. rone daDha karavA, ane navA pApasaMskAronA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAyanA lAbha-5, niyama Izvara dhyAna ] [ 207 hera vadhAravA tathA bhavamaMjIla lAMbI karavI, ane mane kAMI sthiratAthI bhagavAnamAM lAgyuM rahetuM ema karI sonerI avasara tathA uttama janama nathI. tyAM to pelo mada, IrSA, lebha vagere barabAda kare, e keTalI badhI mUrkhAI ? eka yA bIje malina bhAva jhaTa manamAM kurI (5) idhara praNidhAna Ave che. e batAve che kepAMcamo niyama che Izvara-praNidhAna, arthAta bhagavAnanuM dhyAna karavuM che? te pahelAM paramAtmAnuM dhyAnaciMtana. zAstra-svAdhyAyamAM zaucano yAne mananI pavitratAne abhyAsa tava-ciMtana Ave che, ema pUve kahyuM tema bahu kare, ISTa devanA nAmAkSaramaMtranuM ciMtana Ave che, mana para pAkI cokI rAkhI paLapaLa dhyAna te A badhAnA mULabhUta ISTadeva Izvara-para rAkhIne, jyAM manamAM mada-maha-kAma-krodha vagere mAtmAnuM ciMtana dhyAna te avazya karavuM ja UThavA jAya ke ene pratipakSI sArA bhAvathI joIe; mATe pAMcamA niyama tarIke Izvara-praNi dabAvatA cAle. e divasenA divase ja zuM, dhAne lIdhuM. ' mahinAnA mahinA ne varSonA varSo abhyAsa pra.--je sarva sAdhanAomAM mULabhUta Izvara ka paDe tyAre e anaMtakALathI rIDha thaI paramAtmA hoI emanuM dhyAna karavuM joIe, gayelI mananI malinatAo ochI thAya, dabAya, te te paramAtma-dhyAnane pahelA niyama tarIke ne naSTa thaI jAya. bAkI A zaucanA bahu mUkI e paheluM sAdhavAnuM kema na kahyuM? abhyAsa vinA bhagavad dhyAne laIne bese, e u0-dhyAna cittathI karavAnuM che. eTale Izvara bhagavAnamAM zI rIte hoMzathI TharI ya zake ? ne dhyAna karavA mATe paheluM to citta taiyAra karavuM zI rIte lAMbuM sthira paNa rahI zake? paDe, citta IzvaramAM karavuM joIe. (2) IzvaramAM citta karavA mATe saMtoSa jarUrI. - citta IzvaramAM Thare nahi to izvara-dhyAna basa, evuM saMteSamAM che. eno je abhyAsa kevuM thAya. nathI, ane pitAne ghaNI ghaNI vAtamAM asaMtoSa (1) citta IzvaramAM karavA mATe zaucAdi che, manane ochuM ochuM ja AvyA kare che, te e niyamane khUba abhyAsa joIe, bhagavadudhana laIne bese te khare, paNa pelI mananI e citta paramAtmAmAM te ja Thare ke anA anekavidha melI atRptie ne eSaNAo UThI dithI bAhyamAM ja karavAnA svabhAvavALA cittane UThIne dhyAnabhaMga karavAnI ja. eTalA ja mATe nigrahIta karAya, ne aMtaramAM TharavAvALuM banA. dhyAnanI pahelAM saMtoSanA abhyAsathI jenI ne vAya. e banAvavA mATe zauca-saMteSa-tapa- tenI atRpti-eSaNA-abhilASA vagere dabAvatA svAdhyAyanI sAdhanA che. enAthI kAbumAM AveluM cAlavAnuM. kayAreya kaMI pUche kema che?" te citta IzvaramAM karI zake che, ne te ja izvara eka ja javAba hoya ke "badhuM barAbara che." praNidhAna yAne paramAtma-dhyAna sukharUpa thAya. pUche, "paNa tamAre kAMI joItuM nathI?" "are! e te saune anubhavasiddha che ke je zauca joItuM zuM, eTaluM badhuM maLI gayuM che ke e yAne-pavitrabhAne badale mana malina bhAve pace te ghaNuM ghaNuM" "pa" eTale ke cittane mada-IrSyA-tathA ati kAma-krodha-lebha-ahatva zAMti rahe. kemake "bahu bahu jhaMkhanAo rAkhavagerethI vyApta che, te hAthamAM mALA laI bese ke vAmAM maLyAnI zAMti rahevAne badale na maLelAne AMkha mIMcI bhagavAnanuM dhyAna karavA bese, te jhaMkhatuM citta azAMta rahyA kare che. enuM ja Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] nAma maLeluM pacyuM nahi.' AvuM vicArI vicArI cittanI ahu hu eSaNA-atRptie abhilASAe dakhAvatA cAlavAnuM. ema sa MteSa keLavAya te pachI IzvaramAM mana Thare, ne bhagavad -dhyAna lAge. (2-4) dharamAM citta pharavA mATe tapa-svAdhyAya. ema tapanA abhyAsa vinA paNa sIdhu bhagavaddadhyAna lai besA,tA ekalA 'khAu khAuM ' nA ja mahAvarAne lIdhe dhyAnanI vacamAM zuM khAnapAnanA vicAra nahi Ave ? e te tapanA abhyAsathI manane pahelAM syuM. hAya, jethI manane phAve tyAre khAnapAnanI khaNuja UThatI aTake, teA ja pachI bhagavad dhyAnamAM evI khaNujathI bhaMga na thAya, ane dhyAnamAM citta Thare, sthiratA rahe. ema svAdhyAyanA khUba khUba abhyAsathI manane (aMTasa Ta) hAlatu phAlatu vikAmAM jatuM aTakAvavAnA abhyAsa karyo ja pachI bhagavad-dhyAna laI bese tyAre mana evA hoya, te vikalpomAM jatu aTake. paraMtu e svAdhyAyanA khUba khUba abhyAsa na karyAM hoya, ne dhyAna laI bese, teA dhyAnanI vacamAM ADATA vikalpe UThatA zAnA aTake ? eTale ja A ThIka ja krama matALyA ke zauca- saMtASa vagere cAra niyamAnA sArA abhyAsa karo, ne pachI bhagava-dhyAna karA, tA citta bhagavAnamAM Thare, ane bhagavAnanu sthiratAthI dhyAna kare, [ yogadraSTi samuccaya vyAkhyAnA-bhAga 2 Alakhana karavu joie, ciMtanathI ane dhyAnathI evA vItarAga bhagavAnane vAre vAre manamAM lAvavAmAM Ave, tyAre jIvane ema lAge ke * kayAM A bhagavAnanu' ucca ni`La AtmasvarUpa? ne kayAM mAruM bharapUra rAga-dveSAdi vikArothI adhama vikRta svarUpa ? paraMtu jo bhagavAna puruSArthathI mehamAyAne phagAvI daine ahiMsA-- saMyama tapa dhyAnathI nira Mjana nirvikAra ne anaMtajJAnamaya vItarAga banyA, teA emanA samagra jIvana ne emanI samagra sAdhanAne vicAratAM vicAratAM huM paNa tevA puruSArthIne AcaranArA kema na anI zakuM?' bhagavad-dhyAna karatAM karatAM bhagavAnanA Adaza najara sAme AvavAthI A preraNA maLe che. vaLI bhagavAnanuM dhyAna dharavA mATe bhagavAna samazatrumitra samatRNamaNi.. vagere khanelA dekhAya che. bhayaMkara zatrutA dekhADanAra julamagArA upara paNa bhagavAna maitrIbhAvathI haiyAnu heta-vAtsalya varasAvatA dekhAya che. mahAvIra bhagavAne tA govALiyA ekalA AsAnIthI khIleA kAnamAM AgaLa vadhIne kAnamAM khIle ThokavA AvelA ghusADI zake jANe e mATe petAnuM mastaka ekadama sthira rAkhI khIleA ThokavAmAM sahAyatA karI, govALiyA para A kevA vAtsalyabhAva ke 'le bhAi ! tu' ekalA hAthe khIlA ThokavA jaiza tA mAthuM bIjI bAju hAlI jaine khIle! aMdara nahi jAya, tethI huM mAthu sthira rAkhI tane tArA kAmamAM sahAyatA karu? :. bhagavAnanuM dhyAna zA mATe? : bhagavad-dhyAna karavAnuM te bhagavAnanA nira jana nirvikAra ane anaMtajJAnamaya svarUpanuM dhyAna karavAnuM; kemake jIva mehamAyAnA aja-hArI nathI lepAyelA che, rAgadveSAdinA bhAre vikArathI malina che, ajJAnatA-mUDhatAthI kaMgAla anelA che. aneA uddhAra karavA hAya, te nirjana nivikAra-anatajJAnamaya vItarAga paramAtmAnuM are ! mAtra matrIbhAva ja nahi, paNa karuNAbhAva paNa kevA ke prabhue cha cha mAsa peAtAne bhayakara rIte ra MjADanArA saMgama-devatA have jyAre thAkIne javA lAge che, tyAre enA para prabhue karuNAnA AMsu sAryA ke A bicArAnu have palAkamAM zu thaze ! ki gatimAM ene kevI kevI ghAra vedanAo, viTa khaNA maLaze ! mArA nimitte bicArAnI A bhAvI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavada-dhyAnamAM zuM zuM ? ] [ 200 durdazA?" A dayA eTalI badhI ubharAI ke zakti tyAga-tapane amala karatAM ApaNane paNa AMkhamAM AMsu AvI gayA ! dehAdhyAsa ocho karavA tathA kaSTa parIsahAdi paramAtmAnA dhyAnamAM zuM karavAnuM ? sahana karavA preraNA maLe che. paramAtma-dhyAnathI paramAtmAnA jIvananA, paramAtmAnI sAdha. A bIjo lAbha. nAnA, ane paramAtmAnA upakAranA AvA AvA (3) paramAtma-ciMtana-dhyAnane trIje lAbha prasaMgonuM ciMtana karavAnuM. emAM jyAM mana sthira e che, ke emAM paramAtmAnuM zaraNuM levAnA thAya, ekAgra bane, tyAM paramAtmAnuM dhyAna ane prabhune AtmasamarpaNa karavAnA bhAva jAge che, tethI AtmAmAM UThatA rAgAdinA saMkaleza lAgyuM kahevAya, nAbUda thAya che. prabhune prArthanA thAya che ke "nAtha! paramAtmAnA dayAnathI lAbha kevA thAya? mAre citta aneka viSamatAothI vihUvaLa thAya to ke (1) prabhue jAlima jubhagAra pratye che, huM anabhijJa-ajJAna-mUDha chuM, zuM karavuM te paNa kSamA ane maMtrI rAkhelI to enI apekSAe jANatuM nathI. Apa vItarAga sarvajJa ane ApaNI pratye sAmAnya sAmAnya aparAdha karanAranI aciMtya zaktimAna che, huM Apane zaraNe chuM. upara ApaNane paNa kSamA -maitrI rAkhavAnI Apa jema yogya lAge tema mane sujhADe." e preraNA maLe. rIte cittanA saMkaleze meLA paDe che. paramAtma(2) prabhue potAnA sAdhaka jIvanamAM ugra ciMtananA AvA AvA aneka lAbha che. parIsaha-upasarga sahIne ne ghera tyAga-tapasyA aSTaprAtihAryathI arihaMtadhyAna kema karavuM ? karIne, dehAdhyAsa-dehamamatAnA, bhukkA bolA- AvA paramAtma ciMtana dhyAna mATe eka rIta velA. e ciMtavIne ApaNane paNa dehamamatA e che ke savAre UThIne 10 miniTa mananI ochI karavAnuM ane thoDA cheDA paNa tapa-parIsaha sAme arihaMtanuM kamazaH ekeka prAtihArya zAMtithI sAdhavAnuM jema maLe. tyAM saheje vicAra lAvIne dhyAna karIeApaNe ciMtavIe ke Ave ke, jANe dA. ta. arihaMta prabhu padhAryA ne ratnatyAga-tapa mATe bhAvanA: siMhAsana para birAjayA. te kSaNavAra jotA ja mAre dehane hitakArI e mArA AtmAne rahIe. pachI emAM be bAju vIjhAtA cAmara umerI, te vIMjhAtA cAmara tathA siMhAsana ahitakArI samajavAnuM che. sAthe prabhune kSaNabhara jatA rahIe.--pachI prabhunA dA.ta. "sArAM khAnapAna, sArA vastrAdi, moja * mastaka pAchaLa tejathI jhagArA mAratuM bhAmaMDaLa -zekha, vagere anukULatAee dehane halAva- tevala) umerIne traNe pratihArya sAthe prabhune nArI, paraMtu AtmAne cikaNuM rAga karAvI kALAM kSaNabhara joIe...ema kramazaH 3 chatra, azoka kama caTADanArI che. prabhune je anukULatAe vRkSa, deva-duMdubhi, puSpavRSTi, ane divyadhvani maLI hatI enI apekSAe mane to ThIkarA jevI e pAMcamAMnA ekekane umerIne jotA jaIe. anukULatA maLI che. chatAM je prabhue sarva ethI pUrva pUrvanA saMskArathI ekI sAthe samagra tyAga karyo, te huM zuM ThIkarAM cATate besI rahuM? ATha prAtihArya sAthe arihaMta prabhunuM mAnasika Deya tyAga na karuM? bhagavAnanI khAtara paNa darzana thAya. mAre cheDo ya tyAga te kare ja joIe." e puSpavRSTi ciMtavatAM sugaMdhi phelAya :rIte paramAtmAnuM ciMtana-dhyAna karatAM ane yathA A pramANe ciMtanamAM ApaNe otaprota 27 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 thaI javAnuM che, ne Ane prabhAva jabaradasta tophAkSa siddhi che, eTale ke dA. ta. azekavRkSa joIe te samAdhi badhAnataH evuM lIluM kalAra ane Abehuba tAjuM lIluM chama dekhAya ke ApaNI AMkhane tAjagIne -arthAta "zaucabhAvathI svazarIranI jugupsA thaI sarava anubhava thAya. ema devaduMdubhine nAda tathA I. ' kahyuM che. saMtoSathI uttama divyadhvani jANe sAkSAta ApaNe sAMbhaLIe sukha, svAdhyAyathI ISTa darzana, tapathI zarIrachIe evuM ApaNane AMtara saMvedana thAya. ethI idriAnI siddhi ane Izvara-dhyAnathI samAdhi kAnanI baherAza ochI thavA saMbhava che. temaja thAya che." aniSTa zravaNu vakhate AnuM saMsmaraNe zAtA ahIM e vicArAya che keApe. ema puSpavRSTimAM pAMca varNanA jhINA (1) zaucathI zarIra-jugupsA :'jhINA sugaMdhamaya puSponI jharamara jharamara vRSTi - A zarIra snAnathI game teTaluM zuciciMtavatAM evuM saMvedana karavAnuM ke jANe cokakhuM karAya, te paNa madirA-bharelA kAcA sagaMdhine pamarATa ApaNI nAsikA sudhI AvI ghaDAnI jema sadA mela jharatuM rahe che. enA nI jema saTA mela karata rahe che. ena ne ApaNe sugaMdhine zeraDe kheMcIe chIe ! para "mAra zarIra kevuM svaccha ! kevuM suMdara eka bhAI A rIte dhyAna karatA hatA, te rUpALuM ! " evuM abhimAna zuM karavuM ? yA dhyAna pUruM karI bahAra gayA, to bahAranA zarIrane zuddha ane rUpALuM mAnI meha ze khaMDamAM beThela bhAIe pUchyuM "hamaNuM kAMIka kare? zarIra te jugupsanIya che. ema ekadama sugaMdhine pamarATe zI rIte Avela ? zauca-bhAvanA dvArA zarIranI jugupsA sAkSAta Abehaba jevA ciMtana-dhyAnane A thavAthI eno moha ocho thAya che ane pratApa hate. evA bhagavAnanI samasaraNa parathI raNuM parathI savanI zuddhi thAya che. vANI relAtI kalpI, jANe ApaNe e amRta zarIranA mehamAM paDele jAva sAvane zaM mIThI vANI sAMbhaLI rahyA chIe ema Abehuba vikasAvI zake? kazuM ja nahi, tyAre, kalpanA karatAM addabhuta saMvedanane anubhava thAya che. savAranA 10-15 miniTane dilathI ga6. (2) saMteSathI sukha-siddhi :gadatA sAthe karelA arihaMta sthAnane A anubhava saMtoSathI uttama sukha prApta thAya che. kaheAkhA divasa para chAyA pADe che. vAya che "saMtoSI nara sadA sukhI, kemake ene adhyAtmasArazAstramAM pa niyamana phaLa badhA kSetramAM pUrNatA dekhAya che. saMtoSa rAkhe eTale pite kayAMya kazI vAta A che,-pAMca niyamonuM pAlana kare. adhurAza jete nathI. ethI kevA mahAna lAbha thAya che e adhyAtma adhurAza jevAmAMthI ja duHkha-ciMtAsAra zAstramAM A rIte batAvyuM che,-- saMtApa UbhA thAya che. zaucAt svAGgajugupsAyAH khAvA 17 cIja pIrasAI chatAM je manasttvshuddhiH pradarzitA / mAnI eka cIjanI adhurAza dekhI, te duHkha thaze. "mAre hajI A maLavAnuM bAkI che, A saMtoSAduttamaM saukhyaM maLavAnuM bAkI che..."--A ciMtA manane duHkha svAdhyAyAdiSTadarzanam / UbhuM kare che. paNa jeNe sadA saMtoSa rAkhI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t211 5 niyamanAM phaLa kAyajugupsAdi ] kazI adhurAza jovAnI rAkhI nathI, ene kadI (3) svAdhyAyathI ISTadarzana, evI ciMtA nahi, saMtApa nahi; eTale duHkha ahIM svAdhyAya eTale ISTadevatAnA maMtrane nahi, e sadA sukhI. A sanAtana satya che, - jApa levAne che. e jApa ekAkAra thaIne kara "saMtoSI sadA sukhI ne asatejI vAne; arthAt jApa karatI vakhate magajamAM bIju sadA du:khI." kazuM lapharuM ghAlavAnuM nahi, ema duniyAmAMthI ane khUbI pAchI e che ke khevAI jaIne jApa sArA pramANamAM karavAmAM viSayasukha karatAM saMtoSasukha uttama :- Ave, te maMtranA adhiSThAtA ISTa devanuM darzana saMteSanuM sukha, keIpaNa UMcAmAM UMcA thAya che. maMtra cIja evI che, ke tame ene iMdriya-viSayanA sukha karatAM kaMI gaNuM UcuM che. jApa karatAM karatAM maMtramaya thaI jAo, te koI devatAI viSaya-sukha paNa saMteSanA sukhanA apUrva darzanane anubhava thaze. maMtramaya thaI 100mA bhAgeya nathI; kemake game te viSaya javA mATe jApamAM te lInatA kharI, kintu paNa parimita che, ane enuM sukha ene parA- jApa karIne UThayA pachI paNa-ajapA-jApa cAlyA dhIna che. vaLI enuM sukha tulanAthI jovAya che. ja kare. eTale? cAhIne jApa karavAnuM lakSa nathI tyAre saMteSa aparimita che; ane parAdhIna chatAM sahajarUpe hoTha para jA5nA maMtranA akSara nathI. saMteSa pote ja sukharUpa hovAthI sva. ramyA karatA hoya. te ja e dilathI otapreta taMtra che, temaja svataMtra hovAthI enuM sukha thaIne jApa karyo gaNAya. . tulanAthI nathI jovAtuM. ne "mArA karatAM pelAne ajapA jApanuM dRSTAnta :pharanIcara vagere sagavaDa vadhAre-ema tulanAthI amadAvAdamAM vi. saM. 2014nI sAlamAM sukha jevA jAya emAM pitAnI pAse sukhasAdhane khIranA ekAsaNu sAthe eka ja divasamAM 50 chatAM, duHkhI thAya che ! hajAra arihaMtane jApa karAvyuM. 250 upara saMteSamAM tulanA karavAnI rahetI nathI, ArAdhake joDAyA. emAM joDAyela eka grejyuyeTa mATe sukha amApa che, ' yuvAna keTalAka vakhata pachI svAnubhava kahete pUNiyA zrAvakanuM sukha kevuM? ene keTaluM hatuM ke "sAheba! mAre te e eka ja divasamAM sukha? te ke e saMtoSanA aparimita sukhanA 50 hajAra vAra "arihaMtane jApa karyA pachI lIdhe enuM sAmAyika evA samatAbhAvathI thatuM haTha upara jAye ajANya "arihaMta' e cAra hatuM ke zreNikanA pUchavA para mahAvIra bhagavAne akSaranI raTaNa evI cAlu thaI gaI ke ajapapUNiyAnA eka sAmAyikanuM paNa phaLa varNana- jApa jevuM thaI gayuM ! basamAM jAuM, rela tIta batAvyuM. gADImAM jAuM', ke sAyakala para yA cAlatA jAuM, pUNiye saMtoSI hata; ene rejanI 1rA paNa arihaMtane ajapAjApa cAlyA ja kare. deDAnI kamAI ane ekAMtare bhejanathI adhika ene prabhAva sAheba ! ke paDo ke ekavAra kazuM joItuM hatuM. tethI e mahAsukhI hate. jAmanagaramAM saMjhAkALe sAIkala para phUla spIDamAM magadhasamrATa e sukhI nahi. jayAM kazuM joIe jatA hatA. aMdhAruM thaI gayeluM. saDaka para che, tyAM ja ciMtA-saMtApa vagerenuM duHkha UbhuM AgaLa eka meTo khADe khele, paNa tyAM thAya che. jene kazuM joItuM ja nathI, ene duHkha na keI kena bAMdhelI, ke na keI phAnasa zuM? ene paramazAMti che. saMtoSavALAne kazuM mUkeluM. tethI AghethI khADe dekhAte ja nahote. joItuM nathI, tethI ene anupama sukhazAMti che, paraMtu haTha para arihaMtanI raTaNa hatI ene Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 ke prabhAva paDayo ke khADAthI najIkamAM ja sahaja gurudeva zrI AcArya bhagavaMta vijaya thazedeva rIte breka dabAI gaI ! ane sAyakala aTakI sUrijI mahArAjane khUba ja upakAra mAnya ke gaI. AgaLa jouM chuM te moTo dhare ! manane "AvA guru mahArAja vinA mArA jevA thayuM ke "phAsTa sAIkale sIdhe khADAmAM paDyo patharAne koNa uddhAra kare ?" hata, te rAma ramI javAnA hatA. paraMtu ari basa, pachI te Akho divasa AgamanA haMtanA ajapAjApe ke bacAvyA ! AvA vAMcana-svAdhyAya sAthe 16 upavAsa AnaMdathI camatkAra meM 3-4 vAra anubhavelA; ne dhArI paNa karyA. zuM A? pUve puSkaLa tapasyAthI Aphata TaLelI ! na dhArI kAryasiddhi thayelI !" zarIrane siddha kareluM, parikamita kareluM, keLavI jApamAM AvA sarvAgINa citta arpaNa karavAnA lIdheluM jinakalpI munioe tapasyAdithI zarIra hoya che, ane ajapAjApathI ISTa devanuM darzana evuM siddha kareluM hoya che ke je zuddha thAya che, e svAdhyAyathI ISTa darzana thayuM kahevAya. DilabhUmi na maLe, ne cha mahinA sudhI (4) tapathI zarIra-IndriyanI siddhi:- sthaMDila na jAya te zarIrane vadhe na Ave. tapanA bahu abhyAsathI zarIra ane indriya ema tapasyAthI iMdriya siddha thAya, arthAt siddha thAya che, arthAt kasAya che, jIvanA nigrahIta thAya evI ke dhAryA mujaba enuM pitAnA kAbumAM AvI jAya che. bhegIone pravartana-parivartana-nivartana karI zake, ne ene anubhava hoya che, pote dhAre e rIte iMdriye kyAMya agya viSayamAM jAya nahi, pachI zarIra ane Indriyene pravartAvI zake che. AMkha sAme bhale IMdrANI Ave! ke kAna pAse sAmAnya mANasa paNa je tyAga-tapanI pUThe gAyikAnA mehagIta Ave ! lAgI jAya, te e paNa zarIra ane Idriyo zAlibhadra mahAmuni tapa tapI tapIne evA para aMze kAbu dharAvate thaI jAya che. eTalA banelA. te aMtima anazana vakhate mAtAe aMze ene zarIra siddha thayuM Indriya siddha thaI AvI emane be zabda bolavA karuNa vilApa gaNAya. karelA "bele bole re zAlibhadra! de variyAM." trilocanasUrijI mahArAja - paraMtu e sAMbhaLe che ja kezu? ApaNuM mahAtmA AcArya zrI vijya "samukha khela je nahi mAmuM, trilecanasUrijI mahArAja AvA hatA. tapathI dhAna niraMjana mana dhariyAM." zarIra evuM siddha kareluM ke ekavAra guru pAse AMkha kholIne mAtAnI sAme joyuM nahi, navakArazI paccakkhANa levA gayA, vaMdana karIne kemake niraMjananAtha arihaMtanuM dhyAna manamAM paccakkhANane Adeza mAge. cAlI rahyuM hatuM. kevI mahAna siddhi! sArAMza, guru pUche, "zuM paccakakhANa?' tapa dvArA aNimA laghimA vagere labdhio prApta thAya che. mahAtmA kahe "ApazrI je Ape ." ( pAMca niyamathI AtmAne kevI kevI siddhio guru kahe "kare 16 upavAsanuM paccakhANa." thAya che! zauca bhAvanAthI 'mAru zarIra bIjAne basa, eTalI ja vAra, mahAtmA zrI sAruM lAge" e brAnita dUra thAya che. zarIra trilecanasUrijI mahArAje 16 upavAsanuM eTale mULamAM gaMdakIne gADe, ene sAruM paccakhANa saharSa laI lIdhuM ! ane potAnA manAvavAnI pAgalatA zI karavI ? zauca bhAva Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayA jApa : samAdhi ] [ 213 nAthI vivekanI siddhi thAya. saMteSathI uttama zauca vagere ucca koTinA niyamanuM pAlana sukhanI siddhi thAya, saMteSI pUNiyA pAse kema banI zake ?" paraMtu graMthakAra mahaSi kahe paisA nahatA chatAM duHkhI nahate. mammaNa che ke enuM pAlana IcchAdi yogarUpa samajapAse aDhaLaka dhana ! chatAM duHkhiyAre have, kemake vAnuM che. ene asaMtoSa hatuM. tapathI zarIra-indriyanI pahelI dRSTimAM "dhamInA aMge paNa A siddhi thAya, arthAt AtmAne svAdhIna bane. ja prazna hatA ke prAraMbhika jIvane ahiMsAdi svAdhyAyathI ISTadarzananI siddhi thAya. yamanuM pAlana kevI rIte zakya hoya tyAM je mekSanI siddhi meLavavA pahelAM AvI ghaNI samAdhAna Apela e ja samAdhAna ahIM lAgu siddhio UbhI karavI paDe. bhagava6-dhyAnathI paDe che. samAdhinI siddhi thAya. ahiMsAdi zuM ke, zaucAdi zuM, yA dAnAdi (5) Izvara-praNidhAnathI samAdhi maLe dharma zuM, e darekanI sAdhanAnI cAra kakSA che. vItarAga bhagavAnanuM emane oLakhIne IcchA-pravRtti-bhaiya-siddhi. AmAM pahelI dilathI dhyAna kaye javAya, te e dhyAnanA aha kakSAmAM enI zuddha IchA Ave. bIje pagaabhyAsathI hadaya para vItarAgabhAva jamAvaTa kare. thiye enI pravRtti Ave. pachI emAM sthaya vitarAganA dhyAnathI vItarAganA pratye Ave, ane aMte siddhi prApta thAya, arthAt AkarSaNanA evA gherA saMskAra jAmatA banI jAya. ' ahiMsAdi pitAnI AtmAmAM svabhAvabhUta jAya, ke pachI rAga-dveSa, harSa-kheda vagerenA saMkaleza game ja nahi, A sUcave che ke tame ahiMsAdinI zuddha IcchA kare ke huM ahiMsAdi AcaruM' te eTale samAdhi sulabha thAya. tame sAdhanA zaru karI kahevAya. ahIM niyamanI A eka prakAranI samAdhi. bIjI rIte sAdhanA aMge paNa AvuM ja che. joIe te aSTAMga yogamAM chellA traNa dhAraNuMdhyAna-samAdhi che, e hisAbe dhyAnanA khUba (1) "huM A niyama sAdhu evI enI zuddha IcchA kare e enI prAraMbhika sAdhanA che. abhyAsa pachI laya avasthA prApta thAya, enuM nAma samAdhi. AnA mATe IzvaranuM dhyAna (2) pachI evI thoDI paNa pravRtti kare, jIvanamAM pradhAna thaI javuM joIe. ene jIvana e bIjI kakSAnI sAdhanA thaI. para paDagho evo paDe ke jIvanamAMthI rAgAdinA (3) pravRtti karyo gayA, emAM kAMka vina saMkaleze dUra thaI jAya. mana je paramAtmA AvyuM, paraMtu tethI pravRttimAMthI pAchA na paDayA vItarAganI pUMThe paDI gayuM, ne vItarAgatA evI sthiratA rAkhI, zaiya jALavyuM, te e para gADha prema-AsthA baMdhAI gaI te pachI 3 jI kakSAnI sAdhanA thaI zuM e mana rAgAdi-saMkalezamAM jAya? (4) ema baDa pravRtti sthiratAthI karyuM niyama pAlana IcchAdi rUpa - javAya tyAre, e ahiMsAdi, zAcAdi guNa ke ahIM pe niyamonuM varNana karyuM te jotAM dharma siddha thAya, AtmasAt thAya, sahaja ema lAge ke hajI te yuganI rajI daSTi che svabhAvabhUta banI jAya, e siddhi thaI kahevAya. eTale prAraMbhika jevI dazA gaNAya; emAM evA A siddhimAM paNa TakAvArI hoya che, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] ( pigadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 dA. ta. zauca yAne zucitA, mananI pavitratA, e jevuM che ke "mAre A avazya sAdhavAnuM." amuka pramANamAM siddha thaI hoya, ane ethI mitrAdaSTi karatAM tArAdaSTimAM A pragati thavAnuM AgaLa vadhu pramANamAM siddha na thaI hoya evuM kAraNa tevA prakArane karmane kSaye pazama che. banI zake. sAdhakane mATe A eka AzvAsana mitrAdaSTimAM eTalo prabaLa kSapazama nathI. A che. ethI alpa pramANanI sAdhanA para nirAzA sUcave che ke - hatAzA na thAya ke "mArAmAM kazuM nathI. jJAnIo jIva jema jema sAdhanAmAM AgaLa vadhata jyAM, hajI kazI pravRtti nathI karI, mAtra icchA jAya che tema tema enA mohanIyAdi karmane ja thaI che, chatAM IcchAnI kakSAne sAdhanA kahe lopazama vadhatuM jAya che. che, temaja amuka a5 TakAnI paNa sAdhanA mitrAdaSTinI gabIja Adi sAdhanemAM pravRttine paNa sAdhanA kahe che, te pachI ApaNe AgaLa vadhatAM vadhatAM e kSapazama AvIne alpa paNa pravRtti chatAM zuM kAma evuM Ubho rahe che ke jIva ethI IcchAmAMthI saMkamAnI laIe ke mArAmAM kazuM nathI ? jyAM 5nA svIkAranA (pratipattinA) guNasthAnaka jJAnIo alpAMze sAdhanA ke siddhine paNa para caDI jAya. lekhAmAM gaNe che, tyAM ApaNe nirAza zuM kAma ? thaIe ? alabata theDI sAdhanA para abhimAna tAre daSTithI "uga doSane tyAgaHnathI levAnuM ke "huM meTo sAdhaka che, yA bIjI tArA daSTimAM niyama' nAmanA dvitIya saMtoSa nathI vALavAne ke "cAle ApaNe ya bhAga gAMganI sAdhanA uparAMta uga nAmane kiyAdharma-sAdhanA karIe chIe." abhimAna thatuM te doSa TALavAnuM kahe che. ethI ahIM kahyuM-anuhoya te te rokavA mATe najara sAme moTA hege hitAraMbhe AtmAnA pAralaukika hitanI sAdhakanI sAdhanAo rAkhavAnI saMtoSa na vALavA pravRttimAM uga nathI hota. hitanI pravRtti vicAravAnuM ke "dilhI hajI dUra che. hajI to khedavALI nathI hotI. ghaNe lAMbe javAnuM che. ATalAmAM saMteSa vALI sAmAnya rIte jIvane evuM che ke duniyAbesI kema rahevAya ?" ahIM savAla thAya,- dArInI lAMbI paNa kriyA-pravRtti haze te ya pra-IrachArUpaga to pahelI mitrASTimAye emAM kaMTALo nahi Ave. dA. ta. vepAra kalAhatA, ne ahI bIjI tArA daSTimAM ya je IcchA kenA kalAke AMtarA vinA haeNze haze kace vega kahe che, te bIjImAM vizeSatA zI AvI jAya che. tyAM koI kaMTALe nahi. paNa vyAkhyAna u0-vizeSatA batAvavA TIkAkAra maharSi pratikamaNanI kriyA jarA nA kalAkane badale kahe che ke, "taka nitInA = gatini. kalAka cAlI, te uga-kaMTALo-kheda lAvaze ! vAtacItamAM kaI kaMTALe nahi, paNa svAicchAthI AgaLa pratipatti : dhyAyamAM kaMTALe Ave che! zeThanI sevA haze pahelI daSTinA "yama" karatAM AgaLa ahIM haze karaze, paNa gurunI sAdhArdikanI sevAne niyama"nI sAdhanA thAya che e pragati thayAnuM prasaMga Ave tyAM ullAsa nathI! kadAca karaze sUcave che. e pragatithI ahIM IcchAyogathI khare. te ya rate rete karaze ! belaze zuM AgaLa pratipatti arthAt svIkAra paNa thAya che. karIe bhAI ! kArya AvyuM eTale karavuM te IcchA"mAM sAmAnya bhAvanA che ke "huM A paDe ja...DikkamANuM karyA vinA kAMI cAlavAnuM sAdhuM '; pratipatti yAne svIkAramAM saMkalpa che?" A zAnA uddagAra che? hA-harakhanA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMsArika pravRtti dravyaphaLa ] [ ra15 nahi, paNa eka prakAranA thAkanA uddagAra. hoMza sAMsArika pravRtti dravyaphaLa-pradhAna che, -harakhanA udgAra AvA keka hoya ke "aho ! tyAre AtmahitanI pravRtti bhAvakuLa-pradhAna che. dhanya bhAgya AvI tAraka kriyA maLI ! AvuM eTale kaMTALAthI laukika pravRttimAM dravyaphaLa tAraNahAra sukRta karavAno avasara AvI maLe ! AvI zake che. paraMtu kaMTALo kheda udvega pite dhanya ghaDI ! dhanya janama ! " ja malina bhAva hovAthI enA phaLamAM zubha hajI sAMsArika kAryanI pravRtti kaMTALAthI bhAva kayAMthI Ave? e vinA paraleka kyAMthI kare te paNa phaLa Ave che, kintu AtmahitanI UjaLe bane? pravRtti kaMTALAthI kare te phaLa nathI AvatuM. Atmahita ja A, ke jenAthI paralaka tyAre pUche UjaLo bane. paraka UjaLo zubha bhAvathI pra-sAMsArika pravRtti kaMTALAthI kare te gaNAya, kiDu paugalika sukha sagavaDathI nahi, phaLa Ave, ne AtmahitanI pravRtti kaMTALAthI eTale, ahIM hita pravRtti karatAM A kare te phaLa na Ave evuM kema ? javAnuM ke u0-kAraNa e che ke sAMsArika pravRttinuM A hita pravRtti je rIte karuM chuM enAthI phaLa laukika che tyAre AtmahitanI pravRttinuM phaLa paralekamAM zubha bhAva maLe ? :pAralaukika che. laukika phaLa te, pravRtti kaMTA LAthI karI toya maLI jAya. dA. ta. vIryAcAra zA mATe ? :bahu pApane dhaMdho hoya ane dhaMdho badalI hita-pravRtti, kheda-udvega-thAka kaMTALAvALI zakAya evI sthiti na hoya tyAM sudhI A dhaMdho eTale azubha bhAvavALI thaI, ethI paraloke kaMTALIne karavo paDato hoya te paNa laukika zubhabhAva kyAMthI maLe ? mATe pravRtti medavALI phaLa dhana-kamAI te thAya che. ema, virodhIne na joIe. eTalA ja mATe jJAnAcAra Adi tyAM bhANuM mAMDavuM paDayuM hoya ne miThAInuM cAra AcAra uparAMta varmAcAra judo kahevAmAM bhejana hoya, te bhejana bhale kaMTALAthI karyuM Avyo che. nahitara te jJAnAcAra darzanAcAra te paNa miThAIno svAda te Avaze ja, ane vagere je cAra AcAra AcaravAnA kahyA, e tRpti ya thaze. A laukika phaLa che. AcaravAnuM vIryathI-puruSArthathI ja thavAnuM che, sAMsArika pravRtti bhale kaMTALAthI karI chatAM eTale varyAcAra emAM samAI ja jAya che, pachI phaLa AvyuM. paraMtu AtmahitanI pravRtti pAra. vIryAcAra tarIke eka judo pAMcame AcAra laukika phaLa ApanAra che. pAralaukika phaLa eTale kahevAnI zI jarUra rahe?. paraMtu judo kahyo che parelekamAM AtmAne lAbhakArI thAya te zubha bhAva, e eTalA mATe ke sAmAnya puruSArtha te thAya, zubhAnubaMdha (zubha saMskAra), puNyAnubaMdhI puNya paraMtu te vIrya yAne jemavALo utsAhabharyo, ane pApakarmakSaya....have jue-A badhA vilAsa ane bhAlAsabharyo kare joIe. pAralaukika phaLa te ja maLe ke ahIM Atma- te ja emAM hitanI pravRtti hoMzathI kare, ullAsathI kare, e te ja bane ke je jJAnAcArAdi-pravRttimAM paNa kaMTALAthI nahi. kaMTALo-kheda-udvega e kaMTALe na hoya, kheda ke uga na hoya. eTale malina bhAva che. malina bhAvathI pravRtti kare ja ahIM kahyuM aa gva sariz2iDa arthAt enAM phaLamAM sArA zubha bhAva kyAMthI hita sAdhanAmAM anukrega-ullAsathI ja paranIpaje ? sArAMza, lekahita siddha thAya. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 pra-kheda ane udvegamAM zuM pharaka? emAM sAthe baLavAna vizuddha bhAva-bhAvanA u -kheda hitapravRtti karavA pahelethI ja rAkho. e vizuddha bhAva-bhAvanA prabaLa utsAha manane je khinnatA Ave te che ane e TALI ullAsa ne bhAre hoMza rAkhavAthI Ave che. utsAha ucharaMgathI hita-pravRtti zaru te karI, eka hisAba joIe ke, paraMtu pravRttinI vacamAM kaMTALo Ave te udvega rUDI sAdhanA karI paralokanuM mahAna hita che. dA. ta. "cAle pratikamaNane samaya thaye, sAdhavuM che, to enuM mukhya sAdhana mana karavuM te paDaze ja' A khedanI vRtti che. kiMtu khedAdi ke bIjA trIjA vicArathI zA mATe pratikamaNa zaru te utsAhathI karyuM, paraMtu bagADuM? " bhaNAvanAra dhIre dhIre bole che tethI "A kyAre vizaddha bhAvanA ane utsAhabharI hitapUruM thaze!" evI mane vRtti thAya e uga sAdhanAne prabhAva che ke jIvane viSaya-pravRtimAM che. tyAre pAralaukika hita sAruM kyAre sadhAya? utsAha maMda paDe. athavA kahe ke viSaya- * beda-uga vinA e sadhAya te ja. zrI AnaMda pravRttimAM udvegathI hita-pravRttimAM ullAsaghanajI mahArAja kahe che - usAha rahe, citta prasane re pUjana phala kahyuM re, alabat e mATe hitasAdhanA yAne ga- pUjA akhaMDita eha kriyAne prema dhIkhate rAkhavuM paDe. keI vyakti arihaMta bhagavAnanI pUjAnuM kharuM phaLa, para prema hoya che enuM kAma karavAmAM kaMTALe prasanna cittathI pUjA kare, te ja maLe ema nathI Avate, ema hitasAdhanA para prema hoya jJAnIo kahe che, ne akhaMDita pUjA e che, te e AcaratAM udvega nahi Ave. bAkI to bhagna cittathI pUjA bhagna ja samajavI. coganI bIjI dRSTi AvI eTale AtmA eTalA mATe "praNidhAna'nA lakSaNamAM vikAsanA pagathiyA caDI rahyo che. Atma* vizuddha bhAvanA sAraM" evuM eka vizeSaNe vikAsa vakhate bhegamAM thAka ane yogamAM mUkyuM che. vizuddha bhAvanAnA baLavALI pravRtti ullAsa joI e. ucca koTinI gaNAya. A baLa jeTaluM vadhAre, te ja AtmavikAsamAM AgaLa vadhAya. eTale uparA-uparanA guNasthAnake javAya, jojo yogamAM thAka ane bhegamAM ullAsathI te nIce ekalI zuddha bhAvanAthI nahi, paNa zuddha hatA UtaravAnuM thAya. bhAvanA sahitanI pravRttithI upara caDAya che. eTale dilamAM dharmanI zuddha bhAvanA te hoya, tArAdaSTimAM guNa : jijJAsA paraMtu pravRtti viSayenI hoya che tethI UMce bIjI tArAdaSTimAM jema uga doSa TALe na caDAya. pUcho- che, ema tava-jijJAsAne guNa keLave. jIva - pravarte khAtAM khAtAM kevaLajJAna zI rIte ghaSTine tyAga karI yogadaSTine khapI banyo eTale to enI mAnasamRSTi badalAI u0-e apavAdanA dAkhalA che. emAM paNa jAya che. pUrva bhave vizuddha bhAvanA sahita hita pravRtti gharuSTi vakhate mAnasa sRSTimAM mAtra - khUba karelI enuM e pariNAma che. rAjamArga kAyA ane kAyAnA sukha-duHkhane lagatI vAta , ke hitanI pravRtti khUba khUba kare. ne vastu ramatI hatI, tyAM kAyAthI taddana nirALI thayuM? Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhusmRti parano TreSa prabhu para pahoMce ] [ 217 vastu AtmA ane enA hita-ahitanI ane virodha nathI ! virodha che mAtra vItarAga sarvajJA ene lagatI bAbatene kazI jagAja nahotI. bhagavAnanI mUrtine! ane e mUrtinI enA tarapha dRSTi ja nahotI; manamAM ene kaze pUjAno ! kevuM kAramuM ajJAna ! vicAra ja nahotuM. te enuM ajJAna hatuM mATe ja jinamati pratye dveSa che, ethI karIne pachI nahi, kintu koI enuM jJAna lAve ke vicAra anaMtAnA tAraNahAra zrI zatruMjayatIrtha pratye lAve te e sAMbhaLavuM ya nahotuM gamatuM. eTalI ya ene dveSa ne aruci karavA che ! tyAM pachI, badhI enA pratye aruci hatI, dveSa hatA. enuM AdIzvara bhagavAnanI mUrtine dveSa karIne khuda kAraNe mahAmithyAtvanuM jora hatuM. Aje paNa AdIzvara bhagavAna para haiSa pahoMce te emane devAdhidevanI mUti nahi mAnanArAmAM dekhAya che vAMdho nathI ! AmAM keTalA bhayaMkara pApakarmanAM ne ke ene kAMI mUrti ane mUrti pUjAnuM piTalA bAMdhavAnA? kevuM bhavAMtara mATe bhaga ajJAna nathI, kintu kaI mUrtinI ne mUrti vAna na maLavAnuM nakkI thaI jAya? yAne mahA pUjAnI vAta kare te ene e sAMbhaLavI ya durlabhadhipaNuM UbhuM thaI jAya? A badhI gamatI nathI, eTale badhe mUrti ane mUrti kevI mahAdazA! pUjA para dveSa-aruci rahe che. ema, jIva oghadaSTimAM hatuM tyAre AtmA kintu ene bicArAne khabara nathI ke ane hitAhitanAM tatva pratye ene e dveSa bhagavAnanI mUti uparano cheSa bhagavAna ke enI mAtra vAta sAMbhaLavI paNa game nahi! para poMce che. tIvra mithyAtvanA udayane A prabhAva che. dA. ta. gharamAM pitAnA pitAne ke gurune 5. paraMtu jyAre mithyAtvamAM maMdatA Ave che, pheTa hoya ane bahArane keI AvIne pheTA tyAre A AtmA-paramAtmA-hitAhita vagere tattva pratye dveSa have baMdha paDe che, ane tyAM para thuMke, te e joIne e gharamAlikane - pahelI mitrAgadaSTi prApta thAya che. guse Ave che, te sAmAne dhamakAve che ke AvA jIva jainetara hoya te ya harAmakhera ! mArA pitAjInA mArA gurujInA , pheTA para tuM dhUkIne mArA pitAjInuM gurujInuM hajI sArA ke emane tattvapratye dveSane aMta Ave che, paraMtu A mUrti -virodhI apamAna kare che ?" potAnA pitAnA ke gurunA pheTA parane zreSa ene pitAnA pitA ke guru para kuLamAM janmI gayelA ane jaina gaNatAnI pahoMcate dekhAya che. pitAnA ke gurunA pheTAnuM mahAdurdazA evI ke ene jiMdagI AkhImAM apamAna e khuda pitA ke gurunuM apamAna bhagavAnanI mUti para ne e dvArA bhagavAna para lAge che. te pachI ahIM bhagavAnanI mUrtinuM : TheSa chUTate nathI, e keTalA nIcA pATale? apamAna-avinaya-dveSa e khuda bhagavAnanuM keTalA bhAgyahIna ? apamAna-avinaya-Sa nathI? khUbI kevI che ke tattvano cheSa maTayA pachI ja tattva jijJAsA:emane deza khAtara zahIda thayelA moTA deza. ahIM pahelI gaSTimAM tatva pratyene netAnA bAvalAne vAMdho nathI, virodha nathI, dveSa baMdha paDavAthI tattva prAptinI anukULatA bAvalAne phUlahAra caDe ene virodha nathI, UbhI thAya che, ne pahelI anukULatA A, ke pitAnA gharamAM getraja kuLadevInI sthApanA ane have bIjI yogadaSTimAM tavanI jijJAsA karI ene ane ene dIvo dhUpa karAya ene jAge che ke "tatva zuM haze ?" A batAve che ke 28 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ] [ pagadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 sAcI tattvajijJAsA tyAre ja thAya ke pahelAM dA. ta. "tatva jANuM te vidvAna gaNAI sArA tatvane dveSa harAvyuM hoya. zikSaka banI zakuM. sArA bhASaNa karI zakuM, mATe lAva tatva zuM che e jANI lauM, zIkhI lauM? jIvane jyAre saMsAranI mAyAjALa mAla A tasva-jijJAsA malina AzaMsAvALI thaI, vinAnI nisAra atatvarUpa lAge che, svapna mATe e vAstavika tattvajijJAsA nathI. mULamAM jevI eka bhavanI lIlArUpa samajAya che, tyAre Atmahita-paralokahitanI kAmanAthI tatvanI sahaja che ke ene tattva jANavAnI IcchA thAya. jijJAsA thAya, e vAstavika tatva- jijJAsA che; kemake samaje che "saMsAranI mAyAjALane A manuSya- ne AtmA jyAre utthAnanA mArge caDe che tyAra avatAramAM ja mAla vinAnI atasvarUpa '' A saheje prApta thAya che. vicAra joIe ke enI sAme tava jANI-samajI-AcarI levAne anAdi kALathI tatva nathI maLyA, nathI jANyA, avasara che. e je ahIM na thAya, te pachI are! koIe batAvyA te paNa tava para dveSabIje mAnavetara janamamAM Ane avasara ja aruci rAkhI che, mATe te saMsAramAM bhaTakI kyAM che ?' Ama samajIne e tatvanI hAdika rada che. te have asAra atavabhUta saMsAranI jijJAsA kare che. mamatA cheDI sArabhUta tatvane jANuM. jethI ahIM A tatva-jijJAsA zuddha joIe paraMtu pachI tatvanA Adara-AcaraNathI bhavanA pherA kaI malina dunyavI AzaMsAvALI azuddha nahi. mITa"--ema sahaja tatva-jijJAsA thAya. A daSTimAM bIjA guNo. (1) yogakyA-prIti (1) kahyAM dardo carcALanA mati tAha (TIkArtha:- A daSTimAM, tevA prakAre, bhAva-mamatvathI samarthita hovAthI vegakathAo (sU) mavatyikSa tathA triA , para "ala, prIti' arthAt atyaMta prIti thAya prItiryogakathAsvalam / che, tathA niSkalaMktAnI mukhyatAvALA zuddha vegashuddhyogessu niyamAd, dhArI gIo para bahumAna thAya che. bahumAnazca yogiSu // 42 // vivecana - | (TIvA) mavacahyAM ne "tathA"-tena veganI bIjI daSTi tArAdaSTino prakAza aMtakALa, "chinnA mAtra nivaghaNaditA ramAM jhaLakate karavo che. te e zI rIte jhaLakta prItiyogakathAsvalamatyartha, tathA zuddhayogeSvakalka thAya? e mATenA ahIM upAya batAve che. ema kahI zakAya ke bIjI daSTinA prakAzane vizeSa praghAneSu, 'niyamAd' niyamena bahumAnazca jhagamagate karavA mATenI ahIM bhUmikA batAve zozizu mavati pArA che, athatu e bhUmikAmAM zuM karavuM paDe, e (artha:-) A (bI) daSTimAM je bIjA have batAve che. * guNene samUha heya te kahe che gabindu zAstramAM pAMca ganI vAta (gAthArtha :-) (daSTi)mAM vegakathAo para kahe che te pUrve paNa bhUmikAnI sAdhanArUpe avicchinna (atUTa, saLaMga) atyaMta prIti thAya tyAganI pUrvasevA batAvatAM kahe che - che, ane vizuddha yogavALA gIo upara "yoya pUrvasevA tu guDhavA pUnama | niyamo (avazya) bahumAna thAya che, sadAcArastapo muktyadveSazceti prakIrtitA // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 210 tArA daSTimAM anya guNa : 1, pagakathA prIti ] yeganI pUrva sevAmAM (1) guru ane ISTa- pelA be vidyAdhara yuvAna rUpa palaTIne eka devanI pUjA, (2) sadAcAra, (3) tapa, ane nagaranA bhaMgIvAsamAM AvI vINA vagADe che; (4) mokSane aSa, e cAra kahelA che. e ane tyAM addabhuta vINAvAdanathI AkarSAIbhaMgIo cAranI ArAdhanA e ganI pUrvasevA kahevAya. pUche che,-keNu che?" kaI vidyAdevInI sAdhanA karavI hoya te A kahe "paradezI chIe." paNa enI pUrvasevA AcaravI paDe che. enAthI bhaMgIo kahe, "kayAM jaze?" AtmA ane mana kasAya che, eTale pachI vidyAjApanI sAdhanA sthiratAthI karI zake che. emAM A kahe "jyAM nasIba laI jAya tyAM." vizna Ave te tethI jarAya DagI na jAya. tyAre bhaMgIo kahe "te te ahIM ja rahI ne sAdhanAne pAra karI vidyAsiddhi sudhI jAo. tamane ame saMbhALI laIzuM. tame amane pahoMcI jAya. e pUrva sevAo vicitra vicitra vINa saMbhaLAvyA karo." hoya che, arthAt judI judI jAtanI hoya che, dA. ta. ema kahI eka jhuMpaDuM emane rahevA cAMDAlI vidyAnI pUrva sevA - ApyuM, be jaNe tyAM rahI vINA saMbhaLAve che. ahIM sthiratAthI bhaMgIo vacamAM vacamAM vInave jaMbUkumArane navI paraNIne AvelI ATha che tyAre e kahe che, "bhAI! ame to paradezI, panIo saMsAramAM rahevA lalacAvatI hatI, ame ahIM keTaluM rahIe e zuM kahevAya?" ane ekeka patnI judI judI kathA kahetI hatI. tyAre bhaMgIo vicAra kare che ke "A baMnene enA javAbamAM jaMbUkumAra paNa vairAgya-samarthaka je ekeka kanyA paraNAvI daIe, te te pachI kathA kahetA. emAM emaNe eka kathA cAMDAlI ahIM ja sthira thaI jaze. ApaNane ane vidyAnI ane enI pUrvasevAnI sAdhanAnI ApaNA dharA chokarAne vINAthI AnaMda bahu kahelI. e parathI vicitra pUrvasevAne khyAla Ape che." ema vicAra karI baMnene ekeka kanyA Ave che. emAM prAsaMgika bodha paNa sAre paraNAvI dIdhI. paraNIne have eka vidyAdhara che, eTale ahIM e joIe bIjAne kahe "cAla vidyA sAdhavA." kathAsAra A pramANe che,- bIjo kahe "tArAmAM kAMI mANasAI che? cAMDAlI vidyAH be vidyAdhare hajI hamaNAM te paraNyA, te tarata ne tarata be vidyAdhara yuvAne vidyAdhara-cakavatI bicArIne cheDI javAya? theDA samaya pachI thavA mATe cAMDAlI vidyA siddha karavA nIkaLyA. jaIzuM. zI utAvaLa che ?" vaitADhya parvata parathI nIce ahIM pRthvI para pahele kahe "paraNavAne uddeza zuM hatuM? AvyA. emAM pUrvasevA evI hatI, ke pahelAM uddeza bAjue mUkAya? tAre na AvavuM hoya keI caMDALa-bhagInI kanyAne paraNavuM paDe, ne te tuM jANe. huM te A cAlyo." ema kahI cAMDAlInA pati banyA pachI ene choDIne koI patnIne game tema samajAvI e gaye, ne eNe parvatanI guphAmAM jaI bAra mahinA sAdhanA bAra mahinA sAdhanA karI vidyA siddha karI. karavI paDe, vidane vaTAvavA paDe, tyAre cAMDAlI vidyAdevInuM varadAna laI ahIM AvyA tyAre, vidyA siddha thAya, jenA baLathI bhalabhalA bIje to hajI bhaMgI-vAsamAM ja beThe che. mAMdhAtA rAjAone paNa jatI vidyAdhara-caka ene kahe "je mAre vidyA siddha thaI gaI. tuM vatI thaI zakAya. hajI ahI ja beTho che? jA, jA, vidyA sAdhI Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220] .. ( pigadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 A kahe, "bicArIne aghaNI che. ene ema vinaya-sevA-bhakti-bahumAna vagere sAdhavAnA. mUkIne kema javAya?' ema kahI hajI paNa vidyA e mATe zuM karavuM paDe? dA. ta. A,-traNa sAdhavA e na gaye. pele to vidyAsiddhi sAthe saMdhyAe gurune vaMdanA, kayAreka guruthI AghAvitAya parvata para jaI vidyAbaLe TapoTapa pAchA hoIe te ya saMdhyA samaye yAda karIne rAjAone chatate gayo. bAra mahinAmAM te paNa mAnasika vaMdanA karavI joIe. vinayamAM, ghaNuM rAjAonA mAthe samrATa banI beThe. have gurunI pAse besavAnuM te udbhaTa uddhata rIte mitranI lAgaNIthI enI pAse jaI pUche che kema nahi paNa saMkeca-adaba-AmanyAthI besavAnuM. hajI nathI vidyA sAdhavI? je A huM to gurunI hAjarImAM bIjA sAthe bolavuM paDe te vidyAdhara-samrATa thaI gaye chuM. tuM UTha jA bahu dhImA avAjathI. ema azuci jagAe vidyA sAdha." gurunuM pavitra nAma na bolAya. gurunI halakAI tyAre A bIje khoLAmAMnA baccAne dekhADI na sAMbhaLIe. guru bahAra jAya tyAre sAthe kahe, "bicAruM nAnuM che, patnI ekale hAthe javAnuM ne emanI hAre hAra nahi, paNa kayAMthI pahoMcI vaLe? mAre saMbhALavuM paDe." pAchaLa cAlavAnuM. sevA-bhaktimAM, gurune sArA A kahe, "are! tuM gharethI keTalA UMcA khAnapAna-vastrAdi lAvI ApavAnA, emane aniSTa udezathI nIkaLelo, e ja bhUlI jAya che ? vidyA kazuM nahi karavAnuM. emane ISTamAM pravRtti karadhara samrATa thA, te bahu rUpALI keTalIya vAnI. tema igita parathI emanI IcchA samajI apsarA jevI rAja-kanyAo ane mahAsAmrAjya te pramANe vatI levAnuM. emanI Asana nI ThakurAI maLaze. e cheDI A bhaMgaNInA bheguM -pAtra vagere kazI vastu ApaNAthI na vaparAya, jIvanapasaMda kare che?" thAvat gurunA mRtyu pachI paNa emanI vaparAtI jaMbU kumAra A kathAnaka kahI ATha naveDhAne rojiMdI vastu bIjAne daI devAnI, paNa ApapUche che, bele koNa DAhyo? ne keNa mUrakha? : NAthI na vaparAya; nahitara enA para rAga thavAthI bhaMgaNIne jhAlI beTho rahyo, e mUrkha na te gurunA mRtyumAM anumatine doSa lAge. juo, huM saMmavidyA siddha karavA A manuSya gurune ATalo badho vinaya, sevA, bhakti, -janmamAM Avyo chuM. te jema pele mUDha bahumAna zA mATe? guru pAsethI tattva pAmavA vidyAdhara bhaMgaNIne paraNIne beTho rahyo, ne mATe. dhIkhatI tattva-jijJAsA che, tethI tatvavidyAdhara cakravatI paNuM levuM gumAvyuM, tema dAtA guruno vinaya-sevAbhakti-bahumAna saheje zuM huM paNa tamane paraNIne beThe rahI saMyama- thaI jAya, khUba karavA joIe. vighA sAdhavAnuM ne aMte anaMta sukhanA tava zI rIte maLe? gakathA prItithI :dhAmabhata zAzvata mokSanuM sAmrAjya levAnuM tatva ganI vAtamAMthI maLe. mATe tyAga gumAvuM ? ane ganI vAte cogakathAo para bhAre prema paganI pUrvasevAmAM gurupUjana kevuM ? :- rAkhe. bIjI tArAdaSTinI A vizeSatA che ke jema vidyA sAdhavA mATe pUrvasevA Adara. vegakathA para prIti baha-eTale have laukika vAnI, ema ga sAdhavA mATe pUrvasevA viSaya taraphanI vRtti haTIne lekottara viSe AdaravAnI vAta hatI. emAM paheluM "guru tarapha vRtti De. bhautika viSayo tarapha aMtaramAM daivata-pUjana" che. emAM gurunuM pUjana, gurune abhAva hoya, ane AdhyAtmika viSaya tarapha Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- 2. yogamamatA ] [ 221 AkarSaNa hoya. gaTaSTine prakAza A kAma che. e lakattara viSayamAM eka viSaya che gakathAo. enA tarapha mana kheMcAya che. jema jema e yogadaSTine bedha-prakAza have prazna che :vadhatuM jAya, tema tema jagatanA viSaya parathI prava gAthA tarapha mana kema kheMcAtuM mana UThatuM jAya, jAya che ? jema jema jagatanA viSayomAMthI mana u0-kahe, veganI prIti vadhatI jAya che saMkecAtuM jAya, tema tema yogakathA vagere mATe. AdhyAtmika viSayamAM mane vadhu ne vadhu kendrita yogadaSTi AvyAnuM mApaka yogakathA prItithatuM jAya. A parathI ApaNI jAtanuM mApa kADhavuM - zukala dhyAnamAM viSaya-saMkeca : manana hoya te nIkaLe ke ApaNAmAM yoga saMkeca : daSTine prakAza AvyuM che? ne vadhate che? e dA. ta. zAstramAM zukaladhyAna kevI rIte thAya te mATe A jovAnuM "prIti zAnA upara thAya che? viSayo para? viSayenI vAte ke ega che e mATe Ave che ke yegI manane jagatanA viSaye parathI saMkecatAM saMkecatAM jyAM eka para? yegakathA para? ApaNuM mana jagatanA dravyanA paryAya para kendrita kare tyAre zukaladhyAna viSa taraphathI UbhagIne UThatuM jAya che? ne lAge che. yogakathA tarapha kheMcAyA kare che? viSayanI A enA jevuM che ke keIne vIchI ke 2 2 0 2 vAta para sUga thAya che? ne ceganI vAta para prema thAya che?" sApa karaDayA hoya te mAMtrika enA zarIramAM vyApI gayelA viSane maMgathI saMkecI (2) gamamatA saMkecI chevaTe DakhamAM lAvI mUke che. pachI eka A vegakathAne prema bhAva pratibaMdha-sAra ja bacakuM bharI pitAnA memAM e DaMkhanuM jhera jaIe eTale ke bhAvamamatA-pradhAna joIe, cUsI laI bahAra ghUMkI kADhe che. pile mANasa arthAta gakathAne prema nI mamatAne lIdhe nirviSa thaIne beThe thaI jAya che ! UThelo hovo joIe. ega para haiyAnuM mamatva ema, zukaladhyAnamAM caDavA gI jagatanA che eTale roga saMbaMdhI vAte bahu game. Ama viSaya para vyApI gayelA manarUpI jherane saMkecI gAkathAne prema haiyAnA sahaja bhAvathI hoya, saMkecI eka ja dravya para kendrita karI de che, paNa kaI bIjA trIjA dunyavI svArthanI siddhi emAM ya pachI enA eka ja paryAya para lAvI karavA nahi, svArtha mAyAmAMthI UThele nahi - sthira karI de che, ane pachI tyAM nirvikalpa- kemake emAM mamatA gakathAnI nahi kinta dazA AvI mananuM jhera UtarI javAthI, AtmA svArthanI mamatA che, ne e azuddha malina vItarAga sarvajJa bane che. - Azaya che, nirmaLa Azaya nahi. meMgakathAno - zukaladhyAnanA A dAkhalAthI samajavAnuM prema kemakathAnI mamatAmAMthI UThele joIe che ke gaSTine prakAza vadhato jAya tema tema te ja e vizuddha bhAvavALo kahevAya. svArthamana laukika viSaya taraphathI haTatuM jAya che, mAyAnA AzayavALAne pUche "tamane kema yogasaMkocAtuM jAya che, ane AdhyAtmika viSa- kathA game che?" te e kaheze "ganI kathAthI mAM leAkottara viSayomAM kendrita thatuM jAya ApaNane ghaNuM jANakArI maLe te enA para Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara ] [ pagadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 bIjAo AgaLa sAruM bhASaNa ApI zakIe, bhagavAne rAga-dveSane khaMkherI nAkhavA ne ethI lokamAM mAna maLe, pratiSThA maLe, mATe (1) kAyAnI mAyA phagAvI dIdhI, ane athavA bIjAone sAruM bhaNAvI zakIe, ne IdrinA ISTa viSayethI bharaNuM bharavAnA baMdha ethI pagAra puraskAra sArA maLe." AmAM spaSTa karyA. kAyAnI mAyA nathI eTale keI duSTa mANasa dunyavI mAnapAna-pasAdinI ja mamatA che, tethI pazu ke devatAe zarIra para upadrava karyo te te e malina bhAva che. lekhAmAM na lIdhA. eTale ja upadrava karanAra para dunyavI lAbhanI mamatA-AkAMkSA dveSa na karyo. ema kAyAnI mAyA nathI eTale e malina Azaya, kei rAjAe ke devatAe satkAra sanmAna karyA AtmahitanI mamatA-AkAMkSA te "kAyAnAM sanmAna thAya tethI mArA AtmAne e zuddha Azaya zuM ?" ema e paNa lekhAmAM ja na lIdhA; eTale sanmAna karanAra rAjA ke devatA para rAga na karyo. zuddha AtmahitanI mamatAmAMthI zubha adhya. (2) emaI drinA viSayothI bharaNa bharavA vasAya janme che,- cogakathA zuM ke koI paNa nathI. arthAtu iSTa viSayathI indriyanI tuSTi-puSTi AtmahitanI vastu zuM, karavI nathI, eTale sAme duniyAnuM game teTaluM AtmahitanI sAdhanA zubha adhyavasAya sAthe sAruM rUpALuM javAnuM AvyuM, paraMtu e jovuM saMkaLAyelI che. harAma; kemake AMkhanI tuSTi-puSTi karavI nathI. arthAt badhIya hitasAdhanA zubha adhyavasAya sAruM bhejana maLe che paNa nathI joItuM, jIbhane mAMthI UThavI joIe. zubha adhyavasAya sAthe rAjI karavI nathI. cAlavI joIe, temaja enA phaLamAM paNa zubha iMddhine rAjI karanArI viSayanI adhyavasAya jAgavA ne rahevA joIe. jAhojalAlI mAre khapatI nathI. dA. ta. devAdhidevanAM darzane jaIe chIe. Ama bhagavAne kAyAnI mAyA (mamatA) keI pUche "kema darzana karavA cAlyA ? " te mUkI dIdhI, ane iMdriyanI tuSTi-puSTi kahIe ke "mohAMdhenA darzana ane mohamAyAnAM 11 karavAnuM mUkI dIdhuM. darzana vagere asadu darzana baha karyA', have eTale have bhagavAnane rAga-dveSa karavAnI vItarAga paramAtmAnAM darzana karyuM, te paramAtmA jarUra rahI nahi. te e prabhunAM darzana karIne tarapha daSTi jAya; emanAM jIvana, sAdhanA, ane huM paNa evI preraNA meLavuM"-ema bhAvanA siddhi tathA vizvopakAranAM maraNa thAya. ethI rAkhI, te pitAnI kAyAnI mamatA ane mana pavitra bane, nirmaLa bane. emanA guNa iTiyAnI tuSTi-puSTi para abhAva thAya. yAda Ave te e guNamAMthI preraNA maLe." A potAnA rAgadveSa khataranAka lAgIne ene kheda Azaya e zuddha bhAva che, eTale kahevAya ke Ubhe thAya, e phaLa AvyuM e zubha adhyadarzana-sAdhanA zubha avasAyamAMthI UThI. have vasAya che. darzana karIne zuM joIe che? darzanamAMthI zuM sArAMza, dareka sAdhanA zubha adhyavasAya levuM che?' te ke vItarAganAM darzana karatAM sAthe saMkaLAyelI rAkhavI joIe. te yogakathAvicAra Ave ke bhagavAne zuM zuM karyuM, ane zravaNanI sAdhanA paNa zubha adhyavasAya huM zuM karI rahyo chuM? sAthe saMkaLAyelI joIe. A kayAre bane ? Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamatvathI ekAkAratA ] [ 223 gakathAdi sAdhanA para bhAvathI mamatva hoya te joIe ke devAdhideva ane guru para dilamAM sAdhanA zubha adhyavasAya sAthe saMkaLAyelI bane. gADha mamatva UbhuM karavAnuM. dA. ta. sulasA dharmanA ArAdhaka mATe A satata che zrAvikAne mahAvIra bhagavAna para gADha mamatva hatuM, te bhagavAna para atyaMta prIti evI ke manamAM A vAraMvAra Ave, ke cAlI ke aMbADa parivrAjake AkAzamAMthI game nAnethI meTA dharma sudhIno dareka dharma tevA jIvaMtajAgrata jevA brahmA-viSNu-mahezanA zubha adhyavasAya mATe karavAnuM che, rUpa nIce utAryA, hajAre leka jovA mATe jethI dharma-sAdhanAnI vacce kaSAya na umaTayuM, chatAM sulasAne e jovAnI lezamAtra UThI Ave, kemake emAM Dara hoya ke rakhe ne paNa AturatA ya thaI nahi! kaSAyathI mArA adhyavasAya azubha thaI bagaDI DAphoLiyAnuM kAraNa jAya che ? prabhu para tevI mamatA nahi - gakathA para mamatA kema? to ke ga- A parathI samajAya evuM che ke prabhunAM kathA zubha adhyavasAya jagavavA cakAvavAnuM darzana-pUjana-caityavaMdanamAM DAphoLiyAM marAya che, jabaradasta kAma kare che. mATe te prabha para tevI mamatA ane prItinA abhAe mahAna lAbha joIne vegakathA para vane AbhArI che. nahitara bhagavAna para joradAra mamatA thAya, manane ema thAya ke "A yogakathA mamatA hoya to emane mUkIne bIjuM jovAnuM zubha bhAve jagAvavA dvArA ne zubha bhAvamAM mana ja zAnuM thAya? emanI stavanAmAM bIjA ramate rAkhavA dvArA mAruM je kalyANa karaze, e trIjAnAM vicAra zAnA Ave? ema gurunI saMsAranI pApakathAo nahi kare, tema nakAmI upAsanA te karAtI hoya, paraMtu enI ya vacamAM vAtacIta kuthalI vagere paNa nahi kare. mATe bIjA trIjA lapharAM pesatAM hoya enI pAchaLe ya gogakathA eja mArI vastu che, paNa A ja kAraNa che ke guru para evI joradAra mamatA pApa kathAo,vikathAo kuthalI vagere mArI nathI. patnI-putrAdi para mamatA hoya che te vastu nahi." Ama egakathA para dilanuM emanI sevA-sarabharA kevI nirbheLa ane dilanA mamatva thAya eTale enA para atyaMta prIti umaLakAvALI thAya che ! rahe ane jyAre jyAre moko maLe tyAre tyAre ekAkAratAnI cAvI mamatA - gakathAnA zravaNamAM pravRtti rahe. guru pratyenI mamatA eTale ke "zI vAta bhAvapratibaMdha-sAtA : sahaja mamatva- mArA guru !" AvI mamatA hoya pachI emanI pradhAnatA : sAthe vAdavivAda ragaDA jhagaDA vagere karavAnuM na zAstrakAre vegakathA para atyaMta ane avi. thAya. gurunA deSa jovAnuM mana na thAya. mamatA cchinna saLaga prItimAM bhAva-pratibaMdhane hetu anerI cIja che. sAdhamika pratye mamatA hoya te tarIke mUkIne A mahatvanuM sUcana karyuM ke enA para atyaMta prIti evI rahe ke badhI keIpaNa dharma-sAdhanA para saLaMga-akhaMDa prIti vAtamAM kuTuMba vagere pachI, paNa sAdharmika jamAvavI hoya, ane enI akhaMDa sAdhanA pahele. are! eka navakAranI sAdhanA paNa jeracalAvavI hoya, te pahelA naMbaramAM enA para dAra ane ekAkAra thaIne kyAre thAya?navakAra dilanuM sahaja mamatva UbhuM karo." devagurunI para evuM dilanuM sahaja mamatva UbhuM karAyuM upAsanA karavI hoya te emAM paNa mULamAM A heya, mamatAne lIdhe enA para atyaMta ane Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 satata prIti banI rahe. pachI Dagale ne pagale guru-upAsanA, sAdhu-sevA, e badhA ya mokSa navakAra yAda AvyA kare, koI paNa kAma zaru sAdhaka yoga che. dayA dAna-zIla-tapa, saMghabhakti, karavAne prasaMga Avyo ke navakAra pahele vinaya, viyAvacca, e yoga che. zAstra-svAdhyAya, yAda karAya. jApa, dayAna e yoga che. samiti-guptieTale kyAMya paNa navakArAdinI sAdhanAmAM parIsaha-e yoga che. tarasa lAgI che, tyAM rasa na AvatuM hoya, sthiratA na rahetI hoya pANI nathI pIvuM, tRSA-parIsaha sahana kare truTio rahetI hoya, te che, e bhAva Ave e parIsaha-saMvaga e navakArAdinI sAdhanAmAM caMcaLatA- tha. ema kSamAdi 10 dharma anityatAdi 12 nIrasatA-truTio nivAravA mATe A ja bhAvanA, 5 cAritra e badhAya mekSa-sAdhaka karavAnuM che, ke navakAra Adi para gADha yoga che. mamatva UbhuM karavAnuM. yoga para prema-prIti avicchinna prItiahIM yogakathA paranI prIti avicchinna AvA roga para prema eTale yeganI vAte para prema ? eTale ke satata-akhaMDa cAle ema kahyuM che arthAta hamaNAM te cogakathAnI prIti rahI, praha-amane ega para prema chatAM yoganI paraMtu pachI saMsAranuM koI evuM pralobhana vAta para prema nahi, ne bhaLatI vAta para AvyuM, ke Apatti AvI, te gakathAnI prema kema thAya che ? prIti moLI paDI gaIyA naSTa thaI gaI evuM u0-paheluM e tapAse ke pega para prema nahi. e te prIti jAmI te jAmI, have naSTa che khare? jene vega para prema hoya, ene viSayathAya nahienuM kAraNa e che ke bhavAbhinaMditA bhega para prema nahi; kemake viSayabhega e nIkaLI jaIne jAgelI gadaSTinA badha- saMsAranuM sAdhana, lega e mokSanuM sAdhana. prakAzamAMthI e prIti UThI che. eTale have mumukSane mekSa para prema che, saMsAra para sUga bhavanAM pralobhana ke Apatti ene vihvaLa karI che. emacaMcaLa karI zake nahi. hA, je dunyavI vAha- jene yoga para prema, ene bhega para vAha-sanmAdinA uddezathI vegathA-prIti jAgI sUga hoya. hoya, te te DagI javA saMbhava. paraMtu evI gakathA-prIti e vAstavamAM yogakathAnA che bhoganA viSayonI vAta pratye sUga thAya, ema jene yoganI vAta para prema, ene ja nahi. A parathI ApaNAmAM gadaSTinA bedha. ApaNI jAtanuM mApa kADhavAnuM keprakAzanuM mApa kADhavAnuM sAdhana maLyuM ke ga. ApaNane kayAM prema? ane kyAM sUga ? kathA para prema eTale ke yoganI vAta para prema bhega ane bheganA viSaye game che? ke ga keTaluM che? eTale bodhaprakAza samaja. ga' -yoganI vAte game che ? eTale mokSanI sAthe joDI Ape te arthAt jo viSaye game che, te yuga nahi game. gAzanAM sAdhana e yoga, devadarzanathI mAMDIne vega para eka prakAranI aruci sUga raheze. utkRSTa cAritra sudhInAM badhAM mokSa-sAdhana che. viSayanI vAte game che, te ganI vAta para mokSa pratye anukULa che. devadarzana-pUjana-bhakti, aruci sUga raheze. eTale te keTalAka, je Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAga para prema ] vyAkhyAnamAM kathAo, hAsya, TUcakA nahi hAya ane yAganI ne tattvanI vAtA-vicAraNA haze, tA kahe che 'mahArAja ahu jhINuM jhINuM kAMte che. kayAM sudhI A calAvaze ? vArtA kyAre Avaze ? ' A khela zAnA che? kaheA, ceAgatattva pratye eka prakAranI sUganA khela che. paNa ene khabara nathI, ke cAMganI vAtA tA tAraNahAra che, mananu 'zAdhana kare che. ceAganI vAtA sAMbhaLatA jA, tema tema mananA kacarA sArUM thatA Ave, tyAre cAganI vAcika-kAyika sAdhanA e vANI ane kAyAnu saMzAdhana kare che, jJAnasAra' zAstra bhAvasnAnanu vidhAna kare che. bhAvasnAnamAM zu karavAnuM ? A ja mana-vacana-kAyAnuM zuddhikaraNa karavAnuM, uttama ceAganI sAdhanAthI kAyAnuM zuddhikaraNa thAya. sUtro-stotranA pAThathI vANInu zuddhikaraNa thAya. yAgakathAnA zravaNathI mananuM zuddhikaraNa thAya. mULamAM cAga ane cegakathA para prIti joIe. emAMya yega para prema hAya teA cAgakathA para prema Ave. cAMga para prIti zA mATe ? kahe, prIti vinAnI sAdhanA lukSI mAla vinAnI. mATe te cAra prakAranA saanuSThAnamAM pahelu prIti-anuSThAna mUkyuM. prIti hoya teA anuSThAna mAlavALuM sadanuSThAna, prIti na heAya haiyAnA bhAva vinAnu lukhkhuM anuSThAna. prItithI caDiyAtu bhakti-anuSThAna batAvyuM, pachI vacana anuSThAna, ane chelle sauthI utkRSTa asaMga-anuSThAna. prIti -bhakti-vacana-asaMga anuSkAnA uttarottara viziSTa koTinA che. AmAM prIti-bhakti aMge dRSTAnta khatAvyAM ke patnInAM kArya karAya te prItithI karAya che, ane mAtAnAM kAya karAya te bhaktithI karAya che. prIti karatAM bhaktimAM vizeSatA A che, ke bhaktimAM aMtagata prIti teA che ja, uparAMta bahumAna che. patnI para ekalI prIti che, bahumAna nahi, tyAre mAtA para prItiya che, ne bahumAna paNa che, 29 [pa prastutamAM yAga ne yAga kathAnI sAdhanA para prIti hoya, ne e sadhAya te sanuSThAna, e lukhkhI nahi, paNa snigdha (cApaDI-bhAvabhInI) sAdhanA, ne te avandhya-saphaLa sAdhanA. A prItinA mULamAM mamatA joie. manane lAge ke mArI tAraNahAra sAdhanA.' jIvane dehAda parathI dRSTi UDIne AtmA para paramAtmA para dRSTi gaI che. tethI Atma-hitakara paramAtmAdi para mamatA jAgI che, jAmI che, kahyuM che,saMsArarasika-mAkSarasikanI bhinna bhinna dRSTi:vede pratye yuTune ja sarvasasALiAM mati: V jine janamate saMghe punarmokSAbhilASiNAm // * arthAt badhA ya saMsArIone eTale ke saMsArarasika jIvane dRSTi deha dravya (dhana) ane kuTuMba para hoya che, tyAre mokSAbhilASI mokSarasika jIvAne dRSTi paramAtmA jinezvaradeva, jinazAsana ane jaina saMgha para hoya che. AhvA jAya, pAchA jAya, tyAM mukhyadRSTi tyAM paDe. dA.ta. jamavA bese tyAM sa'sArarasiyA e joze ke jamaNathI mArA zarIra ne mArI jIbhane AnaMda keTaleA maLe che?' pachI tyAM ene bhagavAnanA, bhagavAne kahela bhaya-abhakSyane, tithi--atiAtha ne, koA vicAra nahi; tyAre mAkSAbhilASIne e vicAra hAya ke jamatA pahelAM bhagavAnanI bhakti karI ke nahi? jamaNa mAM abhakSya tA nathI ne ? Aje chUTA rahI kazA tapa vinA jamuM chu, paNa Aje patithi te nathI ne? ema, dA. ta. snAna kare te, pahelA sa'sAra rasiyA peAtAnA dehane ujjavaLa banAvavA karaze, tyAre bIjo paramAtmAnI pUjA karavA arthe snAna karaze. pahelAnI dRSTi kAyAne sAphasupha ane zeAbhAbharI karavA para tathA kAyA-iMdriyAne AnaMda maMgaLa karAvavA para; tyAre bIjAne dRSTi paramAtmAnI pUjA bhakti ane zeAbhA vadhAravA para ane AtmAne AnaDha pamADavA para hAya che, ma Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuracaya vyAkhyAna-bhAga 2 ema, saMsArarasi dhana-mAla-vepAra vage- u0-sukRtane hisAba mAMDavAthI A mamatAri remAM ja lagna ane magna hoya che. tyAre mekSa thAya. (1) eka hisAba A, ke A vicAravAnuM rasiyo jinamata-jinAjJA svIkAravA-pALavAmAM ke "sukRta kayuM? deha-dravyAdinI sevAne kaI lIna hoya che. sukRta nahi kahe. sukRta te jina-jinazAsanA- ema, pahele mAtra kuTuMbanI sevA-sarabharA dinI sevAne ja kahevAya. vaLI A sukRtanI taka A uttama bhavamAM ja che, te ahIM e karavAmAM zure, tyAre bIjo saMgha-sAdharmikanI sukRta kAM na sAdhI lauM? e mATe mamatAdi sevA-bhaktine mukhya karanAre hoya che, enA jina-jinazAsanAdi para ja kAM na jamAvuM !" para ene mukhya daSTi hoya che. (2) bIje hisAba A, ke "ahI je A te A dRSTibhedanuM kAraNa A ja, ke saMsAra- uttama avatAra, uttama mAnavadeha, pAMca iMdriyo rasiyAne potAnI kAyA-kaMcana-kuTuMba para paripUrNa, viziSTa buddhizaktivALuM mana, ane mamatA che, prIti che, tyAre mekSAbhilASIne khAnapAna-raheThANa Adi badhuM prApta thayuM che, te pitAnA AtmAnA hitakara jina-jinavacana ahIMnuM badhuM sAruM pUrva janmanA sukajinasaMgha para mamatA che, prIti che. AnA parathI tanA prabhAve maLyuM? ke pUrvabhave deha-dravya ApaNI jAtanuM mApa kADhI zakIe, ke ApaNe -kuTuMbane kathale saMbhALyA karavAnA prabhAve? saMsArarasika chIe? ke mokSarasika? e mATe dehAdine kathele saMbhALyA karavAnA prabhAve A jevAnuM ke ApaNI mukhyapaNe dRSTi kena A uttama avatArAdi prApta thayuM kahevAya para rahe che? haiyAnI mamatA konA para? dilanI nahi. kemake te to e kathele saMbhALyA karanAra mukhya prIti kenA para? kAyA-kaMcana-kuTuMba te AkhI duniyA che, te e badhAne uttama para? ke jina-jinavacana-jinasaMgha para? je ja avatAra vagere maLI jaI vistAra thaI jAya! A daSTi, mamatA, prIti, badhuM mAtra kAyA-kaMcana- paNa evuM banatuM nathI. tethI kahevuM paDe, ke kuTuMba para che, te e saMsAra-rasa sUcave che, pUrvabhavanA sukRtanA hisAbe ja ahIM uttama 5chI ApaNane mokSa sAthe zI levA-devA rahe? prApti thaI che. te pachI ahIM paNa e ' ema ApaNe A jevAnuM che, ke ApaNe sakato ja karavA joIe. deDAdino baha kathale ApaNe abhyadaya AbAdI zemAM mAnIe chIe? saMbhALyA karavAne nahi. sukRto ja bahu karatA dhyAnamAM rahe ke rahIe te ja AgaLa para uttama avatArAdi badhuM A deha-dravya-kuTuMbanI jAhejalAlImAM prApta thAya. e sukRte mATe jina-jinazAsana pitAne aspRdaya ane AbAdI mAne e vagere para ja mamatA-lAgaNI-prema-zraddhA rAkhuM." bhavolinadI jIva che. tyAre . (3) vegI para bahumAna. - e jAherajalAlImAM pitAnI barabAdI bhega ane makathA para atyaMta mamatAbharI jue, nejina-jinamata-jinasaMghanI sevAmAM prItinI jema vizuddhagavALA cogIo para pitAne abhyadaya ane AbAdI mAne, e bahumAna rAkhavuM joIe. e bahumAna vinasAce mekSAbhilASI-mekSarasika jIva che. yAdi bhaktiupacAra pUrvaka joIe. upacAra pra-deha-dravyAdi para anaMta anaMta kALanI aMge vizeSa AgaLa kaheze. bAkI kahyuM che - mamatAnA gADha saMskAra che, tethI ene mUkIne - bhakti e bAhya pratipatti yAne sevA, jina-jinamata Adi para mamatAdi zI rIte sarabharA che, ane bahumAna e AMtara prIti -gaurava che, Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * bahumAna para be vidhAya AhAradilanI . e prastuta saMbaMdha saMsArarasika-mokSarasika ] [ re yogIo para bahumAna eTale ApaNA "thA"i rAvarityena vinityAra hRdayamAM yogIe para prIti hoya, emanA mATe upacArazca prAsAdisampAdanena yathoktayogiviti atyaMta mAna hoya, ApaNA dilamAM emane ananya gauravanuM sthAna ApIe. prakramaH / sa eva viziSyate 'yogavRddhiphalapradaH' gIo para bahamAna zA mATe ? tatsaccAriNAme "cojinAM niyamAva" eTalA mATe ke (1) gavarNana ne vegakathA nAnyathI vAta pheriti, tarabudhIyura" je premathI sAMbhaLavI che, te ene kahenArA cagI vAvAsapAtanukAdhIyuta phAI karU che, tethI pogI para bahumAnabhAva te rAkhave (TIkA-artha-) mAtra A (bahumAna) ja ja joIe. jene yoganA upadezaka para bahumAna nahi, kiMtu nahi hoya, e emanI pAsethI ganI vAta (gAthAtha:-) yathAzakti bhakti paNa para paNa zraddhA nahi kare. cAgI sAdhupuruSa (karaNIya che.) (te kevI, te ke) yogIone keganA viSayane bahu gaMbhIratAthI chaNa rahyA avazya yogavRddhirUpI phaLane ApanArI ane haze, paNa vegI para bahumAna vinAne zrotA ni ene sAmAnyamAM kADhI nAkhaze! eTale ganI (bhakti karanAra) potAnI upara upakAranI gaMbhIra vAte ene mATe niSphaLa jaze. A buddhithI yukta hoya. anartha TALavA mATe cagI para bahumAna joIe. (TIkArtha :-) yathAzakti athata zaktinuM guru bar3amAna para be vidyAthI - aucitya jALavIne, zuM? te ke upacAra arthAta bahumAnathI sAMbhaLeluM ane grahaNa kareluM kevuM AhAradi lAvI ApIne bhakti karavI. kenI? addabhuta kAma kare che e ApaNane pilA brAvaNa te ke pUrvokta yogIonI, e prastuta saMbaMdha upAdhyAyanA be vidyAthIomAM jovA maLe che. che. e (upacAranI) ja vizeSatA batAve che, (AnI kathA mATe juo yogadaSTi bhA-1-100) yeAgavRddhi phalaprada " arthAt e AhArAdinuM ane yoganI vAta para prIti che. te samyaka pacana thavAthI e bhakti yogIone haiyAmAM vegIo para bahumAna te UchaLatuM ja avazya yoganI vRddhirUpI phaLane denArI bane joIe. manane ema thAya, ke "ahe! A che, paNa bIjI rIte nahi, (arthAta samyaka pathana yegIonI kevI uttamatA! kevuM umadA ane na pAmanArA AhArAdithI nahi;). kemake e jagata-upakAraka emanuM gamaya jIvana ! A te keganA vighAtaka che. "tadanugrahadhIyutaH" bahamAnathI jyAre jyAre yogI para daSTi jAya athata bhakti vaLI bhaktikAraka pitAnI upara tyAre tyAre zubha saMskAra ane navanavA puNyAnubaMdhI puNyane lAbha maLe ! temaja duniyAnA 6 upakAra thavAnI buddhithI yukta joIe, jaDa cetana padArtha paranAM bahumAna osaratA Ave. vivecana - bhaktithI pagIne ne pitAne lAbha gayA lekamAM meMgakathA-prItinI sAthe (TI) ne vahA , jiM ra gIo para bahumAna hovAnI AvazyakatA (pUra) yathA zarayupavA, batAvI. paraMtu mAtra eTalethI patatuM nathI, yogvRddhiphlprdH| bIjuM paNa jarUrI che, te zuM? e have ahIM 43 mI gAthAmAM batAve che. yoginAM niyamAdeva, yogIonI yathAzakti yAne zaktinI uci. tApIyuta ke karU | tatA jALavIne bhakti paNa karavI joIe. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-ra bahumAna" e AMtara prIti che, tyAre "bhakti" yogaciMtana vizeSa skRtibharyuM" cAle. A e bAhya sevA sarabharA che. badhuM emanA ganI vRddhi che. . - prava-AMtara prItirUpa bahumAna rAkhyuM, te pra-gIo te buddhatatva che, emane have bAhya bhaktinI zI jarUra che? AhArAdinI anukULatAnI evI apekSA zI? - u- je aMtaramAM kharekhara bahumAna che, u gIone paNa dArika zarIra te jIva jhAlyo ja na rahe, bAhya sevA sara- vaLagyuM che, ne e zarIra dvArA sAdhanA karavAnI bharA kare ja. nekarane zeTha para bahumAna che, che, kahyuM che, te zeThanI sevA sarabharA kare ja che. mAtA- "ahI kirdi banAvanA, kiri sAdU siyA, pitA upara ja bahumAna che, te emanI jamgam Tag urmi> . sevA-bhakti kare ja che. ema ahI bIjI gadaSTimAM yegIo para bahumAna che, te arthAt "mokSanI sAdhanAmAM hetubhUta che. emanI bAhya sevA-bhakti ya kare ja. athavA mokSanA sAdhana-jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM hetubhUta che sAdhunuM zarIra. ene | vyavahAramAM ya dekhAya che, ke sAro vidyAthI TakAvI rAkhavA khAtara, ahA! jinezvara bhagazikSaka para jema aMtaramAM bahumAna rAkhe che, vaMtie sAdhune (kevI suMdara) nirdoSa bhikSAema bAhyathI sevA-bhakti paNa kare ja che. carcA upadezelI che!" agara mAtra A lekanA ja upakArI evA zikSakanI ya sevA-bhakti karAya, te pachI dIrgha sAdhanA mATe megIne paNa AhArAdinuM paralekanA upakArI bhegIonI sevA-bhakti mahattva:Adi to karyA vinA rahevAya ja kema? je zrata kevaLI bhagavAna zayyabhavasUrijI mahAnathI karate te kAM svArtha vRtti che. yA harAma rAjanuM A vacana batAvI rahyuM che, ke zarIra e mokSanI mArganI sAdhanAmAM kAraNabhUta che. zarIra dvArA e sAdhanA karavAnI che. te e : gIonI sevA-bhaktimAM rahyAthI mAna- zarIra audArika hovAthI zarIrane TakAvI rAkhavA sika adhyavasAya nirmaLa rahe che. A pitAne AhAra-pANInI jarUra paDe che. je svarganA phaLa paNa sevAthI yogIne phaLa kharuM? enA devane hoya che evuM vikiya zarIra hota, te uttaramAM kahe che, "yAgavRddhiphaLaprada vege bAhya AhAra-pANInI jarUra na raheta. paraMtu zAnI AhArAdithI bhakti kare eTale gI- mAnavazarIra audArika pudgalanuM baneluM hovAthI enA dehane Teka-puSTi maLe che, dehane saMskRti e AhArAdimAMthI janamyuM, AhArAdithI vadhyuM vadhe che, ne tethI e purNa thayela deha dvArA ane AhArAdithI Take che. mATe ene AhAgIne yoga-sAdhanAmAM vRddhi thAya che. zadinI apekSA che. tapasyA karanArane paNa AhArAdithI bhakti eTale anukULa AhA- pAraNuM karavuM paDe che, te ja zarIra Take che, ne ranI jema besavAnuM sthAna paNa evuM anukULa enA dvArA mokSamArganI mekSAganI sAdhanA Apa, ke jyAM bahu ghAma na haiya, bahu ThaMDI thAya che. eTale rogIone paNa gasAdhanA na hoya, tethI emanA zarIrane zAtA rahevAthI karavAnI hovAthI emane ya zarIrane TakAvI emane bheganI vAto saMbhaLAvavAmAM mananI rAkhavApUratA AhArapANa AdinI jarUra rahe skRrti sArI rahe tema bhegIne pitAne paNa che. e AhArAdi anukULa hoya te ja zarIranuM hADakAne che Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara8 bhakitathI pitAne ne yogIne lAbha ] egya ane mAnasika zAtA-svasthatA sArI A cAlu saMganI vAta che. bhegI kadAca jaLavAya, ane enA dvArA yogasAdhanA AgaLa Akasmika ke asAdhAraNa bimArIvALA hoya vadhe. mATe kahyuM, "yegIonI AhArAdithI ne emanI sevA-bhaktimAM divasa-rAta lAgyA karAtI bhakti niyamA gavRddhinuM phaLa Apa. rahevAnI jarUra hoya, ne tyAM tema karatAM svAdhyAya nArI che. eTaluM kharuM ke A AhArAdi hAni thAya te e doSarUpa nahi, kemake anukULa hoya te ja zarIra ne mana svastha rahI bhagavAnanI ja maTI AjJA che, ke yegavRddhi thAya paNa nahi ke pratikULa "ko zistra nahijhAra no ' . AhArAdithI gavRddhi thAya; kemake e pratikULa lAnasevA e prabhusevAHAhArAdi te ulaTuM zarIrane ne manane asvastha karIne gavRddhino ghAta karanArA ane arthAt "je bimAranI barAbara sevAche. bAkI anukULa AhArAdithI bhakti te saMbhALa kare che, e ja mArI sevA-saMbhALa zirIra-mana svarathe rakhAvI niyamo (avazya) - zya karanAre che. evA bimAra sAdhunI upekSA gavRddhi kare ja. karanAre e mArI upekSA karanAra che." A * ahIM zAstrakAra eka mahatvanI vAta kahe Akasimaka ke asAdhAraNa saMyoganI vAta; bAkI cAlu saMcAgamAM yogIonI bhakti karavAnI te pitAnA upakArano vicAra rAkhIne karavAnI. A * tanu thayu upakAra eTale pitAnI sAdhanAnI akhaMDitatA. arthAt bhakti karavAnI te kevI? te ke - (2) "tadanugrahathIyutaH no bIjo artha - pitAnA lAbhane potAnA upakArane vicAra rAkhIne bhakti karavAnI, bIje pitAne upakAra cittanI svasthatA ahIM potAne upakAra be jAtane, -samAdhi. bhakti karavA jatAM alabat pitAnA . (1) eka pitAnI mokSa-mArganI ArA. Avazyaka kRtyonI hAni to na thatI hoya, dhanA na ghavAya, paNa akhaMDa cAlu rahe te para tu jo vadhu paDatI bhakti karavA jatAM pitAne * ati thAka lAgIne tAva AvI jAya, yA ane bIjuM, pitAne dama vagere roga vadhI jAya, ne tyAM citta " (2) pitAnA cittanI svasthatA-samAdhi asvastha bane, asamAdhi-ArtadhyAna thAya, te jaLavAya te, te pitAne apakAra thayo kahevAya. evuM na ' (1) "tadanugrahathIyutano eka artha bane, e khyAla rAkhIne bhakti karavAnI.. dA. ta. kaI khAsa paristhitinI vAta judI, pro-ema te kaI mAne ke "ApaNe kAMI bAkI cAlu saMgamAM je e sAdhaka bhaktimAM : bhaktinI deDAdoDa karavI nathI, kemake ethI te e lAge, ke pitAnI ubhaya kALa karavAnI AghA jaIne pAchA paDavAnuM thAya, arthAt Avazyaka(pratikamaNa)kiyA, paDilehaNanI kriyA, vageremAM bhaMga paDe, te pote jinAjJAna bhaMjaka ApaNuM zarIra thAke, bhaNavAnuM bagaDe, ne bane, ne emAM te pitAne apakAra thaye, manane asamAdhi thAya" ema karI bhakti na upakAra nahi. pitAne lAbha nahi, nukasAna kare te zuM barAbara nathI? emAM cittane thayuM ema svAdhyAya gumAve che te paNa pitAne zAMti rahe ne? upakAra nahi, apakAra thaye. unA, Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra30] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 - manamAM bhaktinI ne jinAjJAnI upekSA karI svAdhyAya-tapamAM zAMti-samAdhi mAnavI, AvI e ja moTI asamAdhi che. e upekSA ja moTI asamAdhi che. kemake "jayavIyarAya sUtramAM "gurujaNa jinAjJA-vihita kartavyanuM ullAsathI pUA" ane "parathakaraNuM" vaDilajanenI sevA pAlana e moTI samAdhi che. ane parArthakaraNanI jinAjJA che. jinAjJAna eTale pitAne cittasamAdhine upakAra bhaMganI vRtti e moTI asamAdhi che. ema jevAne te jinAjJA vihita kartavyanA pAlanathI samyagdarzananA AcAramAM uvavRha" ane thatI citta-samAdhino upakAra jovAne. paNa vacchalla'nA AcAra che. e upavRMhaNuM manamAnI samAdhi-svasthatAne upakAra nahi. (samarthana-anumodana-protsAhana) tathA vAtsalya Ama baMne prakAranA pakArane khyAla kerekorA kAma na lAge. e dAkhavavA bhakti rAkhIne bhakti karavAnI. jarUrI hoya che. tenI upekSA karavAthI samyadarzananA AcArane bhaMga thAya. eTale (2) "taddanugrahathIyta ne bIjo bhAva e che, ke yegIonI bhakti karavAnI temAM pitAne sabhya ya e moTI asa je citta-samAdhine moTo lAbha thaI rahyo che mAdhi che. enA cAhIne AnaMda anumodana anubhavavAnA ema jJAnanA ATha AcAmAM vinaya ane e samAdhi-lAbhane khyAla rAkhIne bhakti bahumAna AcAra che. e kaI lakhe lukhkhA karavAnI. e khyAla sAthenI bhaktinA UMcA na cAle, e mATe jarUrI bhakti karavI paDe mUlya che. enI upekSA e paNa jJAnAcArane bhaMga, jJAnanI - bhakti vagere ArAdhanAmAM jene cittanI che , malinatA ane jinAjJAnI upekSA che, ne e svasthatA-samAdhi rahe, ene samAdhi uparAMta meTI asamAdhi che. pachI bhaktinI upekSA karI zubhAnubaMdhano ya meMTe lAbha che, manaphAvatuM bhaNavAnuM vadhAre karyuM, ne tyAM cittanI dareka sAdhanAmAM suMdara samAdhine A samAdhi mAnI lIdhI, e brama che. sArika adhyAtmika lAbha maLe che. ene ati e te enA jevuM che, ke lebhiye gRhastha AnaMda hoya te sAdhanAmAM jema Ave, ane mAne ke mane 50 lAkha rUpiyA maLI jAya, bIjI kaI dunyavI lAbhanI AkAMkSA-AzaMsA te cittanI svasthatA-samAdhi sArA rahe ane UbhI rahe nahi. tethI je nirAzaMsa bhAve sAdhanA kadAca puNyage maLI gayA, pachI e cittanI thAya, enA bahu UMcA mUlya che. ucca tyAgaAdhi thayAnuM mAne, paraMtu e bhrama che; kemake tapasyAdi nirAzasabhAve sAdhavAthI naMdIpahelA naMbaramAM 50 lAkhane rAga-lAbha mamatA- iNa vagere mahAtmAone ucca labdhio UbhI Asakti eja meTI asamAdhi che. kahyuM che, thaI gayelI ! ane mokSa atinikaTa banI gayela! "parigrahabhAra-bharyA prANI, dhama_sAdhanA kema kare che?" gI pAme adhogati dukhakhANI." munionI bhakti kema kare che?' ene A baha AraMbhanI buddhi ne bahu parigrahanI ja javAba ke "mane emAM citta-samAdhi suMdara buddhi e narakanA dvAra che, emAM cittanI maLe che. dunyavI bhAMjagaDamAM te cittane keTalAya samAdhi zAnI? rAga-dveSa-rati-arati vagere saMkaleze pIDatA basa, emaja Avazyaka bhaktinI upekSA hoya che. AvA samAdhinA suMdara lAbhanI daSTie Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadanugraha-buddhi: vaiyAvaccanA lAbha ]. [ 231 gIonI bhakti-sAdhanA thAya emAM alabata vAra phari pramaH zrito pUrvavatta, samAdhirUpa pakAranI buddhi rahI paraMtu e "kSarozvajJAni' mavati, ara para TacALArinirdoSa che, e kAMI dunyavI svArtha-buddhi nathI, nAza, ziSTaramatatA tathA - ghaNAmalina AzaMsAbhAva nathI. cAtisu vakumAra paMkaja (3) "taddanugrahathIyutane trIjo artha A (TIkA-artha:-) A gI-bhaktine ja rasa laI zakAya ke gI-munienI vaiyA- vizeSarUpe kahe che - vacca karavAnI te emano vaiyAvaccakArInA pitAnA upara upakAra thaI rahyo che, e buddhi (gAthArtha :-) AnA phaLamAM bIjA lAbha paNa che-zraddhAthI yukta A(bhakti)mAM hitane sAthe karavAnI. sAmAnya rIte mANasa keInI udaya che, ane nAnA nAnA upadravane nAza che. sevA karatAM ema mAne che ke "he Amana kAMIka temaja ziSTonI saMmati che. karI rahyo chuM,' paNa Ama mAnavAmAM ahaMkAra Ave che, temaja sAmA pitAnA ahesAna nIce (TIkAtha:-) A bhakti karanArane anya hovAnI buddhi thAya che. AryasaMskRtimAM lAbhanuM ya phaLa maLe che, kemake zuddha bhaktinA te yAcaka-atithine dAna karIne dAtAra puNyathI ane tevA vipAka UbhuM thAya che. ema mAnatA ke "A yAcaka-atithi mane dAna eTalA ja mATe zraddhA yukta (zuM? te ke dhamane lAbha ApIne mArA para upakAra karI upacAra-bhakti, e prakaraNathI samajAya che. e rahyo che. mArI pAse yAcaka-atithi na Avyo (zraddhAyukta bhakti) pUrvokta hitanA udayavALI hata, te mane dAnane lAbha kayAMthI maLata?' bane che, kSudra (nAnA nAnA) upadravone nAza karanArI che, eTalA ja mATe vyAdhi Adine ema ahIM paNa A samajavAnuM che, ke - nAza thAya che. temaja ziSyone saMmata che. eTalA A gImunie mArI sevA-vaiyAvacca svI ja mATe ene ati suMdara bahumAna thAya che. kArIne mane sevA-vaiyAvaccadhamane lAbha Ape che, e emane mArA para upakAra che." AvI vivecana : - pitAnA upara gIone upakAra thavAnI vaiyAvaccathI bIjA lAbha - samajathI sevA-vaiyAvacca thAya, e khUba ja A gIbhakti karavAthI pitAne samAdhine ucharaMga-umaLakAvALI thAya. lAbha uparAMta bIjA paNa lAbha thAya che, kAraNa vaiyAvacathI bIjA lAbha ke e bhakti karavAthI evAM puNya karma UbhAM thAya (TA) gameva viziSNa che, ke jenA vipAkamAM A lAbha AvI maLe. dA. ta. sAmagrInI anukULatA, zarIre zAtA, (mUra) sAmAnauthAya, mAnasika zAtA, lekamAM priyatA vagere vagere zraddhAyu hoya phaLa maLe. prazna thAya - kSudropadravahAnizca, A pra-lekamAM priyatA te leke para AdhA. sti che, emAM yegInI karelI bhakti zI rIte ziSTasammatatA tathA // 44 // sAmAvazorAvatuM, sutarA- u0-samakitI de vaiyAvacca kare e purAttAvikamAva7 kara chava zraddhAyu "nimitte "yAvaccagarANuM" vagere sUtrathI kAma kare ? Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 kAyetsarga karavAmAM Ave che. enA para zrI gAvA preryA ke, "sItAjI te parapuruSa rAvaNanA lilita vistarA-TIkA-zAstramAM vicAraNA ghera rahI AvelA, eTale rAme emane gharamAM batAvI, emAM prazna uThAvyuM ke- zAnA rakhAya ? 'pra-viyAvacca karanAra devatAnuM e vakhate mULamAM, karma-phaLa be jAtanA - " AnuM dhyAna na paNa hoya, ke "amArA nimite (1) sa-saMbadhika, ne (2) a-saMbadhika. A kAyotsarga kare che, te e kayAMthI vaiyAvacca a-saMbaMdhika phaLa dA. ta. sArA narasA karavA AvavAnA hatA? te pachI zuM kA- rUpa-rasa-zarIra vagere. emAM karmanI asara saga niSphaLa jaze?" mAtra e karma vALA jIva para ja paDe. sArA } uAno tyAM khalAsa che ke gaNadhara rUpanA karmavALA jIvane e karmathI sAruM rUpa mahArAjAe racela A sUtra che. e niSphaLa kiyA maLe. tyAM e karma a-saMbaMdhika che. paraMtu batAve nahi; mATe ja A sUtra sUcave che ke yaza-apayaza, AdeyatA-saubhAgya vagere karmaA kAyotsarga saphaLa che. te A rIte ke e phaLa sasaMbaMdhika che. enA karmanI asara bIjA karanArane enuM phaLa AvuM maLe ja che ke ene para paNa paDe. yazarmavALA jIvane yaza te kAryotsargathI evuM zubha UbhuM thAya che, ke tenA maLe, paraMtu enuM yazanuM karma bIjAne AnuM vipAkathI kheMcAIne devatAne vaiyAvacca karavA sAru bolavA prere, apayazakama bIjAne AnuM AvavAnI preraNA thAya. bhUThuM bolavA prere.. che; karmavipAkanI asara bIjAne zI rIte? : basa, A rIte bhegIonI bhakti karanArane A pra-zubha karma te kAryotsarga karanAranuM evAM puNya UbhAM thAya che, ke enA udayamAM che te e karmanA vipAkanuM phaLa ene potAne leka para evI asara paDe che ke emanA dilamAM maLe, paraMtu phaLamAM vaiyAvaccakArI devatAne A bhakti karanAra pratye priyatA UbhI thAya che. preraNA zI rIte maLe? , bhaktinA A lAbhanuM phaLa maLavA uparAMta u -cazanAma karma, AyanAmakarmamAM zuM bIjA paNa lAbha, jevAM ke sAmagrInI anuthAya che? e karmane vipAka thAya, tyAre kULatA, zArIrika-mAnasika zAtA.. vagere phaLa bIjAne ja yaza gAvA prere che, bIjAne Adara paNa UbhAM thAya che. karavA prere che. te ekanA karmanuM phaLa bIjAmAM tyAre emAM bhakti kevI karavI? te kahe AvyuM ke nahi? vAta eTalI che, ke phaLa kevI che -zraddhAyukta bhakti karavI joIe ane te jAtanuM che e jovAnuM. phaLa je sApekSa hoya AtmAnA hitane udaya karanArI bane che. . . te apekSita para asara thavAnI. dA. ta. yaza A zraddhA kevI ? - e sApekSa padArtha che, keI yaza gAya te zraddhAmAM manane ema thAya ke A gIo pitAne yaza maLe gaNAya. evuM apayazamAM. kevI uttama yoga-sAdhanA karI rahyA che ! mAnava apayazanAmakarmavALAne apayaza maLe che, paNa janamane ajavALanArI sAdhanA che. amArI kayAre? ke jyAre bIjA apayaza gAnAra hAya arthakAmanI sAdhanA, ne bheganI sAdhanA, e ja. eTale emane A apayaza gAvA prere te uttama mAnava-janamanI viTaMbaNA che, che keNu? te ke pelI vyaktinuM apayazanAma janamane barabAda karanArI sAdhanA che." je A karma. sItAjIne pitAnuM apayazanAmakarma uda- zraddhA nizcita thaI jAya, te pachI e zraddhA yamAM AvyuM tyAre lokone e kame apayaza sAthenI yogInI bhaktimAM be rIte hitedaya thAya. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktithI hita ] [ 27 bhaktithI hidaya 2 rIte - (4) dharma-prIti ne tatva para zraddhA Ave. (1) bIjA koI dunyavI padArthanI AzaMsA (5) maitrI bhAvanA, karuNAdi bhAvanA, na UThe, ane bhaktine gauNa ne dunyavI anityatAdi bhAvanAo vagere Ave. tathA, padArtha-laganane mukhya karavAnuM na thAya, kintu (6) ene lAvanAra prabhubhakti, sAdhu sevA, bhakti ja mukhya rahe, ne emAM AtmAne mahAna dayA-dAnAdi sukRte Ave, temaja hitedaya thAya. temaja, (7) tyAga, tapa, sAmAyikAdi sadanuSAne (2) A zraddhAyukta bhaktinA evA suMdara saMskAra yAne suMdara zubhAnubaMdha UbhA thAya vagere sat karaNa Ave. te ke je paralokamAM AtmAmAM mahAna hitanA. A badhAM AtmAnAM hita gaNAya." . " sahaja rIte utthAna kare. cagInI zraddhAsahita bhakti karAya, te A AmAM pahelo prakAra eTalA mATe batAvya hitone udaya thAya che, kemake (1) gI evA ke yogInI bhakti karavAnI che te evA Aza hitethI bharelA hoya che. emanuM zraddhA sAthenuM yathI nahi ke "mane yogI maMtra-taMtra Ape, sAMnidhya sevAya, ane emanI sevA-sarabharA mane sAMsArika viSayanA AzIrvAda Ape, huM thAya, te saheje emanA e guNonI, bhakti gIgurune ziSya chuM te emanI huM bhakti karanAra para, chAyA paDe. vaLI (2) emanI pAse karuM te mane vastrApAtrAdithI sAre sAcave. mane zravaNa paNa enuM maLe eTale bhakti karanAramAM zAstra bhaNAvI e hoMziyAra kare, ke huM saheje e hitone udaya thAya, udhama thAya. vidvAna tarIke paMkAu, sArA vyAkhyAnakAra tarI. bhaktithI paralokanAM hitaHkenI khyAti maLe.' ' A te A janamanA hitanI gaNatarI thaI, A Azaye pIgalika hoI AtmAmAM paraMtu parAkanA hita paNa khAsa lakSamAM levAnA gojhArI viSayAsaktine poSanAra che. che. gInI zraddhAyukta bhaktithI parAkanAM hita ethI kAMI AtmAmAM hitane udaya na thAya. e paNa siddha thAya che. e hite paNa A ja badhA te evI malina AzaMsA malina Azaya bilakula zubha bhAva, zubha adhyavasAya, vagere, ane na rAkhatAM zuddha AtmahitanI bhAvanAthI bhakti tyAga-tapasyA-dayA-dAna-zIla-deva-guru-dharmanI thAya, to ja Atmahitane udaya thAya. mATe bhakti sevA-upAsanA-sadAcaraNa vagere samajavAnA. kare, te niHsvArtha bhakti kare te AtmAnAM paraleka jenAthI UjaLo bane te paralekanAM hita hita sadhAya. kahevAya. A janmanI sArI vRttio ne sArI bhaktithI AtmAnA A lekanAM hita kayA? mIttao evA zubhAnubaMdha-zubhasaMskAra bhA. kare che, ke jenA pratApe paralokamAM evA hitanA (1) AtmahitamAM kSamAdi zubha bhAve, maitrI udaya thAya che. A sArI vRttiomAM eka Asa Adi bhAve tathA zubha adhyavasAya Ave. ema, yAna A rAkhavAnuM ke gasAdhaka bIjAo . (2) vItarAga paramAtmA para rAga-bahumAna para ISya asUyA, dveSa, halakI daSTi. vagere ne tyAgI nigraMtha sAdhu para rAga-bahumAna Ave. narasI vRtti, adhamavRtti na thAya. kAraNa e che, (3) saMsAra para vairAgya ane mokSane prema ke ahIM yogImAtra para bahumAna rAkhavAnuM tathA zrAvaka- sAdhu dharmanA AcAra kiyAe Ave. kahyuM che. have-- 30 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ga daSTi samuciya vyAkhyAno bhAga-2 pagI keNa? bahumAna rAkhavAnuM che, te tyAM enA para dhRNA to ke yoga sAdhe te yogI. kema karAya?"- A khyAla hoya te ene tucchaane "ga" eTale me-sAdhaka kaI paNa karavAnuM na thAya, ke "huM? ATaluM AvaDatuM anuSThAna eTale ke dA. ta. navakAra-smaraNa e nathI?" paNa vega che. te e smaraNa karanAre yogI che. kriyAmAM bhUlatAne zuM kahevAya?:devadarzana e ga che, te darzana karanAre gI ene te mAnathI kahevAya ke, "mahAnubhAva! che. ema tapa e yoga, te tapasvI e gI tame bhAgyazALI che ke Aje duniyA AkhI che. have je yegI para bahumAna rAkhavuM che, te jyAre pApamAM DUbADUba che, tyAre tame ahIM A badhA navakAra gaNanArA vagere rogI para dharma karavA AvyA che. dhanya che tamArI paNuM bahumAna rAkhavuM joIe. je haiye dharmaga sAdhavAnI saddabuddhine! kiyAmAM bhUlaemanA para bahumAna hoya te gamAM AgaLa bhAla thAya, te hatAza thaze nahi. ema te vadhI gayelA emanA para IrSyA ke emanA pahelA pahelAM mAre keTalIya bhUle thatI hatI, para khAra kema Ave? jhera zAna varase ? Bra zAkhA varasa chatAM dharmane vaLagyA rahevAthI ane kalyANa ne je jhera varase che, je khAra Ave che, mitronI salAha-doravaNIthI e sudharI gaI. te bahumAna kyAM rahyuM? dIkarAne pote juone tame jarA A rIte kare te bhUla ja vepAramAM hoMziyAra karyo hovAthI bApane je te dIkarA para mAna-saddabhAva che, te have e dIkare vepAramAM savAI hoziyArIvALo thAya tyAM Apane ema mAnabhera kahevAthI dilamAM sUga-chUNAnI enA para mAna hovAthI kayAM IrSyA thAya che ke Aga nahi saLagyA kare. vicAravuM joIe ke "Aje dharma karanArA che keTalA? bahu DA. A kyAM mArA karatAM AgaLa vadhI gaye? te enA para dhRNA kema karAya? enA para te che ema, je vegI para bahumAna che, te mAna ubharAvuM joIe. paraMtu yegI para mAna- enI dharmakriyArUpI yogasAdhanAmAM khoDakhAMpaNe bahamAna havAnA phAMphA che, tethI enI bhUla jevAnuM mana na thAya, enA cAMdA enA doSa bhAla joyA karavAnuM ane enA para dhRNA jovAnuM na karAya ke "e kyAM bhUle che?" dAkhavavAnuM thAya che, ne ema potAnI mAnasika temaja bhUla joI enA para sUga karavAnuM na vRtti bagADavAnuM thAya che. thAya. ene tiraskAravAnuM-tucchakAravAnuM na thAya, ke "ATaluM nathI AvaDatuM ?" jene potAnI vRNA-ISya e sArI vRtti nathI, halakaTa - krithAnA sArApaNAnuM abhimAna rahe che, e vRtti che. sArI vRtti "sAmAmAM rahelA dharmanI - bIjA kriyA karanAranI bhUlabhAla joI enI kadara mUlyAMkana karavAnI hoya, ne e vRtti ghaNA-jagasA karI ene utArI pADe che, ene enI prazaMsA karI protsAhana ApavAthI jaLa- tucchakAratAM meM bagADIne kahe che ATaluM vAya paNa ene tucchakAravAthI nahi.' je manane AvaDatuM nathI?" -A kriyAnuM ajIrNa che. ema thatuM hoya ke, . dhRNA-IrSyA TALavA sAmAne yogI pra-paNa sAme bhUla kare te ya ene mAna tarIke juo : ApavAnuM? je e khyAla haya, ke e dharmayoga sAdhe u0- e samajI rAkhe ke-bhUla karanArane che mATe egI che ne yegI para te mAre jo mAna nahi Ape, kadara nahi kare, enI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktithI zudropadravahAni ] 1 kapa je sUga karaze, to paheluM to tamAruM ja prava-sudra upadrave te ApaNuM azubha mana bagaDaze, tamArI ja manovRtti halakI karmathI UbhA thAya che; e gIonI bhakti thaze, ne sUgathI kAMI bIjA sudhare nahi. karavAthI kema TaLe? bIjAnA vAMke zuM ApaNI manovRtti u-ogIonI zraddhA sahita karAtI bhagADavI ? bhakti e mahAna maMgaLa rU5 che, ne 'maMgauttama mAnavabhava ane viziSTa buddhi LathI aMtarAye-vine tUTe che, tethI kSudra upazakti ApaNI manovRttio sudhAravA ane dra TaLe emAM navAI nathI. jJAnIo jyAre pavitra keLavavA maLI che. sikko mArI Ape che, ke "gIonI duniyAnA jevo bALa che, te bhale karyA zraddhA sAthe bhakti karavAthI kSudra upadravanI karI, tethI zuM ApaNe ApaNI mokSa hAni thAya che, " tyAre mAnavuM ja che apAvavA samartha manovRttione bagADyA e zraddhA sAthe karAtI bhakti e mahAna maMgaLakaravI? rUpa che, ane enAmAM zudra upadra lAvanArA manavRtti bagADIe te ApaNe kSathI aMtarAyakarmarUpI azubha karma teDavAnI tAkAta che. dUra dhakelAIe chIe, A mUrkhAI na thAya eTalA mATe ahIM maMgaLa te ke jenAthI aMtarA-vina haTI jAya, yegIo para bahumAna rAkhavAnI ane emanI zraddhAyukta bhakti karavAnI vAta karI. Aje te ApaNA zraddhAyukta bhakti karavAthI Atmahitane dubaLI puSpAIvALA jIvanamAM nAnA udaya kema kahyo ? nAnA upa-harakato-vi kayAM bolAvavA kAraNa A ja, ke yoga para zraddhA che- javA paDe ema che? eTale dilanA UMDANamAM dharmaga vasI Dagale ne pagale e AvIne UbhA ja rahe gaye che ne tethI evA zubhAnubaMdha UbhA che. tyAre mANasa e TALavA keTalI bIjI trIjI thAya che ke je paralokamAM AtmahitAne avazya gaDamathale kare che ! emAM bIjAnI dInatA, UbhA karI Ape, ahIM Atmahita na sUjhatA cApalusI, sAcajUThAM, mAyA-prapaMca-droha, vagere hoya te enuM kAraNa pUrva bhavethI ApaNe keTaluMya kare che! paraMtu kSudra upadrava TALavA azubhAnubaMdhe laI AvyA chIe e che. paraMtu zA mATe e badhI adhama gaDamathala karavI ? e paNa gI-bhaktithI tUTe che. pahelAM bhakti enA karatAM jJAnIonAM, "A gIonI mana mArIne ya karAya, pachI e sahaja manathI zraddhAyukta bhaktithI kSudra upadrava TaLe, evAM thaze. eTale pUrvanA lAvelA azubha anubaMdhane TaMkazALI vacana para aTala vizvAsa dharI gIhaTAvavA mATe mana mArIne paNa vega para zraddhA enI zraddhAsahita bhakti kAM na karavI? ema karavA sAthe yegIonI bhakti khUba karavA jevI che. zA mATe zraddhAyukta paramAtmabhakti na karavI? bhaktithI kSakopadravahAni pUchaze - zraddhA sAthe bhakti karavAno prabhAva juo mokSa sivAyanA AzayathI ghama thAya? ke adbhuta che! zAstrakAra kahe che, "ethI prava-bhakti te dharma che, e te mokSa zuddha nAnA nAnA upadrava TaLI jAya che." pUche, mATe ja thAya ne? zudra upadra TALavA thAya? Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 236 ] [ pagadaSTi samuccaya yAkhyA - bhAga 2 mekSa sivAya bIjA AzayathI dharma kare che ne keNa bacI jAya? "mokSa sivAya bIjA te ethI bhavamAM bhaTakavAnuM ja thAya ne? koI AzayathI dharma thAya ja nahi. dharma pAse ' u0-je Ama kahezo, ke mokSa sivAya ke bhagavAna pAse mekSa sivAya bIjuM kAMI bIjI kaI vastu mATe dharma na thAya, te ene maMgAya ja nahi, mAge te bhavanA pherA vadhI artha te e tha, ke "kSudra upadra TALavA jAya." AvuM mAnanAra ane AvuM bolanAre tame dInatA-jUTha-mAyA vagere gaDamathala karo te pelA jUTha-mAyA-vizvAsaghAta vagere karanAra ene vAMdho nahi; prabhubhakti kare ene vAMdho! pahelA vepArIne ja zANe kahevuM paDaze ! ne upadrava TALavAnA AzayathI dharma karazo te bIjA vepArIne mUrkha ajJAna kahevo paDaze ! saMsAramAM bhaTakaze." zuM A jinazAsananI kemake e prabhubhakti kare che te bhale jUTha-mAyA prarUpaNa che? -vizvAsaghAta vagere pApothI bacavA mATe, 0 be vepArI-(1) dhaMdhA mATe anIti paraMtu mukhya te vepAra ane kamAI mATe ja bhagavAnanI bhakti kare che, bhagavAna para zraddhA karanAre, (2) dhaMdhA mATe prabhubhakti dharI bhagavAnane yAda kare che. Ane mUrkha kahe karanAre, bemAM kone bhAvapherA vadhe? - paDaze ! dhAre ke be jaina vepArI che, beya mokSaruci-mokSAthI jIva che, ghera saMsAra para paraMtu e gaNatarI jaina dharmanI nathI, bahumAna dharanArA nathI; paraMtu eka vepArI jinazAsananI nathI. jinazAsana te kahe che. samaje che, ke "vepAra ane kamAI mATe dharma ke "tu pApathI bacavA Icche che? te jA to thAya ja nahi, tethI AjanA kALane anu na dharma pAse, jA bhagavAna pAse, "ISTaphaLasarIne vepAramAM jUTha-DaphANu-mAyA-prapaMca-kama siddhi mAga." dAna vagere karu te kamAI thAya,' ema samajIne sulasAe putra mATe dharma karyo :e vepAramAM jaDa-DapheNa vagere Acare che. eTale te sulasa zrAvikAne patine zAMti tyAre bIje vepArI ema vicAre che ke "zA thAya e mATe putra joito hato, paNa e mATe mATe mAre A uttama bhavamAM jUTha-DANuM-mAyA- caMDI-bhavAnI pAse na gaI, yA evA koI vizvAsaghAta...vagere pApa karavA? enAthI anucita upAya na karyA, paraMtu potAnA jIvate hAya! paralekane kevA durgatinA duHkhada namAM jaina dharma vadhAryo-vadhAryo te eve, ke bhonI hAramALA sarajAya ! enA karatAM mArA I bharI sabhAmAM sulasAnA dharma-sattvanI anaMta prabhAvI arihaMta bhagavAna zaMkhezvara prazaMsA karI. mekSa sivAyanA bIjA AzayarUpa dAdAne Azare kAM na lauM? emanI bhakti- putranA AzayathI dharma kare, ene avadhijJAnI bahumAna kAM na levuM? e dAdAnA prabhAve samyagdaSTi Iddhi vakhANe? paNa iMdra jevuM che, ke mAre aMtarAye tUTIne jUTha-DaphaNa vinA saheje kaI dunyavI lahAvo levA sulasA dharma nathI saheja mane vepAra maLaze ne kamAI thaze. e karatI, paraMtu putra vinA pati asamAdhi kare zraddhAthI jaTha-mAyA-prapaMca vagere na AcaratAM che, patinI devadarzanAdi dharma sAdhanAo sadAya bhagavAnanI bhakti khUba kare che. bele have - che, ane pariNAme enI gati bagaDI jAya, A be vepArImAM zANo koNa? ane mUrkha ethI e asamAdhi TALavA putranI IcchA karI. ke? duHkhada saMsAramAM keNuM bhaTakate thAya? putra meLavavAnA AzayathI eNe dharma vadhA Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMsArika vastu mATe ghama thAya? ] [[237 che." emAM Idra kazuM ajugatuM jotA nathI. A paDuM enA karatAM lalitAMga eka guNiyala uttama dayavI AzayathI karAtA dharmane salasA adhama AtmA che, mAre suparicita che, te enA karI rahI che evuM iMdra nathI mAnatA, ulaTuM sogamAM mAre guNasaMpattine sAre abhyAsa enuM dharma sattva dekhe che. tyAM sulasA para thAya,' A hisAba para niyANuM karyuM hoya, adharma karyAno Aropa caDe evuM bolavuM e pachI e zAnI bhavamAM bhaTakI paDe? ene keTalI badhI mUDhatA kahevAya? bhavanA pherA nathI vadhI gayA. e te,-laliRSabhadeva bhagavAnane jIva pAMcamA bhave tAMga devanI hAre hAra sArA bhavo karatI karatI lalitAMgadeva che. e marI gayelI potAnI svaya- anuttara vimAnamAM deva thaI, pachInA bhave prabhAdevI para zaka karI rahela che, te avasara zreyAMsakumAra thAya che, ne eja lalitAMga trASabhaAvyA, mitra devatAe ene sUcavyuM ke "svayaM deva thayela emane dIkSA pachI paheluM varasI prabhA marIne garIba brAhmaNanI je anAmikA tapanuM pAraNuM vaherAve che,"--e parathI samajAya putrI thayelI che, te dharma pAmIne atyAre che ke enuM niyANuM saMsAra sukhanI laMpaTaanazanamAM rahelI che, te tuM ene pharIthI tenuM nahatuM. svayaMprabhAdevI thavA nirNaya karAva." lalitAMga "dharma pAse saMsAranI vastu mAge che, yA jaIne anAmikAne A nirNaya karavA kahe che, ne sAMsArika vastunI IcchAthI dharma kare che, eTalA anAmikA A nirNaya kare che ke "mArA vrata- mAtrathI enA dharmane adharma na kahevAya, paNa niyama-anazana vagerenA prabhAve huM svayaMprabhA- enI zraddhA ane ene Azaya je joIe. devI thAuM" ane kharekhara e svayaMprabhAdevI te ja sulasAnI putrakAmanA ane anAmikA thaI ! AmAM dharma pAse eNe mekSa nathI svayaMprabhAdevI thavAnI kAmanAne nyAya ApI zakAya. mAge. mokSanAM sAdhanabhUta jJAna-darzana-cAritra sAMsArika ISTanI mAgaNI karI enI nathI mAgyA, paraMtu svayaMprabhAdevI thavAnuM ja pAchaLa mekSa pratye dveSa-aruci hoya, ne mAgyuM che, te zuM e saMsAramAM lATakI paDI? Azaya je mAtra bhautika viSayasukha-vilAsa zuM enA bhavanA pherA vadhI gayA? nA, bhegavavAne hoya, te teNe dhamane badale pra-niyANuM kare te bhavamAM bhaTakavAnuM adharma karyo kahevAya; tenI mAgaNI-prArthanA thAya che ne? e anucita mAgaNI-prArthanA gaNAya. u0-vAta sAcI che, paraMtu e kone? jenI paraMtu sAMsArika yAne laukika ISTanI mAgaNI najaramAMthI makSa khasI gaye hoya, mekSa para pAchaLa Azaya cittanI svasthatA meLavavAne cheSa thaye hoya, ne jene viSaya-sukhanI ja hoya, e meLavIne upAdeya devadarzanAdi svalagana lAgI hoya, ne je e mATe niyANuM kare sthatAthI karavAnuM hoya, yA anAmikAnI jema ene bhavamAM bhaTakavAnuM thAya tyAre ahIM te sajjanane-sAdhu puruSane saMparka vadhAravAne anAmikAe svarganA sukha mATe niyANuM hoya, to te mAgaNI anucita nathI; kemake nahi kareluM. jya vIyarAya sUtranA "Iphala siddhI' padanI anAmikAe joyuM ke "Ame ya mArI vyAkhyAmAM zAstrakAre eja kahe che. evI joradAra sAdhanA nathI ke jethI ahIM ja "iphala siddhino artha - sakala kamane kSaya karI, sIdhe mokSa pAmI "lalita vistarA" zAstramAM 1444 zAstrazakuM, tethI saMsAramAM bIje kyAMya bhaTakAI racayitA AcArya bhagavAna A zrI haribhadra Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ] sUrijI mahArAja, "pacAzaka-vRttimAM navAMgI TIkAkAra AcAryadeva zrI abhayadevasUrijI ma. gazAsa"mAM kalikAla sarvajJa A0 zrI hemacaMdrasUrijI mahArAja, ema "dharmasaMgraha" zAstramAM ne "zrAddhadina kRtya" zAstramAM badhA ekamate A ja artha lakhe che, ke "iSTaphaLa- - siddhi eTale abhimata (i) arthanI niSpatti hakikI." arthAt Ihalaukika ISTa padArthanI prApti, A lokanI vastunI siddhi. je ApaNe A mahAgItArtha mahAvidvAna zAstrakAra pUrvAcArya bhagavaMtene mAnatA heIe,. je ApaNe zAstrAnusArIpaNAne mAtra rAga nahi, paNa sAce Agraha heya, te zAstromAM "ISTaphaLasiddhine Icchita IDalaukika vastunI siddhi : A artha spaSTa lakhele mAnya joIe, ne e sUcave che ke dharma pAse ane bhagavAna pAse Ihilaukika athata A lekanI sAMsArika vastunI mAgaNI karI zakAya. "bhagavAna! tamArA prabhA- vathI mAre ISTa phaLa siddhi che-"heu mamaM tuha- pabhAvae IThaphalasiddhi; emAM A ja mAgaNI spaSTa che. ahIM kadAca kahevAmAM Ave ke "bhagavAna pAro "ISTaphaLa" tarIke me ane mokSa sAmagrI ja maMgAya" teya eTaluM te nakkI thayuM ke bhale mokSasAmagrI tarIke paNa IhilAkika yAne A lekanI vastu mAgI te zakAya ne? vyAkhyAtA AcAe "ISTaphaLa'nI sIdhI vyAkhyA mekSasAmagrI" na karatA "ihalaukika artha' karI, emAM zuM koI rahasya nathI? ahIM pahelI vAta A samajI rAkhavAnI ke ahIM bhagavAna AgaLa A lekanI sAMsArika vastu mAgavAnuM kahIne mekSa-mekSamAga mAgavAne keI niSedha nathI kare, kemake prAraMbhamAM bhavanirveda-saMsAra para vairAgya mAgIne garbhita mekSarAga mAge ja che, tema ahIM ja pAse [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 sAMsArika vastu maMgAvIne emane viSaya-lAlaca nathI banAvavA, kemake te te pachI saMsAra para eTale ke viSaye para vairAgya mAgyAne kaI artha ja na rahe. kintu ahIM AgaLa para batAvIzuM evA jIvanamAM keTalIya jAtanA muMjhavaNakArI savAla UbhA thAya che, enAM sukhada nirAkaraNa thAya ane akhalita dharma-sAdhanA cAle, e mATe Ihilaukika sAMsArika vastunI mAgaNI bhagavAna AgaLa karavI eTaluM ja kahevuM che ne e ame nathI kahetA, paraMtu pUrvanA ApaNA mAMdhAtA AcArya bhagavaMta kahe che. juo, e ApaNuM bahumAnya AcArya bhagavaMtanA zAstra-pADe - ISTaphalasiddhinI vyAkhyAnA zAstrapAThI (1) "lalita vistaro kartA-1444 zAstrapraNetA pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja. ruSTasiddhiH" = virodhiniHtti mato chAvizAtAmavera taimanasya, tata kavAyAH navayamacUtrAnivRtyucasthati ayamapi vidvajjanapravAdaH,(-iSTaphalasiddhistu ihalaukikI yayopagRhItasya cittasvAsthya bhavati / ) anuvAda ISTaphalasiddhi eTale aviredhI phaLanI prApti. A prApti thavAne lIdhe ja IcchAbhaMga na thavAthI (IcchAnI pUti thavAthI) mananI svasthatA thAya che, enAthI upAdeya (dharmamAM prayatna thAya che. kintu A (upAyaAdara) bAhya vastumAMthI jhaMkhanA nivRta thayA vinA thaI zakatuM nathI. vidvAna lekanuM Ama paNa kahevuM che ke ISTaphaLasiddhi te A lekanI vastu saMbaMdhI (levI), jenA vaDe anugrahIta (sahAyatA pAmelA)ne cittanI vyAkuLatA maTe che) (2) lalitavistara-pajikA pR. 115 "to " phUlyAti "zata =STasiddhi, "di=zakSAt "vidhAtAmA=mA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Iphalasiddhine artha ] [ 239 bhaMganivRtyA, kimityAha 'saumanasya' cittaprasAdaH, 'iSTa phalasiddhiH' = abhimatArthaniSpattirihatataH saumanasyAd 'upAdeyAdaraH' upAdeye-deva- laukikI yayopagRhItasya cittasvAsthya bhavati pUjanAdau, 'AdaraH'prayatnaH / anyathA'pi tasmAccopAdeyapravRttiH / ciM cAvicArAyANa "ra tu= punA, anuvAda-ISTaphalasiddhi=AlekanI vastu ga'==AyA "anyatra' lIvanopAyA, saMbaMdhI icchita vastunI prApti jenA vaDe anivRgyastha = sadAvruttAeSAMkSAtti sahAyatA pAmelAne cittanI vyAkuLatA maTe che. tti, taraNaspena to vidahIjhaRvAtA tenAthI upAdeyamAM pravRtti thAya che. anuvAda-ane hi" vagere. "ataH' eTale (5) zrAddhadinakRtya-pu. ha51 kartA-kamaISTaphaLasiddhi thavAthI 'hi eTale kAraNa ke, granthAdi racayitA pU. A. zrI devendrasUrIzvarajI IcchAvighAtAbhAvena eTale IcchAbhaMga aTa- mahArAja. kavAthI (IcchA pUrNa thatI hovAthI), "saumanasya phuTasiddhiA=dikSArthaniSpattioDagrIeTale citta prasanna thAya che. "tataH eTale tasya cittasvAsthya bhavati / citta prasannatAthI "upAdeya" eTale upAdeya devapUjA AdimAM, "Adara eTale prayatna thAya anuvAda-ISTaphalasiddhi eTale A loka che. keIkane bIjI rIte paNa e upAdeya prayatna saMbaMdhI vastunI prApti, jenAthI sahAyatA kema na thAya?" evA praznanA javAbamAM kahe che pAmelAne cittanI svasthatA (a-vyAkuLatA) thAya che. che ke "ayama' eTale ke A devapUjAdimAM prayatna, 1 anyatra eTale ke AjIvikAnA upAyAdimAM (6) vRMdAravRtti-pU. 54 kartApU. A.zrI anivRttIsuSyasya" eTale AkAMkSAnI tIvratA devendrasUrIzvarajI mahArAja. nivRtta na thAya tyAM sudhI, "na punaH kiMtu na kuTajariddhi-hidArthanittiIcovavRddIthAya, kAraNa ke AkAMkSAnI tIvratAthI citta vyAkuLa thayeluM che. - tasya cittasvAsthyaM bhavati / () "pacAzaka sUtra TIkA-TIkAkAra navAMgI anuvAda-ISTaphaLasiddhi eTale A loka TIkAkAra pU. A. zrI abhayadevasUrIzvarajI saMbaMdhI vastunI prApti, jenAthI sahAyatA mahArAja-"cothuM paMcAzaka glaeN. 33 nI TIkAmAM pAmelAne cittanI avyAkuLatA thAya che. (pR. 136) (7) dharma saMgraha TIkA-pu. 163) kartArUpasiddhi'mimarArthaniHtti co- pU. mahopAdhyAya zrI mAnavijayajI mahArAja, pagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati tatazca dharma iSTaphalasiddhirabhimatArthaniSpattiH aihalaukikI pravRttiH syAditi / yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati taramAcco anuvAda-ISTaphaLasiddhi eTale icchita vastunI gharesAttiH | prApti, jenA vaDe sahAya pAmelAne cittanI vyAkuLatA maTe che, tenAthI dharmamAM pravRtti thAya. anuvAda-ISTaphalasiddhi eTale A leka () gizAstra TIkA (3-14) kartA kali = saMbaMdhI icchita vastunI prApti jenA vaDe kAla sarvajJa pU. A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI sahAyatA pAmelAne cittanI avyAkuLatA thAya mahArAja. che. tenAthI upAdeyamAM pravRtti thAya che. (4) Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 (8) vIravijayakRta prazna-ciMtAmaNi ane teja pachInuM pada "tethI dharmamAM pravRtti pra. 93. thAya" e saMgata bane che. vaLI "samavAyAMga"nI B0 23-ravIvAra ra4rasikri' TIkA te 20 asamAdhisthAna aMge "samAdhi" zuM? te ke "samAdhi=cittasvAcya, mokSamArge iti vAkyena kiM muktiphalaM mArgita vA'nyaditi ? . avasthAna ema batAve che, paNa AmAM "citta. 30-vRtAkRvAghanurena jJAco dharmAnuM svAthya eTale samAdhi" e nirdeza ja nathI. chAnAnAnirSidAtamUttamidonnanirvAda pachI "iSTaphaLa"nI AcAryonI vyAkhyA "IhapdhyAyuirva mAtamiti | (gSTa ) laukika artha 'nA anusaMdhAnamAM apAyela pra-"jayavIyarAya mAMnA ISTaphaLasiddhi " "citta svAthya" padane parANe "samAdhi" e vacanathI (je IphaLanI siddhi thAya che, artha kADha ane "mokSamAge avasthAna" te) ISTaphaLa kayuM mAgyuM? mokSaphaLa ke bIja? ene paramArtha tArava e pramANu-saMgata nathI. ahIM "IhilaukikI'ne artha "A leka u0- ' vagerenA anusAra jaNAya che ke koI prakAranA vidana vinA dharmA. saMbaMdhI" eTale ke "ahIMnI sAMsArika jarUnuSThAna karavAmAM kAraNabhUta ane A lokamAM nirvAha riyAta saMbaMdhI" pUcho - karanA dravya vagerenuM sukha ja ahIM mAgeluM che. prava - zAstrakAre bhagavAna pAse AvuM ISTaphalasiddhi" padanI vyAkhyAmAM paryA. saMsAranuM kema maMgAve che? cAryoe "abhimata Ihalaukika padArtha ' moga. u0 - kAraNa e che, ke sAMsArika jarUri. vAnuM sUcavI, enA hetumAM kahyuM "ethI cittanI yAtanI dA.ta. AjIvikAdinI icchA pUrI na svasthatA thAya, jethI dharmamAM pravRtti thAya." thavAthI cittane asvasthatA-asamAdhi-vihuISTaphaLa artha ekSa-sAmagrI kema nahi? vaLatA rahe che, ne tethI devadarzanAdi upAya ahIM je ema kahevAmAM Ave ke dharma svastha citte thatuM nathI, temaja asamAdhi -ArtadhyAnathI pApakarmo baMdhAya che. je jarUripra-ISTaphaLa padane zabdArtha "A lekane kinAM yAtanI IcchA pUrI thAya, te asamAdhi, ArtA pahAtha na letAM paramArtha "mekSamArga-mela- dhyAna ane pApakarmabaMdha aTake, ne upAdeya dharmo sAmagrI e ja le, kemake cittasvAzca eTale svasthatAthI thAya. e mATe gaNadhara bhagavAna samAdhi; ane "samAdhi" eTale "samavAyAMga ane emanI pAchaLa dhuraMdhara zAstrakAre A sUtra'nI TIkA mujaba cittasvAstha, mokSamArgamAM mAgaNI karAve che. pUchazeavasthAna. tethI ahIM iSTaphaLa eTale "mokSasAmagrInI ja mAgaNI che, jethI enAthI prave- AvI IhilaukikI arthAt sAMsArika samAdhi eTale ke mokSamArgamAM avasthAna maLe." 19s vastunI mAMgaNI karavAmAM zuM bhayasthAna nathI ke u -Ama kahevuM asaMgata che; kemake mokSa - te te pachI ema sAMsArika viSayanI pUti mArgamAM avasthAna eTale "dharma-sAdhanAmAM na karatAM karatAM jIva viSayAMdha banI bhavamAM bhaTakate thaI jAya? avasthAna', ne ema artha karatAM TIkAnuM pachInuM pada tenA dharmo pravRtti svAta" e nakAmuM u- nA, prAraMbhe bhavanirveda pahele mAgyo Thare. mATe vAstavamAM "cittasvAthyane artha che. bhavanirveda eTale saMsAra para virAgya, viSaya 'cittanI vyAkuLatAno abhAva" eTalo ja che; vairAgya. e vairAgyavALe jIva viSayAMdha hoya Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAthanAthI iSTaphaLa kema maLe? ] wwwm nahi, viSayAMdha banAve evA viSaye mAge ja nahi, viSayenI mAgaNI viSaya-la'paTatAthI kare ja nahi, pachI bhavamAM bhaTakatA thavAnu bhayasthAna rahe ja zAnu ? pUche-te pachI bhavaniveda yAne viSayavairAgya hAvA upara sAMsArika viSaya ISTa phaLa tarIke kema mAge che ? ene khulAsA A che ke, e mAge che te, (1) asamAdhi--Ata dhyAna TALavA, (2) upAdeya dharmAMnI svasthatAthI ArAdhanA karavA. (3) guNijanane sa`parka vadhAravA...evA evA pavitra AzayathI huilaukika ' arthAt sAMsArika padAtha nI mAgaNI kare che. have pUcheA, bhagavAnane prArthanA karavAthI ISThaphaLa kema maLe pra- te zu' kaze! dharma karyAM vinA mAtra bhagavAna AgaLa mAgaNI karavA mAtrathI maLI jAya ? ! u- ahIM e jue ke mAgaNI kyAre karAya che ? (1) bhagavAnanI dravyapUjAnA dharma karyA pachI ane (ra) bhAvapUjA--caityava MdanamAM bhagavAnanA stuti-guNagAnanA dhama karyA pachI, jaya vIyarAya' sUtra khelatAM 'ijhDa siddhI magAya che. eTale iSTanI mAgaNI pAchaLa dharmanuM khaLa che; temaja bIjI mahattvanI vAta e che ke arihaMta bhagavAnane aciMtya prabhAva che, tethI bhagavAnanA aciMtya prabhAvanI zraddhA rAkhIne iSTaphaLa mAgavAthI maLI jAya che. " cAgaSTi''mAM kSudropadrava-hAni ane yAgibhakti A ja hisAbe ahIM kahyuM ke ce!gIjaneAnI bhaktinA dhama karavAthI hitano udaya thAya che, ane kSudra upadravAnI hAni thAya che. e bhakti dharmImAM A tAkAta che, ne zAstrakAra A eTalA mATe batAve che, ke tame ceAgInAnI bhakti ane bahumAna ArAdho, te tamAre Atma 31 = 241 --- hitAnA udaya thaze, ane kSudra upadrave phra thaze.' eTale A AzayathI yAgIjanAnI bhaktinA dhama kare te eNe pApa karyuM, adhama karyAM, evuM na kahevAya, eNe mekSanA Azaya nathI mATe viSakriyA karI,'ema paNa na kahevAya. kemake asamAdhi A dhyAna TALavA vagerenA pUrvokta Azaya e nima La Azaya che, malina Azaya nahi; zubha adhyavasAya che, azubha adhyavasAya nahi; ane dharma-pravRtti karavAnI che te zubha ni`La adhyavasAya mATe karavAnI che. dharma-pravRtti karIe ane adhyavasAya malina thAya evI dhama-pravRttithI AtmAnu' kalyANa zu thAya? cittanA adhyavasAya nirmaLa karavA hAya, nirmaLa rAkhavA hAya, tA dha-pravRtti cAlu rAkhA, ne pApa-pravRtti baMdha karo, pra-nima La adhyavasAya zA mATe karavAnA ? u-nima La adhyavasAyeAthI pApakama tUTe, ne aMtarAye tUTe. malina adhyavasAya a MtarAye ''dhAve, azubha kama kha'dhAve; jyAre zubha nirmALa adhyavasAyathI atarAya tUTe, te dhama mAM navu vI` pragaTe, joma pragaTe, dhama yAga adhika utsAhathI sadhAya. yAgInI bhaktinA A nima La adhyavasAya vagere mahAna lAbhA che, tethI samajAya evuM che ke bhaktinI upekSA karI je svArtha sAdhavA ese, bhale ne zASavAMcana, ene enA nimaLa adhyavasAya vagerenA lAbha na thAya. bhaktinA A mahAna lAbhA joI ne tA bhakti karanArane bhakti karavAnI maLyAnA apara pAra AnaMda hAya che, ne ethI bhakti karavAnI maLyAnI kadararUpe kAMIka tyAga kare che, tapa kare che, dA. ta. Aje A bhaktinA lAbha Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 ] [gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 maLe mATe miThAI-tyAga, phUTa-tyAga. Aje prabaLa zubha adhyavasAyanI A tAkAta che. ke kAle AMbela karIza." ke e zudra upadrave TALe. eTalA mATe te kahyuM ' are! eka vItarAga prabhunAM darzana maLyA "upasarga kSayaM yAnita.... ene aparaMpAra AnaMda ane kadara hoya te pUjyamAne jinezvare." tyAM paNa "AjanA divasa pUrato amuka tyAga jinezvara bhagavAnanI pUjA bhakti karavAthI e saMkalpa karAya. Itare kahe che, prabaLa zubha adhyavasAya pragaTe che, ne ethI vittajANirna phadara nA saivataM guru " upasarga-upadrave nAza pAme che. alabat bhakti arthAt "rAjA, ISTadeva, ane gurunA darzana nirAzasabhAvathI karAvI joIe, svArtha sAdhukhAlI hAthe na karavA" kema vAra ? eTalA ja sAthI nahi. game tevuM moTuM sukata karyuM, mATe ke e moTA mANasanAM darzananI kadara badalAmAM zuM joIe che? kazuM nahi, AtmakaravI joIe, te ja e darzana mahAna phaLa kalyANa karavuM che. UMcAmAM UMcu sukRta karIne dAyI bane; nahitara te sanmAna levAnI lezamAtra vezyA ja nahi, eTale bIjAne jaNAvavAnuM mana paNa nahi. kadara vinAnAM darzana mAla vinAnA ja bane. mAla vinAnAM darzanathI bhaluM ya zuM thAya? te sukRta kema karyuM? pUrvanA rAjAe yegI puruSanAM darzane jIvana sukRta mATe ja che tethI sukRta karyuM. jatA ne yegI AgaLa sonaiyAnI bheTa mUktA. tapa kema karyo? aMtaranA doSe naSTa karavA pra-tyAga karIe te ja kadara karI evuM karyo. bAhya vAhavAha vagere kazAnI AzaMsA kema ? ja nahi. AvA nirAzaMsa bhAvathI tapa thAya, sukRta thAya, enA lAbha bahu UMcA. nadISaNa u0-sAme navuM AvyuM ane priya karavuM mahAtmAe evA tapa tapyA te AtmAmAM che, te junA priyamAMthI thoDuM jatuM kare, tya, eka labdhio UbhI thaI gaI. kevI? vezyAne tyAM te ja navAne priya karyuM gaNAya. bajAramAMthI AMkhane mela taNakhalAne lagADI taNakhaluM sArI vastu laI priya karavI che, te ene pheMkayuM tyAM labdhithI sADA bAra koDa sonaiyA kharIdavA priya paisA jatA karavA paDe che. memA. varasyA ! vezyAne tyAM beThA beThA roja vacananane priya kare hoya te ene nAsto ke jamaNa labdhithI daza dazane upadeza ApI bujhavIne, ApavuM paDe che. paradezamAM keIne priya mitra tarIke yAmI nA cAritra levA mokalI detA! evI vacanakaravo hoya te enI khAtara bhega ApavA paDe zreSTha basa eja rIte yogInI bhakti nirAche. sArAMza, bhoga ApyA vinA ke tyAga karyA vinA nA zaMsa bhAvathI karatAM zubha adhyavasAye jhagamage bIjAne priya nathI karI zakAtA, te ahIM- ne AtmAmAM hitodaya thAya, ane kSudra upadrava paisAne aLakhAmaNA karI eno tyAga zAMta thaI jAya, upadravanAM karma tUTI jAya. karyA vinA vItarAgane vahAlA zI rIte dA. ta. vAre vAre bimArI AvatI baMdha thaI jAya. karI zakAya? pra-zubha adhyavasAyathI mehanIyAdi ghAtI vAta A hatI, gI-bhaktithI prabaLa karma tUTe, paraMtu azAtA vedanIya jevA aghAtI nirmaLa adhyavasAya thaine zudra upadrava TaLe, karma zI rIte tUTe? jinabhaktithI upadrava TaLe:- u0- bhagavatI sUtramAM kahyuM che- sAdhu Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktithI kSudra upadrA DhaLe ? 1 2 243 AdhAkadi doSavALAM AhArapANI na vApare 6 sthiti ane rasa kapAya che. dIrghakALanI sthiti hAya enI hasta sthiti karI nAkhe, tIvrarasanA azubha karmAMnA rasa maMda karI nAkhe. pachI e jyAre udayamAM Ave tyAre pIDA ja na lAge ema zubha adhyavasAya pUnA azubha karmAnuM hamaNAM baMdhAtA sajAtIya zubha karmoMmAM saMkramaNa kare che, dA. ta. azAtA vedanIyane zAtA vedanIyamAM saMkramI zAtArUpa karI nAkhe. pachI kSudra azAtAnA upadrava zAnA Ave ? cegInI bhakti gajaba kAma kare che. aMdaranuM maLa - prakSAlana karI nAkhe. pramAdI thAya evA vicAra karavA besIe tA paNa nirdoSa vApare, te sAteya azubha karmAMnItA gurunI bhakti ya na thAya. mahAvIra bhagavAna anAya dezamAM padhAryAM tyAM emaNe e na vicAyuM ke * A anAryAM bicArA mane upadrava karIne karmI khAMdhaze mATe tyAM na jAu.' emaNe te peAtAnI sAdhanA ja joI ke anAya dezamAM kaSTa upadrava ghaNAM, tethI tyAM vicaru' tA mAre ghaNAM karyAM khape, 'kaSTa upa bhAre AvetethI bhAre ka khape.? jagata dayALu bhagavAna jevAe peAtAnI sAdhanA jovAnI rAkhI, ne ApaNe bhagavAna karatAM vadhu DAhyA te bhakti vagere ApaNI sAdhanA jovAnI mUkI sAmA yAgIsAdhunI dayA ceAgInI bhakti koNa karI zake ? kAmacAra vicArIe ke bhakti karIe tA e pramAda karI na heAya e. doSamAM paDe, mATe emanI bhakti naThui karavI.' A vadhu DahApaNa che ke doDha DahApaNa ? kAmacAra hoya e bhaktinA avasara hoya tyAM AMkha-micAraNAM kare che. ! para Mtu lAbhA keTalA badhA gumAve ? enA kSudra upadraveza naSTa na thAya, eTale vAre ne vAre tevAM kAMthI mAMdo ja paDacA kare ! khIjA puNyAnubaMdhI puNyeApAnanA lAbha paNa gumAve guNiyalanA vinaya-bahumAna vagere gumAve ! tethI arhatva jIvatuM jAgatuM rahe ! vaLI zAstra kahe che, keA yAgIonI bhakti ziSTa puruSane saMmata che. prazna-A kema kahevuM paDyu. ke samata che? ziSTa u0-eTalA mATe kahyuM, kepra-keAI dalIla kare ke bhakti karIe emAM sAmAne pramAda pASAya ne ? mATe bhakti na karAya. u-ene kahevAya ke jo, parApUrvathI ziSTa puruSa| bhakti AcaratA AvyA che, ne upadezatA paNa AvyA che, kemake samaje che ke sAme ziSTAne parAtA ISTa hAya che, duSTAne svA mAyA iSTa, ... ziSTa na heAya emane bIjAnI bhakti levAnuM khape che, bIjAnA upakAra levAnu khape che, para'tu potAne bIjAnI bhakti karavAnuM, khIjAnu bhaluM karavAnu khapatu nathI. are! vicAraze tA dekhAze ke bhagavAna sAthe ApaNA kevA gyavahAra che ?" maMdira jAe, tyAre bhagavAnane zuM kaheA? bhagavAna mane Apajo.' alyA ? bhagavAne tane ApavAmAM zu' khAkI rAkhyuM che ? ru uttama mAnava janma, mAnava deha, iMdriyA, buddhizakti, ane khAnapAnAdi keTalIya khAmateAnI puNyAi ! ATaluM badhuM te tane bhagavAne ApI dIdhu. have tAre bhagavAnane kAMI ApavAnuM che kharu? diMre zA mATe javAnuM? hajI paNa bhagavAna pAsethI vadhu AMcakavA ? apratima upakArI bhagavAnane devA mATe maMdire javAnuM? ke Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] [ gaSTa samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 , mAnya che. bhagavAna mAru kAMI kare e mATe javAnuM? Adara che, temaja ajAye paNa badhe ja anu ke "bhagavAne te mAruM ghaNuM karyuM, have huM citamAM pravartavAnuM "uccaH " eTale ke atyaMta bhagavAnanuM kAMIka karuM, emanuM gaurava karuM, mule ya hotuM nathI. emanI zobhA vadhAruM, jethI bIjAo bhAga- (vivecana:-) vAna tarapha kheMcAya, e mATe javAnuM? 1 * jIva bIjI tArA daSTimAM AvyuM eTale maMdiramAM pitAnuM nahi, paNa bhagavAnanuM ke vikAsa thayo hoya che, e ahIM batAve che. karavA javAne hisAba kaNa rAkhI zake ? te ahIM Atma-vikAsa A che, ke ene have ke je pitAne kartavya-AcAra mAne ke "upa- " huM baha bhamAM bhaTakI paDIza te ?" e kArIe te mAruM ghaNuM karyuM, have huM emanuM bhaya rahetuM nathI. e bhaya na rahevAnuM kAraNe, karuM. have mArI vArI che emanuM karavAnI.' bahu bhavomAM bhaTakavAnAra che evA bhAre bhagavAnanI bhakti ne bhegI-sAdhupuruSanI azubha kAryomAM pravRtti, e enA jIvanamAM bhakti A hisAbathI karAya te e vyaktine nathI. raMga judo ja Ave. ziSTapuruSane yegI-bhakti bhAre azubha pravRttimAM narakanA dara vAjA dekhe - - have tArAdaSTimAM keTaluM badhuM vikAsa che saMsAramAM ja bahu bhavemAM kema bhaTakyA te mATe gAthA 45 mI kahe che. kare che? A ja kAraNa, ke zubha kAryomAM pravR" (mU4) mAM jAtIva mavarSA, ttinAM ThekANuM nathI, ne bhAre azubha kAryomAM ThamaThoka pravRtti karye rAkhe che. bhAre azubha kAryo kRtyahAnina cocite / eTale? tevA tIvra hiMsAmaya AraMbha-samAraMbhe tathAnA'bhogato'pyuccai niHsaMkeca juTha ane anIti, daMbha droha ane nai vALanu vitavA 4pa vizvAsaghAta, durAcAra ane bhAre viSaya-saMpa* bhayaM nAtIva bhavaja' tathA'zubhA'pravRtteH, hatA ane lakSmInI gADha mUchabharI doDadhAma, zikAra, jugAra...vagere vagere. 'kRtyahAnirna cocite' sarvasminneva dharmAdarAt, bIjI gadaSTino bedhaprakAza e maLe tathAnAbhogato'pyuJcaityarthaH, na cApyanucita che, ke AvA bhAre azubha kAryomAM AtmAne kriyA sarvatraiva // 45 // vinAza dekhe che, narakanA daravAjA dekhe che. pachI (gAthArtha:-) atIva bhavabhramaNathI DaravAnuM emAM zAne pravarte? gadaSTinA bodha-prakAzathI (e) hetuM nathI, ucitamAM kartavyakaraNamAM evI gaMbhIratA AvI jAya che ke manane thAya khAmI nathI hotI, temaja ajANya paNa anucita che, ke "mArAthI AvAM bhAre azubha kAryo thAya AcaravAnuM enAmAM mule ya hotuM nathI. ja kema?" Ama thavAnuM kAraNa zuM ? ene azubha | (TIkArtha ) "ghaNA bhava mATe bhaTakavuM kAnI pachI dIrgha bhavasaMtati dekhAya che, ne paDaze" e ene bhaya nathI hote, kemake tevA enI ene bhaDaka che, bhaya che. e samaje che, ke(bhava-bhramaNakAraka) azubha (go)mAM e pravartate bhAre azubhamAM pravRttinAM mahA anartha che, nathI, tema ucita kRtyanI pravRttimAM khAmI (1) zAbAzI levAnA avatAramAM bhAre AvavA detuM nathI; kemake ene badhe ja dharmane nAlezI UbhI thAya! Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA daSTimAM vizeSatAo ] ( 245 (2) mAnavabhava sudhI UMce lAvanArI pUrva (2) ucitamAM kRyahAni nahi. bhavenI tapasyA barabAda karavAne dhaMdhe thAya. tArASTimAM AvelAnI A paNa eka vize (3) mahAna vibhAvadazA UbhI karavAthI SatA che, ke ene ucita kAryomAM puruSArthanI AtmasvabhAva pragaTa karavAne A janama eLe khAmI na hoya. avasAcita bajAvavAnuM ecUke jAya. nahi, gumAve nahi. ene manamAM nizcita vaseluM (4) maLelA durlabha deva-gurunA vegane hoya ke "avasarecita badhuM mAre karI levAnuM." niSphaLa karavAnuM thAya. eTale ucita kartavyane meka Avyo ke jhaTa (5) ekendriyapaNAmAMthI nIkaLI manuSya UbhuM thaI jAya, ne e bajAvavA "A karI avatAramAM AvatAM yuganA yuga vItyA, paraMtu lauM te karI lau" ema hoMzathI karavA lAge. bhAre azubhamAM pravRtti karI eTale ahIMthI dA. ta. sAdhune memAna sAdhu AvyA dekhAyA tarata ja sIdhesIdhA ekendripaNAmAM javAne ke bIjAnI rAha na jue, pite tarata Ubhe dezavaTo maLe ! thaI jAya, memAna sAdhune AvakAre ane emanA mATe gocarI laI AvuM, pANI laI AvuM!" AvI mahakhataranAka azubhamAM pravRtti jeNe ema hoMza ne dhagazathI vaiyAvaccamAM lAgI jAya. nathI rAkhI, ene have bhavamAM bahu bhaTakavAne bhaya na hoya ke "hAya! mAre saMsAramAM te enI bhakti e zrAvakane mATe ucita kRtya gRhastha hoya ane paragAmanA sAdharmika AvyA rakhaDavuM paDaze?" e te saMsAramAM je meha- kahevAya. emanI bhakti cUke nahi; emane mAyAne paravaza heya, ne ajJAna ane mUTha bolAvI lAve ghare, ne sevA-sarabharA kare, heya, ene saMsAra-bramaNa lAMbulacaka thAya. bAkI jenI gADI mAge ja cAlatI hoya. te ucita kAryamAM kema khaDe page ? te Ama paheo dhAya mathake ! eTale ja jene kahe, jema bhavAbhinaMdI jIvane saMsAra, bhAre azubhamAM pravartAvuM ja na hoya, e te saMsAranI bAbata ane pitAnI kAyA para nizcita ane daDha vizvAsavALo hoya ke "mane athAga rAga che, ema A gadaSTivALAne mohamAyA zuM satAve ? mArI dharma sAdhanAne zuM potAne AtmA, mekSa ane dharma para rAgacUkave? mehamAyAnA saMsArane te meM oLakhI prema Adara jAmyo che, tethI e ucita kAryamAM lIdhe che. e to AtmAnuM vismaraNa karAve ! ne nitya utsAhI hoya che. e samaje che, ke dharma paugalika pravRttimAM racyA pacce rAkhe. ucita kartavyo sAthe saMkaLAyeluM che. ucita pudagalano ati paricaya ja bhAre azu- kartavya bhUlIe te dharma pratye prema zo? eka bhamAM pravartAvI dIgha saMsAranuM kAraNa sanehI ghare Ave, ane ene pANIno pyAle bane che. mAre e na jaI e. dharavAnuM ya ucita ktavya na kare, te ene meM e rAkhyuM nathI. mAre dIrgha bhavabhrama- snehI para prema ke? snehIne nAstA-pANI ne bhaya che?" yoganI bIjI daSTimAM AvelAne dharatAM potAnA haiyAmAM ya prema UchaLe che, ne A khyAla che. ene pudgalane ati paricaya snehInA aMtaramAM ya prema UchaLe che. e batAve kheMce che. bhAre azubha kArya pratye sUga che, che ke napharata che, tethI emAM pravartate nathI. eTale snehI para prema bAhya sarabharA sAthe ja bahu bhavamAM bhamavAne ene bhaya nahi. saMkaLAyela che, Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] pigadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 ema, ahIM paramAtmA para prema, dharma vidya zeThANIne taDakAve che :para prema bAhya ucita kartavyanAM pAlana meTA zaheramAM eka zeTha bimAra paDyA. sAthe saMkaLAyela che. DokaTare bolAvyA paNa emanAthI roga parakhAte AtmAne sIdhe saMbaMdha aMtaranA zubha nathI, te nidAna na karI zakyA. bimArI evI -azubha bhAva sAthe adhyavasAya sAthe che; ke zeTha pathArImAM jAte paDakhuM ya pheravI na zake. paraMtu e AMtarika bhAva bAhya nimitto Ama te zeThane bahu niSNAta ane prasiddha sAthe saMkaLAyelA che, uttara hiMdustAnane phemilI vidyA hatA, paraMtu bALaka raDatuM hoya tyAre mAtA samaje che enI sAthe aMTasa-vAM paDI gayela tethI ke AnA dilamAM da:kha che, uga che ne tyAM ene paDato mUkele; chatAM have ahIM zuM kare ? e bALakane ramakaDuM Ape che ke bALaka hasatuM ! sAta bimArI bhAre hatI, ne DokaTareno gaja lAgatA thaI jAya che. bAhya nimitte bALakanA aMtaramAM nahAtA, tethI ene bolAvavo paDyo. vaidya AnaMdano bhAva UbhuM karyo. ema, bahAranAM khaMDamAM thaIne aMdara Ave che, tyAre mAtApitA bimAra che. dIkare je samaje che. purANuM vezamAM vidane joI DokaTare tucchatAnI ke "mane sevA karavAnI taka maLI, kRtajJatA daSTithI jotAM manamAM hase che ke "amArA M. D. ne gaja na lAgyA tyAM A paMtujI vaidya bajAvavAne avasara maLe," ne sArI sevA zuM karaze ?" ahIM te vidya pAvaraphula hate. bajAve, te tyAM A bAhya sarabharAthI mAtApitAnA dilamAM ane pitAnA dilamAM sArA aMdara jatAMveMta joyuM ke zeTha palaMgamAM sUtA che ne pAse eka narsa sevAmAM che. tarata ja bhAva jAge che. tyAM eNe ucitamAM puruSArthanI ke hAni na karI, puruSArtha pheravya, ucita kRtya vahe garjanA karI,karyuM. ema bhUla thaI te kSamA mAgI le, e "zeThANa kahAM hai?" paNa ucita kRtya karyuM, kRtyahAni na karI. AmAM pelI nasa kahe dhIre bele, zeTha bimAra che." bAhya kRtyakaraNanA AdhAre ja Abhyantara kRta- vaidya kahe "tuM kauna bolane vAlI? tuM natA ane kSamAyAcanAnA zubhabhAva poSAyA. A zeTha kI sevA kyA samaje?" samajanAra te samaje ja che ke pharI vaidya gALe "zeThANI kahAM hai ? huM jema jema bAhya, ucita kAryo bajA- zeThANI haphaLa phaphaLa AvI, cUpacApa UbhI vato rahIza, tema tema mArA aMtaramAM rahe che. tyAM vaidya kahe - zubhabhAva pASAze, ane tumake zaramanahIM AtI hai? bimArI meM manuSya janmanI kharI kamANI zubha zeTha nekarANIke seMpa diyA? AnaMda maMgaLa bhAvanuM zubha adhyavasAyonuM piSaNa che." te hama zeTha ke sAtha, aura duHkha meM A samaja heI, e sarvatra sarva uci. nekarANI zeTha ke pAsa? yaha kyA A kalIna tamAM puruSArthanI hAni nathI thavA dete. nArI kA dharma hai? jAnate nahIM hai ki esI nehI kuTuMbI bimAra che, te enI pAse bimArI meM bimAra ke pAsa beThane meM bimAra besavuM e paNa ucita kRtya che. tyAM je na kA dila-darda AdhAsA he jAtA hai? tumako che. te ucitamAM kRtyahAni puruSArthahAni kaI vicAra nahIM AtA ? zeTha kI esI karI. vartamAnane eka prasaMga che, avasthA meM bhItara ArAmase baiThI hai?" Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaidya-zeThANI : Return to Religion ] [ 247 keNuM jANe, vadha keTaluM lekacara karaze te zuM kare? zA kAmanA?" ema lavAra karanAra zeThANIe tarata kSamA mAgIne nokarANI narsane bhIMta bhUle che. AthI kADhI, pite zeThanI pAse besI gaI. vaida- Arya saMskRti A zIkhave che, vilAyatI rAjane kahe "tapAsa zeThane." saMskRti mAbApane hospiTala ane narsane havAle vadhe nADI pakaDI, joIne kahyuM, "zeThANuM kare che ! tyAM e mAbApa mAnasika zI huMpha sAba ! gabharAnA mata. itane De. muphatake beThe pAme? Arya saMskRti pramANe "bimAranI pAse he ki roga parakha sakate nahI? kaI bhArI besavuM" e ucitakRtya che. ucita kRtya bajAvavAmAM bimArI nahi hai. eka puDiyA detA huM, dardI kama AtmAnI unnati che. ho jAyegA. Adhe ghaTe meM zeTha calate hI unnati mApavA zuM jovuM ? jAeMge. ciMtA mata karanA." ApaNu AtmAmAM unnati AvI che ke zeThANI kahe "te Apo davA." kema? enuM AnA parathI mApa nIkaLe che ke - vidya kahe "eka puDi ke paMdaraso rUpiye (1) ApaNe azubha pravRttio ochI karatA . paDege." cAlIe chIe? zeThe pUrve vaidyanuM apamAna kareluM, eTale (2) ApaNe sarvatra ucita kRtya bajAva. atyAre vadhe avasara parakhe, ane DokaTarane vAmAM khaDe page rahIe chIe? batAvavuM hatuM, ke Ayurvedika davAo sastI (3) kayAreya anucita kRtya karatA nathI ne? nathI, tema mAmulI nahi, paNa rAmabANa davAo che. zeThANI atyAre zuM kare? vaidya e be AmAM pahelAmAM azubha pravRtti, te gRhaparavA hatA, ke nA kahe, te ema ja cAlI ne cagya judI, ane sAdhune gya jadI. nIkaLe e ! zeThANIe vaidya sAthe mANasane gRhasthane dhUla azubha pravRttio ne sAdhune 1500 rU. ApI mokalyo. davA AvI. zeThane sUkSma azubha pravRttio ochI karavAnI rahe khavarAvI, ne aDadhA kalAkamAM zeTha sakutimAM che;- dA. ta. sAdhu zAstra-svAdhyAyanA AcAra AvI gaye. svayaM beThe thaye, palaMgathI nIce ane pratikramaNAdi anuSThAna sevata hoya tyAre, UtarI cAlate gaye jyAM M. D. DokaTarenI ke te sivAya anya samaye DALiyAM mAre, ke maphatiyuM bina jarUrI bele, e nAnI azubha pinala beThI hatI ! DAkaTare stabdha thaI gayA, pravRtti che. jIvane e AMtaramAMthI bAhyamAM ke "zuM vidyAnuM DAyezcisIsa (nidAna) ! ane * tANI jAya che. vicAravuM joIe ke "anaMta zeAyurvedIka davAne camatkAra!" anaMta kALathI bahAramAM bhaTakavAnI jIvanI vAta e hatI, bimAra kuTuMbI-snehInI Adata che, temAM mAMDa mAMDa ahIM AtmA tarapha pAse besavuM e paNa bAhya ucita kRtya che, ne daSTi gaI, te AbhyantaramAM TharI e Adatane enAthI bimArane manamAM aDadhI bimArI bhUlavAne sonerI avasara maLe che, te zA ochI thaI jAya. sevAnA e bAhya kRtyathI mATe DAphoLiyAM ne maphatiyA vAtacItathI bimArane manamAM zAtA Upaje, ane sevA kara bahAramAM bhaTakavAnI azubha pravRtti karIne nAranA aMtaramAM sevA-kRtajJatA-sahAnubhUtinA gojhArI Adata daDha karuM? AtmAthI mokSAthI zubha bhAva jAge che. bAhya kiyA bAhya nimitta jIva mATe A yAda rAkhavA jevuM mahAna sUtra che - Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ]. [ gadaSTi samuracaya vyAkhyAne-bhAga 2 dharma pAmIne bahAramAM bhaTakavAnA Aje keTalAka gRhastha paNa zAMta svabhAvI bhavathI mAMDamAMDa chUTa, have zA sAru DAphe hoya che. game tevA viSama vAtAvaraNamAM paNa LiyAM ne tuccha vAta karI bahAramAM bhaTakuM? emanuM peTa ThaMDI mATalI jevuM, emanI mukhAaMdamAM kare to ja huM AtmAthI. " kRti ugra thAya ja nahi! mukhethI bela ugra nAnI paNa azubha pravRtti moTI kema :- nIkaLe ja nahi! samaje che ke "e ugratA anucita che!" tethI keIne zikhAmaNa de, te sAdhue te samajavuM joIe, ke mAro daraje UMce che, te eka paNa bAhyabhAvanI paNa pitAnA hitane vicAra rAkhIne, pitAnI A leka paralokanI salAmatI jALavIne. TesathI karAtI nAnI ya azubha pravRtti, dA. ta. pApanA bhaya vinA marAtAM DAphoLiyAM, maphatiyA pitAnuM hita A,vAtacIte, ane zrAvakanI sAMsArika bAbatomAM potAnA rAgadveSa pitAnA krodha-mAna vagere mAthuM mAravuM....vagere mArA mATe te moTI kaSAye poSAya nahi. azubha pravRtti che, kemake e taddana AtmabhAva pitAnI A lokanI salAmatI A,saMyamabhAva ane pApano bhaya bhulAvI, jarUra paDaze sAmAne ugra bolathI je durbhAva thAya, e mane sIdho bhavAbhinaMdI banAvI denArI che, tethI na thavA de. nahiMtara avasare jiMdagIbharanA mithyAtva guNaThANe utArI denArI ne azubha sneha-sabhAva tUTe. je ApaNuM para ene anabo baMdhAvI bhavanA bhramaNa vadhAranArI che ! neha-saddabhAva Take rahe, te ApaNI avaeTale ja e jhINuM paNa azubha pravRttithI dUra sacita salAha-sUcanA mAne. temaja bIjuM rahenAra hoya. tethI ene bahubhava bhamavAne bhaya e ke avasare sAmAnI sahAya maLe. nahi temaja kayAMya ucita kartavya cUkavAnuM nahi pitAnI parAkanI salAmatI A, A be vizeSatA tArAdaSTimAM AvelAnI. ugrebala aTakAvyAthI ne dilamAM zAMtatA(3) tArA dRSTinI trIjI vizeSatA sneha-maitrIbhAva UbhA rAkhyAthI evA pApakarma A che. ke e kayAMya anucita kriyAmAM na baMdhAya, ne evA azubhAnubaMdha (kaSAyanA ajANapaNe paNa pravRtta na thAya. A sthiti saMskAra) na vadhe temaja zubha adhyavasAyathI kayAre Ave? kahe, satata bhAna rahe ke "tArA- puNyakarma baMdhAya, zubhAnubaMdha vadhe. ethI draSTi A mAge che ke satata jAgRti rAkhe. bhavanA pherA TUMkA thAya. koIpaNa pravRtti karatA pahelAM parakhI le, ke anacita kRtya aTakAvyAnA keTalA mahAna 'AmAM mAre zuM karavAnuM che? ane emAM leza lAbha! paNa mAruM ahita nahi thAya ne? guNasthAnakanI pariNati nahi bagaDe ne?" A sAvadhAnI mahAna kema thavAya che? jIvanamAM evA ugra bola vagere anucita joIe. dA. ta. koIe kAMka gunha karyo. te enI sAme ugra zabda bolatAM pitAne koi pravRtti aTakAvI ucita vyavahA2 jALavyAthI - mahAna thavAya. kaSAya ne mAna-kaSAya poSAya, emAM pitAnuM ? anucita kriyA kevI kevI? - ahita thAya, ne sAmAne durbhAva vadhe, dudhdhana thAya, e enuM ahita thayuM. tethI A ugra anucita kiyA ghaNA prakAranI hoya che. zabda e anucita kArya kahevAya, dA. ta. keIne mAnavatu saMbodhana karatAM ya Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anucitanA tyAga ] mmmmmmmmm! 28EUR na AvaDe, te te anucita kiyA thaI. jemake nava-navA rAga nava-navA gIta maLe te sArA! ema aMdhane kahe "e AMdhaLA !" tyAM je kahe "e kaMTALIne pitAnA mRtyu pachI eNe devaLa cheDI prajJAcakSu !" te te anucita nahi. dIdhuM. te Aje 25 varSanA gALA pachI 45 ema, mAtApitAnI ke gurunI sevA te sArI varSanI umare pharIthI devaLe javA lAge. zuM kare, paNa je kahe "emane svabhAva ugra. vaLI kAraNuM haze? tame kaheze "buTTA thayA, yA regika huM emanuM keTaluM badhuM karuM chuM, chatAM emane thayA. eTale bIjuM zuM karavAnuM? devaLe jaI kadara nathI. mArA badale bIje hota te khabara besavAnuM." "nA, huM buTTo nathI, regiSTa nathI, paDI jAta." A anucita bola che. ene koNa 45 varSanI uMmara mAre khIlelI yuvAnI ne kahe ke "tuM sevA te hamaNAM kare che, paraMtu te tAMbA jevI kAyA che." pahelAM mAtApitAe ke gurue tArA para keTalA "te kahezo paisA dha nahi hoya tethI badhA upakAra karyA che e tAre javuM che? emanA devaLa pakaDyuM haze" "nA, mAre dhaMdhe ane asIma upakAra AgaLa tArI sevA te visA- sArI evI Avaka che. jethI mArI patnI ane tamAM nathI. vaLI amUlya sevAdharma bajAvIne 3 bALakanuM mAruM kuTuMba sArI rIte jIvIe paNa A te mArAthI tame nabhe che, bIje chIe." hota te khabara paDI jAta,-" e anucita bela te kahezo gharamAM kaleza kaMkAsa haze, DAma jevA che, emanA dilane ThAre nahi, bALe. tethI zAMti mATe devaLa jatA haze, "nA, mArA tethI sevA karavA chatAM sevyane pUjya prema zAMta svabhAvI kuTuMbe te mArA sukhamAM ora na meLavI zake. vadhAre karyo che." te pachI 25 varSanA gALA dharmamAM kema pAcho pharyo?" - pachI devaLa kema pakaDyuM?" amerikAmAM eka jaNe "Return to enA khulAsAmAM AgaLa lakhe che ke huM Religion" "dharmamAM punarAgamana" pustaka mAnasazAstrIya DAkaTara chuM, ane lokonA mAnalakhyuM che. emAM eNe eka bAIne dAkhale sika roge mAnasika vyathAo, tevI tevI kiMmatI TAMkI AvA anucita bela para e sevAkArI salAha ApIne, maTADuM chuM. emAM eka vAra chatAM patinI aruci pAmanArI ane ucita mArA Tebala para keIe bAIbala mUkeluM, te bala para patine anahada prema meLavanArI e vakhate mAre bIjuM kAMI kAma nahotuM eTale batAvI che. e pustakanAM utthAnanuM A kAraNa khelIne vAMcyuM. huM camakI UThaDyo ! eTale bedhaka hevAthI prasaMgavaza ahIM joIe. lekhake AgaLanA pAchaLanA bIjA game te game te pAnAM pustakamAM utthAna batAvatAM lakhyuM che, ke "25 bolI vAMcyA, te camakAre vadhI gayo! varSanA gALA pachI huM dharmamAM kema pAcho bAIbalanA phakarA para camakAre kema? :pharyo?" khulAso karatAM kahe che, ke meM joyuM ke are! huM mAnasika rogo pitAnI sAthe 20 varSanI uMmara sudhI mAnasika vyathAo kADhavA lokone je kiMmatI devaLamAM jatA hatA, paraMtu emAM kaMTALela ke salAha ApuM chuM, ne enA para abhimAna pAdarI enI e bAIbala-kaDIe bele, te rAkhuM chuM ke mAruM bhejuM keTaluM badhuM pAvaraphula paNa eka ja rAga ane eka ja TayunamAM. AmAM che! bahu ochAnA magajamAM AvI phuraNAo zI majA Ave? enA karatAM oraddhAmAM UDatI haze -A mAruM abhimAna keTaluM badhu 32 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] [ gidaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 pikaLa! kemake A mArI kiMmatI salAhe te nabhAve che, bIjo koI mane pati maLe heta 2000 varSa pUrvenA A dharmazAstramAM lakhelI te mane lAta mArIne kADhI mUkata. ane emanI bharI paDI che. huM lokone zuM navuM kahuM chuM? bhUlamAM ema kahe ke "nA, nA, tamArI kazI bhUla bAIbalamAM je lakhyuM che, te ja huM lokone nathI. bhUla mArI che, ke pahelAM meM dhyAna na kahuM chuM. tyAre mULamAM A dharmazAstra lokone rAkhyuM." basa, jAo, karaje A pramANe !" zata sukhI jIvana jIvavA mATe keTaluM badhuM e bAIne magajamAM vAta UtarI gaI, e atizaya upayegI! te meM mUrakhe A dharma- pramANe karavA lAgI, ne keTalAka divase bAda zAstra ane dharmanI ja upekSA karI ? basa, teja che. ne abhinaMdana ApavA AvI; kahe che - divasathI huM devaLe javA lAgyo. pAdarInA De.! ke sarasa upAya batAvyo ! meM tamArA kahevAthI e bAIbalanA phakarA para mAnasa- kahevA pramANe karavA mAMDayuM, te have huM emane zAstranI paddhatie bhASaNo devA lAgyA. eTalI badhI gamuM chuM ke e bIjIo sAthe leke khUba jamA thatA gayA. vAta karavAne badale ke bahAra pharatA rahevAne A pustakamAM mAnasika drATameTane eka badale gharamAM ja rahI mArI sAthe khUba premadAkhale e mUkyo che ke goSThI kare che." bAI kema patine priya thaI ? anucita bolathI sva-parane nukasAna - eka bAI A che. pAse AvI kahe vAta A hatI, ke mAtA-pitA ke guru jaone De. huM mArA dhaNInI keTalI badhI sevA vagerenI sArI sevA karavA chatAM, mAthe ja karU chuM. chatAM huM emane gamatI nathI ! hajI anucita bela jhIke te kevuM nukasAna thAya bIjI bAIo sAthe vAtacIta kare, paNa mArI che ! sAmAnuM dila ghavAya, ane pitAne paNa sAthe nahi, te Ane kaI mArga kADhI Apo!" udvega thAya, ema baMnene azubha adhyavasAya thAya. DekaTare pachI enuM mULa nidAna zodhavA samajavuM joIe ke atyAra sudhI ApaNe aneka prazno pUchayA, jevA ke "savAre paheluM A duHkhada saMsAramAM anucita vyavahArathI keNa UThe che? tame sevA kArya kare emane ApaNuM ane bIjAnuM ghaNuM ghaNuM bagADayuM che. cahyA pachI kare? ke ciMdhyA sivAya kare? ahI uttama bhava, uttama buddhi-zakti, uttama pati bahArathI Ave tyAre zuM kahe che? puruSArtha zakti, ane uttama devaguru tathA vagere pUchatAM DokaTare zodhI kADhyuM, ke patinI uttama pUrva puruSanA uttama ucita vyavahAra sevA AmanyA te bahu jALave che, paNa vacamAM tathA anucita tyAganA daSTAnta meLavavA bhAgyakyAMka patinI bhUla thatAM saMbhaLAvI de che ke zALI banyA chIe, te ApaNI kiMmatI buddhi A te huM chuM te tamAruM nabhAvI lauM chuM, zakti-puruSArtha zakti sva-para mATe zrAparUpa bIjI kaI hota te tamane khabara paDI jate." nahi. kintu AzIrvAdarUpa bane, e ene eTale have DokaTara kahe che, "tame na gama upayoga karavo joIe, ane te sarvatra ucita vAnuM kAraNa tamArA karkaza apriya banela che. have vyavahAra rAkhavAnI tathA nAnA paNa anucitane tamAre sukhI thavuM hoya, patine priya thavuM hoya, tyAga karavAnI ja buddhi tathA udyamathI thAya,kaheze, te ethI ulaTuM bele. arthAta tamArI bhUla anucita kema aTake - ema kahetA rahe ke "A te tame che te mane ma-A badhuM samajAvA chatAM anucita Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ai kema patine priya thaI ? ] | 251 elI javAya che; anucita AcAi jAya che, kUdAbyA ke aNu[rAjatA hajI kumArapALanu te kema aTake ? lazkara niSkriya joI harakhaghelA khaneleA gar latamAM rahyo, ane kumArapALa mahArAjA peAtAnI aMbADI parathI aNNIrAjanA hAthInI aMbADImAM sIdhA kUdayA, ne hamaka khAI gayelA aNu rAjane heTho nAkhI, enI chAtI para caDI besIne talavAra dekhADI kahe * khela harAmakhAra ! sAdhunI avagaNanA karanArA ! hamaNAM ja tane ekeka aMga para talavAranA ghA jhIkI jhIkI rIbAvI rImAvIne khatma karI nAkhuM?? arrAje kumArapALanA gussA dekhI joyuM ke 'A hamaNAM talavArathI mArA aMgeaMga kapAyA samajo,' arthArAja kapI UThayo, jIvavAnA meha hatA, AvuM karapINa rIte kapAI javAnu duHkha sahana thAya ema naheAtuM, tethI dIna-lAcAra banI karagaratA mAphI mAge che, 6 ? u--e aTakAvavA mATe pahelAM mana para akuza mUkavAnI jarUra che, ne e mAthe bhAra rAkhavAthI thAya ke " huM koNa ? mAru' kuLa kayu mArI khAnadAnI zau? mArA guru koNa ? dA. ta. huM sAdhu, amuka moTA gurunA ziSya, mArAthI anucita khelAya ja nahi, anucita vartAya ja nahi. huM bhaNelA mArAthI gusse thAyaja nahi. huM tapasvI, mArAthI bIjAne tucchakArAya ja nahi. huM vItarAganA sevaka mArAthI abhimAna thAya ja nahi. huM virAgI, mArAthI tuccha mAna AdinA lAbhamAM anucita khelAya ja nahi, calAya nahi. "" AvA koi bhAra rAkhe te ja anucitathI bacAya. alabat parabhavanAM mAThAM phaLa vicArIne anucita ela-cAla aTakAvI zakAya; paraMtu e mAThAM phaLa ke enAM pApakama AMkhe dekhAtA nathI, eTale ene evA bhaya lAgatA nathI, tethI A mAthe bhAra rAkhavAnA upAya batAvyeA. bAkI te| pUrvanA mahAna AtmAenAM jIvana najara sAme rAkhavAthI paNa anucita vyavahArane aTakAvI zakAya. - kumArapALa ane arthArAja mahArAjA kumArapALanA banevI aAMrAja vaDe sAdhu mATe tucchakArathI ' suDiye ' zabda khelatAM ane kumArapALa mane zuM karI zakanAra che ? ene rAjagAdIe te me besADela che?' ema abhimAna karatAM, e peAtAnA banevI arNArAja para lazkara laI ne caDhAI kare che. arNorAje te pUrve kumArapALa rAjAnA sainyane phoDI nAkhyu che, eTale yuddhabhUmi para hathiyAra uThAvyA vinA lazkara emaja sumasAma Ubhelu' joi kumArapALa gabharAyA nahi. mAvatane IzArA karatAM mAvate hAthIne ekAeka aNu[rAjanA hAthI para evA 8 bhAI sAheba ! kSamA karo, huM tamArI gAya chuM. khacAvA. mArI bhayaMkara bhUla thaI; have jiMdagImAM kadI sAdhu-mahAtmAnI avagaNanA nahi karuM ! ' kumArapALanA mahAna anucita-mAla-tyAga: anenA lazkare ane amaladArAe jyAM A kumArapALanI zUravIratA ane aTaeNrAjanI dInahIna sthiti joI tyAM hekhatAI gayA ! kumArapALane dayA AvI ardhAMrAjane cheDI mUkayo, ane pote potAnuM lazkara laI pAchA AvyA. khUbI kevI thai ke kumArapALa mahArAjAe ATalA javalaMta vijaya meLavyA pachI peAtAnA amala- dArAne ke lazkarane ze! Thapako ApyA nahi ! rAjadhAnI pATaNamAM AvIne e badhAne emane vizvAsaghAta eNe kaze yAda na karAvyeA. mahArAjA kumArapALanuM keTaluM badhuM umadA dila ! kema vAru ? emaNe joyuM ke 'amaladAro ane lazkara e parAkramane javalata vijaya joine aMtaramAM ghavAI tA gayA che, te emane have ThapakAnA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para 3 fpagadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 zabdanA ghA zA mAravA? ghA mAravA anucita pAMca yama ane pAMca gabIjenI sAdhache. jIvanamAM anucita kazuM na karAya." nAnA abhyAsa pachI ja A sthiti Ave ke bIjI tArA dRSTine A prakAza che,-sarvatra ucita kRtyo karyA vinA rahevAya nahi, ne ucitamAM puruSArtha-hAni na thavA devAnuM ane anucita eka paNa game nahi, anucita kazuM ja na AcaravAnuM dekhADayA kare. bIjI vAta e che ke tArA daSTimAM zauca pra-1lI mitrAdaSTimAM A na batAvatAM saMteSa-tapa-vAdhyAya-IzvarapraNidhAna e pAMca 2jI tArA daSTimAM kema batAvyuM? niyamonuM pAlana karyuM che e pAlana niyamonI . u0-jJAnIoe joyuM ke mitrA draSTimAM mamatA jAgIne ja thAya, ne e mamatA paNa prakAza maMda che. alabat bhavAbhinaMditA TaLI - A gyatA A satva UbhuM kare che ke ucita mokSa-daSTi jAgI che, vairAgya pragaTayo che, paraMtu * kartavyamAM jarAya khAmI na AvavA de, ane mekSadaSTi ane vairAgyamAtrathI A prakAza na anucita jarAya AcaravA na de. pAMca niyamanuM Ave. e mATe A viveka A jema pragaTavA - zuddha pAlana keI pagalika lAlasAthI nathI joIe. e mATe ahiMsAdi pAMcamanI sAdhanAne thatuM, kintu e samajathI thAya che ke A niyama abhyAsa jarUrI che, e "jineSu kuzala citta e mAnava-jIvanano sAra che. jIvanamAM A zauca-saMteSa vagere nathI te jIvana vagere pAMca gabIne abhyAsa jarUrI che, e thAya eTale ucita kRtyamAM hAni ne anu che tethI niyamane jIvanane uttama sAra samajI citamAM pravRtti na thavA de. ahIM savAla thAya, che enA para mamatA thAya che. oghadRSTinA aMdha " kAravALA bhavAbhinaMdIne paisA parivAra pratiSThA praka-aucitya te TheTha sahajamaLano hAsa thAya vagere sArarUpa lAgI enI mamatA rahe che, tyAre tyAMthI jarUrI che, te pachI kema ahIM bIjI yAganI bIjI daSTinA prakAzavALAne niyama tArA daSTimAM ucitamAM hAni na thavAnuM batAvyuM ? sArarUpa lAgI enI mamatA rahe, e sahaja che. - u-e je sahajama ThAsathI ocatya have e juo ke zauca vagere niyamone che, te sthala daSTithI aucitya che, tyAre ahIM ane ucitaktavyanI hAni nahi, ene kevo sUkSma dRSTithI je ucita kRtye emAM hAni na sumeLa che ! niyamonI mamatA che, tethI pahelA thavA devAnI vAta che. kAraNa e che ke jIva zauca niyamanI mamatA zikhavADe che ke "ana. yoganI bIjI daSTimAM caDyo eTale enI cita kRtyathI mana-vacana-kAyAne apavitra kAM AtmonnatinI kakSA vadhI, tethI have enAmAM karuM? eTale anucita-tyAga saraLa bane che. AtmAnA hitenAM pAlana ane ahitanA tyA. ema saMtoSanI mamatA che tethI jIvanamAM jarUganI kakSA vadhI, kaho ke enAM ucita konI riyAta alpa rAkhI che, pachI ucita pAlana yAne kakSA vadhI, tema anucita-tyAganI paNa kakSA aucitya zuM kAma cUke? vadhI. tethI ahIM ucita-anucitane sUma aucityane cUkAvanAra che vadhAre paDatI daSTithI jovA paDe; tethI pUva karatAM ahI jarUriyAte. ucita-Adara anucita-tyAga ucca keTinA mAna maLavAnuM jarUrI lAge eTale enI levAya. Ane 1lI mitrAdaSTimAM na mUtAM 2jI pAchaLa mRdu mulAyama ucita vyavahAra cUkAya che. tArA daSTimAM mUkayA, e sUcave che ke- saMteSathI e ucita vyavahAra barAbara jaLa Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnane zAstrIya mAga ] If 253 vAze. ema khAsuM UMghavAnuM jarUrI lAgyuM karavAnuM che, AcArene paDatA mUkIne nahi, eTale zrAvakane ucita pratikramaNakartavya te zAstramAM rAjakumArInuM dRSTAnta mUkayuM che. cUkAya che. Ama te maharSio kahe che ke brAhya rAjakumArInuM mana kevI rIte sthira thayuM ? muhUrte UThI javuM; kemake, eka rAjakumArI adhyAtmapremI, tethI bhegI paramAtmAmAM mana lagADavA mATe brAhma saMnyAsIne pUchatI ke "mana kevI rIte sthira muhUrta e su gya samaya che. thAya ? javAba maLate "amukanuM dhyAna kara" paraMtu bhagava6-dhyAnane je jIvanane sAra na "amukanuM dhyAna karI...kumArI ema karatI, paraMtu samaje, jene enI mamatA na hoya, ene vadhu mana caMcaLa ja rahetuM. emAM vaLI bahu zAstra paDatuM UMghavuM vagere bahu jarUrI lAge che, nahi bhaNelA muni maLyA, emane pUchyuM, eTale pratikramaNa-bhagavadudhAna vagerenI mamatA te e kahe "bhagavAnanuM dhyAna kara." ja nahi! nahitara vicAra Ave ke,- A kahe "bhagavAna to keThe paDI gayA, - je UMghavuM jarUrI che, te zuM pratikamaNa camakAre nathI thatA, mana sthira thatuM nathI." bhagavadudhyAna ane svAdhyAya jarUrI nathI ? tyAre sAdhu kahe, ema kara, "A amAre kahe, UMgha karatAM e vadhAre jarUrI che. daMDa che enA para mogare che e mogarAnuM tapa aMge tapa-niyamanI mamatA rahe eTale dayAna kara, mana emAM coMTaze." paraMtu emAMya parvatithie tapa avazya karavAnuM aucitya nahi ThekANuM na paDayuM. bhAgya yoge gItArtha bahuzruta cUke. jo tapanI mamatA nathI, te "khAuM AcArya mahArAja padhAryA emanI pAse jaIne khAuM'nI laganamAM avasare gurubhakti sAdha. pitAnI badhI hakIkata kahI. pUche che, mikabhakti vagerenA ucita kartavyane cUkavA. "bhagavana zenuM dhyAna karuM to mana thira tapa-niyamane mamatAthI pALanAra potAnA khAvA- thAya?" pIvAne evuM mahattva nahi Ape ke jethI ava AcArya mahArAja kahe, je tAre zAstrIya saracita satkRtya, saktavya cUkavuM paDe. ema mArga levo hoya te gRhasthapaNAnA trikALa svAdhyAya-niyamanI mamatA che eTale nakAmI A jinabhakti, ubhayakALa Avazyaka; guruvaMdana, vAtacIte-kuthalI-vikathAnA anucitane nahi jinavANI-zravaNa, sAdhvI pAse svAdhyAya, vagere Acare. jeTalA dainika AcAre che enuM pAlana kara, pachI - sArAMza, pAMca niyamanA AcAranI, ema emAM samaya maLe tyAre arihaMtanuM dhyAna karaje. zrAvaka ane sAdhunA AcAranI mamatA ucita e sAcuM dhyAna che. kumArIe ema kahyuM, ne kaI ja kartavyamAM khAmI nahi AvavA de mana have sthiratAne anubhava kare che. pUchotema anucita kazuM AcaravA nahi de. pra-AcAra-pAlanathI mane kema sthira thAya? AcAre bajAvyA vinA bIjuM karavuM e u0-enuM kAraNa e che ke duniyAnI cIjo anucita che. eTalA mATe te aSTakaLa zAstra, ane mohamaya pApa kriyAomAM satata parovAupamiti, upadezaratnAkara vagere zAstromAM kahyuM mane sIdhuM dhyAnamAM sthira rahevA samartha che ke ">> ahaM" AdinuM dhyAna paNa zrAvaka ke nathI. tyAre zubhavastu zubhakiyAmAM mana sahelAIthI sAdhupaNAnA dainika AcAro bajAvyA pachI ja sthira thAya che. kemake azubha vastuo ane azubha Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 kriyAonI sAme zubha vastu zubha kiyA manane sevA ane "parArthakaraNa" yAne bIjAonI pakaDI rAkhe che. sevA karatA rahevAthI dhyAnamAM mana sthira cAlI vaLI bIjuM kAraNa e che ke ApaNe moTA zake. bAkI mahAtmAnI apekSAe bALa jIve chIe, tethI svAthI ane sukhazIla mana dhyAnaApaNuM mana vividhatAnuM premI che, ane sAdhanAmAM sthira na banI zake. AcAromAM vividha kriyA Ave, eTale eka evAne khabara nathI ke "gurujane ane kriyA pachI bIjI judI kriyA, pachI trIjI kriyA, meTo sAdhu-samudAya maLe che te sevAnI ema mana emAM pakaDAyeluM rahe che. ema sthira sonerI taka che. chatAM e na karatAM zarIra beThADu tAne anabhava ne abhyAsa thAya, pachI dhyAnamAM ya rAkhavuM che, te bheMsanA avatAra maLaze, jethI mana sahelAIthI sthira rahe. pAdhare Akho divasa besI rahevAnuM maLe. pra-paNa kriyAmAM ja mana sthira nathI jJAnIoe A joyuM che ke ekaluM dhyAna rahetuM ne? Akho divasa laI besavAmAM A sukhazIlatA u0-ahIM eTaluM jarUrI ke AcAra-kriyAo ne svArtha mAyAnA doSe na haTe. tethI pahele ene vaphAdAra rahIne karavI joIe. vaphAdArI bhAra AcAra para mUkyA. AcArane rasa rAkhaeTale ene ja vaLagyA rahevuM, emAM ja manano vAthI enA pAlanamAM mana sthira bane, sthiraupayoga vividha kriyAne upaga-jAgRti khyAla tAne anubhava karI zake. ema pratikamaNane sAthe karIe te bIjA vicAra na Ave. AcAra na pALe te keTaluM gumAve? pratikama bIjuM kAraNa e che ke AcAra kriyAonA 14 A NanA sUtrenA pade pade enA arthamAM tathA dukRta niMdA vagere bhAvamAM sthiratAthI mana vividha sArA aMze AtmAnA je aneka de cAlI zake. sthira mana e dhyAna ja che. miTAve che, e tAkAta ekalA dhyAnamAM nathI; eTale e deze manane asthira kare che. dA. ta. "IcachAmi paDikamiuM' sUtramAM be "gurujanapUjA" ane "parArthakaraNa" e AcAra bhAgamAM dhyAna :che. e nathI pALavA ne dhyAne laIne besavuM kharekhara joIe te e ekAgra mana e che, te emAM harAma hADakApaNAne deza ane dhyAna ja che. pratikamaNa sUtranI majA jue. svArthavRtine doSa, ke je anAdithI cAlyA Ave eka sUtra "IcchAmi paDikamiuM je me devache, e poSAvAnA. "huM te nirAMte dhyAnamAM sio nuM che. mana emAM kevuMka pakaDAya e beTho chuM vaDilajanonI sevA to bIjA karI jovA jevuM che. emAM daivasika aticAra dezanuM leze." athavA bIjAo potapotAnuM karI pratikramaNa karavAnuM che, temAM be bhAga che - leze. huM kyAM emanuM karavA nIkaLuM? mAre eka bhAga "je devasio aIyAre kao" mAruM dhyAna sAdhavAnuM rahI jAya ! A vicA. thI "sue sAmAIe' sudhI, ane bIjo bhAga mAM nakarI sukhazIlatA ane svArthavRti "tihaM guttINa thI "je khaMDiye virAhi" piSAvAnI. tyAM hADakAM harAma kare, parArthakaraNa sudhI. AmAM pahelA bhAgamAM "nANe daMsaNe..." gumAve. svArthamAM ja ramate rahe, eTale mana arthAt jJAna-darzana-cAritra-zruta-sAmAyika A enAthI pakaDAyeluM rahevAthI dhyAnamAM sthirapaNe pAMcanA darekamAM je kAMI kAyika-nAyika-mAnana cAlI zake e sahaja che. tyAre gurujana- sika aticAra doSa sevyA, emAM paNa vistArathI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAra-pAlanathI ja mana sthira bane. ] [ 255 usutto" thI "samaNupAuge' sudhI nava prakAre mATe kahyuM, dhyAna pachI, AcAronuM pAlana doSa temAM 4 balbanA joDakA ane eka siMgala paheluM kare." dA. ta. "usutto-umma ', "ape- mananI kharekharI sthiratA AcAranA akaraNijaje." "dujhAe dunivaciMttio ne pAlanamAM thAya che, aNayAre aNicchi -ema kula 8,tathA eka siMgala, te zrAvakane "a-sAvagapAuge." sAthe sAthe (1) ekeka doSanA saMtApane ne sAdhune "a-samaNu-pAu" ema 9 prakAre lAbha, temaja (2) bhakti-sUtramAM pade pade navadeSa jJAnAdi pAMcamAM sevyA: A bhAgane saMbaMdha navA zubha adhyavasAyane lAbha AcAra-pAlanamAM chelle "tasa micchAmi dukkaDaM" sAthe. ema maLe che. bIjA vibhAgamAM tihuM guttIrNathI, sAva- pelI rAjakumArIne AcArya mahArAje A gadhammassa" (zrAvakane) ane "samaNA jogANa badhuM samajAvyuM tyAre e kAnapaTTI pakaDI gaI, (sAdhune) sudhI, e 3 gupti 4 kaSAya vageremAM kahe che ke "mana sthira karavAne ane AtmAne je khaMDiyuM je virAhiyaM je kaI khaMDanA- doSa-mukta banAvavAno Aja mArga che, ke virAdhanAnA doSa sevyA, A vibhAgano saMbaMdha ucita AcAranuM ucita kRtyanuM pAlana karAya. paNa chellA "sa micchAmi dukakaDuM pada sAthe. Aja sudhI mane keIe A na samajAvyuM, tyAre juo ke dayAna na laI besatAM pratikrama- tethI bhUlI paDI gaI." AcArya mahArAja kahe zune AcAra pALe te A eka ja sUtramAM ja che "A samajAvanAra anaMtajJAnI vItarAga zrI pade padamAM mana keTaluM badhuM sthiratAthI cAle? tIrthakara bhagavAnanAM vacana che, jinazAsana che. te ja e aticAra- mana para lAvIne e pharamAve che, "ucita eka paNa AcAra cUke pratikamaNa karI zake ne? pratikamaNamAM evA nahi, anucita eka paNa pravRtti kare nahi." bIjA sUtronA pada pada mana para lavAya, e ucita-Adara : anucita-tyAga dareka padanA artha-bhAva mana para lavAya, te A mana-vacana-kAyA vicAra-vANI-vartAva, sAcuM pratikramaNa thAya. emAM manane sthiratAne traNeyamAM lagADavAnuM arthAt vicAramAM ucita keTalo badhe anubhava thAya? kazuM vicAravuM cUke nahi, ne anucita kazuM pratikamaNamAM sUtramAM mananI sthiratA vicAre nahi. evuM vANImAM. vaLI AmAnA aneka prakAranA doSa para sAdhunuM sAdhu pratye ucita vANIya; ghA paDavA sAthe thAya che, kemake doSanA pade pade dilamAM saMtApano dA. ta., sAdhu mATe kahyuM ke sAdhu keI sAdhu khaTako thAya che, ane deSa-duSkRtya para ene belAve te ene javAba Ape e saMtApane haiye khaTake thavAthI ene para ghA vANInuM ucita kRtya che. je javAba na Ape paDe che. arthAt enA azubha anabaMdha naSTa te prAyazcita lAge. emAM paNa uparI sAdha thAya, kusaMskAra moLA paDI jAya. tyAre che ke belAve ne javAba na Ape te vadhu prAyazcita. "aha" vagerenuM ekaluM dhyAna laI bese emAM padastha belAve ne javAba na Ape te ethI A ekeka doSanuM smaraNa ja kyAM che? pachI vadhAre prAyazcita, upAdhyAya belAve ne javAba ene saMtApa khaTake thavAne tathA doSo para ghA na Ape te ethI vadhAre prAyazcita, AcArya paDavAne avakAza ja kyAM che? belAve ne javAba na Ape te Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ]. [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 sauthI moTuM prAyazcita lAge. vANInA je, A sarva ucitanuM AcaraNa ane ucita kRtyanuM A kevuM mahatva batAve che ! nAnA paNa anucitane tyAga, e samyaggadarzana ema javAba te Ape, paNa "zuM che?" kahe pAmyA pahelAnI bhUmikAmAM che. te pachI te e te chaDAIne anucita bela che, mATe samyagadarzana pAmyA pachI te ucita-Adara tyAM paNa prAyazcita. e sUcave che ke jarA paNa ane anucitatyAga mATe keTalI badhI khabara anucita bela paNa na bolAya, dA. ta. sAdhue dArI joIe? vicAramAM paNa jarAya anu. bIjA sAdhu pAse koI kAma karAvavuM hoya ne cita na AvavuM joIe. kahe "ATaluM karaje" te te paNa anucita pra-paNa mana kAbUmAM nathI rahetuM eTale bela che. sAdhue "IcchAkAra' sAmAcArI anucitanA vicAra AvI jAya che. pALavAnI che, eTale bIjAne kAma cIMdhatAM u-A pitAnI jAtane na oLakhyAne enI IcchA pUchavAnI che ke "ATaluM karaze?" savAla che. samajI rAkhe, mana-vacana-kAyA e ema bhUla thAya tyAM "micchAkAra" sAmAcArI ApaNuM sAdhana che, tethI enA para ApaNe pALavAnI "micchAmi dukkaDa' belavAnuM e adhikAra che. ApaNe dhArIe te rIte ene ucita kRtya che. e na bole te prAyazcitta lAge. vAparI zakIe, vAparatAM pheravI zakIe, samasta samAcAra-pAlana e ucita kRtya. ene ne vAparavAnuM baMdha paNa karI zakIe. A bhaMga kare e anucita kRtya. keI kaSAya kare che, adhikAranI oLakha nathI tethI mana-vacanaAve tyAM "mahAnubhAva" kahIne zAMtapaNe kAyAnA zeTha banavAne badale gulAma banAya che. miThAzathI uttara deve e ucita kRtya. enA mana para adhikAra bajAvIe te manane khoTA badale je kaSAyathI uttara de, te te anucita. vicArathI aTakAvI zakIe chIe. vAstavamAM emAM sAmAnI kaSAyanI AgamAM gyAsatela mULa pAyAmAM AtmAnI pitAnI vezyA ja beTI hemavAnuM thAya, Aga vadhe. che, tethI mana e pramANe khoTA vicAra kare che. emAMya vANIthI mIThuM bele, paNa manamAM ApaNA mananA mAlika bane :juduM rAkhe, to te mAnasika anucita kRtya thayuM. - dA. ta. zeThane dAna na devAnI lehyA hoya - eTale sekreTarIne kahI rAkhyuM hoya che ke "huM kaI mAganArane mokaluM te ene ADA avaLA anucita kRtyathI bacavA A nirdhAra joIe prazno karI, yA oTha keDa samajAvIne emaja ke "anucitane tyAga e jIvananI moTI ravAnA karaje.' pachI koI dharmanI TIpa laIne mUDI che, tethI mArI sagavaDa ne mAruM sanmAna Ave tyAre zeTha kahe "vAha! sarasa kAma che. evA paDe te khAIza, paraMtu anucita kazuM AmAM te devuM ja joIe. tame juone sekreTanahi Aca.vicAramAM paNa nahi; kemake sagavaDa phIne maLe" basa, pachI sekreTarIne maLatAM e svamAna sAcavelA tuccha che, AtmAnuM bahu bhaluM evA UThA bhaNAvaze ke pelA nirAza thaI karanArA nahi, tema lAMbu cAlanArA nahi. tyAre ; ravAnA thaze, kaheze "A sekreTarI ja khoTo lAge anacitta kRtyane tyAga ane enI pAchaLanI che. zeThe te sAre javAba Apelo." vAstavamAM zubha bhAvanA e ahIM ane paraloka mATe meTI jema aMdarakhAne zeTha ja lu, evuM ahIM mUDI bane che." AtmAnI aMdarakhAne lezyA ja khaTI. tethI Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. guNa-1 jijJAsA ] [ 27. AtmA ja lucce che eTale ja mana khoTA vinA, "trAno mavatyAmani " ! viAvicAra kare che, ne eno deSa manane devAya che, ghoDadama ri, varjitI Da iDadhikRtapitAnI jAtane nahi, dRSTisAmarthyAditi // 4 // ApaNe AtmAthI sArA banIe, sArI lezyAvALA banIe, ne mana para ApaNe adhi. gAthAtha" - kAra samajIe, te mananA khoTA vicAra aTa- pitAnAthI UMcA (mahAtmA)mAM rahelA ucca kAvI sArA vicAra karAvI zakIe. dA. ta. mIThA (thAnAdi) kRtyane viSe lAlasAbharI jijJAsA -bolA bhAgIdAra para ApaNuM mana ovArI heya, ane pitAnA khAmIvALA samAna (vaMdajatuM hoya ane enA mATe bahu prema-lAgaNI nAdi) kRtya mATe trAsa thAya, e pelA uMcA sahAnubhUtinA vicAra karatuM hoya, paraMtu jyAM mahAtmA pratye) cheSa-asUyAthI rahita hAya. ema mAluma paDe ke bhAgIdAre bhayaMkara vizvA- TIkArya :-kRtya eTale ke dhyAnAdi viSe saghAta ane ApaNI mUDInI uThAMtarI karI che, te kevA che ke, adhika arthAt pitAnI bhUmite ApaNA AtmAnI enA pratye lehyA pharI kAnI apekSAo (UMcA) "adhikagate arthAta javAthI pachI mane enA mATe kazA prema-lAga. AcAryAdimAM rahelAne viSe "jijJAsA' eTale ke nA vicAra ja nathI karatuM. A sUcave che ke Amane A kevI rIte AvuM (prApta) haze? mana para AtmAne adhikAra che. e samajIne evI jijJAsA. lAlasAvitA eTale ke eka paNa anucita vicAra paNa na karIe. evuM atyanta abhilASAvALI "tulya" arthAta vANI ane kAyA para adhikAra samajI jIbhane samAna vaMdanAdi kRtya viSe "nije eTale ke eka paNa anucita bela na belavA daIe, pitAnA, "vikale" arthAt kAryotsarga-karaNa kAyA-aMge pAMga-Idriyone eka paNa anucita vagerenI apekSAe khAmIvALA, "saMtrAsa" arthAta pravRtti na karavA daIe, tyAre samyagdarzananI e trAsa thAya ke "hAya! huM virAdhaka chuM ! bhUmikA taiyAra thAya. zreSa-vata" arthAta pitAnAthI UMcA pratye tArA daSTimAM "jijJAsA " guNa zreSa-khAra-asUyAthI rahita hoya; kemake A dRSTine prabhAva eve che. (TIvA) m vivecana :-bIjI "tArA" dRSTimAM have (mUla) kRtye'dhike'dhikagate, guNa" tarIke "jijJAsA" guNa hoya, enuM have jijJAsA lAlasAnvitA / vivaraNa kare che. jijJAsA eTale jANavAnI IcachA. zuM jANetulye nije tu vikale, vAnI IcchA? to ke pitAnAmAM je dhyAna- sannAlo tUvanaMtaH pAchaddA devadarzana-vaMdanAdi sAdhanA che enA karatAM (TA) "kRtye dayAnA "jije 4 adhika yAne caDiyAtI dhAnAdinI sAdhanA je miyA pitAnAthI adhika yAne caDiyAtA gI AcA"vivAre mArAthavini yAdimAM che enA aMge jANavAnI IcchA. e "jijJAsA'DA metamiti "TADhavAnvitI' jijJAsAethI thAya ke "A AcAryAdi mahAna amirAjAtirejhayuIT "tujo chatye vanA, gI-AtmAonI e dhyAnAdi sAdhanA kevIka nine svAmIca para "vivAre -kAsa zA- haitI haze? emAM e zuM karatA haze? e kaI 33 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 - ja rIte thaI zake? emAM kayuM baLa, kevAM sAdhana- dhyAnAdi UMcI sAdhanAonI jijJAsA thavI te nimitto kAma karatA haze? che. paraMtu A jijJAsA kerI kerI pithA ahIM keI dunyavI bAbatanI jijJAsA na paMDita jevI nathI hotI. pothI paMDitane mAtra letAM dhyAnAdinI sAdhanA lIdhI, e sUcave che jANavAnI IcchA hoya, paNa jANIne kahyuM ke jIva jyAre oghadaSTimAMthI bahAra nIkaLI levAnI vRtti nahi. tyAre ahIM dhyAnAdinI gadaSTimAM AvyuM che tyAre ene pudagalAnadI. jijJAsA te lAlasAnvita hoya che, arthAta paNuM chUTI jaIne AtmAnaMdIpaNuM lAdhyuM che. pitAne e dhyAnAdi kema prApta thAya enI pachI jema pudgalAnaMdI jIvane pudgala aMge lAlasAvALI yAne utkaTa abhilASAvALI dunyavI padgalika-bhautika bAbate aMge hoya che. jijJAsA thAya che; ema AtmAnaMdI jene madhyama sthitine mANasa kaI zrImaMta AtmAne lagatI sArI bAbate aMge jijJAsA vepArIne jue tyAre ene jijJAsA thAya che thAya e svabhAvika che. ne ke "A kaI rIte zrImaMta banyuM haze? enA vyavahAramAM ya dekhAya che ke mANasa eka mATe zI sAdhanA sAmagrI vagere joItuM haze?" dhaMdhAmAM phAvaTa na AvI, ne bIjo ja dhaMdho sAthe lAlasA ya thAya che ne ke "huM kayAre pakaDe che tyAre have enI jijJAsAo pilA- A zrImaMta banuM?" basa, e rIte tArA pUnA dhaMdhAnI bAbate aMge nathI uThatI, dRSTine prakAza khUlyA pachI dhyAnAdinI jijJAsA kintu navA dhaMdhAnI bAbato aMge UThe che. ane dhyAnAdinI lAlasA yAne utkaTa IcchA thAya ema ahIM pudagalAnaMdI5NAmAM phAvaTa na che. ane egya AMtarika vRtti AMtarika pari. dekhI, ne AtmAnaMdIpaNAnI kAryavAhI zarU kRti bane che. karI, te have pelA pudgalAnaMdIpaNAnI pagadaSTimAM AMtarika pariNatinI bAbato aMge jijJAsA baMdha paDI jaIne mukhyatA che. AtmAnaMdIpaNAnI dhyAnAdi bAbate aMge sAdhanA-anuSkAne e parikRtine utpanna jijJAsA thAya e svAbhAvika che, karavAmAM tathA piSavAmAM upayogI hoya che. A parathI ApaNI jAtanuM mApa nIkaLe athavA kaho AMtarika pariNatinA phaLarUpe sAdhache ke ApaNane jijJAsAo kevI kevI thAya nA anuSThAne AvIne UbhA ja rahe che. che? zenI zenI thAya che? je Atmahitakara mukhya che AMtarika pariNati. e sArI che, eTale bAbate aMge jijJAsAo thatI hoya te te ene pApAra game nahi, sAdhanA-anuSThAna ja ApaNe gadaSTimAM AvyA chIe. paraMtu enA game. AMtarika pariNati ahIM adhika sAdhanAnI badale je ApaNane bhautika dunyavI bAbate aMge jijJAsA ane lAlasA jagADe che. ja jijJAsAo jAgatI hoya, te te mAnavuM eTale kadAca sAdhu thayA, paNa je AMtarika paDe ke ApaNe hajI pudgalAnaMdIpaNAnI paka- evI zubha pariNati nahi hoya, te e sArA DamAM chIe. vastra-pAtra-AhArAdinI sAdhanAnI UMcI tArAdaSTi-pravezanuM lakSaNa : dhyAnAdinI jijJAsA ane lAlasAmAM paDavAne. tyAM A jijJAsA. dhyAnAdinI sAdhanAnI UMcI jijJAsA ane tIvra ahI bIjI gaddaSTimAM AvyAnuM lakSaNa lAlasAnA phiphA! tyAM sudhI pahoMcI ja zake nahi. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcI icchA e lAyakAta ] 258 A sUcave che ke dilamAM AvI prazasta mahAvIra bhagavAnane naDelA upasarga upajijJAsAo lAvavI hoya te pahelA dilamAMthI drA sAMbhaLyA. tyAM manane jijJAsA thAya ke tuccha adhama jijJAsAo kADhI nAkhI dilane "prabhue e zI rIte sahana karyA haze? manamAM khAlI banAve. te pachI emAM A umadA zI bhAvanA ne kevI vicArasaraNI rAkhI haze?" jijJAsAone jagA maLe. magajamAM ehika sAthe tIvra jhaMkhanA thAya ke "mane paNa kayAre vaiSayika sukhanI jijJAsAo ne lAlasAo bharI AvA upadramAM bhagavAnanA jevI samatA hoya tyAM dhyAnAdi caganI jijJAsA zAnI UThe ke samAdhi rahe. huM paNa e kyAre AnaMdathI veThuM? rahe? alabata dunyavI jijJAsAo ane lAla vastunI tIvra IcchA kare to tamane sAo kADhI nAkhavA geDI mahenata paDe; paraMtu enI lAyakAta maLe che. e dunyavI bAhya viSaya-dhana mAla vage- aMgrejImAM kahe che, you desire and rethI nIpajatA bhayaMkara apAye(anartho)nuM you deserve, tame iccho ane tame lAyaka darzana karAya to enI jijJAsAo paDatI bane che. mATe ja mUkavAnuM saraLa che, mekSanI lAyakAta A che ke mokSanI dunyavI viSaye dhana-mAla vagere badhuM tIvra icchA thAya. AtmAne mATe bAhya che, abhavyane mekSanI IcchA ja nathI thatI, bAhya upabhoga te pachI, paNa bAhyanAM te e mokSa pAmavAne lAyaka ja nathI. ApaNe dazana ke smaraNamAtramAM ya jIvane zuM maLe paNa mekSanI IcchAne dAva rAkhatA pahelAM A che? AtmAnuM vismaraNa ne bAhyanA kacarA jevuM joIze ke "ApaNane zuM mekSanI khareja magajamAM ghAlavAnuM ne bAhyanA rAganAM khara IcchA che?" jhera pIvAnuM thAya che. enA saMskAra jIvane mekSanI kharekhara IcchA eTale janmaparabhave bAhyamAM ja bhaTakato rAkhe che, ne bAhAnI maraNa, karma, rAgadveSa-meha, dunyavI jijJAsA ane bAhAnAM darzana ahIM paNa rAgA- sukha-du:kha-khAnapAna-mAna-apamAna-dunyavI dithI manane vadhu malina kare che. mATe ja A padArtho-paisA-parivAra-pratiSThA vagere sarva vAta che ke baMdhanathI chUTakArAnI IcchA che? mananuM prakSAlana karavuM hoya to che A icchA? e je hoya te zuM e baMdhanomAM dilane vyAkuLatA becenI che? emAM jijJAsAo badalo. jAherajalAlI nahi, paNa heLI dekhAya che? bAdyanI jijJAsAo paDatI mUke. nahitara pisA kamAyA, parivAre hasIne bolAvyA, mevA bAhya dunyavI vastu ke dunyavI bAbatanI jijJA- miThAI khAvAnA AvyA, tyAM vyAkuLatA becenI sAthI manamAM ne AtmAmAM kacaro piThA vinA che? hoLI dekhAya che? tyAM to haiye bhAre raheze nahi. mATe e paDatI mUkI UMcI UMcI ThaMDaka lAge che! jAhojalAlI dekhAya che ! te sAdhanAo ane anuSkAnI jijJAsAo manamAM pachI e baMdhanathI chUTakAre kyAM gamyo? ramatI rAkhe, te paNa lAlasA sAthe ke "mane mokSanI sAcI IcchA hoya te enI e kema maLe?" ema joradAra abhilASA hoya. lAyakAta zI rIte Ave ? A rIte, ke sAcI dA. ta. IcchA pachI enA upAyanI jijJAsA thAya, Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 ] cagadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 upAye jANIne emAM yathAzakti pravartavAnuM varSothI enI eja sAdhanA karavA chatAM dila bane. samyakatvanI sAcI IcchA hoya, te sAdhanAmAM enA eja dedAra kema? kema enI enA upAya zama-saMvega-nirveda vagere pAMca eja bhUle? bhUle ya kevI? arthane anartha lANa mATe zakya prayatna thAya. karanArI ! dA. ta. "namuthuchuM" sUtramAM "sagyaA te ApaNA karatAM adhika megIonI nUNuM' zabda che, ene bele "sava-nUNuM" ApaNuM karatAM adhika yAne UMcI dhyAnAdinI ene artha thAya bhagavAna sarvathI cUna" prabhunI sAdhanAnI jijJAsAnI vAta thaI, have emanI A rastuti karI? ke prabhune gALa dIdhI? zuM sAdhanAnI tulya ApaNI caityavaMdanAnI sAdhanA arihaMta bhagavAna sarvathI nyUna halakA aMge zuM? ene vicAra Ape che,-- che? kharI rIte "sa van " zabda che, enA tulya sAdhanAmAM khAmInuM dazanane saMvAsa: . para "NuM" vibhakti lAgI che ene artha caityavaMdanAdi tulya sAdhanAmAM paNa mahAna "sarva ne." , tyAre varSothI "sazva-kUNuM' gIonI e leza paNa kSati vinAnI Adarza calAvyuM ane have aphasesa pazcAttApa thAya ane niSkalaMka sAdhanA jeIne pitAnI sAdha khare? ke "A meM varSo sudhI zuM karyuM? nAmAM zI khAmI che e jue. prabhunuM gaurava karavAne badale hAya! prabhune meM dA. ta. pite emanI mAphaka kAyotsarga 6 2 halakA cItaryA? meM bahu bhUla karI nAkhI !" barAbara zuddha rIte nathI karate; kAryotsargamAM ke AvI te keTalIya jagAe bhUla! AvI virAakhaMDa dhyAnastha daSTi nathI rahetI, bIjA trIjA dhanAne trAsa na thAya e ganI 2 jI daSTimAM vicArathI dhyAnabhaMga thAya che, keTalA legasa ya zuM Ave? je khAmI najaramAM ya na Ave, vagere gaNyA enuM vismaraNa thaI jAya che. che te ene TALavAnA prayatnanI te vAte ya zI? ItyAdi khAmIo parakhI kADhe. e pachI ene e ; - jiMdagI pUrI thAya paraMtu sudhAre nahi, e kSatio-khalanAo mATe trAsa thAya ke "hAya! " ze tare ! huM virAdhaka chuM! ArAdhanA karavA chatAM emAM zuddha bhAva kene kahevAya? :thatI A virAdhanAthI mAruM zuM thaze?' praha-haiyAnA bhAva zuddha hoya eTale te tare pitAnI jAta pratye dhikkAra tiraskAra chUTe. ne? mUla te aMtaranA bhAva para ja AdhAra manane ema thAya ke "e dhannA aNagAra che ne? zAlibhadra mahAmuni, sthUlabhadra svAmI vagerenI u0-jarUra bhAva para mukhya AdhAra che khare. tapa-saMyama brahmacaryAdinI paNa kevI ucca kintu sAcA bhAvavALe vastunuM sArA-narasAniSkalaMka sAdhanAo! mArI sAdhanAomAM hAya! paNuM jevA pratye bedarakAra na hoya ke "sArApaNuM khAmIo-doSei virAdhanAone pAra nahi!" che ke nahi? keI khAmI te nathI ne?" e hadayakaMpe, virAdhanAonI haiye baLatarA thAya. jevAnI paravA ja na kare. patnI pati mATe jevI samajI rAkhavAnuM, bIjI bIjI ArAdha. tevI raI karanArI hoya te pati pratye bhAvavALI nAe kharI, paraMtu mahAna AtmAonI bahumAnavALI nathI gaNAtI. "bhale mArI rasoI niSkalaMka sAdhanA joIne potAnI tulya sAdha- DhaMgu dhaDA vinAnI, paNa mArA dilamAM emanA nAmAM khAmIo parakhI laI ene trAsa-meda- mATe bahumAna che," ema patnI dA kare . baLatarA anubhavavI, ne enA sudhArA mATe te have pokaLa gaNAya che. e ja rIte sAdhanAmAM tAlAvelI rAkhavI, e pAyAnI ArAdhanA che. traTi nathI jevI, ne kiyA pratye, dharma pratye Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsA kema vikase? ]. It ra1 ne dharmadezaka devAdhideva pratye saddabhAva bahu- anucita, te huM bIjA para iSa karuM eya mAnane dA rAkhe che, te eya pikaLa Tharaze. anucita che. mATe kadI IrSyA na karu" mukhya tArA-daSTi A mAge che, bIjAnI UcI vastu A che ke,sAdhanAnI jijJAsA ane e sAdhavAnI lAlasA sAdhanA karavAnI sAthe umadA dila rAkhe, ane samAna sAdhanAmAM potAnI khAmI sAcavavAnuM che. zodhI aphasosa saMtApa kare ke "hAya! IrSAthI dila sudra, adhama bane che. virAdhanA karI?" pitAne khAmI na dekhAya te cagadaSTine prakAza dilane umadA banAve jANakAra pAsethI e jANavAnI IcchA kare che. eTale dila je kSudra irSALu bIjAnuM sAruM tema UMcI sAdhanAnI prakriyA jANavAnI icchA sahana na karI zakanAra, ane bhUlabhAlavALA ke karo. jagatanuM bIjuM trIjuM jANavAnI IcchA adhamI pratye preSiluM che, te tyAM cagadRSTine zI karavI? kemake "jagatanuM juo ne juo" prakAza ja nathI eghadaSTinuM aMdhAruM ja chavAjevo ghATa che. (1)ucca sAdhanAnI prakriyA tathA celuM che. sArAMza, (2) cAlu sAdhanAnI pitAnI bhUle jANavAnI tArI daSTinA prakAzanuM A sAmartha che IcchA hoya te lAyakAta Ave. ke anAdinA evA zveSa-IrSAdinA ukaLATa sArI vastune jANavAnI IcchA e ene zAMta karI de, ane adhika sAdhanAnI jijJAsA pAmavAnI lAyakAta che, tyAre sArI vastuno saLavaLatI rAkhe. dveSa, e e pAmavAnI nAlAyakatA che. mATe tulya sAdhanAmAM A paNa dhyAna rAkha jijJAsA kema vikase? vAnuM che ke ApaNI khoDakhAMpaNavALI sAdhanAnI (mUla) duHkharupo bhavaH sarva sAme bIjAnI khAmI vinAne sArI sAdhanA joine enA para IrSA-asUyA-baLatarA na thavI ucchedo'sya kutaH katham / joIe ke A kyAM ahIM AvI caDyA? citrA satAM pravRttizca, emanI sArI sAdhanAnI sAme mArI bhUlavALI sA'zeSA jJAyate katham // 47 // sAdhanAthI lekamAM huM halake paDuM chuM." nahitara bIjAnuM sAcuM sahana na karavAno jIvane anA- (TIvA) "duHNo maya: sa" janmadine svabhAva daDha thaze! AvI IrSyA e TheSa rArikavaravA "loDA mavaca, " " che, ethI sArI sAdhanA mATe pitAnI ayogyatA haito kSAtyAti "vArtha ' nA pravAseLa triA UbhI thAya che. A khAsa khyAlamAM rahe ke "sattAM" munInAM, pravRtti cakarmAtinA praznavyakti para dveSa vastu para dveSane kheMcI reNa, sA'zeSA jJAyate katha tadanyApohataH // 47 // lAve che. sAdhaka paranA SathI sAdhanA para cheSa Avaze. hepa IrSyA TALavA A (gAthAthI ) vicAravuM ke samasta saMsAra duHkha rUpa che. ene uche "mane je game-tevI sAdhanA karavAne adhikAra kayA kayA sAdhanathI ne kevI rIte thAya? sata che te sAmAne ya sArI sAdhanA karavAne avazya puruSanI pravRtti (kSepazamanI vicitratAthI) adhikAra che. mArA para kaI ISi kare e je vicitra hoya che, te badhI ja zI rIte jaNAya? Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [[gidaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 ( TIkAtha) viTaMbaNa moTI; paraMtu enA karatAM bhAva samasta saMsAra janma-jarAdisvarUpa hovAthI du:khonI viTaMbaNA mATI che. duHkharUpa che. AvA saMsArane kevA kSamAdi kevAM kevAM bhAva:kha! :sAdhanothI kaI rIte uccheda thAya? munionI bhAvomAM jIvane dharma na game, pramAda pravRtti caityavaMdanAdinA bhedathI vicitra hoya che. game, viSayenI laMpaTatA rahe, kaSAyenA uka. e badhI ja, enAthI viruddhanA tyAga sAthe LATa hAya-A badhA bhAva-duHkha che. kAyA zI rIte jaNAya? kaMcana kuTuMba, badhuM ya saMsAra che. te saMsAra vivecana :- bIjI tArA daSTine jijJAsA paNuM e ke kyAreka sadUgurunA upadezathI guNa keTalo badhe joradAra che ke mahAna AtmA dAnanI ruci thaI te tyAM tarata nANAM kathaLIne enI UMcI dhyAnAdinI sAdhanA joIne "e saMsAra breka mAre ke "jeje, hamaNAM kharacI kevI kevI rIte thatI haze?" e jANavAnI na nAkhIza." deva-gurunI sevAmAM lAgyA tyAM lagana sAthe "mane e kyAre maLe?" kuTuMba-saMsAra breka mAre-"je AmAM bahu evI tIvra jhaMkhanA karyA kare che. A paheLe na thaIza, kuTuMbanuM saMbhALavAnuM che." jhaMkhanA UMcI sAdhanAmAM javAnI jhaMkhanA tapa karavAnI umeda jAgI, tarata kAyA saMsAra che, eTale pitAnI nIcenI kaTinI breka mAraze,-tapanI evI zakti nathI, tapathI sAdhanA te vyavasthita joIe ja ne? paraMtu kAyA sukAI jaze, te AgaLa kAma nahi cAle." emAM khalanAe dekhAya che tethI ene trAsa A badhA thAya che ke "are! huM virAdhaka? te AvI khaTA namAlA vicAra ane dharmane virAdhanAbharI sAdhanAthI bhavane aMta kema avasAha e bhAvadu:kha che. namAlA vicAra thAya?" have ene trAsa-hRdaya kheda AgaLa vadhe che, e mananI kharAbI che. Azcarya che ke saMsAranA bhavane kheda : be viTaMbaNa :- kAma mATe namAlA vicAra nahi Ave! dharmanA bhavanA saMsArane aMta na thayo ne saMsAra kAmamAM ja namAlA vicAra! mananI AvI AvI Ubhe rahyo, te 'du:kharUpo bhava: sava' saMsAra te keTalIya kharAbIo che. e badhA ya bhAvaAkho ya duHkharUpa che; kemake e pharI pharI duHkha che. paisA maLyA abhimAna thayuM e bhAva janama-jarA-mRtyu karavArUpa che, tethI je duHkha; rogamAM hatA tyAre "hAya rega !" evuM saMsAra virAdhanAthI Ubho rahI gaye, te temAM AdhyAna e bhAva duHkha; rogamAMthI kAyA janmAda ane virAdhanAonI viTaMbaNA UbhI UThI manane thayuM have sAruM sAru khAuM e ja che. te ane ucheda zenAthI ane kevI rIte lAlasA e bhAva duHkha; patnI bolI "tamArA thAya?" vinA amane gamatuM nathI tyAM patnI para rAga saMsAramAM viTaMbaNa be jAtanA duHkhanI - vadhI gayo e bhAvaduHkha..saMsAra AvA dukhethI (1) dravya du:khanI, ane (2) bhAva da:khanI bharelA che. kuTila kAyA saMsAranA kAmamAM khaDe page ! tAraNahAra dharmanI vAta Ave tyAM galedravya duHkhamAM, khAvA na maLe, apamAna thAya, riga vyAdhi thAya, garIbI gulAmI vagere heya. " ciyA le che ! e bhAvaduHkha che. A te badhAM dravya dudakhe. saMsAramAM A kevI viSamatA ! je kAyA vastu dharmanAM garIbI-ge-gulAmI Adi dravya-du:khonI sAdhana tarIke maLI, ene ja sAdhya banAvI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavane kheda ] devAya che! basa mana kahe che "zarIra sAcava- paraMparA vadhe che. tethI manane vimAsaNa thAya che vAnuM. dharmanI mAvajata na thAya te kAMI nahi, ke "A duHkharUpa saMsAra kayAM sudhI cAlaze ? kAyAnI mAvajata barAbara karatA rahevAnuM tapa ene uccheda kema thAya? kayAre thaze ?" karuM dharmanA dhakkA khAuM ne kAyA ghasAya te? dRSTi nirmaLa thaI hoya ene te e na pAlave. jIvanI kevI mUDha dazA che ? saMsAramAM ThAma ThAma ne prasaMge prasaMge azubha jIvanamAM sAdhya dharma che, tana-mana-dhana enAM bhAva dekhAya che, khAvA puru maLyuM, paisA sAdhana tarIke maLyAM che. sArA maLyA, kapaDAM UjaLAM thayAM, te ya haiyuM sAdhya sAdhatAM kAyAdi sAdhana ghasAya enI bagADavAnuM thAya ne na maLyuM, te ya haiyuM ciMtA karavAnI hoya ? bagADavAnuM thAya-zubha bhAva kyAM TakAvavo? sodA mATe milemAM pharavA moTara rAkhI vaDila thayA eTale vAre vAre gusso ne abhihoya te kayAM ciMtA thAya che ke "Ama milamAM mAna karatAM AMcake nahi! AvuM vaDerApaNuM maTara pheravuM te moTarane ghasAre paDaze?" zA lAbhanuM ? "saMsAra duHkharUpa" eTale? AvA moTarane ghasAre paDIne yadA maLe che ne?" asa-azubha bhAvarUpI bhAvaduHkharUpa che. ene A ja jovAya che. eno AnaMda ja hoya che. kheda hovAthI e mujhavaNamAM che, ane ene te kAyAne ghasAre pADIneya tyAga-tapadharmanI kayA hetue kevI rIte uccheda thAya, evI ene kamANI thAya che ne ? e AnaMda nahi? nANuM AMtara jijJAsA che. kathaLIne ghasAre pADIneya ruDo dAnadharma tathA sudara rAjakumAramAMthI rAjA banyA pachI vItarAga bhaktine dharma kamAvAya che ne? ene rAjyanA vaDerApaNumAM AvA asadu bhAva karaAnaMda nahi? ene kezu kahe ke "mUDha jIva ! vAnA joyA tethI vairAgya pAmI gayA. ane kAyAne ghasAre zuM jue? kAyA te sAdhanA evuM ke sipAI e eka corane pakaDI lAvI mATe ja maLI che, ne pachI pharIthI AvI kAyA kahe "sAheba ! ApaNe be gunhA karyA che, cerI maLavI muzkela che, tyAM dharma zI rIte sAdhIza?" karI che, ane mAlanA mAlikane mArI nAkhe paraMtu A vicAra nahi, kumati saMsAra che!' rAjAe tyAM "Ane zI sajA?" ema UdhAja vetaraNa maMDAve ! evA evA bhAva- paMDitene pUchatAM bhayaMkara sajA jANIne A navA duHkhathI bharele A saMsAra che, mATe saMsAra rAjAe vicAryuM,-cera enA pApe te paradekharUpa che. saMsAramAM jyAM najara nAkho tyAM lekamAM bhayaMkara pIDA pAmavAne che, paNa varabhAvanI hoLI che. asat bhAnI Age sonA rAjyapATa daramiyAna mAre lalATe gunesaLagatI ja rahe che. rAgadveSanA saMleza Dagale gAne gejhArI pIDAo ApavAnI kraratA ne pagale. saMsAranuM managamatuM maLyuM khUba karavAnuM lakhAyuM?" saMsAra AvA asata prasannatA thaI eya saMkaleza. kazuM aNagamatuM bhAvo ne mahAhiMsAdi duSka karAvanAra thayuM bhAre aprasannatA thaI eya saMkaleza. che. tethI na joIe e,' ema kahI rAjyasakaleza karAvanAra saMsAra che, saMsAramAM vAte saMsAra choDI cAritra laI lIdhuM. saMsAra ke? vAte rAgathI ke dveSathI mana bagADavAnuM thAya che. tArA daSTimAM AvelAne A lAge che - pAra vinAnA azubha bhAvo ne saMkaleze karAvanAra saMsAra che. enAthI janmaraNanI ' kupo mara: sarvaroDakzaa #m?' Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 'A saMsAra duHkharUpa che, ene uccheda abhyAsathI azubha bhAvene nAmazeSa karI kayA sAdhane e kevI rIte thAya? nAkhyA! bhAvone bagADanArI kAyAnI ne mananI saMsAravAsa cIja evI vicitra che, eTale sukhazIlatA ja phagAvI dIdhI ! parIsahathI ja kahyuM "samakitI bahArathI sukhI, paNa aMta. kAyakaSTa vadhAvyA ! pachI bhAva zAnA bagaDe? rathI duHkhI hoya." Dagale ne pagale azubha dehanI mamatA ane sukhazIlatA ja bhAve, pApa vikalpa, ne pApasthAnakanAM Aca. cittanA bhAva bagaDe che. raNa karAvanAra ane bhavo vadhAranAra saMsAramAM eja jIvane mAre che, jIvane tyAgamAM gaLiyo phasyA rahyAnuM ene bhAre duHkha heya, bahArathI banAve che. enAthI ja sArA rasa ne sArI bhale vaibhanA sukha, paNa aMtarathI duHkhI. vigaIonA sukha ema bIjA viSayenAM sukha mukAta bharatajI manahI meM virAgI "vairAgI" eTale nathI. tethI haiye TalAya azubha bhAva ramatA rahe. duHkhI, kemake e kiMmatI jinazAsanane samajatA che. eTale ja sAdhu evI sukhazIlatA phagAvI daI hatA. tethI emane A vAtanuM bhAre duHkha parisonAM bhAre kaSTa sahe che. tethI ja sAdhu hatuM ke bahArathI duHkha kaSTa veThanArA duHkhI dekhAya che. - je jinazAsane zubhabhAvo karavAne mATe kahevAya che ke sAdhu bahArathI duHkhI, paNa ApaNane chUTo dera Aye, eja zAsanamAM aMtarathI sukhI. yoganI bIjI tArA daSTivALe rahIne jAte ja azubha bhAve karI karI bahArathI sukhI, paNa aMtarathI duHkhI heya. e maravAnuM vicAre che,saMsAramAM iSTa maLyuM teya sukha nathI; kemake A saMsArane ucheda kayA sAdhane kevI emAM AtmA para rAga-mamatAnA azubha arati rIte thAya? -durthAnanA azubha bhAvanI kALAza chavAI rahe; A eTalA mATe vicAre che ke "gharavAsamAM ne ISTa na maLyuM te sukha nathI; kemake na je karI rahyo chuM enathI kAMI bhocheda thAya maLyAnI arati-durgAnanA azubha bhAvanI nahi, kemake evuM te saMsArI jI karI ja kALAza chavAI rahe. cAritra khAMDAnI dhAra rahyA che, chatAM dekhAya che e saMsArathI mukta te pachI, paNa samakitIne saMsAra paNa khAMDanI nathI ne saMsAramAM bhaTakI rahyA che. tethI dhAra jevuM lAge kemake sArI-narasI keIpaNa "bhavechedanA sAdhana kayAM? ane e kevI-kevI sthitimAM azubha bhAvathI bacavuM muzkela rahe. rIte sadhAya? e A daSTivALAnI jijJAsA eTale ja ene mana saMsAra duHkharU5. che, tIvra lAlasA che. kaDavA eLiyAnA keIpaNa khUNAmAM kaDa- alabat e Ama te sAdhanA kare ja che, vAza na hoya ema nahi, kiMtu emAM aneka truTio dekhAya che, ne 'ema saMsAranA keIpaNa saMyogamAM duHkha uparanI kakSAnI sAdhanAo hajI jIvanamAM na hoya ema nahi, AvI nathI, tethI ciMtAtura che ke "Ama ze mATe ja "sAdhu sadA sukhiyA kahyA, uddhAra thAya?" dukhiyA nahi lavaleza," kemake emane koI ja bhavo cheda kayA sAdhane? azubhabhAvanu bhAva-duHkha nahi, azubha bhava-saMsArano uccheda-aMta kayA sAdhanothI bhAthI thatI bhavavRddhi nahi, zAstronA khUba thAya ? jaina zAsana sAdhane batAve che-samyaparicayathI, tyAga-tapathI, ne parisahanA darzana-jJAna-cAritra-tapa, dAna-zIla-tapa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA karatAM zuM zuM joyuM? 1 [ 265 mALA paDatA na a = 9 vinA -dhyAna- samatA kija, adhyA- pratika bhAvanA, kSama-mRdutA-jutA- nirlobhatA, malina bhAve meLA paDatA na Ave? enA AzravatyAga-saMvara-nirjarAne Adara, adhyA- pratipakSI vairAgyAdi guNo pragaTatA ne vikasatA tma-bhAvanA -dhyAna-samatA-vRttisaMkSaya, vagere na Ave? AhAzadi 16 saMjJAomAM mAtra bhave chedanAM sAdhana che. A "sura" kayA eka dharma-saMjJAne yAne dharmaprajJAne cheDI 15 sAdhanathI bhacacheda thAya enI vAta thaI. saMjJAo pApa saMjJAo che. enI sAme tyAga have "zana" arthAta e sAdhana ke -tapa-vairAgya-upazama vagerenI dharmaprajJAo che. upayoga karIne kevI rIte bhocheda thAya. e paNa devadarzanAdi dharmasAdhanA kaye jaIe ne paMdareya jANavuM jarUrI che. eTale manane e paNa mUMjhavaNa pApa saMjJAonuM jera evuM ne evuM ja UbhuM che ke "prabhu-bhaktinI sAdhanA te kare che, rahe? kevuM vicitra ke dharmaprajJAnI pravRttimAM paraMtu e khAmI bharI che. te kevI rIte enAthI hajI AhAra-viSayAdi saMjJA yAda Avaze ! bhocheda thavAne hate? bhakti bhaktinuM nAma paraMtu AhArAdi saMjJAnI pravRttio vakhate levA mAtrathI bhavane aMta na Ave, e to dharma-dharmaprajJA yAda nahi Ave ! kevI mArI prabhu-bhakti AdaravI joIe. ane te paNa asadu bhAvamAM DUbADUba sthiti! AmAM ze bhakti zAstrokta rIte AdaravI paDe. haiyAmAM veccheda thAya? jinabhaktinI dhagaza che, to e kevI rIte Ada. saMsAra duHkharUpa samaje che eTale emAM rAya ke jethI bhavane ucacheda thAya e khAsa ucitakartavyanI hAni nahi thavA de, ucita jANavuM paDe. pitAnI cAlu sAdhanA karavAnA kartavya cUkaze nahi, sapuruSanI vividha satraDhaga joIne ema thAya ke "kyAM pUrva puruSanI vRttiomAMthI pitAne zakaya sAdhanA zodhyA karaze. A sAdhanA? ne kyAM DhaMga vinAnI mArI sAdhanA pUrva puruSe je karI gayA ne sAdhI pUrva puruSanI dharmapravRtti vicitra yAne gayA enI AgaLa mAruM zI visAtamAM che? niranirALI vizeSatAovALI hoya che; kemake kyAM e nAgaketunI puSpa-pUjAmAM prabhubhakti? emanA darekanA mohanIyakarma jJAnAvaraNa karma ane kyAM mahAvIra prabhu aMdhakamuni gajasukumAra- vItarAya karmanA kSapazama judA judA hoya muni vagerenI kSamA? kayAM sanatkumAra carka- che. mahAvIra paramAtmA pratye gautama svAmI vatIne vairAgya? ne emanuM gabharyA dehe vinA mahArAjane bhaktibhAva jude, ane zAlibhadra davAe kevuMka ugra cAritra-pAlana? kayAM dhanA- maDAmanine bhaktibhAva judo. dhannA aNugAranI -zAlibhadramuninI tapasyA ? ane kayAM mAruM tapasAdhanA jaTI. ane zAlibhadra mahAmuninA A tyAga-tapa-jinabhakti vagere badhuM DhaMgadhaDA tapasAdhanA jedI. A sAdhanA-pravRttimAM pharaka vinAnuM? sAdhanAmAM AbhyantaramAM paNa emane paDavAnuM kAraNa vicitra kSapazamanA lIdhe sakriyatA kevIka? ne kayAM mArI niSkriyatA? sAdhanAmAM jarUrI tazcitta-tamana-tallezya vagere sAdhanAmAM kayAM emanI vadhatI jatI mananI AtmadazAmAM pharaka-taratAmatA hoya che. nirmaLatA ? ne kyAM bhAre tadavastha malinatA? dharma sAdhanAmAM tanmana-tallezya kema banAya? sAdhanA karatAM karatAM AMtaradA TaLe che? paraMtu A tacitta-tanmana-tallezya dazA vItarAganA rija darzana-pUjana Adi karatA Ave kyAre? caityavaMdana ke pratikramaNa Adi rahIe, ne zuM ApaNe AtmAmAM viSayAsakti karavuM che, kintu vacce DapheLiyAM ya mArA che -kaSAyAveza-svArthodhatA tathA sukhazIlatAna bIjI trIjI vAtamAM mAthuM ya ghAlavuM che, thaI 34 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 gayelI pravRtionAM. ArtadhyAna ya have karavAnI (1) grahaNa - zikSA, ane (2) Asevana - pravRtionA vicAreya calAvavA che, te dharma- zikSA, sAdhanAmAM tacitta-tanmana dazA kyAMthI Ave? grahaNa-zikSAmAM zAstranA siddhAnta grahaNa - dunyavI iSTa-aniSTa vastuonI rati-arati karavAnA arthAta paThana karavAnA samajavAne rAkhavI che, te dharmasAdhanAmAM tallezya dazA hoya che ane Asevana zikSAmAM sAdhvAcAranAM &yAMthI Ave? tyAre AvananuM (prekiTakala) prayogAtmaka zikSaNa - A DADiyAM vagere kharAbIo dUra karavAmAM levAnuM hoya che. A baMne zikSAmAMthI ekeya Ave, te ja pachI pUrva puruSanI jema tazcitta vinA na cAle. dA. ta. vAMdaNAM (bRhadguru-tanmana dazA keLavI zakAya. paugalika rati- vaMdana)nAM zAstra-siddhAntanuM jJAna meLavyuM, aratinA azubha bhAve azubha lezyAo haTA. paraMtu enuM prekiTakala AcaraNa kevuM thAya che vavAmAM Ave tyAre e pUrva puranA pagale e tenA jANakAranAM AcaraNa joyA sivAya pagale tallezya dazA Ave; arthAta jevI vaMdana- zI rIte AvaDe ? pratikramaNadinI sAdhanA, tevI tene anurUpalezyA are! zabda balavAmAM paNa jANakAranI 'UbhI thAya. pravRtti jevI paDe te barAbara AvaDe, nahitara A badhuM puruSanI pravRtti joIne jaNAya. arthane anartha thaI jAya. dA.ta. "Ayariyamaeka prazna thAya - pasaLe te niMde taM ca garihAmi'--ema bole, te e bhrama thAya ke "prazasta je _sAdhanArthe sata puruSonI pravRtti e tenI nidA-ga karu chuM" A anartha thaye, kemake prazasta eTale ke zubha AcaraNanI niMdApra-sAdhanAo ne enI vidhi te zAstramAM ! gaI karavAnI na hoya. padacheda beTe karyo. lakhelI maLe che, pachI mArga sapuruSanI pravRttiemAMthI zA mATe zodhavAno? akSare enA e. padachaMdamAM pharakathI artha u0-kAraNa e che ke thiyarInI sAthe preTi. -anartha. kala joIe. siddhAntanI sAthe racanAtmaka je bIjAnuM zuddha sAMbhaLe te "AyariyaprAga jevA joIe. pAkazAstranI pithI bhaNuM mapasAthe e pramANe barAbara bolatAM AvaDe. jAya, paNa raI kevI rIte thAya che e prayA- "apasarvemAMthI "aprazastIne bhAva samajAya. gAtmaka keInI pravRttimAM na jue, to zI raI - sArAMza, tArASTimAM pitAnI sAdhanAmAM banAvI zake? e chokarIe mAtAnI rasoInI truTio sudhAravA sat puruSanI zuddha sAdhanAsUcanAtmaka pravRtti jue che, ne enAM siddhAnta pravRtti jete rahe. samaje che, te ja raImAM niSNAta thAya che. ema ahIM puruSanI sAdhanAnI racanAtmaka (TA) vataH- pravRtti juo, te zAstrasiddhAnta pramANenI (4) nAma. mahaMta prajJA, pravRttimAM niSNutatA Ave. sumahAn shaastrvistrH| raNazikSA-AsevanazikSA - A che ' ke eTalA ja mATe sAdhune dIkSA lIdhA pachI be - fSTA pramANamit ta, jitanI zikSA prApta karavAnI kahI che , ityasyAM manyate sadA // 48 // . Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zibAnI pravRtti kema jevI? ]. (TIma) "nAmAvaM matI prajJA' saMvA- eka kAraNa e che ke amArI buddhithI kalpe. vinI, svaprajJAvijjite visaMvAranA1 tathA lAmAM keTalIkavAra visaMvAda (virodha) dekhAya 'tumahAt zatravirataH tattaravRttidara che; ane bIjuM kAraNa e che, ke zAstrone parva zikaTAra' sApunAtA pramANam vistAra ati mahAna che, tethI eka zAstranA e saMkSipta akSarethI ame amArI buddhie amuka g==dathati tamA phuvamasyAM daTTo artha tAravIe, paraMtu enI sAthe bIjA "te sarA- caoNrAvati tava yathAzakita zAstromAM enA aMge vistArathI ane spaSTasaamaanyen tu yujyata ityarthaH // 48 // tAthI jaNAvAyuM hoya ene virodha paDe, (artha-) kAraNa ke visaMvAda hoya evuM bane. tenI amane khabara (gAthArtha-) "amArI prajJA maTI nathI nahi hovAthI saMkSipta akSara para amArI (tyAre) zAstrane vistAra moTo che. tethI A buddhithI lagAvela bhAvArtha pilA bIjA zAstramAMnA bAbatamAM (amAre) ziSTa puruSa pramANa che bhAva sAthe saMvAdI nathI. eTale ekalA zAstranA evuM haMmezA mAnate hoya. AdhAre cAlavAmAM kayAreka visaMvAdane saMbhava che, ane eTalA badhA zAstra-vistArane pahoMcI (TIkArtha) "amArI prajJA moTI nathI vaLAya evuM nathI, tethI sat puruSanI pravRtti (moTI eTale ke zAstra sAthe) saMvAdI thAya tevI jevI paDe; arthAt sAdhujanane saMmata ziSTa (pheraphAra na paDe) evI buddhi; kemake pitAnI buddhithI kapelAmAM keTalIka vAra) vi-saMvAda che - puruSane pramANabhUta gaNavA paDe. ziSTa puruSa ke je kare ne je kahe te pramANe amAre karavAnuM (pheraphAra) dekhAya che, tathA zAstrane vistAra ati mahAna che. kemake (zAstra-viratAra) pra-paraMtu ziSTa puruSe ja zAstra-viruddha te te (ghaNI badhI pravRtine kAraNa e karatA hoya che ? ziSTa yAne sAdhu janane saMmata (puruSa) A u0-zAstraviruddha karatA hoya te te sAdhubAbatamAM pramANabhUta che. ethI A draSTimAM janane saMmata ja na thAya, eTale e ziSTa ja Avela haMmezA evuM mAne che ke je teoe na gaNAya. bAkI, ziSTa puruSane anusaravuM ja AcaryuM te ja yathAzakti sAmAnyathI karavI paDe. zAstrane phAMkI rAkhyuM cAle evuM nathI. gya che, e ene bhAva che. cAra zAstro vAMcyA hoya ne bIjA cauda zAstro joyA ja na haya, ne e cAra zAstranA AdhAre vivecana : A utsarga mAge amuka vidhAna kareluM hoya te pra-sAdhanAnAM svarUpane jANavA mATe sata jANI ema ja samajI bese ke Ama ja karAya. puruSanI pravRtti jevAnuM kema kahyuM? zAstrathI paraMtu bIjA nahi jANelA zAstramAM e vidhAnathI ja jANI le te na cAle? apavAda mAge viruddha vidhAna kareluM enI , u0-nA, na cAle; kemake mAtra zAstrathI khabara nathI tethI potAnI buddhithI jANeluM jANavA mATe potAnI prajJA yAne viziSTa buddhi vidhAna bIjA zAstrathI visaMvAdI banyuM laDAvavI paDe; kintu e samaje che ke amArI dA. ta. dazavaikAlika sUtra 3 jA adhyayanamAM pAse evI moTI prajJA nathI, mATI athata zAstra sAdhavAcA gaNAvatAM eka AcAra kahyo sAthe saMvAdI ja thAya evI zAstrathI kayAMya "hemaMtasu avAuDA" athAt sAdhu ziyALAmAM viruddha na paDe evI amArI buddhi nathI. enuM "a-prAvRta eTale ke ThaMDIthI bacavA eDhavAnu'. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 na rAkhe, eADhIne na bese. have ATaluM ja vistAranA jANakAra heIne pravRtti karanArA jANI mAnI le ane kahete phare ke sAdhuthI. heya, tethI emAM visaMvAda na hoya. ThaMDIthI bacavA oDhAya ja nahi te te bIjA cheda sArAMza, zAstranA ati mahAna vistArane zAstra vageremAM apavAda mArga batAvela oDha- ApaNe jANatA nathI, tethI ziSTa puruSanA vAnA vidhAna sAthe visaMvAdI thAya, pravRtti paNa jovI paDe eTale ja upAdhyAya yaza - pra--dazavaikAlika zAstra oDhavAnI nA pADI vijayajI mahArAja kahe che. chatAM oDhavAnuM kema? zAstra ghaNAM, mati beDalI, u0-apavAda mAge oDhavAnuM vidhAna na kare jUTha DaphaNa eTalA mATe che ke ThaMDI vadhAre hoya, te alpa arthAta gadaSTinA vikAsane sAdhanA sa-saMghayaNavALA sAdhune ADhayA vinA svAdhyA- yogI jue che ke "zAstro ghaNAM che, mArI mati yAdimAM ekacitta rahevuM muzkela. ThaMDIthI thara-thara zeDI che eTale badhe pahoMcI vaLe ema nathI, prajArImAM citta emAM jAya te cittanI tethI e megI theDa zAstranA AdhAre jANelI asvasthatA vyAkuLatA thAya, asamAdhi thAya; vAta vastu para jaTha-DaphANa hAMkato nathI, eTale ke asamAdhivaza ekabAju AdhyAnamAM karma enAthI apavAda mAge bIjI rItanI vAtabAMdhe, ne bIjI bAju svAdhyAyAdi cAgamAM vastu je bIjA zAstromAM maLatI hovA chatAM praNidhAna yAne cittasamarpaNa rahe nahi, tethI yoga jANelA para ekAMtavAdI pratipAdana ThokyuM sadAya. sAdhu e be mahAna apAya(anartha)thI rAkhatuM nathI. nahitara e asatya ja prati bace ane samAdhipUrvaka akhaMDa cagasAdhanAmAM pAdana kahevAya. rahe, eTalA mATe jJAnI bhagavaMtoe bahu ThaMDImAM apavAda mArganAM zAstra jevA jANyA A oDhavAne apavAda mArga batAvyuM. vinA matAgrahathI utsanAM ekAMta vidhAna A parathI samajAze ke zAstranA ati mahAna karavA e asatya bhASaNa che; vistAranI vAte pUrI jANa na hoya te amuka dA. ta. zAstra zrAvaka mATe trikALa jinaja zAstranA akSare cAlavAmAM saMbhava che visaMvAda ? pUjA-bhakti kahI. emAM abhikAdi aSTa Ave. paraMtu je ziSTa puruSanI pravRttine AdhAra rAkhe te "sAdhuthI bahu ThaMDImAM paNa : prakArI pUjA madhyAhUna kALe karavAnI kahI, e ohAya ja nahi"...vagere ekAMta vidhAna A utsarga mAga che; paraMtu piSadhamAM karavAnI nathI; kintu tyAM keI Agraha rAkhe ke divasane karavAthI bacI javAya. pUche pauSadha levuM hoya te te pahelAM aSTaprakArI - prave-ziSTa puruSo paNa zAstranA ati mahaDana pUjA karI ja levI joIe, te e Agraha matAvistArane jANatA ja hoya evuM thoDuM ja che? graha che, e vidhAna asatya bhASaNa che. emAM te ema te emanI pravRtti paNa visaMvAdI Aje jyAre dravya-kSetra kALabhAvanA sAthe hiya evuM na bane? pharI gayA che, dA. ta. vepAra dhaMdhA-nokarInA A u0-nA, ziSTa puruSe paNa pUrvanA zika samaya ja madhyAhUna kALanA thaI gayA, vaLI puruSanI pravRttine pramANuM rAkhIne vartanArA maMdiranA TrasTIo ane pUjArIonA sAmrAjyamAM hAya, ema pUrva-pUrva ziSTa puruSanI paraMparAmAM pUjArI savAre ja abhiSeka vagere patAvI dete mULa ziSTa puruSa zAstranA ati mahAna zAstra hoya, te tyAM apavAda mArge aSTa prakArI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apavAda kayA pramANa ] pUjA savAre ja karavI paDe. te zuM zAstra A u0nA, kemake A hiMsA e apavAda maMjUra kare che? hA, zAstra kahe che,- mArga ja nathI. kAraNa, ahisAne utsaga mArga " jAvaiyA ussaggA parabrahma yAne zuddha brahmanI prAptinA udezathI kahe che. eja uddezathI eTale ke zuddha brahma tAvaiyA ceva avavAyA / prAptinA uddezathI je A hiMsA kahI hota mottUNa mehuNabhAvaM te te e ene apavAda thAta, paraMtu A La saM na ho rAja vinA" bakarA-cheDAdinI bakarA-gheDAdinI hiMsAne uddeza te svarga- ne arthAta zAstramAM jeTalA utsargamArga che, prApti, rAjya-prApti vagere kahyo che. tethI teTalA ja apavAda mArga hoya che, sivAya uddeza judo ja thaI gaye, tethI A hiMsA brahmacarya, kemake brahmacarya-bhaMga rAga vinA apavAda mArganI na gaNAya, mATe ene apavAda nathI thate mATe brahmacaryamAM apavAda nahi) tarIke TharAve e zAstra paNa khoTuM. eTale kAlAdi saMgavaza savAre paNa pUjA AnI sAme jaina zAsanane prasaMga jue. thAya e apavAda mArga. alabat pitAne saMyama dharmamAM sAdhunA nimitte banAvela AhAra dhyAnamAM hovuM joIe ke utsargathI A pUjA je AdhAkarma doSavALe gaNAya, te levAnI madhyAhane ja karavAnI vidhi che, ane pitAne manAI karI che. sAdhue AdhAkarma Adi kara vidhimArga tarapha sApekSa bhAva joIe. doSa-rahita nirdoSa AhAra le. je AdhAkarma prava-brahmacarya sivAya badhA ya utsarga mArga le te sAdhu-nimitta e banAvavAmAM je te apavAda mArga hoya te te jene jema phAve asaMkhya jInI hiMsA sAdhu nimitte thaI tema apavAda mArga gaNIne ene svaccheda e hiMsAnI anumodanAnuM pApa sAdhune pravRtti karavAnI chUTa nahi maLe? lAge, asaMyama thAya eTale sAdhathI e AhAra na levAya. A utsarga mArga u0-nA, anyAga-dvArnAizikAmAM kalikAla te kahyo, paraMtu apavAde kahyuM,sarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAje lakhyuM saMmatyAdi kAraNe AdhAkarma nahi rAjApuraskRSTamore 4" arthAt "saMmatitarka" vagere zAstra bhaNaathatu eka uddezathI utsargamArga batAvyA vAnA kAraNe je kadAca AdhAkarma (saSa) pachI enA para bIjA ja uddezathI apavAdamArga AhAra seva paDe, te saMyamane bhaMga nahi na karI zakAya. dA.ta. ahIM prazna thAya,- pravedamAM pahelAM utsarga-mArga mukayo pra-vaidika hiMsAne ahiMsAne apavAda koI paNa jIvanI hiMsA nAhe karavI. pachI hovAno InakAra kare che, te jaina zAstronA AgaLa jaIne kahyuM "svarganI IcchAvALAe AdhAkama asaMyamane saMyama dharmane apavAda bakarAne yajJa kare, rAjyanI IcchAvALAe kema kahe che? ghoDAne yajJa kara..." ityAdi. te zuM A u0-vaidika yajJa-hiMsAmAM udeza ahiMsAnA hiMsAne apavAda mArga kahevAya? eTale ke uddeza karatAM judo che. ahIM AdhAkarma asaM. AvI hiMsA apavAda mArge karI zakAya? yamamAM uddeza nirdoSa AhAranA utsaga-mArganA bhaga.. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahao [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAno-bhAga 2 uddeza karatAM judo nathI; kemake nirdoSa AhAra Ama kema pUche che? javAbamAM AcArya keTalevAne uddeza paNa saMyamanuM pAlana che, temaja lAka divasa te gahalA tallA karyA, paraMtu saMmati zAstra adhyayananA nimitte AdhAkarma virodhIoe pachI sIdhuM ja pUchayuM ke "tame Adi sevanane uddeza paNa sa yamanuM pAlana ja te divase kema sAdhvIne aDelA?" tyAre AcAche, kemake saMmati-taka Adi jaina darzana- caMne "bhIDa hatI eTale pramAda tha _ema zAstranA adhyayanathI samyagdarzana nirmaLa thAya kahevAmAM nAnama lAgI, tethI ema na belatAM uttejita thAya, ne uttejita samyagadarzananA baLe belyA ke "zAstramAM utsarga-apavAda ghaNuM che.' saMyamane vega vadhe. Ama kahIne e sUcavyuM ke utsarga mAge ' samakatva jeTaluM joradAra, eTale saMya- sAdhvIne na aDAya, paNa apavAda mAge aDI mAdi dharmasAdhanAne vega joza joradAra, na zakAya. ema kahIne pote aDelA. ene apavAda " kemake ArAdhanAnI zraddhA vadhI jatAM ArA mArgamAM khapAvyuM. vAstavamAM e aDavAnuM dhanAmAM phersa Ave e sahaja che. Ama saMmati apavAdarUpa nahotuM, kintu aticArarUpa hatuM. -adhyayanAdi kAraNe sadeSa AhAra-grahaNamAM apavAda te kyAM ke sAvI nadI vagere UtaratAM paNa uddeza te e ja nirdoSa AhAra-grahaNanA lapasI ke lathaDI, ne pANInI aMdara paDI gaI, uddeza jevA ja thayo, tethI ene nirdoSa AhAra te e vakhate kadAca tyAM sAdhu utaratA hoya grahaNanA utsarga-mArgane apavAda mArga kahI te "mArAthI sAdhvIne na aDAya" ema kahI jeI na rahe kintu ane hAtha pakaDIne UbhI kare, zakAya. te ja sAdhvI bace, nahitara te e pANInI A hisAbe samajAze ke utsargane bhaMga aMdara gugaLAIne marI jAya! ahIM sAdhvIne karanArI je te svachaMda pravRtti apavAda mArganI * aDavAne uddeza sAdhvInA saMyamanI rakSA karI nahi gaNAya; kemake evI svachaMda pravRttimAM, pitAnA sAdharmika-vAtsalya nAmanA samyagdarzAutsarga-mArgamAM je jJAnAdi-puSTine pavitra uddezaka nanA AcAranA pAlanane che, mATe sAdhvIne e udeza nathI hote, paraMtu sukhazIlatAdi na aDavAnA utsarga-mArgane uddezathI judI pramAdanI puSTine uddeza hoya che. dA. ta. je cAlu tarehane uddeza nathI. eTale e aDavAnuM e saMgamAM AdhAkarma Adi sadoSa AhAra apavAdamAga kahevAya. paraMtu kamalaprabhAcArya sisa keca le che, te te saMyamanI puSTi mATe sAdhvIne aDI gayelA e evA koI saMyamanahi, kintu sukhazIlatA rasamRddhi rasagArava samyagdarzanAcAranA pavitra uddezathI nahi, e AdinI puSTi mATe. ema saheja sahejamAM te pramAdasevana hatuM; mATe ene apavAdaAdhAkama Adi sevanArA AnI ja puSTi karatA mAge aDavAnuM na kahevAya. kamalaprabhAcArya hoya che, saMyamAdinI puSTi karanArA nahi. mATe ene apavAda-mArga TharAvavA gayA, te vizIe svacchaMdapaNe deSa sevavAnI pravRtti apavAda dhIoe emanuM "sAvadhAcArya" nAma pADayuM, tyAM mAnI nahi gaNAya. tIrthaMkaranAmakarmanuM puNya gumAvyuM, ane saMsA. - kamalaprabhAcAryane gaphalatamAM sAdhvIne saMghaTTo ramAM rakhaDI paDyA ! svachaMdapaNe jema tema (sparza) thaI gayo. virodhIoe vyAkhyAna- vartana e pramAdasevana che, apavAda sevana nahi. sabhAmAM savAla karyo ke "sAdhuthI sAdhvIne vAta A hatI, zAstrano vistAra bahu aDAya?" AcArya mahArAja samajI gayA ke meTo che, e saMpUrNa bhaNyA vinA mArganuM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAmAM jeza samaktinA jeza para AdhArita ] [ ra71 pUru jJAna na thAya; kemake amuka zAstramAM je zyaka guNa "gurunI anuvakatA" mUkyo che. vidhAne heya enAM saMdarbhamAM vizeSa vAte bALaka jema mAtAnuM anuvartaka hoya che te bIjA zAstromAM AvatI hoya, amukamAM utsA kamazaH meTuM thatAM hoMziyAra thAya che, tema ziSya ganI vAta hoya te bIjAmAM apavAdanI vAte gurune anuvartaka anusaranAre hoya te ja hoya, amukamAM kerA vidhi-niSedha hoya te mArganI adhikAdhika kuzaLatA prApta karI zake che. enA hetuo bIjA zAstrathI jANI zakAtA hoya, mokSamArganI sAdhanAmAM gurunI A eTale cheDA zAstranA bedha parathI tAravaNI karavA anuvartakatAne guNa nahi hoya to mokSe nahi jAya ke A vastu Ama ja che, te te beTI pahoMcAya. paDavA saMbhava, ene be visaMvAdI banavA gurunI anuvartatA eTale gurunI pravRtti, saMbhava, kemake bIjA zAstromAM apavAdara gurunI IcchA, gurune abhiprAya, gurune rasa keTalIya utsargathI judI vastu batAvI hoya. vagere jANI enI pUThe ja ghasaDAya. jAtanI tyAre prazna thAya, pravRtti-IcchA-mana-rasa vagerene bAjue mUkI pra-DA zAstronA badhathI je saMvAdI daI gurunI pravRtti-IcchA vagerene anusare e - bodha yAne prajJA na thaI zake, to pachI mumukSue guruno anuvartaka gaNAya. janmajanma yogya zI rIte mArga-pravRtti karavAnI ? guru karavAnI, ne gurunA anuvartaka banyA u0-zAstranI sAthe sAthe sat puruSane rahevAnI eka jarUra ATalA mATe che ke mAnya ziSTa puruSanI pravRttine AdhAra rAkhIne zAstravacananI gahanatA pravRtti karavAnI. ziSTonI pravRtti joI joIne jinAgamanA sUtre vividha prakAranA hoya mArganI sUphamatA ane mArganI cakkasa prakAranI che te kayA kayA prakAranAM che enuM guru pAsethI vistRta vidhine baMdha karI levo paDe. eTale jJAna maLe. ja ahIM tArA dRSTimAM Avela bhAvanA kare dAta. (1) koI utsarga-vacana te kaI apavAda vacana, keI vidhi-vacana te koI nAma matI prajJA prazaMsA vacana, keImAtra bhaya-vacana, te kaI zAstrone vistAra eTale badhe mATe che ke sAmAnya-vacana, keI vizeSa-vacana...vagere. cheDA zAstra parathI tAravele amAre bodha yAne have je jAte ja zAstra vAMcI levAnuM rAkhyuM prajJA, saMbhava che, bIjA nahi bhaNelA zAstranAM heya, gurunA anuvartaka banyA rahevAnu rAkhyuM pratipAdana sAthe TakarAya, viruddha paDe, ane na hoya, te e evA judAjudA prakAranA sUtrane saMvAdI na banatAM visaMvAdI thAya evI amArI jAte zI rIte oLakhI zake? ne ene artha prajJA che. tethI amAre "ziSTA pramANama" ziSTa lagADavAmAM sUtrane-Agamane nyAya ze ApI puruSanI pravRtti ja pramANabhUta che, yAne zake? kyAM utsarga-mArge cAlavAnuM, kyAM AdhArabhUta che. apavAdamArga levAne, e gurugama vinA ze guruno anuvartaka: samajAya? ema, A sUcave che ke zAstra karatAM ya vadhAre keTalAka vAkaya 3 prakAra, AdhAra sata puruSanI pravRtti para rAkhavAne (1) vidhivAda vAya, ke je vidhi-niSedha che. eTale te zAstra ziSyane eka ati Ava- kare, Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 (2) arthavAda vAkya, je hakIkata na batA. ke jagatamAM keTalAka padArtha bahetugamya" yAne tarkavatA hoya kintu je mAtra niMdA-prazaMsA kare gamya hoya che, tyAre keTalAka "Agama-gamya" ane ethI amuka bhAvanuM tAtparya darzAve. ane arthAt sarvajJa bhagavAnanAM zAstra kahe che (3) anuvAda vAkya, ke je mAtra anuvAda mATe ja mAnI levAnA hoya che. emAM Agamakare. dA.ta, bAra mAsanuM saMvatsara. gamyane hetugamya karavA jAya te saMbhava che ke A 3 prakAranA vacanamAMthI vidhivacana mithyAtvamAM phase. ema kahI guru mArgadarzana hoya tenA anusAra te pramANe pravRtti karavAnI kare ke sarvajJa eTale anaMtajJAnI; emanAM hoya. paraMtu je arthavAda vAkya arthAt prazaMsA - vacanamAM zakA karAya nahi. vaLI je Agamagamya vacana te mAtra prazaMsA ke niMdAvacana hoya, vacana hoya tene hetugamya nahi samajavAnA. dA.ta. paraMtu te pramANe vastusthiti na hoya. dA.ta. saMsAramAMthI game teTalA ja mokSe jaze, chatAM jainetara zAstramAM Ave che "ka hisur me saMsAra khAlI nahi thAya."--A Agamagamya vi, vidag parvata-mara!" A vigunI vacana che, ene hetugamya na karAya, anaMtajJAnI ne emanA jJAnanI prazaMsAnuM sUcaka che; paraMtu = kahe che mATe sAmI dalIla karyA vinA mAnI ja tevI kAMI paristhiti nathI ke viSNu pita badhe chelevAnuM. ema ekeka nigodamAM sarvakALanA siddha vyApIne rahelA hoya, arthAt jelamAM rahyA - jInI saMkhyA karatAM anaMtaguNa saMkhyA che heya, badhA sthalamAM, ane parvatanA zikhara e jJAnInuM vacana dalIla vinA satya ja mAnI para paNa rahyA hoya. evuM je hoya te te levAnuM. prazna thAya - mANasathI kayAMya paga ja na mUkAya. eTale A pra-jJAnInuM vacana buddhimAM na bese te ya vacana vAstavamAM viSNunA yAne paramAtmAnA mAnI levAnuM? jJAnanI prazaMsA karanAruM che. paramAtmAnuM jJAna u0-hA, kAraNake jJAnIe anaMtajJAnamAM sarvatra vyApI che. e pramANe pratyakSa joyeluM che ne kahe che. ApaNe Ama zAstranAM vacana kevA prakAranAM che e je buddhimAM besADIe e anumAna che. ane samajavA mATe gurunI doravaNI joIe. bacuM mAna karatAM pratyakSa moTuM pramANa che, mATe mAtAnuM anuvartaka arthAta badhI vAte mAtAne pratyakSa vastu pahelI mAnavI joIe. zAstraanusaranAruM banyuM rahe che, teja hoziyAra vacane e jJAnInAM vacana che, mATe ja e sarvesarvA thAya che. tyAre zuM mekSa gurunA anuvartaka mAnya karavA joIe. banyA vinA ja maLI jAya? tArAdaSTimAM Ave eTale ja A gurunA anuvartaka banyA vinA mokSe na vicAre che keja pahecAya, zAstra ghaNa, mati zeDalI - keTalIkavAra zAstravacana evAM hoya ke enA zAstrone vistAra mATe che, e badhAM zAstro para saheje sAmI dalIla thAya, ane enuM huM bhaNyA nathI, tethI huM AtmahitanI pravRttimAM samAdhAna maLyA vinA e zAstra-vacana haiye svamatiye cAluM, te saMbhava che emAM meM nahi ja nahi, paraMtu ahIM mananuM samAdhAna keNa jANelA zAstranI vAta sAthe visaMvAda Ave. karI Ape? guru ja karI Ape. guru samajAve tethI te te pravRttimAM ziSTa puruSo ja pramANa ke je bhAI! saMmatitaka-prakaraNamAM lakhyuM che bhUta che. eTale ziSToe je AcaryuM , sAmA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 prakAre pApadezanA ] t kot nyathI te ja mAre yathAzakti AcaravuM utAra keTalA jaNa mithyAtvamAM phasAyA? kahe ane joIe, arthAt ziSTa puruSonI pravRttine saMkhya! ema, unmArga-dezanAthI jIva umArga anusaravuM joIe. " sevatA thaI jAya. ema, ziSTA: pramANuma - parasthAna dezanAnAM nuksAna - ahIM "ziSTa eTale sAdhujanane saMmata parasthAna dezanAthI chatA jIvane kakSA hoya tevA sat puruSa. emanI pravRtti para bahAranuM sAMbhaLatAM AdhAra rAkhI pote pravRtti karavI joIe. (1) bahu nIcenI kakSAnA dharmanI dezanA A parathI samajavA maLe che ke e zAstronAM sAMbhaLatAM pite AcarI rahela dharma mATe ema paNa rahasyapUrNa bhAva pUrA jANyA na hoya, ne mAnavAnuM thAya ke "oho ! je ATalo ja dharma jakAra sAthe belavA yA lakhavA bese ke A che, te ApaNe uparanAM kaSTa nakAmA karIe vastu Ama ja che, te e keTale sAce paDe? chIe' ema mAnI ene choDavAnuM thAya; yA ema svakIya kalpanA-zaktithI khUba bele, ene ucca kakSAnA dharmanI dezanAthI dharma lakhe, te paNa zuM e sarvAze satya heya? mATe, pAmavAnuM ke dharmamAM AgaLa vadhavAnuM te dUra, pAMca prakAre pApadezanAH enuM kAraNa:- paNa dharmathI UbhagavAnuM thAya ke hAya ! DahApaNanuM kAma A che ke zAstro pUrA ATalI badhI mAnasikavRtti ane kAyika-vAcika jANyA nathI tyAM sudhI ziSTa puruSane pramANa pravRttine ja dharma kahevAya? A te koI zakaya karIne besavuM cAlavuM joIe. ochuM belAya hatI haze?" athavA, enI bahu ciMtA nahi, paNa vadhAre belavA (3) ane ucca kakSAnA dharmane cALe karajAya, badhuM jAkAra sAthe bolavA jAya, te vAnuM mana thAya. pariNAma? emAM pitAnI kakSAnA saMbhava che, emAM dharmane adharma mAnI cheDI de, ane ucca kakSA (1) pApopadeza Ave, pAmI zake nahi. (2) usUtra-bhASaNa Ave, dA.ta. dezanAmAM sAMbhaLe ke dharma te aMta(3) unmArga-dezanA thAya, rAtmAnI pariNati che, bAhya kriyAkAMDa nahi." (4) parasthAna dezanA bane, tyAM sAMbhaLIne kiyArUpa dharmane cheDI de, eTale (5) sAvadha bhASagu thAya.. pachI tyAga nahi, tapanahi, sAmAyika-paSadhaA badhI pApadezanA che. nahi, eTale pAse zuM kahyuM? ghara-dukAna vepAraaNumela jIbha maLI che, enAM be kAma, sAMsArika pravRttiomAM rAcya-mAyA rahevAnuM khAvuM ne bolavuM. rahyuM ! AmAM zuM dharmanI AtmapariNati Ave? jo khAtAM na AvaDe te mAtra potAnuM emAM bAvAnA be bagaDavA jevuM thAya. zarIra ane AtmA naSTa thAya. ema sAvadya bhASaNa kare emAM pote sAmAne pApa karAvavAnuM pApa bAMdhe, ane sAme samaje paraMtu je bolatAM na AvaDe ne bole ke A paNa dharma haze, tyAre A badhI pApate bIjA keTalAyane satyAnAza vALe. dezanAnuM phaLa pApa-pravRttinI paraMparA cAle.. marIcie usUtra eka ja vacana kADhayuM enA A badhAnuM mULa zuM? gurnAdi ziSTa purupara parivrAjakapaMtha kupaMtha cAlya, emAM peDhI ne avagaNIne zAstranA thaDA akSare artha | ( zAna thAya. 35 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 pitAnI matika95nAe lagADI enA AdhAre badhI mahatvanI che, e AnaMdaghanajI mahArAjanA belavA cAlavAnuM karAya e mULa che. zrI ajitanAtha bhagavAnanA stavanamAM jevA hitamAga jANavA samajavA mATe (1) maLe che. (stavana A che-) zAstra ane (2) ziSTa puruSanI pravRtti keTalI zrI ajitanAtha-stavanane bhAva pathaDe nihALuM re bIjA jina taNe re, ajita ati guNa dhAma je te jityAre teNe huM jIti re, puruSa kizya muja nAma....1 carama nayaNa karI mAraga jovatAM re, bhUlya sayala saMsAra; jeNe nayaNe karI mAraga joIe re, nayaNa te divya vicAra.... 2 puruSa paraMparA anubhava jevatAM re, aMdhe aMdha pulAya; vastu vicAre je je AgAme karI re, caraNa dharaNu nahI ThAya. 3 take vicAre che vAda paraMparA re, pAra na pahoMce keya, abhimata vastu ke vastugate kahe , te viralA jaga jeya....4 vastu vicAre re divya nayana taNo re, viraha paDyo niradhAra; taratama jege re taratama vAsanA re, vAsita baMdha AdhAra...5 kAlalabdhi laDI paMthe nihAlazuM re e AzA avalaMba, e jana jIve re jinajI jANajo re, AnaMdaghana mata a ba...6 emAM kahyuM, (2) tyAre puruSa-paraMparAthI mArga nakkI ' he ajita guNadhAma"--bIjAethI hariphAI karavAmAM, e pUrvanA puruSe ajJAnatAthI aMdha na thaI zake evA guNonA dhAmabhUta ajitanAtha che, tethI mArganuM sAcuM jJAna na meLavyuM, bhagavAna ! bIjA tIrthakara evA Apa kayA paNa pIche se calI AtI hai' kahI vArasAgata mAge mekSe gayA e zodhuM chuM. Apane mArge cAlI Avela ajJAna kiyA ne mithyAmArgane ja eTalA mATe zedha paDe che ke tame je AMtara mAnyo. eTale e kevuM thayuM, te ke "aMdhekI zatruo rAga dveSAdine jItyA che, eTale ja hAra calI, jaya jaya dAtAra' jevuM thayuM. tamAre mArga barAbara mokSamArga che, e AMtara pahele aMdha kUvAmAM paDyo enI pAchaLa hAranI zatruothI te huM chatAyele chuM, tethI mAruM hAra kUvAmAM ! arthAt jemaNe mArga pratyakSa joye. * puruSa' yAne puruSAthI evuM nAma sAcuM nathI ane emaja Apamatie halAvye rAkhyuM zAnuM? mArI pAse tame Adarela mAne che, enI pAchaLa bIjAe, ne enI pAchaLa puruSArtha kyAM che? eTale mAre tamAre mArga trIjAe, ema halAvye rAkhyuM, e te aMdhenI zaidha ja paDe. mAtra, paraMparA nahi, paNa paDaMpaDA che, ethI sAce : (1) bAhA carmacakSuthI mArga nakkI karavAmAM mArga kema nakkI thAya? kadAca kahe, te AkhuM jagata bhUluM paDeluM che, kemake mArga (3) Agama-zAstra parathI mArga nakkI karI atIndriya che, yAne bAhya indriyane viSaya nathI, le ne? paNa Agama jevAM jatAM emAM te eTale e kAMI bAhya cakSuthI na dekhAya. eTale badhe sUkSama ane kaThIna ArAdhanAne Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa'thaDA nihALu` re...nA bhAvArtha ] mA dekhAya che ke e jotAM dharatI para paga mUkAya ema nathI, arthAt amalamAM utAravAnI amArI tAkAta nathI; mATe khAra vratanI pUjAmAM pahelAM te kahyuM,-- 8 mane saMsAra zerI vIsarI re le.' arthAt prabhu ! tamane jotAM mane sa'sAra- mAyA parathI mana UThI gayuM. manane thayu' tame avinAzI maLyA pachI nAzavaMta pApa--prapa ceAmAM zu bhaTakavuM? mekSa mA ja pakaDavA, paraMtu pachIthI,.... ; tuja Agama Arise jovatAM re le, dUra dIThuM che zivapura zahera jo.' arthAt tamArA Agama arisAmAM mA jotAM, mokSanagara te kyAMya dUra dekhAyu! kemake evA tAkAta bahArane ati sUkSma kaparA mA dITho. jovA (4) tathI mAga nakkI karavAmAM te carcAnA maracAM thAya; vaLI tArkikAnA sAmasAmA vAdanI hAramALA cAlI che, enA koi pAra ja na pAmI zake. emAM tarkathI iSTa vastune vastusthitie pAmanAra koka viralA ja maLe. e tyAM zeAdhavA ? alamat (5) mAga, divya cakSuthI joI zakAya; paNa Aje divyajJAnanA abhAva che. tyAre, [ 275 A bedha taratamatAvALA eTalA mATe ke e ' taratamavAsanA-vAsiMta che. ' eTale ke taratamatAvALI vAsanA yAne sa`skArathI vAsita che, bhAvita che. athavA vAsanA eTale ke kSayApazama; enAthI vAsita yAne janita DAya che. dhanA kSayApazama taratamatAvALA, tethI Adha paNa taratamatAvALA rahe, e svAbhAvika che. d tApa, ziSTa puruSonA yApazama-sa MskAra eka sarakhA na heAya, judA judA hAya, eTale kSaye pazama-sa MskArathI nita emanA edha paNa judA judA ane tethI emanI yeAgapravRtti paNa judI judI arthAt taratamatAvALI hAya.' - cegaSTi zAstra paNa kahe che citrA satAM pravRttidhdha, satpuruSonI pravRtti vicitra yAne judA judA prakAranI hoya che. kavi kahe che, have prabhu ! mAre A tAtamatAvALI pravRttio parathI ApanA eka nizcita mAga zI rIte nakkI karI zakAya ? Ama, mAga nakkI karavAnI dvidhAmAM aMte kavi kahe che,-- " kALalabdhi laThThI paMtha nihALazuM; e AzA avala ma e jana jIve re, nijI jANajo, Anaghana mata aba." (6) mArgI nizcita karavA mATe sAdhujanane mAnya ziSTa puruSAnI dhayogasAdhanAnI pravRtti jovI kAma lAge, paraMtu ziSTa-puruSAnA dhama yAge nI pravRttimAM taratamatA che. enuM kAraNa jIvAnI cALapravRtti peAtAnA edhanA AdhAre cAle che. Ama yogapravRtti pratye kAraNabhUta emanA edhamAna che, paNa e taratamatAvALA che. jevA medha hAya tevI pravRtti thAya. khAdha taratamatAvALo che te cegapravRtti saheje taratamatAvALI hAya, 'taratamajoge...badha AdhAra ' arthAt taratamatA vALI yAgapravRtti pratye Adha AdhArabhUta che. huM arthAt ame Apane mAga H kALalabdhi ' pAmIne nakkI karazuM, evI AzAne AdhAre, Ana'dhana mata-a. jinezvara deva ! A tamArA dAsajana jIvI rahyo che, evu samajI leze. * kALalabdhi" eTale ApaNA puNye vakALe maLelI AtmatAraka sArI sArI prApti. emAM zuM zu' Ave ? te ke A mAnavakuLa, jinazAsana, vItarAga arihaMta paramAtmA, nigrantha sadguru, paMcAMgI jinAgama, bhavabhIru ane jinAjJAbaddha AcAryAdvi racita zAstro dA. ta. da na--zAstro, prakaraNa-zAstro, AcArazAstrA, Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahai [ gaSTa samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 gazAstro vagere vagere vividha viSayaka zAstro, jarUrI che. nahitara te e vinA kyAMka arthane zatruMjayAdi jaina tIrtho, suvihita paMcAMgI anartha thaI jAya. dA. ta. zAstramAM AvyuM - Agama, zAstra-pratibaddha suvihita sAdhu mahA "guNehi sAhU, aguhi sAhU tmAonI pavitra paMcAcAranI sAdhanA-pravRtti, tIrtha karadeve, cakravartIo, vAsudeve, baladevo, agraNehi sAhu kevI rIte ? prativAsude, tathA anya zAlibhadra-sthUlabhadrAdi ziSTonA mArgadarzana vinA arthAta gurugama mahApuruSe... vagere badhuM ApaNuM puNya je vinA svamatie Ane artha lagAvavA jAya sAruM sAruM vartamAna kALe maLyuM che, e badhuM te artha e kare ke kALa-labdhi kahevAya. guNothI yukta hoya te sAdhu he AnaMdaghana-mata-aMba jinAjI" ane a-guNuM (avaguNothI yukta hoya te AnaMdaghana mata" eTale ke zAzvata anaMta (paNa) sAdhu" AnaMda jenAthI che e mata, syAdvAdamata, A kavo anartha ! sAdhu ane avaguNa anekAMtavAdanI vANI. e rUpI rasanA bharelA yukta ? tyAre je gurugama le, to e samajAve AMbA samAna he jinezvara deva ! kALalabdhinA ke "aguNahi sAhU"mAM "sAhU" para vAstasahAre tamAre mAga nakkI karazuM, e AzAnA vamAM asAhu" pada che. kintu emAMne "a" AdhAre A tamAre dAsajana jIvI rahyA che. akSara prAkRta vyAkaraNanA niyama mujaba pUrvanA te akSaramAM DUbI gayela che. sArAza, bIjI tArASTivALe vicAre che. 'hi" akSaramAM DUbI gayela che. kevaLa zAstranA AdhAre pravRtti karavAmAM, bahu prAkRta bhASAmAM pAse pAse AvelA be svaranI saMdhi karatAM sAmAnya rIte pUrva svara zAstronI amArI jANakArI nahi, tethI amArI pravRtti, na jANelA zAstranI vastu sAthe, visa lepAI uttara svara UbhA rahe che. dA. ta. bharapheravaya-videhe" AmAM "bhAraha' pachI vAdI thavA saMbhava; tethI sat puruSanI ziSTa eravaya" zabda che, emAM saMdhi thatAM "ha" puruSanI pravRtti amAre pramANa che, AdhArabhUta mane "a" lapAI gaye, tethI pachInA zabdane che. A paNa eka kALalabdhi che. Adya akSara "e", pUrvanA "ha" mAM bhaLI AnaMdaghanajI mahArAje A vAta lakSamAM jatAM, "bharaTheravaya" zabda banyA. A sAmAnya rAkhI kahyuM kALalabdhi lahI paMtha nihALazuM. nyathI, paraMtu vizeSarUpe saMdhiniyama A, ke kALalabdhimAM Agama-zAstro uparAMta, devAdhi kayAreka pachI svara lepAI pUrvane ja Ubhe deva arihaMtAddha sAmagrInA AdhAre cAlatI rahe che, e hisAbe "agraNehi asAhamAM bIje ziSTa puru-AcAryAdinI yega-sAdhanA pravRtti "a" lepAI "agraNehi sAhU' ema pada bane. paNa samAviSTa che, tenA AdhAre mokSamArga ziSTa puranA mArgadarzanathI A samajAya. nakkI karI ArAdhazuM" e tAtparya che. tethI zAstro lagAvavA mATe paNa ziSTa puruSane ziSyA pramANama" amAre ziSTa puruSa pramANa karavA joIe. emane AgaLa karI pramANabhUta che-A vastunuM keTaluM badhuM mahatava cAlavuM joIe. che ke ziSTa puruSanI pravRtti te jovAnI ja, A rIte 2 jI tArASTinuM varNana karyuM. uparAMta zAstronA artha yathArtha samajavA mATe have 3jI balA nAmanI daSTinuM varNana kare che. paNa ziSTa puruSanuM mArgadarzana levAnuM e ya eTale ahIM kahe che Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. balAdaSTi (TIma) 3jo yogaga Asana:rahyA tArA badhunA voca, tavatrATTa- Asana eTale beThaka, besavAnI mudrA. Asana aneka prakAranA hoya. dA. ta. cAlu (4) muvAsanasamAyui, AsanamAM palAMThI mAMDIne besIe e "paryaMti. balAyAM darzana dRDham / kAsana" kahevAya. be paganA aMgUThA be DhIMcaNanA parA ca tattvazuzrUSA, vaLAMkamAM Ave e "svastikAsana, kahevAya. be na kSe covaraH 42 | pagane taLiyAM jAMgha para ulaTAM Ave e padmAsana kahevAya. UbhA rahI DhIcaNavALI puramAyuofmati thirakuNAsanavata khurasInI jema rahevuM e "vIrAsana" kahevAya. TAcA' zbda "sauna' prArAM "daDha' govALa gAya bheMsa dohatI vakhate be paganI thAnikomamiti vA, "ja taravAzraNa eDI UbhI rAkhI enA para ubhaDaka bese e zikSaNa satti | "kSe comjara "utkaTAsana'-gehikA' Asana kahevAya. UbhA tadanudvegaja iti kRtvA // 49 // kAyetsarga-mudrAe rahevAya, e "jinamudrA" kahevAya, jinamudrAnuM Asana kahevAya. evA (gAthArtha-) siddhAsana vagere aneka prakAranA Asane tArAdaSTi kahIM, have balAdaSTi kahevAya che. hoya che. e kahe che "sukhAsana samAyukta.." belAruSTimAM AmAM sAmAnya rIte yogIe padmAsane sukhAsanathI barAbara yukta hoya, ane (saMskAra rahI dhyAna kare che. emAM merudaMDa- karoDarajaju nAkhe evuM) daDha darzana hoya, ucca TinI TaTAra sIdhI rahevAthI zvAsaprakriyA dhIrI tatvazuzraSA (sAMbhaLavAnI laganI hoya, tathA ane vyavasthita cAle che, hojarI AMtaraDA yega-sAdhanAnA viSayamAM "kSepa' vilaMba doSa vageremAM vAyugati vyavasthita rahe che. ethI na hoya. ekabAju Arogya sAruM jaLavAya che, ane bIjI (TIkAtha-) bAju mana ekAgra rahI dhyAna vyavasthita cAle balAdaSTimAM sthira sukhAsanavALuM daDha darzana che. paraMtu A te sAmAnya gIonI vAta hoya che kAraNa kAchagninA kaNanI upamAvALuM paNa paramegI tIrthakara bhagavAna sAdhanAhovAthI. vaLI) ucca tatvazukrUSA, (je) tava- kALamAM haMmezA lagabhaga jinamudrAe UbhA UbhA jijJAsAmAMthI udbhavelI che, temaja ahIM) kAyotsarga dhyAnamAM rahe che. yegasaMbaMdhI a-kSepa che, (kSepa nAmane doSa mahAyogI mevakumAra muni bAra varasa ugra nathI. kAraNa, yegane udveganA abhAvamAMthI tapasyA sAthe dhyAnamAM rahetA emAM eka varasa janmele hevAthI. te divasabhara utkaTa gehikA Asane ! ane vivecana : -have trIjI balA nAmanI yoga- rAtribhara vIrAsane rahetA ! AmAM thAke nahi? daSTinuM varNana karavAmAM Ave che. A daSTimAM thAke te kharA ja, paraMtu 3 je gAMga Asana" heAya che, trIjo guNa jyAM dehAdhyAsa - dehamamatA toDavI che, zuzraSA' hoya che, ne trIje doSa-tyAga tarIke tyAM thAka vagere kaSTa upADyA vinA siddhi kSepa cheSane abhAva hoya che. kayAM che ? Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278] ( [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 asahya thAkathI paDI javA jevuM lAge tyAM "he meghakumAra! e jIvanI dayAthI niya sahejavAra UbhA kAryotsarga-dhyAnamAM rahI pAchA te tAro sa sAra maryAdita karI dIdho !" maLa Asane arthAta divase utkaTAsane ane rAtre keTale maryAdita? vana-Tu-thI..meghakumAravIrAsane rahI jatA. pUchavAnuM mana thaze ke,- no bhava, pachI anuttara vimAnavAsI devane pra-meghakumAra mahAmuni pitAnI kAyA para bhava, ane pachI mahAvidehamAM manuSyabhava pAmI ATale badhe julama zI rIte karI zakyA? mekSa thavAne. ema traNa ja bhavamAM samApta u0-enuM kAraNa e che ke emane dIkSAnI karI dIdho ! " pahelI rAtre jatA AvatA munionA paganA meghakumAra munine mahAvIra prabhunAM A vacana raja pitAnA saMthArAmAM paDatI, te kheMcavA sAMbhaLI pitAnI kAyA para ane enI ATalI lAgI, ane ethI gharanI mazarUmanI mulAyama badhI sukhazIlatA para bhAre dveSa-dhikkAra chUTayA zao yAda AvI ne tethI ghera javAnuM mana thayeluM ! ke,-heM A kuTila kAyAnI sukhazIlavRtti paraMtu prabhAte prabhunI hitazikSAthI cAritramAM mahApavitra munio pratye bhaktibhAva bhulAvI de sthira thaI gayA. ane "he A muniomAM viveka nathI?" ema prabhue kaheluM "he meghakumAra! te pUrvanA AzAtanAne nIcA bhAva karAve? teDI nAkhuM hAthInA bhAve khaNuja khaNavA upADela eka paga A sukhazIlatAnI vRtti!" ema aMtaramAM eka sasalAnI dayA khAtara nIce na mUkatAM aDhI divasa UMce rAkhela! ane pachI akaDAI - viveka ane zurAtana pragaTeluM eTale pitAnI jatAM cAlI zakAyuM nahi, paDa nIce, ne tethI kAyA para ATale julma karavAmAM zAne AMcako tyAM ja bhUkha tarase mata aAvyuM che e maraNAnta Ave? raNe caDelA kSatriya baccAne zurAtana kaI paNa zAMtithI sahI lIdhuM ! moTA janAvaranA caDavAthI duzamananA ghA jhIlIne paNa e khUnakhAra avatAre eka nAnA janAvaranI bhayaMkara kaSTa laDAI laDavAnA kaTa vadhAvI le che ne ? eTale veThIne ya eTalI badhI dayA teM karI, to ahI meghakumAra munie eka bAju ugra tapasyA ane bIjI bAju AvA vIrAsana utkaTa Asane te sa yamI mAnavanA avatAre mahApavitra munienA caraNanI pavitra thayelI mAtra raja sahana rahevAnA bhAre kaSTa sahavAnA rAkhelA. karavAnI maLI, te zuM sahana na karI levAya? yeganI trIjI balAdaSTimAM "Asana"nI emAM te mahAmunio pratye bhakti-bahamAna sAdhanAne vikAsa thAya che. paraMtu zAstrakAra kahe bhAva vadhe che. manane thAya ke "kevAM mArAM aha che "sukhAsana samAyukta" ahIM hajI prAraMbhika bhAgya ke mane mahAsaMyamI - brahmacArI ni cagI che ne? tethI kahyuM sukhAsana yukta heya. bhagavatenI pavitra caraNaraja sparzavA maLe che! "sukhAsana" eTale ke je Asane sukha pUrvaka pazuna: avatAre bhayaMkara kaSTa veThIne ya dayA! besI sthirapaNe ekAgra manathI svAdhyAya-dhyAna te mAnava avatAre ati sAmAnya kaSTa veThIne saMyama-gasAdhanA karI zake che. eTale hamaNuM pavitra mahAmunio pratye bhakti-bahumAnabhAva palAMThIpachI vaLI tarata eka paga UMce, pachI na keLavI zakuM?" ane tane khabara che ke e vaLI e nIce ne bIjo paga UMce ema nahi. dayAthI te zuM phaLa meLavyuM ? prabhu kahe che - e to palAMThI to palAMThI, pachI emAM cacaLa ghauM Namo hA ! sApa paNaTdA thaI bIjuM Asana nahi karavAnuM, kAraNa ke parittAkao te sNsaaro| jJAnIo jue che ke Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. balAdaSTi : dehadarzana ] AsananI caMcaLatAmAM veganI caMca- " paMcAcAra bichAvaNa, paMcaraMgI racanA tAsa , latA-asthiratA thaI ga-vyAghAta thAya che. ho murNida. 1 gavyAghAta" eTale ke yogano bhaMga, e sajA maitrI bhAvanA re.. - moTo deSa che. eTalA mATe te vItarAga para sthiratA Asana ApajyuM re.. mAtmAne vaMdanA arthAt caityavaMdana-ga sAdhatA " prabhumArA mana maMdiramAM Ave, emAM . pahelAM, zAstra vidhi bAMdhI ke, eka prabhunI samaktinuM vAsaghara sajAvI dauM chuM; ne emAM dizA cheDI traNa dizA jevAne saMkalpathI tyAga paMcAcAranI paMcaraMgI zetaraMjIo patharAvI daIza. rAkhe ke mAre AkhA caityavaMdana daramiyAna emAM paheluM te prabhu Apane ArAma karavA traNe dizA tarapha bilakula najare ja nahi laI maitrI bhAvanAne palaMga, enA para guNa-pramajavAnI. kemake saheja eka DAphaLiyuM ya mAratAM, danI taLAI (gAdI), upara upazama (madhyasthaA vItarAgane karAI rahela vaMdanAyegane bhaMga bhAva)nI cAdara, tathA karUNuM bhAvanAnI suvAsa thAya kemake mana bIje gayuM. e aTakAvavA raheze. vaLI prabhu ! Apane besavA Asana tarIke Asana-mudrAnI sthiratA joIe. sthiratA yAne mana-vacana-kAyAganI sthiratA che mahAe ja eplAya ApIza." Ama kavie gAtAM A batAvyuM ke - jaina zAsanamAM kiyA-ogamAM sAcavavAnI prabhu ApanI AgaLa mArI citta-sthiratArUpI A mudrA, je eka prakAranuM Asana che, enuM baha Asana raju karIza, mATe mArA manamaMdiramAM mahatva che. A niyama, ke koI paNa satra ke stotra padhAre!...' balavAnuM te gamudrAe bolavAnuM. ga. zuM? manamAM prabhu? ke prabhumAM mana? A mudrA' eTale sukhanI AgaLa be hAtha joDelA te pAghaDImAM mAthuM, ne mAthAmAM pAghaDI jevuM rahe. temAM paraspara hAthanI AMgaLIo ane che. kyAM sudhI padhAre? te ke tamane sthiratATeravA eka bIjAnA aMtare Ave, baMne hathelI AsanathI mArA manamAM ja sthira karI daUM. te eka bIjAne cUMTelI nahi, paraMtu vaccethI zuM manamAM prabhu te sthira karI dIdhA, paraMtu saheja pilI rahe. emAM paNa caityavadana karatI manamAM sAthe bIju ya rAkhavAnuM kharuM ? vakhate ke vAcanA letI vakhate be hAthanI koNI che ke nA, piTa para rahe, ane upara gamudrAe hAtha jema manamAM prabhu, ema prabhumAM ja mana. joDelA hoya. * eTalI evI sthiratA ke mane bIjA kazAmAM : A badhuM vinaya ane AsananI sthiratA na jatAM mAtra prabhumAM ja TharI jAya. mATe che jethI mana ekAgra rahe, A paheluM AsananI sthiratA A kAma kare che. eTale jarUrI che. eTalA mATe kaI paNa yogasAdhanA- ja ahI kahyuM ke Asana kevuM? te ke sukhAdharma-sAdhanAmAM pAyAmAM maitrI Adi cAra sana levuM. arthAt sAdhanAne lAMbA kALa sudhI bhAvanA sAthe A Asana-sthiratA pahelI . paryastikAsana padmAsana vagere eka ja Asane jarUrI che. eTale ja kavie 12 mA bhagavAna besavAnuM. eka ja gamudrA Adi jALavI vAsupUjya svAmI prabhunA stavanamAM gAyuM- zake evuM Asana te sukhAsana. - "Ava Ava Ave re muja mana maMdire, "sukhAsana' zabda sUcave che ke padmAsana vagere samarAvuM samakita vAsa he muNiMda. koI eka amuka ja Asanane Agraha nathI, Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 mwana dvI kALa ekaja Asane sukharUpa besI rahe e mahatvanuM che. enA badale bIjA sArA uccakoTinA Asane besavA jAya te emAM AgaLa jatAM mana AsananI ca'caLatAthI prastuta sAdhanAne cheDI khIjAmAM jatAM caiAgabhaMga thAya ! dRDha darzana : have kahe che, alAddaSTimAM manane AvA sukhAsana sahita dRDha darzananA anubhava thAya che. darzIna che yogadRSTinA edha-prakAza. e prakAza trIjI sRSTimAM dRDha hAya, sthira hAya, pramaLa hAya. pahelI e dRSTimAM kahI AvyA che ke emAM edha-prakAza mada hAya che. tethI emAM bedha-prakAza tevA sa`skAra nAkhI zakatA nathI ke je prayAgakALe arthAt anuSThAnakALe upayAgI thAya; arthAt anuSThAnane e zubha saMskArathI ne bhAvanAthI vAsita kare, bhAvita maghamaghatu' manAvI zake. tyAre trIjI khalAdaSTimAM vastu-tattvadarzana yAne dha-prakAza dRDha prabaLa hAya che, ne ethI saMskAranuM. AdhAna thAya che, je yAgasAdhanA(dhama sAdhanA)kALe upayAgI thAya che, thAne e saMskArathI sAdhanA bhAvita bane che, sAdhanAne Atmika raMga pUrvanI e dRSTinI sAdhanA karatAM anerA mane che. Ane dRSTAntathI joI e. prAraMbhika jIva prabhu-dana karaze, bhale koI svArthI lAlasAthI nahi, yA mUDhatAthI sa'mUrchAiImanI jema nahi, paraMtu bhAvathI karaze, para`tu enA raMga karatAM je AgaLa vadhele ane tattva sAMbhaLavA samajavAnA talasATavALe tathA Asana-mananI sthiratAvALA jIva prabhudarzana karaze, ene raMga kAI Ara rahevAnA. A pratApa trIjI khalAsRSTimAM sadhAtA Asanayukta dRDha danane! yAne bedha-prakAzanA che. alAddaSTine A AdhaprakAza pUrve kahyuM che tema kASThanA agnikaNu jevA che. e prakAza ahIM' dRDha arthAt evA baLavAna che ke enA saMskAra UbhA rahe che. [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 medha-prakAza dRDha eTale? bIjI dRSTimAM je 'moDAM kula 5 evA sa`sAra pratye vairAgya bhAva hatA, temAM vRddhi thavAthI vastu taraphanA taddanurUpa-ceAgya valaNamAM prabaLatA Ave che. arthAt tAraka vastu tarapha vadhu AkaSa Nu ane jhukAva thAya; ne mAraka vastu taskrU vadhu napharata glAni UbhI thAya. dRSTinA khAdhaprakAza haiya-upAdeya vastune evI rIte lekhe nAnA khaLakane mA ya ramADatI hAya, ne mAzI ya ramAhatI hAya, paraMtu mA ane mAzI taraphanI bALakanI dRSTimAM valaNamAM pharaka hoya che. mAtA pratye valaNa evu ke A mArI mA, mane cAvIse kalAka sAcavanArI,'evuM mAtA para joradAra mamatva hAya che, ane mAtA mATe pAkA vizvAsa heAya che. basa, e rIte ahI trIjI dRSTimAM tAraka vastu taraphanu adhika jhukAvavALu ane mAraka tarapha adhika napharatavALuM pramaLa valaNa, ane evA valaNavALA Adha hAya che, anu' ja nAma che dRDha darzana. AvA yagya prabaLa valaNavALA khAdhaprakAzanA e prabhAva paDe che ke ahI` prabaLa tattva zruSA yAne tattva sAMbhaLavAnI tIvra IcchA UbhI thAya che. A trIjI dRSTane guNu che. AtmavikAsanuM mApa tattvazravaNanI IcchAnA josa para : A tattva-zuzruSAnI mAtrA paNa Atma vikAsanI mApaka che. jevI e mAtrA tevA vikAsa.-tattva-zuzruSA eTale ke tattva-zravaNanA khapa, tattva-zravaNanI garaja, rasa, AturatA. e jo joradAra pramANamAM che, teA tamAra AtmavikAsa vadhu che. evI bIjI paNa tAraka vastu mATe samajI levAnuM. eneA khapa, enI garaja, e prApta karavAnI AturatA kevI ? jo joradAra, te AtmavikAsa sAro ane jo maDha, te| AtmavikAsa mALA, alpa pramANanA samajavAnA. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsanuM mApa tattvajijJAsA para 3 [ 281 ahIM tattva-zuzraSA joradAra hovAnuM kAraNa Asana-sthiratA e che ke e sAcI tatva jijJAsAmAMthI jamI che. e keTalI mAtrAmAM hoya che ene (sI) amumevAsAda - dRSTAnta sAthe AgaLa para batAvavAnA che. (mA) nAthAM sAmaNa, 3 jI balATaSTine (1) gAMga "Asana, prakRtyaiva prvrtte| (2) guNa tavazuzraSA," ema (3) deSayAga tarIke lepa" nAmanAM doSane tyAga hoya che. tadabhAvAcca sarvatra, kSepaToSano tyAga : sthitameva sukhAsanam // 50 // tatva sAMbhaLavAne, ceganuM sAMbhaLavAne rasa joradAra hoya che, temaja yoga-sAdhanA aMge ___ nAsyAmadhikRtadRSTau, styaamsttssnnaa=sthitikheda nathI, uga nathI, tethI yoga aMge have jilpanAtirito prakRcaita=rathamaura kSepa paNa nathI. zrepa eTale mana bIje phekAI te, viziSTa zuddhiyoyaTIH, tamArA=zajavuM, taNAI javuM, yA vilaMba. ahIM bhega- kReLarsmAvAda, sarvatra racAyA sthitame sAdhanA laIne beTho che eTale mana e sAdhanA- suzAsatta, tathA parijhamanamAna vaLI. mAMthI bIje pheMkAI taNAI jatuM nathI. cAlu sAdhanA mUkIne mana bIjA vicAramAM jatuM | (TIkAtha) :- A ja padArtha kahe che.nathI, manamAM bIjA vicAra AvatA nathI. (gAthArtha) :- A (prastuta dRSTi) hoce chate tyAre e juo, ke Aje phariyAda che ke svabhAvathI ja asat tRSNA pravartatI nathI. te - prave- dharma-kriyAmAM amane bIjA trIjA (asat tRSNA) nahi hovAthI, sarvatra sukhAsana vicAra AvI jAya che, evuM kema karavuM ? rithara rahe che. u0- paheluM e tapAse ke bIjA trIjA (TIkArtha) :-prastuta daSTi heye chate "asata vicAra kema Ave che? kahe, cAlu kriyAmAM mana tRSNa" eTale ke (pitAnI jIvana) sthitimAM thAke che, manane rasa ocho thaI jAya che, eTale kAraNabhUta sAdhanothI adhika viSayanI tRSNA bIjI trIjI vastuno rasa manane emAM tANI svabhAve karIne pravartatI nathI, kemake (A jAya che. dA. ta. navakAravALI gaNatA che, tyAM daSTima) viziSTa zuddhi prApta thaI che. ne te keIe bAraNuM ughADyuM, te jhaTa mane tyAM jAya asat tRSNAnA abhAvathI tevA prakAranuM (mananuM) che ke teNe bAraNuM UghADayuM? mana kema gayuM? paribhramaNa nahi hovAne lIdhe sarvatra arthAt kahe, navakAra gaNavAmAM mane kAMIka thAkayuM, vyApakapaNe sukhAsana sthira ja rahe che. manane rasa ocho thaye, eTale bIjI trIjI vivecana :vastune rasa caDI beTho, ne manane emAM tANI have ahIM AsananI sthitA zAthI hoya gayuM. je mana thAkayuM na hota, khUba saskRtimAM che te batAvavA kahe che ke A balA dRSTi hata, ane navakArane 2 javalaMta hita, tA AtmAmAM AvyethI jIvane svabhAve karIne mana emAM lIna heta, taraboLa heta. bIjI daSTimAM kriyAne uga TALe eTale kriyAne asata tRSNA thatI nathI. rasa joradAra rahyo, tethI have trIjI daSTimAM mana asata tRSNa 3 prakAre emAM evuM caeNryuM ke e bIje taNAI jAya u0-(1) sthiti-sAdhanathI adhikanI tRSNA. nahi. manane bIje kSepa-pheMkAmaNa na thaya. (2) puNyAInI sthitithI adhikanI tRNa. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282]. rgadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 (3) pitAnI lAyakAtathI adhikanI tRSNA samajavA de? te sedA karyo gumAvatA gayA, e asAra tRSNA kahevAya. te aMte tArAja thaI gayA. A jIvanamAM pitAnI jIvana sthitimAM sAdhanabhata bajAranI sthiti. sAmagrInI tRSNA e asanI tRSNA "sata- , (2) ema jIvanamAM puSpAInI sthitithI tRSNA" kahevAya. te uparAMtanI vastunI tRSNa e adhikanI tRSNArUpa asat tRSNA karavAmAM asanI tRSNA "asaMta tRSNa" kahevAya. kevuM mahA adhaHpatana? ke dA. ta. subhUma praha-jIvana-sthitimAM sAdhanabhUta sAmagrI cakravatIne ahIMnA jaMbudvIpanA bharatanA cha eTale? khaMDanI ThakurAInuM puNya hatuM, paraMtu eNe lazkara u0-eTale e ja ke dA. ta. pitAnI madhyama vagere sAmagrI ane sevAmAM 16000 yakSa hovAnA sthiti hoya te e sthiti nabhAvavA sAdhanabhUta vizvAse dhAtakI khaMDanA bhAratanA cha khaMDa para sAmagrI tarIke madhyama kamANI joIe, madhyama cakavatIpaNuM jamAvavAnI asat tRSNA karI; paheraveza madhyamarAcaracIluM,madhyama-mitrasnehI- tA. che te pariNAma? lavaNa samudra parathI enuM vimAna varga, bahAramAM madhyama satkAra-sanmAna-pratiSThA khabhe uMcakIne jatA seLa hajAra yakSemAMnA vagere joIe. enAthI adhikanI tRSNA rAkhe te 2darekane ekI sAthe ekasarakho vicAra Avyo e asat tRSNA kahevAya. lalATa sADA traNa ke "huM ekalo mAre khabhe khaseDI lauM te za. AMgaLanuM hoya ane lhArA cAra AMgaLanA vAMdho AvavAne hate?' ema kahI ekI sAthe lalATavALA jeTalA kare, e keTaluM vyAjabI ? saue khabhe khaseDI letAM subhUmanuM vimAna evI asat tRSNAthI vaLe ? maLavAna subhUma tathA lhAva lazkara sAthe paDyuM dariyAmAM, pitAnA puNyAnusAra, paNa ethI adhika jhaMkhavA te TheTha taLiye jaI beThuM ! eka subhUmanI asat chatAM na maLe eTale haiyuM baLavAnuM maLyuM ! tRSNAnA pApe sau DUbI maryA. A puNyanI sthiti. haiyAnI zAMti gaI ! hanAmano tAMdaLajo :- haiyAne zAMti te ja rahe ke pitAnI ema, pitAnA sthAnanI sthiti karatAM adhipuNyAInI sthiti mApIne IchA kare. kanI tRSNA kare, te ya e asat tRSNAmAM mare. te sthiti" eTale jIvanamAM bajAranI sthiti. dA. ta. eka zeThanI pagacaMpI karanAre hajAma pitAnI puNyAInI sthiti,potAnA sthAnanI sthiti. jue che ke zeThanI AgaLa dalAla ADatiyA ne pitAnI lAyakAtanI sthiti anusAra tRSNA vagere AvIne bajAranI vAta kare enA para rAkhe e sat tRNA. keTalAya saTeriyA ke vepArI zeTha vepAra karI khUba kamAya che, tethI hajAma A bhUlyA, bajAramAM bhAva paDatA cAlyA, paraMtu zeThane vAraMvAra kahe "zeTha sAheba ! mane ya bhAva vadhavAnI AzAmAM bajAranI sthiti jovI A vepAra karAve ne ?" zeTha kahe "bhAI ! bhUlyA, te aMte mahAnukasAnamAM UtaryA! ema tAruM kAma nahi" hajAmane aMte abhimAna keTalAke eka sodAmAM gumAvyuM, bIjAmAM gumAvyuM. AvyuM te zeThane kahe "te zeTha! tame na karAve trIjAmAM gumAvyuM, have te samajI javuM joItuM te kAMI nahi, ema te mane AvaDe che. vepAra hatuM ke "hAlamAM mArA mATe bajAramAM ana- karI batAvIza." kuLatA nathI, te have bacelI mUDI laI ghare zeThe joyuM ke "A bicAre pitAnuM sthAna besI jAuM, paraMtu asat tRSNA ema zAnuM samajyA vinA huM abhimAna kare che, te eka Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asat tRSNA tyAjya vAra ene edhapATha Apu'. pachI khAnagImAM 2-3 dalAlane vAta karI rAkhI. eka rAte hajAmanA sAMbhaLatAM dalAleA zeThane kahe, zeTha sAheba! duzmananu lazkara caDI Ave che, teA tAMdaLajAnI bhAjInA bhAva vadhI jaze.' zeTha kahe, ema ? te te enI kharIdI karI laI e.' hAma sAMbhaLIne vicAre che ke zeTha kharIdI karI le e pahelAM huM ja khAranA badhA tAMdaLajo hAtha karI lauM.' khasa, khIjI savAre hajAme peAtAnI badhI mUDI rUA. 2000] lagAvI tAMdaLajo kharIdI lIdhA, oraDo bharyAM. rAha jue che, ' AvyuM lazkara ? ' rAtanA zeThane pUche zeTha sAheba ! duzmananu lazkaraDAne keTale AvyuM? koi samAcAra,che ?' zeTha kahe * taiyArImAM che.' khIjI rAte paNa eja savAlajavAkha. trIjI rAte hajAme pUchatAM zeTha kahe bhAI ! ahInA rAjAe divAnane mokalI sa`dhi karI lIdhI, tethI duzmananuM lazkara pAchu pharI gayuM.' patyuM ? have hajAma zuM kare ? jeTalA paisA ace eTalA sahI ema karI bajAramAM jaI vepArIone tAMdaLajo sastA bhAve kharIddI levA mAgaNI kare che. vepArIe mAla jovA AvyA, hajAme jyAM AraDo khAlye, te dudha dudha ! tAMdaLajo bagaDI gayele. vepArIe hajAmanI mazkarI kare che,- khaDA heAziyAra vepArI !' hajAme zeTha pAse jai poka mUkI zeTha sAheba !' marI gayA. tAMdaLajAmAM mArI e hAra rUpiyAnI badhI mUDI khalAsa!' zeTha kahe tane hu kahetA hatA tAru kAma nahi, tAruM sthAna samajyA vinA doDayo, tane pATha bhaNAvavA A tAkaDA goThavelA. have zikhAmaNu maLI ? zeTha yALu hatA, * bicAro garIba mANasa mArA zabda bhUlA paDayo, mATe mAre daMDa bharavA joie, ema manemana vicArI hajAmane kahe "phikara na karIza. laI jaje rU. 2000" A jIvanamAM peAtAnA sthAnanI [ 283 sthitinI vicAraNA thaI. sthiti uparAMtanI tRSNA nahi karavI. (3) have jIvanamAM potAnI lAyakAtanI sthiti uparAMtanI tRSNA kare te te paNa sthitimAM hatA ane prajApAla rAjAe potAnI asata tRSNA che. zrIpAlakumAra jyAre koDhiyAnI kanyA mayaNAsu MdarI para gusse bharAi zrIpAlane kahe tAre kanyA joie che ne ? le, A mArI kanyA. mayaNAsu darIne lai jA, paraNI leje,' e vakhate zrIpAla peAtAnI e vakhatanI lAyakAtanI sthiti vicArI kahe che 'mahArAjA ! A kAga kATe metInI kaDI bAMdhavAnI rahevA dyo. huM kADhiyA kAgaDA jevA, A metInI mALA jevI apsarAzI kanyAne lAyaka nathI. koI dAsI-kanyA hAya te Ape. nahi Ape to ya ame mahAra kahezuM prajApAla mahArAjA kharekharA ekavacanI ane mahAna dAnavIra.' zrIpALanuM A kathana peAtAnI lAyakAtanI sthiti pramANenuM gaNAya.eNe mayaNAsu darI levAno inkAra karyAM e asat tRSNA nahi heAvAne lIdhe karyAM. siMhaguphAvAsI muni sthUlabhadramunipu'gavanA cALA karavA vezyAne tyAM cAmAsuM rahevA gayA, e asat tRSNAne AbhArI hatuM, kemake gurue kahyuM hatu e caiAgyatA mAtra sthUlabhadramuninI, khIjAnI nahi;' eTale siMhaguphAvAsI muni peAtAnI lAyakAta uparAMta kAma karavAnI tRSNAvALA banyA hatA, te pariNAma kevuMka khataranAka AvyuM! ApaNe ApaNI jAta mATe jovAnu` che ke ApaNe ApaNI puNya I-sthAna-lAyakAta vagerenI sthiti uparAMtanI teA tRSNAe nathI karatA ne ? jo asat tRSNAe karatA hoI e tA trIjI alAddaSTimAM nahiM avAya, samyaktva pahelAMnI A mitrAdi cAra dRSTie che, emAM jo asat tRSNAo na hovI joie, Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 te asat tRSNae rAkhIne samyaktvane pheke chuM emAM mAruM ja mAMDa pUruM thAya che." e te rAkhI zakAya? jinekta tatva-zraddhArUpa samya- tyAM eka udAra ane vidyAdAnanuM bahu mUlya kRtvamAM AvavA pUrve keTakeTaluM joIe? e samajanAra gRhastha hAjara hatuM, eNe kapilane A parathI khyAlamAM Ave evuM che. kahI dIdhuM "bhAI ja jamavAnuM mAre tyAM mazInA paMDitanI asata tRSNA tyAga- rAkhaje, tuM ahIM nirAMte vidyAbhyAsa kara, - kAzI hiMdu vizvavidyAlayamAM prophesaronA eTale kapila tyAM rahI bhaNe che. pagAra moTA, ne paMDitenA pagAra nAnA te zuM A? brAhmaNa paMDite bhaNAvatA te eka bujharga paMDitane laI paMDita-maMDaLI pagAra vidyArthI pAsethI bhaNAvavAne pagAra nahi vadhArA mATe paMDita mAlaviyAjI pAse gaI levAne, ane pitAnuM gujarAna dakSiNA mAgIne bujharga paMDita mAlaviyAjIne kahe, "jao calAvavAnuM, ema karatA; kemake emane evI paMDita jasAba ! A tame mane te pagAramAM asat tRSNAo nahatI. Aje asat tRSNAeTalA badhA rUpiyA Ape che ke mArA khobAmAM e vadhI gaI, te vidyAnA vecANa thAya che! mAtA nathI, tethI kapaDAmAM levA paDe che, ane ne emAMya vaLI zikSake pagAra pUre levA chatAM mahine rUpiyA khAtAM khAtAM vadhI paDe che, te pUruM bhaNAvatA nathI, te vidyArthIone vadhArAvidyAthIone kapaDAM, pustaka, dUdha vagere mATe mAM Tayuzana kalAsane kharca karavo paDe che. A vaheMcI devA paDe che. eTale mAre te pagAra sudhArele yuga? ke bagaDele yuga? vadhArAnI jarUra nathI, paraMtu A bIjA paMDite trIjI daSTimAM asat tRSNAo na UThavAnuM bALabacAvALA. eTale emane cAla pagArathI kAraNa keI bhaya vagere nahi ke vadhu paDatI puruM thatuM nathI, tethI Ape emane pagAra tRSNA karI deDavA jaIza te mAra khAIza!" vadhArI ApavA joIe.' nA, A bhaya nahi, kintu sahaja bujharga paMDitane ke asat tRSNAne svabhAvathI ja asat tRNue UThe nahi. A tyAga ! pagAramAMthI rUpiyA vadhatA, te vidyAthI. dRSTine badha-prakAza ja e vikasita che ke ene vaheMcI detA. ahIM pUrvane kALa yAda asat tRSNAo UThe ja nahi Ave che. pUrve vidyA vecAtI nahotI, gurane pra-- ahI bedhanI vikasitatA zuM che? tyAM vidyAthIo bhaNavA jAya, ne guru maphata u0- zAstrakAra kahe che - bhaNAvatA, ane pitAnuM gujarAna dakSiNA mAgI aMtaranA bhAvanI viziSTa zuddhi e lAvIne calAvatA. baMdhanI vikasitatA che. kapilakevaLInA jIvanamAM Ave che. kapila dhyAnamAM rahe, A bhAvanI viziSTazuddhi kevaLa pite brAhmaNa paMDitanA putra hatA. bApa marI sArI bhAvanA karavA mAtrathI nathI AvI, kintu gayA pachI enI pratye ISaLa bIjA paMDite pUrvanI be dRSTimAM ahiMsAdi pAMca yamanI kapilane bhaNAvavAnI nA pADe che, tethI e tathA zaucAdi pAMca niyamonI sAdhanA karI che, mAtAnA kahevAthI bIje gAma bApanA mitra uparAMta pAMca gabIje (1) jinopAsanA, (2) paMDitane tyAM bhaNavA jAya che. e paMDita ane AcAryAdiupAsanA, (3) zAstro pAsanA sAdhI che, oLakhIne kahe che, "bhAI ! sukhe ahIM rahe, (4) abhigraha laI enuM pAlana karyuM che, temaja tane bhaNuMvIza; paraMtu tane bhaNavA samaya keTale (5) saMsAra pratye sahaja uga-napharata keLavI che. rahane? kemake huM pote ja dakSiNa mAgI lAvuM ItyAdi ItyAdi sakyi sAdhanAo karI che, tyAre Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattva-vikAsa 1 ahI' trIjI sRSTimAM AvatAM aMtarAtmAnA bhAva zuddha nirmALa anyA che. AvI bhAvazuddhinA lIdhe ahI trIjI dRSTimAM asat tRSNAe UThatI nathI. e samaje che ke anAdinI eghadraSTinA bhavAbhina'dIpaNAmAM asat tRSNAe icchAe anaMtI karI, kapALa koDiyA jeTaluM ne roTale mAMDa kamAi zakatA evA kIDIpati chatAM paNa lAlasA karoDapati thavAnI rAkhelI ! koI asat tRSNAomAM pAra vinAnA anatha vahArelA ! kayAreka prANa paNa gumAvelA ! have cegaSTinA prakAza maLyA te e mUDha cAle kema calAya ? ane jaDanI tRSNAethI jIvavu bhalu ya zuM thAya ?' ema karI sat tRSNAe paNa DaratAM DaratAM karatA hoya tyAM asat tRSNA teA kareja zAnA? pra- sat tRSNAmAM DaravAnu' zuM? u- sat tRSNAo paNa jagatanA padArthAnI thAya che ne ? ane jagata sAthenA sabaMdha AtmA ane paramAtmA sAthenA saMbadhamAM vighnabhUta che. jagata sAthenA saMdha kApyA vinA AtmA pragati na karI zake, asat tRSNAomAM satyAnAza: asat tRSNAoneA keDA paDatA mUko eTale jagata sAthenA amuka sabaMdhe kapAyA. asat tRSNAe mATe te e samaje che ke * 285 6 karA eTalI mananI zakti haNAya che, sattva haNAya che, mana ni`La bane che.' so rUpiyAnI neTa paDI gai, * kayAM paDI gaI ? pAchI maLaze ke nahi? AjanA dhebI kevA hajAma ke gajavAne kANuM pADI nAkhyu ?....' vagere vicAra niSphaLa che, niSphaLa vicAramAM sattva haNAya che. sattva haNAyuM eTale pachI bIjA kAmeAmAM ya bhalIvAra na Ave. sattvanuM mATu' mUlya che. brahmacanI navavADa kema mUkI che ? ekeka nava vADanuM pAlana karatA cAlA eTale sattvanA vikAsa thAya, bhaMga karo to sattva haNAya. - are! sattva kacAM sudhI vikasAvavAnu che ? zAstra kahyuM koI paNa vratane, khAsa karIne brahmacarya vratane, atikrama paNa nahi thavA detA. te koI paNa pApanI cAra kakSA heAya che, (1) atikrama, (2) vyatikrama, (3) aticAra, (4) anAcAra. (2) vyatikrama eTale e mATe pagalu` maMDAya. (3) aticAra eTale tyAMthI AgaLa vadhIne TheTha pApanuM sIdhuM AcaraNa karavAnI pUrvI kSaNa sudhI pahoMcI javAya te. (4) anAcAra eTale pApanuM AcaraNa. dA. ta. rAtribhojana karuM evA vicAra vastu siddha thaI zakatI nathI, ane (2) mana enI citAmAM mAduM paDe che, (3) sArI bhAvanAo sAru tattvaciMtana vagere gumAve che, ne (4) dhama kriyA vakhate ya A asat tRSNAonI pAchaLanI citA dharma kriyAne ya asthira banAvI de che ! (5) vaLI asat tRSNAnI pAchaLanI ciMtA vicAra e niSphaLa vicAro che; ane AjanA mAnasa zAstrIe, kahe che. jeTalA niSphaLa vicAra asata tRSNAonAM nukasAna :- (1) asatAve te atikrama. e mATe pagaluM mAMDe e vyatikrama. bhANA para bese ne TheTha koLiyA mAM sudhI lAve e aticAra, ane meAMmAM mUke te anAcAra. AmAM atikramanI jaina zAstrA jue maryAdA kevIka batAve che! jAte rAtribhojanane vicAra na karyAM, paraMtu rAtribhojana cAleA jamavA ! mATe keI AmaMtre che. tyAM je nA na pADI ke ' mAre rAtre nathI jamavuM' ! ' tA tyAM paNa atikrama doSa lAgyA. (1) atikrama eTale 'huM pApa karu' evA vicAra Ave te. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 286 ] [[gidaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 ema, sAme parastrI che, "huM jouM" e enA zabdAdimAM ni:satva mana saheje vicAra AvyuM te atikama doSa lAge. pachI taNAI jAya, ne tethI brahmacaryane bhAMga lAge. e tarapha pravRtti mAMDI e vyatikrama jovAnI Ama, ISTa zabda-rUpAdinI rAgabharI vicApUrvekSaNa sudhI pahoMce te aticAra; ane jue NAmAM brahmacarya bhaMganAM bIja paDelAM che. tethI te anAcAra, zAne anAcAra? parastrI-darzananA evI vicAraNAne brahmacaryane atikramajJAnIo pApane, arthAt AMkhanA durAcAra-pApane kahe e sahaja che. enuM mULa kAraNe A anAcAra, barAbara yAda rAkhI levAnuM. sAmAnya bAbatamAM tyAre brahmacarya age zAtre tyAM sudhI kahyuM- paNa mana para aMkuza na rAkhatAM, saddA vA nA dhA sALaM vicAra I manane DhIluM banAvavAmAM ne niraMkuza medujarAta veramaLe kutte pe | yatheccha pravartAvA devAmAM mananuM satva haNAya A che; ane ene paDagho sarvatra paDe che, eTale arthAt zabda-rUpa-rasa-gaMdha-sparzanI rAga niHsatva baneluM mana bIje paNa asata dveSabharI vicAraNA e brahmacaryane atikama li vicAramAM paDI jAya che. che mAtra vicAraNAnuM Ama, te pachI enI ** eTale ja ahIM trIjI dRSTimAM asata vAta ne enA bhegavaTA, uparAMta enI prazaMsA- tRSNAone tyAga hovAnuM kahyuM. AtmAmAM anumodanA e keTalA deSamAM jAya? mAtra evI viziSTa zuddhi UbhI thaI che ke mana strInA ja zabda-rUpAdinI A vAta nathI. te sAtvika banyuM che. tethI potAnI sthiti anu. sivAyanA paNa, bIjA game te zabda-pAdinI sAramAM ja mana pravarte che; rithati uparAMtamAM pravicAraNA yAne rAgabharI vicAraNA e paNa mana jatuM nathI. e samaje che ke, brahmacaryane atikrama doSa che. pUche- eka te ati lobha kare, bahu tRSNae pra-game te zabdAdinI rAgabharI vicAraNAne rAkhavI, e AtmAne bhavamAM bhaTakAvanArA ane brahmacaryane zo saMbaMdha, te ene che temaja brahmacaryane atikama kahyo? dA. ta. kapaDuM bIjuM e, ke jema bajAramAM nANAM eTale sAra: lAguM, meTa2 sArI lAgI, emAM brahma mAla maLe. ema aDI bhavanA bajAramAM ApaNuM caryane ze bhAge lAge? puNya jeTale mAla maLe. vadhu paDatA valakhA u0-paheluM te e samaje ke anaMtajJAnInuM mAravA nakAmA che. mATe asat tRSNAo, A vacana che, eTale emaNe jJAnamAM joyuM te ja kahyuM che, mATe e e pramANe ja che. bIjI ema samajathI ene asat tRSNAo vAta e che ke zabda-rUpAdinI rAgabharI vicAraNa e brahmacarya-bhaMga taraphanuM pagaluM che, svabhAve UDatI nathI, kemake ene gadaSTine badha-prakAza e maLavAthI ane yama-niyama prayANa che; kemake AdinA pAlanathI AtmAmAM nirmaLatA AvI zabdAdinI rAgabharI vicAraNAmAM mananuM che, ne e vadhatI cAlI che. satva haNAya che. yogadaSTino vikAsa thAya tyAre AtmAmAM pachI niHsatva baneluM mana strInA zabda- zuddhi vadhatI Ave; zuddhi vadhe ema zAMtatA rUpAdi sAme TakI zake nahi. AvatI jAya, nispRhatA AvatI jAya; ne e na karavI." Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asat tRSNA kema aTake ? : Ama 150 varSa kema jIvye ? ] www vadhatI jAya, eTale saheje svAbhAvika rIte asat tRSNAo UThe nahi. paradezanA * Poise and Power ' nAmanA pustakamAM AtmAmAM zAMtatA ane zakti kema vadhe e mATe lakhyu che ke tame vicAranu kAMI sAru phaLa na Ave evA vicAra karo ja ( TIkA )-'atarApUrvaka' eTale AkuLa vyAkuLa thayA vinA. * sava' sAmAnyathI madhu'. nahi, karaze. te manamAM azAMtatA ane nizuM? te ke 'gamana' derAsara vage2e tarapha, LatA vadhI jaze. athavA 'nRtyam' vaMdanAdi, 'praNidhAna-samAyukta' mananA samarpaNupUrNAMka, 'apAya0' dRSTi AdinA apAyanA tyAga zakhIne A batAve che ke jo asat tRSNAo kara tA manamAM azAMtatA-vihvaLatA-azuddhi vadhe. asat tRSNAnA abhAvanA A prabhAva paDe che ke AsananI sthiratA Ave che. je sukhA sane beThA kAma karo che emAM ca'caLatA na Ave. vAre vAre Asana badalavAnu thAya che, ghaDIkamAM palAMThI, pachI eka paga UMcA, pachI e nIce mUkIne khIjo paga UMcA, pAchA Teke, vaLI paga lAMbA-A badhI AsananI caMcaLatA asat tRSNAne AbhArI che. mananI sthiratA lAvavI hAya te| AsananI sthiratA lAvA; e lAvavI hAya te! asat tRSNAe 'dha kare, e karavA mATe aMtarAtmAmAM zuddhi vadhAratA jAo. viziSTa zuddhi viziSTa nirmAMLatA UbhI karI. etadevAha - (ma) varApUrva sarja, gamanaM kRtyameva vA / prnnidhaansmaayuktmavAyajJAtaH ||zA [ 287 ( gAthA)- madhu ja gamana athavA anuSThAna utAvaLa vinA (karavAnu) ane praNidhAna pUrvaka (tathA) dRSTiAdinA anatha ne tyAga rAkhIne (karavAnuM), atvarApUrvaka manAkulamityartha' : 'sarva' - saamaacena saphityArto 'gamana' revajAro, camevavA vanayi, praLidhAnasamAyukta-manaH praNidhAna puraHsaraM, avAyarihArataHdaranA cAcArena kA eja vAta kahe che,-- vivecana : ahIM asat tRSNAnA tyAga keTalA badhA AtmasAt karelA che ke emAM AtmAnI asat vRttie evI zAnta thaI gaI che ke ceAgasAdhanAmAM sukhAsane beThA pachI paga U McA nIcA karave, ke bhIMtane aDhelIne besavA javuM,.... vagerenuM mana thAya eya ene asad vRttirUpa dekhAya che, ne have zAMta viziSTa zuddha khanelA manamAM UThatI nathI eTale sukhAsane beTho te te beTho, evI sthiratA rahe che. prazAMta sAgaramAM tara MgA-mAjA na UchaLe, ema ahIM trIjI dRSTimAM AvelAnA zuddha-zAMta manamAM kAyika caMcaLatA nahi, paNa AsananI sthiratA hAya. cegasAdhanA sthira sukhAsane besIne kare. have kahe che,-sukhAsananI sthiratA mAtra besavAmAM ja nathI samajavAnI; kintu derAsara vagere tarapha cAlatA heAI e, ke deva-gurune vaMdanAdi karavAnA anuSThAna khajAvatA hAI e, badhu ja varA-utAvaLa-vyAkuLatA vinA calAya-karAya, dhIratAthI gamana, dhIratAthI vaMdanAdi karavA. aTapaTa jhaTapaTa hAMphaLAphAMphaLA cAlavu, e vihvaLatA che, asthiratA che, azAMtatA che. azAMtatA-vihvaLatAthI AvaradA vahelA pUrI thAya che, Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga-2 Araba 150 varSa zI rIte ja :- yAne mananuM kiyAmAM sthApana-samarpaNa te paheluM araba dezamAM eka 150 varSanI uMmaranA jarUrI che. vANiyo se-sonI noTo gaNatAM mANasane peparavALAe pUchayuM tame ATaluM keTale badhe ekAkAra hoya che ! kAraNa, enuM badhuM lAMbuM zI rIte jIvI zakayA " eNe mana emAM sarvesarvA samarpita che. javAbamAM kahyuM ke "huM badhuM kAma zAMtithI kara dharmAnuSThAnamAM mana arpita na hoya, ekachuM. besuM-UThuM-cAluM kAMI kAma karyuM te badhuM kAra na hoya, te evAM anuSThAnathI AtmAmAM zAMtithI. kayAreya hAMphaLA phAMphaLo Akala bIja na paDe, sArA saMskAra UbhA na thAya. vyAkala ne Are utAvaLa thavAnI vAta nahi. mana samarpita ekAkAra hoya te saMskAranA badhuM dhIrajathI zAMtithI karavAnuM, tethI mArA UMDA mULiyAM nakhAya. zvAsozvAsa niyamita ane vyavasthita cAle che. dharmamAM mana kare te ja mana sthira thAya:kaI ajugate banAva bane te huM zAMtithI dharmakriyAmAM sthiratA arthAta mananI samajoyA karu, gusso nahi, bhaya nahi, vyAkuLatA pitatA kayAre Ave? mana emAM Thare te Ave. nahi. tethI ATaluM badhuM jIvI zake chuM." jIvanI kamanasIbI evI che ke jaDa pudgalamAM sthiratA kayAM kayAM jarUrI? ne pudgalanI kriyAmAM mana hajI haraze, paraMtu zuM A? mananI sthiratA. e sthiratA asat AtmAmAM ne AtmahitanI sAdhanAmAM mana tRSNAo paDatI mUke te Ave ne e Ave karatuM nathI, TADhaka anubhavatuM nathI ke "hAza! eTale AsananI paNa sthiratA Ave. sthiratA atyAre jaDa pudgalanA tApathI bacce." are! vinA dharma-kriyAo sArI rIte na thAya. sthiratA mana emAM khUMcatuM nathI. praveza paNa karatuM bahu agatyanI che, kemake vItarAgatA pUrve zukala nathI. eTale je AtmahitanI sAdhanAmAM mana dhyAnanI sthiratA lAvavI paDe che ne ene mokSa : karatuM hoya, mana TADhaka-ThaMDaka anubhavatuM hoya, pAmavA mATe Atma-pradezanI sthiratA arthAt zailezI karavAnI che. pachI e sthiratA mekSamAM te ja samajavuM ke eghadaSTi-pudgalAnaMdIpaNuM gayuM, ne yogadaSTi tathA AtmAnaMdIpaNuM AvyuM. kAyama rahevAnI. eTale ja mokSamAM anaMtajJAna, bAkI pudgalanA sukhane anubhava te, zAstra anaMtasukha, anaMtacAritra ane anaMtavIrya hovAnuM kahyuM. emAM anaMta cAritra zuM ? te kahe che, devasabhAnA pramukha-siMhAsane beThelA jJAnasAramAM lakhyuM ke cAritraM sthiratApa idrane jeTaluM thAya che, eTale ja viSTAnA kIDAne Atma pradezanI sthiratA e cAritra. tyAre je viSAmAM besavAmAM sukhAnubhava thAya che. paraMtu A sthiratAmAM javAnuM che, te pachI ene samyagdaSTi iMdrine aMtaramAM pudgalAnaMdIpaNuM - abhyAsa pahelethI joIe ke nahi? joIe ja bhavAbhinaMdIpaNuM nathI hotuM; tethI aMtara ne e mATe sukhAsana joIe; ane asat tallIna nathI. zuM? divya sukhasAdhanamAM iMdra tRSNAne abhAva joIe. | talIna nahi! tyAre vikAne koDe viSkAmAM eka nAnI mALA gaNe, ke prabhudarzana kare, talIna! e sukhAsane sthiratAthI kare. sukhAsane eTale sArAMza, asat tRSNAonA abhAvane A evI zarIra-mudrAthI ke pachI jemAM vAre vAre prabhAva che ke citta sAdhanAmAM Thare che devadarzanAdi heraphera na kare paDe. mALA pheravatAM ke navakAra athe gamanamAM temaja devavaMdanAdi-kRtyamAM gaNatAM asthiratA rahe te kriyAmAM mana jAme kare che, cittanAM praNidhAna pUrvaka e badhuM thAya nahi, praNidhAna thAya nahi. tyAre praNidhAna che. devadarzana vaMdanAdimAM cittanuM A praNidhAna Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asadarzanAdi apAya ] [ 289 jAmavAnuM eTalA mATe bane che ke dRSTi AdinA dharmaphatyamAM DoLiyAM ke vAtacItathI vighAtaka tane TALavAmAM Ave che. A eka keTaluM badhuM nukasAna ? mahatvanI vAta kahI... moTuM nukasAna A, ke jIvanI bhavAbhinaMdI sAdhanAmAM daSTi Adi apAyo na joIe. jevI dazA thAya. kemake bhavAbhinaMdI jIvane upAya e kAryanI puSTi kare. bhavane ja AnaMda, padgalika bAbatamAM bahu apAya kArya mAM vina kare, kAryamAM kSati rasa te zaramAzaramI vagerethI dharmakSetramAM ga pahoMcADe. hoya teya dharma jema tema patAve! rasa vinA daSTi Adi apAya eTale? kare, ane paugalika vAte bahu rasathI pUre! dRSTi eTale DALiyAM. "Adi padathI lAkha rUpiyAne dharma kare chaZ, DapheLiyAM, prastuta sivAyanI vAtacIte, prastutane bina- vAtacIte, AmAM meM ghAlyuM, temAM meM ghAlyuM, lagatuM bhASaNa, aprastuta vicAre, prastuta ....AvuM rasapUrvaka calAve, te bhavAbhinaMdIpaNuM egasAdhanAnI vacamAM bIjuM trIju kAma karavuM.. na AvavAne moTo bhaya che. A badhA gasAdhanA pratye apAya che. ' tyAre trIjI balAdaSTimAM AvelA e devadarzanAdi dharmasAdhanAthe nIkaLyA, rastAmAM sthira AsananI evI siddhi karI hoya che ke e game te game te vAtacIta karIe. athavA mAtra besavAmAM ja zuM, kaI paNa dharmasAdhanA ADI avaLI najara nAkhatA cAlIe; tema deva- karavAmAM sthiratA jALave che. are! dharmasAdhadarzana caityavaMdanAdi karatAM DAphoLiyAM mArIe, nArthe javA-AvavAmAM paNa sthiratA evI ke yA bIjAnA savAlanA uttaro ApIe ke vAte kaI asata tRSNA nahi, te raste cAlatAM ADuM karatA rahIe athavA vacamAM bIjI trIjI avaLuM jovAnuM nahi, vAte nahi, manamAM pravRtti karIe, e badhA apAya che. prastuta ADAavaLA vicAra nahi. mana paga nIce koI gamana ke dharmakRtyane kSati pahoMcADanAruM che, jIvajata na kacarAya e ja jovAmAM. ApaNAmAM cagavyAghAta karanAra che; kemake manane bIje laI A trIjI daSTine bodha-prakAza AvyuM che ke gayA vinA e DApheLiyAM, vAtacIte, aprastuta kema e AnA parathI mApI zakAya. ApaNuM bhASaNa. anya pravRti vagere bane nahi ane e dila bIjI trIjI vAte mATe dharAI gayeluM laI gayA eTale mana prastuta legamAMthI khasyuM, prastutamAM mananuM praNidhAna tUTyuM, mananI ekA hoya; kahe ke have ene rasa ja UDI gaye hoya; ne tethI dareke dareka dharma-kRtyamAM mananI gratA-ekAkAratA tUTI, mananI samapitatA tUTI. sthiratA akhaMDa cAle. praNidhAnamAM rasa (interest) paNa samAviSTa che; eTale dA. ta. caityavaMdana karIe chIe te tyAre jo sthira manathI dharmasAdhanA thAya caityavaMdanamAM jema mana lagAvavuM joIe e to ja enA saMskAra UMDA paDe. jarUrI che, ema caityavaMdanano manane atyaMta - trIjI daSTimAM A (1) "Asana"gAMganI rasa joIe e paNa jarUrI che. rasa e ke vAta thaI. have (2) "zuzraSA" guNanI vAta. bIjA kazAne rasa manane emAM tANI na jAya. ekeka daSTimAM yama-niyama vagere 8gAMgamAMthI have jo vacamAM daSTi bIje laI jaIe, DApheLiyAM ekeka gAMga Ave che. tema adveSa-jijJAsA.. mArIe, ke bIjI trIjI vAta karIe to ene vagere 8 guNamAMthI ekeka guNa Ave che. e artha e thaye ke emAM bIjAne ne bIju hisAbe trIjI daSTimAM gAMga "AsananI vAta jevAne rasa Ubhe che. tyAM manamAM caityavaMdana karyA pachI have guNa "zuzraSA"nI vicAraNA rasa khUTe eTale mananuM praNidhAna gayuM. karavAnI che. 37 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ] gadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 (2) zuzraSA sAMbhaLavAnI tAlAvelI jAge, arthAt tavazuzraSA (TIkA) uktaM darzanam / asyaiva zuzrUSAmAha thAya tyAre. tethI ahIM trIjI daSTine guNa tatva-zuzruSA" kahyo. (mala) kAntakAntAsametasya tatva "zuzraSA eTale tatva sAMbhaLavAnI divyageyazrutau yathA / tatparatA-tAlAvelI. e kevI hoya e ahI pUna mati sujhaSA, yuvAnanA daSTAntathI batAve che - tathA'syAM tatvagocarA // 52 // yuvAna mANasa haya, ane mane rama priya tamAthI parivarelA hoya, (AjIvikAdinI ciMtA (TI-)4ttAnsAsameca manIpreya- nahi e nizcitta sukhI heya), ene devatAI tamattA , ricayazrata vathA narfo - nira-gaMdharvanA madhurAM gIta sAMbhaLavAnI jema zrAvinca, jUno-vacArathI, mata zuzrava- tatparatA hoya, sAMbhaLavAne bhAre rasa hoyathoDupichI tova, tathA tyAM doDha vyava- lagana hoya, e rasa-evI lagana, evI sthita rataH taravarA -taravaricaitra subruva tatparatA-tAlAvelI, A trIjI daSTimAM AvelAne mavati vara che tatva sAMbhaLavAnI heya. Aja sudhI dunyavI vAta sAMbhaLavAnI lagana rahetI, have AtmAmAM evI (artha)- darzananI vAta karI. Ane ja vizaddhi thaI AvI che ke e lagana meLI paDI zuzraSA" guNa varNave che. jAya che, evI dunyavI vAte nIrasa lAge che, ane gAthArtha - marama patnIthI parivarelA tatvanI vAto samaya lAge che, eTale e ane divya gIta sAMbhaLavAmAM yuvAnane jevI sAMbhaLavA mana talase che. zazraSA (sAMbhaLavAnI tIvra lagana) hoya, te uttarottara gaSTi prApta thatAM ke ke pramANe A (daSTimAM) tattva saMbadhI (zuSA zuddha vikAsa thato Ave che e jovA jevuM che. hoya che.) pUrve iMdriyonA viSayane rasa hato, have Atma(TIkArtha)- 'kAntakAntAsameta' - suMdara hitene rasa jAge che, eTale pUrve zrotrendriyane priyatamAthI yuktane, "divyageya-zravaNamAM"-- viSayenuM sAMbhaLavA khaNaja rahetI; kaho ke kiMnarAdinA gIta sAMbhaLavAmAM, jevI rIte idrinA durupayoga tarapha manane jhoka rahe, yuvAnane =uMmaramAM AvelAne, thAya che, "zuzraSA" have indriyanA sadupayoga tarapha jhoka rahe che. = sAMbhaLavAnI IcchA, (zuM sAMbhaLavAnI to ke, tethI zregendriyane tanuM sAMbhaLavAnI khaNuja te viSayanuM ja; tevI rIte A dRSTimAM rahelA rahe che, kayAM jAuM? kayAM tavazravaNa maLe?' A sata puruSane tattva-viSayanI ja zuzraSA thAya che. tattva-zuzraSA amuka ja samaye hoya ema nahi, vivecana- paNa satata kAyama rahyA kare. bIjI duSTimAM tatva jijJAsA thayelI, paraMtu zuzraSA pAtALakUvAnI sera tava jANavAnI icchA rAkhIne gharamAM besI rahe (TIdA) phu vaivamUlyAte tattva jANavA na maLe. e mATe te guru pAse jaI sAMbhaLavuM paDe; paraMtu e sAMbhaLavA (4) vAdhamotA , guru pAse jAya kayAre? te ke pitAne tava sivAyA sAta matA | Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iita dha3 || zuzruSA : patAlamera ] [ ra01 abhAve'syAH zrutaM vyartha jIvanabhara rahyA kare, ane be jIvanabhara maLyA kare. masirAvanikUpavat // 53 // tyAre je jamInamAM sera kayAM che e jANa(TA) ghoghAmatroto-vAghoghavAtha kArI nahotI ane jyAM tyAM kUve to khodho, jaiva kuzravA, ritaratunyA-vagAkSathatI . paraMtu aMdaramAM pANInI sera na maLI, te kUve. pataya satAM mata-munInAmida mareDA khodyo na badyA barAbara che, kUve chedavAnI suzruSAvAda, umiyA zrad cartha zrama | kiyA zramamAtra banI ! kahe ke mahenata mAthe variyAda nirAvariSavA ativana paDI; kemake kU davAnuM prayojana pANI pRthivyAM pavanane atatvanAvAtta jajallA- meLavavAnuM hatuM te siddha na thayuM. evA pANI vinAnA kUvAne leka paNa nakAme ja gaNe che. ema ahIM jene zuzraSA arthAt tatva (TIkA-) A (zuSA) AvA prakAranI jANavA-sAMbhaLavAnI tatparatA nathI, kazI tAlAhoya che, te kahe che, velI nathI, ene tattva saMbhaLAvyuM, te tethI (gAthArtha-) dharUpI pANInI sera-tulya ene tavadha nahi thAya. eTale enI zravaNaA zuzraSA munione ISTa che. A zuzraSAnA kriyA e AyAsa mAtra thaIzramamAtra banIne abhAvamAM zrata (sAMbhaLavuM) vyartha che, AyAsa mAtra karAvanAruM che. jema (pANInI) sera sArAMza, zuzraSA pAtAlameranI mAphaka avadhya vinAnI pRthvImAM kUve kheda (e) kUve nahi, bIja samAna che. bIja "avadhya" eTale vadhya pAdavA barAbara che, kemake (pANI nIkaLavA rUpI) nahi niSphaLa nahi, paNa avazya phaLa-pAka pedA phaLavALuM nathI. karanAruM. zuzraSAnuM phaLa zravaNa dvArA tatvabodha vivecana : thAya e che. vaLI e bIja akSaya che arthAt have A tattvazuzraSA satata kAyama hoya te kSaya nahi pAmanAruM, paraMtu avinAzI eTale zenI jema? e batAvavA pAtALa-saravALA ke kAyama UbhuM rahenAruM che. pAtAlazera akSaya kUvAnuM dRSTAnta kahe che. hoya che ne ? evI sera satata vahyA ja karapAtAlamera jevI zuzraSA : nArI, tethI satata pANI maLyA ja kare. ema jamInanI aMdaramAM nIce pAtALamAM keTalIka mI, A akSaya zuzraSA avinAzI bIja jevI, jagAe pANInI sera vahetI hoya che. have jANa jemAMthI satata phaLapAkarUpe tattvabedha maLyA kAranA mArgadarzanathI jamInamAM cekasa jagAe kUve kheDyo hoya, te aMdaramAM UMDANamAM zukrUSA satata kema cAle? pANInI pAtALasera maLe che, ne e seramAMthI A tatva sAMbhaLavAnI IcchA-zuzraSA satata satata pANI vahyuM AvatuM hovAthI kuvAmAM kyAre cAle? pahelI gadaSTithI AtmAmAM pANI bharyuM bharyuM rahe che. ema ahIM pANInA hitavikAsa ane vizuddhi vadhAratA avAya, ane sthAne bodha che, ane seranA sthAne zuzraSA che. e hitakara tanI sAcI jijJAsA thAya tyAre. e zuzraSArUpI sera haiye satata vahetI hoya te eghadRSTimAM jijJAsAo ghaNI hatI, paraMtu emAMthI bodhajaLa satata vahyuM Ave che. zuzraSA te jaDa padArthonI, Atmahitakara nI nahi, Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 | [ gadara samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 Rossovowevousewisensooooooooooooooooooo kema jANe jIvanamAM enI kazI jarUra ja nahotI kUvA jevuM che. ke pAmara! tatvanuM zravaNa kare lAgatI! Aje paNa evA mANase che ke emane kare, ne pAme kazuM nahi! AtmAmAM tevI khAdhApIdhA vinA nathI cAlatuM, paisA vinA nirmaLatA na AvI hoya, mohanI malinatA nathI cAlatuM, sagAsnehIne saMbhALyA vinA nathI bharI paDI hoya, eTale bicAre zuM kare? cAlatuM, duniyAbharanuM jANyA vinA nathI tavanI jijJAsA ya nahi, ne zuzruSA ya nahi. cAlatuM, mAtra tattva jANyA vinA cAle che ! .. tava-zuzraSAne prabhAva kevI durdazA ! jenAthI AgAmI bhava sudharI jAya, evI tAraNahAra tatva-zuzraSAnI yAne (TI) ruhaiva tiramAtava jANavA-sAMbhaLavA-samajavAnI kazI tAlA. () tAmafpa mADacA, velI nathI! e AtmAnI evI azuddhi sUcave che, egadaSTinA bodhane abhAva sUcave che. zubhabhAvapravRttitaH / tatvazuzraSA na hoya, pachI koInI lAja zarame phalaM karmakSayAkhyaM syAt, muni mahArAjanA vyAkhyAnamAM gaye heya, tyAM parabodhanibandhanam // 54 // zravaNa kevuM kare? aMtaramAM tarava sAMbhaLavAnI jaanttejiI zamrurs arbhUkha ja nathI eTale ema dekhAya kharuM ke ' racAra- zuzraSAvA, krimilyo "sumamAsAMbhaLe che, paraMtu mana kayAMya rakhaDatuM hoya; eTale vyAkhyAnamAM kahevAtuM kazuM dhyAnamAM pravRttitaH-' tadbhAvasyaiva zubhatvAt 'phalaM krmle nahi. kSayAkhyaM syAt-' vacanaprAmANyena / etacca zuzruSA vinAnuM rAjAnuM kathAzravaNa - 'parabodhanibandhana"pradhAnabodhakAraNaM vacana-prAmA AvuM tattva sAMbhaLavA-samajavAnI tatparatA vAva bakA vinAnuM zravaNa, rAjAnuM nidrA lAvavA mATe (TIkArthI-ahIja Ane pratipakSa karAtA kathA-vArtAnA zravaNa jevuM che. rAjAne batAve che - UMgha na AvatI hoya eTale koIne kathA kahevA (gAthAtha-zravaNa na hoya te paNa zuzrabesADe, ne pite sUto sUte sAMbhaLe; paraMtu pAnA hovAmAM zubha bhAvanI pravRtti hovAthI kahI rAkhyuM hoya ke mane UMgha AvI jAya karmakSaya nAmanuM phaLa thAya che, (je) pradhAna eTale kathA kahevAnuM baMdha karavuM. AmAM thA bodhanuM kAraNuM (bane che.) sAMbhaLavAnI tAlAvelI nathI, kathAnI zaRSA (TIkAtha)-bhutAbhAvepi" arthAt (guru na nathI, te pachI kema sAMbhaLe che? kahe, UMgha maLavAthI) zravaNa na maLyuM hoya te zuzraSAnA lAvavA mATe sAMbhaLe che. ema tavaza8SA havAmAM zuM? te ke e zubha bhAvanI pravRtti vinAne mANasa vyAkhyAna kema sAMbhaLe che? che, kemake zuzraSAne bhAva pote ja zubha che. kaho zarama na toDavA, yA dhamI tarIkenI chAyA tethI karmakSayarUpI phaLa Ave che. kAraNa, emAM piSavA, ke pite gAmane AgevAna che te Agama pramANa che; zuzraSA e pradhAna bedhanuM mahArAjane sAruM lagADavA mATe vyAkhyAnamAM kAraNa bane che, emAM Agama pramANa che. Ave che ne sAMbhaLe che. AvuM tattvazuzraSA vivecana :vinAnuM zravaNa e pANInI pAtAlazera vinAnA pra-zuSAnuM phaLa zravaNa dvArA bodha thavAnuM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tendrazuzraSAne prabhAva ] [ 293 kahe che paraMtu (1) gurunA abhAve zravaNa na tApa kahe "te zuM evA kelAsanAthe A maLe te te zuzraSA niSphaLa ja gaI ne ? vaLI jagata para hayAta che?" (2) zravaNa na maLavAnuM hoya tyAM zukrUSA satata gautamasvAmI mahArAje tyAM tIrthakara bhagacAlu rAkhavAne artha paNa zo ? ne (3) vAna mahAvIra svAmInA arihaMta-ravarUpanuM, e ema satata cAlu na rAkhavAnI hoya, te bhagavAnanA 34 atizanuM, samavasaraNanuM, zuzraSA pAtAlanI mAphaka satata vahetI bhagavAnanA vANInA atizanuM.. vagere vagere kayAM rahI? evuM varNana karyuM ke tApase stabdha thaI gayA! u0-AnA khulAsA pra emanA haiyAmAM UlaTa jAgI ke "kyAre A (1) sagavazAt zravaNuM na maLe te paNa belatA-cAlatA kailAsanAthanAM darzana vaMdana karI emanI pAse tattva sAMbhaLIne pAvana thaIe!" zuzruSA e zubhabhAvanI pravRtti hovAthI enuM A tava sAMbhaLavAnI IcchA yAne tattva-zuzraSA phaLa karmakSaya che, te e viziSTa jJAnAvaraNAdi kane je kSaya arthAt kSepazama thAya, e che. keTalI badhI prabaLa ke e gautama svAmIjIne kahe pradhAna bedhanuM kAraNa paNa che; tethI karmakSaya A "amane hamaNAM ja emanI pAse laI cAle." ane pradhAnabadha A be phaLa hovAne lIdhe zrI gautama mahArAja kahe "AvA pApevezathI kahevAya ke zuzraSA niSphaLa nathI jatI. eTale na javAya. sAdhuvezamAM laI jauM.' pelA kahe "te amane hamaNAM ja sAdhu hRdayamAM ene satata vahetI rAkhavI joIe. banAvI laI cAle." emanA mAthe kezanI zuzraSAthI 1500 tApasa tayo :- jaTAjhUMDa hatI, dADhI mUchanA vALa paNa vadhI juo aSTApadajI para gaNadhara bhagavAna gayelA, gautama mahArAje enAM leca karAvI gAtamasvAmIjI mahArAja pitAnI labdhinA nAkhyA, sarvavirati sAmAyika pAMca mahAvrata baLe sUryanAM kiraNa jhAlI caDI gayA ! e cama vagere sAdhu-dharma sAdhujIvana samajAvI dIkSA kAra joI tyAM parvatanA 8 pagathiyAmAMthI 1lA ApI, khIranuM pAraNuM vaherI lAvI "akSaNarajA 3jA pagathiye 1-2-3 upavAsane tapa mahAnasa" labdhithI enAthI saunA pAtramAM tapI rahelA 1500 tApase e nIce UtaratA khIra bharI daI pAraNuM karavA besADayA ! gautamasvAmIjInA paga pakaDyA, vinave che, ahI tApasane tattva-zuzraSAnI Aga kevIkaprabhu! tame vidyAmaMtravALA che, amane upara * jAgI che! e juo. 500 tApase te tattvakailAsanAthanAM darzana karAve." zuzraSA paranA ciMtanamAM TheTha anAsakta yoga gAtama mahArAja pUche, "pahelAM e kahe - para caDI gayA! te khIra khAtAM khAtAM kevaLajJAna tamAre mauna kelAsanAthanAM darzana karavA pAmI gayA! bIjA pAMcase dUrathI prabhunuM samache? ke bolatA kailAsanAthanAM darzana vasaraNa ane enA para prabhune jotAM! ane trIjA pAMcaso samavasaraNanA pahele pagathiye upara te kailAsanAtha mauna ane sthira prabhunI madhura vANIne ivani sAMbhaLatAM tattvabeThelA che, tyAre belatA kailAsanAtha te Apa zuzraSA paranA ciMtanamAM anAsaktaga para caDI Nane mokSa-mAganA tattva saMbhaLAve, ne ApaNA kevaLajJAna pAmI gayA ! pUche - saMzonuM nirAkaraNa karI Ape." AmAM zuM ciMtavyuM haze? AvuM ja karavA che ? Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maH 294 1 [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 kAMIka - "cAle have jIvaMta kelAsanAtha maLa prabaLa dharmadhyAna eTale jemAM vacce vacce vAnA, tethI emanI pAse kevI suMdara tattvavANI tIvra ArtadhyAnanI dakhale na hoya. tyAre tIvra sAMbhaLavA maLaze ! ane tava sAMbhaLI tatvabodha tatvazuzraSA tatva sAMbhaLavAnI tIvra IcchAmaLe eTale te AMtarakSetra khulluM thaI gayuM. tamannA vagere zubha bhAva evuM prabaLa dharmapachI AtmAthI bhinna bahAranAnI sAthe ApaNe dhyAna lAve che ke ArtadhyAnamAM mana lagabhaga saMbaMdha?" AvuM ciMtavatAM anAsakta na jAya. kehinUra hIrA maLyA hoya pachI kAcanA bhAvamAM caDI gayA hoya e sahaja che. pachI TUkaDAmAM keNa mana ghAle? ema tAtvika padAkevaLajJAna thatAM zI vAra? thanA zubha ciMtana maLyA hoya tyAM A pra-kevaLajJAna to zukaladhyAna para maLe, ne dhyAnamAM mana keNa ghAle? ArtadhyAnanAM reNuM zukaladhyAna cauda pUrvAgata padArthanAM ciMtana para zA raDavAM? Ave, te ahIM tApasa evA ucca jJAna vinA prabaLa dharma dhyAnamAM A tAkAta che ke zI rIte zukaladhyAna pAmyA? zrutajJAna vagerenAM AvaraNo teDI nAkhe! ane u0-e ja tattvazaRSAno prabhAva che ke TheTha 14 "pUrva zAstra sudhInA padArthone baMdha zravaNa na maLe to paNa enAthI jJAnAvaraNa pragaTa karI de! gaNadharane tIrthaMkara prabhunA darzanAvaraNa-mehanIya karmane e kSaya-kSa zrImukhe tripadI" yAne mAtra traNa pada sAMbhapazama thAya che ke enAthI jJAna pharI UDe. LavA maLe che, ne emanAM zrutajJAnAvaraNa tUTIne bharata cakravatI' vagerenuM zuM 14 pUnA padArthane bedha pragaTa thaI jAya che! baneluM ? emane kazuM pUrvonuM jJAna nahotuM, ne enA para sUtro racI kADhe che! tyAM paNa traNa paraMtu zukaladhyAna emane avazya Avela. te padanA artha para mana kendrita thaI jAya che, e ja e kevaLajJAna pAmI gayelA! ne zukladhyAna pra prabaLa dharmadhyAna ja che. prabaLa dharma dhyAnathI pUrvagata padArthonA bedha vinA Ave nahi, jaMgI zratajJAnAvaraNa karmo tUTIne 14 pUne tethI mAnavuM ja paDe ke tApasane tatvazuzraSAnA padArtha-prakAza jhagamagI UThe che. pharaka eTale ke zubha bhAvathI karmakSaya thaye, arthAt tavazuzraSA gaNadhara mahArAjene pUrvene sUtrathI paNa bodha rUpI agnithI evA zrutajJAnAvaraNa karmo emaNe pragaTa thaI jAya che, tyAre AvA marudevA mAtA bALI nAkhyA ke emane caudapUrvakathita padA bharatacakavatI jevAne pUrvene mAtra arthathI thene bodha thaI gaye! te enA para zula- gata padArtha para zukaladhyAna lAge che ! jethI be pragaTI UThe che! ne e khurI UThelA pUrva dhyAna lAgyuM ! pachI tarata kSapakazreNi, vItarAgatA, ane kevaLaahIM samajI rAkhavAnuM che ke prabaLa dharma jJAna pragaTI jAya che! pUrvagata sUkSma padArthanA dhyAna vinA zukaladhyAna Ave nahi; kemake ciMtana vinA zukladhyAna Ave nahi, te vinA dharmadhyAnathI mana zubhamAM thulapaNe sthira thAya, kevaLajJAna thAya nahi. mATe marudevA mAtA jevAne pachI emAM AgaLa vadhatAM mana zubhamAM sUphama- kevaLajJAna AvyuM te zukaladhyAna para, ane e paNe sthira thAya. athavA kaho, pahelAM skUla dhyAne AvyuM te pUrvagata sUma padArthanA ciMtana padArthamAM sthira thAya, pachI sUphamamAM rithara para bhale sUtra nathI AvaDatA, paraMtu sUtrane thAya, ne sUkramamAM mana sthira eja zukladhyAna che. padArtha manamAM jaLahaLI UThaze; ne te prabaLa tIvra dharmadhyAnathI zrutajJAnAvaraNa karmone zubha dharma dhyAna che. nAza : mULa pAyAmAM, prabaLa dharmayAna AvavuM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIvra dharmadhyAnathI zrAvaNa-nAza ] [ 295 joIe; ne e Ave zubha bhAva para ne vizeSatA khyAlamAM Ave evI che. ahIM mahAna zubha bhAvanA para. puNyadaye jainakuLa maLyuM, devAdhideva maLyA, guru tavazaRSA yAne tava sAMbhaLavAnI tIvra maLyA, te ethI kevI suMdara AtmAnI karmanI abhilASA e paNa eka zubha bhAva che. pisA ane dharmanI oLakha maLI ! emAM guru meLavavAnI tRSNA, viSa bhogavavAnI lAlasA, mahArAje khAsa A samajAvyuM - keIne dabAvavAnI icchA, bIjAne hAni jIvane hAlatAM ne cAlatAM karma baMdhAya che, pahoMcADavA...vagerenI IcchA, e azubha bhAva ne karma tUTe che. dilamAM azubha bhAva Ave to che. enI sAme bhagavAnanI bhakti karavAnI pApakarma baMdhAya che, ne zubhanI sthiti tUTe che. abhilASA, gurunI sevA karavAnI abhilASA, zubha bhAva Ave te eka bAju puNya karma dayAdi dharma sAdhavAnI abhilASA, e jema baMdhAya, ne bIjI bAju azubha karma tUTe che. eka zabha bhAva che. tema ISTa dunyavI dhanamAla mAnava bhavanI eka viziSTa bakSIsa parivAra vagerenuM managamatuM sAMbhaLavAnI icchA, buddhi-zakti che. e maLI che to, keNa keTaluM kamAyA? kevA sukhasAdhana vasA e addhi-zaktine ahIM kAme lagADe. vyA?"... vagere, "duniyAnA bajAra kema cAle cAle tyAM sudhI keIpaNa samaye koIpaNa saMcAgache?." vagere vagere sAMbhaLavAnI IcchA e paristhitimAM mana na bagaDavA deze, manamAM azubha bhAva che. enI sAme bhagavAnanAM caritra azubha bhAva, kaSAyanA bhAva, pApanA bhAva na sAMbhaLavAnI ne tarava sAMbhaLavAnI IcchA e zubha lAvaze. sarva prakAranA saMga-paristhitimAM bhAva che. tyAre hajI tattva-zravaNa te karate azubha bhAva rokavA ane zubha bhAva kema kevA nathI, gAmaDAmAM paDyA hoya, vyAkhyAna tatva thaI zake enI kUneha enI AvaData vAparavA zravaNa na maLe, agara zaheramAM hoya paNa tamannA joIe, ane te pramANe zubha bhAva AjIvikAnI lethamAM vyAkhyAne na jaI zaka- keLavavA joIe. dA. ta. keIe jANI joIne vAthI tattva-zravaNa na pAmI zakti hoya, chatAM ApaNuM kArya bagADyuM, yA bahAramAM ApaNI dilamAM je tattvazreSA che, tatva-zravaNanI niMdA karI, tyAM zubha bhAva A lavAya ke tAlAvelI che, te eTale bhAva paNa eka "sa javA kamyavasa,-e sUtrAnusAra A mahAna zubha bhAva che; kemake dilane jhukAva jIva bicAre tevA mehanIya karmathI pIDAI arihaMta prabhu tarapha thaIne emanI vANI sAMbha- rahyo che ! mATe Ama bele-cAle che. prabhu ene LavAnI tamannA jAgI ! arihaMta tarapha jhukAva sadabuddhi Apo. bAkI mAre te AthI mArAM mAmulI cIja nathI, paNa adbhuta saMpatti che. azubhakarma-kacarA bhagavAIne ochA thaI rahyA zubhabhAva pravRttita: phalaM karmakSayAkhyuM che, te sAruM che." Ama vicArI sAmA jIva para bhAvadayAne zubha bhAvanI pravRttithI "karmakSaya" zubha bhAva rahe. pitAnA karmakSaya thavA para nAmanuM phaLa thAya." AnaMdane zubha bhAva rahe. zubha bhAvathI pApakevuM suMdara sUtra! jIva je azubha bhAvathI karmanA kSaya thavAne lAbha maLe. pApakarma bAMdhe che, te zubhabhAvathI karmane kSaya prastutamAM tavazuzraSA rAkhavA chatAM tattvakema na thAya? A uparathI mAnava bhavanI anerI zravaNane yAga na maLavAthI tavazravaNa thaI zakatuM Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ]. [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 nathI, to zuM tattvazuzraSA niSphaLa gaI? nA, je emAM pramANa zuM? pramANe bhagavAnanuM vacana pramANa, tavazuzraSA vate che, arthAt dilamAM tattva- Agama pramANa, ema tattvazuzraSA e pradhAna zravaNanI jhaMkhanA banI rahe che, te e mahAna bedhanuM kAraNa che emAM paNa Agama pramANa che. zubha bhAva prarvatI rahyo che, ne enuM InAma bhagavAnanuM vacana pramANa che. jina-vacana kahe che, tatkAla karmakSaya letA jAo. "zravaNa vinAnI paNa tattvazuzraSA karmakSaya ane pra-tazuzraSA kema banI rahe? pradhAna bedhanuM kAraNa che tavaza8SAne eTale Ane uttara A, ke tatvane je kharekharA badhA mahimA kema? kahe, e kayAre thAya? kiMmatI samajIe, tatvabodhane jo A uttama tattvane atyaMta pakSapAta Ubho thAya tyAre ne bhavanI eka uttama kamAI samajIe, te e A jagatamAM tatvane pakSapAta Ave e durlabha cIja che, bahu kiMmatI cIja che. jIva anaMtAjANavA-sAMbhaLavA-samajavAnI lagana rahe. A naMta bhavamAM bhaTakaye kema? lagana je joradAra rahe te mahanA killA binasalAmata bane! paraMtu tatva-zravaNanI IcchA ja - tattvane pakSapAta ja nahi, atatvane ja na hoya, te pachI tatvanuM ajJAna TaLavAnuM pakSapAta, e dIrgha bhavabhramaNanuM kAraNa che. nahi, ne mehane kille salAmata rahevAne ! tatvane atyaMta pakSapAta cAle, tyAM devamahanA killAmAM keda pUrAyA rahevuM paDe ! tAI samRddhi paNa kucha nahi lAge. kema? divya kemake meha jANe samaje che ke "A mUrNa jIvane samRddhi pUrI thayA pachI ghora aMdhAru che. tatvanA tattvane baMdha nathI, bodhanI IcchA nathI, tethI pakSapAta pachI phAga ajavALuM thavAnuM che. kemake e kayAM javAno che? ApaNA hAthamAM ja tatvanA pakSapAtavALAne tattva sAMbhaLavAnI pakaDAye rahevAne. kadAca kayAreka maMdira upA- utkaTa IcchA rahe, tattvazuzraSA rahe. enAthI zraye jaze teya mane (mahane) dilamAM akabaMdha pradhAnabodha Ave che. rAkhIne jaze! tyAM pachI dharmarAjAnI zI majAla tattvazuzraSA nathI, tatvane pakSapAta nathI, che ke enA dilane pheravI zake?" e taravathI parADa mukha rahe che, ane jaDapuduMjenA dilamAM meha pAkA pAye che ene galanI sanmukha rahe che. duniyAnuM badhuM game che, badhuM sAMbhaLavuM game tattvaparA mukha hoya enAmAM pudgala che, mAtra tattvanuM ja sAMbhaLavuM nathI gamatuM ! tarapha ja rukAva hoya. enAmAM AdhyAtmika e mithyAvIne na game, ene tattva bekAra bhAvo na Ave; te vinA saMsAmyAtrA TUMkI lAge che, ane duniyA tathA dunyavI viSayo na thAya. sArabhUta lAge che! ahIM mAkanI vAta A kahI ke tatvajene tattva game, ene tatva sArabhUta lAge zuzraSA rAkhyA karavI e zubha bhAvanI pravRtti ane viSayo bekAra lAge e ja samyakatvane che. AmAM meMghu zuM ? kaThIna zuM?eka paisAne adhikArI che. kharca nahi, kAyAne kazuM kaSTa nahi; chatAM satata dunyavI viSane rAga haTAvavA tattvazuzruSA:- kimatI zubha bhAvane lAbha maLe! ethI karmakSaya rAganAzane eka adbhuta upAya che zravaNa na thAya, ane e pradhAna-bodhanuM kAraNa bane. maLI zake te paNa tavazraSA rAkhe. e eka zubha baMdha be jAtanA (1) gaNa ane (2) pradhAna. bhAva hovAthI enAthI karmakSayane lAbha thAya che. gauNabedha eTale nAmane jJAna prakAza, paNa zubha Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sssssssssssssssssssssssssssssssssss sssssssssssssssssssssssss tattva zuzraSA kema banI rahe? : kSepa ] [ 297 bhAvavALa nahi; mATe ja tAranAre nahi. abhavI prakAranA dayAnAdinA prAraMbhamAM "asyAM " eTale je jIva paNa avasara AvyuM cAritra laI le, ke prastuta daSTimAM "kSepa" kAlakSepa athavA gurune pitAnA abhavyatvanI khabara na paDavA de, vikSepa kayAreya hoto nathI; temaja "tadviSaye" tethI guru sAre jIva jANuM bhaNAvI AgaLa zubhaga-prAraMbha aMgenA 'upAya-kauzala arthAta vadhAre, te TheTha navapUrva sudhInuM bhaNI kADhe! zuM yogasAdhanArthe) tevA prakAranA dezamAM besavuM... baMdha na thaya? thaye, paNa gauNa bedha, dravya vagere sAdhananI kuzaLatA suMdara hoya che. thayo; pradhAna bodha yAne bhAvabodha nahi. bhASA vivecana :tuSa muni bahu DuM bhaNelA hatA, paraMtu pradhAna trIjI balA nAmanI dRSTimAM "zuzruSA bedhavALA hatA, te a9pa bodhamAMthI kevaLa- gaNanI jema "epa" guNa arthAt "kSepa doSane jJAna sudhI pahoMcI gayA ! paraMparAe kevaLajJAna ' tyAga hoya che. pahelI be daSTimAM kheda-udvega sudhI pahoMcADe te bodha pradhAnabodha kahevAya.. doSane tyAga thayele, ahIM kSepa" arthAt (1) rAjAnA nidrA lAvavA mATe kathA sAMbhaLavAnA kAlakSepa yAne vilaMba dezane, athavA (2) rasa je nahi, hitu AtmahitArthe tattva vikSepa doSane tyAga hoya che. sAMbhaLavAne rasa hoya to te pradhAna bedhanuM (1) kSepa-kAlakSepano tyAga. kAraNuM bane. devadarzana-caityavaMdanAdi gasAdhanA karatAM kSepa deSane tyAga pahelAM kaMTALo nahi ke "A kayAM karavAnI AvI? TIkA-yoge'kSepaguNamAha e khedaSane tyAga pahelI mitrAdaSTimAM karyo. tyAM kheda vinA utsAhathI pravRtti kare paNa pravRtti (F) sumo mALe, cAla karyA pachI saMbhava che "AmAM samaya vadhu na kSepo'syAM kdaacn| lAgI jAya che ema udvega Ave, athavA upAyakauzala cApi, kAMIka pIDA UbhI thavAthI "A kyAM sudhI cAlaze? ema udvega AvI jAya. paNa bIjI tArAdaSTimAM cAru tadviSaya bhavet // 55 // A ugadeSane tyAga karAya che. eTale ga- "sumathosamA' - tathavidhaghAnA, pravRtti zaru karI teya kheda vinA utsAhathI karI, vo'SAdhida: satya, rAjara ne pAra pADI te paNa uga vinA utsAhathI mAri "3AparAruM " tathA vidyA- pAra pADI. ghAsanA, "rA" ma7 raSi-ma- paraMtu jIvamAM eka khAmI evI che ke yogasamArambhaviSaya bhavediti // 55 // rasamaya dunyavI pravRtti karavAnI haze, te te vilaMba karyA vinA tarataja karaze! paraMtu deva. gamAM "akSepa " guNa kahe che, - darzanAdi dharmasAdhanAnI pravRttimAM kyAreka (gAthArtha-) A daSTimAM zubha yoganA kayAreka vilaMba paNa karI nAkhaze. zuM e karaprAraMbhamAM kayAreya kAlakSepa (ke vikSepa) thatuM nathI, vAmAM beda-udvega che? nA, jIvanamAM e kartavyatA temaja zubha ganA prAraMbha aMgenI upAyanI mAnyuM che, eTale karavAnuM mana te che ja, paraMtu kuzaLatA paNa suMdara rahe che. mana evuM banI gayuM che ke "hatA hai calatA (TIkAtha- ) zubha gana arthAt tevA hai" ne ghATa che, "karIe chIe, zI utAvaLa che? Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ] [[gidaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 jarA thoDIvAra pachI karIe te zuM bagaDI gayuM?" dAnane avasara Avyo ke jo tarata dAna kare, mana AvuM DhIluM banI gayuM hovAthI dharma-sAdhanA te e UMcA rasathI dAna karyuM, -ne ethI mahAkaravAmAM DhIla thaI jAya che. puNya maLe. je vilaMbathI dAna kare te rasa DhIla-vilaba e paNa kriyAne eka maMda paDI gaye, maMda rasathI karela dAna UMcuM deSa che. puNya na Ape. khUbI evI che ke saMsAranI rasabharI kriyAmAM (1) dharmasAdhanAmAM jeTalo rasa vadhAre, evI DhIla nathI thatI. koInI pAsethI paisA eTaluM puNya UcuM baMdhAya. lAvavAnA haze te vANiyo DhIla nahi kare, (2) dharmane UMce rasa hoya tyAM dhama tarata laI Avaze; paraMtu dharma khAtAmAM devAnI sAdhavAmAM vilaMba na thAya, dharma samayasara vAta haze te "kAle daIzuM, parame daIzuM ema thAya. ne enA manane thAya che! Aje gAmegAma dekhAya (3) dharmamAM vikSepa na paDe. che ne ke belInA paisA kevI DhIlathI cukavAya - bharata-bAhubali kema UMcuM puNya pAmelA? che? rAtanA mALA gaNavAnI rAkhI hoya, paraMtu kaho, pUrva bhave baMnee sAdhu mahAtmAonI kaI harine lAla vADiye AvI gayo te bhakti-vaiyAvacca UMcA rasathI karelI. mATe te manane thaze "mALA gaNavAnI zI utAvaLa che? bhakti-vaiyAvaccanAM kArya vilaMbathI nahi karatA pachI gaNezuM. emAM ene khabara nathI ke Ama heya. samayasara karatA haze, te ja emAM ucca - dharmasAdhanAmAM DhIla-vilaMba karavAmAM tuM rasa jaLavAI rahe. ethI puNyAI kevI UMcI dhamasAdhanAno rasa ocho karI rahyo chuM, pAmyA! kevI puNyAnubaMdhI puNyAI pAmyA, ke pachI bhale mALA pheravyA vinA nahi rahe, paraMtu ekane ArisAbhavanamAM kevaLajJAna ! ne bIjAne te maMdarasathI pheravaze! emAM bhAva kayA UMcA yuddhabhUmi para kevaLajJAna ! puNyAI pApAnubaMdhI AvavAnA? vAte tarata karI levI che ! ane hota, yA maMda puNyAnubaMdhavALI hota,te eTalI mALA vilaMbe gaNavI che! emAM dharmanA bhege anukaLa dunyavI vaibhavAdinI sAmagrInI vacce pramAda poSavAnuM thaI rahyuM che. tIvra vairAgya ane upara uparanA guNasthAnakanI vAtacIta kuthalI e pramAda che. emAM pariNati jaLahaLI UThI na hota. AtmAne kazo lAbha nahi, UlaTuM rAgadveSa che kevaLajJAne pahoMcADe eTalI badhI SiAvAnuM nukasAna che. caDatI zubha pariNAmanI dhArA zAnA pratApe ? tyAre dharma sAdhavAne laIne bese te kahe, pUrva bhave sAdhanA tIvra rasathI karelI, dharma para, devAdhideva para bahumAna SiAya. dharma tIvra rasathI kare, te emAM bIjA trIjA - trIjI belA daSTi AtmAne A vikAsa mAge vicAra nahi lAve, temaja dharmamAM kAlakSepa che ke gasamAraMbhe na kSepa kadAcana dharma. vilaMba nahi kare. koI sAdhu kahe "mAruM mAthuM sAdhanA karavAmAM kayAreya vilaMba na thAya. duHkhe che te potAnuM badhuM kAma paDatuM mUkIne pahelI be dRSTimAMthI pasAra thatAM evI Atma- tarata e sAdhunuM mAthuM dabAvavA besI jAya; te vizuddhi vadhI che ke dharmane je rasa jAge che, e vaiyAvacca-dharmanI sAdhanA vinA-vilaMbe karI te dharma sAdhavAmAM ene vilaMba nathI karavA kahevAya. emAM rasa UMce, bhAva UMcA, te dete. kahe che ne ke "tata dAna ne mahApuNya!" karmakSaya ane puNyane lAbha paNa UMce maLe. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmane rasa vadhu tema puNyabaMdha joradAra ] L[ 299 enA badale je sAdhune kahe, "raho, jarA kAma jIvanamAM dharma ane dharmanA bhAva, patAvIne AvuM chuM,' to mUrkhAI kevI karI ke dharmanI UMcI kadara kare te ja, vadhatA cAle. pitAnuM kAma to jarA pachIthI ya patata, ne e dharmanI UMcI kadara hoya te dharma DhIla kAmamAM kAMI bahu pharaka na paData, paraMtu vaiyA karyA vinA samayasara thAya, vacanaM kAma DhIlamAM nAkhyuM eTale ene rasa' khaMbhAtanA gaMdhAra zrAvakane guru AcArya maMda paDe ne pachI bhale vaiyAvacca karI, paraMtu hIrasUrijI mahArAja padhAryAnI vadhAmaNuM maLI, saMta rasathI karI. tethI karmakSaya ane puNyane te enI kadaramAM vadhAmaNI lAvanArane tarata ja lAbha pelI tarata karelI vaiyAvaccanA jeTalo rU. 11 lAkha ApI dIdhA! "nA, hamaNAM nahi, UMce kaTine na maLe. zuM A mUrkhAI nathI pachI vadhAmaNI dAna laI jaje e vilaMba ke maLanArA ucca keTinA karmakSaya ane na karyo, kemake samajatA ke evA vilaMbamAM puNyanA lAbhane dharmamAM vila banA kAraNe gumAve gurunI kadara ochI karavAnuM thAya che. guru ene keNa zIkhavADe? ke padhAryAnI vadhAmaNI tarata joIe che, ne vadhAsamayasarane mAna : maNudAna vilaMbe karavuM che, A kayAMne nyAya? bhalA AdamI ! sAruM kAma karavuM che te moTA gautamasvAmI mahArAja prabhune bola vilaMbe zA mATe karavuM ? duniyAmAM che ke kAma turata upADI letA. aMtima dezanAmAM prabhue samayasara thAya che te enI kiMmata che. sTezana gautama mahArAjane kahyuM "jAo gautama! bAjunA para gADI samayasara AvIne UbhI rahe che te parAmAM devazarmA brAhmaNane pratibodha kare', tyAM relave-khAtAnI prazaMsA thAya che. sUrya samayasara prabhunA dezanA sAMbhaLavAnI majA hatI chatAM Uge che te enA guNa gavAya che. zeTha mahino gautamasvAmI ema na bolyA "hA prabhu ! thoDI pUro thatAM nekarane tarata pagAra cUkave che. te vAra pachI jAuM', kema ? samajatA ke AnAnakara vaphAdArIthI kAma kare che. zALAmAM parI. pAlana e kartavya che, ne kartavyapAlananA dharmamAM kSAnA pariNAma samayasara bahAra paDe che te vila ba na karAya. zALAnI kiMmata gaNAya che. patnI gharamAM kAma trIjI daSTimAM "kSepa doSane tyAga, ene samayasara bajAvatI hoya, te kuvaDa nathI A eka artha, ke yoga-sAdhanAmAM kAlakSepa gaNAtI. peTa kherAkanuM samayasara pAcana kare cAne vila ba nahi ? che, te taMdurastI sArI jaLavAya che. jagatamAM "kSepane bIje artha vikSepa vega sAdha. badhe samayasarane mAna che, ne dharmanI ja vAtamAM nAnI pravRttimAM mana vikSipta caMcaLa na rAkhe, DhIlagaMDI? moTI beMkamAM ne ophisamAM jAo manane jyAM tyAM pheMke nahi. e te mana sAdhana juo ke kAme kevA ekadama samayasara thAya nAmAM lagADayuM te lagADyuM, pachI bIjA che? tyAM vilaMba nabhate nathI, kemake e kAme trIjAmAM nahi laI javAnuM arthAt bIjA trIjA kiMmatI mAnyA che. te zuM dharmaja evo kiMmatI vicAra manamAM lAvavAnA ja nahi pUche - nathI ke tyAM dharma vilaMba karIe teya cAle? prakriyAmAM bIjA-trIjA vicAra te AvI dharmane vilaMbamAM nAkhavAthI dhamanuM ja jAya che, e kema aTake? mUlyAMkana ghaTe che, dharmanI kadara ochI kare. u0-dharma kriyA laI besIe e vakhate je vAnuM thAya che. samajIe ke "A rAdhAvedha sAdhIe chIe, Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka00 ] [ gadaSTi samuccaya vyAkhyAno -bhAga 2 te kriyA vakhate bIjA trIjA vicAra aTake. AlaMbanathI tyAgamAge janAre banyo. rAjakumArIonA svayaMvare rAdhAvedha sadhAtA mANasa navakAra gaNe che paNa te upalakiyA, sAdhanAre upara pharatI rAdhA arthAt pUtaLInuM hadayaspazI nahi! tyAM je kaI maravA paDelAnA nIce telamAM paDatA pratibiMba tarapha javAnuM, navakAra smaraNanuM AlaMbana rAkhe ane vicAre ane barAbara lAga Ave tyAre meM nIcuM ja ke "mAre bIjI kSaNe meta che," te pachI evI rAkhIne UMcA hAthe dhanuSyamAMthI tIra choDI ekAgratAthI ane gadgadatAthI navakAra gaNAya uparanI pUtaLInI AMkha vIMdhavAnI hoya che. ke pelA maravA paDelAnI jema nAbhimAMthI avAja je vIMdhI te te beDA pAra samaje che. have kADhIne gaLagaLe thaIne navakAra gaNe. ene e rAdhAvedha sAdhanA e vakhate emAM keTale mahimA keka che! kamaThanA baLatA lAkaDAmAMthI badhe tanmaya hoya? kazA bIjA-trIjA vicAra pAzvakamAre aDadhA-paDadhA baLelA sApane bahAra ane vikSepa manane heya? nA. basa, e rAdhA kaDhAvI mANasa pAse navakAra saMbhaLAvyA, te sApa -pUtaLInI AMkha samAna kriyA che, ene manathI e sAMbhaLIne marI dharaNendra thayo ! emAM mahimA vidhavAnI che, mana emAM ArapAra utArI jovA maLe che. tyAre eNe kevI rIte navakArane devAnuM che. samajavAnuM che ke "kiyAmAM je mana manamAM dhAryuM haze? kahe, atyaMta tamaya ane ArapAra utArI dIdhuM, te beDo pAra che. ucca gaddagada thaIne nAbhimAMthI navakArano pratidhvani pariNatirUpI rAjakumArI ApaNane varavAnI che." uThA haze ! tyAre te e dharaNaMdra thaya ne? A Alabana dharIe te mananA vikSepa aTake. e sApanuM jIvana kevuM? jIvanamAM kaze dharma AlaMbana moTI cIja che. khare? kaze ja nahi, chatAM aMtima samaya para | siddhagiri para hajArene caDatA joI enA navakAradhyAnanuM tatkALa ATaluM UMcuM InAma AlaMbane mAMdA ke DhIlA mANasa yAvat bALaka maLyuM ! paNa girirAja caDI jAya che! je ekale ja caDate kema jANe kamasattAnA kArabhAramAM enDa hata te upara pahoMcavuM muzkela hatuM. "AlaM- TAima (aMta samaya)no javAba pahelo maLe! bana nimitta kazuM karatuM nathI" e belanAra gozALa ke pApiSTha hatuM? chatAM aMta huM bele che. AlaMbana kevuM camatkArika kAma samaye dilamAM pApane pastA AvyA te kare che ke prabhavArane jaMbukumArane pracaMDa bAramA devaloke gaye! te zuM gozALAe pUrve virAgya jevAnuM AlaMbana maLyuM, te e cAra kareluM UMdhuM vetaraNa mApha? nA, jAMgaDa UbhuM maTIne jaMbUkumAranI sAthe sAthe cAritra levA raoN kemake ene pApane pastAve te thayele, nIkaLI paDyo ! upadezamALAma paraMtu guru prabhu pAse jaIne eNe pApanI saMtevi kovi ujjhai AlecanA-prAyazcitagrahaNa-vidhi nahi karelI! vi kavi sTisaMrU mou vikSepa aTakAvavA AlaMbane :ghara gharavALa vi mavo dukha vaMtU II vAta A cAle che, ke kriyAmAM kSepa-vikSepa arthAt kaIka chatI samRddhino tyAga kare che. na Ave e mATe kazuMka AlaMbana joIe. dA.ta. tyAre keI te pAse nathI evI samRddhinA hArA (1) rAdhAvedhanuM AlaMbana rAkhatAM vikSepa kare che ke "mane kayAre maLe ?" jema prabhava yAne bIjA trIjA vicAramAM mana na jAya. ema, ghera jaMbune samRddhi-tyAga joIne paranA (2) aMtima kALanI gadgada dilathI thatI Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikSepa-nivAraNane upAya : kriyA e vepAra vepAra, ne bhAva e na ] [ 301 ArAdhanAnuM AlaMbana rAkhIne gaddagada dile kriyA e vepAra : bhAva e napho :sAdhanA-pravRtti thAya, te vikSepa na thAya. athavA naphAnI paravA vinA vepAranA ekalA sodA (3) mAthe jinAjJAne bhAra rAkhavAthI vikSepa ja karI saMtoSa mAnanAra vepArI buDathala gaNAya; aTake. jinAjJA che - "keI paNa sAdhanA atyaMta ema "kriyAnA pade pade zubha bhAva thAya che ne?" upAdeyabuddhithI karavAnI." atyaMta upAdeya eTale e joyA vinA sAdhanA kriyAo karI saMtoSa e vakhate bIjuM kazuM upAdeya na lAge, ane mAnanAro paNa buDathala gaNAya. tyAre sAdhanAmana A sAdhanAne evuM vaphAdAra banI jAya mAMthI zubha bhAva kamAvavA hoya te mana bIje ke "tuMhI tuMhI." arthAt prastuta sAdhanAne laIja na javAya. bhaya rahe ke "mana je bIje ja vicAra. | laI jaIza, te prastuta zubha bhAva tUTI jaze!" (4) vikSepa aTakAvavA A eka samartha ema bhayathI vikSepa aTake. vicAra che ke naphAnA TakA vadhAre : bhAva vadhAro :sAdhanA e te vepAra che, ane zubha (5) eka vicAra e che, ke vepArI naphAnuM bhAva e napho che. lakSa rAkhe che, ema naphAnA TakA vadhAravAnuM vepArI vepAra-sadA bahu thayA eTalA- paNa lakSa rAkhe che. jema jema adhika naphe thAya mAtrathI saMtoSa nathI vALatuM, paraMtu naphe kaTale tema tema khuzI thAya che. te ahIM paNa bhAva thaye e jAe che. ema ahIM sAdhanA-kriyA vadhAratA rahevAnuM lakSa joIe. gaI kAle caityabahu karyAthI saMtoSa na manAya, paraMtu enA nA vaMdana kareluM emAM je bhAva UchaLelA, enA AdhAre zubha bhAva keTalA jAgyA e jevuM , ' karatAM Aje vadhu bhAva UchaLavA joIe. e joIe. satra bole " savvalAe arihaMta mATenI lagana joIe. zubha bhAva vadhAravAnI ceIyANuM"..enAthI samasta lekanA asaMkhya lagana hoya te vikSepa saheje aTake, kemake mana arihaMta pratimAjInA vaMdana-pUjana-satkAra- prastuta sAdhanAmAM sthira tanmaya rahe te ja bhAvasanmAnanI anamedanAthe kAtsaga karavAno vRddhi karI zakAya. bharata mahArAjA ema ja hoya che, paraMtu emAM nIce bhavanapatithI mAMDI tanmayatAthI bhAvamAM AgaLa vadhelA. Ama bhAva upara uparanA TheTha anuttara vimAna sudhInA vadhAravAnI lagana hoya. jAgRti hoya, te prastuta asaMkhya jinabiMbo para kazI dRSTi ja na laI I sAdhanAne choDI manane bIjA trIjA vicAramAM jAya, ne emanA thaI rahela vaMdanAdine kaze zAnuM laI javAya? tyAre, AlhAda na anubhave, mAtra popaTapAThanI jema sUtra saDasaDATa bolI jAya, ne kAtsaga karI jinazAsanamAM kriyAnI kiMmata aMtaranA kADhe, tyAM bhAvanI zI kamANI thaI? dhAre te bhAvathI che. aMtaramAM bhAva jagADavAnI paravA tyAM asaMkhya bhagavAna najara sAme lAve. ne vinA kiyA rAbetA mujaba sTiIiTAIpa yAne e najara sAme AvatAM emane thaI rahela yaMtravat karI jAya te enuM keTaluM mUlya ? kahyuM ne, vaMdanAdino AnaMda UchaLaUchaLa thAya ! paraMtu akiya sAdhe je kriyAjI ahIM kema emAMnuM zUnya' kaho -- te nave tilamAta" sUtroccAraNa ane kAryotsarganI kriyArUpI aMtarathI akriya rahIne arthAt kazA AMtarika vepAra kare che, paraMtu bhAvane naphe tAvavAnI bhAva jagAvavAnI kriyA karyA vinA bahArathI paravA nathI. kiyA sAdhe, te eka talanA dANA jeTalI kiMmata. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne-bhAga 2 mAM ya na Ave. tAtparya, bAhya kriyAmAM kAyA bRhadu-guruvaMdana "vAMdaNAmAM ATale sudhI sakriyanI jema AMtarika dharma pariNatinI kriyAmAM "yApanIya-pRcchA" vaMdana thayuM; have pachI khAmemi AtmAne sakriya rAkho. samajI rAkhe - khamAsamaNo!"...thI "naidhikI vaMdana cAle che; jinazAsane aMtaramAM suMdara zubha pari. arthAt guru pratye potAnAthI thayela AzAtanA PtinI zubha bhAvanI kriyA karavA mATe kevI (doSa)ne niSedha yAne kSamAyAcanA karAya che. Ama, addabhuta bAhya kriyAo batAvI che ! gurune vaMdana be prakAre-(1) sukhazAtA baha6 guruvaMdana-vAMdaNa:-dA.ta. "vAMdaNa - (yApanikA) pRchA, (2) AzAtanAnI kSamAnAM "bRhad guruvaMdana'nAM sUtrathI gurune vaMdana yAcanA (naiSidhika). ApavAnI kriyAmAM AvyuM ke "ahe, kArya, kAya, emAM hadayamA pazcAttApane bhAva anubhavAya. saMkAsaM" arthAta (gurudeva !) ApanI "adhokAyA prAkata bhASAmAM ene jANijA" ane "nisIarthAt caraNane, mArI kAyA" arthAt mAruM hiyA" kahevAya. bRhad vAMdaNa- (vaMdana)mAM e mastaka, "saMphAsa" arthAt sparzAvuM chuM. ema vistArathI varNavAya che, ane nAnA "khamAbelatAM gurucaraNe eTale ke caravaLa ke raje- samaNuM-vaMdanamAM saMkSepamAM "jAvaNijajAe haraNa upara dasa AMgaLA sahita mAthuM aDADa- nisahiyAe padathI bolAya che. paraMtu tyAM nAnA vAnuM che. have AmAM je aMtaranA bhAva sAthe khamAsamaNAmAM paNa e ja AnaMdanI jhaNajhaNATI mastaka sparzAvAya, te gurucaraNe mastaka (lalATa) ane pazcAtApane bhAva anubhavavAne. aDADavAnuM mahAsaubhAgya maLyuM enA AnaMdanI bRhad vAMdaNamAM AzAtanAnA "maNa dukkaDAe, dilamAM jhaNajhaNATI thAya, hRdayanA tAra jhaNajhaNe vayakkaDAe..vagere ekeka pada A saMtApanA paraMtu e rIte bAhya kriyA sAthe aMtaramAM bhAva bhAvathI bolate jAya tyAM keTalI badhI vipula calAve te thAya ne? karmanirjarA karate jAya? vaLI emAM manane A AnaMdanI jhaNajhaNATI pAchI kayAM sudhI vikSepa thavAne eka ja kyAM rahe ? cAle? te ke enI pachI gurune karAtA 3 prazna A AzAtanA para saMtApanA bhAva to. sudhI, baha subheNa..?" "jattA bhe?" " javaNi eTalI badhI tAkAtavALA che ke je zarIra jaM ca bhe" sudhI. arthAt saMghayaNabaLa yArI ApatuM hoya, te e saMtApa (1) Apane divasa bahu zubhathI vI? AgaLa vadhatAM sarva pApothI viratabhAva, apra(2) jattA bhe' ApanI saMyamayAtrA sukha- rasa vItarAga bhAvamAM pahoMcADI kevaLajJAna apAve! matta bhAva, ane anAsakta bhAvamAM caDAvIne, rUpa? (3) javaNi jaja ca bhe ApanI zArIrika mRgAvatIjIne pApa saMtApanA zubha bhAvamAM: juo mahAna sAdhvIjI mRgAvatIne pramAda thApanIyatA (nirvAha) barAbara ? , vagere pApanA saMtApa bhAvamAM zuM maLyuM? Ama 3 praznanA gurunA uttarathI gurune samavasaraNamAMthI e moDA AvyA tyAre guruNI bahu zubha, saMyamayAtrA, ane zarIra-kuzaLatA caMdanabALA sAdhvIjIe mAtra eTalo ja Thapako hevane ziSyane ati AnaMda ane jhaNajhaNATI Ape, ke "he bhadre ! kulIna evA tamAre thAya ke "aho ! mArA gurune A traNa barAbara ATaluM moDuM AvavuM ucita nahi" enA para e che! huM ethI bahu khuzI." kevAka saMtApa bhAvamAM caDaDyA ? AvA ja keIka, Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva ane upAya kuzaLatA ] [ 303 "arere ! A mAra ke pramAda ke meM samaya buddhi ane bhAvanI balihArI che. bhAva vinA thaI gayAnuM bhAna na rAkhyuM ? ne samavasaraNamAM lukhA hRdayathI sAdhanA kare e phAsakusiyA ne beThI rahI? vaLI kevuM mAruM sAdhvAcAranuM buddhi pUvaka ( kuzaLatA pUrvaka ) bhAvabhIne ullaMghana ? tyAre je guruNIe mane bhavakupamAMthI hRdaye sAdhanA kare e nakkara mAlavALI bane. bahAra kADhI ATale sudhI lAvI mUkavAne ava- emAM karmakSaya, susaMskAre,...AdinA lAbha rNanIya upakAra karyo, emane meM ciMtAmAM mUkI moTA-thAya! azAtA ApI? kevI A guvaMzAtanA?." A bhAva e to sAdhanAnA choDavAne pANInuM saMtApa thaye, enA para e apramattabhAva- siMcana che. sAmarthyaga-samazatru mitra bhAva ane anAsakta cheDane jema jema jaLasiMcana thatuM jAya, bhAvamAM caDI vItarAga banIne kevaLajJAna pAmyA! tema tema e puSTa thatuM jAya. ema bhAvanA ATalI badhI tAkAtavALe saMtApabhAva siMcanathI sAdhanAmAM puSTatA AvatI jAya. vAMdaNAmAM guvaMzAtanAnA pado belatAM kare upAya-kauzalya ane bhAvanAM lakSathI kSepa-vikSepa hoya te karavAne maLe che. paraMtu, aTakI jAya. ethI ulaTuM je manane bIje trIje kriyAnA vepAra para bhAvane naphe tArava- laI javAnI kuTeva cAlu rahe, te bhAva para breka vAnI garaja na hoya e gurvAzAtanAnA pade lAgI jAya. sAyakala game teTalI deDatI hoya bolatAM e saMtApabhAva kyAMthI lAve ? paraMtu je ene breka lAgI jAya te e Thapa e garaja hoya te kSepa-vikSepa ke bIjA aTakI jAya; ema bhAva te bahu suMdara ane trIjA vicArone jagA ja na maLe. UchaLatA karyA, paraMtu je mana bIjAmAM gayuM te dhyAnAdi zubha yogane lagatA upAye 2 kAca lagatA upAyo bhAva Thapa aTakI jAya. mATe bhAva haiyAnA uMDANa sudhI laI javA joIe, jethI mana bhaTakatuM alAdraSTimAM sthAnAdi zubha caga-sAdhanAnI baMdha thaI jAya. pravRttimAM kSepa nAmanA doSane tyAga batAvyA bhAva ane kuzaLa buddhi evA mahatvanAM pachI have gasAdhanAmAM jarUrI upAyanI kuzaLatA che ke enA vinA anuSThAna "liSTa - batAvatAM kahe che ke ahIM zubha ga-pravRttine saMkalezavALuM thaI jAya, lagatA upAyanI sArI kuzaLatA paNa hoya. zubha tyAre e bhAva ane kuzaLa buddhithI anuga dhyAnAdirUpa che enA upAya-sAdhana tarIke ThAna nirmaLa-vizuddha cAle. mokSa sadhAvI dhyAnAdi karavAne gya tevA prakAranA deza sthAnamAM ApanAra asaMkhya yogo che. e ekeka ganI adhyAsana-beThaka; arthAt tevA deza-sthAnamAM evA mekSa pamADavAnI tAkAta che; paraMtu kyAre ? sAnukULa goThavAI javuM ke jethI kaze kSepa vikSepa jyAre enAmAM bhAvathI puSTatA Ave, puSTatA. thAya nahi. dhyAnanA sthaLa-sthAna aMge manamAM kacavATane yA sthAnanA harakhane vikalpa na UThe. vadhatI cAle tyAre. uttarottara yoganI puSTatAthI zubha yoganA upAyanI evI cAra suMdara kuzaLatA aMte AtmA yogamaya thaI jAya. hoya. A upAyanI yAne sAdhanA-saMbaMdhI kazaLatA caityavaMdana kastAM pahelAM prabhunI dizA cheDIne evI hoya ke emAM kSepa vagere dezane avakAza bAkInI traNa dizAne tyAga nakkI karI na rahe. balake karmakSayathI mati yAne buddhizakita levAnuM che, enuM kAraNa paNa A ja che ke vikasatI jAya; ethI bhAlAsamAM vRddhi thatI dizA tyAgathI bIje daSTipAtanA kSepaAve, pega sAdhatAM AtmA yAgamaya thaI jAya! vikSepa TALyA eTale vaMdanA yoga Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 akhaMDa dhArAe cAle. nahitara je AMkha mATe pote niSiddhanA tyAga dvArA mahAna udayavALe prabhu sivAyanI bIjI dizA khullI hoya te tyAM bane che. DAphaLiyuM mAratAM vaMdanA-yegane vyAghAta thAya. (TIkArtha--) pariSkAragata" eTale upayoga vyAghAta-vikSepa vinAne akhaMDa dhArAe karaNa saMbaMdhI, prAyaH"--bahulatAe, "vighAta" ja cAle e ja AtmAmAM daDha saMskAra nAkhI paNa eTale ke IcchAnI atRpti, hetI nathI, zake ne eja jugajunA pApa saMskArane nAbUda A balAdaSTi hoye thaka, icchAne a-vighAta karate cAle. ahIM gasAdhanA-dharmasAdhanA zaru ke bane che te ke "sAvadya parihArathI" yAne karatAM pahelAM A samajI rAkhavAnuM che ke niSiddhanA tyAgathI 'mahadaya" eTale ke svarga anAdi prabaLa viSaya-saMskArone sAmane kara. ane mekSanuM kAraNa bane che. vAne che, ne te joradAra vikSepa-tyAganA vivecana : ahIM unnati kevI? :nirdhArathI thAya. jIvane samajAvI devAya ke, mahA kiMmatI gadhArAne ne bhAvadhAne kevI thAya te batAve che ke ahIM jIvana - have A balAdaSTimAM AtmAnI unnati dunyavI tuccha bAbatamAM mana ghAlIne, tUTaka sAdhanenI IcchAno vyAghAta yAne atRpti phUTaka kAM kare ?" nathI rahetI, IcchAnI pUti thaI jAya che. eTale yoganA upAyonI suMdara kuzaLatAthI vega je pUchavAmAM Ave keane bhAvanI dhArA akhaMDa cAle. ahIM yogasAdhanAnA prAraMbhamAM kSepa IcchAne avighAta (ISTa phala siddhi) yAne kAlakSepa na karavAnuM te kahyuM paraMtu jIvana(ttiikaa) tathA'syAmeva dRSTAvabhyuccayamAha- jarUrI sAdhanenI ciMtA na maTI hoya, tyAM (4) ritiH , enI pravRtti karavA jatAM gaprAraMbha karavAmAM kAlakSepa kema na thAya? saheje thaI ja jAya ne? vighAto'pi na vidyte| . u0-nA, ahIM sudhI Avele evuM pavitra avighAtazca sAvadya jIvana jIvatA hoya che ke enA jIvanopayegI ISTa parihAna madayA // paddo upakaraNe yAne jIvana-jarUriyAtanI IcchAo saheje saheje saMtoSAI jAya che. IcchA na ridALaH-pALanta rUthartha, saMtoSAya te mana utsuka rahe, enAthI manane "prA"-ardana "vighAroDa rUchI- asvasthatA vyAkuLatA rahyA kare, ne tethI upAprativavo, (4) na vidyate- satyarati . deya je vega-sAdhanA, emAM citta barAbara "vighAra" mUito mavacAha "sArA lAge nahi, svastha cine upAdeyane Adara GrAra'-pratiSiddhapariNa, magvara- na thAya. paraMtu balAdaSTi sudhInI sAdhanAne yuvA- nivasaritya || vada / pratApa saheje e ISTanI siddhi thaI jAya che. (TIkArtha-) tathA A ja "balA" draSTimAM 'ITaphaLa siddhi" nuM rahasya thatI unnati kahe che - prabhu pAse iSTaphaLathI A lekanI vastu (gAthArtha-) upakaraNa aMgene (IcchA) kema mAgI? :vighAta paNa prAya: nathI thatene e avighAta eTalA mATe te "yavIyarAya sUtramAM Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISTa phaLa siddhi : IcchAne avighAta ] [ 305 iSTaphaLa siddhi mAgI tyAM pUrvAcAryoe eTale have gasAdhanAmAM kAlakSepa nathI thatuM, ISTaphaLa siddhine artha karyo "Ihilaukika artha DhIla nathI thatI, vilaMba nathI thatuM; kintu niSpatti" arthAt A jIvanamAM jarUrI padArthanI samayasara e sadhAya che. prApti. A kema mAgyuM ene hetu tarIke tyAM ema sAdhanAmAM "kSepa" eTale ke vikSepa, A ja kahyuM ke "je enI IcchAnI pUti na yAne bIjA trIjA vicAre-vikalpa zAthI thAya, to mana utsuka rahe, tethI upAdeya deva- UThe che? kaho, IcchAo atRpta rahe tethI darzana-pUjana-dhyAnAdimAM mana svasthatAthI IcchitanA vikalpo UThe che. tyAre je IcchAne joDAya nahi. vighAta nathI paNa tRpti che, icchita pUti alabat ahIM ISTa tarIke mojazekha thaI jAya che, te enA vikalpone UThavAne abhimAnane piSanArI icchita vastu nathI avakAza nathI. tame kahezelevAnI; kemake e icchita na maLe enI vyagratA pra-amane jIvana jarUrI te maLI gayuM rahe e alabat asamAdhi che, paraMtu mULamAM hoya che, chatAM dharma sAdhanA vakhate bIjA trIjA evI vastunI IcchA thAya e to meTI samAdhi vikalpa-vicAre ghaNuM Ave che e kema zekAya? che; ane kadAca e IcchAnI pUti thaI vastu u0-e vika niraMkuza irachAonA lIdhe maLI jAya, te tyAM raMgarAga-mojazekha-abhi Ave che. jIvananirvAha mATe jarUrIthI adhimAna poSAya e vaLI mahAmeTI asamAdhi che. kanI IcchA e niraMkuza icchA che. yogadRSTimAM eTale samaje, AgaLa vadhatAM trIjI balAdaSTimAM AvelAne agyanI icchA e asamAdhi; ane evI cittanI vizuddhi-nirmaLatA prApta thaI 5-icchAnI pUtine AnaMda e meTI hoya che ke ene IcchA thAya che te mAtra jIvanaasamAdhi. enA para manamAnyA raMgarAga nirvAhanA upakaraNanI IcchA thAya. je niraMkuza khelavA e vaLI mahAmeTI asamAdhi. pagalika IcchAo thatI hoya, te e Atma eTale AvA ISTa ahIM ISTaphalasiddhimAM tattva zuM samajyo? enuM yogadRSTithI bhavAnathI levAnA. kintu ISTa tarIke zAMti-samAdhi. naMdIpaNuM-pudaMgalAnaMdIpaNuM kayAM naSTa thayuM? maya jIvana jIvavA mATe ne dhArmika jIvana pra-khera, jIvana jarUrIthI adhikanI IcchA nabhAvavA mATe jarUrI hoya te vastu levAnI na thAya, paraMtu jIvana-jarUrI sAdhananI IcchA che. prabhu pAse e mAgIe chIe ane prabhunA te thavAnI, te te IcchAo ahIM pUrI ja prabhAvathI e maLI jAya eTale IcchAno vighAta thAya, arthAt icchita maLI javAthI IcchAnI na thaye, paNa IcchAnI pUti thaI; tethI have nivRtti ja thAya evuM zAthI kahe che? upAdeya devadarzanAdimAM citta svasthatAthI u0-AnA khulAsAmAM ahIM zAstrakAra joDAI zake. kahe che,ema prastutamAM belAruSimAM jIvana-nirvA. avighAta sAvadya-parihArAta hanA upakaraNe-sAdhanonI IcchAne vighAta arthAt sAdhaka-jIvanamAM sAvadya eTale ke nathI thatuM, arthAt IcchA saheje pUrAya che. zAstrathI pratiSiddha-niSiddhane tyAga karyo che, pachI icchita sahaja bhAve maLI javAthI icchA tethI aMtarAya karma tUTI javAthI ene icchita nivRtta thAya che, tethI citta svastha rahe che. maLI Ave che, ne IcchAnI nivRtti thAya che. 39 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] | gadaSTi muya vyAkhyAno-bhAga 2 ahIM niSiddha-pratiSiddha eTale zAstra niSedha zAstra-niSiddha asatya-anyAya anIti-atikarela pravRttio dA.ta. jUTha-anIti-vizvAsa- lebha vagerene tyAga hovAthI aMtarAyo tUTe ghAta-droha-ThagAI vagerenI pravRtti, ene tyAga che. e tUTavAne lIdhe "IcchAone avighAta" karAya, anIti vagere jIvanamAM na AcarAya, IcchAonI tRpti thAya che. pachI sAdhanAmAM e "sAmAnya gRhastha dharma che. "dharmabindu kSepadeSa zAne seve? sAdhanAmAM bIjA trIjA zAstramAM Aja zAstrakAra maharSie e batAvIne vikSepa yA vikalpo zAnA kare? ke sAdhanA kahyuM che ke e anIti vagerene tyAga rAkhavAthI zaru karavAmAM vilaMba zAne kare ? icchita prAptimAM vina karanArA aMtarAya-karma samyakUva pUrve zuM zuM jarUrI? :taTI jAya che. ane tethI icchitanI saheje prApti AtmAne vikAsa-kama jovA jevuM che. thAya che. ganI trIjI daSTimAM hajI samyatva nathI niSiddhanA tyAgathI viddhanAza :. A parathI samajAze ke "jUTha anIti kayo sthirASTrimAM praveza karaze tyAre Avaze; eTale AvyuM. samyaktva cAra yogadaSTi vaTAvI pAMcamI vinA dhaMdhe ja thAya nahi, kamAI ja na thAya, pahelI cAra dRSTi mithyAtva avasthAnI che, chatAM evuM bolavuM-mAnavuM e ajJAnatA che, mUDhatA tyAM Atma-vizaddhi evI thatI Ave che ke che, kemake satya-nItinA mArge paNa vepAra ane asat tRSNAo marI paravAre che! anItikamAI thAya che. alabat niraMkuza IcchAe anyAyAdi pApone tyAga thaI jAya che ! IcchAo A tRpta na thAya ema bane, paraMtu ahIM te , mAtra jIvana-jarUrI sAdhanI rahe che, ne te sAmAnya gRhatha-dharmanI bhUmikA para AvelAnI vAta che; ne e je nyAyanItinA mArga para icchAo, anIti AdinA tyAganA baLe aMtara tUTI javAthI, tRpta thatI rahe che; cAle te ethI jIvana-jarUrI sAdhananI IcchA saMtoSAvAnI ADe naDatA aMtarAyakarma tUTI eTale devadarzanAdi vegasAdhanAe kheda-udvegajaI IcchA saMtoSAya che. icchitanI prApti kSepa che. kSepa vinA ArAdhAye jAya che. thAya che, tethI IcchAnI nivRtti thAya che, IcchAne je samyakatvanI pUrvabhUmikAnuM A dila vidhAta nathI thatuM. hoya, te samyaphava-avasthAnuM dila te ethI "IcchAne vighAta' eTale IcchA tRpta na ya keTaluM ucca-umadA mahAna hoya? hajI te thavI, IcchA tRpta thavA ADe aMtarAya naDavo, * AgaLa cAthI dRSTine vikAsa jovA jevuM che, - jIvana-jarUrI upakaraNo yAne sAdhananI 0 emAM vaLI Atmavizuddhi kevI vikase che, e IcchAne vighAta hoya arthAt IcchA tRpta na jotAM samyakatvanI pUrvabhUmikAmAM dilanI vaLI thAya, jIvana-sAdhana na maLe tyAM sudhI mane e ( vizeSa uccatA, vizALatA ne mahAnatA kevI icchita jIvana-jarUrI sAdhane mATe utsuka rahe, T vikasAvavAnI che,-e jovA maLaze. e sahaja che; tethI devadarzana-pUjana- dhAnAdi ahIM IcchAone avighAta ke prabhAvaka sAdhanAmAM mana svasthatAthI lAgatuM nathI, emAM che e batAvatAM kahe che. kSepa-vikSepa vikalpa AvI jAya che, athavA e "avighAnazca sAvadyaparihAta mahadaya sAdhanA karavAmAM kSepa-kAlakSepa-DhIla paNa thaI arthAt IcchAone avighAta, niSiddhanA jAya che. tethI ahIM kahyuM "balAdRSTi sudhI tyAga dvArA mahAna udaya mahAna unnati lAvaAvelAnA jIvanamAM sAvadya-parihAra arthAt nAre bane che. mahAna udaya-unnati eTale Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsa-niSiddhanA tyAgane prabhAva ] [ 307, abhyadaya ane niHzreyasa, arthAt svarga ane eka bAju durgatinA karma baMdhAtA aTake mokSa. prazna thAya, tethI svargAdi sadgati sulabha thAya; ane- niSiddhanA tyAga ane IcchA-avighAtano bIjI bAju rAganA nigrahathI vItarAgatA ze prabhAva : tarapha Daga maMDAya. eTale kramazaH AgaLa vadhatAM pra-niSiddhane tyAga ane IcchAonI parAkASTAe vItarAgatA, kevaLajJAna ane mokSa tRptimAM eTalI badhI zI vizeSatA che ke e sulabha thAya. svarga ane TheTha mokSa sudhInI unnati lAve? A parathI samajAze ke ahIM niraMkuza u0-ahIM mukhya vAta pahelI A che, ke icchAo nathI, ane jIvana jarUrInI je IcchAo pUrve kahI AvyA che, ke "nAsyAM satyAma asata che tene vighAta nathI, avighAta che, tRpti che, tRSNA" pitAnI sthitimAM jarUrI uparAMtanI eTale upAdeya gasAdhanAo hoMzathI AdarAya tRSNA te asat tRSNa A dRSTimAM hotI nathI, che; temaja emAM citta kare che, eTale evI enA anusaMdhAnamAM ahI icchAno avighAta svastha cittanI prAraMbhika yoga-sAdhanAo jIvane kahe che e IcchA zAnI ? te ke jIvananirvAhamAM uttarottara caDatA yoganI sAdhanAmAM AgaLa jarUrI hoya eTalAnI IcchA, paNa mojazokha vadhAre e svAbhAvika che. emAM parAkASThAnI ke zrImaMtAInuM abhimAna piSanArI saMpatti yegasAdhanA Ave tyAre vItarAgatA yAvat mekSa AdinI IcchA nahi. evI IcchAo para aMkuza pragaTa thAya; ane e na Ave tyAM sudhI svarganA AvI gaye. puNya baMdhAvI svarga apAve. Ama maryAdita have IcchAo para A moTo aMkuza AvI IcchAone avighAta yAne tRpti e upAdeyanI gaye e ja AtmAnI unnatinuM moTuM kAraNa svastha-tanmaya ArAdhanA dvArA svarga-mokSa che, kemake emAM AtmAmAM viziSTa vizuddhi AvI ! sudhInA mahAna udayane mahAna unnatine lAvanAra bane che. pachI saMsAra tyajI sAdhu thAya te paheluM A joze ke "sAdhu-jIvanane atyaMta jarUrI uparAMta sArAMza, be vAta AvI, sAmAjIka kezAnI IcchA ja nahi karavAnI," "evI IcchAo (1) je IcchAo ane rAga aMkuzita che, karAvanAra rAga ja nahi UThavA devAne." dA. ta. maryAdita che, te e vItarAgatA tarapha prayANa sAdhu-jIvanane jarUrI che ja "egabharaM ca che, temaja joyaNuM" nitya ekAzana - ekAsaNuM, ekavAra (2) maryAdita IcchAo paNa saheje pUrAI bhejana; te bIjIvAranA bhejanane rAga ja nahi, AvavAthI sAdhanA svastha citta thAya che, e eTale enI IcchA ja nahi. emAMya jIvana jarUrI paNa AgaLanI UMcI UMcI sAdhanA tarapha.. che azana ane pAna; te eTalA ja rAga, yAvat parAkASTAnI sAdhanA tarapha yAne vItarAgatA eTalAnI ja icchA, paNa khAdimasvAdima arthAt tarapha prayANa che. phUTa-pharasANa-mukhavAsa vagere je jIvana jarUrI niSiddhatyAgathI kramazaH vItarAgatA kevI uparAMtanA che, ene rAga nahi, enI IcchA rIte? : (3) trIjI vAta e che ke sAvadya-parihAre Avo rAga ane icachAo para aMkuza dvArA svarga-mokSasiddhi thatI hovAthI "sAvadya' AvI jAya eTale, ' arthAt zAstra-niSiddhane parihAre yAne tyAga Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 ] [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAna-bhAga 2 karavAmAM mAthA para zAstrane bhAra Ave che, kare che, te rAganA saMkalezavALI sAdhanA kare AtmAne zAstranuM baMdhana UbhuM thAya che, ane che. ene ya puNya te maLe, paraMtu sAthe pelA zAstra te uttarottara caDatI kakSA mATe cari- rAganA saMkalezane ya vArase maLe che, eTale ke yAtA niSiddha-tyAga pharamAve che, tethI zAstrabhAra ene saMkalezavALA arthAt saMkUilaSTa bheganuM mAthe rahevAthI arthAt AtmAne zAstranuM baMdhana puNya maLe che. rahevAthI nIce nIcenA sthala niSiddha-tyAgathI saMkilaSTa bhegInI durdazA :uttarottara UMcI kakSAe caDatAM caDatAM sUmasUma have saMkilaSTa bheganuM puNya ane asaMkirNa niSiddha-tyAgamAM AvavAnuM thAya che, athotu bheganuM puNya, baMne vacce taphAvata juo - dezathI pApatyAga, sarvathA pApatyAga, pramAde- jene saMkilaSTa bheganuM puNya maLe e puNyatyAga, saMga-Asakti-tyAga, ne vi5dazA - prApta bhega-sAmagrIne gulAma ane bhegane tyAgamAM Ave che, ne ema jIva parAkASThAe sarvathA nivikalpa dazAsahita sUkSma ragatyAga TatAno vAro laIne AvyA che. bheganI laMpaTa bane che, kemake e pUrvethI bhegalaM5yAne vItarAgatAmAM jaIThare che je pariNAme mekSasAdhaka bane che. e sthiti na Ave tyAM sudhI laMpaTatAthI e bhegasAmagrInI gulAmI bhagave che. dA. ta. rUpALI devIo maLI, te e devIpaNa sAvadya-parihAra svarganAM puNya Ape che. ? ahIM eka savAla thAya - enuM cATu karaze, ene dInatAthI manAmaNAM pra-niSiddhatyAgathI svarganAM puNya maLa A karaze dA. ta. kaheze "are devI ! tuM jarA mane tAruM nRtya batAvane ? nRtya joze tyAre pote vAmAM tyAganI zI vizeSatA? kemake tyAM te paugalika divya bhego maLe ethI te divya ya aMtarathI nAcavA mAMDaze-"ahAhA! zuM kamAla nRtya che!" jarUra paDye devInA page bhegavilAmAM AtmAnuM vizeSa adha:patana thAya. paDI ene upakAra mAnaze ke "tuM AvuM kamAla u-nA, evuM nathI; kemake ahIM je vega nRtya batAve che, tAre keTale badhe upakAra !" -sAdhanA che, e nirAzasabhAvanI sAdhanA che, kaI paugalika sukhanI ne sukhanA viSayenI 3. devatAI vimAna maLyA te joI joIne nAcaze, "ahAhA ! ratnothI jhagamagatA kevA adabhata kAmanA vinAnI sAdhanA che. vaLI sAdhanA sivAyanA kALamAM ya cittanI svasthatA-pUratI vimAna ! pRthvIlekanAM cUnA-mATInA baMgalA jIvana-jarUriyAte uparAMta majazokha vagere ya AnI AgaLa rahusa! ukaraDA !" A badhI piSanArI kazI vastunI icchA ja nathI, eTale saMkilaSTa bheganA puNyanI sthiti che. ahIMnI AvI sAdhanAthI bhale svarganAM asaMkilaSTa bheganI laDAI :puNya UbhAM thAya, paNa te aliSTa bheganAM tyAre jene asaMkilanTa bheganuM puNya che, puNya UbhAM thAya che. ahI sAdhanA vakhate koI e puNyaprApta bhAgasAmagrIne mAlika bane che, rAga-dveSanA saMkleza nathI, asakilaSTatAvALI pelA je gulAma nahi. vaLI e bhegane sAdhanA che. tethI jema sAdhanAnA phaLamAM puNya ke paTa nahi, bhAga maLe te bhegavI le, paraMtu maLe che. tema asaMkalawtAnA kaLamAM asaM. bhega pUrA pADanAranI gulAmI cATuM na kare.. laSTatA asaMkuleza maLe che. eTale dInatAthI devIonuM cATu e na kare. ulaTuM devIe enuM cATuM karatI hoya! dA. ta. AzaMsAvALI sAdhanAnA be vArasA - kahe "vAminAtha ! jarAka amAruM nRtya juone! tyAre je paugalika AzaMsA rAkhIne sAdhanA gIta sAMbhaLe ne!" A bhAIsAhebane te Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzaMsAyukta dharmathI saMkilaSTa bhege : emAM viTaMbanA ] [ 309 bhegasaMkaleza nathI, bheganI laMpaTatA nathI, "nirAzasa sAdhanA eTale sAdhanAthI (1) eTale AMkha mIMcIne paDyA hoya, ane tattva- rAganA lIdhe kaI paNa jAtanA devatAI ke manuSya karatA hoya. vaLI devInuM nRtya jue, lokanAM sukha-sattA-sanmAnabala-kIti -prazaMsA gIta sAMbhaLe, te paNa mAlika tarIke, joyuM na vagere paugalika phaLa maLavAnI apekSA rAkhyA joyuM, sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karIne jue- vinA sAdhanA karAya che. tema (2) zreSanA lIdhe sAMbhaLe. e vakhate ya vairAgya ne tattvane vicAra 'duzmananAza thAo, ene nukasAna thAo, - jIvate jAgata! evI evI paNa keI AzaMsA na rakhAya. nirAbole, have AvA asaMkilaSTa bheganA zasabhAve sAdhanA karyA pachI paNa sAdhanAnA puNyavALA devatAnuM e bhogavilAse zuM adhaH- phaLarUpe avuM kazuM na icchAya. nahitara e patana karI zake? ulaTuM e bhegenI sAme vairAgya nirAzaMsa sAdhanA AzaMsAvALI banI jAya. jhagamagAvI AtmAnI unnati kare che. vizvabhUti munie hajAra varSa tapa-saMyamanI - AvA asaliSTa bhogonA puNya zI rIte sAdhanA nirAzaMsa bhAve karelI, evI prakhara ke UbhA thAya che? kaho, nirmAya ane nirAze. zarIra paNa hADapiMjarazuM karI nAkheluM! chatAM sabhAvanI niraticAra akhaMDa sAdhanAthI aMte e badhI sAdhanAnA phaLarUpe akhUTa kAyaasaMkilaSTa bheganAM puSya UbhA thAya che. baLanI AzaMsA karI, te ya te sAdhanA pachIthI * zrI paMcasUtrazAstra cothA sUtramAM A ja nirAzasa bhAvanI na rahI. - asaMkilaSTa bheganuM puNya batAve che. nirmAya" AzaMsA TALavA A vicAre,-huM jenI sAdhanA eTale mAyA rahita sAdhanA, mAyA AzaMsA karuM chuM e AzaMsita maLaze te ya eTale zakti pavavI. yA aMdarakhAne aMte e nAzavaMta che, jyAre dharma avinAzI labdhi mAnapAna AdinI AkAMkSA rAkhavI; che. nAzavaMta mehamAM avinAzI dharmane zuM athavA bahArathI dekhAva sArA ArAdhakane, paNa kAma nAzavaMta karo? kemake dharmanI pAse evuM aMtaramAM bIjI trIjI lAlasAo hoya...e nAzavaMta mAgavA jatAM dharma ahIM ja samApta badhI mAyA che. leza mAtra evI kaI mAyA nahi thaI jAya che. tyAM nimaya sAdhanA heya. niraticAra sAdhanA eTale sAdhanA karatI sAyA zA mATe karavI? vakhate jarA paNa deza-aticAra na lagADe mAyA bhavAnI mAtA che, mAyA mAraNahAra dA. ta. bhagavAnanAM darzana te kare, paraMtu mAthuM jhera che; to tAraNahAra dharmamAM jhera zA sAru saheja nameluM ane hAtha bhegamudrAo joDelA bheLavavuM ? na rAkhe, athavA vacamAM DAphaLiyuM mAre; yA samaje ke dunyavI bAbatamAM te mAyA prabhunI jamaNI bAju na rahetAM bIjAne darzanamAM ghaNuM karuM chuM, paraMtu tAraNahAra dharmasAdhanAmAM aMtarAya paDe ema vacamAM Ubhe rahI darzana ya mAyA karIza, te A dharmasAdhanA ya tAraNa kare..e badhAmAM aticAra lAge. "duniyAnI hAra nahi bane, te pachI tAraNahAra bIjuM nAnI paNa cIja joItI hoya che te teya doSa zuM rahyuM ? vinAnI joIe che, te pachI lAkheNo dharma AzaMsA sAdhanAkALe paNa nahi, ne sAdha- zA mATe doSavALe kare?? nAnI pachI paNa nahi : _ema vicArI aticAra TALI zakAya. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ yogadaSTi samuccaya vyAkhyAne bhAga-2 paga-sAdhanAmAM bheganA vicAra TALavA eMThavADaja zuM, ekavAranA viSkAnAM pudgala che. mATe upAya : kehinUra hIrAnAM pudgala paNa ekavAra viSkAnAM "akhaMDa sAdhanA" eTale sAdhanAnI vacamAM pudgala hatA. ene zo e rasa rAkho ke vacamAM bIjuM trIjuM na ghAlatAM eka manathI mAtra enA vicAra uttama pavitra devadarzana-pUjanAdi zuddha sAdhanA ja calAvavI te. sAdhanAnI vacamAM yoga-sAdhanAne DahoLI nAkhe? bIjuM trIjuM vicAravA jatAM, yA bolavA viSayone tIvra rasa tIvrarasavALA pApajatAM, ke karavA jatAM, sAdhanA khaMDita thAya che. karma baMdhAve che. e udayamAM AvatAM jIvanA e TALavA samajavuM joIe ke dvacA kADhI nAkhe, bhegasAdhanA te janmojanma akhaMDa karI, vAta A hatI ke IcchAno avighAta ane enI vacamAM kazA roganA vicAra na ghAlyA; sAvadya parihArathI "mahadaya arthAt svarga ane have ahIM athAga puSya yogasAdhanA maLI, te mekSa sudhInI mahAna unnati maLe che. emAM e kema akhaMDa na sAdhavI? zA sAru enI "svarga maLe tyAM te divya bhega-vilAsa maLe vacamAM bhegane viSayenA vicAra ghAlavA? ethI te AtmAnI unnati ke adha:patana?" zo mAla che bhegamAM? bhegamAM te viSayanA AnA uttaramAM batAvyuM ke svargamAM asaMkilaSTa ThIkarAM cATavAnA che, ne jIvane anaMta anaMta bheganAM puNya laIne gayelAne pUrvanA kALathI ThIkarA cATavAmAM majA Ave che. bhegamAM vairAgyanA saMskAranA baLe e bhoga-sukhamAM viSayenI bhIkha mAgavAnI che. jIva anaMta rAgAdino tIvra saMkaleza nathI thatuM, tethI divya anaMta kALane bhikhArI, te itirUpI campa bhegethI adha:patana nathI thatuM. bAkI mekSa NiyAmAM viSayenA eMThavADanI bhIkha mAgate mahAdaya mATe te pUchavAnuM ja nathI. Avyo che. viSaye paugalika che. pudgalamAtra Ama, trIjI balAdaSTinI vicAraNA pUrNa thaI. (have AgaLa dImA vagere yogadaSTinuM vivecana trIjA bhAgamAM pragaTa thaze. -saMpAdaka ). -3 balAdaSTi samApta Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatraka pRSTa kalama paMkti 12 134 136 yojanA Ape nAza, e - dhRNA 3 27 142 maitro 149 161 162 165 kekArava viSayane dApIti tAnupapatte cAruM' dharma 176 180 * * * * 9 9 ra 199 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - paMkti parizuddho 15 sulatAne 24 jJApaka 0papadyate kaheze ramata: atyanta hetuzca bAdhyate manane mahAna AkuLa 17 vastunA guNadoSa 10 samo 31 zaucAdi 25 sanmAnAdinA bahumAna udyama nahi yAne vaTAI 30 34. 20 saumanasyam 200 prasaMge 202 213 vakhate 224 13 bhagavAnanI 227 svargAdi 233 pUjA zaru 238 13 bhaTakavAnA 23 244 vaiyAvacca 257 37 jinezvara | 4 pratipannavAn 18 0 tyAre manane 267 31 gulAmI 277 20 gaurava. 282 37 upadezamALA | 286 radda 109 114 114 119 23 zvAsyartha yuktA 11 keTalAya 22 enAthI 4 tattavRtti 10 pALo: - 4 e sanI 4 vicAra 2 1 2 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AFF @OdFORE pUjya AcArya devazrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjanA preraka prakAzanA (1) paramateja--bhA. 1-2 ' lalitavistarA ' zAstra evu jaTila che ke bhalabhalA jainetara paDitA paNa tenA sAra samajavAmAM niSphaLa jAya. pUjyazrIe gujarAtI bhASAmAM vistArathI A grantha upara 10 mahinA vAcanA ApIne vivecana lakhelu che. tattvapremI jijJAsuoe khAsa vAMcavA jevA adbhuta vivecana graMtha, 'imata rUA. 25-00 (2) navapada prakAza :- arihaMta padma siddha pada AcAya upAdhyAya padma "" upA. yazeAvijayajI mahArAje racela navapada pUjAnI aMta"ta arihaMta padya vagerenI pUjA upara pUjyazrIe mArmika vAcanAo ApI karela vivecana. (3) dhyAna ane jIvana :- bhA. 1 ki. rUA. 7-50 bhA. 2 7-50 ki'mata rUA. 10-00 5-00 "" jIvananI AjanI hADamArIe ane ciMtA-saMtApAthI vyAkuLa rahenArA keTalAyane tAttvika zAMti-huM-skuti ApI mahAAzIrvAdabhUta thanAra, temaja akAraNa ane sakAraNa Ata dhyAna ane raudradhyAnamAM doDI jatA manane aTakAvI tene zubhadhyAnamAM, dharma dhyAnamAM zI rIte vALavuM ane tyAM tene kema sthira karavuM tenuM A pustakamAM vistRta mArgadarzana apAyuM che. sAce ja dhyAna' viSayanI A bahumUlya 'gAIDa ' che, (4) yazeAdhara muni caritra :- bhA. 1 ki. rUA. 12-00 bhA. 2 (1) divyadarzana kAryAlaya 99 C/o. kumArapALa vi. zAhu 68, gulAlavADI, trIje mALe, muMbaI-400 004, FORFO ,, jIvanamAM thayelI nAnakaDI bhula ane pApa, jIvanI janmAjanma sudhI kevI kevI kAtIla ane karuNa katleAma karI nAkhe che enu diladhaDaka caritra A baMne pustakomAM AlekhAyuM che. A kahAnI paththaradIlane paNa mINanI jema egALI de tevI sakSama che. : prAptisthAna : FNFG 00-2 00-2 (2) bharatabhAI caturadAsa 868, kALuzInI pALa-kALupura, amadAvAda-380 001. C Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divyadarzana TrasTa prakAzita nyAyavizAraduM pUjyapAd AcAryadeva zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjanI kalame lakhAyeluM ane lakhAtuM sAhitya eTale 0 naitikatAne ghaDatuM sAhitya " 0 dhArmiku saMskArone poSatuM sAhitya 0 tyAga ne vairAgya vadhAratuM sAhitya 0 ArAdhanAmAM joma pUratuM sAhitya o jaTila samasyAonuM ukela ApatuM sAhitya pUjyapAdazIno Aja sudhImAM sitterathI vadhu graMtho prakaTa thayAM che vairAgyapreraka ane vairAgyapoSaka talasparzI vivecanA, pUrvAcAryonA graMthonI AnA saMdarbhamAM tarkabaddha anuprekSA, viSayanI saraLa sarvAgINa chaNAvaTa e pUjyapAdazrInI AgavI ane alaga vilakSaNatA che. uccaprakAzane paMthe dhyAna ane jIvana navapada prakAza paramataja, yogadraSTisamuccaya zAstravArtA samuccaya Adi graMthomAM pUjyazrInI tArkika vivecanAno vimaLa sparza thayo che. yazodharamUni rUkamI rAjA, mahAsatI kaSidattA. mahAsatI sItA Adi caritro paNa pUjyazrIe potAnA maulika ciMtanathI lakhyAM che. 0 paramAtmabhakitamAM prANane bhIMjavavA mATe 0 tyAga-vairAgyane vadhu sudraDha karavA mATe | 0 gahana tattvonI suspaSTa samajaNa mATe paramateja bhA. 1 (bIjI AvRtti). 30-00 paramateja bhA. 2 25-00 yogadraSTi samuccaya vyAkhyAno bhA. 1, 25-00 yogadraSTi samuccaya vyAkhyAno bhA. 2 30-00 dhyAna ane jIvana bhA.1-2 darekanA 7-50 sItAjInA pagale bhA. 1-2 darekanA 7-50 pratikramaNa sa-all I vRtti 20-00 Aje ja sUcipatra prApya graMtho vasAvo ane pUjyazrIna , 6 niMda meLavavA mATe 'di. sabhya bano. | vArSika sabhya: rUA. 20 | AjIvana sabhya: rUA. 250-00 - vadhu mATe maLo yA lakho: divyadarzana kAryAlaya 1. kumArapALa vi. zAha, 68, gulAlavADI, muMbaI-400 004 2. bharatakumAra caturadAsa zAha, 868 kALuzInI poLa , kAlupura, amadAvAda-1 mahAvIra prInTarsa gAMdhIcoka - surata