Book Title: Tirth Darshan Part 3
Author(s): Mahavir Jain Kalyan Sangh Chennai
Publisher: Mahavir Jain Kalyan Sangh Chennai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002332/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MKARANAYAPAR STAVAN tIrtha darzana tRtIya khaMDa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA paramo dharma: tIrtha darzana tRtIya khaMDa prakAzaka : zrI jaina prArthanA mandira TrasTa (raji.) (zrI mahAvIra jaina kalyANa saMgha prAMgaNa) cennaI - 600007. 6383 000000000000000000000000eerenvencengengenoege0000000000000000000oo0oo0oogoop00000000000000 481 za 69 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Research - Study - Compilation First Published in 1980 by Shree Mahaveer Jain Kalyan Sangh 96, Vepery High Road, Chennai - 600 007. Copyright's Registered Second Publication & Future Reprints (As authorised by Shree Mahaveer Jain Kalyan Sangh) By Shree Jain Prarthana Mandir Trust (Regd.) 96, Vepery High Road, Chennai - 600007. Year 2002. Avazyaka Avedana aMjanazalAkAyukta pratiSThita prabhu pratimAoM ke phoTu prabhu svarupa haiM, jinameM daivika paramANuoM kI urjA avazya rahatI hai / Ajakala ina prabhu pratimAoM ke phoTu ke lenDara, posTara, patrikAoM Adi meM chApe jA rahe haiM, kyA inheM saMbhAlakara sahI sthAna meM rakhanA saMbhava hai ? kaba taka? AzAtanA se bacane hetu isake aMta pariNAma va aMta visarjana para thoDA avazya soceM va ucita nirNaya leN| kRpayA isameM chape phoTu oM Adi kI kisI bhI prakAra kApI na kareM / AvazyakatA para saMparka kareM / avazya sahayoga diyA jAyegA / -prakAzaka Printed at: "Srinivas Fine arts Ltd", Sivakasi - 626123. 482 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya prAraMbha se isa pAvana graMtha kI parikalpanA, saMkalana saMzodhana va sampAdana kArya meM huvA merA nIjI anubhava Adi kA savistAra varNana isake prathama prakAzana meM va isa dvitIya prakAzana ke prathama va dvitIya khaNDa meM bhI diyA gayA hai, jinheM pAThakagaNa kRpayA avazya par3he tAki pUrI jAnakArI hokara Apa meM bhI prabhu bhakti kI taMraga avazya paidA hogI / maiM to pAThakoM se yahI kahU~gA ki isa prakAzana meM daivika zakti kA prAraMbha se hAtha hai, anyathA yaha asaMbhavasA kahA jAnevAlA kArya na pUrva meM ho pAtA va na punaH abhI bhI / lodravA pArzvanAtha tIrtha para dinAMka 1-4-1975 ko adhiSTAyaka deva dvArA pratyakSa prakaTa hokara pradAnita AziravAda ke atirikta hamAre usI bhramaNa meM jagaha-jagaha AcArya,muni bhagavantoM Adi ke bhI pratyakSa AzIrvAda prApta huve the / pUre nAma bhI yAda nahIM / parantu kahIM-kahIM huI vArtAlaya va aMtaH karaNa se pradAnita AzIrvAda Aja bhI yAda hai / jaise kuMbhojagiri ke nikaTa bAhubalI meM A. bha. zrI samantabhadrasAgarajI, bambaI meM A. bha. zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI,A. bha. zrI dharmasUrIzvarajI, ahamadAbAda meM A. bha. zrI nandanasUrIzvarajI, pinDavADA meM zrI bhadraMkara vijayajI, jAlora meM zrI kalyANavijayajI,jayapura ke nikaTa A. bha. zrI tulasIjI, hastInApura meM sAdhvIjI zrI mRgAvatI ma.sA., dillI meM pravartanI sAdhvIjI zrI vicakSaNazrIjI ma.sA., rAjagiri meM zrI amaramunijI Adi / zrI jinezvaradeva adhiSTAyaka deva-deviyoM evaM sabhI guru bhagavaMto ke AzIrvAda hI isakI saphalatA kA mUla kAraNa hai / maiM to bArabAra Apase yahI kahU~gA ki isa pAvana graMtha ko par3hane, avalokana karane yA darzana karane Adi meM jyAdA se jyAdA upayoga me leM va dUsaroM ko bhI yahI preraNA deM / jisase tIrthoM ke prati zraddhA va prabhu ke prati bhakti bar3hegI jo puNyaphala pradAyaka rahegI / isa prakAzana meM adhyAtmayogI pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijayakalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. ne bhI pAThakoM va darzakoM ke hitArtha isa pAvana graMtha kI upayogitA va usase prApta honevAle phala kI ati hI sundara DhaMga se vyAkhyA kI hai / jisakA isa graMtha ke tInoM khaNDoM meM samAveza hai / pAThakagaNa use avazya dhyAnapUrvaka par3heM / isa pAvana graMtha ke kisI bhI aMza kA kisI bhI prakAra durupayoga na ho usIko dhyAna meM rakhakara isakI kApI rAiTa rijarva karavAkara rajisTara karavAI hai / pAThakoM se yaha maiM avazya kahanA cAhatA hU~ ki kama se kama graMthoM meM chape prabhu ke phoTuoM kI kisI bhI prakAra kisI bhI kAraNa binA hamArI likhita anumati ke kApI na kareM va na kisI ko karane deM / pratiSThita prabhu pratimA ke phoTu bhI prabhu ke svarUpa hai unameM paramANuoM kI urjA avazya rahatI hai / AvazyakatA hone para samparka kareM, unapara avazya gaura kiyA jAyegA / Ajakala prAyaH dekhA jAtA hai ki pratiSThita prabhu pratimAoM ke phoTu bhI kelenDara, posTara, pempaleTa, patrikAoM Adi meM jagaha-jagaha yahA~-tahA~ chApe jAte haiM / jarA hama saba milakara isake aMta pariNAma va honevAlI aMta sthitI thA visarjana para thor3A zAMtIpUrvaka soceM to hameM khudakoM sahI sthitI mahasUsa hogI / ataH maiM to pAThakoM va darzakoM se yahI nivedana karatA hU~ ki kRpayA prabhu ke phoTu aisI jagaha hI chapAveM jo darzana yA svAdhyAya Adi hetu kAma meM Ate ho yA saMbhAlakara sahI jagaha rakhane yA rahane kI saMbhAvanA ho anyathA use rokeM va dUsaroM ko bhI yahI preraNA deM / aise mahAna kArya anekoM ke sahayoga se hI saphalatA pUrvaka pUrNa hote hai ataH pratyakSa va apratyakSa rupa meM sahayoga pradAna karane vAle sabhI mahAnubhAvoM va zubha cintakoM kA maiM AbhArI hU~ va hArdika dhanyavAda detA huuN| ____aMta meM punaH sabhI tIrthAdhirAja bhagavaMto, jinezvaradeva, adhiSTAyaka deva-devioM, AcArya, munibhagavaMtoM ko AbhAra pradarzita karate huve prArthanA karatA hU~ ki ApakA AzIrvAda nirantara banA rahe va aise pAvana kArya karane kI hameM kSamatA pradAna kareM isI Atmika kAmanA ke sAtha..... sampAdaka va saMsthApaka mAnanda maMtrI cennaI, mArca 2002 yU, pannAlAla vaida 483 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga - 1 by by by bh bh bh bh 180 182 184 bh bh 186 bh 188 190 bh anukramaNikA (nAma-viziSTatA-pRSTha saMkhyA) 2. vAraMga 3. kArakala 4. mUDabidrI 5. zravaNabelagolA 6. dharmasthala 7. hemakUTa-ratnakUTa tamilanADu 1. jinagiri 2. vijayamaMgalama 3. ponnUramalai 4. munigiri 5. tirumalai 6. jinakAMcI 7. manAragur3I 8. pur3ala (kezaravAr3I) keralA 1. kalikuNDa 2. pAlukunnU mahArASTra 1. rAmaTeka 2. bhadrAvatI 3. aMtarikSa pArzvanAtha 4. balasANA 5. mAMgI tuMgI 6. gajapaMthA 7. padmapura 8. agAsI 105 9. koMkaNa 10. dahIgAMva 11. kuMbhojagiri 114 12. bAhubalI bhAga - 2 192 196 199 bh bh bh bh 204 206 209 212 214 216 bh bihAra 1. kSatriyakuNDa 2. RjubAlukA 3. sammetazikhara 4. guNAyAjI 5. pAvApurI 6. kuNDalapura 7. rAjagRhI 8. kAkandI 9. pATalIputra 10. vaizAlI 11. campApurI 12. mandAragiri baMgAla 1. jiyAgaMja 2. ajImagaMja 3. kaThagolA 4. mahimApura 5. kalakattA uDIsA 1. khaNDagiri -udayagiri uttara pradeza 1. candrapurI 2. siMhapurI 3. bhadainI 4. bhelupura 5. prabhASagiri 6. kauzAmbI 7. purimatAla 8. ratnapurI 9. ayodhyA 10. zrAvastI 11. devagar3ha 12. kampilAjI 13. ahicchatra 14. hastinApura 15. indrapura 16. saurIpura 17. AgarA Andhra pradeza 1. kulapAkajI 2. gur3ivAr3A 3. pedamIram 4. amarAvatI 5. gummIleru karnATakA 1. humbaja bh bh NNNN FNNN 110 112 bh bh b 226 228 119 124 128 by 130 by 132 134 138 rAjasthAna 1. padmaprabhujI 2. mahAvIrajI 3. rAvaNa pArzvanAtha 4. ajayameru 5. mANDalagar3ha 6. nAgaura 7. khiMvasara 8. phalavRddhi pArzvanAtha 9. kAparar3A 10. mAnDavyapura 11. gAMgANI 12. osiyA~ 13. tiMvarI 14. vijayapurapattana 15. jaisalamera 254 256 258 260 262 264 266 268 140 144 23 148 152 154 276 156 158 280 282 286 162 56 484 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 NNN 408 290 296 298 300 302 306 308 310 314 318 320 322 324 328 410 412 414 416 418 420 422 424 426 428 430 433 436 438 440 442 444 446 448 452 454 456 458 462 330 332 334 65. jhAr3olI 66. Ahora 67. siyANA 68. lAja 69. nANA 70. kAcholI 71. kojarA 72. piNDavAr3A 73. haMDAUdrA 74. dhavalI 75. daMtANI 76. bhANDavAjI 77. svarNagiri 78. bhinamAla 79. satyapura 80. kiMvaralI 81. kAsIndrA 82. deladara 83. DeraNA 84. muNDasthala 85. jIrAvalA 86. varamANa 87. maNDAra 88. ora 89. acalagar3ha 90. delavAr3A (AbU) paMjAba 1. sarahinda 2. hoziyArapura himAcala pradeza 1. kAMgaDA dillI 1. indraprastha 338 16. lodravapura 17. amarasAgara 18. brahmasara 19. pokaraNa 20. nAkor3A 21. nAgezvara 22. caMvalezvara 23. citrakUTa 24. kezariyAjI 25. Ayar3a 26. DuMgarapura 27. punAlI 28. vaTapadra 29. rAjanagara 30. karer3A 31. nAgahRda 32. devakulapATaka 33. nAilAI 34. muchAlA mahAvIra 35. rANakapura 36. nADola 37. varakANA 38. hathuNDi 39. bAli 40. jAkhor3A 41. koraTA 42. khImela 43. pAlI 44. velAra 45. khuDAlA 46. sevAr3I 47. kolaragar3ha 48. sesalI 49. rAr3abara 50. uthamaNa 51. sAMDerAva 52. sirohI 53. gohilI 54. mIrapura 55. vIravAr3A 56. bAmanavAr3A 57. nAndiyA 58. ajArI 59. nItor3A 60. loTANA 61. diyANA 62. sIverA 63. dhanArI 64. vATerA 340 346 w w w 348 350 352 354 356 358 360 362 364 366 368 370 372 374 376 470 473 475 w 477 bhAga - 3 378 12 1 2 3 491 494 496 n n gujarAta 1. kuMbhAriyAjI 2. prahalAdanapura 3. dAMtapATaka 4. jUnADIsA 5. tharAda 6.DhImA 7. vAva 8. bhorola 9. jamaNapura 10. pATaNa 11. metrANA 12. tAraMgA 13. kher3abrahmA 380 382 384 386 389 392 394 396 398 400 402 404 498 500 502 504 506 508 bn nh 510 www 513 515 520 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 N AN N 649 N 652 N 530 657 532 534 537 660 662 664 544 668 670 672 548 674 550 676 678 NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN 552 555 684 558 560 562 686 688 690 564 566 14. var3AlI 15. IDara 16. devapattana 17. moTA posInA 18. vAlama 19. mehasANA 20. Anandapura 21. ratnAvalI 22. gAMbhu 23. moDherA 24. kamboI 25. cANazmA 26. ziyANI 27. cArupa 28. bhIlar3iyAjI 29. bhadrezvara 30. terA 31. jakhau 32. naliyA 33. koThArA 34. sutharI 35. kaTAriyA 36. giranAra 37. navAnagara 38. vAmasthalI 39. candraprabhASa pATaNa 40. ajAharA 41. dIva 42. delavAr3A (gujarAta) 43. UnA 44. dAThA 45. mahavA 46. tAladhvajagiri 47. ghoghA 48. kadambagiri 49. hastagiri 50. zatrujaya 51. vallabhIpura 52. dholakA 53. zaMkhezvara 54. upariyAlA 55. vAmaja 56. bhoyaNI 57. pAnasara 58. mahur3I 59. zerIzA 60. karNAvatI 61. mAtara 62. khaMbhAta 63. pAvAgar3ha 64. kAvI 65. gaMdhAra 66. bharuca 67. jhagar3IyA 68. darbhAvatI 69. bor3elI 70. pArolI madhya pradeza 1. lakSmaNI 2. tAlanapura 3. bAvanagajAjI 4. pAvAgirI 5. siddhavarakUTa 6. mANDavagar3ha 7. dhArAnagarI 8. mohanakher3A 9. bhopAvara 10. amIjharA 11. iMgalapatha 12. bibaDauda 13. semaliyA 14. parAsalI 15. dazapura 16. vahI pArzvanAtha 17. bhalavAr3A pArzvanAtha 18. kuMkuMTezvara pArzvanAtha 19. avantI pArzvanAtha 20. unhela 21. alaukika pArzvanAtha 22. badanAvara 23. makSI 24. vidizA 25. sonAgira 26. thuvaunajI 27. ahArajI 28. paporAjI 29. nainAgiri 30. droNagiri 31. khajurAho 32. kuNDalapura 568 570 577 580 582 585 588 698 700 702 704 w 706 708 590 bh 591 710 594 712 596 714 bh 717 720 602 605 bh bh bh bh 607 724 726 128 bh bh bh 730 731 734 bh 626 628 bh bh 630 632 bh 2 - bh 634 3 - 1 - purAtana kSetra bhojanazAlA kI suvidhAyukta camatkArIka kSetra yA muniyoM kI tapobhumi 4 - kalyANaka bhUmi paMcatIrthI 6 - kalAtmaka 636 638 642 644 s bh b 486 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRESIASIS 2020 COM UVODXOOX Da RESE SOBA ISGAUSITE T15** Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 1. kuMbhAriyAjI 2. prahalAdanapura 3. dAMta pATaka 4. jUnADIsA 5. tharAda 6. r3hImA 7. vAva 8. bhorola 9. jamaNapura 10. pATaNa 11. metrANA 12. tAraMgA 13. kheDabrahmA 14. var3AlI 15. IDara 16. devapattana 17. moTA posInA 18. vAlama 19. mehasANA 20. Anandapura 21. ratnAvalI 22. gAMbhu 23. moDherA 24. kamboI 25. cANazmA 26. ziyANI 27. cArupa 28. bhIlar3iyAjI 29. bhadrezvara 30. terA 491 494 496 498 500 502 504 506 508 510 513 515 520 522 524 526 528 530 532 534 537 540 542 544 546 548 550 552 555 558 gujarAta 31. jakhau 32. naliyA 33. koThArA 34. sutharI 35. kaTAriyA 36. giranAra 560 562 564 566 568 570 37. navAnagara 577 38. vAmasthalI 580 39. candraprabhASa pATaNa 582 40. ajAharA 585 41. dIva 588 42. delavAr3A (gujarAta) 590 43. UnA 591 594 596 599 602 605 607 611 44. dAThA 45. mahuvA 46. tAladhvajagiri 47. ghoghA 48. kadambagiri 49. hastagiri 50. zatruMjaya PAKISTAN BHUJ RANN OF KACHCHH JAMNAGAR JUNAGADH 51. vallabhIpura 52. dholakA 53. zaMkhezvara 54 upariyAlA JAIN PILGRIM CENTRES STATE CAPITAL DISTRICT HEADQUARTERS DISTRICT BOUNDARIES 55. vAmaja 56. bhoyaNI 57. pAnasara 58. mahur3I 59. zerIzA 60. karNAvatI 61. mAtara 62. khaMbhAta 63. pAvAgar3ha 64. kAvI 65. gaMdhAra 66. bharuca 67. jhagar3IyA 68. darbhAvatI 69. bor3elI 70. pArolI AMRELI ARABIAN SEA APALAN MAHESAN SURENDRANAGAR AHMEDABAD HIMATNAGAR AGANDHINAGAR BHAWNAGAN KHEDA GULF OF KHAMBHAT RAJASTHAN VADODARA * SURAT GODHRA JAHWA 613 620 620 6.2 630 632 634 636 638 642 644 646 649 652 654 657 660 662 664 MAHARASHTRA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GUJARAT JAIN PILGRIM CENTRES Bhorolo Dhimao Gadh sipu 13 THARAD Duva DHANERA Panthavada o Piluda Dhakao Kuchavada Amirgadh Poshingi Ramsan V Malan V . 17 Chitrasani BANASKAN Lakhmi Ambe 1 Kumbharia Bhadatho DANTIWADA Balaram Iqbalgadh Magadh o DESA Chandisar Hadado 4. Chadotar 40 VAV ardva Madka BHILDI Khimanao DANTA 7. PALANPUR f Aseda ( 2 Agio o 38 Navawas Gadh \VADGAM; W Suigam Benap DEODER Roiya O PLABUAR BHABHAR 21 SIHORI (KANKREJ) Morvada Jo Devgam o Thara Mervada KHEDBRAHMA Vakos Memadpur Mokeshwar Umerdas Sabarmati 13 7 y Rader Mena Dharoi Tarang Laxmipur Arjuni SVAGDODI 12 Sampa KHERALU 39 VADALIC 14 Kanader 15 ADER Bhilot RADHANPURK SIDHPURA 29 PATAN Anavda 10 Balisana 220 UNZA Roda Sipor O Gochana Gotarka Adiyao PATAN sandhial 20 Waswantgadh Badoli Miradataro C OVADNAGAR 16 lojamla Unavaa ma oransicuro. Ransipuro Davad Lnaramali Davad, bDaramali Bar Ranud24 Valai VISNAGAR ado UMATNAGAR 24 2500 23 1inch Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ____"tIrtha - 'darzana" pAvana graMtha kA upayoga evaM pratiphala isa pAvana graMtha meM sabhI tIrthAdhirAja jinezvara bhagavaMtoM kI aMjanazalAkA yukta pratiSThita pratimAoM ke mUla phoTu rahane ke kAraNa yaha graMtha zubha daivika paramANuoM kI urjA se ota prota hai| jise hamezA, ra sabhaya dhyAna meM rakhate hura nimna prakAra upayoga meM leN| 1. usa pAvana graMtha ko jinezvara devoM kA svarUpa hI. samajhakara acche se acche ucca, guha, sApha ka-pavitra sthAna meM hI rakheM jisase vahAM ke parabhAoM meM zuddhatA va nirmalatA avazya rahegI va zAMti kI anubhuti hogii| pAta dina agara bana sake to sAmAyika grahaNa karake kama se kama 48 minara darzanArtha upayoga meM leM jisase sAmAyika lAbha ke sAtha citta prabhu meM ekAgra hone ke kAraNa punyopArjana va nirjaga kA lAbha niraMtara milatA rahegA) 3. pratidina kama se kama eka tIrya kA itiSa avazya paTeM va dUsaroM ko par3hane kI preraNA deve jisase sabako yAtrArca jAne kI bhAvanA jAgRta hogI va vaha jAne se viSeza AnaMda kI anubhuti hogI jo pugyo pArjana kA sAdhana hogaa| 4. kRSyA jhUThe muMha, gaye pathoM va vaspala AdI pahanakara isa pAvana dha kA upayoga na kareM aura nahIM ise Avitra jagaha rakheM tAki pApa karma va AzAtanA se baca skeN| 5. hamezA darzana svAdhyAya karane se kAna: zanaiH daivika paramANuoM meM vRhI hothI jo sukha samRdi kA kAraNa bnegaa| yaha tIrtha darzana gaMdha hai| jisake bha) zama se hameM ghara ke beTe hI mAnasa yAtrA - bhAva yAtrA karane kA lAbha prApta hotA hai| mUtikI taraha citra bhI zubha bhAva jagAne meM kAmayAba hone hai| isa dRSTi se usa graMtha kA upayoga AtmA ke liye hitakara rhegaa| paramAtmA ke prati jo bhakti bhAva hamAre hRdaya meM pradipta hoMge vaha hameM Atmika nasantA evaM Atibhaka unnati kI aura le jAyeMge, yaha nizcita bAta hai| lisiriyala 490 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumbhAriyAjI tIrtha tIrthAdhirAja zrI neminAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 2.13 ki. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala ambAjI gA~va se eka ki. mI. dUra dAntA mArga para ekAnta jaMgala meM / / prAcInatA isakA prAcIna nAma ArAsaNA thA, jisakA kumbhAriyA nAma meM kaba parivartana huA - yaha patA lagAnA kaThina hai / zilAlekhoM se pratIta hotA hai ki lagabhaga vikrama kI satrahavIM zatAbdI taka isakA nAma ArAsaNA rahA hogA / yahA~ ke AsapAsa par3e avazeSoM va upalabdha zilAlekhoM se jJAta hotA hai ki kisI samaya yaha virATa nagarI rahI hogI, va usameM saikar3oM jina mandira rahe hoMge / ho sakatA hai kisI samaya bhUkaMpa meM yaha nagarI dharAtala huI ho / Aja yahA~ sirpha 5 jina mandira vidyamAna haiM / eka prasiddha kiMvadanti ke anusAra maMtrI zrI vimalazAha dvArA ye mandira lagabhaga vikrama saM. 1088 meM nimita kiye batAye jAte haiM / isa samaya sabase bar3A mandira zrI neminAtha bhagavAna kA hai / ataH ise mukhya mandira kahate haiM / yahA~ se AbU taka suraMga thI, aisA kahA jAtA hai / tappAgaccha paTTAvalI ke anusAra zrI vAdIdevasUrijI ne vikrama saM. 1174 se 1226 ke daramiyAna ArAsaNA meM zrI neminAtha bhagavAna kI pratimA kI pratiSThA karAI thI / 'upadezasaptatI meM kahI kathA ke anusAra ArAsaNA nivAsI zrI gogA maMtrI ke putra zrI pAsila ne zrI neminAtha bhagavAna kA mandira banavAkara zrI vAdIdevasUrijI ke suhaste pratiSThA karavAI thI / zrI neminAtha bhagavAna mandira-kuMbhAriyAjI 491 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya mandiroM ke parikaroM, gAdiyoM va deriyoM Adi para vikrama saM. 1118 se 1138 taka ke lekha utkIrNa haiM / vikrama kI satrahavIM zatAbdI meM jIrNoddhAra hokara vikrama saM. 1675 mAgha zuklA 4 ke dina zrI vijaya devasUrijI ke hAthoM punaH pratiSThA hone kA lekha vidyamAna hai / ina sabase siddha hotA hai ki ArAsaNA nagarI meM anekoM prAcIna mandira the / lekina vartamAna mandira lagabhaga vikrama kI 12 vIM zatAbdI ke haiM / viziSTatA upadezasaptatI meM kahI kathAnusAra zrI gogAmaMtrI ke putra zrI pAsila isa nagarI meM rahate the| unakI pUrva saMcita puNyAI kama ho jAne para unapara lakSmI kI kRpA kama ho gaI thI / eka dina vyApAra hetu ve pATaNa gaye taba deva darzanArtha rAjavihAra mandira gaye va khUba dhyAnapUrvaka nirIkSaNa karane lage / vahA~ upasthita hA~sI nAma kI zrImaMtazrAvikA ne unakI kRpaNa avasthA dekhakara majAka karate hue kahA ki kyA tumhe aisA mandira banavAnA hai, jo itanI bArIkI se nirIkSaNa kara rahe ho? dukhI hRdayI zrI pAsila ne namratA pUrvaka uttara diyA ki bahina, yaha kArya mere lie durlabha hai / lekina agara maine aisA mandira banavAyA to Apako AnA hogA, yaha merI vinatI hai / pAsila ke hRdaya meM hA~sI zrAvikA kI bAta gUMja rahI thI / usane zrI aMbikA devI kI ArAdhanA AraMbha kI / bhAgya yoga se zrI aMbikA devI pratyakSa huI va sIsA nAmaka dhAtu kI khAna cAndI ho jAne kA varadAna diyA / varadAna saphala hoMne para zrI pAsila ne ArAsaNA meM chaTA yukta pahAr3iyoM ke bIca, vibhinna prakAra kI kalAoM se paripUrNa-devavimAna tulya zrI neminAtha bhagavAna ke bhavya mandira kA nirmANa kArya prAraMbha kiyA / eka vakta udhara vicarate guru mahArAja ne pUchA ki pAsila, caitya nirmANa kA kArya sucAru rUpa se cala rahA hai na, pAsila ne uttara diyA ki deva aura guru kRpA se ThIka cala rahA hai / isa jabAba se devI ko krodha AyA ki isane merA AbhAra nahIM mAnA / devI ke krodha ke kAraNa mandira kA kArya zikhara taka Akara ruka gyaa| pAsila ne dIrgha draSTi se socakara pATaNa se guru mahArAja ko va hA~sI zrAvikA ko padhArane ke lie nimaMtraNa bhejA / AcArya zrI vAdIdevasUrijI ne Akara apane suhaste pratiSThA bar3e samAroha ke sAtha sampanna karavAI / Azcaryacakita hA~sI zrAvikA ne bhI pAsila se AjJA lekara eka vizAla meghanAda maNDapa banavAyA jisameM nau lAkha rupaye kharca hue / sirpha maNDapa meM nau lAkha rupaye kharca huve to pUre mandira meM kitane rupaye kharca hue hoMge? yaha sthAna prAcInatA va viziSTa ghaTanAoM ke kAraNa to vizeSatA rakhatA hI hai, sAtha meM zilpakalA meM bhI apanA vizeSa sthAna rakhatA hai / prativarSa mAgha zuklA paMcamI ko sabhI mandiroM meM dhvajA car3hAI jAtI hai / ___ anya mandira 8 isa mandira ke pAsa hI isake atirikta 4 aura vizAla va kalApUrNa zrI mahAvIra bhagavAna, zrI pArzvanAtha bhagavAna, zrI zAntinAtha bhagavAna va zrI saMbhavanAtha bhagavAna ke mandira haiM / kalA aura saundarya yaha sthala jaMgala meM pahAr3oM ke bIca meM rahane ke kAraNa yahA~ kA prAkRtika saundarya atyanta manorama hai hI, yahA~ kI zilpakalA bhI bejor3a hai / yahA~ kI kalA dekhate hI AbU delavAr3A, rANakapura, jaisalamera, giranAra va khajurAho Adi yAda A jAte haiM / zrI mahAvIra bhagavAna ke mandira ke chatoM meM patthara para bArIkI se kI huI zilpakalA dekhate hI banatI hai / jaise bhAvI caubIsI ke mAtA-pitA va chatraghara, vartamAna caubIsI tathA unake mAtA-pitA, caudaha svapna, meru parvata para indra mahArAja dvArA janmAbhiSeka, paMcAgni tapa karate hue kamaTha yogI ko zrI pArzvanAtha kumAra ahiMsA kI bAta samajhAkara jalate hue kASTha meM se nAga-nAgina ko nikalavAte hue, bhagavAna ko zrI dharaNendradeva namaskAra karate hue, zrI zAntinAtha bhagavAna kA samavasaraNa zrI neminAtha bhagavAna ke pA~ca kalyANaka Adi anekoM bhAvapUrNa prasaMga pASANa meM utkIrNa hai / sAre mandiroM meM bhinna-bhinna prAcIna kalA ke namUne hai, jinakA jitanA varNana kareM, kama hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana AbU ror3a lagabhaga 22 ki. mI. hai / yahA~ kA basa sTeNDa ambAjI hai, jo ki yahA~ se eka ki. mI. hai / vahA~ TeksI kI suvidhA upalabdha hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / yaha sthala ahamadAbAda se himmatanagara IDara, kher3abrajhA hote hue 180 ki. mI. dUra hai / yahA~ se tAraMgAjI 55 ki. mI. mAUnTa AbU 55 ki. mI. dUra hai / sabhI jagahoM se basa va TeksI kI suvidhA hai / 492 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N bahAye S GETANT sifreinine LathalCE ducassentenderSTORIA Nement KUMCARIA 4050AL zrI neminAtha bhagavAna-kuMbhAriyAjI posTa : ambAjI-385110. jilA : banAsakAMThA, prAnta : gujarAta, phona : 02749-62178. suvidhAe~ Thaharane ke lie sundara dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhAe~ upalabdha hai| naye blAka bhI bane hue hai| __ per3hI zrI AnandajI kalyANajI per3hI, kumbhAriyAjI jaina tIrtha, 493 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke kAraNa pahale yaha mandira zrI prahalAdana pArzvanAtha mandira ke nAma se vikhyAta thA / abhI yaha pallavIyA pArzvanAtha mandira ke nAma se pracalita hai / / viziSTatA kahA jAtA hai, paramAra vaMzI parAkramI rAjA zrI prahalAdana ne AbU delavAr3A kI dhAtumayI eka vizAla pratimA ko galA kara acalezvara mahAdeva mandira ke liye nandI banavAyA thA, jisake kAraNa rAjA kuSTha roga se pIr3ita hokara atyanta kaSTa sahane lage / anta meM rAjA vyAkula hokara jaMgala meM cale gaye / jaMgala meM AcArya zrI zAlibhadrasUrIzvarajI se unakI bheMTa huI / rAjA ne sArA vRttAMta sunAyA va nivAraNa pAne ke liye prArthanA karane lage / AcArya zrI ne kuSTha roga se pIr3ita rAjA ko AzIrvAda dekara prAyazcita svarUpa zrI pArzvanAtha bhagavAna kA mandira banavAkara prabhu pratimA kA nhavaNa jala zarIra para lagAne kI salAha dI / AcArya zrI ke upadezAnusAra bhavya mandira kA nirmANa huA / devAdhideva zrI pArzvaprabhu kI pratimA ko ati hI virATa mahotsava ke sAtha harSollAsa zrI pallavIyA pArzvanAtha mandira dRzya pUrvaka pratiSThita karavAyA gayA / prabhu pratimA ke nhavaNa jala kA upayoga karane para rAjA kA kuSTha roga nivRtta huA / bhaktajana prabhu ko pallaviyA pArzvanAtha zrI prahalAdanapura tIrtha kahane lage / rAjA apane ko kRtArtha samajhane lagA va jaina dharmAvalambI banakara dharma prabhAvanA va utthAna ke tIrthAdhirAja zrI pallavIyA pArzvanAtha bhagavAna, anekoM kArya kiye / rAjA khuda bhI vidvAna the, ataH zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 45 seM. mI. anekoM granthoM kI racanAe~ kI / unake dvArA racita graMthoM (zve. mandira) / meM 'pArzva parAkrama-vyAyoga' nAma kA grantha vikhyAta tIrtha sthala 8 pAlanapura gA~va meM / prAcInatA 8 AbU ke parAkramI rAjA zrI suprasiddha rANakapura tIrtha pratiSThAcArya yugapradhAna AcArya dhArAvarSadeva ke bhAI zrI prahalAdana ne apane nAma para zrI somasundarasUrIzvarajI kA janma vi. saM. 1430 meM prahalAdanapura nagarI basAI thI / bAda meM isakA nAma isI nagarI meM huA thA / akabara pratibodhaka AcArya pAlanapura meM parivartita huA / isakA itihAsa vikrama zrI hIravijayasUrIzvarajI kI bhI janma bhUmi yahI hai / kI terahavIM sadI ke prAraMbha kA mAnA jAtA hai / inakA janma vi. saM. 1583 meM yahA~ huA thA / isa camatkArika ghaTanAoM ke pazcAt rAjA prahalAdana jaina mandira ke sAmane mahilAoM kA upAzraya hai / usI sthAna para AcArya zrI hIravijayasUrIzvarajI kA janma dharma ke anuyAyI bane va isa mandira kA nirmANa karavAkara zrI pArzvanAtha bhagavAna kI pratimA pratiSThita huA mAnA jAtA hai / karavAI thI, aisA ullekha hai / vi. saM. 1274 anya mandira 8 vartamAna meM yahA~ isake atirikta phAlguna zuklA paMcamI ke zubha dina koraMTagacchAcArya ___ 14 aura mandira haiM / zrI kakkasUrIzvarajI ke zubhahaste vartamAna pratimA kI kalA aura saundarya 8 isa mandira meM aura bhI pratiSThA saMpanna huI / rAjA prahalAdana dvArA nirmita hone prAcIna kalAtmaka pratimAe~ darzanIya hai / zrI ambikA 494 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prahalavIyA pArzvanAtha bhagavAna-prahalAdanapura devI kI pratimA para saM. 1315 phAlguna zuklA paMcamI kA lekha utkarNa hai / eka aura guru pratimA para vi. saM. 1274 phAlguna zuklA paMcamI kA lekha utkIrNa hai| ambikA devI kI pratimA para zrI 'visalarAya vihAra' aMkita hai, jo saMzodhanIya hai / anya mandiroM meM bhI prAcIna pratimAoM ke darzana hote hai / mArga darzana ahamadAbAda-AbU ror3a rela va sar3aka mArga meM pAlanapura relve sTezana hai / relve sTezana va basa sTeNDa se mandira lagabhaga eka ki.mI. hai / TeksI va ATo kI suvidhAe~ upalabdha hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie nikaTa meM hI sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA kI suvidhA bhI upalabdha hai / per3hI zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, zrI pallaviyA pArzvanAtha jaina zvetAmbara mandira, hanumAnaserI, posTa : pAlanapura jilA : banAsakAMThA (guja.), phona : 02742-53731. 495 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dAMtapATaka tIrtha tIrthAdhirAja 8 zrI AdinAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 67 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala banAsa nadi ke taTapara base dAMtIvAr3A prAcIna gA~va meM / prAcInatA prAcIna kAla kA dAMtapATaka gAMva Aja dAMtIvAr3A ke nAma se vikhyAta hai / / yaha mandira lagabhaga gyArahavIM sadI pUrva kA nirmita mAnA jAtA hai / isake pUrva bane mandiroM kA patA lagAnA kaThina hai / isa mandira meM mUlanAyaka zrI AdIzvara prabhu kI pratimA para ullekhita lekha ke anusAra vi. saM. 1236 meM rAula rAjA gajasiMhajI ke rAjyakAla meM AcArya zrI vijaya somasundarasurijI dvArA pratiSThita kiye kA ullekha hai / ho sakatA hai usa vakta isa mandira kA jIrNoddhAra hokara bhI punaH pratiSThA huI ho lekina isake pUrva ke itihAsa kA patA lagAnA kaThina hai / zrI zAntinAtha bhagavAna-prAcIna pratimA (nayA mandira) GOI6ICE zrI AdinAtha jinAlaya-dAMtapATaka 496 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAtha prabhu kI prAcIna pratimA Aja bhI vidyamAna hai, parantu banAsa nadi para bAMdha bAMdhane kA kArya prAraMbha hone ke kAraNa sarakAra ne isa gAMva kA jyAdAtara hisA khAlI honA Avazyaka samajhakara Adeza jArI kiyA ataH surakSArta isa mandira meM virAjita prabhu pratimAoM ko utthApana karanA Avazyaka samajhakara sthAnAMtara karake yahA~ ke purAne upAzraya meM virAjamAna kiyA gayA, pUjA-pATha niyamita rUpa se cAlU hai / zrAvakoM ne bhI apanA-apanA nivAsa sthAna Adi badalanA Avazyaka samajhakara svecchAnusAra jagahoM para badalA / isa prabhu pratimA va anya pratimAoM ko punaH pratiSThita karavAne hetu naye mandira kA nirmANa kArya prAraMbha kiyA jo abhI taka cala rahA hai / kucha zrAvakoM ne sarakAra dvArA basAye naye sthAna para apanA nivAsa badalA va eka aura anya mandira kA nirmANa kArya prAraMbha kiyA jo abhI taka cAlU hai / jahA~ zrI zAMtInAtha bhagavAna kI bhavya va alaukika prAcIna pratimA pratiSThita karavAI jAyegI, jo isI mandira meM thI / pUjA-pATha niyamita cAlU hai / zrI AdinAtha prabhu kA purAnA mandira jahA~ se pratimAe~ utthApana kI gaI, vaha bhI abhI taka surakSita hai / prabhu se prArthanA hai ki purAne mandira kI jagaha pUrNa surakSita ghoSita hokara prabhu pratimA vahIM punaH pratiSThita ho, tAki mandira kA tIrtha rUpI prAcIna itihAsa kAyama rahe, va yAtrioM kA AvAgamana banA rahe / prAraMbha kiyA zrI AdinAtha bhagavAna-dAMtapATaka gayA nayA mandira bhI zIdhra taiyAra hokara pratiSThA sampanna ho tAki nikaTa rahane vAle zrAvakoM ko niyamita prabhu-pUjA sevA kA lAbha milatA rahe / viziSTatA isa tIrtha kI prAcInatA hI yahA~ kI mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana mukhya vizeSatA hai / agara mandira kI purAnI jagaha punaH pAlanapura 28 ki. mI. va DIsA 30 ki. mI. dUra haiM, surakSita ghoSita hokara vahIM punaH pratiSThA haI to yahA~ kI jahA~ para TeksI, basa va ATo kI savArI kA sAdhana aura vizeSatA bar3hegI / saMbhavataH prabhu kRpA se avazya hai| yahA~ para bhI ATo kI savArI kA sAdhana hai / kAra hogA / va basa mandira taka jA sakatI hai / anya mandira vartamAna meM ukta ullekhAnusAra suvidhAe~ philahAla Thaharane hetu koI khAsa eka aura zAntinAtha bhagavAna ke mandira kA nirmANa suvidhA nahIM haiM / kArya cAlU hai| - kalA aura saundarya 88 zrI AdinAtha prabhu kI / per3hI zrI AdinAtha bhagavAna jaina zve. mandira, pAcIna patimA atIva AkarSaka va prabhAvazAlI hai / naye zrI jaina upAzraya , posTa : dAtIvADA - 385 505. mandira meM virAjita zrI zAntinAtha prabhu kI prAcIna jilA : banAsakAMThA, (guja.), pratimA bhI atIva manorama va darzanIya hai / phona : 02748-78025 pI.pI. 497 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LATHIHAR zrIma AERPAN zrI mahAvIra bhagavAna-jUnA DIsA se isa zahara ko hI nahIM, hara zrAvaka ke ghara ko pavitra banAyA / yahA~ ke eka zrAvaka kI icchA huI ki usake ghara meM bhI AcArya zrI padhAre / yaha zrAvaka itanA zaktimAna nahIM thA / paraMtu patnI ke kahane para usane AcArya zrI ke pAsa jAkara vinatI kI, jisapara turanta hI AcArya zrI ne maMjUrI dI va ghara padhAre / zrAvaka ne bhaktibhAva pUrvaka sAmAnya cAdara AcArya zrI ko bhraaii| AcArya zrI kA jaba pATaNa zahara meM virATa mahotsava ke sAtha praveza huA usa avasara para AcArya zrI ne yahI cAdara dhAraNa karake praveza kiyA / rAjA kumArapAla Adi zreSThIgaNoM ne isa atisAdhAraNa cAdara dhAraNa karane kA kAraNa pUchA / taba AcArya zrI ne kahA ki yaha cAdara bhI eka parama bhakta dvArA bheMTa kI gayI hai / agara Apako zarma AtI ho to una svadharmI bhAIyoM ko U~cA uThAo, jinakI sthiti kamajora hai / rAjA kumArapAla ne isa bAta para gaura kiyA va turanta hI Avazyaka kadama uThAyA / usa zrAvaka ko bhI bulAkara sammAna ke sAtha hajAra mudrAe~ bheMTa dI / svadharmI ke prati AcArya zrI dvArA kiyA gayA kArya ati hI ullekhanIya hai / AcArya zrI vijaya hIrasUrIzvarajI dvArA sUrImaMtra kI ArAdhanA karane para yahIM para zAsana devI prasanna huI thIM / zAsana devI ne AzIrvAda dekara kahA thA ki jayavimalamunijI ko Apake paTTadhara banAne ke bAda Apa ke dvArA eka mahAna rAjA pratibodhita hogA jo jaina zAsana kI prabhAvanA bar3hAne meM sahAyaka siddha hogA / tatpazcAt hI samrATa akabara ne AcArya zrI se pratibodha pAkara apanA guru mAnA va dhArmika kAryoM ke lie anekoM pharamAna jAhira kiye / jayavimalamunijI bAda meM AcArya zrI senasUrIzvarajI ke nAma se prakhyAta hue / prativarSa mAgha zuklA 6 ko dhvajA car3hAI jAtI hai / anya mandira vartamAna meM yahA~ isake atirikta eka aura zrI mahAvIra bhagavAna kA mandira va eka dAdAvAr3I hai, jahA~ AcArya bhagavaMta zrImad vijayabhadrasUrIzvarajI mahArAja Adi kI caraNapAdukAe~ hai| kalA aura saundarya 8 kalAtmaka prabhu pratimA ati hI sundara va bhAvAtmaka hai / mArga darzana 8 najadIka kA relve sTezana DIsA lagabhaga 6 ki. mI. haiM, jahA~ se TeksI va basa kI zrI jUnA DIsA tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 45 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala jUnA DIsA gA~va ke madhyastha / prAcInatA yaha tIrtha kSetra vikrama kI terahavIM sadI pUrva kA mAnA jAtA hai / pUjya zubhazIla gaNIvarya dvArA racita "prabandha paMcazatikA" meM kalikAla sarvajJazrI hemacandrAcArya jaba DIsA padhAre taba praveza mahotsava bahuta hI ThAThapUrvaka hue kA ullekha AtA hai / gata zatAbdiyoM meM yahA~ anekoM mandira bane hoMge / isa mandira kA jIrNoddhAra hokara punaH pratiSThA vi. saM. 1888 meM saMpanna huI thI / viziSTatA 8 vikrama kI terahavIM sadI meM jaba kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArya mAravAr3a kI tarapha se bihAra karake yahA~ padhAre taba bahuta hI ThAThapUrvaka yahA~ praveza utsava huA thA / AcArya zrI ne apane Agamana 498 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHRE zrI AdIzvara bhagavAna jUnA DIsA suvidhA hai / yahA~ se cArUpa 35 ki. mI. bhIlaDIyAjI 30 ki. mI. va metrANA 40 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ gA~va meM upAzraya va dharmazAlA bhI hai, jahA~ yAtriyoM ke lie Thaharane kI va bhojana kI vyavasthA ho sakatI haiM / #R 2222 per3hI zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, jUnA DIsA, posTa : jUnA DIsA -385 540. jilA : banAsakAMDhA, prAnta gujarAta, phona : 02744-22035 va pI.pI. 02744-23337. 499 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 zrI mahAvIra bhagavAna prAcIna pratimA zrI tharAda tIrtha tIrthAdhirAja zveta varNa (zve. mandira ) / tIrtha sthala mohalle meM / zrI AdIzvara bhagavAna, padmAsanastha, prAcInatA isa nagarI ke prAcIna nAma virapura, thirAdi, tharApadra, thirApadra Adi the / yaha gA~va thirapAla dharu ne vi. saM. 101 meM basAyA thA va usakI bahina haraku ne 1444 svaMbhoM yukta vizAla gaganacumbI bAvana jinAlaya mandira banavAyA thA, aisA ullekha hai / zrI AdinAtha bhagavAna mandira tharAda tharAda gA~va ke moTA derAsara ke kahA jAtA hai vartamAna meM bAda meM sthita zrI ajitanAtha bhagavAna kI padmAsanastha 31 iMcI alaukika dhAtu pratimA musalamAnoM ke rAjyakAla meM AkramaNakAriyoM ke bhaya se yahIM se bAva bhejI gayI thii| vaha pratimA vi. saM. 136 zrAvaNa amAvasyA ke dina isa mandira meM pratiSThita kI gayI thI, aisA bhI ullekha milatA hai| - FAM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrama kI sAtavIM sadI taka yahA~ thirapAla dharu ke vaMzajoM ne rAjya kiyA / bAda meM nADola ke cauhANa vaMzajoM ne rAjya kiyA / vikrama kI lagabhaga navamI sadI meM thirApadragaccha kI yahA~ sthApanA huI mAnI jAtI hai / kumArapAla rAjA dvArA yahA~ 'kumAra vihAra' mandira banavAne kA ullekha hai / terahavIM sadI meM zreSThI zrI azalAddana daNDanAyaka dvArA yahA~ zrI AdIzvara bhagavAna ke mandira meM zrI candraprabha bhagavAna, sImandhara svAmI, aMbikA devI, bhAratI devI Adi kI pratimAe~ pratiSThita karavAne kA ullekha hai / caudahavIM sadI meM zrI vinayaprabha upAdhyAyajI dvArA racita tIrtha mAlA meM yahA~ kA ullekha hai / saM. 1340 meM mANDavagar3ha ke maMtrI zrI jhA~jhaNazAha jaba zrI zatrujayagiri saMgha lekara gaye taba yahA~ ke zrImAla jJAti ke zreSThI zrI AbhU bhI saMgha lekara pahuMce hue the / zreSThI zrI AbhU ko 'pazcima maoNDalika' va saMgha ko 'laghu kAzmIra' kI upAdhiyA~ dI gayI thI / kisI vakta yaha eka virATa nagarI thI va sahasroM susampanna jaina zrAvakoM ke ghara the, jinhoMne jagaha jagaha para dharma utthAna ke kArya kiye, ve ullekhanIya haiM / viziSTatA yaha mandira vikrama kI pahalI zatAbdI meM rAjA thirapAla dharu kI bahina dvArA nirmita zrI AdIzvara bhagavAna-tharAda huA thA / inhoMne, jaina dharma kI prabhAvanA ke anekoM kArya kiye / suvidhAe~ vartamAna meM Thaharane ke lie vizAla AcArya zrI vaTezvarasUrIzvarajI ne thirApadragaccha kii| dharmazAlA hai, jahA~ bijalI, pAnI, bartana, or3hane-bichAne sthApanA yahIM kI thI / ke vastra va bhojanazAlA kI bhI suvidhA haiM / anya mandira 8 vartamAna meM isake atirikta 10 per3hI zrI tharAda jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, mandira aura haiM / maina bAjAra, posTa : tharAda - 385565. kalA aura saundarya yahA~ ke mandiroM meM anekoM jilA : banAsakAMDhA, prAnta : gujarAta, prAcIna kalAtmaka pratimAoM ke darzana hote hai| phona : 02737-22036. mArga darzana najadIka kA relve sTezana DIsA lagabhaga 55 ki. mI. haiM, jahA~ se basa va TeksI kA sAdhana hai / najadIka kA gA~va bhorola 22 ki. mI. hai| IIIIIAN mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / yahA~ se ahamadAbAda, bambaI bar3audA va rAjakoTa Adi ke lie basa sevA upalabdha hai| gA~va meM TeksI, ATo kI suvidhA hai / 501 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI DhImA tIrtha tIrthAdhirAja tIrtha sthala prAcInatA isa tIrtha kI prAcInatA kA itihAsa milanA kaThina sA hai / zrI kumArapAla rAjA ne isa tIrtha kA jIrNoddhAra karavAyA thA, aisI kiMvadanti hai / viziSTatA kumArapAla rAjA dvArA jIrNoddhAra karavAye jAne ke kAraNa isa prAcIna tIrtha kI mukhyataH vizeSatA hai / abhI punaH jIrNoddhAra kA kAma cala rahA hai| anya mandira vartamAna meM isake atirikta yahA~ aura koI mandira nahIM haiM / kalA aura saundarya kalA viziSTa hai / prabhu pratimA kI prAcIna 502 zrI pArzvanAtha bhagavAna (zve. mandira ) / r3hImA gA~va meM / mArga darzana najadIka kA relve sTezana DIsA haiN| I jahA~ se TeksI va basa kI suvidhA hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / yahA~ se tharAda tIrtha 14 ki. mI. bhorola tIrtha 9 ki. mI. va vAva tIrtha 12 ki. mI. dUra hai / sabhI jagahoM se basa va TeksI kA sAdhana hai| suvidhAe~ mandira ke nikaTa upAzraya hai, parantu vartamAna meM Thaharane kI koI khAsa suvidhA nahIM hai / ataH nikaTa ke tIrtha sthaloM meM Thaharakara AnA suvidhAjanaka hai / per3hI zrI zvetAmbara jaina mUrtipUjaka saMgha, posTa : dImA -385 566. jilA : banAsakAMDhA, prAnta: gujarAta, phona : 02740-26427. 02740-26411 pI.pI. zrI pArzvanAtha mandira r3hImA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAGIACHOlane zrI pArzvanAtha bhagavAna-DhImA 503 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahA jAtA hai tharAda ke rAjA thirapAla dharu dvArA vi. saM. 136 meM tharAda ke mandira meM pratiSThita yaha pratimA AkramaNa-kAriyoM ke bhaya se yahA~ lAyI gayI thI / pratimAjI ke parikara para aMkita lekha meM saM. 136 varSa zrA. va. 15 budhe.........ityAdi likhA pratIta hotA hai| viziSTatA 8 janazruti ke anusAra yaha mUrti yahA~ se 12 ki. mI. kI dUrI para sthita tharAda (thArApadra) nagara meM thI / sone kI mUrti tharAda meM hai , yaha sunakara jaba bAdazAha alAuddIna tharAda para car3hAI karanevAlA thA, taba dUradarzI zrAvaNakagaNa surakSA ke lie isa prabhAvamayI mUrti ko vAva nagara le Aye / kahA jAtA hai jaba bAdazAha tharAda AyA usa vakta bhaktoM ne eka dUsarI pratimAjI para sone ke varaka acchI taraha cipakA diye the tAki bAdazAha ko zaMkA na ho / kitane dUradarzI, himmatI va prabhu bhakta the hamAre pUrvaja / prativarSa vaizAkha zuklA chaTha ko dhvajA car3hatI hai / anya mandira isa mandira ke nikaTa hI zrI gauDI pArzvanAtha bhagavAna kA eka aura mandira hai / __ kalA aura saundarya tIrthAdhirAja zrI ajitanAtha bhagavAna kI parikarayukta paMcadhAtu se nirmita yaha pratimA atyanta prabhAvazAlI aura camakIlI hai / aisI alaukika pratimA ke darzana anyatra durlabha haiM / mArga darzana najadIka kA relve sTezana DIsA 70 ki. mI. haiM, jahA~ para basa va TeksI kI suvidhA hai| yahA~ se bhorola tIrtha 22 ki. mI. DhImA tIrtha 12 ki. mI. va tharAda tIrtha 12 ki. mI. dUra hai / ina jagahoM se bhI basa kA sAdhana hai / mandira taka basa va kAra jA sakatI hai / yahA~ se pakkA rAstA oka tharAda, sAMcora hotA huvA rAjasthAna tarapha jAtA hai, dUsarA pAlanapura hotA huvA ahamadAbAda Adi jAtA hai, tIsarA rAdhanapura hotA huvA kaccha va kAThiyAvAr3a tarapha jAtA hai| suvidhAe~ gA~va meM Thaharane ke lie saMgha kI vAr3I hai, jahA~ pAnI, bijalI kI suvidhA haiM / per3hI 8 zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, per3hI / posTa : vAva - 385575. jilA : banAsakAMDhA (guja.) phona : 02740-27113. zrI ajitanAtha bhagavAna mandira-vAva zrI vAva tIrtha tIrthAdhirAja 8 zrI ajitanAtha bhagavAna, padmAsanastha, sarvadhAtumayI pratimA lagabhaga 85 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala 8 vAva gA~va ke madhyastha / prAcInatA yaha tIrtha kSetra terahavIM sadI kA mAnA jAtA hai / kahA jAtA hai jaba tharAda ke cauhANa rAjA zrI pUMjAjI, musalamAnoM ke sAtha yuddha meM mAre gaye taba unakI patnI saur3hI rANI apane putra bajAjI ko lekara yahA~ se najadIka yuMDalA TekarI para dIpA bhIla ke Azraya meM rahI thI / bajAjI ne bar3e hone para yahA~ eka vAva banAyI thI, vi. saM. 1244 meM unhoMne yahA~ apanI rAjadhAnI basAyI va nAma vAva rakhA / 504 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ajitanAtha bhagavAna-vAva 505 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAtha jinAlaya bhorola zrI bhorola tIrtha tIrthAdhirAja zrI neminAtha bhagavAna, padmAsanastha, zyAma varNa, lagabhaga 76 seM. mI. (zve. mandira ) / tIrtha sthala bhorola gA~va ke madhya / prAcInatA yahA~ para bhUgarbha se prApta anekoM prAcIna pratimAoM va avazeSoM se hI isa tIrtha kI prAcInatA ke pramANa mila jAte hai / prAcIna kAla meM yaha kSetra pIpalapura, pIpalapura pATaNa, pIpalagrAma vagairaha nAmoM se vikhyAta thA / aMcalagaccha ke vallabhI zAkhA ke AcArya zrI puNyatilakasUrIzvarajI ke upadeza se vikrama saM. 1302 meM kAtyAyanagotra ke zrImAla seTha pUMjAzAha dvArA yahA~ zahara ke bAhara 1444 sthaMbhoM vAlA bahattara devakulikAoM sahita bhavya mandira tathA eka bAvar3I savA karor3a rupayoM kI dhanarAzi kharca karake nirmita karavAne kA ullekha hai / ukta bAvar3I abhI bhI jIrNAvasthA meM maujUda hai / tAlAba ke pAsa hiMgalAja mAtA ke mandira meM aMbikA devI kI eka khaNDita pratimA va eka khaNDita parikara hai / parikara para vikrama saM. 1261 jyeSTha zuklA 2 ko zrI jayaprabhasUrijI dvArA zrI neminAtha bhagavAna ke biMva kI pratiSThApanA hone kA ullekha hai / isase yaha siddha hotA hai ki seTha pUMjAzAha neM vizAla mandira kA nirmANa karavAyA usake pahale bhI yahA~ mandira vidyamAna the / 506 zilAlekhoM se pratIta hotA hai ki vikrama saM. 1355 taka to isakA nAma pIpalagrAma thA / saMbhavataH vikrama saM. 1414 meM rAmajI cauhAna ne sUMvara rAjapUtoM ko harAkara isa gA~va para kabjA kiyA usa vakta yA kucha usake pUrva nAma badalA ho / vartamAna mandira lagabhaga vikrama kI bArahavIM zatAbdI kA nirmita batAyA jAtA hai| saM. 2022 meM jIrNoddhAra ke samaya cauvIsa jinAlayarUpa nirmita isa mandira meM yahA~ bhUgarbha se prApta zrI neminAtha prabhu kI isa bhavya va camatkArika pratimA ko mUlanAyaka rUpa meM va bhUgarbha se prApta anya pratimAoM ko vibhinna devakulikAoM meM punaH pratiSThita karavAyA gayA / pratimAjI para koI lekha nahIM hai, parantu kalAkRti Adi se dazavIM sadI ke pUrva kI pratIta hotI hai / saMbhavataH vi. saM. 1261 meM zrI jayaprabhasUrIzvarajI dvArA pratiSThita yahI pratimA ho parantu pratimA kA nirmANa pahile huvA ho / abhI bhI jIrNoddhAra kA kArya cAlU I viziSTatA saMbhavataH pippalagaccha kA utpatti sthAna yahI hogA / kisI samaya yahA~ anekoM jaina mandira va saikar3oM jaina zrAvakoM ke ghara the / lagabhaga pandrahavIM zatAbdI taka yaha sthala khUba hI jAhojalAlI pUrNa rahA, aisA bhUgarbha se prApta pattharoM, IMToM va khaNDaharoM se anumAna lagAyA jAtA hai / yahA~ para zodha kArya kiyA jAya to prAcIna itihAsa prakAza meM A sakatA hai| zrI neminAtha bhagavAna kI pratimA ati hI camatkArika hai / prativarSa kArtika va caitrI pUrNimA ko melA bharatA hai / hajAroM jaina-jainetara Ate rahate haiM / anya mandira vartamAna meM isake atirikta anya koI mandira nahIM haiM / kalA aura saundarya prAcIna kAla meM ati jAhojalAlI pUrNa kSetra rahane ke kAraNa bhUgarbha se aneka kalAtmaka avazeSa prApta hote hai / neminAtha prabhu kI pratimA ati hI kalAtmaka va prabhAvazAlI hai / isa mandira kI anya sArI pratimAe~ bhUgarbha se prApta huI haiN| sArI pratimAe~ rAjA sampratikAla kI atyanta sundara va yathAvat haiM, jo darzanIya haiM / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana DIsA 60 ki. mI. bhIlaDIyAjI 40 ki. mI. va bhAmara 40 ki. mI. tharAda 22 ki. mI. va r3hImA 9 ki. mI. dUra hai / ina jagahoM se basa va TeksI kI suvidhA hai| kAra va basa mandira taka jA sakatI hai / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAsu yat) ((thIsaMdone arpaNa TALLICE zrI neminAtha bhagavAna-bhorola jilA : banAsakAMDhA, prAnta : gujarAta, phona : 02737-24321. suvidhAe~ 28 Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlA va blaoNka haiM, jahA~ bhojanazAlA bhI haiM / per3hI zrI neminAtha bhagavAna jaina per3hI, posTa : bhorola - 385 565. 507 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FORS 100.POROS ke parikara kI gAdI para vi. saM. 1126 vaizAkha kRSNA 11 kA lekha utkIrNa hai / yaha parikara rA~teja se lAyA batAyA jAtA hai / abhI-abhI punaH jIrNoddhAra huvA hai| viziSTatA 'jAmaNakIyagaccha' kA utpatti sthAna yahI hai / gA~va ke AsapAsa anekoM jIrNa imArateM va pattharoM ke Dhera par3e haiM / isase yaha anumAna lagAyA jA sakatA hai ki kisI samaya yaha eka virATa nagarI rahI hogI / ___ anya mandira vartamAna meM yahA~ isake atirikta koI mandira nahIM haiM / kalA aura saundarya prabhu pratimA kI kalA ati manorama hai / mArga darzana 8 najadIka kA relve sTezana va gA~va hArIja lagabhaga 8 ki. mI. zaMkhezvara 22 ki. mI. va pATaNa 27 ki. mI. dUra hai / jahA~ para basa, TeksI va ATo kI suvidhA hai / suvidhAe~ philahAla yahA~ Thaharane hetu koI suvidhA nahIM haiM / yAtriyoM hetu cAya va nAste kI savidhA hai / pUjA hetu nahAne kI suvidhA hai / per3hI 8 zrI candraprabhu jaina derAsara per3hI, posTa : jamaNapura - 384 240. tahasIla : hArija, jilA : pATaNa, prAnta : gujarAta, phona : 02733-86232 pI.pI. zrI candraprabha bhagavAna mandira-jamaNapura zrI jamaNapura tIrtha tIrthAdhirAja zrI candraprabha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa (zve. mandira) / tIrtha sthala jamaNapura gA~va meM / prAcInatA eka dhAtu pratimA para saM. 1285 ke lekha meM zrI jAmaNakIyagaccha kA ullekha AtA hai / eka kathanAnusAra maMtrIzvara zrI vastupAla ke putra maMtrI zrI jaitrasiMha ne apanI patnI jamaNadevI ke nAma para yaha nagarI basAyI thI / vastupAla kA janma vi. saM. 1240-42 kA mAnA jAtA hai / isase yaha siddha hotA hai ki yaha tIrtha kSetra terahavIM sadI pUrva kA hai / aMtima jIrNoddhAra hokara punaH pratiSThA vi. saM. 1964 vaizAkha zuklA 10 ko huI thI / mUlanAyaka bhagavAna 508 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI candraprabha bhagavAna-jamaNapura 509 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pATaNa tIrtha zAstrAnusAra aNahila bharavAr3a dvArA batAyI gayI jagaha para jaina zreSThI zrI cAMpA kI salAha se nAgendra gacchAcArya zrI zIlaguNasUrijI ne vikrama saM. 802 akSaya tRtIyA tIrthAdhirAja zrI paMcAsarA pArzvanAtha bhagavAna, somavAra ke zubhadina jaina vidhi vidhAna se maMtroccAraNa padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 1.2 mITara ke sAtha isa nagara kI sthApanA karake nagarI kA nAma (zve. mandira) / aNahilapura pATaNa rakhA / parAkramI jaina rAjA tIrtha sthala 8 pATaNa zahara ke madhya / zrI vanarAja cAvar3A ko zrIdevI zrAvikA dvArA rAjatilaka prAcInatA isa nagarI kA itihAsa vikrama saM. karavAke gAdI para biThAyA gayA / tatpazcAt rAjA 802 se prAraMbha hotA hai lekina yaha paMcAsarA pArzvaprabhu vanarAja ne apane pUrvajoM kI rAjadhAnI ke gA~va paMcAsarA kI pratimA usase bhI purAnI hai / isa nagarI kA se zrI pArzvanAtha bhagavAna kI isa alaukika pratimA ko itihAsa prAcIna to hai hI, ati gauravazAlI va vizAla janasamudAya sahita nAnA prakAra ke vAhanoM va saMzodhanIya bhI hai / vallabhI va bhInamAla ke patana kI vividha prakAra kI vAdya-dhvani ke sAtha lAkara yahA~ pUrti kara sake, aisI samartha bhUmi kI khoja meM cAvar3A navanirmita bhavya jinAlaya meM mahAmahotsava pUrvaka harSollAsa vaMza ke parAkramI rAjA zrI vanarAja lagnazIla the, tAki ke sAtha zrI zIlaguNasUrijI ke suhaste pratiSThA karAI, vahA~ apanI vaibhavazIla rAjadhAnI banA sakeM / unhoMne jisase yaha tIrtha paMcAsarA pArzvanAtha ke nAma se tArkika ziromaNi gopAlaka aNahila bharavADa se carcA vikhyAta huA / vanarAja ke bAda navamI zatAbdI se kI evaM upayukta bhUmI kI khoja karane ke lie kahA / caudahavIM zatAbdI taka cAvar3AvaMza ke kSemarAja, bhuvaDa, aNahila bharavAr3a ne sarasvatI nadI se nirmala hotI isa bajrasiMha, ratnAditya, sAmaMtasiMha Adi rAjA hue / bAda sarvottama jagaha para kuttI va siyAra ko dekhA / ataH meM cAlukya (solaMkI) vaMzaja kumArapAla Adi bhI jaina usane uttama zakuna samajhakara isI jagaha rAjadhAnI rAjA hue / inake kAla meM yahA~ anekoM mandira banane basAne kI zrI vanarAja cAvar3A ko salAha dI / jaina kA ullekha hai / jaise vanarAja vihAra, mUlarAja vasahikA, zrI paMcAsarA kA vikhyAta mandira-pATaNa 510 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L zrI paMcAsarA pArzvanAtha bhagavAna pATaNa vihAra, tribhuvana vihAra, kumAra vihAra, Adi bhavya mandira bane / inake alAvA bhI saikar3oM mandira bane / kAlakrama se vikrama saM. 1353 se 1356 ke samaya alAuddIna ke senApati ke hAthoM isa nagarI kA vinAza honA zuru huA / anekoM mandira naSTa hue / jAhojalAlIpUrNa isa nagarI kA patana huA / paM. zrI kalyANavijayajI dvArA kiye zodha mujaba vikrama saM. 1370 ke AsapAsa phira se nayA pATaNa basA va anekoM mandiroM kA phira se nirmANa zuru huA / kharataragaccha saMbaMdhI vidhicaitya mujaba zrI jinakuzalasUrijI ke suhaste vikrama saM. 1379 se 1381 ke antargata anekoM jina mandiroM va AcArya guru mUrtiyoM kI pratiSThAe~ huI / vi. saM 1417 se 1422 taka bhI anekoM mandiroM kI pratiSThA hone kA ullekha hai / vikrama saM. 1648 meM zrI lalitaprabhasUrijI dvArA racita pATaNa caitya paripATI meM usa samaya vizAla jaina mandiroM kI saMkhyA 101 va derAsaroM kI saMkhyA 99 batAI hai| ina mandiroM meM hajAroM pratimAe~ thIM / jinameM 38 ajor3a ratnoM kI pratimAe~ bhI thIM / vikrama saM. 1729 meM zrI harSAvijayajI dvArA racita caitya paripATI meM 95 vizAla mandira va 500 derAsara batAyeM haiN| Aja bhI yahA~ saikar3o mandira vidyamAna hai / 511 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahA jAtA hai pATaNa ke punaH uddhAra ke samaya isa zAha dvArA AbU va giranAra para kiye gaye kArya jaga mandira kA bhI uddhAra huA thA / lekina vahI prAcIna vikhyAta hai / vikrama saM. 1371 meM zatrujaya kA uddhAra pratimA abhI bhI vidyamAna hai / karavAne vAle zrI samarazAha bhI yahIM ke the / aise yahA~ viziSTatA 8 pATaNa hI eka aisI nagarI hai, jahA~ ke anya zreSThiyoM ne bhI dharma kArya meM apanI zakti kA para (vikrama saM. 802 se) nagarI kI sthApanA se lekara pUrNa sadupayoga kiyA hai / pATaNa ke jJAna bhaNDAra bhI Aja taka saikar3oM jina mandira rahe / bIca meM bilakula vikhyAta hai / pATaNa apanI zUratA, satyatA, pavitratA, thor3e samaya ke lie tIrtha viccheda rahA / vaha samaya to va sAhasikatA ke lie prasiddha hai / pATaNa meM jaina yahA~ ke lie hI nahIM, sAre deza ke lie patana kA samaya thA / jainAcArya dvArA jaina vidhividhAna se nagarI sAhitya, kalA va saMskRti kA khajAnA hai / kI sthApanA karavAne kA avasara saMbhavataH yahIM prathama anya mandira 88 isake atirikta Aja bhI yahA~ huA, jo jaina itihAsa meM ullekhanIya hai / pATaNa ke ke 55 mohalloM meM 84 vizAla mandira va 115 derAsara rAjAoM, maMtrIyoM va zreSThiyoM ne yahA~ para hI nahIM, lekina haiM / zrI hemacandrAcArya jJAna mandira va anya anekoM vibhinna tIrtha sthAnoM, va kaI jagahoM meM jinAlaya banavAye saMsthAe~ bhI hai / va dhArmika evaM jana kalyANa ke anekoM kArya kiye ___ kalA aura saundarya yahA~ para anekoM prAcIna jinakA jagaha-jagaha para ullekha AtA hai / vikrama kI mandira haiM, jinameM prAcIna pratimAe~ va anya kalAkRtiyoM navamI se caudahavIM sadI taka yahA~ khUba jAhojalAlI ke darzana hote haiM una sabakA varNana saMbhava nahIM / inake rhii| isa bIca sAre zUravIra va dharmavIra jaina rAjA va maMtrI hue / rAjA vanarAja cAvar3A ke maMtrI bhInamAla atirikta kaI masjidoM kI kalAkRtiyoM ke avalokana nivAsI jaina zreSThI zrI nAnAzAha ke vaMzaja, lahara, vIra, karane se pratIta hotA hai ki pATaNa ke vinAza ke samaya ner3ha, vimala, dhavala, Ananda, pRthvIpAla vagairaha maMtrI kalAtmaka mandira masjidoM meM parivartita kiye gaye hoN| hue| inake atirikta jAmba, campaka, muMjAla, sAMtu, yaha nagara prAcIna kAla se ati jAhojalAlI pUrNa rahane sajjana, udayana, bAhar3a, Azuka, Aliga, solAka, ke kAraNa yahA~ jagaha jagaha prAcIna kalA ke namUne kapardi, kumArasiMha, vAdhuyana, ambar3a Adi bhI dharma premI najara Ate hai / va rAjanItijJa jaina maMtrI va zreSThI hue, jinhoMne jagaha mArga darzana 8 mandira se pATaNa relve sTezana va jagaha para dharma prabhAvanA ke anekoM kArya kiye jo sarAhanIya hai / zrI somaprabhasUrijI dvArA racita kumArapAla basa sTeNDa 2 ki. mI. hai / yahA~ se mehasAnA lagabhaga pratibodha meM batAyA gayA hai ki jaba zrI hemacandrAcArya 50 ki. mI. siddhapura 30 ki. mI., cArupa tIrtha 12 ne pATaNa meM praveza kiyA taba isa nagarI kA gherAva 13 ki. mI., zaMkhezvara 70. ki. mI. cANasmA 19 ki. mI, ki. mI. kA thA va 84 cauka va 84 bAjAra the / praveza DIsA 50 ki. mI. va ahamadAbAda lagabhaga 130 ki. avasara para 1800 karor3apati zrAvaka ikaTThe hue the va mI. dUra hai / sabhI jagahoM se basa va TeksI kI suvidhA sArI nagarI lAkhoM dIpakoM se jhagamagA uThI thI / hai| kAra va basa mandira taka jA sakatI hai / hemacandrAcArya ne yahA~ anekoM granthoM kI racanA kI / suvidhAe~ Thaharane ke liye sarvasuvidhAyukta 2 ___ zrI hemacandrAcArya, zrI abhayadevasUri, zrI malayagiri, ____dharmazAlAe~ va atithigRha Adi hai / jahA~ para bhojanazAlA, zrI yazacandra, zrI somaprabhAcArya, prajJAcakSu, rAjakavi, cAya, nAstA va bhAte kI bhI suvidhA hai / zrIpAla Adi vidvAnoM se pATaNa eka vidyA kendra bana cukA thA / lagabhaga sAre gacchoM ke jaina AcAryoM ne yahA~ per3hI zrI paMcAsarA pArzvanAthajI jaina derAsara padArpaNa karake dharma pracAra meM bhAga liyA thA / TrasTa, hemacandrAcArya ror3a, AjAda cauka, bI. ema. hAI devasurijI ko vAdI kI padavI se vibhuSita yahIM kiyaa| skula ke pAsa / gayA thA / yahA~ ke rAjA bhImadeva ke daNDanAyaka posTa : pATaNa - 384 265. jilA : pATaNa (guja.), vimalazAha va rAjA siddharAja ke daNDanAyaka sajjana phona : 02766-22278 va 20559. 512 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAtha bhagavAna-matrANA zrI metrANA tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdinAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 30 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala metrANA gA~va ke madhya / prAcInatA upalabdha zilAlekhoM ke AdhAra para anumAna lagAyA jAtA hai ki yaha tIrtha caudahavIM zatAbdI pUrva kA hai / kyoMki vikrama saM. 1343 ASAr3ha zuklA 2 somavAra ke dina "deva sanmukha dhADu paDyo" aisA ullekha yahA~ para upalabdha eka zilAlekha meM hai / kAlakrama se kucha kAla taka yaha tIrtha vicchinna rhaa| 513 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatpazcAt vi. saM. 1899 meM eka bhAgyavAna zrAvaka ko Aye svapna ke anusAra isa pratimAjI ke sAtha bhUgarbha se zrI AdinAtha bhagavAna, zrI zAMtinAtha bhagavAna, zrI kuMthunAtha bhagavAna va zrI padmaprabha bhagavAna kI pratimAe~ bhI prApta huI thiiN| zrI saMgha dvArA nirmita, vizAla mandira meM vikrama saM. 1947 akSaya tRtIyA ke zubha dina pratimAoM ko punaH pratiSThita karavAyA gayA / eka pratimAjI kI gAdI para saM. 1351 kA lekha utkIrNa hai / viziSTatA prAcIna kAla meM zrAvakagaNa dharma ke lie mara miTate the / yahA~ para upalabdha eka zilAlekha meM utkIrNa lekha ke anusAra vikrama saM. 1343 ASAr3ha zuklA 2 somavAra ke dina yahA~ DAkuoM dvArA hue lUTamAra meM mandira kI rakSA ke lie zrAvaka jayaMtasiMha ne apanA prANa tyAga diyA va sAtha meM unakI dharmapatnI zrAvikA bhI satI ho gayI / aise udAharaNa bahuta kama milate haiN| prativarSa kArtika pUrNimA, caitrI pUrNimA va mAgha zuklA 13 ke dina melA bharatA hai| yahA~ akhaNDa 514 jyota meM kaI varSoM se nirantara kesariyA kAjala ke darzana hote haiM / anya mandira isake atirikta vartamAna meM yahA~ koI mandira nahIM haiM / kalA aura saundarya bhUgarbha se prApta prAcIna pratimAoM kI kalA darzanIya hai| mArga darzana najadIka kA relve sTezana siddhapura lagabhaga 12 ki. mI. hai siddhapura se va maMtrANA gA~va meM TeksI, ATo kI suvidhA upalabdha hai| yahA~ se pATaNa 35 ki. mI. va pAlanapura 40 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlA haiM / jahA~ para bhojanazAlA kI suvidhA upalabdha hai / 384 290. per3hI zrI rikhabadeva bhagavAna zrI jaina zvetAmbara derAsara kArakhAnA, posTa metrANA jilA pATaNa (guja.) phona : 02767-81242. zrI AdinAtha bhagavAna mandira - metrANA : Shinkal 0 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tAraMgA tIrtha lagabhaga vIra ni. kI chaThI zatAbdI (vikrama kI pahalI zatAbdI ke pUrva kA hai|) viziSTatA isa zvetAmbara mandira ke dakhiNa tIthodhirAja 8 zrI ajitanAtha bhagavAna, dizA meM lagabhaga 1.0 ki. mI. dUra koTizilA sthala hai padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 2.75 mI. (1 phuTa) jo ki isa parvata kI U~cI TekarI para hai / kahA jAtA (zvetAmbara mandira) / hai yahA~ anekoM munigaNa ghora tapazcaryA karake mokSa zrI AdIzvara bhagavAna (digambara mandira) / sidhAre haiM / digambara mAnyatAnusAra yahA~ se sAr3he tIna tIrtha sthala 88 tAraMgA hila relave sTezana se kror3a muni mokSa gaye haiM jinameM pa. pUjya muni zrI lagabhaga 5 ki. mI. (3 mIla) dUra pahAr3a para / sAgaradatA mahArAja va munizrI varadatA mahArAja mukhya prAcInatA jaina graMthoM meM isakA prAcIna nAma haiN| 230 phuTa lambe cauDe cauka ke madhya bhAga meM sthita tAraura, tArAvaranagara, tAraNagiri, tAraNagar3ha Adi diyA yaha zvetAmbara mandira 142 phuTa U~cA, 150 phuTa laMbA hai / vIra ni. saM. 1710 (vikrama saMvat 1241) meM va 100 phuTa caur3A hai / isa mandira kA zikhara AcArya zrI somaprabhasUrijI ne 'kumAra pAla pratibodha' 27.5 mI. (karIba 90 phuTa U~cA) va raMgamaNDapa nAmaka grantha kI racanA kI, jisameM vIra ni. kI chaThI ativizAla hai| mandira kA zilpa prAcIna va zatAbdI (vikrama kI pahalI zatAbdI) meM zrI bappuTAcArya manamohaka hai / ke upadeza se yahA~ ke rAjA vatsarAya ne jaina dharma anya mandira pahAr3a para isa mandira ke aMgIkAra karake zAsanAdhiSThAtrI zrI siddhAyikAdevI kA atirikta 4 aura zvetAmbara mandira va 5 digambara mandira yahA~ banavAne kA ullekha hai, parantu bIca ke mandira haiM / mukhya zvetAmbara mandira ke dakSiNa tarapha itihAsa kA ullekha nahIM hai / ho sakatA hai kAlakrama lagabhaga 1.0 ki. mI. dUra pahAr3a kI U~cI TekarI para se isa bIca yaha tIrtha viccheda rahA ho virtamAna zvetAmbara koTizilA sthala hai jo anekoM muniyoM kI tapobhUmi hai, mandira jainAcArya zAsanaprabhAvaka zrI hemacandrasUrijI dvArA jise yahA~ kI pahalI TUka kahate haiM / mokSabArI nAmaka pratibodhita gurjara nareza zrI kumArapAla rAjA dvArA vIra dUsarI TraeNka yahA~ se pUrva dizA meM 1.0 ki. mI. dUra hai ni. saM. 1690 (vikrama saM. 1221) meM nirmANita kiye jise puNyabArI bhI kahate haiM / yahA~ derI meM ajitanAtha kA ullekha milatA hai / vIra ni. saM. 1753 (vikrama prabhu Adi kI prAcIna caraNa pAdukAe~ haiM / derI meM saMvat 1284) ke phAlguna zuklA 2 ko saMghapati zrI parikarayukta bhagavAna kI mUrti hai / parikara prAcIna hai vastupAla dvArA zrI nAgendra gacchAcArya zrI vijayasenasUrijI aura usakI gAdI para vikrama saM. 1235 vaizAkha zuklA ke hArthoM isa jinAlaya meM do AloM meM zrI AdinAtha tRtIyA kA lekha utkIrNa hai / tIsarI siddhazilA TraeNka hai prabhu kI do pratimAe~ pratiSThita karavAne kA ullekha aba jo yahA~ se vAyavya dizA meM AdhA mIla dUra hai / yahA~ bhI isa mandira meM surakSita hai| ye donoM pratimAe~ to para derI meM caumukhajI evaM atijanAtha bhagavAna kI caraNa vidyamAna nahIM haiM, para zilAlekha vAle dono Asana pAdukAe~ hai / unapara vikrama saM. 1836 kA lekha hai / mandira meM maujUda haiM / vIra ni. saM. 1948 (vikrama kalA aura saundarya pahAr3a para kA anUThA saMvata 1479) meM IDara nivAsI zrI govinda zreSThI dvArA prAkRtika dRzya va puNya bhUmi kA zuddha vAtAvaraNa AtmA AcArya zrI somasundarasUrijI ke suhaste isa tIrtha kA ko parama zAnti detA hai / zvetAmbara mandira kA cAra uddhAra kiye jAne kA ullekha hai| aMtima uddhAra vIra ni. maMjila meM candana varNa pASANa kA kalAtmaka nayanAbhirAja saM. 2111 (vikrama saMvat 1642) meM AcArya zrI gaganacumbI zikhara atyanta vizAla cauka ke bIca vijayasenasUrijI ke hAthoM karavAye jAne ke lekha haiM / vizAla raMga maNDapa ke sAtha divya loka jaisA pratIta inake atirikta terahavIM va caudahavIM zatAbdI meM isa hotA hai| kahA jAtA hai rAjA kumArapAla ne rANA mandira meM aura jina bimba pratiSThita karavAne va gokhale arNorAja para vijaya prApta karane ke upalakSya meM yaha Adi nirmANita karavAne ke ullekha bhI milate haiM / mandira banavAyA thA aura mandira kA zikhara 32 maMjila isalie ina sabase yaha siddha hotA hai ki yaha tIrtha kA banavAyA thaa| ho sakatA hai jIrNoddhAra ke samaya 515 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikhara kI U~cAI kama huI ho / zrI ajitanAtha prabhu kI vizAlakAya bhavya pratimA ke darzana anyatra durlabha ha / digambara mandira pahAr3a kI oTa meM zveta varNa kA atyanta manorama pratIta hotA hai / mArga darzana 8 yahA~ se najadIka kA relve sTezana tAraMgAhila lagabhaga 61/2 ki. mI. dUra hai / jo ki mehasAnA-tAraMgA rela mArga kA antima sTezana hai / tAraMgA hila sTezana se taleTI lagabhaga 5 ki. mI. hai va usake bAda pahAr3a kI car3hAI karIba 1 1/4 ki. mI. hai| tAraMgAhila se rakherAlU lagabhaga 24 ki. mI. vIsanagara 51 ki. mI. mehasAnA lagabhaga 72 ki. mI. va ahamadAbAda 150 ki. mI. dUra hai| jahA~ se sIdhI TeksI va basa kA sAdhana milatA hai / pahAr3a taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ tAraMgAhila sTezana ke nikaTa hI Thaharane ke lie zvetAmbara va digambara dharmazAlAe~ haiM, jahA~ bijalI, pAnI, bartana kI suvidhAe~ haiM / pahAr3a para sarvasuvidhAyukta zvetAmbara per3hI kI tIna dharmazAlAe~ hai / bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai jo alaga TrasTa dvArA saMcAlita hai / digambara dharmazAlA bhI hai jahA~ para bhI bhojanazAlA kI suvidhA upalabdha hai / per3hI 1. zrI AnandajI kalyANajI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina per3hI, posTa : tAraMgAjI - 384 350. tAlukA : satalAsaNA jilA : mehasANA, prAnta : gujarAta, phona : 02761-53411. 2. zrI tAraMgAjI digambara jaina siddha kSetra koThI, posTa : TImbA - 384 350. phona : 02761-53439. 516 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ajitanAtha bhagavAna-tAraMgA 517 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- Page #43 -------------------------------------------------------------------------- Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mandira lagabhaga 500 varSa pUrva kA hogA-aisA anumAna lagAyA jAtA hai / viziSTatA yaha tIrtha kSetra ati hI prAcIna hone ke kAraNa yahA~ kI vizeSa mahattA hai / yahA~ hATakezvara mahAdevajI kA mandira bhI hai / isa sthAna ko hindU loga bhI apanA tIrtha sthAna mAnate hai / gA~va se eka ki. mI. dUra zrI ambAjI kA bhI prAcIna mandira hai| kahA jAtA hai ambAjI ke mandira jIrNoddhAra ke samaya khoda kArya karate vakta bhUgarbha se anekoM jina pratimAe~ prApta huI thIM, jinameM yaha ambAjI kI pratimA bhI thI, jise prAcIna samajhakara pratiSThita kiyA gayA / isase anumAna lagAyA jAtA hai ki kisI samaya yahA~ zrI neminAtha bhagavAna kA vizAla mandira rahA hogA va zrI neminAtha bhagavAna kI adhiSThAyikA zrI ambAjI kI yaha pratimA bhI usI mandira meM rahI hogI / / anya mandira * isake atirikta zrI AdIzvara bhagavAna kA eka prAcIna mandira haiM / ___ kalA aura saundarya ke zrI mahAvIra bhagavAna va zrI AdIzvara bhagavAna kI pratimAe~ darzanIya haiM / zrI hATakezvara mahAdevajI ke mandira va zrI ambAjI ke mandira ke pAsa anekoM prAcIna mandiroM ke kalAtmaka dhvaMsAvazeSa najara Ate haiM, jo yahA~ kI prAcInatA ko pramANita karate haiM / mArga darzana * yahA~ se kher3abrahmA relve sTezana AdhA ki. mI. dUra hai / basa sTeNDa bhI AdhA ki. mI. dUra hai / ina jagahoM se ATorikzoM kI suvidhA hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / yaha sthAna kuMbhAriyAjI se 40 ki. mI., IDara se 20 ki. mI. va ahamadAvAda se 125 ki. mI. ahamadAbAda-ambAjI sar3aka mArga meM haiN| suvidhAe~ , Thaharane ke lie purAnI dharmazAlA haiM / jahA~ pAnI va bijalI kI suvidhA haiM / per3hI ke zrI dazAporavAla jaina zvetAmbara mUrtipUjaka paMcamahAjana, posTa : kher3abrahmA - 383 255. jilA : sAbarakAMTA, prAnta : gujarAta, phona : 02775-20068 va 20108 pI.pI. zrI mahAvIra bhagavAna mandira-kheDabrahmA zrI kheDabrahmA tIrtha tIrthAdhirAja OM zrI mahAvIra bhagavAna, padmAsanastha, bAdAmI varNa, lagabhaga 90 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala * kher3abrahmA gA~va meM / prAcInatA zAstroM meM ullekhAnusAra yaha tIrtha ati hI prAcIna hai / satayuga meM isa nagarI kA nAma brahmapura, tretAyuga meM agnikheTa, dvAparayuga meM hiraNyapura va kaliyuga meM tulakheTa thA aisA padmapurANa meM ullekha hai| koI samaya yahA~ anekoM digambara mandira bhI rahane kA 'purAtana brahmakSetra' grantha meM ullekha hai / yahA~ kI eka prAcIna aditi vAva meM vi. saM. 1256 kA zilAlekha utkIrNa hai / isa purAtana kSetra kA anekoM bAra utthAna patana huA hogA aisA pratIta hotA hai / vartamAna 520 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra bhagavAna-kheDabrahmA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI var3AlI tIrtha jaLanavaka Moodi zrI zAntinAtha bhagavAna-var3AlI tIrthAdhirAja * zrI amIjharA pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zyAma varNa, lagabhaga 90 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala * var3AlI gA~va meM / / prAcInatA isakA prAcIna nAma vATApallI rahane kA ullekha hai| zrI pArzvanAtha bhagavAna kA yaha mandira lagabhaga bArahavIM sadI pUrva kA mAnA jAtA hai / zrI vaTapallI gaccha kA utpatti sthAna yahI mAnA jAtA hai| mAravAr3a ke nAnaroNA gA~va meM eka pratimA para vi. saM. 1189 kA lekha utkIrNa hai, jisameM vaTapallI gaccha kA ullekha hai / yahA~ zrI zAntinAtha bhagavAna ke bAvana jinAlaya bhavya mandira meM bhamatI ke eka deharI ke pabAsana para vi. saM. 1275 vaizAkha zuklA 4 ko mandira kA jIrNoddhAra hokara AcArya zrI somasundarasUrIzvarajI ke suhaste pratiSThA hone kA ullekha hai / 'prazastisaMgraha' meM bhI isa tIrtha kA varNana haiM ina saba se isa tIrtha kI prAcInatA svataH siddha ho jAtI hai / viziSTatA kisI vakta prabhu pratimA se asIma mAtrA meM nirantara amI jharate rahane ke kAraNa bhaktajana prabhu ko amIjharA pArzvanAtha bhagavAna kahane lage pratimA ati hI camatkArika hai / zrI vaTapallI gaccha ke AcAryoM ne jagaha-jagaha para anekoM dharma prabhAvanA ke kArya kiye haiM / ve ullekhanIya haiM / anya mandira 8 vartamAna meM isake atirikta zrI zAntinAtha bhagavAna kA va zrI AdinAtha bhagavAna kA mandira haiM / ye donoM mandira bhI vi. kI bArahavIM sadI pUrva ke mAne jAte haiM / eka aura mandira khaNDahara rupa meM vidyamAna haiM, jise bhI zrI zAntinAtha bhagavAna kA mandira batAte hai / __ kalA aura saundarya ke saba mandiroM meM prAcIna jina pratimAoM ke darzana hote hai / saba pratimAoM kI kalAkRti ati hI saumya va darzanIya hai / mArga darzana yahA~ kA var3AlI sTezana mandira se lagabhaga eka ki. mI. hai / yaha sthAna ahamadAbAda-kheDabrahmA mArga meM khar3abrahmA se pahalA sTezana hai / yaha sthAna IDara zrI amIjharA pArzvanAtha mandira-bar3AlI 522 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amIjharA pArzvanAtha bhagavAna-var3AlI tIrtha se 14 ki. mI., himmatanagara se 44 ki. mI. va kher3abrahmA tIrtha se 14 ki. mI. dUra hai / gA~va meM ATorikzoM kA sAdhana hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / suvidhAe~ * Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta dharmazAlA haiM / jahA~ para bhojanazAlA va bhAte kI suvidhA bhI hai / per3hI zrI var3AlI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, posTa : vaDAlI - 383235. jilA : sAbarakAMThA, prAnta : gujarAta, phona : 02778-22419. 523 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA nirmita mandira kA jIrNoddhAra zrI govinda zreSThI dvArA hone kA ullekha kiyA hai / tatpazcAt zrI hemavimalasUrijI ke ziSya zrI anantahaMsajI dvArA racita "IlA-prAkAra" caitya paripATI meM isa mandira kA jIrNoddhAra zrI caMpaka zreSThI dvArA hone kA ullekha hai / lagabhaga vikrama saM. 1681 meM AcArya zrI vijayadevasUrIzvarajI dvArA zrI AdIzvara prabhu kI navIna pratimA pratiSThita kiye kA ullekha hai / ina sabase yaha siddha hotA hai ki kumArapAla rAjA dvArA anekoM prAcIna tIrthoM ke jIrNoddhAra karavAye gaye / usI bhA~ti zrI saMprati rAjA dvArA nirmita isa tIrtha kA bhI jIrNoddhAra karavAyA gayA hogA va usake bAda samaya-samaya para Avazyaka jIrNoddhAra hote rahe / satrahavIM sadI ke bAda zrI saMgha dvArA punaH jIrNoddhAra karavAkara zrI zAntinAtha bhagavAna kI pratimA pratiSThita karavAI gaI / antima jIrNoddhAra vikrama saM. 1970 meM hokara AcArya zrI labdhisUrIzvarajI ke suhaste pratiSThA sampanna huI / yahA~ ke itihAsa va upalabdha prAcIna dhvaMsAvazeSoM se patA zrI zve. jaina mandira-IDaragar3ha lagatA hai ki kisI samaya yaha eka virATa nagarI thI va hajAroM susampanna zrAvakoM ke ghara the / viziSTatA isa tIrtha kA itihAsa prAcInatA ke sAtha anekoM prakANDa AcArya bhagavantoM va dAnavIra zrAvakoM kI janmabhUmi rahane ke kAraNa vizeSa mahatvapUrNa hai / AcArya zrI Anandavimala sUrIzvarajI kA janma vi. tIrthAdhirAja zrI zAntinAtha bhagavAna, zveta ___ saM.1547 meM yahIM huA thaa| AcArya zrI vijayadevasUrIzvarajI varNa, padmAsanastha, lagabhaga 78 seM. mI. (zve. mndir)| / kA janma bhI vi. saM. 1656 meM yahIM huA thA / anekoM tIrtha sthala IDara gA~va se eka ki. mI. dUra AcArya bhagavantoM ne yahA~ rahakara kaI graMthoM kI racanAe~ sthita IDara gar3ha kI taleTI se 12 ki. mI. car3hAI para, kI / Aja bhI yahA~ hastalikhita graMtha bhanDAra haiM, jinameM ramaNIya vanayukta pahAr3I ke madhya / / anekoM graMtha upalabdha haiM / prAcInatA * kisI samaya yaha pahAr3a IlApadra rAjasammAna prApta zrI govinda zreSThI, zrIpAla va IlAdurga, Iyadara Adi nAmoM se vizyAta thA / bhagavAna sahajapAla koThArI, zreSThI vIsala, sahajUzAha, Izvara mahAvIra ke 285 varSoM pazcAt zrI saMprati rAjA dvArA zrI sonI Adi anekoM dAnavIra zreSThI yahA~ hae jinhoneM dharma zAntinAtha bhagavAna kI pratimA pratiSThita karavAne kA prabhAvanA va janakalyANa ke anekoM kArya kiye / ve prAcIna graMthoM meM ullekha milatA hai / zrI kumArapAla Aja bhI amara haiM / yahA~ prativarSa kArtika va caitrI rAjA ke rAjyakAla meM AcArya zrI jinapati sUrIzvarajI pUrNimA ko mele bharate haiM / dvArA racita "tIrtha mAlA" meM zrI colukya nareza anya mandira isake atirikta vartamAna meM pahAr3a (rAjA kumArapAla) dvArA mandira nirmita karavAkara zrI para eka digambara mandira hai / IDara gA~va meM pA~ca AdIzvara bhagavAna kI pratimA pratiSThita karavAne kA zvetAmbara mandira va tIna digambara mandira hai / gA~va se ullekha hai / AcArya zrI munisundarasUrIzvarajI ne 2 ki. mI. dUra khar3akavAlI TekarI para zrImad rAjacandra "IDaranAyakaRSabhadevastavana" meM zrI kumArapAla rAjA vihAra hai, jahA~ svAdhyAya mandira va eka aura TekarI para 524 zrI IDara tIrtha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ans......... zrI zAntinAtha bhagavAna-IDaragar3ha zrI candraprabha bhagavAna kI derI hai / yahA~ se 3 ki. mI. dUra hAIve para pAvApurI nUtana mandira va 8 ki. mI. hAIve para zatrujaya dhAma nUtana mandira nimita huve haiM / kalA aura saundarya 8 yahA~ kI prAcIna kalA yahA~ upalabdha dhvaMsAvazeSoM meM lupta hai / isa mandira se zoTI dara raNamala kI caukI nAma kA prAcIna mandira hai, jo khaNDahara hAlata meM par3A hai / mandira meM pratimAjI nahIM hai / isa mandira meM kucha prAcIna kalA najara AtI lagabhaga 2 ki. mI. para tAraMgA rAste hokara jAyegA va hAI ve se lagabhaga eka ki. mI. hogA / yaha sthAna ahamadAbAda-ambAjI sar3aka mArga para hai| ahamadAbAda se 100 ki. mI. kher3abrahmA se 20 ki. mI. va kumbhAriyAjI se 65 ki. mI. dUra hai / savidhAe~ Thaharane ke lie IDara gA~va meM dharmazAlA haiM, jahA~ bijalI, pAnI, bartana va bhojanazAlA kI suvidhA hai / pahAr3a para bhI sarvasavidhAyakta dharmazAlA va bhojanazAlA kI suvidhA upalabdha hai / per3hI zeTha AnandajI maMgalajInI per3hI, koThArI vADA. goDIjI jaina derAsara ke pAsa posTa : IDara - 383 430. jilA : sAbarakAMThA, prAnta : gujarAta, phona : 02778-50080, pahAr3a para 50442. mArga darzana 8 ahamadAbAda-kher3abrajhA mArga meM IDara relave sTezana hai| TeksI va ATo kI suvidhA upalabdha hai| talahaTI taka kAra va basa jA sakatI hai / relave sTezana va IDara gA~va se talahaTI eka ki. mI. va talahaTI se pahAr3a kI car3hAI 1 1/2 ki. mI. hai / 600 pagathIye bane hue haiM / pagathIyoM ke donoM tarapha lAITa hai / pahAr3a ke mandira taka basa va kAra dvArA jAne hetu sar3aka nirmANa kA kArya cAlu hai, jo ambAjI hAIve meM 525 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yahA~ yahI eka mandira vidyamAna hai jo lagabhaga sAtavIM zrI devapattana tIrtha sadI pUrva kA mAnA jAtA hai, ho sakatA hai, usa vakta jIrNoddhAra huvA ho kyoMki mUlanAyaka bhagavAna kI tIrthAdhirAja zrI pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, pratimA rAjA zrI samprati dvArA bharAI gaI pratIta hotI zveta varNa (zve. mandira) / hai / mandira meM anya 6 pratimAe~ bhI prAcIna hai / tIrtha sthala dAvar3a gA~va meM / viziSTatA 8 isa prAcIna tIrtha para sthita prAcInatA 8 Aja kA choTAsA dAvar3a gAMva prAcIna sAta vAvaDiyA~ va 20 ekaDa ke gherAva vAlA prAcInakAla meM dAvar3apura, devakIpaTana, devapattana Adi / vizAla tAlAba va eka zikharabaMda mandira yahA~ kI mukhya nAmoM se vikhyAta thA / vizeSatA hai / yaha vizAla tAlAba zrI siddharAja jayasiMha yahA~ kI TUTI-phUTI prAcIna kalAtmaka vAvar3iyA, kI rANI hAMsaladevI dvArA nirmita hai jo hAMsalesara ke mandira, devAlaya Adi ke khaNDaharoM se pratIta hotA hai| nAma se vikhyAta hai / ki pUrva meM yaha eka virATa nagarI rahI hogii| mUlanAyaka prabhu kI pratimA atIva camatkArika hai / __ yahA~ eka makAna kI nIMva khodate samaya lagabhaga yahA~ ke adhiSThAyaka kabhI-kabhI nAgadeva ke svarupa meM 200 khaNDita jinapratimAe~ prApta huI thI, jo punaH darzana bhI dete haiM / tAlAba meM visarjana kara dI gaI thI / yahIM eka aura makAna kI nIMva khodate samaya zrI mahAvIra bhagavAna va AcArya kamalasurijI ke upadeza se prabhAvita hokara dharaNendra-padmAvatI sahita zrI pArzvaprabhu kI pratimAe~ prApta yahA~ ke jAgIradAra ne yahA~ tAlAba meM machalI pakaDane para huI thI jo yahA~ virAjita hai / isase pratIta hotA hai| pratibaMdha lagAkara zilAlekha lagAyA thA jo Aja bhI ki kisI samaya yahA~ anekoM mandira rahe hoMge / Aja amala meM haiM / #s2naderAsara. zrI pArzvanAtha bhagavAna mandira-devapattana 526 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ URUVAyakara yA zrI pArzvanAtha bhagavAna-devapattana ST anya mandira vartamAna meM isake atirikta aura koI mandira nahIM haiM / kalA aura saundarya mandira meM prAcIna sAta pratimAe~ atIva bhAvAtmaka va kalAtmaka hai / mUlanAyaka bhagavAna kI pratimA bhI prAcIna va prabhAvazAlI hai / yahA~ TUTI-phUTI sAta vAvar3iyoM meM bhI kalAtmaka avazeSa Aja bhI najara Ate haiM / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana jAdara lagabhaga 12 ki. mI. dUra hai va IDara 25 ki. mI. dUra, jahA~ se ATo va TeksI kI suvidhA hai| najadIka kA havAI aDDA ahamadAbAda hai jo lagabhaga 100 ki. mI. dUra hai / e~ vartamAna meM yahA~ Thaharane Adi kI koI suvidhA nahIM haiM / per3hI 8 zrI pArzvanAtha bhagavAna jaina zve. mandira, zrI dAvar3a jaina derAsara TrasTa, posTa : dAvar3a - 383 255. tAluka : IDara, jilA : sAbarakAMThA (gujarAja), phona : pI.pI. 02778-77231. 527 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI moTA posInA tIrtha tIrthAdhirAja zrI vighnaharA pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 105 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala pahAr3I ke bIca sthita / / prAcInatA kahA jAtA hai vikrama kI terahavIM sadI meM yaha pratimA yahA~ per3a ke nIce bhUgarbha se prakaTa huI thI / zrI kumArapAla rAjA ne mandira kA nirmANa karavAkara isa prabhu pratimA ko pratiSThita karavAyA thA-aisI kiMvadanti hai / yahA~ upalabdha zilAlekhoM meM utkIrNa ullekhAnusAra vi. saM. 1481 meM isa tIrtha kA jIrNoddhAra huA thA / isase yaha to siddha ho hI jAtA hai ki yaha tIrtha paMdrahavIM sadI pUrva kA hai / tatpazcAt vikrama kI satrahavIM sadI meM AcArya zrI vijayadevasUrIzvarajI ke samaya punaH jIrNoddhAra hone kA ullekha hai / viziSTatA 8 yaha eka prAcIna tIrtha sthAna hai jisase isakI mukhya vizeSatA hai / prati varSa gujarAtI mitI vaiSAkha kRSNA 11 ko dhvajA car3hatI hai, taba anekoM yAtrIgaNa ikaTThe hokara prabhu-bhakti kA lAbha lete haiN| yahA~ zrI mahAvIra bhagavAna ke mandira meM zrI kSetrapAlajI vIradAdAjI ati hI camatkArI hai / jainetara loga bhI prAyaH Ate rahate haiM / yahA~ kaI varSoM se akhaNDa jyota meM kezariyA kAjala par3atA hai / anya mandira isake atirikta nikaTa hI tIna aura mandira haiM / ___ kalA aura saundarya sAre mandiroM kI pratimAe~ prAcIna va kalAtmaka haiM / sAre mandira bhI prAcIna rahane ke kAraNa kalAtmaka pratimAoM va avazeSoM ke darzana hote hai / mArga darzana najadIka kA relave sTezana kheDabrahmA 45 ki. mI. va AbU ror3a 52 ki. mI. hai / jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ se kuMbhAriyAjI tIrtha 29 ki. mI. dUra hai / mandira taka basa va kAra jA sakatI hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta navIna dharmazAlA va blaoNka bane hue haiM, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA haiM / per3hI zrI moTA posInAjI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka derAsara TrasTa, posTa : moTA posInA- 383 422. jilA : sAbarakAMThA (guja.) phona : 02775-83471. zrI pArzvanAtha bhagavAna mandira-moTA posInA 528 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vighnaharA pArzvanAtha bhagavAna-moTA posInA 529 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAlama tIrtha tIrthAdhirAja zrI neminAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, lagabhaga 90 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala vAlama gA~va ke madhya nAgaravAr3e mohalle meM / prAcInatA isa tIrtha kA itihAsa ati hI prAcIna mAnA jAtA hai / zrI ASAr3hI zrAvaka dvArA tIna jina pratimAe~ bharAne kA ullekha zAstroM meM AtA hai / kahA jAtA hai unameM yaha bhI eka pratimA hai / pratimA para koI lekha utkIrNa nahIM hai / parantu pratimA kI kalAkRti se hI isakI prAcInatA siddha hotI hai / gA~va ke AsapAsa anekoM prAcIna kalAtmaka avazeSa dikhAyI dete haiM / inase yaha pramANita hotA hai ki yaha prAcIna kSetra hai / viziSTatA yahA~ kA vistRta itihAsa prApta nahIM ho rahA hai / itanI prAcIna va sundara zrI neminAtha bhagavAna kI pratimA ke darzana anyatra durlabha haiM / ASAr3hI zrAvaka dvArA bharAI huI pratimA mAnI jAne ke kAraNa isakI mukhya viziSTatA hai / prativarSa vaizAkha zuklA 6 ke dina varSagA~Tha manAI jAtI hai / anya mandira 8 vartamAna meM isake atirikta aura koI mandira nahIM hai / __ kalA aura saundarya neminAtha bhagavAna kI itanI sundara kalAtmaka prAcIna pratimA ke darzana anyatra ati durlabha hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana bIsanagara 8 ki. mI. U~jhA 16 ki. mI. tAraMgAjI 55 ki. mI. va mahuDI 40 ki. mI. hai, jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA hai / gA~va kA basa sTeNDa 400 mITara dUra hai / choTI galI rahane ke kAraNa basa mandira se 400 mITara dUra ThaharAnI par3atI hai / kAra mandira taka jA sakatI hai / 08 Thaharane ke lie mandira ke pAsa hI sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazAlA va bhAte kI suvidhA bhI upalabdha hai / per3hI 8 zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka derAsara per3hI, posTa : vAlama - 384 310. tAlukA : bIsanagara, jilA : mehasANA (guja.), phona : 02765-85043. zrI neminAtha bhagavAna jinAlaya-vAlama 530 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1100000100 zrI neminAtha bhagavAna vAlama 531 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LImadhAma mAM pravezadvAra EVERESEASESINESSIAS isalie yaha siddha hotA hai ki mehasANA pahale basa cukA thA / ataH saMbhavataH 15 vIM sadI ke pUrva yahA~ mandira hoMge hI / vartamAna meM sabase bar3A va prAcIna mandira bAjAra meM hai, jahA~ ke mUlanAyaka zrI manamohana pArzvanAtha bhagavAna hai / usa mandira meM eka zrAvaka mUrti para vi. saM. 1257 ASAr3ha zuklA 1 kA lekha hai| yahA~ zrI sumatinAtha bhagavAna ke mandira meM eka AcAryazrI kI mUrti hai, jisapara bhI vi. saM. 1257 ASAr3ha zuklA 9 kA lekha hai / saMbhavataH yaha mUrti AcArya zrI hemacandrAcArya kI hai / __ zrI sImaMdhara svAmI jina mandira kA nirmANa paramapUjya AcArya zrI kailAzasAgarasUrIzvarajI ke sadupadeza se vartamAna zatAbdI meM hokara vikrama saM. 2028 vaizAkha suda 6 ke dina pratiSThA susaMpanna huI thI / viziSTatA 8 jaina zAstrAnusAra zrI sImaMdhara svAmI kevalajJAna ke bAda abhI mahAvideha kSetra meM vicarate hai / zrI sImaMdhara svAmI bhagavAna kA isa DhaMga kA sundara, vizAla parakoTe ke madhya, kalApUrNa gaganacuMbI zikhara ke sAtha itanA bhavya mandira bhArata meM yaha prathama hai / mandira kI nirmANa zailI darzanIya va prazaMsanIya hai| prabhu kI vizAlakAya pratimA ati hI sundara va prabhAvazAlI hai / aisA lagatA hai jaise zrI sImaMdharasvAmI sAkSAt virAjamAna haiM / yaha mandira apane Apa meM vizeSatA rakhatA hai / anya mandira sImaMdhara svAmI jina mandira ke atirikta gA~va meM 14 mandira haiM / gA~va meM anekoM jaina saMsthAe~ kArya karatI haiM, jinameM zrI yazovijaya saMskRta pAThazAlA kA kArya prazaMsanIya hai / yahA~ se nikale hue kaI vidyArthiyoM ne dIkSA bhI grahaNa kI hai / kaI dhArmika zikSaka bhI bane haiM / kalA aura saundarya zrI sImaMdhara svAmI jina mandira kI nirmANa zailI darzanIya hai / itane vizAla va sarva suvidhA ke sAtha acche plAniMga se bane mandira bahuta hI kama jagaha pAye jAte hai / prabhu pratimA kI kalA ati hI AkarSaka hai / mArga darzana 8 mehasANA jaMkzana relve sTezana isa mandira se 1 1/2 ki. mI. dUra hai / gA~va ke basa sTeNDa se yaha mandira 2 ki. mI. hai / mandira ahamadAbAda-dillI mukhya rAjapatha (nezanala hAI ve) para hai / isa sthAna zrI sImaMdhara svAmI jinAlaya-mehasANA zrI mehasANA tIrtha tIrthAdhirAja zrI sImaMdhara svAmI, padmAsanastha, zveta varNa, 3.68 mITara / (14574iMca) (zve. mndir)| tIrtha sthala 8 mehasANA gA~va ke bAhara mukhya mArga para / prAcInatA upalabdha zilAlekhoM se pratIta hotA hai ki yaha zahara vi. kI 15 vIM sadI ke pUrva basA hogaa| jAmanagara meM zrI zAntinAtha bhagavAna ke mandira meM eka dhAtu pratimA para mehasANA nivAsI zreSThI zrI vIrapAla dvArA use pratiSThita kiye kA ullekha hai / 532 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sImaMdhara svAmI bhagavAna-mehasANA se ahamadAbAda 74 ki. mI. tAraMgA 80 ki. mI. vAlama 30 ki. mI. zerIsA 60 ki. mI. mahuDI 58 ki. mI. zaMkhezvarajI 100 ki. mI. va AbU lagabhaga 150 ki. mI. dUra hai| sabhI jagahoM se basa va TeksI kI suvidhA hai / savidhAe~ 8 mandira ke prAMgaNa meM hI vizAla sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai jahA~ para bhojanazAlA va alpaAhAra kI bhI suvidhA hai / gA~va meM bhI dharmazAlA va bhojanazAlA hai / _ per3hI 8 zrI sImaMdhara svAmI jina mandira per3hI, mukhya rAjapatha, posTa : mehasANA - 384002. jilA : mehasANA (guja.), phona : 02762-51674 (par3hI), 02762-51087 (dhrmshaalaa)| 533 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisI samaya yaha eka virATa nagarI thI / yahA~ para saikar3oM mandira, vAva va kuveM Adi hone kA ullekha hai| yaha bhI kahA jAtA hai ki kisI samaya yaha zrI zatrujaya girirAja kI talahaTI thI / / vi. saM. 523 meM parama pavitra pAvana Agama graMtha "kalpasUtra" kI zrAvakoM samakSa prathama vAMcanA yahIM para prAraMbha huI thI jo abhI taka saba jagaha hotI A rahI hai / yaha bhI kahA jAtA hai ki yaha vAcanA samartha AcArya bhagavaMta zrI dhanezvara sUrIzvarajI dvArA yahA~ ke rAjA zrI dhruvasena kI rAjya-sabhA meM upasthita janasamudAya samakSa huI thI jo prathama vAcanA thI / isase yaha siddha hotA hai ki yaha tIrtha usase bhI pUrva samaya kA hai / / ___ vi. saM. 1208 meM zrI kumArapAla rAjA ne yahA~ bhavya kilA banAyA thA jisake daravAje toraNa Adi Aja bhI usa samaya kI yAda dilAte haiM / vi. saM. 1524 meM pratiSThiAsomajI dvArA racita soma saubhAgya kAvya meM isa vRddhanagara meM samelA nAma ke tAlAba kA va jIvitasvAmI evaM vIra nAma ke do vihAroM (mandiroM) kA ullekha hai / saMbhavataH Aja taka yahA~ anekoM mandiroM kA nirmANa huvA hogA parantu vartamAna meM yahA~ sirpha 5 mandira haiM jinameM yaha mandira prAcInatama mAnA jAtA hai, ise coTAvAlA mandira kahate haiM / kahA jAtA hai ki isakA nirmANa samprati rAjA ne karavAyA thA / yahA~ zrI mahAvIra bhagavAna kA mandira bhI usI samaya kA mAnA jAtA hai jise hAthIvAlA mandira kahate haiM / kahA jAtA hai ki coTAvAlA mandira kA bhoyarA tAraMgA taka jAtA thA / yahA~ kA aMtima jIrNoddhAra vi. saM. 1845 meM hone kA ullekha hai / viziSTatA 8 jaina dharma kA kalpatarusama pAvana Agama graMtha "kalpasUtra" kI jana samudAya ke samakSa vAcanA prAraMbha hone kA saubhAgya isa pAvana kSetra ko prApta huvA / usa samaya yahA~ kA nAma Anandapura thaa| yaha yahA~ kI mukhya vizeSatA hai / / AcArya zrI somasundarasUrijI ne yahIM para zreSThI zrI devarAja dvArA Ayojita virATa mahotsava meM zrI munisundarajI vAcaka ko AcAryapada para vibhuSita kiyA thA / yahIM se zrI AdinAtha bhagavAna mandira-Anandapura zrI Anandapura tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdInAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha (zve. mandira) / tIrtha sthala vaDanagara sTezana se lagabhaga eka ki. mI. dUra U~ce TekarI para base vaDanagara gA~va meM / prAcInatA Aja kA vaDanagara gAMva prAcInakAla meM camatkArapura, madanapura, Anandapura Adi nAmoM se vikhyAta thA / jaina graMthoM meM isakA nAma vRddhanagara va Anandapura ullekhita hai / 534 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAtha bhagavAna-Anandapura 535 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GUA Date zrI mahAvIra bhagavAna-Anandapura devarAja zreSThI ne zrI munisundarasurijI ke sAtha zatruMjaya va girinAra Adi ke yAtrArtha saMgha nikAlA thA / nAgaroM kA yaha utpati sthAna hai / nAgara loga jaina dharmAvalambI the, jinhoMne anekoM pratimAoM kI pratiSThA karavAI / kaI jinAlayoM kA nirmANa karavAyA jisakA udAharaNa Aja bhI yahA~ pAyA jAtA hai / yahA~ ke hAthIvAlA derAsara meM zikharabaMdha bAvana devakulikAoM kI pratyeka deharI meM bhagavAna mahAvIra kI pratimAe~ vibhinna nAgara vANikoM dvArA bharavAkara pratiSThita hai jo Aja bhI atIva AkarSaka va darzanIya hai / 536 anya mandira isake atirikta cAra aura mandira haiN| kalA aura saundarya isa mandira ke bhoyare meM virAjita zrI pArzvanAtha bhagavAna kI pratimA atIva sundara kalAtmaka va darzanIya hai / isI bhoyare meM se tAraMgA taka rAstA thA / aisA kahA jAtA hai / zrI mahAvIra bhagavAna ke bAvana jinAlaya kI nirmANazailI va sabhI bAvana devakulikAoM meM zrI vIra prabhu kI pratimAe~ darzanIya hai / gurjaranareza zrI kumArapAla rAjA dvArA nirmita bhavya kile ke daravAjoM va toraNoM kI zilpakalA Aja bhI darzanIya hai jo gujarAta kI prAcIna zilpakalA kA sarvottama namUnA mAnA jAtA hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana mehasANA lagabhaga 35 ki. mI. dUra hai / jahA~ para TeksI va basa kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ se vIsanagara 13 ki. mI. mahuDI 35 ki. mI. va tAraMgA 35 ki. mI. dUra hai / yaha sthala kherAlu-tAraMgA mArga para sthita hai / mandira se basa sTeNDa lagabhaga 1/2 ki. mI. dUra hai, mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / gAMva meM ATo va TeksI kA sAdhana hai / najadIka kA havAI aDDA ahamadAbAda lagabhaga 100 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ Thaharane ke liye sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazalA kI bhI suvidhA upalabdha haiM / per3hI zrI AdinAtha bhagavAna jaina zve. mandira, zrI var3anagara zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, mahAvIra mArga, jaina derAsara ke pAsa / posTa : var3anagara - 384355. jilA : mehasANA (gujarAja ), phona : pI. pI. 02761-22101. 02761-22337. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ratnAvalI tIrtha viziSTatA yaha tIrtha prAcInatA ke sAtha-sAtha camatkArika bhI hai| yaha mandira bhI camatkArika ghaTanAoM ke sAtha hI prakaTa huvA thA / yahA~ se lagabhaga 5 ki. tIrthAdhirAja zrI neminAtha bhagavAna, padmAsanastha, mI. dUra dhanapurA gA~va ke eka zrAvaka ko svapna meM bAra zyAma varNa, lagabhaga 59 seM. mI. (zve. mandira) / bAra huve daivika saMketa ke AdhAra para khudAI karane para tIrtha sthala rAMteja gA~va ke jaina mohalle meM / yaha vizAla bAvana jinAlaya mandira bhUgarbha se prakaTa prAcInatA yahA~ kA itihAsa lagabhaga 2500 huvA thA / parantu mandira meM koI pratimA nahIM thii| varSa pUrva kA mAnA jAtA hai / prAcIna avazeSoM va zrAvaka dvArA kI gaI aThThama tapa kI ArAdhanA se pratimAoM para varNita ullekhoM se pratIta hotA hai ki koI prasanna huve zrI adhiSThAyaka deva ne gA~va ke pUrva dizA samaya yaha eka virATa nagarI thI va ratnAvalI nagarI ke meM eka rabArI ke makAna ke pAsa bhUgarbha meM prAcIna jina nAma se vikhyAta thI / kisI samaya yahA~ anekoM jina pratimAe~ rahane kA saMketa diyA, tadanusAra khudAI karane mandira rahane kA saMketa milatA hai / __ para 18 jina pratimAe~ prApta huI thI / unameM eka bhavya vartamAna kA yaha mandira bhI bhUmigata thA jo devika vilepana kI huI pratimA zrI neminAtha bhagavAna kI thI saMketoM ke AdhAra para bhUmi khodane para prakaTa huvA thaa| jo isa mandira meM mUlanAyaka ke rUpa meM pratiSThita kI jisakA jIrNoddhAra vi. saM. 1100 meM va aMtima gaI va anya pratimAe~ mUla gaMbhAre meM evaM bAhara bhamatI jIrNoddhAra vi. saM. 1980 hone kA ullekha hai / meM virAjita kI gaI jo Aja bhI vidyamAna hai / 1110LULINE zrI neminAtha jinAlaya-ratnAvalI 537 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhI bhI ghaTatI A rahI hai, jaise Aye hue coroM ko A~khoM se dikhAI nahIM denA va prArthanA karate hI turanta ThIka hokara punaH dikhAI denA, samaya-samaya para nAgadeva kA darzana honA, padmAvatI mAtA kI pratiSThA ke samaya amI jharanA, kaI bAra rAta ke samaya divyanAda, gIta nRtya kI AvAja AnA Adi / __ vartamAna meM prativarSa mAgha zuklA terasa ko dhvajA car3hAI jAtI hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta koI mandira nahIM hai / __ kalA aura saundarya yahA~ bhUgarbha se prApta prAcIna pratimAoM kI kalA viziSTha va atIva darzanIya hai, jinameM sarasvatI mAtA kI mUrti to atyanta sundara va bhAvAtmaka hai / jo 111 seM. mI. kI khar3I mahAcamatkArika ajor3a pratimA atIva darzanIya hai / mArga darzana yahA~ kA relve sTezana rAMteja mandira se sirpha eka ki. mI. dUra hai, jahA~ para ATo va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ se moDherA 20 ki. mI. bhoyaNI 25 ki. mI. mehasANA 30 ki. mI. zaMkhezvara 40 ki. mI. va gAMbhu 28 ki. mI. dUra hai / ina sabhI sthAnoM para bhI sabhI suvidhAe~ upalabdha haiM / najadIka kA havAI aDDA ahamadAbAda 100 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie yahA~ sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazAlA kI suvidhA bhI upalabdha hai| per3hI zrI nemanAtha mahArAja kArakhAnA TrasTa, posTa : rAMteja - 384 410, tAlukA : becarAjI, vhAyA : balola, jilA : mehasANA, prAnta : gujarAta, phona : 02734-89320. zrutadevI mAtA sarasvatI mandira kI bhamatI kI deharI naM. 34 meM prAcIna bhoyarA hai / kahA jAtA hai ki yaha bhoyarA mor3herA hotA huvA pATaNa ke paMcAsarA mandira ke nikaTa zrI hemacandrAcArya upAzraya taka jAtA thA / bhoyare me kaI prAcIna parikara bhI the unameM kaI kadambagiri tIrtha para bheje gaye the / do parikara Aja bhI yahA~ bhamatI meM haiM / jinapara vi. saM. 1100 va 1300 ke lekha utkIrNa hai / yahA~ para aura bhI kaI prAcIna pratimAe~ nikalI thI jinameM zrI mahAvIra prabhu kI eka sundara pratimA camatkArika ghaTanA ke sAtha yahA~ ke eka paTela ke ghara ke nIce bhUgarbha se prApta huI thI / inake atirikta bhI yahA~ anekoM prakAra kI camatkArika ghaTanAe~ ghaTI hai va 538 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAtha bhagavAna ratnAvalI 539 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTatA AcArya zrI zIlaMkAcArya ne zrI gA~bha tIrtha 'AcArAMgasUtra' kI TIkA isI gA~va meM vikrama saM. 919 meM kI thI / prAcIna bedhaka graMtha 'suzruta' kI racanA bhI tIrthAdhirAja zrI gaMbhIrA pArzvanAtha bhagavAna, yahIM huI thI / zveta varNa, lagabhaga 45 seM. mI. (zve. mandira) / ___maMtrIzvara zrIvimalazAha ke pUrvaja nInA zeTha zrImAla tIrtha sthala gA~bhU gA~va ke madhya / bhInamAla nagara se prathama yahIM Akara base the / gUrjara prAcInatA yahA~ kA itihAsa vikrama kI navamI nareza vanarAja cAvar3A ne inako pATaNa meM rahane kA zatAbdI pUrva kA mAnA jAtA hai / kisI samaya yaha eka AmaMtraNa yahIM para bhejA thA / unake putra lahara ko virATa nagarI thI / ullekhoM se patA calatA hai ki pATaNa pATaNa kA daMDanAyaka banAyA thA / zaka saM. 826 meM basane ke pahale yaha basa cukA thA / isakA prAcIna racita 'zrAvaka pratikramaNasUtra' ko yahIM tAr3apatra para nAma gaMbhIrA va gaMbhatA thA / jinAlayoM ko pradAna kiye likhA gayA thA / vikrama saM. 1305 meM 'upA~ga paMcaka' bheMTa patroM se pratIta hotA hai ki prAcIna kAla meM yahA~ kI vRttiyAM yahIM likhI gaI thIM / inake alAvA bhI anekoM jaina mandira the / yahA~ anekoM jaina graMthoM kI anekoM graMthoM kI yahA~ racanA hone kA ullekha milatA racanAe~ huI haiM / idhara udhara bikhare hue khaNDahara avazeSa hai / prativarSa mAgha zuklA 4 ko dhvajA car3hAI jAtI hai| yahA~ kI prAcInatA ke pramANa haiM / yaha pratimA rAjA anya mandira isake atirikta vartamAna meM yahA~ saMpratikAla kI mAnI jAtI hai / yahA~ se anekoM rAjA koI mandira nahIM hai / saMpratikAla kI prAcIna pratimAe~ bambaI Adi bhejI kalA aura saundarya prabhu-pratimA kI kalA gaI haiM / ati hI zobhanIya hai / lagatA hai jaise prabhu sAkSAt ha~sate hue virAjamAna haiM / yahA~ anekoM prAcIna pratimAe~ bhUgarbha se prApta huI thIM, jinameM kucha bambaI, pAlItAnA, talAjA Adi bhejI gaIM va kucha yahA~ ke bhoyare meM virAjamAna haiM / yahA~ ke zikhara kI kalA nirAle DhaMga kI ati hI sundara hai / mArga darzana najadIka kA relve sTezana mehasANA 22 ki. mI. hai, jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / gA~va kA basa sTeNDa mandira ke nikaTa hI hai / basa va kAra mandira taka jA sakatI hai / mehasANA-mor3herA sar3aka mArga se gaNezapurA hokara gAMbhU AnA par3atA hai / mor3herA yahA~ se 7 ki. mI. cANasmA 10 ki. mI. va kamboI 30 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta dharmazAlA haiM, jahA~ para bhojanazAlA va bhAte kI bhI suvidhA hai / upAzraya bhI hai / per3hI 8 zrI gA~bhU jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha TrasTa, bAjAra jaina derAsara, posTa : gA~bhU - 384 011. tAluka : becarAjI, jilA : mehasANA, prAnta : gujarAta, zrI pArzvaprabhu jinAlaya-gA~bhU phona : 02734-82325. 540 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Deii galIzapArzvanAthe zrI gaMbhIrA pArzvanAtha bhagavAna-gA~bhU Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aisA kahA jAtA hai / isameM koI sandeha nahIM ki agara khoda kArya karake khoja kI jAya to anekoM prAcIna kalAtmaka avazeSa va pratimAe~ prApta ho sakatI haiM, kyoMki yaha prAcIna sthAna hai / navamI zatAbdI ke pUrva bhI yahA~ jaina mandira rahane ke pramANa haiM / jaise vikrama kI caudahavIM zatAbdI meM jinaprabhasUrijI ne yahA~ zrI mahAvIra bhagavAna ke mandira kA varNana karate hue kahA hai ki navamI zatAbdI meM zrI bappabhaTTAcAryajI isa mandira kA darzana karane hamezA AkAza mArga se Ate the / vikrama kI AThavIM zatAbdI meM AcArya zrI siddhasenasUrijI yahA~ yAtrArtha Aye the / abhI jIrNoddhAra cAlU hai / viziSTatA mor3herAgaccha kA yaha utpatti sthAna hai / kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArya mor3ha vaMza ke the| suvikhyAta dharma prabhAvaka mAlavA nareza pratibodhaka jainAcArya zrI bappabhaTTAcArya ne yahIM dIkSA grahaNa kI thI / AcArya zrI niyamAnusAra hamezA jahA~ bhI rahate, vahA~ se AkAzagAminI vidyA se yahA~ yAtrArtha padhArate the| unhoMne kannauja ke rAjA Ama ko yahIM para pratibodha dekara jaina dharma kA anuyAyI banAyA thA / mahAtmA gA~dhI bhI mor3ha jAti ke the va unake pUrvajoM kI bhI yahI janma-bhUmi hai / prativarSa jeTha zuklA 3 ko dhvajA car3hAI jAtI hai / zrI cintAmaNi pArzvanAtha mandira-moDherA anya mandira 8 vartamAna meM yahA~ anya koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya yaha sthAna prAcIna va aitihAsika rahane ke kAraNa prAcIna pratimAoM va kalAoM tIrthAdhirAja zrI cintAmaNi pArzvanAtha bhagavAna, ke avazeSa jagaha-jagaha pAe jAte haiM / yahA~ kA zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 45 seM. mI. vizAla sUrya mandira bhAratIya zilpakalA ke lie (zve. mndir)| prasiddha hai / tIrtha sthala moDherA gA~va ke madhya / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana prAcInatA 88 yaha tIrtha sthala vikrama kI navamI becarAjI 13 ki. mI. hai / jahA~ se basa va TeksI kI zatAbdI pUrva kA mAnA jAtA hai / kayoMki 'prabhAvaka suvidhA hai / yahA~ se cANazamA 15 ki. mI. mehasANA caritra' meM kiye ullekhAnusAra zrI bappabhaTTasUrijI ne 25 ki. mI. pATaNa 35 ki. mI. va rAMteja 16 ki. vikrama saM. 807 meM yahIM para AcArya zrI siddhasenasUrijI ___mI. dUra hai / basa va kAra mandira taka jA sakatI hai| ke pAsa dIkSA grahaNa kI thI / gA~va ke bAhara prAcIna suvidhAe~ philahAla Thaharane ke lie kucha kamare jaina mandira ke khaNDahara dikhAI dete haiM, mandira ke va haoNla hai, bhojanazAlA bhI zIghra prAraMbha hone vAlI hai| vezAla kuNDa hai, jahA~ choTI devakulikAoM meM per3hI 8 zrI mor3herA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka padmAsanastha jina pratimAe~ dikhAI detI hai / kuNDa kI tapAgaccha saMgha, posTa : mor3herA - 384 212. khudAI kAma karate vakta kucha pratimAe~ prApta huI thI, jilA : mehasANA (guja.), jinheM adhikAriyoM ne punaH jamIna meM hI rakha diyA thA, phona : 02734-84390 pI.pI. zrI moDherA tIrtha 542 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImamIra tamira dohA HOODIE zrI cintAmaNi pArzva nAtha bhagavAna-moDherA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kamboI tIrtha tIrthAdhirAja zrI manamohana pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 76 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala kamboI gA~va ke madhya / prAcInatA kamboI gA~va lagabhaga vikrama kI gyArahavIM sadI pUrva basA hogA, aisA eka bheMTapatra se sAbita hotA hai / pratimA kI AkRti va kalA se yaha pratimA rAjA sampratikAla kI mAnI jAtI hai / mandira meM anya pratimAoM para solahavIM zatAbdI ke lekha haiN| satrahavIM zatAbdI kI pATaNa caitya paripATI meM kamboI tIrtha kA ullekha hai / vikrama saM. 1638 kI eka dhAtu pratimA para kamboI gA~va kA ullekha hai / aMtima jIrNoddhAra vikrama saM. 2003 meM saMpanna huA / viziSTatA yaha kSetra prAcIna tIrthoM meM ginA jAtA hai / yahA~ prati varSa mAgha zuklA pUrNImA ko vArSika dhvajA car3hAI jAtI hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya 8 prabhu pratimA ati hI zAMta va sundara hai / isI mandira meM virAjita anya pratimAe~ bhI rAjA sampratikAla kI hone ke kAraNa kalAtmaka haiN| gA~va meM bhI kahIM kahIM prAcIna pratimAe~ pAI jAtI haiM, jo kalAtmaka va darzanIya haiM / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana cANazmA lagabhaga 10 ki. mI. hai, jahA~ se TeksI va basa kA sAdhana hai / kamboI relve sTezana va gA~va kA basa sTeNDa 400 mITara dUra hai / kAra va basa Akhira taka jA sakatI hai| yahA~ se zaMkhezvara tIrtha lagabhaga 45 ki. mI., mehasANA 50 ki. mI., pATaNa 30 ki. mI. mor3herA 30 ki. mI. va ahamadAbAda 200 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ 28 Thaharane ke lie dharmazAlA hai / jahA~ pAnI, bijalI, bartana or3hane-bichAne ke vastra, bhojanazAlA va bhAte kI suvidhA bhI upalabdha hai / peDhI zrI manamohana pArzvanAtha tIrtha kArakhAnA TrasTa, posTa : kamboI - 384230. tAlukA : cANazmA, jilA : pATaNa, prAnta : gujarAta, phona : 02734-81315. jinAlaya kA praveza dvAra-kamboI 544 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INNN zrI manamohana pArzvanAtha bhagavAna-kamboI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAya ki zrI jayanta zrAvaka ne narelI se yahA~ apane sasurAla zrI cANazmA tIrtha ke gA~va Akara nivAsa kiyA jaba aMcalagaccha ke AcArya zrI ajItasiMhasUrijI ke sadupadeza se yahA~ tIrthAdhirAja zrI bhaTevA pArzvanAtha bhagavAna, sundara mandira kA nirmANa karavAkara zrI bhaTevA pArzvaprabhu dharaNendra padmAvatI sahita, parikarayukta padmAsAnastha, tAmra pratimA kI pratiSThA vIra ni. saM. 1804 (vikrama saMvat varNa, lagabhaga (23 seM. mI.) nau iMca (zve. mndir)| 1335) meM karavAyI thI / tIrtha sthala cANazmA gA~va ke madhya moTI eka aura ullekha se patA calatA hai ki cANazmA vANIyAvAr3a mohalle meM / ke ravicandra zrAvaka ne yahA~ mandira banavAkara vi. saM. prAcInatA pramANika ullekhoM se jJAta hotA hai 1535 meM isa pratimA ko pratiSThita karavAyA thA / ho ki isa tIrtha kI sthApanA vikrama kI caudahavIM zatAbdI sakatA hai ki usa samaya punaH uddhAra huA ho / ina ke pUrva huI hogI / kahA jAtA hai ki sadiyoM pahale sAre vRttAMtoM se siddha hotA hai ki yaha manorama prabhu IDara nagara ke nikaTa bhATuAra gA~va ke nivAsI zrAvaka pratimA ati hI prAcIna hai, kAlakrama se anekoM bAra sUracanda ko puNyayoga se yaha pratimA bhUgarma se prApta utthAna-patana hone ke kAraNa kucha kAla taka bhUgarbha meM huii| tatpazcAt dina pratidina sUracanda zrAvaka ke ghara meM rahI hogI / bhATuAra gAMva meM bhUgarbha se prakaTa hone ke riddhi-siddhi kI bRddhi hotI rahI, jisase unakI khyAti kAraNa prabhu ko bhaTevA pArzvanAtha kahane lage hoMge / bar3hane lagI / susampanna zrAvaka ke prati IDara ke rAjA viziSTatA bAlU se nirmita yaha pratimA ati ke dila meM IrSyA bhAva paidA huI va prabhu-pratimA kI mA~ga hI prabhAvazAlI hai / sUracanda zrAvaka ko pratimA prApta karane lagA / usa para zrAvaka ne pratimAjI ko bhUgarbha hote hI unake ghara meM riddhi-siddhi avarNanIya rUpa se meM surakSita rakhA / bar3hI thI / Aja bhI zraddhAlu bhaktajanoM ko yaha atizaya vIzA zrImAlI kula kI vaMzAvalI se jJAta hotA hai pratIta hotA hai / mandira kA bAhya dRzya-cANazmA 546 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhaTevA pArzvanAtha bhagavAna-cANazmA anya mandira vartamAna meM isake atirikta eka mandira va dAdAvAr3I hai / kalA aura saundarya dharaNendra padmAvatI sahita parikarayukta bAlU kI banI prabhu pratimA ati hI manorama hai / mandira kI nirmANa zailI bhI ati sundara hai / mArga darzana mehasANA-hArIja mArga meM mehasANA se 32 ki. mI. va yahA~ ke relve sTezana se mandira lagabhaga 1 ki. mI dUra hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / yahA~ se kamboI tIrtha 16 ki. mI. hai| suvidhAe~ 88 Thaharane ke lie dharmazAlA hai / jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA upalabdha hai / / per3hI zrI cANazmA jaina mahAjananI per3hI, nAnI vANIyAvADanI nAke, bAjAra / posTa : cANazmA -384 220. jilA : pATaNa (guja.) phona : 02734-23296. 547 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zIyANI tIrtha tIrthAdhirAja zrI zAntinAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 32 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala zIyANI gA~va meM / prAcInatA tIrtha ati prAcIna hai / lekina sahI prAcInatA kA patA lagAnA kaThina hai / kahA jAtA hai zrI zAntinAtha bhagavAna kI manohara pratimA zrI saMpratirAjA dvArA pratiSThita hai / anekoM bAra jIrNoddhAra hone ke saMketa milate haiM / prathama jIrNoddhAra vi. saM. 1076 meM zreSThI zrI jeThAbhAI mAghavajI dvArA have kA ullekha hai / viziSTatA 8 prabhu pratimA saMprati rAjA dvArA pratiSThita mAnI jAne ke kAraNa yahA~ kA vizeSa mahatva hai / prativarSa mArgazIrSa zuklA paMcamI ko dhvajA car3hatI hai, jaba hajAroM yAtrI prabhu-bhakti kA lAbha lene ikaTThe hoteM hai / yaha surendranagara jile kA prAcInatama tIrtha hai| jainetara bhI darzanArtha prAyaH Ate rahate haiM / anya mandira 88 vartamAna meM isake atirikta koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya kalAtmaka prabhu pratimA ati hI AkarSaka hai / bhUgarbha se prApta anya pratimAe~ bhI prAcIna va atIva darzanIya hai / mArga darzana 8 najadIka kA relve sTezana lImbar3I 13 ki. mI. dUra hai, jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / suvidhAe~ 0 mandira ke nikaTa hI dharmazAlA hai / jahA~ bijalI, pAnI va bhojanazAlA kI bhI suvidhA upalabdha hai / per3hI zrI zIyANI jaina saMgha (lImbar3I) posTa : zIyANI - 363 421. tAlukA : lImbar3I, jilA : surendranagara, prAnta : gujarAta, phona : 02753-51550. zrI zAntinAtha bhagavAna mandira-zIyANI AKUVONOV Veravadar SURENDRANAGAR Talsan SURENDRANAGAR Ronagadh o Tikar Oholidhala WADHAWAN ametar digsaro MUL. Rampare Kharva 26 Bel A Rarolo A_LIMEL 1SAYLA, Imdino Bhogavo Panshila ero Chudao SA a d Shruqupur 548 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka rAha Tii mahAvIra svAmI. zrI. puva zrI zAntinAtha bhagavAna-zIyANI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhI isa tIrtha kA ullekha milatA hai / vikrama kI caudahavIM zatAbdI meM AcArya zrI tilakasUrijI dvArA racita 'caitya paripATI' meM isa tIrtha kA ullekha hai / vikrama kI pandrahavIM zatAbdI meM zrI kIrtimerusUrijI ne 'zAzvata tIrtha mAlA' meM isakA ullekha kiyA hai / vikrama kI satrahavIM zatAbdI meM zrI zAMtikuzalasUrijI ne 'goDI pArzvastavana' meM isa tIrtha kA ullekha kiyA hai| vikrama kI aThArahavIM zatAbdI meM zrI meghavijayajI upAyAya ne 'zrI pArzvanAtha nAmamAlA' meM va zrI zIlavijayajI ne 'tIrtha mAlA' meM ullekha kiyA hai| vikrama kI aThArahavIM zatAbdI ke bAda kucha varSoM taka yaha tIrtha asta vyasta bana gayA va jainetaroM kI dekhabhAla meM rhaa| vikrama saM. 1938 ke AsapAsa pATaNa ke zrAvakoM ne isa tIrtha kI vyavasthA punaH saMbhAlI / tatpazcAt isa vizAla mandira kA nirmANa karavAkara vikrama saM. 1984 jyeSTha zuklA 5 ke zubha dina punaH pratiSThA karavAI / viziSTatA zAsana prabhAvaka zrI vIrAcArya, zrI zAmalA pArzvaprabhu mandira-cArupa siddharAja nareza ke AmaMtraNa para mAlavA se vihAra karake pATaNa padhAra rahe the / taba isa prAcIna tIrtha sthala para pATaNa ke nareza ne svAgatArtha eka bhavya samAroha kA Ayojana kiyA thA, jo ullekhanIya hai / zrI ASAr3hI nAma ke suprasiddha zrAvaka ne tIna jina pratimAe~ bharAI tIrthAdhirAja zrI zAmalA pArzvanAtha bhagavAna, thIM / unameM yaha eka hai / isalie yaha tIrtha sthAna padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 120 seM. mI. vizeSa mahatva rakhatA hai| (zve. mndir)| anya mandira 8 vartamAna meM yahA~ isake atirikta tIrtha sthala cArupa gA~va ke mdhy| aura koI mandira nahIM hai / prAcInatA isa prabhu pratimA kA itihAsa ati ___ kalA aura saundarya prabhu-pratimA prAcIna hI prAcIna mAnA jAtA hai / kahA jAtA hai prAcIna kAla zilpakalA kA advitIya namUnA hai / pratimA meM kRzatA, meM suprasiddha zrI ASAr3hI zrAvaka ne 3 pratimAe~ pratiSThita svasthatA, gaMbhIratA va nirAgIpana ke cinha spaSTa dikhate karavAI thIM, unameM yaha bhI eka hai / vi. kI navamI haiM / aisI pratimA ke darzana anyatra durlabha haiM / zatAbdI meM nAgendra gaccha ke zrI devacandrasUrijI dvArA ___mArga darzana 8 najadIka kA bar3A sTezana pATaNa cArupa mahAtIrtha meM zrI pArzvanAtha prabhu ke parikara kI 10 ki. mI. hai,jahA~ se basa va TeksiyoM kI suvidhA pratiSThApanA karavAne kA ullekha hai / vikrama kI 13 vIM hai| basa va kAra Akhira mandira taka jA sakatI hai| zatAbdI meM nAgora nivAsI zreSThI zrI devacandra dvArA yahA~ / zrI AdinAtha bhagavAna kA mandira nirmita karavAne kA suvidhAeM Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta ullekha hai / vikrama saM. 1320 ke lagabhaga zreSThI zrI dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazAlA kI bhI suvidhA haiM / pethar3azAha dvArA yahA~ zrI zAntinAtha bhagavAna kA mandira per3hI 8 zrI cArupa jaina zvetAmbara zrI zAmalA banavAne kA ullekha hai / zrI jinaprabhasUrijI dvArA pArzvanAthajI mahAtIrtha per3hI, posTa : cArupa-384 285. vikrama saM. 1389 meM racita "vividha tIrtha kalpa" meM jilA : pATaNa (guja.) phona: 02766-77568 va 77562. zrI cArupa tIrtha 550 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAmalA pArzvanAtha bhagavAna-cArupa 551 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhIlaDiyAjI tIrtha tIrthAdhirAja zrI bhIlar3iyA pArzvanAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, 53 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala bhIlar3I gA~va ke bAhara mukhya mArga para / prAcInatA jaina zAstro meM isakA prAcIna nAma bhImapallI hone kA ullekha AtA hai / parantu isakA itihAsa milanA kaThina sA hai / prabhu pratimA ati hI prAcIna va paramapUjya zrI kapila kevalI ke suhaste pratiSThita mAnI jAtI hai| eka aura kiMvadanti ke anusAra saMprati rAjA ke sayama kI bhI mAnI jAtI hai| eka kiMvadanti ke anusAra zrI zreNika kumAra ne eka rUpavatI bhIlar3I kanyA se zAdI kI thI va usake jAta ke nAma para yaha nagarI basAI thI / kAlAMtara meM yaha nagarI traMbAvatI ke nAma se prasiddha huI / kahA jAtA hai usa samaya yahA~ savA sau zikharabaMdha mandira, savA sau kue~, anekoM bAvar3iyA~, sundara bAjAra evaM isa mandira ke pazcima bhAga meM rAjagaddI thI / vaha sthAna Aja bhI gaddIsthala ke nAma se prasiddha hai / vi. saM. 1218 phAlguna kRSNa 10 ke dina bhImapallIpura ke jinAlaya meM zrI jinacaMdrasUrijI ne zrI jinapatisUrijI ko dIkSA dI thI aisA ullekha hai / vikrama saM. 1317 meM ozavAla zreSThI zrI bhuvanapAla zAha dvArA isa mandira ke jIrNoddhAra karavAne kA ullekha hai / vikrama saM. 1344 meM zreSThI zrI lakhamasiMhajI dvArA yahA~ zrI ambikA devI kI mUrti pratiSThita karavAne kA bhI ullekha milatA hai / ullekhoM se pratIta hotA hai ki yaha nagarI (bhImapallI) vikrama kI 14 vIM sadI meM jalakara bhasma huI thI, saMbhavataH alAuddIna ne vi. saM. 1353 meM pATaNa zahara para AkramaNa kiyA, usI samaya isa nagarI kA bhI vinAza kiyA hogA / kahA jAtA hai AcArya zrI somaprabhasUrIzvarajI kA usa samaya yahA~ caturmAsa thA / unako zrutajJAna se jJAta huA ki isa nagarI kA vinAza jaldI hone vAlA hai / yaha jAnakara AcArya deva va zrAvakagaNa prathama kArtika zuklA caturdazI ko hI caumAsI pratikramaNa karake nagara chor3akara rAdhanapura zrI bhIlar3iyA pArzvanAtha mandira-bhIlar3I 552 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhIlar3iyA pArzvanAtha bhagavAna-bhIlar3I 553 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhI agara khoda kArya kiyA jAya to ati mahatvapUrNa aitihAsika sAmagrI prApta hone kI pUrNa saMbhAvanA hai / mArga darzana najadIka kA relve sTezana bhIlar3I hai, jo ki mandira se 1 ki. mI. dUra hai / basa sTeNDa sirpha 100 mITara dUra hai / kAra va basa mandira taka jA sakatI hai / yaha sthAna DIsA se 20 ki. mI. va pAlanapura - rAdhanapura hAI ve mArga meM rAdhanapura se 60 ki. mI. dUra hai| jahA~ se TeksI va basa kI suvidhA upalabdha hai / suvidhAe~ 8 Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlA va blAka hai, jahA~ para bhojanazAlA sahita sArI suvidhAe~ upalabdha hai / per3hI 8 zrI bhIlaDiyAjI pArzvanAtha jaina derAsara tIrtha per3hI, posTa : bhIlar3I - 385 530. jilA : banAsakAMThA, prAnta : gujarAta, phona : 02744-33130. cale gaye / jalI huI IMTeM, rAkha, koyale Adi Aja bhI yahA~ para bhUgarbha se jagaha-jagaha prApta hote haiN| tatpazcAt vikrama saM. 1872 meM zrI dharamacandra bhAI kAmadAra ne isa prAcIna mandira ke pAsa bhIlar3iyA gA~va punaH basavAyA / usa samaya yaha mandira jIrNAvasthA meM vidyamAna thA / pArzvaprabhu kI yaha pratimA va anya pratimAe~ bhoyare meM virAjamAna thIM / mandira ke AsapAsa bhayAnaka jaMgala ho cukA thA / pArzvaprabhu kI mahimA se prabhAvita hokara anekoM bhaktagaNa prAyaH Ate rahate the / bhIlar3I ke zrAvakoM ne isakA kArya bhAra saMbhAlakara vi. saM. 1936 meM jIrNoddhAra karavAyA thA / antima jIrNoddhAra vi. saM. 2027 meM hokara jyeSTha zuklA 10 ke zubha dina AcArya zrI bhadrasUrIzvarajI mahArAja ke suhaste pratiSThA sampanna huI / uparokta saba vRttAntoM se isa kSetra kI prAcInatA va kAlakrama se hue hera-phera ke bAre meM jJAta ho jAtA hai / viziSTatA yaha pratimA bhI zrI kapila kevalImunI ke hAthoM pratiSThita mAnI jAne ke kAraNa yahA~ kI mahAna vizeSatA hai / vikrama kI solahavIM zatAbdI meM bhImapallI gaccha kI sthApanA isI tIrtha kSetra para huI batAI jAtI hai / kahA jAtA hai bhIlar3iyA gA~va punaH basane ke pUrva sarIyada gA~va ke zrAvakoM ne isa prabhu pratimA ko apane gA~va le jAne kA prayatna kiyA thaa| usa samaya yaha mandira vinAza hue isa gA~va ke bhaMyakara jaMgala meM khaNDahara rUpa meM thA va yaha pratimA isa mandira ke bhoMyare meM thI / zrAvakoM ne pratimA utthApana karake daravAje ke bAhara lAne kA prayatna kiyA lekina daivika zakti se pratimA ne virATa rUpa dhAraNa kiyA va hajAroM jaMgalI bha~vare ma~DarAne lage / isa atizaya ko dekhakara zrAvakoM ne pratimAjI ko usa jagaha para punaH sthApita kara diyaa| aisI anekoM camatkArI ghaTanAe~ ghaTane ke vRttAMta milate haiM va abhI bhI yahA~ Ane se zraddhAlu bhaktajanoM ke manoratha pUrNa hote haiM / prati varSa pauSa kRSNa 10 ke dina melA lagatA hai / anya mandira se isake atirikta gA~va meM eka aura mandira va sTezana para eka mandira hai / __ kalA aura saundarya yaha sthAna prAcIna rahane va bhaMyakara utthAna patana hone ke kAraNa abhI bhI bhUgarbha meM va jagaha-jagaha para kalAtmaka avazeSa pAye jAte haiN| prAcIna kalAtmaka pratimAe~ ati darzanIya haiM / yahA~ para 554 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhadrezvara tIrtha tIrthAdhirAja zrI mahAvIra bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 61 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala samudra ke kinAre base bhadrezvara gA~va ke bAhara, pUrva bhAga meM lagabhaga AdhA mIla dUra ekAnta ramaNIya sthAna para / prAcInatA isakA prAcIna nAma bhadrAvatI nagarI thA / isa nagarI kA mahAbhArata meM bhI ullekha milatA hai / yahA~ bhUgarbha se prApta prAcIna tAmrapatra meM, vikrama se lagabhaga pA~ca sadI pUrva va carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra ke nirvANa ke 23 varSa pazcAt bhadrAvatI nagarI ke zrAvaka zrI devacandra ne isa bhUmi kA zodhana karake tIrtha kA zilAropaNa kiyA va prabhu ke nirvANa ke 45 varSoM ke bAda paramapUjya kapila kevalI muni ke suhaste bhagavAna zrI pArzvaprabhu kI manohara pratimA kI pratiSThA karavAI / ukta suavasara para isa nagarI ke nivAsI akhaNDa brahmacArI zrI vijaya seTha va vijayA seThANI ne bhagavatI dIkSA aMgIkAra kI thI, aisA ullekha hai / vikrama saM. 1134 meM zrImAlI bhAiyoM dvArA va vikrama saM. 1312-13 meM seTha jagaizAha dvArA isa tIrtha kA udvAra karavAne kA ullekha hai / kAlakrama se bAda meM kabhI isa nagarI ko kSati pahu~cI / taba isa mandira meM sthita pArzvaprabhu kI pratimA ko eka tapasvI muni ne surakSita kiyA thA / vikrama saM. 1682 se 1688 ke mandira kA alaukika dRzya-bhadrezvara 555 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VEDIESELamol meM bhI apanA mahala banAyA thA, aisA ullekha hai / unhoMne apane vANijya meM deza paradezoM meM khUba khyAti pAI va samasta bhArata meM dAnavIroM meM mazahUra hue / inhoMne vikrama saM. 1315 ke bhArI duSkAla meM jagaha jagaha dAna zAlAe~ va anna zAlAe~ khulavAkara bhArata ke vibhinna narezoM ko sahAyatA dI thI, vaha ullekhanIya hai| inake yahA~ videzoM ke anekoM vyApArI hamezA Akara rahA karate the jinake suvidhArtha mandira va masjideM bhI banavAI thI / yaha unakI udAratA kA pratIka hai| prativarSa phAlguna zuklA 15 ko dhvajA car3hAI jAtI hai| anya mandira 8 vartamAna meM yahA~ isake alAvA koI mandira nahIM hai / ___ kalA aura saundarya lagabhaga DhAI lAkha varga phuTa caurasa vizAla maidAna me suzobhita, deva vimAna tulya yaha mandira ati hI AkarSaka lagatA hai / carama tIrthaMkara zrI vIra prabhu kI yaha pratimA ati hI adbhuta va manorama hai, aisI pratimA ke darzana anyatra durlabha hai| kevalI kapila muni dvArA pratiSThita zrI pArzvanAtha prabhu kI pratimA bhI ati hI sundara va prabhAvazAlI hai| mandira kA nirmANa bahuta hI sundara DhaMga se kiyA gayA hai / pravezadvAra choTA hote hue bhI prabhu kA darzana bAhara se zrI pArzvanAtha bhagavAna-bhadrezvara hotA hai / yahA~ kA vAtAvaraNa ati hI zAnta hai / bIca meM seTha vardhamAna zAha ne isa tIrtha kA udvAra mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana karavAke zrI vIra prabhu kI pratimA ko pratiSThita kiyaa| gA~dhIdhAma 35 ki. mI. haiM / mandira ke pAsa hI bhadrezvara thaa| tatpazcAt usa muni ne zrI pArzvaprabhu kI prAcIna kA basa sTeNDa hai / najadIka kA bar3A gA~va mundrA 27 pratimA punaH saMgha ko sauMpa dI, jo ki abhI mandira meM ki. mI. va bhuja 80 ki. mI. dUra hai / vidyamAna hai / kahA jAtA hai usake bAda eka bAra yahA~ suvidhAe~ mandira ke nikaTa hI sarvasuvidhAyukta ke ThAkura ne mandira kA kArya bhAra saMbhAlA thA / vikrama vizAla dharmazAlA va navIna blAka hai / bhojanazAlA va saM. 1920 meM jaina zrAvakoM ne ThAkura sAhaba se punaH bhAte kI bhI sundara vyavasthA hai / saMgha vAloM ke lie kAryabhAra prApta karake, jIrNoddhAra karavAyA / aMtima alaga rasoDe kI vyavasthA hai / lekina bhUkampa ke kAraNa jIrNoddhAra vikrama saM. 1939 meM mAMDavI nivAsI seTha kAphI nukazAna huA hai / jIrNoddhAra kArya cAlU hai / moNasI tejazI kI dharmapatnI mIThAbAI ne karavAyA thA, per3hI 8 zrI vardhamAna kalyANajI TrasTa, vasaI jaina aisA ullekha hai / tIrtha, mahAvIra nagara, posTa : bhadrezvara - 370 411. viziSTatA vIra prabhu ke nirvANa ke 45 varSoM jilAH kaccha (guja.),phona: 02838-83361 va 83382 ke pazcAt paramapUjya kevalI kapila muni dvArA pratiSThita zrI pArzvaprabhu kI pratimA atIva prabhAvazAlI va darzanIya hai / unake dvArA pratiSThita pratimAe~ bahuta hI kama jagaha pAI jAtI hai / terahavIM zatAbdI meM dAnavIra seTha jagaDuzAha kA janma yahIM huA thA / unhoMne kaTAriyA 556 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 00000 0:07 zrI mahAvIra bhagavAna-bhadrezvara 557 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikharoM kI kalA va bAhya dRzya ati rocaka haiM / yahA~ ke jJAna mandira meM kalAtmaka tIrtha paTa ati darzanIya hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana bhuja 81 ki. mI. hai, jahA~ se basa va TeksI kI suvidhAe~ upalabdha hai / naliyA tIrtha se yaha sthAna 11 ki. mI. va jakhau tIrtha se 13 ki. mI. dUra hai / gA~va ke basa sTeNDa se yaha mandira 400 mITara hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA haiM / per3hI 8 zrI jIrAvalA pArzvanAtha jaina derAsara TrasTa, posTa : terA - 370660, tAlukA : abar3AsA, jilA : kaccha, prAnta : gujarAta, phona : 02831-89223 va 89224. zrI jIrAvalA pArzvanAtha mandira-terA zrI terA tIrtha tIrthAdhirAja zrI jIrAvalA pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, lagabhaga 68 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala terA gA~va ke mdhy| prAcInatA yaha pratimA lagabhaga 2200 varSa prAcIna zrI saMprati rAjA dvArA pratiSThita mAnI jAtI hai| isa mandira kA punaH nirmANa vi. saM. 1915 meM huA thA / antima jIrNoddhAra vi. saM. 2027 meM hokara AcArya zrI guNasAgara sUrIzvarajI ke suhaste pratiSThA saMpanna huI / viziSTatA yaha sthala abar3AsA paMcatIrthI kA eka sthAna mAnA jAne ke kAraNa, apanI vizeSatA rakhatA hai / isa mandira ke nava zikharoM kI kalA yahA~ kI prasiddhi hai / anya mandira OM isa ke pAsa eka aura zrI zAmalA pArzvanAtha bhagavAna kA mandira hai / ___ kalA aura saundarya isa mandira ke nava 558 Netra Khanbhdi o Lodai MKATRAANCHCH *BHI 32 spro NALIAS 35 Rudramat ** BHUJ Deshalpero24TA Bitta Nayro Madhapur LABDA 233-agr 30A Kothare Waokuc346 Sunther kavat o Kotdi 829 Pathi Rayan Bindadar Gundore Chart MURERA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIrAvalA pArzvanAtha bhagavAna-terA 559 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jakhau tIrtha tIrthAdhirAja zrI mahAvIra bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 84 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala jakhau gA~va ke mdhy| prAcInatA yaha sthala kaccha bhuja ke abar3AsA kI paMcatIrthI kA eka tIrtha sthAna mAnA jAtA hai / isa mandira kI pratiSThApanA vikrama saM. 1905 meM huI thii| punaH pratiSThA vikrama saM. 2028 meM huI thI / viziSTatA yaha tIrtha abaDAsA paMcatIrthI meM rahane ke kAraNa isakI vizeSatA hai / ise ratnaTraeNka jaina derAsara kahate haiM / isakA nirmANa zeTha jIvarAja ratanazI aura zeTha bhImasI ratanasI ne karavAyA thA / prativarSa jeTha zuklA 11 ko vArSikotsava manAyA jAtA hai / anya mandira 88 isI parakoTe ke andara ATha aura mandira hai / kalA aura saundarya eka hI parakoTe meM nikaTatama nava mandiroM kI vaiMkeM rahane ke kAraNa zikharoM kA dRzya ati hI zobhAyamAna pratIta hotA hai / mArga darzana 8 yahA~ se najadIka kA relve sTezana bhuja lagabhaga 108 ki. mI. haiM jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA hai / naliyA tIrtha se yaha sthala 15 ki. mI. va terA se 28 ki. mI. dUra hai / gA~va ke basa sTeNDa se mandira sirpha 400 mITara hai / basa va kAra mandira taka jA sakatI hai / suvidhAe~ 8 Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA upalabdha hai / per3hI 8 zrI jakhau ratnahu~ka jaina derAsara per3hI, posTa : jakhau - 370 640. tAlukA : abar3AsA, jilA : kaccha, (guja.) phona : 02831-87224. zrI mahAvIra bhagavAna mandira-jakhau 560 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAka paNa karI che ke te in @insta). va >> kh zrI mahAvIra bhagavAna-jakhau 561 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA aura saundarya isa mandira meM patthara para svarNa kalama se kiyA huA kArya apanI viziSTa kalA ke lie prasiddha hai / kA~ca kA kAma bhI sundara DhaMga se kiyA huA hai / __ mArga darzana 88 yahA~ se najadIka kA relve sTezana bhuja lagabhaga 97 ki. mI. haiM jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ se terA tIrtha 18 ki. mI. va koThArA 20 ki. mI. dUra hai / gA~va kA basa sTeNDa mandira se karIba 400 mITara dUra hai / / suvidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ bijalI, pAnI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA upalabdha hai / navIna atithI bhavana kA bhI nirmANa abhI huA hai / per3hI zrI candraprabhu tathA zrI zAntinAthajI jaina derAsara per3hI, vIra vasahI Dhuka, posTa : naliyA - 370 655. jilA : kaccha, (guja.) phona : 02831-22327. zrI candraprabha bhagavAna mandira-naliyA zrI naliyA tIrtha tIrthAdhirAja zrI candraprabha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 75 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala naliyA gA~va ke nAgar3A mohalle meM / prAcInatA yaha kaccha bhuja ke abar3AsA kI paMcatIrthI kA eka tIrtha mAnA jAtA hai / narazInAthA dvArA nirmita isa vizAla va bhavya mandira kI pratiSThApanA vikrama saM. 1897 meM huI thii| viziSTatA yaha abar3AsA kI paMcatIrthI kA eka sthAna rahane ke kAraNa apanI vizeSatA rakhatA hai / narazInAthA dvArA nirmita vizAla solaha zikhara va caudaha maNDapoM vAlA yaha mandira apanI kalA ke lie prasiddha hai / prativarSa mAgha zuklA 5 ko dhvajA car3hAI jAtI hai| anya mandira isI kampAuNDa meM 3 aura mandira 562 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WORST DESI asraj 2Avela INDIAriNalls. So, zrI mULanAyaka caMdraprabhujI svAma7. che ! zrI candraprabha bhagavAna-naliyA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI koThArA tIrtha anya mandira 8 isake atirikta philahAla yahA~ koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya isa mandira meM patthara para tIrthAdhirAja zrI zAntinAtha bhagavAna, utkIrNa kalA sajIvasI lagatI hai / yahA~ kI kalA padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 90 seM. mI. dekhate hI AbU-delavAr3A rANakapura, jaisalamera Adi kA (zve. mandira) / smaraNa ho AtA hai / tIrtha sthala isa gA~va ke madhya jaina mohalle meN| ___ mArga darzana 8 yahA~ se najadIka kA relve sTezana prAcInatA yaha kaccha bhuja kI abar3AsA paMcatIrthI kA tIrtha sthAna mAnA jAtA hai / yaha isa paMcatIrthI kA bhuja lagabhaga 80 ki. mI. dUra haiM jahA~ se basa va TeksI vizeSa kalAtmaka tIrtha hai, jo ki apanI kalA ke lie kI suvidhA hai / koThArA gA~va kA basa sTeNDa mandira se vikhyAta hai / isa mandira kI pratiSThA vi. saM. 1918 sirpha 400 mITara dUra hai / yahA~ se sutharI lagabhaga 10 mAgha zuklA 13 ke zubha dina aMcalagaccha ke AcArya zrI ki. mI. naliyA 20 ki. mI. va jakhau lagabhaga 30 ratnasAgarasUrIzvarajI ke suhaste saMpanna huI thI / ki. mI. dUra hai / sabhI jagahoM se basa va TeksI kA viziSTatA zrI zatrujaya girirAja para kezavajI sAdhana hai / mandira taka basa va kAra jA sakatI hai / nAyaka TraeNka ke nirmAtA isI gA~va ke nivAsI the va isa Thaharane ke lie atithI gRha va mandira ke nirmANa kArya meM unhoMne bhI bhAga liyA thaa| vizAla dharmazAlA hai, jahA~ bijalI, pAnI, bartana, unake alAvA zeTha velajI mAlU va zivajI neNazI ne bhI or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA hai / bhAga liyA thA / ATha gaganacuMbI zikharayukta isa mandira ke bAhara kI va andara kI kalA yahA~ kI vizeSatA per3hI 8 koThArA zrI zAntinAthajI jaina derAsara per3hI, hai / prativarSa mAgha zuklA 13 ko dhvajA car3hAI posTa : koThArA-370645. tAlukA : abar3AsA, jAtI hai / jilA : kaccha, (guja.), phona : 02831-82235. sA koThArA ke kalAtmaka mandira kA dRzya 564 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HAH zrI zAntinAtha bhagavAna-koThArA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ghRtakalola pArzvanAtha mandira-sutharI zrI sutharI tIrtha tIrthAdhirAja zrI ghRtakalola pArzvanAtha bhagavAna, lagabhaga 30 seM. mI. zveta varNa, padmAsanastha, ( zve. mandira ) / tIrtha sthala sutharI gA~va ke madhya / prAcInatA yaha sthala kaccha bhuja kI abar3AsA paMcatIrthI kA eka mukhya tIrtha mAnA jAtA hai / isa mandira kI pratiSThA vikrama saM. 1895 vaizAkha zuklA aSTamI ko huI thI / viziSTatA isa prabhu pratimA kA camatkAra ati vikhyAta hai / kahA jAtA hai ki zrI udezI zrAvaka kI, kisI vakta apane pravAsa kAla meM eka grAmINa manuSya se bheMTa huii| usake pAsa yaha prabhu pratimA thI, jise dekhakara udezI zrAvaka atyadhika harSita hue va usa vyakti ko mu~ha mA~gA dhana dekara bar3e hI harSollAsa va Adara-satkAra pUrvaka pratimA ko apane ghara lAkara khAdya padArtha ke bhaNDAra meM rakhA / dUsare dina jaba prabhu pratimA ke dazanArtha bhaNDAra kA daravAjA kholA taba bhaNDAra ko khAdya padArtho se bharapUra dekhakara udezI zrAvaka Azcarya 566 cakita hue| gA~va meM upasthita pUjya yativarya ke pAsa jAkara ghaTita vRtAnta kahA / usa para yatijI ne mandira banavAkara isa camatkArika prabhu pratimA ko pratiSThita karavAne kI salAha dii| tadanusAra udezI zrAvaka ne bhavya mandira kA nirmANa karavAyA / . pratiSThA ke zubha avasara para svAmIvAtsalya kA Ayojana rakhA gayA, jisameM eka hI bartana kA ghI Avazyaka pramANa bAparane para bhI bartana bharA hI rahA / isa AzcaryamayI ghaTanA se upasthita bhaktagaNa prabhAvita hokara prabhu ko ghRtakalola pArzvanAtha kahane lage / pratimA ko atyanta harSollAsa ke sAtha jayadhvani ke bIca vidhipUrvaka pratiSThita kiyA gyaa| kahA jAtA hai ki abhI bhI anekoM bAra camatkArika ghaTanAe~ ghaTatI haiN| jese hAla hI meM bhagavAna zrI mahAvIra kI 25vIM nirvANa zatAbdI ke upalakSya meM Ayojita virATa mahotsava ke samaya yahA~ 4 sAla se lagAtAra akAla hone ke kAraNa pAnI kI bhayaMkara samasyA ho gaI thI, jisase yahA~ kA saMgha ati cintita thA / usa samaya eka bhAgyazAlI zrAvaka ko svapna meM gA~va ke bAhara tAlAba ke bIca 9 phuTa gaDDhA khodane para pAnI milane kA daivika saMketa milA / saMketita sthAna meM gaDDA khodane para vipula mAtrA meM nirmala jala prApta huA / yaha abhUtapUrva camatkAra dekhakara gA~va ke sAre loga atyanta praphullita hue va mahotsava khUba hI harSollAsapUrvaka manAyA gayA / varSa meM do dina sUrya kI kiraNeM prabhu pratimA para Akara caraNa sparza karatI haiM / anya mandira vartamAna meM isake atirikta yahA~ para koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya mandira ke zikhara kI kalA ati hI AkarSaka hai / aisI kalA kA anyatra dekhanA durlabha hai| isI mandira meM gautamasvAmIjI va padmAvatI devI kI prAcIna va nirAle DhaMga kI banI pratimAe~ darzanIya haiM, jinapara vilepana kiyA huA hai / mArga darzana najadIka kA relve sTezana bhuja 96 ki. mI. va gA~dhIdhAma 161 ki. mI. haiM / ina sthAnoM se basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai| koThArA se 12 ki. mI. mAnDavI tIrtha se lagabhaga 75 ki. mI. dUra hai / mandira taka basa va kAra jA sakatI hai / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moM mA ! caMdra prabhu zrI ghRtakalola pArzvanAtha bhagavAna-sutharI suvidhAe~ 8 Thaharane ke lie mandira se sirpha 100 mITara para sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai / per3hI 8 zrI sutharI ghRtakalola pArzvanAtha zvetAmbara jaina derAsara posTa : sutharI-370 490. tAlukA : abar3AsA, jilA : kaccha, prAnta : gujarAta, phona : 02831-84223. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kaTAriyA tIrtha tIrthAdhirAja zrI mahAvIra bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa (zve. mandira) / / tIrtha sthala kaTAriyA gA~va meM / prAcInatA 8 yahA~ kA itihAsa lagabhaga sAta sau varSa se pUrva kA honA mAnA jAtA hai / kahA jAtA hai ki dharmaparAyaNa dAnavIra zeTha zrI jagaDUzAha kA yahA~ bhI mahala thA / vi. saM. 1312 meM zeTha zrI jagaDUzAha dvArA zrI bhadrezvara mahAtIrtha kA jIrNoddhAra karavAne kA ullekha hai ataH saMbhavataH yahA~ rahate samaya vahA~ kA jIrNoddhAra karavAyA hogA / yaha bhI kahA jAtA hai ki eka samaya yaha eka bhavya nagarI thI, ataH usa vakta inake atirikta isa nagarI meM aura bhI kaI zrAvakoM kA nivAsa avazya rahA hI hogA va kaI mandiroM kA bhI nirmANa huvA hogA / kAlakrama se vaha virATa nagara eka choTe se gAMva meM parivartita ho gayA / una prAcIna mandiroM va mahaloM-makAnoM kA pattA nahIM / saMbhavataH kabhI bhUkampa Adi se bhUmIgata ho gaye hoMge / vartamAna meM yahA~ para yahI eka mandira hai jisakA puNya yoga se kisI ke makAna kI nIMva rakhodatI vakta patA lagA thA / isakI kalA Adi ko dekhakara purAtatva vibhAga vAle ise lagabhaga pA~ca soha varSa pUrvakA mAnate hai / yaha mandira AcArya bhagavaMta zrI hIravijayasUrIzvarajI ke ziSya vijayasenasUrijI dvArA pratiSThita mAnA jAtA hai / bhUgarbha se prApta mandira kI kalA va prAcInatA ko dekhate ho sakatA hai usa vakta isakA jIrNoddhAra huvA haa| susaMyogavaza nikaTa ke gAMva vAMThiyA meM cAturmAsArtha virAjita zrI AtmArAmajI ma.sA. ke ziSya zrI kanakavijayajI ma.sA. kA vi. saM. 1978 meM yahA~ Agamana huA / gurubhagavaMta kI preraNA se bhUgarbha se prApta mandira ke jIrNoddhAra kA kArya bhI prAraMbha huA / yahA~ ke saMgha kI bhAvanAnusAra gurudeva kI preraNA va sadprayAsa se mUlanAyaka zrI mahAvIra prabhu kI yaha prAcIna pratimA (jo kisI samaya yahIM se vAMThiyA le jAI gaI thI) vAMThiyA gAMva se punaH yahA~ lAkara vi. saM. 1978 meM virAjamAna kI gaI / jIrNoddhAra kA kArya lagabhaga pUrNa hone para pratiSThA kA muhUrta vi. saM. 1993 mAgha zuklA pUrNImA nizcaya karake unhIM ke hAthoM pratiSThA karavAne kA nizcaya kiyA gayA, parantu saMyogavaza usake pUrva hI guru bhagavaMta kAla dharma pA jAne ke kAraNa kaccha vAgaDa dezoddhAraka pa. pUjya AcArya bhagavaMta zrI kanakasUrIzvarajI ke suhaste pratiSThA kA kArya harSollAsapUrvaka usI muhUrta meM susampanna huvaa| tatpazcAt unhIM ke hAthoM talaghara meM bhI zrI neminAtha bhagavAna Adi pratimAoM kI pratiSThA sampanna huI / ____ kAlakrama se durbhAgyavaza lagabhaga 7 mAha pUrva vi. saM. 2057 mAgha zuklA 2 dinAMka 26 janavarI 2001 ko kaccha meM Aye bhayaMkara bhUkaMpa ke kAraNa isa mandira ko bhI punaH bhArI kSati pahu~cI va sArA mandira, dharmazAlA, bhojanazAlA Adi sabhI imArate bhUmIgata ho gaI, parantu devayoga se prabhu pratimAe~ surakSita haiM va pUjA-sevA nirantara cAlU hai / mandira ke punaH jIrNoddhAra kI yojanA cAlU hai / per3hI vAloM kA kahanA hai ki pa. pUjya AcArya bhagavaMta zrI kanakasUrIzvarajI ma.sA. ke praziSyaratna adhyAtyayogI zrI mahAvIra jinAlaya-kaTAriyA 568 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya bhagavaMta zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. ke yahA~ padhArane para hI saMbhava hogA / isa varSa AcArya bhagavaMta kA cAturmAsa phalodI (rAja.) meM haiM / viziSTatA caudavIM sadI ke prAraMbha meM huve dAnavIra zeTha zrI jagaDUzAha kA yahA~ bhI mahala rahane kA ullekha hai ataH yahA~ kA itihAsa prAcInatA ke sAtha atIva gauravamayI hai / jagaDUzAha atIva dAnavIra dharmavIra va karmavIra zeTha huve, jinhoMne binA kisI jAtI, paMtha va samudAya Adi bheda ke sabake liye dAnazAlAe~ hI nahIM apitu pUjA-pATha hetu dharma sthAnoM kA bhI nirmANa karavAkara jaina zAsana kA gaurava bar3hAte huve puNyopArjana kA kArya kiyA jo Aja bhI yAda dilAtA hai va preraNAprada hai / yaha tIrtha kaccha vAgaDa kA prAcIna, gauravamayI, kalAtmaka va bhavya tIrtha rahA hai / prabhu se prArthanA hai isakA punaH yathAzighra jIrNodvAra hokara gauravamayI itihAsa ko sadA ke liye kAyama rakhe / isake atirikta Aja yahA~ aura anya mandira koI mandira nahIM haiM / kalA aura saundarya manorama va bhAvAtmaka hai / prAcIna prabhu pratimA atIva kalAtmaka mandira ko bhUkaMpa meM kSati pahu~cane ke kAraNa sabhI kalAtmaka avazeSa bhUmIgata ho cuke haiM / mArga darzana yahA~ kA relve sTezana kaTAriyA mandira se lagabhaga 1/2 ki. mI. dUra hai / yahA~ se bhuja 105 ki. mI. lAkaDiyA 7 ki. mI. dUra hai / gAMva meM ATo, TeksI Adi savArI kA sAdhana hai / suvidhAe~ hAla hI bhukaMpa ke kAraNa kSati pahu~cane se vartamAna meM yahA~ koI suvidhA nahIM hai / dharmazAlA Adi banAne kI yojanA cAlU hai / per3hI zeTha vardhamAna AnandajI per3hI, vallabhapurI posTa : kaTAriyA -370145. jilA : kaccha (gujarAja), phona : 02837-73341. (per3hI) pI.pI. 02832-51816. pheksa: 02832-52816. odai VA S H 64 H Dudhaio Tapero Lakhapar o zrI mahAvIra bhagavAna-kaTAriyA ANJAR Adipuro GANDHIDHAM Chobari Manfera BHACHAU Bhimaser (8A Chirai I Adho 28 Chitrod 35 Samakhiyari Lakadia Wandh Jangi 15 o Suraj Bart MALIA KH 569 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI giranAra tIrtha tIrthAdhirAja 1. zrI neminAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, 140 seM. mI. (zvetAmbara mandira ) / 2. zrI neminAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, (digambara mandira ) / tIrtha sthala jUnAgar3ha ke pAsa samudra kI sataha se lagabhaga 3100 phuTa (945 mITara) U~ce giranAra parvata para / prAcInatA zvetAmbara mAnyatAnusAra purAne jamAne meM ise ujyantagirI va raivatagiri Adi bhI kahate the / zve. jaina zAstroM meM ise neminAtha parvata va zatruMjayagiri kI pA~cavIM TuMka bhI batAyA gayA hai / prathama tIrthaMkara ke kAla se lekara antima tIrthaMkara ke kAla taka aneka cakravarti, rAjA va zreSThIgaNa saMgha sahita zrI zatruMjaya kI yAtrA Aye, taba prabhAsapATaNa hote hue raivatAcala kI yAtrArtha bhI Aye the / isalie yaha anumAna lagAyA jAtA hai ki yaha tIrtha neminAtha bhagavAna ke pUrva kA hai| va usake pUrva bhI anekoM munigaNa tapasyA karake yahA~ se mokSa sidhAre hoMge / vartamAna cauvIsI ke bAIsaveM tIrthaMkara zrI neminAtha bhagavAna ne yahIM para dIkSA grahaNa kI va tapazcaryA karate hue kevalajJAna pAkara mokSa sidhAre / revAnagara ke rAjA zrI nebusadanejhara dvArA vIra ni. saM. pUrva pahalI zatAbdI (I. pUrva chaThI zatAbdI) meM yahA~ neminAtha bhagavAna kA mandira nirmita karavAne kA ullekha prabhAsapATaNa meM se prApta eka tAmrapatra meM milatA hai / AcAraMgasUtra meM bhI isa tIrtha kA ullekha kiyA gayA hai / kAzmIra ke zreSThI zrI ajita zAha tathA ratnA zAha dvArA vIra ni. saM. 1079 (vi. saM. 609) meM isa tIrtha kA udvAra hone kA ullekha hai / bArahavIM zatAbdI meM siddharAja ke maMtrI zrI sajjana zAha va vastupAla tejapAla dvArA yahA~ jIrNoddhAra hone kA ullekha hai / terahavIM zatAbdI meM maMDalika nAma ke rAjA ne yahA~ svarNa pattaroM se mandira banavAyA thA aisA ullekha hai / caudahavIM zatAbdI meM sonI samarasiMha, satrahavIM zatAbdI meM va mAna va padmasiMha nAma ke bhAiyoM ne va bIsavIM zatAbdI meM narasI kezavajI ne isa tIrtha kA uddhAra karavAyA thaa| inake alAvA bhI priyadarzI rAjA saMprati, rAjA kumArapAla, maMtrI sAmantasiMha, saMgrAma sonI, Adi anekoM rAjAoM, 570 viziSTatA maMtriyoM va zreSThiyoM dvArA yahA~ para jIrNoddhAra karavAne ke va mandira nirmita karavAne ke ullekha milate haiM / vi. saM 1222 meM rAjA kumArapAla ke maMtrI Amradeva ne pahAr3a kA mArga sugama (pAja) banavAyA thA / yaha zatruMjayagiri kI pA~cavI TraMka mAnI jAtI thIM / prathama tIrthaMkara zrI AdIzvara bhagavAna ke kAla se carama tIrthaMkara zrI mahAvIra bhagavAna ke kAla taka anekoM cakravartiyoM, rAjAoM va zreSThiyoM dvArA raivatAcala kI yAtrA kiye kA ullekha milatA hai / pUrva kAla meM aneka tIrthaMkaroM kA yahA~ padArpaNa huA hai va aneka munigaNa yahA~ tapazcaryA karake mokSa sidhAre haiM / kahA jAtA hai, bhAvI caubIsI meM bIsa tIrthaMkara yahA~ se mokSa sidhAreMge / eka kiMvadanti ke anusAra zve. mandira meM sthita zrI neminAtha bhagavAna kI yaha pratimA gaI caubIsI ke tIrthaMkara zrI sAgara ke upadeza se pA~caveM devaloka ke indra ne bharAI thI, jo bhagavAna neminAtha ke kAla taka indraloka meM thI va bAda meM zrIkRSNa ke gRhamandira meM rahI / jaba dvArakA nagarI bhasma huI taba zrI aMbikA devI ne isa pratimA ko surakSita rakhI va bAda meM zrI ratnAzAha kI tapazcaryA va ananya bhakti se zrI ambikA devI ne prasanna hokara unheM pradAna kI, jise punaH pratiSThita kiyA gayA / vartamAna caubIsI ke bAIsaveM tIrthaMkara zrI neminAtha bhagavAna ne yahIM dIkSA grahaNa kI thI va kevalajJAna pAkara ve yahIM se mukti ko sidhAre / satI zrI rAjulamatIjI bhI tapazcaryA karatI huI yahIM para se mokSa sidhArI thIM / bhagavAna neminAtha satI rAjimatI ke sAtha vivAha karane barAta lekara Aye va pazuoM kI pukAra sunakara unheM vairAgya utpanna huA / turanta hI unhoneM rAjapATa kA vaibhava chor3akara, binA zAdI kiye hI varSIdAna dekara dIkSA grahaNa karake isI gahana jaMgala meM jAkara kaThora tapazcaryA kI / yaha dekhakara satI rAjulamatIjI ko bhI vairAgya utpanna huA va vaha bhI saMsAra kA sukha tyAga kara isI gahana jaMgala meM tapasyA karate hue mokSa ko sidhArI / digambara mAnyatAnusAra zrI neminAtha bhagavAna ke bAda pradyumnakumAra, sAMbakumAra, aniruddha va anekoM munigaNa yahA~ se mokSa sidhAre haiM / hindU va musalamAna bhI isa jagaha ko apanA apanA tIrthadhAma mAnate haiM va jagaha-jagaha unake bhI mandira va Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PalaSHI SARDARMER yAdava kula tilaka zrI neminAtha bhagavAna-giranAra (zve. mandira) 571 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna bane hue hai / ataH ve bhI hamezA saikar3oM kI cauka meM eka sundara kunDa hai / saMkhyA meM darzanArtha isa tIrtha meM Ate haiM / Age melakavasahI TraeNka AtI hai, jo ki mukhya TraeNka anya mandira giranAra parvata kI talahaTI kA ke uttara dizA meM hai / isa Traika ke mUlanAyaka nagara jUnAgar3ha hai / vahA~ vartamAna meM 2 zvetAmbara mandira zrI sahasaphaNA pArzvanAtha bhagavAna haiM / isa TraeNka ke va eka di. mandira haiM va talahaTI meM eka zvetAmbara nirmAtA zrI siddharAja ke mahAmaMtrI zrI sajjana seTha mandira aura eka digambara mandira haiM / talahaTI ke batAye jAte haiM / isI TraeNka meM zrI AdInAtha bhagavAna mandira ke pAsa hI se pahAr3a kI car3hAI zuru kI vizAlakAya pratimA hai, jise adbhutajI kahate haiM / hotI hai / ___ Age calane para zrI saMgrAma sonI kI TraeNka AtI hai| car3hAI ati kaThina hai / lagabhaga 3.0 ki. mI yAnI yaha mandira osavAla jJAti ke sonI samarasiMha aura lagabhaga 4200 sIr3hiyA~ car3hane para zrI neminAtha bhagavAna mAladeva ne banavAyA thA, aisA graMthastha ullekha milatA kI mukhya vaiMka ke koTa kA daravAjA AtA hai / yahA~ hai / isa TraeNka kA mukhya mandira do maMjila kA hai va zvetAmbara mandira 190-130 phuTa lambe-caur3e vizAla saba mandiroM se U~cA hai / yahA~ ke mUlanAyaka bhI zrI cauka ke madhya bhAga meM ramaNIya chaTA yukta pahAr3iyoM meM sahasaphaNA pArzvanAtha bhagavAna hai / suzobhita hai / isake nirmANa kAla kA va udvAra kA Age jAne para zrI kumArapAla rAjA kI TraeNka AtI varNana Age kiyA gayA hai / hai / yaha dU~ka 13vIM zatAbdI meM zrI kumArapAla rAjA isake sAmane hI mAnasaMga bhojarAja kI TraeNka hai / dvArA nirmita hue kA ullekha hai / yahA~ ke mUlanAyaka mUlanAyaka zrI saMbhavanAtha bhagavAna haiM / isa mandira ke zrI abhinandanasvAmI bhagavAna hai / isa TraeNka ke pAsa bhImakuMDa va gajapadakuNDa haiM / mukhya mArga para Age jAte zrI vastupAla-tejapAla kI TraeNka AtI hai / zilAlekhoM ke ullekhAnusAra yaha TraeNka vi. saM. 1288 meM banI thI / TraeNka meM tIna mandira haiM stambhanapurAvatAra zrI pArzvanAtha bhagavAna kA; zatrujayAvatAra zrI RSabhadeva bhagavAna kA mukhya mandira aura satyapurAvatAra zrI mahAvIrasvAmI kA / pIche se zatrujayAvatAra nAmaka mukhya mandira meM mUlanAyaka zrI zAmalA pArzvanAtha bhagavAna kI pratimAjI virAjamAna kI gaI / usa pratimA para vi. saM. 1305 kA lekha utkIrNa hai / isa TraeNka se bAhara nikalane para mukhya mArga para zrI saMpratirAjA kI TraeNka AtI hai / yaha mandira prAcIna evaM vizAla hai / yahA~ mUlanAyaka zrI neminAtha bhagavAna haiN| bAda meM caumukhajI, zrI saMbhavanAtha bhagavAna kI TraeNka, jJAnabAvar3I, zrI dharmazI hemacandrajI kI TraeNka, mallanI TraeNka, satI rAjulamatIjI kI guphA, caumukhI kI dUsarI TraeNka, corIbAle kA mandira, gaumukhI gaMgA va caubIsa jinezvara bhagavAna kI pAdukAe~ haiM / uparokta sArI zvetAmbara DhUMkeM hai / satI rAjulamatIjI kI guphA ke UparI bhAga meM eka satI zrI rAjulamatijI-giranAra kampAunDa meM digambara mandira hai, jahA~ ke mUlanAyaka zrI neminAtha bhagavAna hai / isI kampAunDa meM do aura 572 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar bhImanAtha bhagavAna jiranAra zrI neminAtha bhagavAna-giranAra (di. mandira) 573 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvana jaina mandiroM kA atIva AkarSaka dRzya- giranAra parvata Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mandira haiN| gomukhI gaMgA ke Age se eka rAstA sahasAbana jAtA hai / vahA~ zrI neminAtha bhagavAna kI dIkSA evaM kevalajJAna kalyANaka sthAnoM para prabhu kI caraNa pAdukAe~ pratiSThita haiN| gomukhI gaMgA se Age mukhya mArga para zrI rahanemi (zrI neminAtha bhagavAna ke bhAI) kA mandira hai / Age jAne para zrI ambAjI kI TraeNka AtI hai / yaha TraeNka mukhya vaiMka se 300 phuTa U~cI hai / car3hane ke lie pagathIye bane hue haiM / isake nikaTa eka oTa para aniruddhakumAra kI caraNa pAdukAe~ haiM / ambAjI, zrI neminAtha bhagavAna kI adhiSThAyikA devI hai / maMtrI vastupAla-tejapAla ne isa mandira kA nirmANa karavAyA thA, aisA kahA jAtA hai / pA~ca hkoM kA vivaraNa nimna prakAra batAyA gasA hai: pahalI TraeNka - zrI neminAtha bhagavAna kI / dUsarI TraeNka - zrI aMbAjI kI / tIsarI TraeNka - oghar3a zikhara, nemInAtha bhagavAna ke caraNa / nikaTa eka oTa para sAMbakamAra kI caraNa pAdukAe~ haiM / cauthI TraeNka - oghaDa zikhara ke Age eka anya zikhara para (lagabhaga 1500 sIr3hiyAM utarane va car3hane para) zrI neminAtha bhagavAna ke caraNa haiM / eka aura zilA para pradyumnakumAra ke caraNa haiM / pA~cavI TraeNka - bIhar3a jaMgala meM parvata kI U~cI coTI jisa para zrI neminAtha bhagavAna va gaNadhara varadatta muni kI caraNa pAdukAe~ haiM / yahA~ se eka rAstA sahasAvana kI tarapha jAtA hai / lagabhaga 1500 sIr3hiyA~ utaranI par3atI hai / sahasAvana se taleTI kI tarapha rAstA jAtA hai| __ kalA aura saundarya pahAr3a para vibhinna prakAra kI vanaspatiyoM se bharapUra lahalahAte per3oM ke sAtha ghane jaMgala kA prAkRtika dRzya ati hI sundara va manorama pratIta hotA hai / pahu~cane para itanA Ananda mahasUsa hotA hai ki utarane kA mana hI nahIM hotA / zve. mukhya mandira meM vibhinna sthAnoM para, chata para prAcIna zilpakalA kA kArya bahuta hI sundara hai, jo nihArane yogya hai / yahA~ para hara mandira meM zikharoM para, chatoM para va stambhoM para kI gaI zilpakalA ati darzanIya hai / mArga darzana 8 najadIka kA relve sTezana jUnAgar3ha hai, jo ki talahaTI dharmazAlA se 61/2 ki. mI. va jUnAgar3ha gA~va kI dharmazAlA se 11/2 ki. mI. hai| jUnAgar3ha basa sTeNDa bhI 11/2 ki. mI. haiM / ina jagahoM se basa, TeksI va ATo kI suvidhA hai / gA~va kI dharmazAlA se talahaTI kI dharmazAlA 5 ki. mI. hai va talahaTI se pahAr3a para pahalI TraeNka taka kI car3hAI lagabhaga 3 ki. mI. hai va lagabhaga 4200 pagathIyeM bane hue hai| pahalI TraeNka se pAMcavI TraeNka kI dUrI lagabhaga 3 ki. mI. hai / rAjulaguphA jAne ke liye pahalI TraeNka se 200 pagathIye bane hue hai / vayovRddhajanoM ke upayogArtha DoliyoM va baccoM hetu godI kA sAdhana hai / pAlItAnA 230 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ jUnAgar3ha gA~va jagamAla cauka meM zvetAmbara va digambara vizAla dharmazAlAe~ hai, jahA~ para bijalI, pAnI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra Adi ke sAdhana hai / talahaTI para bhI zvetAmbara va digambara dharmazAlAe~ va bloka hai jahA~ para bhojanazAlA va anya sArI suvidhAe~ upalabdha hai / pahAr3a para bhI Thaharane ke lie zvetAmbara va digambara dharmazAlAe~ hai, jahA~ pUjA sevA ke lie sArI vyavasthA upalabdha hai / rAste meM car3hate vakta jagaha-jagaha pAnI kI vyavasthA hai va anya cAya-pAnI kI dUkAneM lagI huI per3hI 1. zeTha devacaMda, lakSmIcaMda TrasTa (zeTha ANAndajI kalyANajI zAkhA per3hI) uparakoTa ror3a, jagamAla cauka, bAbUnoM banDoM jaina dharmazAlA / (posTa bAksa naM. 049) / posTa : jUnAgar3ha - 362 001. jilA : jUnAgar3ha, prAnta : gujarAta, phona : 0285-650179, (par3hI) taleTI - 620059. pahAr3a - 624309. 2. zrI banDIlAla digambara jaina kArakhAnA, jagamAla cauka per3hI, posTa : jUnAgar3ha - 362 001. phona : 0285-654108, taleTI - 621519. 77Madam 1381 Sardargadh Saradiya BHESAN? A * * VANTHAU JUNAGADH JoGirmar 20 Banda MANAVADAR Shahp:36 Bilkha Orat R. 3 2 Bilkha Khadiyeo 576 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navAnagara tIrtha sidhAnamanA navetAmbara-derAsa NEAVEA TA tIrthAdhirAja zrI neminAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, lagabhaga 51 iMca (zve. mndir)| tIrtha sthala jAmanagara zahara ke mahAlakSmI cauka meM / prAcInatA prAcIna kAla kA navAnagara Aja jAmanagara ke nAma se vikhyAta hai / isa nagarI kI sthApanA solavIM sadI meM huI mAnI jAtI hai / parantu zrI neminAtha prabhu kI pratimA kA itihAsa bahuta hI prAcIna va prabhAvazAlI hai jisakA saMkSipta vivaraNa vizeSatA meM diyA gayA hai / isa nagara kI sthApanA ke samaya hI osavAla vaMzaja bhaNazAlIgotrIya zrI AnandazeTha va abajIzeTha ke pUrvaja yahA~ Akara base va nagara ke nirmANa va utthAna meM apanA pUrNa sahayoga va yogadAna pradAna kiyA jo jAmanagara ke itihAsa meM hamezA ullekhita rahegA / nagara kI sthApanA ke sAtha-sAtha mandiroM kA bhI nirmANa huvA ataH yahA~ ke jaina mandiroM kA itihAsa bhI prAraMbha huvA / samaya-samaya para AvazyakatAnusAra mandiroM kA jIrNoddhAra hotA hI hai usI bhAMtI yahA~ bhI huvA jinameM mukhya jIrNoddhAra saM. 1788 meM hone kA ullekha hai / viziSTatA mUlanAyaka zrI neminAtha bhagavAna kI alaukika jIvita pratimA prabhu ke kAla meM zrI kRSNa vAsudeva ke bhrAtA zrI baladeva dvArA pUjita rahane ke kAraNa va camatkArika ghaTanAoM ke sAtha prakaTa hokara yahA~ punaH pratiSThita hone ke kAraNa isa mandira kI mahAna vizeSatA zrI neminAtha bhagavAna jinAlaya praveza dvAra-navAnagara sAtha meM yahA~ para eka hI sthAna para bane anekoM bhavya va kalAtmaka mandiroM ke kAraNa ise ardhazatrujaya mahAtIrtha kI upamA dI hai / yaha bhI yahA~ kI mukhya vizeSatA hai / kahA jAtA hai ki zrI osavAla vaMzIya zrI muhaNasiMhazeTha ke dvArikA nagarI se jalamArga dvArA yahA~ Ate samaya samudra meM unake vAhana se TakarAkara yaha bhavya camatkArika pratimA prakaTa huI thI, jise pratiSThita karavAne hetu zikharabaMdha mandira kA nirmANa kArya prAraMbha kiyA parantu koI divya zakti ke kAraNa dina meM huvA kAma rAta meM svataH gira jAtA thA / yaha ghaTanA nirantara kaI dinoM taka calatI rahI / nirAza huve zeTha jagaha-jagaha pUchatAcha karate rahe / parantu koI upAya nahIM sUjha rahA thA / bhAgyodaya se AcArya bhagavaMta zrI dharmamUrtIsUrIzvarajI ma. sA. kA yahA~ padArpaNa huvA, unheM sArI bAta se avagata karavAyA gayA / kAraNa kA patA lagAne hetu AcArya zrI ne devI kI upAsanA kI / upAsanA se saMtuSTa huI adhiSTAyikA zrI mahAkAlI devI ne prakaTa hokara kahA ki yaha mahAna prabhAvika pratimA hai jo zrI neminAtha bhagavAna ke samaya unake gaNadhara dvArA ghara daherAsara mandira meM vidhisahita pratiSThita zrI baladeva 577 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAnI (bhA devakAlIna zikhara zrI neminAtha jinAlaya - navAnagara dvArA dvArikA nagarI meM pUjita thI / kAla ke prabhAva se zrI dvArikA nagarI dhvaMsa hone ke kAraNa yaha pratimA kaI kAla taka samudra meM devoM dvArA pUjita rahI / jo puNya ke prabhAva se maheNazeTha ko prApta huI hai| yaha pratimA prabhu ke gaNadhara dvArA ghara daherAsara meM pratiSThita rahane ke kAraNa aba bhI usI AkAra ke mandira meM rahegI / isa camatkArika ghaTanA se khuza hokara mehaNazeTha ne usI AkAra ke mandira kA nirmANa karavAkara AcArya bhagavaMta zrI dharmamUrtIsUrIzvarajI ke zubhahaste saM. 1648 mAgha zuklA varSAta paMcamI ke zubha dina punaH pratiSThita karavAyA jo Aja bhI vidyamAna hai| prabhu pratimA bahuta hI camatkArika hai Aja bhI kaI camatkArika ghaTanAe~ ghaTatI rahatI hai| prabhu pratimA jIvita svAmI ke nAma se vikhyAta hai| prabhu kA janma kalyANaka mahotsava zrAvaNa zuklA paMcamI ko atIva ThATha pUrvaka manAyA jAtA 578 hai, jisameM hajAroM jaina-jainetara bhAga lete hai / anya mandira isake atirikta 15 aura jina mandira haiM, jinameM zrI vardhamAna zAha dvArA saM. 1616 meM nirmANita zrI zAMtinAtha bhagavAna kA mandira va zrI rAyazI zAha dvArA saM. 1624 meM nirmANita zrI zAMtinAtha bhagavAna kA mandira (jo caurIvAlu derAsara ke nAma se vikhyAta hai) bahuta hI vizAla va kalAtmaka bAvana jinAlaya mandira hai / kalA aura saundarya yahA~ ke mandiroM meM virAjita prAcIna pratimAe~ atIva sundara va darzanIya hai| hara mandira kA kalAtmaka kArya apanI vizeSatA rakhatA hai| eka hI sthAna para Aye mandira samUha kA dRzya dUra se hI mandiroM kI nagarIsA pratIta hotA hai ataH ise " ardhazatruMjaya" mahAtIrtha kI upamA dI gaI hai / mArga darzana yahA~ kA jAmanagara relve sTezana mandira se lagabhaga 3 ki. mI. va basa sTeNDa lagabhaga 1 ki. mI. dUra hai| sTezana se va zahara meM saba taraha kI savArI kA sAdhana hai / mandira va dharmazAlA taka kAra va basa jA sakatI hai / suvidhAe~ Thaharane ke liye sarvasuvidhAyukta dharmazAlAaiM haiM, jahA~ bhojanazAlA kI suvidhA bhI upalabdha hai / per3hI zeTha rAyasI vardhamAnanI per3hI, jaina derAsara cauka, cAndI bAjAra, posTa : jAmanagara 361001 prAnta: gujarAja, phona : 0288-678923. dharmazAlA : 0288-555946, 679916. Rozi Bet Hadiyana DHROL Bedi ** JAMNAGAR Alia Bada d Sanctuary 37 Lakhadavar o Pipartoda Kanalusar Debosang LALPUR GAR Devliya Latipur Savor Hadmatiya PADDHAR Khandera KALAVAD Motavadvala Kaged Sarpadad Khanadil Bedio 34 Sindhi RA Bhaktinaga * BA Khijsar 8B LODHIKAN Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ talA P zrI neminAtha bhagavAna-navAnagara 579 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAmasthalI tIrtha tIrthAdhirAja zrI zItalanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 150 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala vaMthalI gA~va ke AjAda cauka meM prAcInatA Aja kA vaMthalI gAMva pUrvakAla meM devasthalI, vAmasthalI Adi nAmoM se vikhyAta thA / yahA~ para jagaha-jagaha para sthita prAcIna bhagnAvazeSoM se pattA calatA hai ki kisI samaya yaha atIva jAhojalAlIpUrNa virATa nagarI rahI hogI / yahA~ para anekoM dharmacusta jaina zrAvakagaNa huve kA saMketa milatA hai / bArahavIM sadI meM huve mahArAjA zrI siddharAja jayasiMha ke maMtrI kriyAzIla, vratadhArI zrAvaka zrI sajjana zeTha kI bhI yaha janma bhUmi hai / inhoMne apane jIvana kAla meM zrI giranAra tIrtha ke jIrNoddhAra karavAne meM bhAga liyA yA vi. saM. 1185 meM zrI zaMkhezvara tIrtha kA bhI inake dvArA jIrNoddhAra huA aisA ullekha hai / usI samaya yahA~ ke zreSThI zrI sAkariyA dvArA yahA~ jina mandira banavAne va giranAra para zrI nemInAtha prabhu ko hIroM pannoM kA hAra banavAkara pahanAne kA bhI ullekha milatA hai / vi. saM. 1675 meM zrI zatruMjaya mahAtIrtha kI caumukhajI Traika para bane mandira (jo savAsomA ke nAma se vikhyAta haiM) ke nirmAtA zrAvaka zrI savacanda zeTha kI 580 zrI zItalanAtha bhagavAna jinAlaya vAmasthalI bhI yahI janma bhUbhi hai| inakA itihAsa bhI gauravamayI hai / yahA~ para jagaha-jagaha sthAnoM para va nikaTa kI osama pahAr3I para upalabdha prAcIna khaNDahara mandiroM va dhvaMsAvazeSoM se lagatA hai ki yahA~ ke zreSThIgaNoM ne anekoM mandiroM kA nirmANa karavAyA hogA / parantu Aja yahA~ sirpha do mandira vidyamAna hai / isa mandira ke mUlanAyaka zrI zItalanAtha prabhu kI vizAlakAya prAcIna pratimA atyanta bhAvAtmaka va camatkArika hai / pratimAjI kI kalAkRti se mahasUsa hotA hai ki yaha pratimA zrI samprati rAjA dvArA bharavAI huI hai / zrI samprati rAjA dvArA anekoM jagaha mandira banavAkara pratiSThA karavAI jAne kA ullekha AtA hai ataH yahA~ jagaha-jagaha para anekoM prAcIna kalAtmaka khaNDahara dhvaMsAvazeSoM ko dekhane se lagatA hai zrI samprati rAjA ne yahA~ para bhI mandira kA nirmANa karavAkara zrI zItalanAthaprabhu kI yaha bhavya pratimA pratiSThita karavAI hogI / mandira kA navanirmANa hokara vi. saM. 1971 meM punaH pratiSThA camatkArika ghaTanAoM ke sAtha susampanna huI / viziSTatA yahA~ ke dharmacusta Avaka va zreSThIgaNoM dvArA dharmaprabhAvanA va utthAna hetu samaya-samaya para kiyA gayA kArya hI yahA~ kA gauravamayI itihAsa hai, jo yahA~ kI mukhya vizeSatA hai| kucha pramukha zreSThIgaNoM dvArA kiye gaye kArya kA saMkSipta vivaraNa Upara prAcInatA meM diyA jA cukA hai / anya mandira isake atirikta vartamAna meM eka aura mandira haiM / prAcIna prabhu pratimAe~ kalA aura saundarya atIva bhAvAtmaka va darzanIya hai / yahA~ ke zrI padmaprabhu bhagavAna ke mandira meM bhUtala se prApta prAcIna pratimAe~ bhI atIva camatkArika manamohaka va darzanIya hai| gAMva meM jagaha-jagaha upalabdha prAcIna kalAtmaka avazeSa bhI dekhane yogya hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana jUnAgar3ha 15 ki. mI. dUra hai| jahA~ se TeksI, basa va ATo kI suvidhA hai| yahA~ para bhI TeksI va ATo kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ se prabhASapATaNa lagabhaga 80 ki. mI. ajAharA 160 ki. mI. va pAlItAnA 230 ki. mI. hai dUra najadIka kA havAI aDDA rAjakoTa 125 ki. mI. hai / 1 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___zrI zItalanAtha bhagavAna-vAmasthalI suvidhAe~ 8 vartamAna meM Thaharane ke liye mandira ke nikaTa hI dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana va or3hane-bichAne ke vastroM kI suvidhA hai / bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai / per3hI 8 zrI zItalanAtha bhagavAna jaina zve. mandira, zrI vaMthalI tapAgaccha jaina saMgha, AjAda cauka, posTa : vaMthalI - 362 610. jilA : jUnAgar3ha, (gujarAja), phona : 02872-22264. pI.pI. 02872-22987. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI candraprabhASa pATaNa tIrtha tIrthAdhirAja zrI candraprabha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 115 seM. mI. ( zve. mandira ) / samudra kinAre base prabhASa pATaNa / somanAtha mandira se sirpha lagabhaga tIrtha sthala gA~va ke madhya 400 mITara / prAcInatA isa tIrtha kI sthApanA zrI AdinAtha prabhu ke putra zrI bharata cakravartI dvArA huI mAnI jAtI hai| kahA jAtA hai jaba bharata cakravartI ne zrI AdIzvara prabhu ke upadeza se abhibhUta hokara zrI siddhAcalajI kA uddhAra karavAkara saMgha nikAlA, taba prayANa ke samaya yahA~ para sthita brAhmI nadI (sarasvatI) ke kinAre Thahare the / sAtha meM rahe zrI bAhubalajI ke putra zrI somayazakumAra ne yahA~ 582 jaMgala meM aneka muniyoM ko ghora tapasyA karate hue dekhA va vArtAlApa hone para munivaroM ne kahA ki hama vetADhya giri ke vidyAdhara haiM / hama zrI dharaNendra deva se isa pavitra va sarva rogoM kA nivAraNa karane vAlI sarasvatI nadI ke pAsa isa candrodyAna kA mahatva sunakara Atma kSemArtha tapasyA kara rahe haiM / yahA~ para AThaveM bhAvI tIrthaMkara zrI candraprabha bhagavAna kA samavasaraNa racA jAyegA / yaha vRttAMta somayazakumAra ne saMghapati zrI bharata - cakravartI ko sunAyA / yaha sunakara bharata cakravartI ne yahA~ nagara basAkara candraprabha bhagavAna ke mandira kA nirmANa karavAyA thA / bAda meM zrI sagara cakravartI, candrayazA, cakradhara, rAjA dazaratha, pANDava va hastisenarAjA Adi yahA~ yAtrArtha padhAre the aisA ullekha hai / lagabhaga vi. saM. 370 meM zrI dhanezvarasUrijI dvArA racita zrI "zatruMjaya mahAtmya" meM isa tIrtha kA ullekha hai / yaha zrI candraprabha bhagavAna mandira- prabhASapATaNa 5 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI candraprabha bhagavAna-prabhASapATaNa 582 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra purAne jamAne meM devapaTTaNa, pATaNa, somanAtha, prabhASa, candraprabhASa, Adi nAmoM se vikhyAta thA / jaina Agama graMtha "bRhat kalpasUtra" meM bhI isa tIrtha kA ullekha hai / vikrama kI cauthI zatAbdI meM maleccha rAjAoM ke AkramaNa se vallabhIpura bhaMga huI taba AkAzamArga dvArA vahA~ se ambAdevI Adi kI mUrtiyA~ yahA~ lAne kA ullekha milatA hai / caudahavIM zatAbdI meM jinaprabhasUrijI dvArA racita vividha tIrtha kalpa meM vi. saM. 1361 meM zrI merutuMgasUrijI dvArA racita zrI prabaMdhacintAmaNi graMtha meM bhI isa tIrtha kA ullekha hai / gurjara nareza siddharAja jayasiMha, maMtrI vastupAla - tejapAla, pethar3azAha samarazAha, rAjasI saMghavI Adi zreSThIgaNa yahA~ yAtrArtha padhAre the, aisA ullekha milatA hai / kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArya ke sadupadeza se kumArapAla rAjA dvArA yahA~ mandira banavAne kA bhI ullekha hai / mohammada gajanavI ke samaya va bAda meM musalamAnoM ke rAjyakAla meM isa tIrtha ko bhArI kSati pahu~cI thI, aise ullekha milate haiM / jagataguru vijayahIrasUrIzvarajI ke ziSya vijayasenasUrijI kI nizrA meM vi. saM. 1666 pauSa zuklA 6 se mAgha zuklA 6 taka yahA~ para 5 bAra aMjanazalAkA va pratiSThA hone kA ullekha hai / vi. saM. 1876 meM vijayajinendrasUrijI ke upadeza se punaH jIrNoddhAra huA thA / aMtima jIrNoddhAra hokara vi. saM. 2008 mAgha zuklA 6 ke dina AgamoddhAraka AcArya deva AnandasAgarasUrijI ke paTTavibhUSaNa AcArya zrI candrasAgarasUrijI ke haste pratiSThA saMpanna huI / saba vRttAMtoM se isa tIrtha kI prAcInatA svataH siddha ho jAtI hai / viziSTatA yaha tIrtha zrI AdinAtha prabhu ke prathama putra zrI bharata cakravartI dvArA sthApita kiyA gayA mAnA jAtA hai| prathama tIrthaMkara ke kAla se lekara carama tIrthaMkara ke kAla taka anekoM cakravartiyoM, bhAgyazAlI rAjAoM, maMtriyoM va zreSThiyoM ne yahA~ kI yAtrA kI hai| vi. saM. 1264 meM zrI devendrasUrijI ne yahIM para 5325 zlokoM meM zrI candraprabha caritra kI racanA kI thI / vikrama kI caudahavIM zatAbdI meM zrI dharmaghoSasUrijI ne yahIM para maMtragarbhita stUti kI racanA karake zatruMjaya giri jUnA kapardiyakSa ko pratibodhita kiyA thA / prativarSa mAgha zuklA 6 ko dhvajA car3hAI jAtI hai / ke anya mandira isa mandira ke nikaTa hI 7 aura 584 mandira haiM va gA~va meM eka mandira hai / isa mandira ke nIce bhAga meM eka Agama mandira hai / pAsa ke mandira meM zrI DokariyA pArzvanAtha va zrI mallinAtha bhagavAna kI pratimAe~ prAcIna, sundara va camatkArika haiM / kalA aura saundarya sarasvatI nadI ke taTa para samudra ke kinAre base gA~va meM isa mandira kA dRzya atyanta manorama hai / mandira kI kalA sarAhanIya hai / nava gaMbhAroM se suzobhita vizAla sabhA maNDapa ai darzanIya hai / isa DhaMga kA sabhA maMDapa anyatra nahIM hai| yaha sthAna prAcIna hone ke kAraNa gA~va meM sthita masjidoM Adi meM prAcIna zilpa kalA ke darzana hote hai I kucha masjidoM meM sthita purAnI kalAkRtiyoM se yaha pratIta hotA hai ki jaina mandiroM ko masjidoM meM parivartita kiyA gayA hogA mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana verAvala lagabhaga 7 ki. mI. haiM, jahA~ se ATo, basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / basa sTeNDa mandira se sirpha 100 mITara hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / basa va kAra mandira taka jA sakatI hai / / suvidhAe~ Thaharane ke lie nikaTa hI dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA hai / per3hI zrI prabhASa pATaNa jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, jaina derAsaranI zerI, posTa prabhASa pATaNa - 362 268. jilA : jUnAgar3ha, prAnta : gujarAta, phona : 02876-31638. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ajAharA tIrtha tIrthAdhirAja zrI ajAharA pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, kezara varNa, lagabhaga 46 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala aMjArA gA~va ke eka chora para / prAcInatA prabhu pratimA ati hI prAcIna hai, jisakI prAcInatA kA anumAna lagAnA kaThina hai / kahA jAtA hai vartamAna caubIsI ke bIsaveM tIrthaMkara ke kAla meM raghuvaMza ke vIra pratApI rAjA ajayapAla kA roga nivAraNa jalakuNDa se prApta isa prabhu pratimA ke nhavaNa jala se huA thA, jisake kAraNa rAjA ajayapAla ne yaha gA~va basAkara mandira nirmita karavAke isa camatkArika prabhu pratimA ko pratiSThita karavAyA thA / yahA~ para saikar3oM prAcIna bAvar3iyA~ abhI bhI maujUda haiM va anekoM prAcIna pratimAe~ bhUgarbha se prApta huI thI / caudahavIM zatAbdI meM upAdhyAya zrI vinayavijayajI dvArA racita 'tIrtha mAlA' meM bhI isa tIrtha kA varNana AtA hai / bhUgarbha se prApta kAusaggiyA mUrtiyoM para saM. 1323 jeTha zuklA 8 guruvAra ko zrI udayaprabhasUrijI ke paTTAlaMkAra zrI mahendrasUrIzvarajI dvArA pratiSThita hone kA ullekha hai / yahA~ para prApta eka ghaMTe para 'zrI ajArA pArzvanAtha saM. 1014 zAha rAyacanda jayacanda' utkIrNa hai / ina sabase yaha siddha hotA hai ki yaha prAcIna kSetra hai va sadiyoM se yahA~ jAhojalAlI rahI / viziSTatA yaha saurASTra ke ajAharA paMcatIrthI kA mukhya sthAna hai / kahA jAtA hai ki ratnAsAra nAma kA vyApArI apane jahAja meM anekoM vyApAriyoM ko sAtha lekara videza jA rahA thA / samudra ke bIca usakA jahAja aTaka gayA / jaba sAre loga ati vyAkula hone lage, itane meM daivika adRzya AvAja huI ki samudra meM jahAja ke nIce zrI pArzvaprabhu kI pratimA hai, jisake nhavaNa jala se 107 rogoM se pIr3ita parAkramI rAjA zrI ajayapAlakA roga nivAraNa hogA / ratnAsAra ne samudra se prabhu pratimA nikalavAyI / pratimA kA darzana karane para usake harSa kA pAra na rahA / usakA jahAja bhI sahI salAmata samudra kinAre A lagA / usa samaya rAjA ajayapAla apanI senA ke sAtha dIva bandara meM par3Ava DAle hue the va anekoM rogoM se pIr3ita hote hae hAta hue ajAharA pArzva prabhu mandira praveza dvAra bhI anekoM yoddhAoM ko harAte A rahe the / ratnAsAra ne turanta hI rAjA ajayapAla ko isa ghaTanA kA vRttAMta kahalAyA / rAjA turanta hI Akara prabhu pratimA ko Adara-satkAra pUrvaka bAjoM-gAjoM ke sAtha apane yahA~ le gaye, sirpha 9 dinoM meM rAjA ekadama niroga ho gye| unhoMne yahIM para ajayapura nAma kA nagara basAkara bhavya mandira kA nirmANa karavAke isa prabhu pratimA ko pratiSThita karavAyA / prabhu pratimA ke nhavaNa jala se rAjA ajayapAla roga se mukta hone ke kAraNa bhaktagaNa prabhu ko ajAharA pArzvanAtha kahane lage / usake bAda bhI anekoM camatkArika ghaTanAe~ ghaTI haiM / abhI bhI zraddhAlu bhaktajanoM ke kaI prakAra ke roga isa pratimA ke nhavaNa jala se nivAraNa hote hai / anekoM bAra mandira meM rAtri meM devoM dvArA nATyAraMbha hone kI AvAjeM AtI hai / kahA jAtA hai ki eka vakta yahA~ para kezara kI mAmUlI varSA huI thI / zrI ajayapAla rAjA dvArA 585 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA aura saundarya yaha eka prAcIna kSetra rahane ke kAraNa yahA~ AsapAsa meM anekoM prAcIna avazeSa pAye jAte hai / mandira ke pAsa eka bhoyarA hai| usameM se bhI prAcIna pratimAe~ prApta huI haiN| tIrthAdhirAja prabhu pratimA kI kalA ati darzanIya hai / yaha pratimA bAlU kI banI huI hai va vilepana kiyA huA hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana UnA 5 ki. mI. va delavAr3A 27 ki. mI. haiM, jahA~ se ATo kI savArI upalabdha hai / basa va kAra mandira taka jA sakatI hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, or3hane-bichAne ke vastra, bhojanazAlA va bhAte kI suvidhA upalabdha hai / per3hI zrI ajAharA pArzvanAtha paMcatIrtha jaina kArakhAnA per3hI, gA~va : ajAharA, posTa : delavAr3A -362 510. jilA : jUnAgar3ha, prAnta : gujarAta, phona : 02875-21628 (ajAharA), mukhya per3hI : UnA - 362 560. phona : 02875-22233. HINDI zrI ajAharA pArzvaprabhu mandira-ajAharA pratiSThA hone ke bAda abhI taka 14 uddhAra hue haiM / lekina pratimA vahI hai, aisA ullekha hai / eka samaya vilepana kA kArya karate vakta pujArI ne kArIgaroM se AratI utArakara bAda meM kAma prAraMbha karane kA anurodha kiyA / parantu kArIgara na mAne va kArya zurU karane gaye / turanta topa kI AvAja jaisI adRzya AvAja AyI va mandira meM lAla raMga phaila gayA / pratimA bhI lAla dIkhane lgii| kahA jAtA hai aisI camatkArika ghaTanAe~ anekoM bAra ghaTatI rahatI hai| hamezA anekoM jaina-jainetara Ate rahate hai va prabhu-pratimA ke nhavaNa jala ko amRtajala mAnakara upayoga karate hai, jisase unake rogoMkA nivAraNa hotA hai, aisA anekoM kA anubhava hai / abhI dinAMka 17.9.78 ravivAra ke dina eka aura apUrva camatkAra huA / zrI dharaNendra deva, nAgadeva ke rUpa meM mandira meM prakaTa hokara prabhu ke sammukha dhyAnAvasthA meM tallIna ho gye| ghaMToM taka yaha adbhuta dRzya rahA / isa divya darzana kA lAbha upasthita saikar3oM bhaktajanoM ko prApta huA / prativarSa kArtika pUrNimA, caitrI pUrNimA va pauSa kRSNA 10 ko melA lagatA hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta aura koI mandira nahIM hai / 586 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Carefunera majAro zrI ajAharA pArzvanAtha bhagavAna 587 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navalakhA pArzvanAtha mandira-dIva zrAvakoM ke anekoM ghara the, jinhoMne dharmaprabhAvanA ke anekoM kArya kiye / vikrama kI satrahavIM zatAbdI meM bhI prabhASapATaNa tIrtha ke jIrNoddhAra meM bhAga liyA thA / giranAra evaM pAlItAnA ke tIrtho ke jIrNoddhAra meM bhI kAphI yogadAna diyA thA / vijayahIrasUrIzvarajI kA UnA meM stUpa banavAne vAlI zrAvikA lAr3ikA bahina bhI yahIM kI thI / eka ullekhAnusAra kahA jAtA hai, kisI vakta prabhu kA mukuTa, hAra va aMgI nava-nava lAkha kI banAI gaI thI / saMbhavataH isI kAraNa prabhu kA nAma navalakhA pArzvanAtha pracalita huA hogA / __ anya mandira isake atirikta mandira ke pAsa hI 2 aura mandira hai / __ kalA aura saundarya samudra ke bIca base isa TApU kA prAkRtika dRzya ati mana lubhAvanA hai / prabhu pratimA ati hI manohara va prabhAvazAlI hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana delavAr3A 8 ki. mI. va UnA 13 ki. mI. haiM, jahA~ se basa va ATo kI suvidhA hai / basa sTeNDa mandira ke nikaTa hI hai / Akhira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ 8 Thaharane ke lie mandira ke parakoTe meM hI kucha kamare bane hue hai, jahA~ sirpha pAnI, bijalI kI suvidhA upalabdha hai / ajAharA tIrtha meM Thaharakara AnA hI suvidhAjanaka hai / per3hI zrI ajAharA pArzvanAtha paMcatIrtha jaina kArakhAnA per3hI, posTa : dIva - 362 520. vhAyA : UnA, jilA : jUnAgar3ha, prAnta : gujarAta, phona : 02875-22233 (UnA) / zrI dIva tIrtha tIrthAdhirAja zrI navalakhA pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, pIta varNa, lagabhaga 76 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala samudra ke bIca base dIva gA~va ke madhya bhAga meM / prAcInatA yaha sthAna ati hI prAcIna mAnA jAtA hai / jaisA ajAharA ke itihAsa meM kahA gayA hai, rAjA zrI ajayapAla ne apanI senA ke sAtha yahIM para paDAva DAlA thA / 'bRhata kalpasUtra' meM bhI isa tIrtha kA ullekha hai / caudahavIM zatAbdI meM upAdhyAya zrI vinayavijayajI dvArA yahA~ kI yAtrA karane kA ullekha hai / zrI kumArapAla rAjA dvArA yahA~ zrI AdinAtha bhagavAna kA mandira banavAne kA ullekha milatA hai / vikrama saM 1650 meM zrI hIravijayasUrIzvarajI zrI zatrujaya kI yAtrA karake yahA~ caturmAsa karane padhAre the| ina sabase yaha siddha hotA hai ki yaha prAcIna kSetra hai va pUrva zatAbdiyoM meM yahA~ kI jAhojalAlI acchI thI / prabhu-pratimA kI kalAkRti se bhI yahA~ kI prAcInatA siddha ho jAtI hai| viziSTatA yaha saurASTra ke ajAharA paMcatIrthI kA eka tIrtha mAnA jAtA hai / kisI samaya yahA~ jaina 39 Somnath Prachi Ghontvad AVALO Patan Sindha Alidar Girgadhada SUTRAPADA UNA Ahmedpi43 Muldwarka KODINAR Mandvi 6 Delvada Sarkhadi. Gu 42 Prayag Velan 41 DIU IDAMAN R DIU) 588 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LunElduzu. ZALEC karI che zrI navalakhA pArzvanAtha bhagavAna-dIva Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI delavAr3A (gujarAta) tIrtha tIrthAdhirAja zrI cintAmaNi pArzvanAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 38 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala delavAr3A gA~va ke mdhysth| prAcInatA yaha mandira kaba banA usakA itihAsa upalabdha nahIM hai / lekina vi. saM. 1784 meM isake jIrNoddhAra hone kA ullekha milatA hai / viziSTatA yaha tIrtha ajAharA paMcatIrthI kA eka tIrtha sthala mAnA jAtA hai / prativarSa phAlguna zuklA 8 ko dhvajA car3hAI jAtI hai / __ anya mandira 8 vartamAna meM yahA~ para isake atirikta koI mandira nahIM hai / __kalA aura saundarya 8 vartamAna meM koI bhI kalAtmaka kArya najara nahIM AtA / mArga darzana 8 yahA~ se najadIka kA relve sTezana delavAr3A lagabhaga 1 ki. mI. dUra hai, jahA~ se ATo va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / delavAr3A gA~va kA basa sTeNDa sirpha 200 mITara dUra hai / Akhira taka pakkI sar3aka hai / ajAharA tIrtha se yaha sthala sirpha 2 ki. mI. va UnA se karIba 5 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie mandira ke pAsa hI kamare bane hue hai, jahA~ bijalI, pAnI kI suvidhA hai| ajAharA meM Thaharakara yahA~ AnA hI suvidhAjanaka hai / per3hI zrI ajAharA pArzvanAtha paMcatIrtha jaina kArakhAnA per3hI, vAsA cauka, posTa : delavAr3A - 362 510. vhAyA : UnA, jilA : jUnAgar3ha, prAnta : gujarAta, phona : 02875-22233 (UnA) pir3hI kA mukhya kAryAlaya UnA hai|) zrI cintAmaNi pArzvanAtha bhagavAna-delavAr3A (gujarAta) mandira kA dRzya-delavAr3A (gujarAta) 590 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akabara pratibodhaka vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAja zrI UnA tIrtha vikrama saM. 1652 bhAdarakhA zuklA 11 ko yahIM devaloka sidhAre the / unake smAraka hetu rAjA akabara tIrthAdhirAja zrI AdinAtha bhagavAna, padmAsanastha, ne jo 100 bIghA jamIna zrI saMgha ko bheMTa dI, vahIM pIta varNa, lagabhaga 76 seM. mI. (zve. mandira) / para agni saMskAra huA thaa| usa sthAna ko zAhIbAga tIrtha sthala UnA gA~va ke madhyastha / kahate haiM / kahA jAtA hai ki yahA~ para anekoM camatkAra prAcInatA 8 isakA prAcIna nAma unnatapura thA / hote rahate haiM / akabara ne gurudeva ke icchAnusAra bAda yaha ati hI prAcIna sthala mAnA jAtA hai / yaha bhI / meM anekoM pharamAna jArI kiye / prativarSa vaizAkha zuklA kahAvata hai ki "UnA, pUnA ane gar3hajUnA ai traNa 11 ko dhvajA car3hatI hai / jUnA" / isa mandira kA nirmANa rAjA zrI sampratikAla anya mandira isa mandira ke nikaTa hI 5 aura kA batAyA jAtA hai / caudahavIM zatAbdI meM upAdhyAya mandira va eka upAzraya haiM / isa upAzraya ko zrI vinayavijayajI ne 'tIrtha mAlA' meM bhI isa tIrtha kI vijayahIrasUrIzvarajI kA upAzraya kahate haiM / yahIM para vyAkhyA kI hai| satrahavIM zatAbdI meM akabara pratibodhaka AcArya zrI svarga sidhAre the / yahA~ se AdhA mIla dUrI vijayahIrasUrIzvarajI yahIM para svarga sidhAre / kahA para dAdAvAr3I hai jise zAhIbAga kahate haiM / jAtA hai eka samaya yaha khUba jAhojalAlapUrNa vizAla vijayahIrasUrIzvarajI mahArAja ke agnisaMskAra ke sthala nagarI thI / yahA~ sAta sau jaina pauSadhazAlAe~ thiiN| para chatrI banI hai, jahA~ caraNa sthApita hai / isI zAhI viziSTatA yaha sthAna saurASTra ajAharA kii| bAga meM kula 12 deriyA~ hai jahA~ para inake paMcatIrthI kA eka mukhya tIrtha hai / jisa samaya yahA~ paTTadhara vijayasenasUrIzvarajI Adi kI caraNapAdukAe~ haiN| 700 pauSadhazAlAe~ thIM usa samaya yaha zahara kitanA kalA aura saundarya vaise to yahA~ kI sArI jAhojalAlIpUrNa rahA hogA ? isa mandira ke bhoyare meM prAcIna pratimAoM kI kalA darzanIya hai hI, cauthe mandira sthita AdinAtha bhagavAna kI vizAla pratimA darzanIya hai| ke mUlanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAna kI pratimA ati isI ke pAsa eka aura bhoyare meM zrI amIjharA hI darzanIya hai| pArzvanAtha bhagavAna kI pratimA hai / jisameM anekoM bAra mArga darzana yahA~ kA relve sTezana UnA mandira amI jharatI hai / kabhI-kabhI eka vRddha sarpa prabhu pratimA se lagabhaga 1 ki. mI. dUra hai, jahA~ se ATo va TeksI para chatra karatA huA najara AtA hai / kI suvidhA upalabdha hai | Akhira taka pakkI sar3aka hai| zrI AdinAtha bhagavAna mandira-UnA 591 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ As Swy TU ASH louis Joces doo >IONES zrI AdinAtha bhagavAna-UnA 592 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAmalA pArzvanAtha bhagavAna-UnA yaha sthala pAlItAnA se 180 ki. mI. bhAvanagara se 200 ki. mI. rAjakoTa se 265 ki. mI. va verAvala se 85 ki. mI. dUra hai| suvidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazAlA ke atirikta sArI suvidhAe~ upalabdha hai / per3hI zrI ajAharA pArzvanAtha paMcatIrtha jaina kArakhAnA per3hI, vAsA cauka, posTa UnA - 362560. jilA : jUnAgar3ha (guja.), phona : 02875-22233. 593 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAntinAtha jinAlaya-dAThA zrI dAThA tIrtha tIrthAdhirAja zrI zAMtInAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 54 seM. mI. ( zve. mandira ) / tIrtha sthala dAThA gA~va ke madhya / prAcInatA kahA jAtA hai yaha mandira bahuta prAcIna hai / pahile yahA~ ke mUlanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAna the / jIrNoddhAra ke samaya lagabhaga 155 varSa pUrva vartamAna mUlanAyaka zrI zAMtInAtha bhagavAna kI pratimA pratiSThita karavAI gaI / zrI zAMtInAtha bhagavAna kI yaha bhavya camatkArika pratimA samudra meM se prakaTa hone kA ullekha hai / prAcIna mUlanAyaka zrI pArzvaprabhu kI pratimA bhI yahIM mandira meM virAjamAna hai / 594 prAcIna zilAlekha ghisa jAne ke kAraNa sahI prAcInatA kA patA lagAnA kaThina hai parantu yaha tIrtha zatruMjaya mahAtIrtha kI paMcatIrthI meM rahane ke kAraNa avazya prAcIna hogA / isameM koI sandeha nahIM / viziSTatA zrI zatruMjaya zAzvata mahAtIrtha kI paMcatIrthI kA yaha tIrtha hone ke kAraNa mukhya vizeSatA hai prAcIna mUlanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAna kI va vartamAna tIrthAdhirAja samudra meM se prakaTita zrI zAMtInAtha bhagavAna kI bhavya prAcIna pratimAe~ atIva alaukika, camatkArika va mahA prabhAvika hai / anya mandira isake atirikta vartamAna meM yahA~ aura koI mandira nahIM haiM / kalA aura saundarya prabhu pratimAe~ atIva 8 manorama va AkarSaka hai| mandira meM sabhA maNDapa Adi meM bane vibhinna prasaMgoM ke 33 paTa, bhAvoM ko sahaja hI meM nirmala banAne vAle atIva kalAtmaka bhavya va racanAtmaka atIva darzanIya hai jo mandira kI zobhA va viziSTatA aura bhI bar3hAte huve yAtrIyoM ko bhAva vibhora karate haiM / aise paToM ke darzana anyatra durlabha hai / mArga darzana yahA~ kA najadIka kA relve sTezana pAlItAnA lagabhaga 55 ki. mI. dUra hai| yaha tIrtha talAjA se mahuvA jAte vakta hAIve se 7 ki. mI. hai| mahuvA se 22 ki. mI. talAjA se 22 ki. mI., bhAvanagara se 75 ki. mI va ghoghA se yaha sthala 95 ki. mI. dUra hai / sabhI sthAnoM se basa va TeksI kI suvidhA hai| Akhira taka pakkI sar3aka hai| mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / samudra kinArA yahA~ se 7 ki. mI. dUra hai| najadIka kA havAI aDDA bhAvanagara hai| suvidhAe~ Thaharane ke liye sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai jahA~ bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai / bhAtA bhI diyA jAtA hai| munibhagavaMto hetu alaga upAzrayoM kI suvidhA hai / per3hI zrI vIsA zrImAlI jaina mahAjana per3hI, dAtA posTa : dAThA - 364 130. jilA bhAvanagara (saurASTra) gujarAta, phona : 02842-83324. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAntinAtha bhagavAna-dAThA 595 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahuvA tIrtha tIrthAdhirAja zrI mahAvIra bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 91 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala mahuvA gA~va ke mdhysth| prAcInatA mahavA kA prAcIna nAma madhumatI thA. aisA prAcIna granthoM meM ullekha milatA hai / seTha jAvar3azAha, jinhoMne vikrama saM. 108 meM zrI zatraMjaya tIrtha kA terahavA~ uddhAra karavAyA, unakI janmabhUmi yahI hai / prabhu vIra kI pratimA ko jIvita svAmI kahate haiM, jisakA ullekha caudahavIM zatAbdI meM upAdhyAyajI zrIvinayavijayajI meM 'tIrtha mAlA' meM kiyA hai / tIrthoddhAraka AcArya zrI nemisUrIzvarajI kI bhI janma va svargabhUmi yahI hai / yaha sthAna zatrujaya girirAja kI paMcatIrthI meM AtA hai / ina saba se yaha siddha hotA hai ki yaha ati hI prAcIna tIrtha sthala hai / isakA antima jIrNoddhAra hokara punaH pratiSThA vikrama saM. 1885 mAgha zuklA 13 ko saMpanna huI thI / viziSTatA 8 zatrujaya paMcatIrthI kA yaha bhI eka tIrtha mAnA jAtA hai / yahA~ ke tIrthAdhirAja prabhu vIra kI pratimA ko jIvita svAmI kahate haiM, jo anyatra bahuta hI kama jagaha hai / zAsana prabhAvaka seTha jAvar3azAha evaM tIrthoddhAraka AcArya zrI nemisUrIzvarajI, AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI jese zAsana samrAToM ne yahA~ janma lekara yahA~ kA gaurava aura bhI bar3hAyA hai / anya mandira isa mandira ke alAvA 2 aura mandira hai / zrI jIvitasvAmI mandira-mahuvA 596 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvita svAmI zrI mahAvIra bhagavAna-mahuvA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ per3hI 8 zrI mahuvA vIsA zrImAlI tapAgacchIya zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, kebIna cauka, posTa : mahuvA (bandara) - 364 290. jilA : bhAvanagara, prAnta : gujarAta, phona : 02844-22571 (par3hI) 02844-22259 (bhojanazAlA) / kalA aura saundarya samudra ke kinAre base isa gA~va kA prAkRtika dRzya ati hI manalubhAvanA hai / jahA~ dekho, nAriyaloM ke per3a va hariyAlI malayAgiri kI yAda dilAte haiM / isa mandira meM sthita zrI pArzvanAtha bhagavAna kI dhAtu pratimA kI kalA darzanIya hai, jisapara saM. 1313 ke lekha utkIrNa haiM / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana mahuvA lagabhaga 1/2 ki. mI. dUra hai, jahA~ se ATo kI suvidhA hai / basa sTeNDa mandira se karIba 100 mITara dUra hai / mandira taka pakkI sar3aka hai | basa va kAra Akhira taka jA sakatI hai / yaha sthAna zatrujaya tIrtha se 75 ki. mI. dUra hai / / suvidhAe~ 8 mandira ke nikaTa hI dharmazAlA va atithIgRha hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA upalabdha hai / IRTELLE mandira samuha kA manohara dRzya-mahuvA 598 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tAladhvajagiri tIrtha Hin manohara dRzya-tAladhvajagiri tIrthAdhirAja zrI sAcA sumatinAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha 79 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala zeva'jaya va saritA nadI ke saMgama sthAna para talAjA gA~va ke pAsa eka sundarapahAr3I pr| prAcInatA 8 prAcIna kAla meM yaha zAsvata zrI zatrujaya mahA tIrtha kI dUMka mAnI jAtI thI / Aja bhI zatrujaya paMca tIrthI kA yaha eka tIrtha sthala mAnA jAtA hai / yahA~ kI prAcInatA pahAr3a para sthita anekoM prAcIna choTI moTI nAnA prakAra kI guphAoM se siddha hotI hai| kahA jAtA hai jaba zrI AdinAtha bhagavAna ke jyeSTha putra zrI bharata cakravartI yahA~ yAtrArtha padhAre taba unhoMne bhI yahA~ eka sundara mandira banavAyA thA / I. saM. 640 meM cInI pravAsI huenasAMga ne bhI apane yAtrA vRttAMta meM isa tIrthasthAna kA varNana kiyA hai / ___ vartamAna mandira kumArapAla rAjA dvArA bArahavIM zatAbdI meM nirmita hone kA ullekha hai / TImANA gA~va meM prApta vi. saM. 1264 ke zilAlekha meM "talAjA mahAsthAna" kA varNana hai / upAdhyAya zrI vinayaprabhavijayajI ne "tIrtha mAlA stavana" meM isa tIrtha kA varNana kiyA hai| sAcA sumatinAtha bhagavAna kI pratimA rAjA saMprati kAla kI mAnI jAtI hai / antima jIrNoddhAra hokara vikrama saM. 1872 vaizAkha zuklA 13 ke dina punaH pratiSThA susampanna huI thI / viziSTatA yaha zrI zatrujaya kI paMcatIrthI kA pAvana sthala hai, jo ki pUrvakAla meM zatrujaya kI eka TraeNka mAnI jAtI thI / pahAr3a para prAcIna choTI bar3I lagabhaga 32 guphAyeM binA sthambhoM ke khar3I haiM / isa bhA~ti kI guphAoM kA dRzya anyatra nahIM hai / prabhu pratimA ati hI camatkArI hai / yaha pratimA vikrama saM. 1872 meM isI gA~va meM bhUgarbha se prakaTa hote hI gA~va meM phailI huI bImArI samApta hokara zAnti kA vAtAvaraNa phailA thA, jo ullekhanIya hai / usI samaya se prabha ko sAcA sumatinAtha kahane lage / prabhu pratimA ko isa tIrtha ke antima uddhAra ke samaya yahA~ pratiSThita karAyA gayA / usI dina se akhaNDa jyota bhI zurU kI gayI thI, jo abhI taka yathAvata hai, jisameM kesariyA kAjala par3atA hai / anya mandira isake atirikta isI pahAr3a para zrI cintAmaNi pArzvanAtha bhagavAna kA mandira, zrI mahAvIra bhagavAna mandira, caumukhI mandira va eka gurumandira haiM gurumandira meM gautamasvAmIjI,sudharmAsvAmIjI, jaMbusvAmIjI, kalikAla sarvajJa zrI hemacandrasUrIzvarajI, vRddhicandrasUrijI Adi kI va kumArapAla rAjA kI mUrtiyA~ sthApita haiM / gA~va meM do vizAla mandira hai, jahA~ ke mUlanAyaka zrI zAntinAtha bhagavAna va zrI mallinAtha bhagavAna hai| kalA aura saundarya isa pahAr3a para sthita bhavya mandiroM kA dRzya anekoM prAkRtika guphAoM ke sAtha dUra se hI anUThA-sA lagatA hai| guphAoM kI nirmita kalA dekhane yogya hai jo ki anyatra durlabha hai pahAr3a para se eka ora zrI zatrujaya girirAja para mandira samUhoM kA anUThA dRzya va dUsarI ora zatrujaya va saritA nadI kA saMgama sthAna dekhakara yAtrI prabhu bhakti meM lIna ho jAte 599 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COLLANUEL zrI RSabhadeva sAcAdeva zrI sumatinAtha bhagavAna-tAladhvajagiri 600 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana talAjA 1 1/2 ki. mI. dUra hai, jahA~ se ATo kI suvidhA hai / pAlItAnA yahA~ se lagabhaga 38 ki. mI. dUra hai, jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA hai / dharmazAlA se lagabhaga 200 mITara para talAjA basa sTeNDa hai / dharmazAlA se talAjA girirAja kI car3hAI lagabhaga 600 mITara hai, lekina car3hAI itanI kaThina nahIM hai / dharmazAlA taka pakkI sar3aka hai / kAra va basa dharmazAlA taka jA sakatI hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie tAladhvajagiri kI talahaTI meM dharmazAlA hai, jahA~ bijalI, pAnI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ para sarvasuvidhAyukta navIna dharmazAlA kA nirmANa kArya bhI cala rahA hai / per3hI 8 zrI tAladhvaja jaina zvetAmbara tIrtha kameTI, bAbU kI jaina dharmazAlA, posTa : talAjA-364 140. jilA : bhAvanagara, prAnta : gujarAta, phona : 02842-22030 va 22313 pir3hI) 02842-22259 (pahAr3a aphisa) / zrI cintAmaNi pArzvanAtha bhagavAna - talAjA zrI cintAmaNi pArzvanAtha mandira - talAjA 601 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navakhaNDA pArzvanAtha mandira-ghoghA zrI podhA tIrtha tIrthAdhirAja zrI navakhaNDA pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zyAma varNa, lagabhaga 91 seM. mI. ( zve. mandira ) / ghoghA bandara gA~va meM / tIrtha sthala prAcInatA pratimAjI para koI lekha utkIrNa nahIM hai / kahA jAtA hai yaha pratimA prAcIna kAla meM bar3avA gA~va ke eka kue~ meM se prApta huI thI / yaha kahA jAtA hai ki pIramapeTa meM eka pattharakuNDa meM anya pratimAoM ke sAtha yaha pratimA bhI prApta huI thI / vikrama saMvat 1168 meM AcArya zrI mahendrasUrIzvarajI ke suhaste prabhu pratimA kI aMjanazalAkA hone kA va isa punIta kArya meM nANAvaTI zrI hIrAseTha dvArA apanI calAyamAna lakSmI kA sadupayoga karane kA ullekha hai| vikrama saM. 1430 meM AcArya zrI jinendrasUrIzvarajI kI nizrA meM zreSThI zrI vIrA va pUrNA ne yahA~ se zrI zatruMjaya va giranAra kA saMgha nikAlA thaa| vikrama saM. 1431 meM zrI jinodayasUrIzvarajI dvArA bheje gaye vijJaptipatra meM yahA~ ke zrI navakhaNDA pArzvanAtha bhagavAna ko vandanA kI 602 hai / ina se spaSTa siddha hotA hai ki yaha sthala 12vIM sadI ke pUrva kA hai / parantu pratimAjI usase bhI prAcIna hai / viziSTatA kahA jAtA hai jaba musalamAna rAjAoM ke zAsanakAla meM anya mandiroM va pratimAoM ko unake sipAhiyoM dvArA khaNDita kiyA gayA thA, usa samaya isa pratimA ko bhI khaNDita kiyA gayA jisase pratimA ke nau Tukar3e ho gaye / adhiSThAyaka deva se adRzya preraNA pAkara zrAvakoM ne una Tukar3oM ko lApasI meM rakhA, jisase vApasa pratimA jyoM kI tyoM bana gii| lekina nava jagahoM meM nizAna kAyama rahe, jo abhI bhI vidyamAna haiM / usI dina se bhaktagaNa prabhu ko navakhaNDA pArzvanAtha kahane lage / kucha varSa pUrva prabhu ke aMgUThe se amRta rUpI amI jharatI thI yahA~ para akhaNDa jyota kaI varSoM se kAyama hai | / anya mandira : isa mandira ke pAsa hI cAra aura mandira va kucha dUra gA~va meM 2 mandira hai / pAsa hI zrI neminAtha bhagavAna ke mandira meM bhUgarbha se prApta anekoM prAcIna pratimAe~ haiM / isa mandira meM vikrama saM. 1354 kI do guru pratimAe~ haiM / kahA jAtA hai ki ye zrI hemacandrAcArya va AcArya zrI dharmaghoSasUrIzvarajI kI hai| pAsa hI samavasaraNa mandira meM dhAtu se nirmita 16vIM zatAbdI Arambha kA sundara samavasaraNa hai| mukhya mandira ke AsapAsa hI zrI suvidhinAtha bhagavAna va zrI zAntinAtha bhagavAna ke mandira haiM / gA~va meM zrI candraprabhu bhagavAna ke mandira kI banAvaTa rAjA zrI kumArapAla ke samaya kI mAnI jAtI hai / isI mandira meM zrI vijayadeva sUrIzvarajI kI caraNa pAdukA vikrama saM. 1716 kI pratiSThita hai / anya aneka prAcIna avazeSa haiM / gAMva ke dakSiNa tarapha zrI jIrAvalA pArzvanAtha bhagavAna kA sundara mandira hai / isa mandira meM vikrama saM. 1357 meM pratiSThita bhavya guru mUrti hai| lekina lekha ghisa jAne se AcArya zrI ke nAma kA patA lagAnA kaThina hai / kalA aura saundarya yahA~ kI prabhu pratimA kI kalA vicitra to hai hI, isake atirikta anekoM prAcIna pratimAe~ va avazeSa hara mandira meM haiM, jo zaMsodhanIya haiN| vizeSataH isa mandira meM paMcadhAtu kI aneka prAcIna evaM viziSTa kalAkRti se yukta pratimAe~ haiM / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XOOKI zrI navakhaNDA pArzvanAtha bhagavAna-ghoghA mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana bhAvanagara 21 ki. mI. dUra para hai, jahA~ se basa va TeksI kI suvidhAe~ upalabdha hai / mandira se lagabhaga 200 mITara para basa sTeNDa hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / pAlItAnA yahA~ se 56 ki. mI. dUra hai| __ suvidhAe~ 48 Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA evaM bhAte kI suvidhA bhI hai / per3hI 8 zeTha kAlAmIThAnI per3hI, zrI navakhaNDA pArzvanAtha jaina derAsara, posTa : ghoghA - 364 110. jilA : bhAvanagara, prAnta : gujarAta, phona : 0278-82335. 603 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva caubIsI ke gaNadhara kadambamuni ke nirvANa sthala para mandira-samUho kA dRzya-kadambagiri 604 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kadambagiri tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, padmAsanastha, zyAma varNa, lagabhaga 2 mITara (zve. mndir)| tIrtha sthala pAlItAnA se lagabhaga 19 ki. mI. bodAnonesa (prAcIna nAma kadambapura) gA~va ke pAsa kadambagiri parvata para ekAnta jaMgala meM / prAcInatA isakI prAcInatA kA saMbaMdha zrI zatrujaya girirAja se hai / zatrujaya giri kA yaha zikhara ginA jAtA hai va girirAja kI tIna pradakSiNAoM meM eka 12 kosa kI pradakSiNA meM yaha sthala bhI zAmila hai / gata caubIsI ke dvitIya tIrthaMkara zrI nirvANI prabhu ke gaNadhara zrI kadambamuni anekoM muniyoM ke sAtha yahIM se mokSa sidhAre / isI se isa parvata kA nAma kadambagiri par3A / ataH isa tIrtha sthala kI prAcInatA sahaja meM hI jJAta ho jAtI hai / viziSTatA yaha sthala puNya pAvana tIrtha zatrujaya kI paMcatIrthI meM sthAna pAtA hai / girirAja kI 12 kosa (38 ki. mI.) kI pradakSiNA meM yaha sthala zAmila hai / yahA~ gata caubIsI ke dvitIya tIrthaMkara ke gaNadhara zrI kadambamuni va anekoM munigaNa mokSa sidhaare| isalie isa tIrtha kA atyanta mahatva hai / prativarSa Asoja zuklA 10 ko dhvajA car3hAI jAtI hai| anya mandira 8 kadambagiri parvata para isake nikaTa hI do aura mandira haiM jahA~ ke mUlanAyaka zrI neminAtha bhagavAna va zrI sImadhara svAmI hai / pahAr3a kI coTI para 2 deriyA~ haiM, jinameM nirvANI prabhu va kadamba gaNadhara kI caraNa pAdukAe~ sthApita haiM / pahAr3a para hI eka tarapha aura eka mandira hai, jisake sAmane hI nUtana pratimAoM kA bhaNDAra hai, jahA~ choTI bar3I vibhinna kalApUrNa hajAroM pratimAe~ nirmita kara eka hI jagaha saMgrahIta kI huI haiM / pahAr3a kI taleTI bodAnonesa gA~va meM zrI vIra prabhu kA sundara va vizAla mandira hai| kalA aura saundarya pahAr3a para zrI AdinAtha bhagavAna kI pratimA bhavya va ati hI sundara hai / bhaMDAra meM sthita vibhinna DhaMga kI hajAroM pratimAoM kI kalA darzanIya hai / pahAr3a para kA prAkRtika dRzya harA-bharA ati hI manorama va manalubhAvanA pratIta hotA hai / 605 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna-kadambagiri mArga darzana najadIka kA relve sTezana pAlItAnA 19 ki. mI. dUra para hai, jahA~ se basa, TeksI va ATo kI suvidhAe~ upalabdha hai / yahA~ se najadIka kA gA~va bhaMDAriyA 8 ki. mI. va bodAnonesa 4 ki. mI. dUra hai| bodAnonesa se pahAr3a kI car3hAI zurU ho jAtI hai| kAra va basa bodAnonesa mandira taka jA sakatI hai| suvidhAe~ bodAnonesa meM mandira ke nikaTa hI Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ bijalI, pAnI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra, bhojanazAlA evaM bhAte kI suvidhA upalabdha hai / DolI kI bhI vyavasthA hai / per3hI zeTha zrI jinadAsa dharmadAsa dhArmika TrasTa kadambagiri), gA~va : bodAnonesa, posTa : bhaMDAriyA - 364 270. vhAyA : pAlItAnA, jilA : bhAvanagara, prAnta : gujarAta, phona : 02848-2215. 606 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hastagiri tIrtha tIrthAdhirAja 8 zrI AdIzvara bhagavAna, caraNapAdukA, phirojA varNa, lagabhaga 33 seM. mI. (13 iMca) (prAcIna) (zve. mndir)| zrI AdIzvara bhagavAna, zyAma varNa padmAsanastha / tIrtha sthala zejI nadI ke uttara taTa para sthita eka pahAr3I para / prAcInatA yaha zrI AdIzvara bhagavAna ke samaya kA tIrtha va zrI zatrujaya parvata kA eka zikhara mAnA jAtA hai / AdinAtha prabhu kA yahA~ para anekoM bAra padArpaNa huA / kahA jAtA hai ki AdIzvara bhagavAna ke jyeSTha putra bharata cakravartI ne isa tIrtha kI sthApanA kI thI / usa vakta bhavya mandira kA avazya nirmANa huvA hI hogA / anekoM bAra jIrNoddhAra bhI huvA hogaa| vartamAna meM pahAr3a kI eka TekarI para eka prAcIna deharI hai, jisameM prabhu kI caraNa pAdukA pratiSThita hai / prAcIna deharI meM AdinAtha prabhu ke prAcIna caraNa hastagiri parvata para AdinAtha prabhu kI prAcIna deharI 607 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNa pAdukAaiM atIva prAcIna hai, jinapara koI lekha nahIM hai / isI pahAr3a para eka vizAla mandira, vizAla gacchAdhipati zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI kI preraNA se nirmita va pratiSThita hai jisakA kArya kaI varSoM se cala rahA thA / saMbhavataH isakA nirmANa tIrtha ke jIrNoddhAra svarUpa hI hai / atIva kalAtmaka va bhavya nirmita huvA hai, jahA~ sabhI taraha kI suvidhA bhI upalabdha hai / zrI zatruMjaya girirAja kI 12 koza kI pradakSiNA meM yaha tIrtha AtA hai / viziSTatA devAdhideva zrI AdinAtha prabhu kA navAbAra padArpaNa hokara pAvana bane zrI zatruMjaya girirAja kA yaha bhI eka mukhya zikhara rahane va prabhu ke jyeSTha putra zrI bharata cakravartI dvArA isa tIrtha kI svApanA hone ke kAraNa yahA~ kI mukhya vizeSatA hai / kahA jAtA hai ki zrI AdIzvara prabhu ke jyeSTha putra bharata cakravartI bhI 608 yahIM se mokSa sidhAre haiM / zrI bharata cakravartI ke putra zrI hastisenamunijI bhI asaMkhya munigaNoM ke sAtha yahIM se mokSa sidhAre hai, aisI mAnyatA / yaha bhI kahA jAtA hai ki bharata cakravartI kA hAthI bhI anazana kara yahIM svarga sidhArA thA / inhI kAraNo se isa pahAr3I kA nAma hastagiri par3A / inake atirikta taleTI meM do anya mandira mandira haiM / kalA aura saundarya isa pahAr3a para se eka tarapha zatruMjayagirirAja para mandiroM ke samUhoM va dUsarI ora kadambagiri parvata kA dRzya divya nagarI jaisA pratIta hotA hai / parama pavitra zetruMjI nadI kA manda madhura pavana citta ko praphullita karatA hai / yahA~ ke pavitra vAtAvaraNa se AtmA ko apUrva zAnti milatI hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana pAlItAnA 16 ki. mI. hai, jahA~ se basa yA TeksI dvArA jAlIyA (amarAjI) AnA par3atA hai va vahA~ se pahAr3I hastagiri parvata para AdinAtha prabhu kI prAcIna deharI kA dUra dRzya Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 zrI AdinAtha bhagavAna hastagiri parvata 609 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ningara Patna Chev, 151. VALBHIPUR Khopala Dadva PR Kaluphar R UMRALA BHAVNAGAR Mandwa Dholdsvishi sphasa o Rang lola Mandico ola Khodiar Sanosra Songadi SIHOR Vartej BHAVNAGA Motivavdi nagar) kI car3hAI lagabhaga 27 ki. mI. hai / Upara taka jAne ke lie sar3aka hai / kAra va basa Upara taka jA sakatI hai / Upara jAne hetu pagathiye bhI bane hue hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie taleTI meM sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazAlA va bhAte kI bhI suvidhA hai / upAzraya va pauSadhazAlA bhI hai / per3hI 1. zeTha AnandajI kalyANajI per3hI, talahaTI ror3a, pAlItAnA - 364270. (prAcIna deharI ke vyavasthApaka) phona : 02848-52148. 2. zrI candrodaya rilIjIyasa TrasTa oNphIsa, (nUtana mandiroM va dharmazAlA ke vyavasthApaka) posTa : jAlIyA (amarAjI), vhAyA : pAlItAnA - 364 270. jilA : bhAvanagara, prAnta : gujarAta, phona : 02848-52301-pAlItAnA oNphIsa Devgan 48 102 GARIADHAR Gheri Bhandaria PALITANA Dihor Grundi B dravalo Tansa verage sherun 49 Bagdad Trapaj ma TALAJA Baroda 46 Jesar Sendarda Dariya / 46 O Sartanpar Mangola (SMota Kuntvada o Malvav ozanzmer Tal Gajarda Waghagar Rajule/ o Gopnath Mahadev Ingar MAHUVA 45 Mahuva Port COKatpur GUI hastagiri parvata para nUtana mandira kA manohara dUra dRzya 610 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatrujaya tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, zAnta va sundara, zveta varNa, padmAsanastha (7 phuTa 1 iMca) lagabhaga 2.16 mITara (zve. mndir)| tIrtha sthala zeQjI nadI ke kinAre pAlItAnA gA~va se karIba 6 ki. mI. dUra parvata para / parvata kI car3hAI lagabhaga 4 ki. mI. / / prAcInatA jaina zAstrAnusAra yaha tIrtha, zAsvata tIrtha mAnA jAtA hai / purAne jamAne meM ise puMDarIka giri kahate the / zAstroM meM isa mahAna tIrtha ke 108 nAma diye gaye haiM / isa tIrtha ke anekoM uddhAra hue, jinameM isa avasarpiNI kAla meM nimnAMkita solaha uddhAra hue / pahalA - zrI AdIzvara bhagavAna ke putra zrI bharata cakravartI dvArA / dUsarA - zrI daNDavIrya rAjA dvArA / tIsarA - pahale va dUsare tIrthaMkaroM ke bIca kAla meM zrI izAnendra dvArA / cauthA - zrI mahendra indra dvArA / pA~cavA~ - pA~caveM deva loka ke indra dvArA / chaThavA~ - zrI indra camarendra dvArA / sAtavA~ - zrI ajitanAtha bhagavAna ke kAla meM zrI sagara cakravartI dvArA / AThavA~ - zrI abhinandana bhagavAna ke kAla meM zrI vyaMtarendra dvArA / navA~ - zrI candraprabha bhagavAna ke kAla meM rAjA zrI candrayazA dvArA / dasavA~ - zrI zAntinAtha bhagavAna ke suputra zrI cakrAyudha dvArA / ___ gyArahavA~ - zrI munisuvrata svAmI bhagavAna ke kAla meM zrI rAmacandrajI dvArA / bArahavA~ - zrI neminAtha bhagavAna ke kAla meM pANDavoM dvArA / terahavA~ - vikrama saMvat 108 meM mahavA nivAsI zrI jAvar3a zAha dvArA / caudahavA~ - vikrama saMvata 1213 meM rAjA zrI kumArapAla ke samaya zrI vAhar3a mantrI dvArA / pandrahavA~ - vikrama saMvat 1371 meM zrI samarAzAha dvArA / solahavA~ - vikrama saMvat 1587 vaizAkha kRSNa 6 ko cittaur3a nivAsI zrI karamAzAha dvArA / inake atirikta rAjA samprati, rAjA vikramAditya Ama rAjA, khaMbhAta nivAsI zrI tejapAla sonI tathA zvetAmbara jaina saMgha dvArA sthApita AnandajI kalyANajI per3hI vagairahoM ne Avazyaka jIrNoddhAra karAye / viziSTatA 8 jaina zAstrAnusAra yahA~ para aneka AtmAoM ne siddhapada prApta kiyA, jaise caitrI pUrNimA ko zrI AdIzvara bhagavAna ke prathama gaNadhara zrI puNDarIka svAmI kArtika pUrNimA ko drAvir3a, vArikhila aneka muniyoM ke sAtha mokSa sidhAre / phAlguna zuklA trayodazI ke dina bhAvI tIrthaMkara zrI kRSNa-vAsudeva ke putra zAmba va pradyumna zatrujaya girirAja kI sadabhadra nAma ke coTI para se, jo pIche se 'bhAr3avA ke DuMgara' ke nAma se prasiddha huI, aneka munivaroM ke sAtha mokSa sidhAre, usa prasaMga kI smRti meM cha: kosa (19.3 ki. mI.) kI pherI dI jAtI hai va bar3A melA lagatA hai / ina ke alAvA sUryayazA, nami, vinami, nAradajI, zrI AdinAtha bhagavAna ke vaMzaja zrI Aditya yazA rAjA se lekara zrI sagara cakravartI taka, zrI zelakasUri, zrI zuka parivrAjaka, pA~ca pANDava ityAdi anekoM muniyoM ke sAtha mokSa ko prApta huve / zrI Adizvara bhagavAna kA yahA~ anekoM bAra padArpaNa huA thA / bhagavAna zrI neminAtha ke atirikta anya 23 tIrthaMkaroM ne yahA~ padArpaNa karake isa mahAna puNya tIrthasthala kI punaH pratiSThA bar3hAyI / isa tIrtha ke rakSaka kapardI yakSa haiM, jinakI zrI kRSNa ne yahA~ eka guphA meM sAdhanA kI thI, aisI danta kathA pracalita hai / ___ bhagavAna AdIzvara pUrvanavANu bAra siddhAcala girirAja para padhAre the / isa puNya avasara kI pAvana smRti meM navANu yAtrA va caturmAsa karane bhArata ke kone-kone se yAtrIgaNa yahA~ Ate haiM / sAdhu sampradAya yahA~ hara samaya saikar3oM kI saMkhyA meM virAjate hai / kArtika pUrNimA, caitra pUrNimA, phAlguna zuklA trayodazI va akSaya tRtIyA 611 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruMjaya taleTI kA divya dRzya ko yAtrA karane va pUjA kA lAbha lene hajAroM yAtrIgaNa Akara apane apane manoratha pUrNa kara, puNyopArjana karate haiM / akSaya tRtIyA ko varSItapa kA pAraNA karane hajAroM tapasyArthI jagaha-jagaha se Ate haiN| isalie yAtrIgaNoM kI khUba bharamAra hone ke kAraNa usa dina yahA~ kA dRzya atIva manoraMjaka pratIta hotA hai / , prAyaH yAtrI saMghoM kA AnA-jAnA bhI banA rahatA hai jisase yahA~ nitya melA sA lagA rahatA hai / vArSika mele nimna prakAra hote haiM / 1. kArtika pUrNimA 2. phAlguna zuklA trayodazI pradakSiNA 612 chaha kosa kI 3. caitrI pUrNimA 4. vaizAkha zuklA tRtIyA (akSaya tRtIyA) varSItapa ke pAraNe kA parva / 5. vaizAkha kRSNa chaTha maMtrI karamA zAha dvArA solahaveM uddhAra kA pratiSThA divasa (dAdA ke mukhya jinAlaya kI sAla giraha kA dina ) anya mandira pAlItAnA gA~va se lekara talahaTI taka anekoM mandira haiM, prAyaH hara dharmazAlA meM mandira haiN| una sabakA varNana saMbhava nahIM / pahAr3a para car3hate vakta talahaTI para pAdukAoM ke sammukha girirAja kA caitya vandana karake yAtrIgaNa apanI yAtrA Arambha karate Ku / prathama ajImagaMja nivAsI dhanapatasiMhajI lakSmIpatasiMhajI ke dvArA vikrama saMvat 1950 ke mAgha zuklA 10 ko pratiSThita eka bhavya bAvana jinAlaya mandira AtA hai, jise dhanavasahI TraMka kahate haiN| Age bar3hane para prAyaH hara vizrAma gRha ke sAmane kucha deriyA~ haiM, jinameM bharata cakravartI, neminAtha bhagavAna ke gaNadhara varadatta, AdIzvara bhagavAna va pArzvanAtha bhagavAna kI caraNa pAdukAe~ evaM drAvir3a vArikhila, nAradajI, rAma, bharata yAvaccAputra zukaparivrAjaka, zelakasUrI, jAlI, mayAlI, uvayAlI va devI ityAdiyoM kI mUrtiyA~ haiM / bIca meM kumArapAla kuNDa, zAlA kuNDa Adi Ate haiM / zAlA kuNDa ke pAsa jinendra Traika hai, jisameM gurupAdukAe~ evaM mUrtiyA~ haiM / lagabhaga (40.6 se. mI.) 16 iMca kI prabhAvazAlI evaM sundara padmAvatI devI kI mUrti hai / sAmane eka rAstA nau TraeNkoM kI ora jAtA hai evaM eka dUsarA rAstA mukhya Ta~ka zrI AdIzvara bhagavAna kI TraeNka kI ora / isa bhavya TraeNka kI ora jAne para pahale rAmapola phira vAghaNapola Ate haiN| Age hAthIpola meM praveza karate samaya sUraja kuNDa, bhIma kuNDa, evaM Izvara kuNDa milate haiN| eka vizAla TA~kA bhI haiM, jisakA pAnI bhagavAna ke prakSAlana ke lie upayoga meM lAyA hai / navakoM kA vivaraNa nimra prakAra hai :1. seTha narazI kezavajI kI TraeNka seTha narazI kezavajI dvArA vikrama saMvat 1921 meM nirmita mUlanAyaka zrI zAntinAtha bhagavAna / - 2. caumukhajI Ta~ka - giri rAja para sarvocca Ta~ka hai| bahuta dUra se hI isa TraeNka kA zikhara dikhAyI detA hai, jisakA nava nirmANa vikrama saMvat 1675 meM seTha sadAsomajI dvArA kiyA gayA thA / isa Traika ke pIche pANDavoM ke mandira meM pA~ca pANDava, mAtA kuntI va satI draupadI kI mUrtiyA~ haiM / isI TraeNka meM zrI marudevI mAtA kA bhI mandira hai, jo vizeSa prAcIna hai| Traika ke Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugAdideva zrI AdinAtha bhagavAna zatruMjayagiri 613 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mandira - samUhoM kA cittAkarSaka dRzya- zatruMjayagiri Hand Page #139 -------------------------------------------------------------------------- Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlanAyaka zrI AdIzvara bhagavAna haiM / caumukhajI TraeNka AdIzvara bhagavAna / ke bAharI hisse meM cAra mandiroM kA samUha hai / use 8. bAlA vasahI TraeNka - zrI bAlA bhAI dvArA vikrama kharatara vasahI kahate haiM / saMvat 1893 meM nirmita mUlanAyaka zrI AdIzvara 3. chIpA vasahI TraeNka - chIpA bhAiyoM ke dvArA vikrama bhagavAna / saMvata 1791 meM nirmita mUlanAyaka zrI AdIzvara bhgvaan| 9. motIzAha TraeNka - seTha motI zAha ne isakA 4. sAkara vasahI TraeNka - seTha sAkaracandra premacanda nirmANa karavAyA va usakI pratiSThA unake suputra dvArA vikrama saMvat 1893 meM nirmita mUlanAyaka zrI zrI khImacandra dvArA vikrama saMvat 1893 meM huI / cintAmaNi pArzvanAtha bhgvaan| mUlanAyaka zrI AdIzvara bhagavAna / / 5. nandIzvara TraeNka - seThAnI ujama bAI dvArA (vikrama ukta TraeNkoM meM mukhya mandiroM ke alAvA aura bhI kaI saMvat 1893 meM nirmita / isa Traika ke kendra meM (1) mandiroM kA samUha parvata zreNiyoM ke samAna jAna par3atA RSabhAnana (2) candrAnana (3) vAriSeNa (4) vardhamAna - hai / pahAr3a ke pIche gheTI kI pAga hai, jahA~ zrI AdIzvara ina cAra zAzvata jinezvara devoM kI pratimAoM kii| bhagavAna kI prAcIna caraNa pAdukA hai va do nava nirmita caturmukhI virAjamAna haiM / yahA~ ke mUlanAyaka mandira hai / vahA~ para jAne ke lie mukhya TraeNka ke pAsa zrI candrAnana deva haiM / se sIr3hiyA~ banI huI hai / yahA~ kI yAtrA kara Ane para 6. hIma vasahI TraeNka - ahamadAbAda nivAsI hImA do yAtrAoM kA phala milatA hai / pAsa hI zevrujI nadI bhAI dvArA vikrama saMvat 1886 meM nirmita mUlanAyaka hai, jise parama pavitra mAnate hai / girirAja kI tIna zrI ajitanAtha bhagavAna / prakAra kI pradakSiNAe~ mAnI jAtI haiM-Der3ha kosa (4.8 ki. 7. prema vasahI TraeNka - modIzrI premacanda lavajI dvArA mI.) kI, chaH kosa (19.3 ki. mI.) kI va bAraha kosa vikrama saMvat 1843 meM nirmita - mUlanAyaka zrI (38.6 ki. mI.) kI / navANu yAtrA karanevAle va anya mandira-samUhoM kA dRzya talahaTI, pAlItAnA 616 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyazAlI zatrujI nadI meM snAna kara, girirAja kI pradakSiNA dekara, apane-apane pApoM kA kSaya karate haiM / premavasahI TraeNka ke pAsa zrI AdIzvara bhagavAna kI eka bhavya pratimA hai, jise 'adbhuta bAbA' kahate haiM / adbhuta bAbA kI divya mUrti padmAsanastha mudrA meM 5.5 mI. (18 phuTa) kI hai / mukhya TraeNka ke mandira ke pIche prAcInatama rAyaNa vRkSa hai / kahA jAtA hai zrI AdIzvara bhagavAna ne yahA~ tapasyA kI thii| isalie isa jagaha va vRkSa kI vizeSa mahattA hai / yahA~ para AdIzvara prabhu kI caraNa pAdukAe~ sthApita haiM, jinakI sAija cA~dI kI aMgI sahita (119 se. mI.-63.5 seM.mI.) 47'-25' hai / yahA~ para aura bhI anekoM mandira haiM / una saba kA varNana yahA~ zabdoM meM kara pAnA sambhava nahIM / isa pAvana tathA punIta tIrtha kI yAtrA kara apanA jIvana saphala banAveM / kalA aura saundarya pahADa para pahuMcate hI aisA lagatA hai jaise hama kisI devaloka meM A pahu~ce haiM / sampUrNa pahAr3a para, saikar3oM mandiroM kA dRzya jo vibhinna saundaryAtmaka kalAoM se yukta hai, dekhate-dekhate manuSya sArI sAMsArika cintAe~ evaM karma kalApa bhUlakara apAra bhakti bhAva meM lIna ho jAtA hai / jaba taka vahA~ rahe taba taka na bhUkha kI icchA hotI hai na pyAsa kI / jagat kI puNyasthalI bhAratavarSa meM eka hI parvata para, itane sAre mandiroM kA ekAtmaka divya dRzya apane Apa meM anUThA, anupama pratIta hotA hai / isa pahAr3a ke eka ora zatrujI nadI bahatI hai, jisakI ThaMDI-ThaMDI malayAnila rUpI pavana yAnI havA kA sparza barAbara yAtriyoM ko bhAva-vibhora kiye rahatA hai; dUsarI ora gA~va ke aneka mandira eka puNya AbhA bikherate najara Ate haiM / mArga darzana tIrtha sthala para pahu~cane ke lie nikaTa kA relve sTezana pAlItAnA hai jo ki bhAvanagara se 55 ki. mI. tathA sihora se 29 ki. mI. kI dUrI para sthita hai / ahamadAbAda se pAlItAnA taka sIdhI rela evaM basa kI vyavasthA hai / sTezana gA~va se 12 ki. mI. hai, jahA~ se talahaTI bhI karIba 11/2 ki. mI. hai / talahaTI se mukhya vaiMka kI car3hAI 4 ki. mI. hai| sTezana para TeksI, ATo kI suvidhAe~ hai / talahaTI taka pakkI sar3aka hai / talahaTI se Upara taka 3216 sIr3hiyA~ hai / yahA~ vayovRddha yAtriyoM ke upayogArtha DolI kI va baccoM hetu godI kI suvidhA hai / yaha ahamadAbAda se 200 ki. mI dUra hai / saviA e~ pAlItAnA gA~va meM lagabhaga 50 sarvasavidhAyukta navIna dharmazAlAe~ va 35 se 40 purAnI dharmazAlAe~ hai, jinameM pAnI, bartana, bijalI, or3hane-bichAne ke vastra ityAdi kI suvidhAe~ upalabdha hai / yahA~ lagabhaga 10 dharmazAlAoM meM bhojanAlaya kI bhI uttama vyavasthA hai, unakA pUrNa vivaraNa yahA~ saMbhava nahIM / ___ akSaya tRtIyA para AnevAle yAtriyoM ko pahale se hI Thaharane ke lie intajAma kara lenA jarUrI hai, anyathA asuvidhAe~ ho sakatI hai / pahAr3a para rAste meM pIne ke lie ubAle hue tathA ThaMDe donoM prakAra ke pAnI kI samucita vyavasthA hai / pUjA karanevAloM ke lie pahAr3a para pAnI, phUla aura mAlAe~ ityAdi milatI hai camar3e ke jUte Upara le jAnA varjanIya hai / talahaTI meM nIce utarane para bhAte kI suvyavasthA hai / isa mahAna puNyatIrtha kI AzAtanA se bacate hae bhakti bhAvapUrNa yAtrA karake puNyopArjana kara jIvana saphala banAveM / per3hI zeTha AnandajI kalyANajI per3hI, talahaTI ror3a, posTa : pAlItAnA - 364 270. jilA : bhAvanagara, (guja.) phona : 02848-42148 (par3hI) 02848-43348 (talahaTI) mukhya kAryAlaya ahamadAbAda - phona : 079-6608255, 6608244. 617 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vallabhIpura tIrtha tIrthAdhirAja zveta varNa, lagabhaga ( zve. mandira ) / zrI AdIzvara bhagavAna, padmAsanastha, ( 91 seM. mI. ) (3 phuTa ) tIrtha sthala vallabhIpura gA~va meM mukhya mArga para | prAcInatA zrI vallabhIpura kA itihAsa prAcIna hai / isakA prAcIna nAma vamilapura thA / mauryavaMzI rAjAoM kI yaha prAcIna rAjadhAnI thI jinhoMne sadiyoM taka yahA~ rAjya kiyA va isa vaMza ke anekoM rAjA jaina dharma ke anuyAyI the / jaina graMthoM se patA lagatA hai ki vIra ni. kI 10vIM zatAbdI meM maurya vaMza ke rAjA 618 dharmAditya ke putra zilAditya ne 'dvAdazAranayacakravAla' ke racayitA prakANDa tArkika ziromaNi AcArya mallavAdIsUrijI va 'zatruMjaya mahAtmya' ke racayitA AcArya zrI dhanezvarasUrijI kA rAjya sabhA meM sammAna kiyA thaa| usI samaya zilAditya rAjA dvArA zatruMjaya tIrtha kA jIrNoddhAra karavAne kA bhI ullekha hai / usa samaya yahA~ 84 jina mandira vidyamAna the / vikrama saMvat 511 meM zrI devardhigaNi kSamAzramaNa va anya 500 AcAryo ne yahIM para zrI saMgha ko ekatrita kara jaina AgamoM ko prathama bAra lipibaddha kiyA thA / vikrama saMvat 584 meM yahA~ ke maurya vaMzI rAjA dhruvasena ko unake putra kI mRtyu para yahA~ virAjita cauthe kAlakAcArya ne upadeza dekara putra-zoka bhulAyA thA va zrI devardhigaNi kSamA zramaNa Adi pA~ca sau AcAryagaNa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA ne putra kI AtmA ke kSemArtha anekoM jinamandira banavAye the / vikrama saMvat 610 se 625 taka yahA~ guhasena pratApI rAjA hue usa samaya yahA~ anekoM jaina mandira the jinameM AdIzvara bhagavAna kA eka vizAla mandira thA va AdIzvara prabhu kI manohara pratimA sapheda sphaTika kI thI / yahA~ para usa samaya hastalikhita anekoM graMtha the, aisA zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa ne ullekha kiyA hai / 'vizeSAvazyakabhASya' grantha kI racanA yahIM huI thI / vikrama saMvat 676 ke AsapAsa cInI yAtrI zrI huenasAMga yahA~ Aye / usa samaya yaha eka virATa nagarI thI va anekoM zrAvakoM ke ghara the, jinameM saikar3oM karor3apati zrAvaka the, aisA ullekha milatA hai / vikrama II zrI AdIzvara bhagavAna mandira-vallabhIpura saMvat 845 ke lagabhaga gurjarapati hammIra ke samaya isa nagarI kA patana huA va yahA~ se anekoM prAcIna pratimAe~ usa samaya devapatana va zrImAla nagara le jAyI gayIM / abhI bhI yahA~, jahA~-tahA~, anekoM prAcIna bhagnAvazeSa prApta hote rahate haiM / isa prAcIna aitihAsika tIrtha kA aMtima uddhAra tIrthoddhAraka AcArya zrI nemisUrIzvarajI ke hAthoM huA / viziSTatA kahA jAtA hai kisI samaya yaha zatrujaya tIrtha kI taleTI thI / jaina AgamoM ko prathama bAra lipibaddha yahIM kiyA thA / zatrujaya mahAtmya graMtha kI racanA AcArya zrI dhanezvarasUrijI dvArA yahIM kI gayI thI / kisI samaya yahA~ para bhArata kA bar3A vizva-vidyAlaya thA / yahA~ para dhArmika utthAna ke anekoM kArya hue / isalie yaha sthala dhArmika dRSTi se parama pavitra sthala mAnA jAtA hai / anya mandira mandira ke nIce bhAga meM devardhi kSamAzramaNa Adi 500 AcAryoM kI pratimAe~ darzanIya haiN| isI parakoTe meM vijayanemisUrIzvarajI mahArAja kA guru mandira hai / gA~va meM eka aura pArzvanAtha bhagavAna kA mandira hai / pratimAjI ati sundara va prAcIna hai / kalA aura saundarya yahA~ para devardhigaNi kSamAzramaNa Adi 500 AcAryoM kI pratimAe~ kalAtmaka DhaMga se banAyI gayI hai / aisA mandira bhArata meM anyatra nahIM hai / mArga darzana 8 yahA~ se najadIka kA relve sTezana HWANICLES 619 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna-vallabhIpura per3hI zvetAmbara zrI jinadAsa dharmadAsa dhArmika TrasTa, posTa : vallabhIpura - 364 310. jilA : bhAvanagara (guja.), phona : 02841-22433. dholA jaMkzana 19 ki. mI. hai / yaha sthala ahamadAbAda-pAlItAnA mukhya sar3aka mArga para sthita hai| pAlItAnA yahA~ se lagabhaga 55 ki. mI. dUra hai| suvidhAe~ OM Thaharane ke lie isI parakoTe meM dharmazAlA, haoNla va blaoNka hai, jahA~ para bhojanazAlA sahita sArI suvidhAe~ upalabdha hai / 620 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dholakA tIrtha isa tIrtha kA ullekha hai jisameM yahA~ ke zrI kalikuMDa pArzvanAtha prabhu kA ullekha hai parantu vi. saM. 2032 meM yaha pratimA yahIM jUne mohalle ke bhAlA-pola meM tIrthAdhirAja zrI kalikuNDa pArzvanAtha bhagavAna, zrI AdIzvara bhagavAna mandira ke taladhara meM thI va zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 120 seM. mI. zrI kalikuMDa pArzvanAtha bhagavAna ke nAma vikhyAta bhI (zve. mndir)| thI, jisakA hamAre pUrva prakAzita tIrtha darzana meM ullekha tIrtha sthala dholakA zahara meM / hai ataH ho sakatA haiM pahile yaha pratimA mUlanAyaka rahI prAcInatA isa nagarI kA prAcIna nAma hogI va kisI samaya AkramaNakAriyoM ke bhaya se dhavalakkapura thA, aisA ullekha hai / eka kiMvadanti yaha taladhara meM virAjita kI gayI hogI / bhI hai ki mahAbhArata ke samaya kA virATanagara nAmaka vi. saM. 2032 meM hI yahA~ darzanArtha padhAre pa. pU. zahara yahI thA / panyAsa pravara zrI rAjendra vijayajI ma.sA. ko prabhu kRpA vikrama kI bArahavIM sadI se yahA~ anekoM prakANDa se isa prAcIna tIrtha ke punaH jIrNoddhAra kI divya preraNA AcAryoM kA padArpaNa hone kA, anekoM jina mandira milI va divya kRpA se vi. saM. 2033 meM prAraMbha huvA banane kA va anekoM prakAra ke dhArmika kArya hone kaa| kArya nirantara Age bar3hA va vi. saM. 2038 phAlguna ullekha jagaha-jagaha para milatA hai / kahA jAtA hai, zuklA 3 ke pAvana divasa isa bhavya mandira meM usI jaba samaya ke prabhAva se kalikuNDa tIrtha adRzya huA prAcIna zrI kalikunDa pArzvanAtha bhagavAna kI pratimA ko thA, taba bhaktoM ne kucha sthAnoM para kalikuNDa pArzvanAtha mUlanAyaka rupa meM punaH pratiSThita kiyA gayA jo abhI bhagavAna ke pratimAoM kI pratiSThA karavAyI thI, unameM vidyamAna hai / yaha eka hai / dUsarI jagahoM kA patA nahIM / yaha pratimA viziSTatA yugapradhAna AcArya zrI jinadatta ati hI prAcIna hai, lekina kaba va kisane pratiSThita sUrIzvarajI ne vi. saM. 1132 meM yahA~ janma lekara isa karavAyI hogI, patA lagAnA kaThina hai / pratimA para bhUmi ko pAvana banAyA hai / sirpha nava varSa kI koI lekha utkIrNa nahIM hai / vi. kI caudavIM sadI meM bAlyAvasthA meM vi. saM. 1141 meM saMsAra tyAgakara zrI zrI vinayaprabha upAdhyAyajI dvArA racita tIrtha mAlA meM dharmadava upAdhyAyajI ke pAsa yahIM para dIkSA grahaNa kI zrI kalikuNDa pArzvanAtha jinAlaya-dholakA 621 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIna mandira vidyamAna haiM / kalikuNDa pArzvanAtha bhagavAna kI pratimA ati hI camatkArika hai| anya mandira vartamAna meM isake atirikta tIna mandira aura haiM / kalA aura saundarya isa pratimA ke aMga-pratyaMga ke rekhAMkana meM bhI anokhI kalA hai / yadi kucha kSaNoM ke lie nirnimeSa dRSTI se dekhA jAya to aisA AbhAsa hotA hai, mAnoM bhagavAna madhura smita ke sAtha bhaktoM ko upakRta kara rahe hoM / yahA~ aura bhI prAcIna kalAtmaka pratimAe~ ati darzanIya hai / zahara meM bhI jagaha-jagaha avazeSoM meM kalA ke namUne dikhAyI dete haiM / mArga darzana yahA~ kA relve sTezana dholakA eka ki. mI. hai, jahA~ se TeksI va ATo kA sAdhana hai / yaha sthAna bar3odA-pAlItAnA mArga para sthita hai / yahA~ kA basa sTeNDa mandira se sirpha 200 mITara hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / gA~va meM rikzoM kI savArI kA sAdhana hai / yahA~ se ahamadAbAda 40 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ 48 Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlA va blaoNka hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI zrI kalikuNDa pArzvanAtha bhagavAna-dholakA suvidhA hai / per3hI 8 zrI tejapAla vastupAla jaina cairITebala TrasTa, thI, jo ullekhanIya hai / dAdA guru ne hajAroM vyaktiyoM / kalikuNDa tIrtha, ko upadeza dekara jaina dharma kA anuyAyI banAyA va dharma posTa : dholakA -387810. pracAra, prasAra va utthAna ke jagaha-jagaha jo kArya kiye, jilA : ahamadAbAda, prAnta : gujarAta, ve jaina itihAsa meM amara raheMge / phona : 079-3421738 va 3421218. ___ navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrIzvarajI, zrI vAdIdevasUrIzvarajI, zrI candraprabhasUrIzvarajI, zrI jinacandrasUrIzvarajI Adi anekoM AcAryoM dvArA yahA~ padArpaNa karake anekoM dhArmika kArya karavAne kA ullekha Naroda hai / saM. 1190 meM zrI jinacandrasUrIzvarajI ne of Godhavio 8 760 AHMADABAD Aa 'AkhyAnamaNi-koza' kI racanA yahAM yazonAgavasatI meM SANAND9-27AL Sarkhe prAraMbha karake acchuptavasati meM pUrNa kI thI / aise vibhinna o Rethar AcAryoM dvArA anekoM granthoM kI yahA~ racanAe~ karane kA Bareja var BAVLA o Kanij Shodasar Sihuj ullekha milatA hai / vi. saM. 1276 meM zrI vastupAla tejapAla kI mahArAjA vIradhavala ke maMtrI pada para yahIM Nayagan MEHMEDABAD para niyukti huI thI / inake maMtrI pada kAla meM inake DHOLKA 527 KHEDA SKHE woutras Gl Dabhard, NA dvArA aura zrI pethaDazAha, jINazAha va anya zreSThiyoM Okoth Limbasi dvArA anekoM jina mandira banavAye gye| Aja sirpha ADABA N evatva y Haldabas OE 61 MATAR Cha Changa ve 622 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara tIrtha tIrthAdhirAja zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 180 seM. mI. (6 phuTa) (zve. mndir)| tIrtha sthala zaMkhezvara gA~va ke madhyastha / prAcInatA prAcIna graMthoM meM isakA zaMkhapura nAma se ullekha AtA hai / Adhunika racanAoM meM bhI isakA ullekha kiyA gayA hai / yaha tIrtha sthala mahAna camatkArI hone ke kAraNa gA~va kA nAma bhI zaMkhezvara par3A / jaina granthoM meM ullekhAnusAra prAcIna kAla meM ASAr3hI zrAvaka ne cArupa, staMbhapura, aura zaMkhezvara meM jina pratimAe~ pratiSThita karAyI thIM / eka kiMvadanti ke anusAra jarAsaMdha va kRSNa ke bIca hue yuddha ke samaya jarAsaMdha ne zrIkRSNa kI senA para jarA pheMkI / taba isa prabhu pratimAjI kA nhavaNa-jala senA para chir3akAyA jisake prabhAva se upadrava zAMta huA / zaMkhezvara pArzva prabhu kI pratimA kA itihAsa ati hI prAcIna va prabhAvazAlI hai / siddharAja jayasiMha ke mahAmaMtrI sajjanazAha ne vikrama saM. 1155 meM isa tIrtha kA uddhAra kalikAla sarvajJa zrI hemAcandrAcArya ke guruvara mahAna AcArya zrI devandra sUrIzvarajIke sannidhya meM karAyA thA / usa samaya yaha sthala jAhojalAlIpUrNa thA, aisA zAstroM meM ullekha milatA hai / maMtrI vastupAla tejapAla ne AcArya zrI varddhamAna surijI ke mukhArabinda se isa tIrtha kI mahimA sunI, jisase prabhAvita hokara Avazyaka jIrNoddhAra kA kArya karavAyA va isa bAvana jinAlaya kI deriyoM para svarNa kalaza car3hAye-aisA zAstroM meM ullekha milatA hai / yaha jIrNoddhAra lagabhaga vikrama saMvat 1286 meM huA hogaa| ZLLLLLLLLLLLLL jinAlaya kA bhavya praveza dvAra - zaMkhezvara 623 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbhavataH isa uddhAra ke bAda rAjya krAnti meM isa tIrtha laharoM se ghaMTiyoM kI jhaMkAra gUMjatI huI sunAyI ko kSati pahu~cI hogI, jisase jhIMjhuvAr3A ke rAjA par3atI hai / durjanazalya ne vikrama saMvat 1302 meM isakA punaH mArga darzana yahA~ se najadIka ke relve sTezana jIrNoddhAra karavAyA thA / tatpazcAt caudahavIM zatAbdI meM / hArIja 38 ki. mI. vIramagA~va 72 ki. mI. va alAuddIna ke sainikoM ne isa tIrtha ko ati kSati mehasAnA 95 ki. mI. va ahamadAbAda 120 ki. mI. pahu~cAyI / taba zrIsaMgha ne zaMkhezvara prabhu kI pratimA ko dUra hai / ina sabhI sthAnoM se basa va TeksI kI surakSita kiyA / vikrama saM. 1656 meM zAhajahA~ suvidhAe~ upalabdha hai / mandira taka basa va kAra jA bAdazAha ne ahadamAbAda ke nagaraseTha zAntidAsajI ke sakatI hai / najadIka ke bar3e gA~va paMcAsara 8 ki. mI. nAma zaMkhezvara gA~va kA pharamAna banAkara diyA jisake aura bar3agA~va 18 ki. mI. dUra hai / ahamadAbAda se hara do zAhI pharamAna prasiddha hai / gaMdhAra nivAsI mAnAjI Adhe ghaMTe bAda basa suvidhA upalabdha hai / zrAvaka dvArA zrI vijayasenasUrijI ke sadupadeza se suvidhAe~ Thaharane ke lie per3hI kI dharmazAlA lagabhaga isI samaya punaH uddhAra karAne kA ullekha kacchI bhavana, ke. pI. saMghavI dharmazAlA, hAlArI milatA hai / (vikrama saMvat 1760 meM punaH dharmazAlA, dAdAvAr3I padmAvatI dharmazAlA Adi jIrNoddhAra hokara zrI vijayaprabhasurIzvarajI ke paTTadhara sarvasuvidhAyukta dharmazAlAe~ hai, jahA~ para bhojanazAlA kI zrI vijayaratnasUrIzvarajI ke hAthoM pratiSThA hone kA bhI uttama vyavasthA hai / ullekha hai / per3hI zeTha jIvanadAsa goDIdAsa zaMkhezvara pArzvanAtha ina saba vRttAntoM se siddha hotA hai ki yaha sthala jaina derAsara TrasTa, ati hI prAcIna hai va yahA~ kI jAhojalAlI haradama posTa : zaMkhezvara - 384 246. tAlukA : samI, acchI rahI / jilA : pATaNa, prAnta : gujarAta, viziSTatA 8 jarAsaMdha va kRSNa kI lar3AI ke phona : 02733-73514. samaya isa prabhu pratimA kA nhavaNa jala senA para chir3akAne se upadrava zAnta hone kA vRttAMta pracalita hai hii| isake alAvA zAstroM meM anekoM camatkAroM kA ullekha milatA hai / abhI bhI yahA~ para hamezA hajAroM bhaktagaNa Ate haiM va unake kathanAnusAra yahA~ Akara prabhu-darzana karane se unakI manokAmanAeM pUrNa hotI haiN| zaMkhezvara gaccha kA utpati sthAna bhI yahI hai / prativarSa caitrI pUrNimA, kArtika pUrNikA va pauSa kRSNA dasamI ke dina melA lagatA hai jaba sahasoM yAtrIgaNa ikaTThe hokara prabhu bhakti meM tallIna hote haiM / usa samaya kA dRzya dekhane yogya hai / anya mandira isake mandira ke nikaTa hI prAcIna mandira ke bhagnAvazeSa dikhAyI dete hai, jo aitihAsika haiM / yahA~ para eka aura Agama mandira, 108 pArzvanAtha mandira, padmAvatI mAtA mandira va guru mandira haiM / kalA aura saundarya prabhu pratimA ati hI sundara va prabhAvazAlI hai / vizAla parakoTe ke madhya bhAga meM sundara deva vimAna jaisA zikharabaddha yaha bAvana jinAlaya mandira sthita hai, jisameM manda manda pavana kI 624 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna 625 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upariyAlAjI tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, candana varNa, padmAsanastha, lagabhaga 76.2 seM. mI. (zve. mandira ) / tIrtha sthala upariyAlA gA~va ke nikaTa, mukhya mArga para / prAcInatA yaha tIrtha vikrama kI 15vIM zatAbdI ke pUrva kA mAnA jAtA hai| kyoMki zrI jayasAgarajI upAdhyAya dvArA vikrama kI 15vIM zatAbdI meM racita - caitya paripATI' meM isa tIrtha kA ullekha hai / vikrama kI 16 vIM zatAbdI meM yahA~ ke zrAvakoM dvArA jagaha-jagaha para anekoM jina mandira banavAne ke ullekha milate haiN| vikrama kI 17 vIM zatAbdI meM racita tIrtha mAlA meM bhI isa tIrtha kA varNana hai / ina sabase pratIta hotA hai ki usa jamAne meM yahA~ jainiyoM kI acchI jAhojalAlI thI / kAlakrama se kucha samaya taka yaha tIrtha alopa rhaa| vikrama saMvat 1919 vaizAkha pUrNikA ke dina isa gA~va ke kisAna ratnAkumhAra ko svapna meM apane kheta meM jina pratimAoM ke hone kA saMketa milA / usake AdhAra para khudAI karane para pratimAe~ punaH prakaTa huI / bhAgyazAlI kisAna ne prabhu kI pratimAoM ko bAjoM-gAja ke sAtha le jAkara bhakti bhAva pUrvaka jaina zrAvakoM ke 626 zrI AdinAtha bhagavAna mandira- upariyAlA supurda kiyA va zrAvakoM ne sAnanda unheM grahaNa karake vidhipUrvaka vikrama saMvat 1920 kArtika pUrNimA ke dina virAjita karavAyA / dinoM dina tIrtha kI khyAti bar3hatI gayI va hajAroM yAtrIgaNa darzanArtha Ane lage / tatpazcAt vikrama saMvat 1944 mAgha zuklA trayodazI ke dina pratimA ko sundara navanirmita mandira meM pratiSThita kiyA / viziSTatA prAcIna samaya se yaha camatkArI kSetra rahA hai / pratimAe~ bhUgarbha se prakaTa hone ke pUrva isa sthAna para bAgharI loga hiMsA ke kArya karate the, jisase unako nAnA prakAra ke kaSTa sahane par3ate the / parantu kAraNa kA unheM patA nahIM lagA / Akhira hairAna hokara jagaha khAlI kii| tabhI unakA upadrava zAnta huA / isake kucha samaya pazcAt hI ratnA kumhAra ko bhUgarbha meM pratimAoM ke hone kA saMketa milA thaa| kahA jAtA hai ki pratiSThA hone ke bAda bhI camatkAra hote rahate haiN| yahA~ ke pujArI ke kathanAnusAra usane to yahA~ anekoM camatkAra dekhe haiM / kahA jAtA hai ki kabhI-kabhI divAlI Adi vizeSa tyohAroM ke dina mandira meM nagAr3oM va vAdya saMgIta kI svara laharI sunAyI par3atI hai / yahA~ lagabhaga 86 varSoM se akhaNDa jyoti hai / jisameM nirantara kesariyA kAjala ke darzana hote haiM / prati varSa phAlguna zuklA aSTamI ko melA lagatA hai / anya mandira vartamAna meM yahA~ para isake atirikta eka aura mandira haiM / kalA aura saundarya yahA~ para bhUgarbha se prApta prAcIna pratimAe~ ati hI sundara va AkarSaka haiM / kisI para lekha aMkita nahIM hai / zikhara choTA va nirAle DhaMga kA hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA bar3A gA~va pATaDI 14 ki. mI. dUra hai / vIramagA~va - dasADA sar3aka mArga meM phulakI va navaraMgapurA se hokara yahA~ AnA par3atA hai / ahamadAbAda va vIramagA~va se yahA~ ke lie basoM kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ se bhoyaNI 75 ki. mI. zIyANI tIrtha 75 ki. mI. va vIramagA~va 31 ki. mI. dUra hai| suvidhAe~ Thaharane ke lie nikaTa hI dharmazAlA va naye bloka bane hue hai, jahA~ para pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhAe~ upalabdha hai / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna-upariyAlA per3hI zeTha zrI AnandajI kalyANajI per3hI upariyAlAjI tIrtha, posTa : upariyAlA - 382 765. jilA : surendranagara, prAnta : gujarAta, phona : 02757-26826. 627 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racita 'AloyaNa vinati' meM isa tIrtha kA va yahA~ ke tIrthAdhirAja kA ullekha hai / usake pazcAt ke itihAsa kA patA lagAnA kaThina hai| vikrama saMvat 1979 meM yaha pratimA yahA~ kaNabioM ke mohalle meM bhUgarbha se prApta huI thI / pratimAjI para koI lekha nahIM hai / ise loga zAntinAtha prabhu kI pratimA bhI kahate haiM / vikrama saMvata 2002 ke vaizAva zuklA trayodazI ke dina vijaya udayasUrIzvarajI ke hAthoM navanirmita mandira meM punaH pratiSThita kiyA gayA / viziSTatA 8 pratimA kaI varSoM taka bhUgarbha meM alopa rahI / kahA jAtA hai ki puNya yoga se eka mahAtmA ko isa sthAna para bhUgarbha meM prabhu pratimA hone kA saMketa milA thA / unake isa saMketa ke AdhAra para zodhana kiyA gayA aura sAMketita sthAna para hI prabhu pratimA prApta huI / prabhAvazAlI pratimA kA camatkAra dekha yAtriyoM kI atyanta bhIr3a Ane lagI aura anekoM camatkAra hue / kahA jAtA hai abhI bhI camatkAra hote haiM / anya mandira vartamAna meM yahA~ para isake atirikta aura koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya yahA~ para jagaha-jagaha anekoM prAcIna avazeSa va pratimAe~ dikhAyI detI haiM, jo mandira kA praveza dvAra-vAmaja darzanIya haiM / mArga darzana yahA~ se najadIka kA sTezana kalola 6 ki. mI. dUra hai, jahA~ se TeksI va basa kI zrI vAmaja tIrtha suvidhA hai / ahamadAbAda kalola ke bIca maina sar3aka se 8 ki. mI. Adareja va vahA~ se vAmaja 5 ki. mI. dUra tIrthAdhirAja 8 zrI AdIzvara bhagavAna, zveta hai / basa va kAra mandira taka jA sakatI hai / yaha varNa, padmAsanastha, lagabhaga 107 seM. mI. (zve. mndir)| sthAna zerIzA se lagabhaga 10 ki. mI. va ahamadAbAda tIrtha sthala vAmaja gA~va ke nikaTa / se 30 ki. mI. dUra hai / prAcInatA prabhu pratimA kI kalAkRti saMprati suvidhAe~OM Thaharane ke lie choTI sI dharmazAlA kAla kI pratIta hotI hai / lekina tIrtha kI sahI hai, jahA~ para pAnI, bijalI kI suvidhA hai / zerIzA tIrtha prAcInatA kA patA lagAnA kaThina hai / kahA jAtA hai Thaharakara hI yahA~ AnA suvidhAjanaka hai / kisI samaya yaha tIrya ati prakhyAta thA va yahA~ se per3hI 8 zeTha zrI AnandajI kalyANajI per3hI, zerAzI taka suraMga thI / abhI bhI yahA~ jagaha-jagaha para posTa : vAmaja - 382 721. anekoM prAcIna khaNDahara avazeSa dRSTigocara hote haiM / jilA : gAMdhInagara, prAnta : gujarAta, isase yaha bhI kahA jA sakatA hai ki kisI samaya yaha eka bar3I nagarI rahI hogI / vikrama saMvat 1562 meM kavivara zrI lAvaNya dvArA 628 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAtha bhagavAna-vAmaja Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhoyaNI tIrtha tIrthAdhirAja zrI mallinAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, 104 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala bhoyaNI gA~va ke nikaTa / prAcInatA kahA jAtA hai ki yaha sthala kisI samaya padmAvatI nagarI ke nAma se vikhyAta thA / yahA~ khetoM va tAlAboM meM se prApta anekoM pratimAoM va avazeSoM kI kalAkRti se pratIta hotA hai ki yaha sthala ati prAcIna hai va kisI samaya yahA~ anekoM jina mandira rahe hoMge / yaha sundara va alaukika pratimA vIra nirvANa saM. 2399 (vikrama saM. 1930) meM yahA~ ke eka kheta meM kuA~ khodate vakta bhUgarbha se prApta huI thI, jise vIra nirvANa saM. 2412 (vikrama saM. 1943) mAgha zuklA dazamI ke dina nava nirmita sundara va bhavya jinAlaya meM vizeSa samAroha ke sAtha pratiSThita kiyA gayA / viziSTatA kahA jAtA hai ki isa jagaha jaba kuA~ khodA jA rahA thA, taba kisAna ko AvAja sunAyI de rahI thI / lekina AvAja Ane kI jagaha kA patA nahIM laga sakA / jamIna khodate-khodate yaha bhavya pratimA prakaTa huI va acAnaka AvAja bhI banda ho gayI / pratimA kA mukha nArIsA ati hI zobhanIya va kalApUrNa hai / nArI rUpasI mallinAtha bhagavAna kI itanI prAcIna pratimA anyatra nahIM hai / prativarSa mAgha zuklA 10 ko dhvajA car3hAI jAtI hai va melA lagatA hai, jaba hajAroM bhaktagaNa prabhu bhakti meM bhAga lete hai / anya mandira ra vartamAna meM yahA~ para isake atirikta aura koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya prabhu pratimA kI kalA ati hI sundara va nirAle DhaMga kI hai / bhUgarbha se prApta anya pratimAe~ va avazeSa bhI kalApUrNa va darzanIya hai / mArga darzana mandira se lagabhaga 400 mITara kI dUrI bhoyaNI ror3a, sTezana hai, jo ki kalola va becarAjI ke bIca kar3I se 16 ki. mI. dUrI para sthita hai / najadIka kA bar3A gA~va kar3I hai jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA hai / basa va kAra mandira jA sakatI hai / yahA~ se ahamadAbAda 60 ki. mI. dUra hai / savidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA bhI hai / per3hI zrI mallInAtha mahArAja kArakhAnA TrasTa, posTa : bhoyaNI - 382 145. tAlukA : vIramagA~va, jilA : ahamadAbAda, prAnta : gujarAta, phona : 02715-50204. zrI mallinAtha bhagavAna mandira-bhoyaNI 630 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha bhagavAna-bhoyaNI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ko navanirmita mandira meM pratiSThita karane ke pUrva yahA~ zrI pAnasara tIrtha ke anya mandira meM virAjita kiyA gayA thA / anya mandira isa gA~va meM eka aura mandira hai| tIrthAdhirAja zrI mahAvIra bhagavAna, zveta varNa, ___jahA~ ke mUlanAyaka zrI dharmanAtha bhagavAna haiM / yaha padmAsanastha, lagabhaga 91.4 seM. mI. (zve. mandira) / pratimA bhI prAcIna hai / tIrtha sthala pAnasara gA~va ke nikaTa jaMgala meN| kalA aura saundarya 8 isa mandira meM va prAcInatA yahA~ kI pratimA aura kalAkRtiyoM zrI dharmanAtha bhagavAna ke mandira meM bhUgarbha se prApta anya kA avalokana karane se isa tIrtha kI prAcInatA siddha pratimAe~ sthApita haiM, jinakI kalA bhI darzanIya hai| ho jAtI hai / bhagavAna mahAvIra kI zAnta, sundara tathA mArga darzana tIrtha sthAna ke nikaTa hI pAnasara camatkArI yaha prAcIna pratimA vikrama saMvat 1966 ke relve sTezana hai, jo ahamadAbAda-mehasANA mArga para zrAvaNa zuklA 9 ravivAra ke dina yahA~ para rAvala sthita hai / ahamadAbAda-mehasANA ror3a mArga se kalola zrI jalAtejA ke yahA~ prakaTa huI thI, jise eka bhavya se 7 ki. mI. dUra hai / mandira taka basa va kAra jA mandira kA nirmANa karavAkara vikrama saMvat 1974 sakatI hai / yahA~ se mehasANA 40 ki. mI. zerIzA tIrtha vaizAkha zuklA 6 ko pratiSThita kI gayI / tatpazcAt 14 ki. mI., mahuDI 55 ki. mI. va ahamadAbAda 40 vikrama saMvat 1991 meM pA~ca aura prAcIna pratimAe~ yahA~ ki. mI. dUra hai / para bhUgarbha se prApta huI jinase yaha siddha hotA hai ki suvidhAe~ OM Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta yahA~ kabhI anekoM jina mandira rahe hoMge / dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazAlA kI suvidhA bhI viziSTatA OM kahA jAtA hai ki carama tIrthaMkara upalabdha hai / prabhu vIra kI bhUgarbha se camatkArI pratimA ke prakaTa hote per3hI zrI pAnasara mahAvIra svAmIjI jaina derAsara TrasTa, hI yahA~ anekoM camatkAra hone lage, jinase sadaiva posTa : pAnasara -382 740. jilA : gAMdhInagara (guja.) hajAroM yAtriyoM kA jamaghaTa rahane lagA / isa pratimAjI phona : 02764-88240. dillin zrI mahAvIra bhagavAna mandira-pAnasara 632 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra bhagavAna-pAnasara Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahur3I tIrtha tIrthAdhirAja zrI padmaprabha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, 53.3 seM. mI. (21 iMca) (zve. mndir)| tIrtha sthala 8 mahur3I (madhupurI) gA~va ke pUrva dizA meN| prAcInatA 8 prAcIna kAla meM isa kSetra ko khaDAyata kahate the jisameM koTAryaka bhI zAmila thA / mahur3I ko prAcIna kAla meM madhumatI kahate the / isa kSetra meM bhUgarbha se prApta jina pratimAoM va kalAtmaka avazeSoM se yaha pratIta hotA hai ki yaha tIrtha kSetra lagabhaga 2000 varSa prAcIna hai va yahA~ anekoM jina mandira aura jaina zrAvakoM ke ghara rahe hoMge / kucha varSa pUrva cAra prAcIna pratimAe~ koTAryaka mandira ke nikaTa bhUgarbha se prApta huI thIM jinameM zrI zAntinAtha prabhu kI paMcadhAtu se nirmita pratimA para brAhmI lipi meM utkIrNa lekha se siddha hotA hai ki yaha pratimA lagabhaga do hajAra varSa pUrva kI hai jo ki paMcadhAtu kI jina pratimAoM meM prAcInatama mAnI jAtI hai / yahA~ ke tIrthAdhirAja zrI padmaprabhu bhagavAna kI prAcIna, sundara pratimA ko isa navanirmANita mandira meM vikrama saMvat 1974 meM AcArya deva zrI buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja ke karakamaloM dvArA punaH zrI ghaMTAkarNa mahAvIra-mahur3I zrI padmaprabha bhagavAna mandira-mahur3I 634 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratiSThita karAyA gayA / yahA~ ke ati camatkArI va samakitadhArI zrI dhanTAkarNa mahAvIra ke mandira kA pratiSThApana bhI vikrama saMvat 1980 meM inhIM AcArya deva dvArA saMpanna huA / viziSTatA yahA~ para pratyeka varSa Azvina kRSNA 14 ke dina vArSikotsava bar3e hI dhUmadhAma se manAyA jAtA hai, jaba ghanTAkarNa mahAvIra ke mandira meM jaina vidhi se havana hotA hai, usa avasara para hajAroM yAtrIgaNa ekatrita hokara prabhu-bhakti kA lAbha lete haiM / yahA~ para ghanTAkarNa mahAvIra pratyakSa va atyaMta camatkArI hai jo bAvana vIroM meM 30veM haiM / ve cauthe guNa sthAna vAle deva mAne jAte haiM / yahA~ para sadaiva saikar3oM kI saMkhyA meM bhaktagaNa zraddhA aura bhakti se Akara apanI manokAmanAeM pUrNa karate haiM / anya mandira 8 isa mandira ke pAsa hI 24 deva kulikAe~, ghanTAkarNa mahAvIra kA bhavya mandira va zrI buddhisAgarasUrIzvarajI kA gurumandira hai / kalA aura saundarya yahA~ se lagabhaga 1.6 ki. mI. (eka mIla) kI dUrI para sAbaramati nadI ke kinAre eka TekarI para koTAryaka ke mandira meM anekoM kalApUrNa pratimAe~ va avazeSa dRSTigocara hote hai / inameM paMcadhAtu se nirmita jaTAyukta reDiyama netravAlI zrI zAntinAthaprabhu kI 129.5 seM. mI. (51 iMca) kI padmAsanastha kamalAsana meM virAjita pratimA ati hI sundara hai jise kezariyAjI bhagavAna bhI kahate haiM / aisI kalAtmaka pratimA kA darzana anyatra durlabha hai / isake nikaTa eka aura TekarI para bhI jaina / mandiroM ke avazeSa dikhAyI dete haiM jinameM zrI ajitanAtha bhagavAna kI zveta varNa pratimA kAyotsarga mudrA meM 106 seM. mI. (lagabhaga 372 phuTa) ati hI manorama pratIta hotI hai jisapara mahikAvatI nagarI kA lekha utkIrNa hai| kahA jAtA hai zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja yahIM para dhyAna karate the va prAyaH kahA karate the ki yaha sthAna jina pratimAoM va lakSmI kA bhaNDAra hai / mArga darzana tIrtha sthAna se najadIka ke relve sTezana bIjApura 10 ki. mI. va pilavAI ror3a 5 ki. mI. dUra hai, jo ahamadAbAda ke pAsa kalola-bIjApura mArga meM hai / yahA~ se gA~dhInagara 33 ki. mI. kalola 50 ki. mI. mahesAnA 50 ki. mI. himmatanagara 40 zrI padmaprabha bhagavAna-mahur3I ki. mI. va ahamadAbAda 70 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhA bhI hai / eka aura dharmazAlA blAka sisTama meM banI huI hai, jahA~ para sArI suvidhAe~ upalabdha hai / peDhI zrI mahaDI (madhaparI) jaina zvetAmbara mUrtipUjaka TrasTa, posTa : mahur3I - 382 855. jilA : gAMdhInagara (guja.), phoja : 02763-84626 va 84627. 635 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zerIzA tIrtha tIrthAdhirAja zrI pArzvanAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, 165 seM. mI. (65 iMca) (zve. mandira) / tIrtha sthala zerIzA gA~va ke nikaTa pUrva-dizA meN| prAcInatA kahA jAtA hai ki zerIzA kisI samaya sonapura nagarI kA eka aMga thA / Aja usa sonapura kA to nAmonizAna nahIM hai, lekina zerIzA Aja bhI eka bhavya va manorama tIrtha sthAna hai / isa jagaha kI prAcInatA ke cinha, khaNDahara avazeSoM va stambhoM Adi meM Aja bhI yahA~ pAye jAte haiM / vikrama kI 13vIM zatAbdI meM zrI devacandrAcAryajI dvArA zrI pArzvanAtha bhagavAna ke mandira kI pratiSThApanA karavAne kA ullekha he / usa samaya pArzvaprabhu kI pratimA zrI 'lor3haNa pArzvanAtha' ke nAma se prasiddha thI / yahA~ para eka khaMDita pratimA ke parikara para aMkita lekha se jJAta hotA hai ki vikrama kI 13 vIM zatAbdI meM maMtrI vastupAla tejapAla ne apane bhAI mAladeva va unake putra punasiMha ke kSemArtha isa zerIzA mahAtIrtha meM zrI neminAtha bhagavAna kI pratimA ko bhI pratiSThita karavAyA thA / ina sabase yaha siddha hotA hai ki yaha tIrtha usase bhI prAcIna hai / kavivara lAvaNyasamaya ne vikrama saMvat 1562 meM bar3e hI sundara DhaMga se 'zerIzA tIrtha stavana kI bhaktibhAva pUrvaka racanA kI hai / isa kAraNa yaha bhI kahA jA sakatA hai ki isa tIrtha kI jAhojalAlI sadiyoM se banI hai / yahA~ para samaya-samaya para Avazyaka jIrNoddhAra hote rahe / vikrama kI 16vIM zatAbdI ke pazcAt kisI samaya muslima AkramaNakAroM ke hAtha yaha tIrtha khaMDita huaa| vikrama saMvat 1955 meM khaMDita jinAlaya ke khaMDaharoM kI khudAI karane para kucha pratimAe~ prApta huI unheM eka gvAle kA ghara kharIda kara usameM virAjamAna kiyA / vikrama saMvat 1988 meM pA~ca pratimAoM para lepa karavAyA gayA va ahamadAbAda ke zreSThI sArAbhAI DAhyAbhAI nirmita nUtana jinAlaya kI vikrama saMvat 2002 meM tIrthoddhAraka AcArya zrI vijayanemisUrIzvarajI ke hAthoM vaizAkha zuklA dazama ke dina pratiSThA sampanna huI / abhI punaH jIrNoddhAra kA kAma prAraMbha hone vAlA hai / bhoyare meM virAjita zrI pArzva prabhu pratimA zrI zerIzA pArzvanAtha mandira 636 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTatA yahA~ para bhoyare meM sthita zrI pArzvanAtha bhagavAna kI pratimA atyadhika sundara va apane Apa meM anUThI hai / yahA~ kI padmAvatI devI kI prAcIna sundara pratimA abhI naror3A gA~va meM hai jo darzanIya hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta aura koI mandira nahIM haiM / ___ kalA aura saundarya yahA~ para prAcIna mandiroM ke khaNDahara, avazeSa, stambha Adi darzanIya haiM, jinakI kalAkRti dekhane yogya hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana kalola 8 ki. mI. dUra hai jo ki ahamadAbAda-mehasANA mArga para sthita hai, jahA~ se basa, TeksI ATo Adi kI suvidhA hai / yahA~ se ahamadAbAda 37 ki. mI. dUra kalola-rAMcarAr3A ror3a mArga para hai| zrI pArzvanAtha bhagavAna-zerIzA suvidhAe~ Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai / per3hI zeTha AnandajI kalyANajI per3hI, posTa : zerIzA - 382 721. jilA : gAMdhInagara, prAnta : gujarAta, phona : 02764-24438. mAtA zrI ambiAkAdevI-zerIzA 637 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 INTRATOR 6363 zrI dharmanAtha bhagavAna, haThIsiMha jinAlaya-karNAvatI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI karNAvatI tIrtha (ahamadAbAda) Pyare F ES zrI saMbhavanAtha bhagavAna-karNAvatI (ahamadAbAda) tIrthAdhirAja zrI dharmanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, lagabhaga 63 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala ahamadAbAda zahara meM dillI daravAje ke bAhara seTha haThIsiMhajI kI vAr3I meM / prAcInatA ahamadAbAda nagara kI sthApanA vi. saM. 1468 meM huI mAnI jAtI hai / parantu isake pUrva yahA~ AzAvala va karNAvatI nagarI rahane kA ullekha hai| upalabdha ullekhAnusAra AzAvala (AzApallI) nagarI dasavIM sadI ke pUrva basa cukI thI / dasavIM sadI meM bhAbhA pArzvanAtha bhagavAna kA eka vizAla mandira thA / udayana maMtrI ne udayana vihAra nAmaka eka mandira kA nirmANa karavAyA thA / inake atirikta bhI anekoM mandira the / danDanAyaka zreSThI zrI abhayar3a yahIM ke the| gyArahavIM sadI meM zrI karNadava ne bhIlapati AzA ko parAjita karake isa nagarI ko karNAvatI nagarI ke nAma meM parivartita kiyA / kisI samaya karNAvatI nagarI jaina dharma kA kendra bana cukI thI / solaMkI rAjA siddharAja ke samaya AcArya zrI vAdidevasUrIzvarajI kA yahA~ padArpaNa huA thA / zrI sA~tU maMtrI ne yahA~ vizAla jaina mandira banavAyA thA / AcArya zrI hemacandrAcArya ne yahIM para prAthamika zikSAgrahaNa kI thI / maMtrI zrI pethar3azAha ne yahA~ eka bRhat jJAna-bhaMDAra kI sthApanA kI thI / karnala ToDe ne yahA~ anekoM mandira rahane kA ullekha kiyA hai / Aja usa zahara va mandiroM ke avazeSa najara nahIM Ate haiM / kAlakrama se hara jagaha kA utthAna-patana hotA hai| usI bhA~ti yahA~ bhI huA hogA / zubha saMyogavaza yahA~ punaH eka virATa nagarI kI sthApanA huI, jo ahamadAbAda nAma se vikhyAta huI / isa nagara kI sthApanA se Aja taka hara vakta saikar3oM mandira rhe| Aja bhI choTe-bar3e savA do sau se jyAdA mandira haiM / vartamAna mandiroM meM jhaverIvAr3a meM sthita zrI sambhavanAtha bhagavAna kA mandira prAcIna mAnA jAtA hai / haThI bhAI vAr3I kA mandira, kalA va vizAlatA ke lie prasiddha haiN| gujarAta ke sabhI sthApatyoM meM gaurava vAle isa vizAla bAvana jinAlaya mandira kA nirmANa seTha zrI haThIsiMhajI ne apanI saMpati kA sadupayoga karake karavAyA, jo Aja bhI unakI dharmaniSThA kI yAda dilAtA hai / unakI bhAvanA viziSTa samAroha ke sAtha pratiSThA karavAne kI thI / unake svargagamana ke pazcAta unakI dharmaparAyaNA buddhi-nidhAna dharmapatnI seThANI zrI harakorabAI ne lAkhoM rupayoM kI dhanarAzi kharca karake ikkIsa dina ke virATa-mahotsava ke sAtha vi. saM. 1903 mAgha kRSNA ekAdazI guruvAra ke zubha dina AcArya zrI zAntisAgarasUrIzvarajI ke suhaste pratiSThA krvaaii| ukta punIta prasaMga para deza ke vibhinna sthAnoM ke lAkhoM nara-nAriyoM ne bhAga liyA, jisase samAroha advitIya lagane lagA; divyanagarI pratIta hotI thI / usa samaya jidhara dekho jaina nara-nAriyoM ke samUha najara A rahe the, jisase yaha zahara jaina nagarI-sA pratIta hone lagA / isa prakAra svargastha seTha zrI haThIsiMhajI kI pavitra bhAvanA sAkAra huI / viziSTatA ahamadAbAda ke pUrva sthApita AzAvala va karNAvatI nagarI kA saMkSipta vivaraNa prAcInatA meM 639 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diyA jA cukA hai / ahamadAbAda kI sthApanA ke pUrva se Aja taka yahA~ ke jaina zreSThiyoM dvArA diyA gayA yogadAna cirasmaraNIya hai| musalamAnoM ke rAjatvakAla meM seTha zrI zAntidAsajI ko nagara seTha kI upAdhi se alaMkRta kiyA gyaa| nagara seTha dvArA kiye gaye jana kalyANa ke kArya prazaMsanIya haiM / nagara seTha dvArA vi. saM. 1682 meM nirmita vizAla, sthApatya meM utkRSTa, sarvAMgasundara zrI cintAmaNi pArzvanAtha bhagavAna ke mandira ko vi. saM. 1700 meM masjida meM parivartita kara diyA gayA / isa para pUre gujarAja kI janatA meM halacala maca gii| nagara seTha kA dillI darabAra meM acchA mAna thA / nagara seTha dvArA vidita karavAte hI zAhajahA~ ne turanta mandira ko sahI salAmata nagara seTha ko saMbhalAne kA Adeza jArI kiyA, aisA ullekha hai / pazcAt zAhajahA~ ke putra auraMgajeba ne to ise dhvasta kara diyA / Aja usakA nAmonizAna bhI rahane na pAyA / saM. 1717 ke duSkAla meM seTha zrI zAntidAsajI ke suputroM dvArA diyA gayA yoga dAna ullekhanIya hai / vi. saM. 1746 meM yahA~ 178 jaina mandira va pacAsa hajAra jaina zrAvakoM ke gharoM kI bastI thI, aisA paM. zIlavijayajI dvArA racita "tIrtha mAlA" meM ullekha hai / 640 - jhaverIvAda meM sthita zrI saMbhavanAtha bhagavAna kA mandira sabase prAcIna mAnA jAtA hai| jhaverIvAr3a ke nIzApola meM zrI jagavallabha pArzvanAtha bhagavAna kA mandira lagabhaga vi. saM. 1600 meM zrI saMgha dvArA nirmita batAyA jAtA hai / pratimA ati hI kalAtmaka va camatkArika hai / kahA jAtA hai kisI samaya isa pratimA ke darzana ke lie eka svarNa muhara denI par3atI thI / yahA~ kI camatkArika ghaTanAe~ pracalita hai| yaha mandira kalAtmakatA ke lie vizeSa sthAna rakhatA hai / isa zahara meM vividha jaina mandiroM ke atirikta 11 jJAna bhanDAra haiM, jinameM prAcIna hastalikhita mahatpavUrNa jaina itihAsa ko prakAza meM lAne vAle hajAroM granthoM ke darzana hote haiM, jo jaina saMgha kI mahAnidhi haiM / sAtha-sAtha ve jaina saMgha va bhAratake gaurava rUpa haiM / maMtrI zrI vastupAla tejapAla, rAjA kumArapAla va maMtrI zrI peyaizAha Adi aneka rAjAoM mantriyoM va zreSThiyoM dvArA likhavAye gaye va prakANDa AcAryoM dvArA likhe gaye amUlya granthoM ke yahA~ darzana hote hai| yahA~ anekoM jaina pustakAlaya, upAzraya, zAstrIya va dhArmika adhyayana ke lie aneka jJAnazAlAe~ va pAThazAlAe~ haiN| nagara seTha zrI zAntidAsajI jaise mahAna vyaktiyoM ke kAraNa usa samaya se jaina saMgha kA netRtva sambhAlane kI jimmedArI bhI yaha nagara nibhA rahA hai / Aja bhI seTha haThIsiMha jinAlaya karNAvatI (ahamadAbAda) Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaha jaina-dharma kA pramukha kendra hai| ataH ise jaina purI ke nAma se bhI saMbodhita kiyA jAtA hai / __bhArata ke samasta jaina saMghoM dvArA sthApita seTha zrI AnandajI kalyANajI per3hI kA saMvidhAna I. saM. 1880 meM isI zahara meM paMjIkRta huvA / isa per3hI kI sthApanA lagabhaga 250 varSa pUrva huI batAI jAtI hai, jo Aja taka zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha kA uttaradAyitva nibhA rahI hai, jinhoMne anekoM prAcIna jaina tIrthoM ke jIrNoddhAra meM bhAga liyA hai / zrI zatrujaya mahAtIrtha va giranArajI tIrtha jaise kaI tIrthoM kA kArya bhAra saMbhAla rahI hai / anya mandira isake atirikta vartamAna meM yahA~ choTe-bar3e 325 se jyAdA mandira haiM / kalA aura saundarya hara mandira meM vibhinna prakAra kI kalA najara AtI hai / haThIsiMha jinAlaya kI nirmANa kalA bejor3a hai / mandira meM utkIrNa zilpa kalA kA jitanA varNana kareM kama hai / yahA~ kI kalA kA nirIkSaNa karate hI AbU delavAr3A kA smaraNa ho AtA ALA zrI jagavallabha pArzvanAtha bhagavAna-karNAvatI (ahamadAbAda) __pharagyUsana, jemsa semyUlasana, AnandakumAra svAmI va ratnamaNi rAva Adi ne yahA~ ke zilpakalA kI mukta-kaMTha se prazaMsA kI haiM / jhaverIvAr3a ke vAghaNapola meM zrI ajitanAtha bhagavAna ke mandira meM paMca-dhAtu se nirmita kAyotsarga mudrA meM zrI atijanAtha bhagavAna kI pratimA ati darzanIya hai, jisapara saM. 1112 kA lekha utkIrNa hai| yahA~ lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyA mandira hai, jisameM hajAroM grantha, prAcIna citra, zilpa, mUrtiyoM Adi purAtatva va kalA kI sAmagrI kA amUlya va vipula saMgraha hai / itanA bar3A mahatvapUrNa saMgraha anyatra nahIM hai| yaha bhI yAtriyoM ke lie darzanIya sthala hai / mArgadarzana 8 mandira se ahamadAbAda sTezana kI dUrI 3 ki. mI. hai / sTezana se TeksI, basa va ATo rikzoM kI suvidhA upalabdha hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie isa mandira ke nikaTa hI sarvasuvidhAyukta dharmazAlA, blAka va hAla hai, jahA~ para bhojanazAlA va nAste kI bhI suvidhA upalabdha hai alaga upAzrayoM kI bhI suvidhA hai / isake atirikta zahara meM nimna dharmazAlAe~ hai, jahA~ para bhojanazAlA ke atirikta sArI suvidhAe~ upalabdha hai| 1. zeTha dalapatabhAI bhagubhAI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina dharmazAlA, patA : ratanapola, maracipola, ahamadAbAda / 2. bAIicchA, dharmapatnI rAyacandra jaicandra zvetAmbara jaina dharmazAlA, patA : ratanapola, maracipola, ahamadAbAda / 3. bAIjamunA, zAha bAlacandra behacaradAsa kI putrI, jaina dharmazAlA, patA : ratanapola, golavAr3a, ahamadAbAda / peDhI zrI dharmanAtha bhagavAna jaina mandira, zeTha haThIsiMha kezarIsiMha TrasTa, dillI daravAjA ke bAhara posTa : ahamadAbAda - 380 004. (gujarAta), phona : 079-2180774 va 21 20455. 641 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAtara tIrtha tIrthAdhirAja sAcAdeva sumatinAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 76 seM. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala mAtara gA~va ke mukhya mArga para / prAcInatA yaha sAcAdeva sumatinAtha prabhu kI prAcIna camatkArI pratimA kher3A jile ke mahuvA gA~va ke pAsa sthita suMhuMja gA~va meM bhUgarbha se nikalI thI, jisapara vikrama saMvata 1523 vaizAkha kRSNa 7 ravivAra ke dina zrIlakSmIsAgarasUrijI ke hAthoM pratiSThita hone kA lekha aMkita hai / isa camatkArika pratimA ko mAtara lAyA gayA va yahA~ bhavya mandira banavAkara vikrama saMvat 1854 jyeSTha zuklA 3 guruvAra ke dina punaH pratiSThita kiyA gayA / tatpazcAt kucha jIrNoddhAra hue / viziSTatA pratimAjI ati hI camatkArI hai / jaba yaha pratimA ratha para hajAroM nara-nAriyoM ke sAtha suMhuMja gA~va se mAtara lAyI jA rahI thI, taba kher3A ke pAsa vAntaka va seDI nadi ke saMgama sthAna para bhArI varSA ke kAraNa bAr3ha AyI huI thI / upasthita sAre bhaktagaNoM ne vahIM rukakara jAne kA socA parantu gAr3IvAhaka ko pAnI ke badale reta hI dikhAyI de rahI thI jisase gAr3I va sAre bhaktagaNa nirvighna nadI pAra ho gaye / usa samaya sAre nara-nAriyoM ne jayadhvani karake 'sAcA deva hai' kahA / usI dina se sAcAdeva sumatinAtha kahalAye / mAtara gA~va meM pratiSThA hone ke bAda bhI anekoM camatkAra hote A rahe haiM, jaise-rAtri meM mandira meM nATyAraMbha hone kI AvAja AnA, zatrujaya mahAtIrtha meM aMjanazalAkA ke avasara para roga phailane kA saMketa milanA, goThI dvArA adhiSThAyaka deva ke kahe anusAra na karane para use mAra mahasUsa honA, pratimAoM kA daivika zakti se palaTa jAnA, pratimAoM para chITe laganA Adi anekoM vRttAnta prakhyAta haiM / anya mandira vartamAna meM isake atirikta yahA~ para koI mandira nahIM hai / isI mandira meM zrI supArzvanAtha bhagavAna kI bhavya, prAcIna va ati camatkArika pratimA hai jo kher3A gA~va ke kheta meM se prApta huI thii| kalA aura saundarya camatkArI prabhu pratimA kI va mandira kI kalA darzanIya hai / zrI sumatinAtha jinAlaya-mAtara 642 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcAdeva zrI sumatinAtha bhagavAna-mAtara mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana nar3IyAda lagabhaga 16 ki. mI. dUra hai va najadIka kA bar3A gA~va kher3A 5 ki. mI. dUra hai / ina jagahoM se basa va TeksiyoM kI suvidhAe~ hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / ahamadAbAda se yaha sthala lagabhaga 45 ki. mI. va baDodA se 64 ki. mI. dUra hai / savidhAe~ Thaharane ke lie sAmane hI sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai| mandira ke pAsa upAzraya bhI hai / per3hI zrI sAcAdeva kArakhAnA per3hI, posTa : mAtara -387 530. jilA : kher3A (guja.), phona : 02694-85530. 643 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIr3adA ne zrI sthaMbhana pArzvanAtha bhagavAna ke mandira kA nirmANa karavAyA thA / vikrama saMvat 1360 ke AsapAsa zrI saMgha dvArA punaH bhavya mandira banavAkara utsAhapUrvaka pratimAjI pratiSThita karavAne kA ullekha hai| kAlAntara meM samaya samaya para anekoM jIrNoddhAra hue| antima jIrNoddhAra vikrama saMvat 1984 meM huA va tIrthoddhAraka zAsana samrATa AcArya zrI nemisUrIzvarajI ke haste pratiSThA saMpanna huI / viziSTatA kahA jAtA hai ki isI pratimAjI ke nhavaNa jala se zrI abhayadevasUrijI kA deha niroga huA thA / kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArya ne vikrama saM. 1150 meM yahIM para dIkSA grahaNa kara zikSA prArambha kI thI / kahA jAtA hai ki usa samaya yahA~ anekoM karor3apati zrAvakoM ke ghara the jinhoMne saikar3oM mandiroM kA nirmANa karavAyA thA / rAjA zrI kumArapAla ke maMtrI zrI udayana bhI yahIM ke the, jinhoMne udayavasahI nAmaka mandira kA nirmANa karavAyA thA / vikrama saM. 1277 zrI sthaMbhana pArzvanAtha mandira-khaMbhAta meM yahA~ ke daNDanAyaka zrI vastupAla ne tAr3apatrI para anekoM grantha likhavAye / yahA~ para jagadguru zrI hIravijayasUrijI ,zrI somasundarasarijI, zrI vijayasenasarijI Adi AcAryoM ne anekoM jina mandiroM kI pratiSThApanA karavAyI tathA aneka mahatvapUrNa granthoM kI racanAe~ kiiN| tIrthAdhirAja zrI sthambhanapArzvanAtha bhagavAna, yahA~ sonI tejapAla, saMghavI udayakaraNa, zrI gAMdhIkuMvarajI nIla varNa, padmAsanastha, 23 seM. mI. (zve. mndir)| __ zreSThI rAmajI Adi zrAvakoM ne bhI aneka mandira tIrtha sthala khambhAta ke khAravAr3A muhalle meM / bnvaaye| yahA~ ke dAnavIra seTha vAjIyA, rAjIyA, zrIrAma aura parvata Adi zreSThiyoM ne duSkAla meM anekoM dAnazAlAe~ prAcInatA isakA prAcIna nAma traMbAvatI nagarI va bhojanazAlAe~ khulavAI thIM / thA / jaina zAstrAnusAra isa prabhAvika prabhu pratimA kA itihAsa bahuta purAnA hai / bIsaveM tIrthaMkara ke kAla se ____ kavivara zrI riSabadAsajI kI bhI yahI janmabhUmi hai lekara aMtima tIrthaMkara ke kAla taka yahA~ anekoM jinhoMne anekoM rAsa granthoM kI racanA yahIM kI thI / camatkArika ghaTanAe~ ghaTI haiM / tatpazcAt varSoM taka ye sAre tathya isa tIrtha kI prAcInatA aura mahattA ko pratimA lupta rahI / siddha karate haiM / prativarSa phAlguna zuklA tRtIyA ko vikrama saM. 1111 meM navAMgI TIkAkAra zrI abhayadeva vArSikotsava manAyA jAtA hai / sUrijI ne daivika cetanA pAkara ser3I nadI ke taTa para anya mandira vartamAna meM yahA~ para isake bhakti bhAva pUrvaka jayatihaaNa stotra kI racanA kI, atirikta 16 aura mandira hai / aura zrI hemacandrAcArya jisase adhiSThAyaka deva prasanna hue va yaha alaukika smRti mandira bhI hai / camatkArI pratimA vahIM para bhUgarbha se anekoM bhaktagaNoM kalA aura saundarya 88 yahA~ ke zrI cintAmaNi ke sammukha punaH prakaTa huI / vartamAna mandira meM sthita pArzvanAtha bhagavAna ke mandira meM bhUgarbha se prApta prAcIna eka zilA para utkIrNa lekha ke anusAra vikrama saM. kalAtmaka pratimAe~ tathA avazeSa vidyamAna haiM / aisI 1165 meM mor3havaMzIya belA zreSThI kI dharmapatnI bAI kalAtmaka prAcIna pratimAe~ anyatra durlabha hai / 644 zrI khaMbhAta tIrtha Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Foo zrI sthaMbhana pArzvanAtha bhagavAna khaMbhAta mArga darzana mandira se lagabhaga 1 ki. mI. dUrI para khaMbhAta relve sTezana haiM, mandira taka pakkI sar3aka hai| bar3odA se khaMbhAta 80 ki. mI. ahamadAbAda se 90 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie mandira se kucha hI dUra nimna dharmazAlAe~ hai, jahA~ pAnI, bijalI, vastra va bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai / 1. zrI jaina dharmazAlA va bhojanazAlA, daMtAravAr3A khaMbhAta phona : 02698-20477. AGE 10 2. zrI baMzIlAla ambAlAla jaina yAtrika bhavana, mAneka cauka, khaMbhAta, phona : 02698-20117. per3hI zrI sthamabhana pArzvanAtha jaina mandira TrasTa, khAravADA, posTa: khaMbhAta 388 620. jilA : Ananda, prAnta gujarAta, phona : 02698-21816, 20221 va 25616. 645 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PAVAGADH Superst zrI pArzvanAtha bhagavAna (di.) - pAvAgar3ha zrI pAvAgar3ha tIrtha tIrthAdhirAja @ 1. zrI pArzvanAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha (di. mandira pahAr3a para ) / 2. zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa (zve. mandira, talahaTI meM ) / kI tIrtha sthala cAMpAnera gA~va ke nikaTa samudra sataha se 945 mITara U~ce eka parvata para / prAcInatA yaha tIrtha kSetra bIsaveM tIrthaMkara zrI munisuvratasvAmI bhagavAna ke samaya kA athavA ayodhyApati zrI rAmacandrajI ke samaya kA mAnA jAtA hai| I. san 140 meM grIsa deza kA mahAna bhUgolavettA zrI TolemI ne apane bhArata pravAsa zodha meM ise ati prAcIna aura pavitra jaina tIrthadhAma batAyA hai / kahA jAtA hai samrATa azoka ke vaMzadhara rAjA gaMgAsiMha ne I. san 800 meM yahA~ kA kilA sudharAyA taba yahA~ ke mandiroM kA jIrNoddhAra karavAyA thA / saM. 1540 meM muslima sulatAna mohammada begar3A ne yahA~ para AkramaNa karake yahA~ ke mandiroM ko bhArI kSati pahu~cAyI saM. 1931 meM yahA~ kA punaH uddhAra huaa| 646 saM. 1937 mAgha zuklA 13 ke dina digambara bhaTTAraka zrI kanakakIrtijI mahArAja ke haste isa di. mandira kI pratiSThA sampanna huI / zvetAmbara ullekhAnusAra bhI yaha tIrtha itanA hI prAcIna hai / terahavIM zatAbdI meM maMtrI zrI tejapAla dvArA yahA~ sarvahatobhadra nAma kA mandira banavAne kA ullekha hai / vi. saM. 1638 meM zrI jayavanta seTha dvArA yahA~ mandira banavAkara AcArya zrI vijayasenasUrijI ke suhaste pratiSThA karavAne kA ullekha hai| vi.saM. 1746 meM gaNI zIlavijayajI mahArAja ne yahA~ zrI neminAtha bhagavAna ke mandira kA ullekha kiyA hai| unnIsavIM zatAbdI meM bhI zrI dIpavijayajI mahArAja dvArA racita "zrI jIrAvalI pArzvanAtha stavana" meM yahA~ ke mandiroM kA varNana hai / zvetAmbara mAnyatAnusAra yaha tIrtha zatruMjaya sama mAnA jAtA thA / pahAr3a para bikhare khaNDahara prAcInatA kI yAda dilAte haiM / hamAre tIrtha-darzana pUrva prakAzana ke samaya yahA~ koI bhI pUjita zvetAmbara jaina mandira nahIM thA prazannatA hai ki Aja yahA~ kI talahaTI meM zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAna kA bhavya zve. mandira bhI hai jisakA nirmANa kucha varSoM pUrva paMjAba kezarI zrImad vijayaballabhasurijI ke paTTadhara pa.pU. AcArya bhagavaMta zrI indradivna sUrIzvarajI dvArA isa prAcIna tIrtha ke punaH uddhAra hetu prApta divya preraNA va unake evaM AcArya bhagavaMta zrI jagatcandrasUrIzvarajI ke prayAsa se huvA thA / pahAr3a para bhI mandira nirmANa kA kArya zIghra hI prAraMbha karane ke prayAsa meM hai / isa digambara mandira meM prativarSa mAgha zuklA 13 ko dhvajA car3hatI hai va melA lagatA hai / viziSTatA ayodhyApati zrI rAmacandrajI ke putra zrI lava kuza tathA lATa narendra evaM anekoM munigaNa yahA~ ghora tapazcaryA karake mokSa sidhAre haiM, aisA nirvANa kANDa meM ullekha hai| isalie yaha siddhakSetra mAnA jAtA hai / pUrvakAla meM jaina dharma ke anuyAyI hajAroM kSatriya va anya parivAroM ko mArga darzana va Avazyaka sahayoga dene kA kArya AcArya bhagavaMtoM kI preraNA va nirdezana meM yahA~ kI zvetAmbara per3hI dvArA nirantara cala rahA hai| isase kaI parivAra lAbhAnvita huve hai| unameM kaIyoM ne to dikSA bhI grahaNa kI hai, kaI adhyApaka bane haiM to kaI pujArI Adi / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMkzana se zivarAjapura rela mArga meM pAvAgar3ha sTezana hai| bar3audA se pAvagar3ha sTezana 42 ki. mI. dUra hai / jahA~ se basa va TeksI kI suvidhAe~ hai / talahaTI ko hI pAvAgar3ha sTezana va cAmpAnera gA~va kahate hai / talahaTI ke mandiroM taka basa va kAra jA sakatI hai / jahA~ se pahAr3a kI car3hAI lagabhaga 5 ki. mI. paidala hI car3hanI yahA~ kA yaha kArya atIva sarAhamIya va anukaraNIya hai / zve. mandira meM pratiSThita zrI maNIbhadravIra kI pratimA atyanta pratyakSa va camatkArika hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta pahAr3a para sAta aura digambara mandira hai / talahaTI ke cAMpAnera gA~va meM 2 digambara mandira hai / kalA aura saundarya yahA~ kaI prAcIna mandiroM ke khaNDahara par3e haiM jinameM anekoM kalAtmaka avazeSa pAye jAte haiM, jinakI kalAkRti AkarSaka hai / prAkRtika saundarya yahA~ dekhate hI banatA hai / mArga darzana tIrtha sthala ke najadIka kA sTezana pAvAgar3ha hai / bar3audA-ratalAbha rela mArga meM cAMpAnera roDa suvidhAe~ talahaTI meM Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta digambara va zvetAmbara dharmazAlAe~ hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai / per3hI 1. zrI digambara jaina siddha kSetra koThI, pAvAgar3ha, pahAr3a para digambara mandira dRzya-pAvAgar3ha Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posTa : pAvAgar3ha-389360. jilA : paMcamahala, prAnta : gujarAta phona : 02676-45624. 2. zrI paramAra kSatriya jaina sevA samAja, zrI zvetAmbara jaina mandira, posTa : pAvAgar3ha - 389 360. (gujarAta), phona : 02676-45606. zrI pArzvanAtha bhagavAna (zve.)-taleTI pAvAgar3ha zrI pArzvanAtha jinAlaya (zve.)-taleTI pAvAgar3ha 648 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kAvI tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna evaM dharmanAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha (zve. mndir)| tIrtha sthala kAvI gA~va ke pAsa samudra taTa pr| prAcInatA isakA prAcIna nAma kaMkAvatI thA / zrI AdIzvara bhagavAna ke isa mandira kA jIrNoddhAra vikrama saMvat 1645 meM bar3anagara nivAsI zrI lAr3Ika gAMdhI ke putra zrI baTuka va gaMgAdhara gAMdhI ne karavAkara zrI vijayasenasUrijI ke hAthoM pratiSThApanA karavAyI tathA mandira kA nAma zrI sarvajIta prAsAda rakhA / yahA~ taka ullekha milatA hai / lekina isase pUrva kA ullekha nahIM hai / zrI dharmanAtha bhagavAna kA mandira vikrama saMvat 1655 meM lADIka gAMdhI ke vaMzaja zrI kuMvarajI gAMdhI kI dharma patnI zrImatI vIrA bAI ne nirmita karavAkara zrI vijayasenasUrijI ke hAthoM pratiSThA krvaayii| mandira kA nAma zrI ratnaprasAda tilaka rakhA, aisA ullekha zrI AdIzvara bhagavAna mandira-kAvI zrI dharmanAtha bhagavAna mandira-kAvI 649 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 mAvAmAM paM(Atithya 104 KAVI THEHED " zrI AdIzvara bhagavAna-kAvI milatA hai / kAlAntara meM samaya-samaya para ina mandiroM ke Avazyaka jIrNoddhAra hue / viziSTatA ye mandira sAsa bahU ke banavAye kahe jAte haiM / kiMvadanti hai ki zrImatI hIrA bAI va unakI putra vadhu vIrA bAI prabhu darzana hetu sarvajIta prAsAda mandira gayIM / taba mandira kA praveza dvAra choTA hone ke kAraNa bahU ke sira meM lagane para sAsa jI se kahA ki Apane mandira to vizAla banavAyA lekina praveza dvAra bahuta choTA banavAyA / isa para sAsa jI ne tAnA mArakara kahA ki tuma pIhara se dhana lAkara U~ce daravAje vAlA banAoM / isI bAta para bahU ne mandira banavAne kI pratijJA kI / sAtha hI mandira nirmANa kA kArya zIghrAtizIdhra prArambha kara pA~ca varSa kI avadhi meM hI pUrA karavAkara pratiSThA karavAyI / prativarSa mAgha kRSNa 7 ko vArSikotsava va kArtika parNimA evaM caitrI pUrNimA ko mele hote haiM / anya mandira ina mandiroM ke atirikta yahA~ vartamAna meM koI anya mandira nahIM hai / kalA aura saundarya 8 ratna prAsAda mandira ke 650 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TEELIMILLLLLLLLLudhi zrI dharmanAtha bhagavAna-kAvI zikharoM kI kalA va bAharI bhavya dRzya bahuta hI AkarSaka hai / samudra ke usa pAra sthita khambhAta kA dRzya yahA~ se sundara lagatA hai / mArga darzana tIrtha sthala se lagabhaga 3/4 ki. mI. kI dUrI para kAvI relve sTezana hai / baDaudA se 96 ki. mI. bhaDauca se 80 ki. mI. jaMbhusara hokara yahA~ AnA par3atA hai / kAvI isa relve mArga kA aMtIma sTezana hai| sar3aka mArga dvArA bhI bar3audA va bhaDauca se jaMbhusara hokara AnA par3atA hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazAlA kI suvidhA bhI hai / per3hI 8 zrI rikhabadevajI mahArAja jaina derAsara, posTa : kAvI - 392 170. jilA : bhaDauca (guja.), phona : 02644-30229. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI gandhAra tIrtha tIrthAdhirAja zrI pArzvanAtha bhagavAna, zveta / varNa, padmAsanastha 70 iMca (zve. mndir)| tIrtha sthala samudra ke kinAre, gaMdhAra gA~va ke nikaTa / prAcInatA yaha eka prAcIna bandaragAha thA / isa gA~va ne aba taka na jAne kitane utthAna patana dekhe hai / kisI samaya yahA~ anekoM jaina mandira the / sthApita pratimA para aMkita eka lekha ke anusAra vikrama saMvat 1664 mAgha zuklA 10 ke dina zrI vijaya sena sUrijI ke hAthoM pratimA kI pratiSThA huI thii| pratimAjI para vilepana kiyA huA hai / viziSTatA vikrama kI 17vIM zatAbdI meM jagataguru hIravijayasUrIzvarajI apane vizAla samudAya ke sAtha yahA~ cAturmAsa meM virAjamAna the / usa samaya bAdazAha akabara ne unheM phatehapura sikarI Ane ke lie nimaMtraNa yahIM para bhejA thA / jagatguru ne vahA~ dharma kI prabhAvanA va anekoM dhArmika kArya sampanna ho sakane kI sambhAvanA ko dekhate hue zrI saMgha kI salAha aura anumati se AmaMtraNa svIkAra kara liyA thA / yaha sthAna bharuca paMcatIrthI kA eka mukhya tIrtha mAnA jAtA hai / anya mandira isI parakoTe meM zrI mahAvIra bhagavAna kA eka mandira hai jisameM sthApita prabhu mahAvIra kI pratimA para vikrama saMvat 1664 kA lekha utkIrNa haiM / isa gA~va se 19 ki. mI. (12 mIla) kI dUrI para sthita daheja gA~va meM yahA~ se le jAI gayI aneka pratimAe~ haiM jinameM jagatguru hIravijayasUrIzvarajI kI bhI (30.5 seM mI.) eka phuTa UMcI prAcInatama pratimA hai jisapara utkIrNa lekha se jJAta hotA hai ki isa pratimA ko bhI vikrama saMvat 1664 mAgha zuklA 10 ke dina pratiSThita kiyA thA / kalA aura saundarya samudra ke kinAre choTe se gA~va ke pAsa jaMgala meM sthita yahA~ kA dRzya bahuta hI TODA mandiroM kA bAhya dRzya-gaMdhAra 652 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GANDA 927 1011 zrI pArzvanAtha bhagavAna-gaMdhAra suvidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ bartana,pAnI ,bijalI , or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA sundara aura manabhAvana lagatA hai / pratimA bhI apane Apa meM sundara aura prabhAvazAlI haiM / mArga darzana tIrtha sthala se najadIka kA relve sTezana paravAjana, bharUca-kAvI rela mArga meM 13 ki. mI. kI dUrI para hai / yaha sthala lagabhaga bharUca se 45 ki. mI. va kAvI tIrtha se 65 ki. mI. dUra hai / sabhI jagahoM se basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / per3hI 8 zrI gandhAra jaina derAsara TrasTa, posTa : gandhAra - 392 140. tAlukA : vAgarA, jilA : bharUca, prAnta : gujarAta, phona : 02641-32345. 653 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakhA gayA / tatpazcAt rAjA samprati, zrI siddhasena zrI bharuca tIrtha divAkara ke upadeza se rAjA vikramAditya, AMdhra pradeza ke rAjA sAtavAhana (jisake dhavaja daMDa kI pratiSThA AcArya tIrthAdhirAja zrI munisuvrata svAmI bhagavAna, zrI pAdaliptasUrijI dvArA huI) / rAjA kumArapAla ke zyAma varNa, padmAsanastha (zve. mndir)| maMtrI udayana ke putra ambar3a (jisakI pratiSThA AcArya zrI tIrtha sthala samudra aura narmadA nadI ke taTa pr| hemacandrAcArya dvArA huI va rAjA kumArapAla ne AratI sthita bharuca gA~va ke zrImAlI pola meM / utArI) Adi ne usa mandira ke jIrNoddhAra karavAe~ / prAcInatA bhRgukakSa, bhRgukula, bhrAgapura, bharuacca bAda meM kAlakrama se kahA jAtA hai ki zAsakoM ne kaI Adi bharuca ke prAcIna ke nAma haiM / lATa deza kA yaha hindU va jaina mandira masjidoM meM parivartita kiye jinameM eka pramukha zahara thA / azvamedha yajJa ke liye taiyAra yaha mandira bhI eka thA / purAtatva vettAoM kA mata hai kiye gaye azva ko bhagavAna munisuvrata svAmI ne yahIM ki kalA aura AkRtiyoM ko dekhane para aisA kahA jA pratibodha diyA thA jo mRtyu ko prApta kara deva huA / sakatA hai ki vartamAna jAmA masjida hI vaha prAcIna usane apane pichale janma ke upakAraka prabhu ke mandira / mandira honA cAhie / anumAna lagAyA jAtA hai ki kA nirmANa karAyA / usI mandira ko azvAvabodha kahate ukta parivartana samaya meM prabhu pratimA kahIM surakSita rakhI the / siMhala dvIpa ke siMhala rAjA kI putrI sudarzanA ko gayI hogI jise kAlAntara meM isa nae mandira kA apane pichale bhava meM hue cIla kA vRttAMta jAti smaraNa / nirmANa karavAkara usI prAcIna pratimA ko pratiSThita jJAna se jJAta hone para usane usa mandira kA jIrNoddhAra kiyA gayA hogA / vi. saM. 2039 meM yahA~ kA punaH karavAyA, taba isa mandira kA nAma zakunikA vihAra jIrNoddhAra pa. pUjya AcArya bhagavaMta zrI vikramasarIzvarajI zrI munisuvratasvAmI bhagavAna mandira-bharuca 654 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI munisuvratasvAmI bhagavAna-bharuca Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA0%AP zrImAnIyA vijayasenasUri Adi / unhoMne yahA~ rahakara anekoM granthoM kI racanAe~ kI, mandiroM kI pratiSThAe~ karavAyIM va dharma utthAna va jana kalyANa ke anekoM mahatvapUrNa kArya kiye jo atyanta prazaMsanIya hai / anya mandira isa mandira ke atirikta yahA~ aura mandira nahIM haiM / isI mandira ke bhUmigRha meM bhaktAmara mandira hai / __ kalA aura saundarya zrI munisuvratasvAmI bhagavAna ke samaya kI devanirmita yaha pratimA atIva prabhAvazAlI hai / mandira ke bhUmIgRha meM navanirmita bhaktAmara mandira meM zrI AdinAtha prabhu kI pratimA atIva saumya hai / prAcIna nagara hone ke kAraNa yahA~ sthAna-sthAna para prAcIna kalAkRtiyoM ke darzana hote haiM / mArga darzana yaha sthAna bambaI-ahamadAbAda relve va ror3a mArga para sthita hai / mandira se bharupa sTezana va basa sTeNDa 172 ki. mI. kI dUrI para sthita hai, jahA~ se ATo, TeksI Adi ke sAdhana hai / yahA~ se lagabhaga bar3audA 70 ki. mI. jhagar3IyA tIrtha 33 ki. mI. va gandhAra tIrtha 45 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ 8 mandira ke nikaTa hI sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai| per3hI 8 zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara per3hI, zrImAlI pola, posTa : bharupa - 392 001. jilA : bharUca, (guja.) phona : 02642-62586 pir3hI), 02642-21750 (dharmazAlA) / zrI AdinAtha bhagavAna bhaktAmara mandira-bharuca ma. sA. kI pAvana nizrA meM prAraMbha huvA jo sampUrNa hokara punaH pratiSThA vi. saM. 2045 meM unake gurubhAI AcArya navInasUrIzvarajI va unake ziSyaratna pa. pU AcArya bhagavaMta zrI rAjayazasUrIzvarajI kI pAvana nizrA meM harSollAsa pUrvaka susampanna huI / pratimA vahI prAcIna mUlanAyaka rupa meM virAjamAna hai / viziSTatA bhagavAna munisuvratasvAmI ne azva ko yahIM para pratibodha diyA thA / gaNaghara gautamasvAmIjI ne aSTApada tIrtha para racita jagacintAmaNi stotra meM bharupa meM virAjita bhagavAna munisuvrata svAmI kI bhI stavanA kI hai / anekoM prakANDa AcAryoM ke yahA~ padArpaNa hue, jaise zAsana samrATa AcArya vajrabhUti, bapuTTAcArya, kAlakAcArya, mallavAdIsUri, pAdaliptasUri, 656 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jhagar3iyA tIrtha tIrthAdhirAja OM zrI AdinAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha / lagabhaga 104 seM. mI. / tIrtha sthala jhagar3iyA gA~va ke madhya / prAcInatA pratimAoM para aMkita lekha isa tIrtha kI prAcInatA ke pramANa haiM / vikrama saMvat 1921 meM isa gA~va ke nikaTa ke khetoM meM se kucha prAcIna pratimAe~ nikalI thIM / jinameM zrI cakrezvarI devI kI pratimA para aMkita lekha ke anusAra ye pratimAe~ vikrama saM. 1200 mAgha zuklA 10 ke dina maMtrI pRthvIpAla dvArA pratiSThita huI thI / tatkAlIna nareza zrI gaMbhIrasiMhajI ne mandira banavAkara vi. saM. 1928 mAgha kRSNa 5 ke dina ina pratimAoM ko dubArA pratiSThita krvaayaa| tatpazcAt vIra nirvANa saM. 2428 vikrama saMvat 1959 meM yahA~ ke zrI saMgha ne rANA gaMbhIra siMhajI ke putra rANA chatra siMhajI se mandira kA kAryabhAra saMbhAlakara punaH jIrNoddhAra krvaayaa| viziSTatA bhUgarbha se prApta yahA~ kI prAcIna pratimAoM ko pAne ke lie bar3audA aura bhaDauca nagaroM ke jaina zrAvaka rANA ke pAsa gaye / taba rANA ne kahA ki vartamAna meM mere nagara meM eka bhI jaina zrAvaka kA ghara nahIM hai aura na koI mandira hai / phira bhI ina pratimAoM ko Apa logoM ke supurda karanA mere athavA rAjya ke lie kalaMka kI bAta hogI / maiM svayaM yahA~ mandira kA kalAtmaka dRzya-jhagar3iyA 657 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mandira banavAUMgA, aura Apa logoM se Agraha hai ki yahA~ Akara baseM / Apa logoM ko vyApAra Adi kI sArI suvidhAe~ dI jAyeMgI / isa prakAra rANA ne mandira kA nirmANa karavAkara 30 varSa taka saMbhAlA aura bAda meM zrI saMgha ko supurda kiyA / isa prakAra ke vRttAnta sunane ko kama milate haiM / prativarSa vaizAkha zuklA 4 ko dhvajA car3hAI jAtI hai va kArtika pUrNImA evaM caitrI pUrNImA ko mele kA Ayojana hotA hai / anya mandira 8 vartamAna meM isake atirikta yahA~ eka aura mandira haiM / kalA aura saundarya isa mandira ke zikhara va bAhara ke toraNa dvAra kI kalA darzanIya hai / mArga darzana mandira se 3/4 ki. mI. dUra para jhagar3iyA relve sTezana aMkalezvara-rAjapipalI rela mArga meM hai / mandira taka pakkI sar3aka hai| yahA~ se lagabhaga bharuca 33 ki. mI. va surata 90 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ mandira ke nikaTa hI dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ hai / peDhI zrI jaina rikhabadevajI mahArAja kI per3hI, posTa : jhagar3iyA - 393 110. jilA : bharUca, prAnta : gujarAta, phona : 02645-20883. zruta devI mAtA zrI sarasvatI-jhagar3iyA KHAMBHAT. AMBHATS Undel Kathana VADODA Shakerpoi? Dhuwaran Garasad Porto Mand Siloam Saroda Katanya Gadased Kayavai Vadu PAAAARTH SETTE Makarpuralo VAD a Degam 64 Gajerao Masar Road JAMBUSAP MAMUT KARJAN Zasio Miyagam Sa AMOD Charanda Sarbhamo Kerwada Palej Fankan. Nareshwar 65 VAGRA MOD) PA SamniMot Karol Pahe Bhadkodara Devia Malsar ERS ETTPLI BHATI Bhalado Gandha Trelsa Chavaj Kabirvad BHARUCH / Shukletarth 42 V BHARUN 19 1671 BR Dahej 66 - ANKLESHWARZ ZAGADA h acoli 658 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna-jhagar3iyA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI darbhAvatI tIrtha tIrthAdhirAja zrI loDhaNa pArzvanAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, lagabhaga 1.2 mITara ( zve. mandira ) / tIrtha sthala prAcInatA DaboI nagara ke eka muhalle meM / prabhu pratimA kI kalAkRti va upalabdha itihAsa Adi se pratIta hotA hai ki yaha tIrtha ati hI prAcIna hai / kahA jAtA hai ki yaha vahI pratimA hai jo ki rAjA vIra dhavala ke maMtrI zrI tejapAla ne yahA~ ke eka vizAla durga kA jIrNoddhAra karAte vakta eka bhavya jinAlaya kA bhI nirmANa kara usameM pratiSThita kiyA thA / yaha bhI kahA jAtA hai ki yaha pratimA dIrgha samaya taka jalagarbha meM rahI jo akasmAt rAjA sAgaradatta sArthavAha ke samaya jalagarbha se punaH prakaTa huI / isakA camatkAra aura prabhAva dekhakara rAjA sAgaradatta ne bhavya jinAlaya kA nirmANa karAkara isa camatkArika pratimA 660 zrI zAmalA pArzvanAtha bhagavAna-darbhAvatI zrI loDhaNa pArzvaprabhu mandira darbhAvatI ko punaH pratiSThita kraayaa| isa tIrtha kA antima jIrNoddhAra vikrama saMvat 1990 meM huA / viziSTatA prabhu prArzva kI bAlU kI banI yaha bhavya pratimA dIrgha samaya taka jalagarbha meM rahane para bhI, bAlU kA eka kaNa bhI pratimA se alaga nahIM huA va jalagarbha se prakaTa hone para lor3he jaisI pratIta hone lagI / jisase bhakta gaNa prabhu ko lor3haNa pArzvanAtha kahane lge| kahA jAtA hai ki kisI samaya yaha eka vizAla jaina nagarI thI / maMtrI zrI paithaDazAha dvArA vikrama saMvat 1320 meM yahA~ zrI candraprabha bhagavAna kA eka bhavya mandira banavAne kA ullekha milatA hai / 'syAdvAda ratnAkara' suprasiddha jaina nyAya graMtha ke racayitA zrI vAdIdevasUrijI ke guru zrI municandrasUrIzvarajI kI yaha janma bhUmi hai / tArkika ziromaNi upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja kA svargavAsa vikrama saMvat 1743 meM yahIM huA / anya mandira isake nikaTa hI eka prAcIna zAmalA pArzvanAtha bhagavAna kA mandira hai va usake atirikta 3 aura mandira haiM / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ witlLULIYANIMAL Bus : pialabananA. mA manobhAle karAvI 24 zrI loDhaNa pArzvanAtha bhagavAna-darbhAvatI kalA aura saundarya prabhu pratimA kI kalA dharmazAlA hai, jahA~ bhojanazAlA kI bhI suvidhA haiM / atyanta adbhuta va nirAle DhaMga kI hai / peDhI zeTha devacanda dharmacanda nI per3hI, mArga darzana tIrtha sthala se nikaTa kA relve zrImAlI vAgA, zAmalAjI nI zerI, sTezana DaboI mandira se lagabhaga 2 ki. mI. va basa posTa : DaboI - 391 110. jilA : bar3audA (guja.), sTeNDa se 12 ki. mI. dUra hai / ina jagahoM se TeksI, phona : 02663-52150 va 52218 pI.pI. ATo kI suvidhAe~ hai / bar3audA se DaboI lagabhaga 33 ki. mI. dUra hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta 661 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kI gayI hai jinameM kucha bhAgyazAliyoM ne apanI zikSA pUrNa kara dIkSA bhI aMgIkAra kI hai / vartamAna kAla meM isa prakAra ke dharmapracAra kArya atyanta sarAhanIya haiM / prativarSa vaizAkha zuklA 7 ko dhvajA car3hAI jAtI hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta anya koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya yahA~ kA nava nirmita mandira bahuta hI kalAtmaka aura sundara hai / prabhu pratimA bhavya, zAnta aura camatkArika hai / mArga darzana 8 tIrtha sthala se boDelI relve sTezana sirpha lagabhaga 100 mITara kI dUrI para hai / jahA~ se TeksI, ATo Adi kI suvidhAe~ upalabdha hai / yaha sthAna khaNDavA-bar3audA mArga para sthita hai / Akhira taka pakkI sar3aka he / yahA~ se lagabhaga DaboI 40 ki. mI. bar3audA 62 ki. mI. va lakSamaNI tIrtha 92 ki. mI dUrI para hai / e~ yahA~ para Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai / peDhI zrI paramAra kSatriya jaina dharma pracAraka sabhA posTa : bor3elI - 391 135. jilA : baDaudA, prAnta : gujarAta, phona : 02665-22067. mandira kA manamohaka dRzya-bor3elI y cant zrI bor3elI tIrtha Sarsa ANG tIrthAdhirAja zrI mahAvIra bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, 104 seM. mI. (41 iMca) (zve. mndir)| tIrtha sthala bor3elI nagara ke madhyastha / prAcInatA isa mandira kI pratiSThApanA vi. saM. 2011 vaizAkha zuklA 9 ke zubha dina paMjAbakezarI zrImad vijayavallabhasUrijI ke paTTadhara AcArya vijaya samudrasUrIzvarajI ke haste sampanna huI / viziSTatA yahA~ para hajAroM paramAra kSatriyoM ko punaH jaina dharma aMgIkAra karAne ke lie yahA~ kI per3hI dvArA dharma pracAra kA kArya sucAru rUpa se cala rahA hai| choTe choTe gA~voM meM mandira aura pAThazAlAoM kI sthApanA DAR Sevalias Timbat sampa 32. THASRA Yo Tuwa Dakort Tulsigan GODHRA Road Qhunadara Vejalpurd GHOGHAMBA Desar UMAETH) Delolvasda DEVGADHI BASA Hey SKALOLSA Gollain Champane Terkheda Malav SAVLI Bhadara Sgarlaya HALO Kanpur Tunday Warod beavagad Damankuwe o kadi Sankheda A s oreya Shivrajper Chhani Nimet Away JAMBUGHODA Bodelid * VADODARA PAVI PARA Thuvavi rakarpuralo VADODARA SANKHEDA Kosindra Mandala DABHOI 68 Road 39 Dhadhar Buletha NASVADI JAN 1 Bujetha Kayavarohan 169 Koyali W WAGHODIA JETPUR ad 662 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra bhagavAna-bor3elI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArolI tIrtha tIrthAdhirAja zrI neminAtha bhagavAna, padmAsanastha (zve. mndir)| tIrtha sthala pArolI gA~va ke madhya / prAcInatA prabhu pratimA kA itihAsa ati prAcIna mAnA jAtA hai / kahA jAtA hai ki mugala bAdazAha mohammada begar3A ke samaya (vi. saM. 1540 meM) yaha pratimA dhanezvara gA~va meM thI / bhaktajanoM ne AkramaNa ke bhaya se pratimAjI ko nadI meM sarakSita kiyA thA / varSoM bAda chANI gA~va ke nivAsI zrI nAthA bhAI ke kuTumvIjanoM ko svapna meM jina pratimA nadI meM rahane kA daivika saMketa milA / tadanusAra zodha karane para prabhu pratimA prakaTa huI / vejalapura va anya gA~voM ke nivAsiyoM ne pratimAjI ko apane apane gA~va le jAne kA Agraha kiyA, taya huA ki pratimAjI bailagAr3I meM virAjita kI jAya va baila gAr3I jahA~ para jAkara Thahare vahIM mandira banavAyA jAya / baila gAr3I para pratimAjI virAjamAna kI gaI va jana samUha ke sAtha ravAnA huii| gAr3I pArolI gA~va meM isI jagaha Akara rukI, jahA~ zrI saMgha dvArA bhavya mandira kA nirmANa karavAkara pratimAjI vidhipUrvaka pratiSThita karavAI gii| viziSTatA yaha ati camatkArika sthala hai / anekoM jainetara bhI darzanArtha prAyaH Ate rahate haiM / prabhu ko 'sAcAdeva zrI neminAtha' kahate hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta koI mandira nahI hai / kalA aura saundarya prakaTa prabhAvI zrI neminAtha bhagavAna kI pratimA kI kalA ati zobhanIya haiM / mArga darzana yaha tIrtha sthala vejalapura (godharA) se sirpha 16 ki. mI. dUra hai, jahA~ se basa va TeksI ys svAgatayaROppoOORAPE mandira kA bhavya dRzya-pArolI 664 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAtha bhagavAna-pArolI jilA : paMcamahala, prAnta : gujarAta, phona : 02676-34539 va 34510 pI.pI. kI suvidhA hai / yahA~ se lagabhaga godharA 30 ki. mI, bar3audA 60 ki. mI. va bor3elI 50 ki. mI. dUra hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA sahita sArI suvidhAeM upalabdha haiM / per3hI OM zrI parolI jaina tIrtha kameTI, posTa : parolI - 389 365. tAlukA : devagar3ha bAriyA, 665 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhya pradeza 668 670 672 674 676 678 681 684 686 688 690 692 694 696 698 700 1. lakSmaNI 2. tAlanapura 3. bAvanagajAjI 4. pAvAgirI 5. siddhavarakUTa 6. mANDavagar3ha 7. dhArAnagarI 8. mohanakher3A 9. bhopAvara 10. amIjharA 11. iMgalapatha 12. bibaDauda 13. semaliyA 14. parAsalI 15. dazapura 16. vahI pArzvanAtha 17. bhalavAr3A pArzvanAtha 18. kuMkuTezvara pArzvanAtha 19. avantI pArzvanAtha 20. unhela 21. alaukika pArzvanAtha 22. badanAvara 23. makSI 24. vidizA 25. sonAgira 26. thuvaunajI 27. ahArI 28. paporAjI 29. nainAgiri 30. droNagiri 31. khajurAho 32. kuNDalapura 702 704 Ringnod Tal 706 ja Piploda Jaora 708 710 712 RATLAM Sailana 714 717 Nami/13 ogarh Nagda Khachrod 720 RATLAM 722 724 726 Runija 728 730 Badnawar Barnagar Petlawad 731 734 Raipura Rajod 79 666 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jawad gaon NIMACH Manasa NIMACH an 18 Malhargarh Narayangarh Pipalia MANDSAUR 12 garh 16 Berasia Gunaga lar o 79 Halali MANDSAUR 15 Digau Kalan habra BHOPAL JHABUA Islamnagar Nanpur Kund Alirajpur Rampura Gandhi Sagar Bori Jobat Bujo Sitamau Rama M Sanchi Kukshi Rahimgarh RAISEN JHABUA Rajgarh Kanas Garot Bagh BARWANI Patio Singhana 8 Narwar Palsud 17 VIDISHA Bhanpura Bolia Suwasra Bawangaja Silawad Nawab Basq 24 10 Tanda DHAR Bandheri 23 Det RA Sardarpur 18 Y Chikalda Narmada DHAR Gandhwani Manawar 53 Dharmapuri Anjad Rajpur Julwania BARWANI MANGASER RATLAM ACHAR RAJASTHAN Mandu ASHAJAPUR DEWAS INDORE KHARGON KHANOWA RAJGARH MORENA BHOPAL MAHARASHTRA Khalghat SHIVPURI Thikri GWALIOR JAIN PILGRIM CENTRES STATE CAPITAL DISTRICT HEADQUARTERS DISTRICT BOUNDARIES BHILSA SAGAR DAMOH RAISEN HOSHANGABAD BETUL DATIA Dikthan Bagri Segaon KHARGON 59 THANGARH CHHATRAPUR Ghat Bilod Betma Gujri UTTAR PRADESH NARSINGHPUR CHHINDWARA PANNA SATNA JABALPUR ANDHRA PRADESH For Route Maps of other centres refer Page No. 710, 721, 723, 727, 729, and 733. Nagda BAL AGHAT Hatod INDORE 59 Manpur Khurda REMA MANDLA Kasrawad Maheshwar 40 Mandleshwar Dival SIDHI SHAHOOL AMEKAPUR JAGDALPUR BIHAR Mhow BILASPUR RAIGARH ORISSA Mangya INDORE Barwah Sanawad WEST NIMAR Bhikangaon Dhangaon 48 667 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lakSmaNI tIrtha tIrthAdhirAja zrI padmaprabha bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 1.2 mI. (4 phuTa) (zve. mndir)| tIrtha sthala alIrAjapura gA~va se 8.0 ki. mI. dUra jaMgala meM, mukhya mArga para / prAcInatA 8 bhUgarbha se prApta mandira va anekoM pratimAoM se yaha anumAna lagAyA jA sakatA hai ki yaha tIrtha lagabhaga 2000 varSa prAcIna hogA / vikrama kI 16 vIM zatAbdI taka yahA~ kI jAhojalAlI acchI thI, aisA zAstroM se jJAta hotA hai| 15vIM zatAbdI meM zrI jayAnandamunijI dvArA racita pravAsa gIti meM ullekha milatA hai ki vikrama saMvat 1427 meM yahA~ lagabhaga do hajAra zrAvakoM ke ghara va 101 zikharabanda mandira the| zukra sAgara (sukha sAgara) grantha ke anusAra mANDavagar3ha ke mantrI jhAMDaNa zAha dvArA nikAlA gayA zatrujaya yAtrA saMgha yahA~ darzanArtha ThaharA thA / isa tIrtha kA aMtima jIrNoddhAra vikrama saMvat 1994 meM huvA / viziSTatA isa trizikharIya bhavya jinAlaya kA sabhA maNDapa vizAla hai / mandira ke bhItarI bhAga meM naye pASANoM meM nirmita zrIpAla jIvanI ke 137 kalApUrNa, raMga-biraMge paTa darzanIya haiM / yahA~ para caitra va kArtika pUrNimA ko mele kA Ayojana hotA hai / anya mandira 8 mandira ke nikaTa hI AcArya pravara zrI rAjendrasUrIzvarajI mahArAja kA guru mandira hai| kalA aura saundarya bhUgarbha se prApta anekoM mUrtiyoM kI kalA aura sundaratA darzanIya hai / anekoM stambha apane kAla meM mAnoM kIrtistambha rahe hoM / mArga darzana 8 tIrtha sthala se nikaTa ke relve sTezana dAhoda lagabhaga 80 ki. mI. bar3audA 153 ki. mI. choTA udayapura 56 ki. mI. va indaura 225 ki. mI. dUra hai / nikaTa kA bar3A gA~va alIrAjapura hai jo khaNDavA-bar3audA mArga meM 8 ki. mI. dUra hai / jahA~ para ATo va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / mandira taka suvidhAe~ mandira ke pAsa hI Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta 2 dharmazAlAe~ hai, jahA~ para bhojanazAlA kI suvidhA bhI upalabdha haiM / per3hI zrI padmaprabha kalyANajI zvetAmbara jaina ceriTebala TrasTa, lakSamaNI tIrtha, posTa : alIrAjapura - 457 887. jilA : jhAbuA, prAnta : madhyapradeza, phona : 07394-33874 va 33545. kAmAgAsarasatIza lakSmaNatirthalA LCHDI mandira kA bAhya dRzya-lakSmaNI 668 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HALBIDITIES zrI padmaprabha bhagavAna-lakSmaNI 669 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tAlanapura tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdinAtha bhagavAna, phirojA varNa, padmAsanastha, lagabhaga (107 seM. mI.) (zve. mndir)| tIrtha sthala 8 nagara kukSI ke nikaTa / prAcInatA OM isa sthAna ke prAcIna nAma tArApura, tAraNapura tathA tuMgiyApattana Adi the / zvetAmbara mandira kI eka pratimA para vikrama saM. 612 caitra zukla 5 somavAra ko AcArya jagacandra sUrIzvarajI ke hAthoM dhana kubera zAhacandra dvArA pratimA pratiSThita karAne kA ullekha milatA hai / isa sambandha meM yaha bhI kahA jAtA hai ki vikrama saM. 1898 meM eka kisAna ko kheta meM bhUgarbha se prAcIna pratimAe~ prApta huI jinheM zvetAmbara aura digambara baMdhugaNa dvArA alaga-alaga sambandhita navanirmita mandiroM meM pratiSThita kiyA gayA / nikaTa hI nagara kukSI meM zrI pArzvanAtha bhagavAna kA zvetAmbara mandira hai jahA~ kI pratimAjI para utkIrNa lekha ke anusAra zAsana, prabhAvaka AcArya zrI bappabhaTTasUrijI ne vikrama saMvat 1022 meM gor3I pArzva prabhu kI pratimA ko pratiSThita karavAyA thA / yaha pratimA bhI yahA~ (tAlanapura) eka bAvar3I meM se vikrama saMvat 1928 meM camatkArika ghaTanAoM ke sAtha prakaTa huI thii| ina saba se yaha siddha hotA hai ki yaha kSetra ati prAcIna hai / viziSTatA yahA~ kI pratimAe~ jisa pASANa kI banI haiM vaise raMga kI majabUta pratimAe~ anyatra durlabha haiN| mANDavagar3ha ke maMtrI paithar3a zAha dvArA 13vIM sadI meM yahA~ mandira nirmANa karavAne kA varNana milatA hai / 16vIM sadI meM paramadevasUri jI ne yahA~ para caturmAsa kara ke zrI mahAvIra jina zrAddhakulaka nAmaka graMtha likhA thA / isase yaha patA calatA hai ki yahA~ zatAbdiyoM pUrva zatAbdiyoM taka jaina nagarI rahI hogI / yahA~ anekoM prAcIna bAvar3iyA~ haiM aura vizAla tAlAba haiM / __ kukSI nagara meM virAjita prAcIna prabhAvazAlI gor3I pArzvanAtha bhagavAna kI nIlavarNa pratimA ke cakSu va tilaka pratimA ke andara hI jur3e hue haiM jo usa kI vizeSatA hai / usa pratimA kI punaH pratiSThApanA zrImad AcArya zrI rAjendrasUrIzvarajI ke hArthoM, vikrama saM. 1950 meM huI thI / caitrI pUrNImA va kArtika pUrNimA ko yahA~ melA lagatA hai jaba hajAroM bhaktagaNa ikaTThe hokara prabhu bhakti kA lAbha lete haiM / anya mandira 8 vartamAna meM isake atirikta nikaTa hI eka digambara mandira haiM / kalA aura saundarya yaha eka prAcIna va aitihAsika sthAna hone ke kAraNa yahA~ para anekoM sundara kalAtmaka avazeSa mandiroM meM va gA~va ke Asa pAsa jaMgala meM najara Ate hai / mArga darzana 8 tIrtha sthala se nikaTa kA relve sTezana mahu lagabhaga 161 ki. mI. kI dUrI para hai / najadIka kA bar3A gA~va kukSI jo khaNDavA-bar3audA mArga para 5 ki. mI. kI dUrI para haiM,jahA~ se basa, TeksI kI suvidhA hai| mandira taka pakkI sar3aka hai / yahA~ se bar3audA lagabhaga 200 ki. mI. indaura 175 ki. mI, lakSamaNI 40 ki. mI. va mohanakher3A 40 ki. mI. dUra mandira kA bAhya dRzya-tAlanapura 670 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAtha prabhu-tAlanapura suvidhAe~ mandira ke nikaTa hI zvetAmbara va posTa : tAlanapura - 454 331. tAlukA : kukSI, digambara dharmazAlAe~ hai, eka rAjarAjendra jayantasena jilA : dhAra, prAnta : madhyapredaza, vihAra nAma kI vizAla sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, phona : 07297-33306. jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA upalabdha haiM / 2. zrI tAlanapura digambara mandira per3hI, per3hI 1. zrI pArzvanAtha rAjendra jaina zvetAmbara peTI posTa : tAlanapura - 454331. (madhyapredaza) / 671 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bAvanagajAjI tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdinAtha bhagavAna, bhUrA varNa, khaDgAsana mudrA meM sundara, bhavya 25.6 mITara (84 phuTa) uttaMga (di. mandira) / tIrtha sthala jaMgala meM suramya satapur3A parvata kI uccatama cATI cUlagiri para / prAcInatA pahAr3a para aMkita zilA-lekhoM aura pratimAoM kI prAcIna kalAkRtiyoM se isa tIrtha kI prAcInatA apane Apa siddha ho jAtI hai| AdinAtha prabhu kI pratimA para koI lekha nahIM hai / kalAkAra, pratiSThAkAraka va pratiSThAcArya ne aisI vizva vikhyAta mUrti kA nirmANa karake bhI apanA nAma kahIM bhI aMkita nahIM kiyA, yaha sacamuca hI udAratA kI parAkASThA hai| kahA jAtA hai ki lagabhaga tIna hajAra varSa pUrva isa pratimA kA nirmANa hokara pratiSThA huI hogI / viziSTatA zrI AdinAtha bhagavAna kI kAyotsarga mudrA meM cUlagiri ke madhya eka hI pASANa meM utkIrNa itanI bhavya ramaNIka aura AkarSaka pratimA bhArata meM hI nahIM, balki vizva meM zAyada hI koI ho / bhagavAna ke mukha para jo vItarAgatA aura zAnti ke bhAva aMkita haiM unheM dekhakara darzaka svataH abhibhUta ho jAtA hai / isa pratimA kA zilpa vidhAna hI anUThA hai / aMga pratyaMga suDaula haiM / mukha para virAga, karuNA aura hAsya kI saMtulita chabi aMkita hai / aisA lagatA hai ki kalAkAra ne prabhu kI ThIka 84 phuTa U~cI pratimA nirmANita kara prabhu se prArthanA kI ho ki prabhu bhaktoM ko 84 lAkha yoniyoM se mukti dilAveM / purAne jamAne ma isa pradeza meM eka hAtha ko hI kaccA gaja mAnate the, pratimA lagabhaga 52 hAtha rahane ke kAraNa bAvanagajAjI kahane lage hoMge / zAstroM meM ullekhAnusAra laMkApati rAvaNa ke anuja kumbhakarNa va putra indrajIta anekoM muniyoM ke sAtha yahA~ para mukti ko sidhAre the / inakI prAcIna caraNa pAdukAe~ yahA~ para darzanIya hai / __ yahA~ mahAmastakAbhiSeka 12 varSoM meM eka bAra hotA hai taba bhArata ke kone-kone se hajAroM yAtrIgaNa Akara prabhu bhakti meM bhAga lete hai / anya mandira isa parvata para 10 aura prAcIna mandira haiM jinameM anekoM prAcIna pratimAe~ hai / inameM se eka pratimA bhagavAna zAntinAtha kI 4.0 mITara (13 phuTa) khaDgAsana meM ati prAcIna hai / aisA kahA jAtA hai ki yaha pratimA yahIM para jamIna se nikalI thii| talahaTI meM 21 mandira haiM / kalA aura saundarya 8 yahA~ kI prAcInatama mUrti kalA darzanIya hai / pahAr3a para ghane jaMgala meM kalAkAroM ne kitanI lagana, zraddhA se yojanA banAkara isakA nirmANa kiyA hogA, isakA andAjA lagAnA sarala nhiiN| isa pahAr3a para se, sAmane hI narmadA nadI kala-kala bahatI dikhAyI detI hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana mahu lagabhaga 130 ki. mI. khaNr3avA 185 ki. mI., indaura 160 ki. mI. va bar3audA 220 ki. mI. dUra hai| jahA~ se basa va TeksI kI suvidhAeM upalabdha hai / yahA~ se nikaTa kA gA~va bar3avAnI 10 ki. mI. kI dUrI para hai| yaha khaNDavA-bar3audA mArga para sthita hai / bar3avAnI se hI pahAr3a kI car3hAI prAraMbha ho jAtI hai, jahA~ se 8 ki. mI. kI dUrI para cUlagiri kI talahaTI hai / vahA~ taka pakkI sar3aka hai / talahaTI se 1 ki. mI. kI dUrI para tIrtha sthala hai jahA~ 800 sIr3hiyA~ banI huI hai| yAtriyoM ko paidala hI jAnA par3atA hai, lekina vayovRddha yAtriyoM ke lie DolI kA sAdhana hai / savidhAe~ baDavAnI se 8 ki. mI kI dUrI para sthita pahAr3a para cUlagiri kI talahaTI meM Thaharane ke lie 5 sarvasuvidhAyukta gesTa hAUsa, 4 dharmazAlAe~ va haoNla hai, jahA~ para cAya , nAsTA va bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha haiM / per3hI8 zrI prabandhaka kameTI, zrI culagiri digambara jaina siddha kSetra TrasTa, (bAvanagajAjI) / posTa : bar3avAnI - 451 551. jilA : bar3avAnI, prAnta : madhyapredaza, phona : 07290-22084 va 22425. 672 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna-bAvanagajAjI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pAvAgirI tIrtha tIrthAdhirAja zrI zAntinAtha bhagavAna, khaDgAsana mudrA, lagabhaga 12V2 phITa (di. mndir)| tIrtha sthala 8 Una gA~va ke nikaTa cirUr3ha nadI ke kinAre eka choTI pahAr3I para / prAcInatA digambara mAnyatAnusAra nirvANakANDa meM varNita pAvAgiri siddhakSetra yahI hai, jahA~ se candra prabhu bhagavAna ke kAla meM, svarNabhadra Adi munigaNa celanA nadI ke taTapara base pAvAgiri, jise Aja Una kahate haiM, para mokSa jAne kA ullekha hai / Una ke samIpa kI cirUr3ha nadI hI celanA hogI / yahA~ para jagaha-jagaha bhUgarbha se prApta prAcIna jina pratimAoM Adi se bhI yahA~ kI prAcInatA siddha hotI hai| yaha mandira bArahavIM sadI meM rAjA ballAla dvArA nirmita huvA batAyA jAtA hai / isa mandira ke mUlanAyaka zrI zAMtinAtha bhagavAna kI pratimA para vi. saM. 1263 jyeSTha vadI 13 AcArya zrI yaza kIrti praNamati utkIrNa hai / mandira usase bhI prAcIna hai / kahA jAtA hai yahA~ ke rAjA ballAla dvArA nirmita ninvAnaveM mandiroM meM se yaha eka mandira hai / zrI zAntinAtha bhagavAna-pAvAgiri Una zrI zAntinAtha jinAlaya-pAvAgiri Una 674 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa mandira kA prathama jIrNoddhAra saM. 1935-40 meM va punaH jIrNoddhAra 1994 meM hone kA ullekha hai / yahIM dharmazAlA kI nIMva khodatI vakta, zrI saMbhavanAtha bhagavAna kI pratimA va caraNapAdukA prApta huI thI / pratimA para vi. saM. 1218 kA lekha utkIrNa hai / yahA~ ke pujArI ko svapna meM huve daivika saMketa ke AdhAra para, yahIM pahAr3I para jamIna khodane para zrI mahAvIra bhagavAna kI sundara pratimA prApta huI, jisapara nimna prakAra kA lekha utkIrNa hai / "AcArya zrI prabhAcandrapraNamati nityaM / saMvat 1252 mAgha sudI 5 ravi citra kunTAnvavai sAghu bAlhu bhAryA zAlha tathA mandodarI suta golha ratana mAlu kI praNamati nityaM / " ukta ullekhoM se yahA~ kI prAcInatAH svataH siddha hotI hai / viziSTatA digambara mAnyatAnusAra bhagavAna zrI candraprabhu ke kAla meM, svarNabhadra Adi munigaNa yahIM para mokSa sidhAre, ataH nirvANakANDa meM varNita pAvAgiri siddha kSetra yahI mAnA jAne ke kAraNa yahA~ kI mahAna vizeSatA hai / yahA~ ke prAcIna mandiroM ke bhagnAvazeSa va bhUgarbha se prApta hotI A rahI jina pratimAe~, yahA~ ke pUrva kAla meM rahI prasiddha va jAhojalAlI kI yAda dilAte haiM / yahA~ ke prAcIna avazeSoM kI kalA bhI, AbU - delavAr3A va khajurAhoM ke mandiroM kI zilpa kalA ke mukAbale kI haiN| camatkArika ghaTanA ke sAtha prakaTita prabhu mahAvIra kI pratimA atizayakArI hai, ataH yaha siddhakSetra, atizaya kSetra purAtanakSetra evaM kalAkSetra bhI haiM / anya mandira vartamAna meM isake atirikta isI pahAr3I para pA~ca aura mandira va dharmazAlA ke prAMgaNa meM eka mandira haiM / kalA aura saundarya yahA~ para prAcIna mandiroM va pratimAoM kI kalA atIva darzanIya hai jo AbU delavAr3A va khajurAho ke mandiroM kI yAda dilAtI haiM / mArga darzana yaha kSetra khaMDavA-bar3audA rAjya mArga 26 para sthita hai / yahA~ se khaMDavA 103 ki. mI. indaura 160 ki. mI. tAlanapura 110 ki. mI. siddhavarakUTa 112 ki. mI. va bAvanagajAjI 78 ki. mI. dUra hai / sabhI jagahoM para savArI kA sAdhana hai / 1000 DADDY zrI mahAvIra bhagavAna pAvAgiri Una basa sTeNDa ke nikaTa hI dharmazAlA hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / havAI aDDA indaura hai / suvidhAe~ Thaharane hetu sarvasuvidhAyukta dharmazAlA haiM, jahA~ bhojanazAlA kI bhI suvidhA upalabdha haiM / per3hI zrI digambara jaina siddhakSetra pAvAgiri Una, posTa : Una - 451440. jilA kharagauna, prAnta madhya pradeza, phona : 07282-61328. 675 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhavarakUTa tIrtha vikrama saMvat 1545 meM zrI somasena svAmI jI dvArA pratiSThApita kI gayI hai / isa mandira kA punaH jIrNoddhAra vikrama saMvat 1951 meM huA thA / yahA~ para tIrthAdhirAja zrI mahAvIra bhagavAna, zyAma vArSika melA phAlguna zuklA trayodazI se pUrNimA taka varNa,kAyotsarga mudrA meM lagabhaga 122 seM. mI. (4 phuTa) lagatA hai / pUrNimA ke dina maMDala vidhAna kI samApti, (di. mndir)| vimAna julUsa evaM kalazAbhiSeka hote haiN| tIrtha sthala narmadA nadI ke kinAre, oMkArezvara viziSTatA 8 yahA~ para zrI sanata kumAra evaM (mAndhAtA) gA~va ke nikaTa kAverI nadI ke taTa para / maMdhavA do cakravartI tathA vatsarAja Adi 10 kAmadeva prAcInatA jaina zAstroM ke anusAra yaha tIrtha anekoM muniyoM ke sAtha mokSa ko prApta hue the, aisA aneko muniyA ke sAtha mokSa kA prApta hu ati prAcIna mAnA jAtA hai / vartamAna meM bhI yahA~ ke nirvANa kAMDa meM va zAstroM meM ullekha milatA hai / anya mandiroM kI pratimAoM para unakI prAcInatA ke anya mandira vartamAna meM isake atirikta isI lekha aMkita haiM / zrI AdIzvara bhagavAna kI pratimA para parakoTe meM dasa aura mandira haiM / vikrama saMvat 11 kA lekha utkIrNa haiM / kalA aura saundarya yaha kSetra narmadA aura isa mandira meM zrI candraprabha bhagavAna kI bhavya pratimA kAverI nadI ke saMgama ke pazcima dizA meM parvatoM ke mandira-samUhoM kA dRzya-siddhavarakUTa 676 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra bhagavAna-siddhavarakUTa madhya sthita rahane ke kAraNa avarNanIya chaTA-yukta hai / mArga darzana tIrtha sthala ke nikaTa ke relve sTezana bar3avAha 19 ki. mI. va oMkArezvara ror3a 11 ki. mI. dUra hai / khaNDavA aura indaura lAIna para sthita moraTakkA sTezana ko oMkArezvara ror3a bhI kahate haiM / oMkArezvara gA~va ko mAMdhAtA bhI kahate haiM / kAverI-narmadA nadI ke eka taTa para oMkArezvara va dUsare taTa para yaha tIrtha sthala hai / bar3avAha se siddhavarakUTa 18 ki. mI. dUra hai, jahA~ para TeksI kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ se indaura 80 ki. mI. va khaMDavA 78 ki. mI. dUra hai| suvidhAe~ yAtriyoM ke Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai / sucanA para bhojana kI bhI vyavasthA ho sakatI hai / per3hI zrI digambara jaina siddha kSetra siddhabarakaTa TrasTa, posTa : mAMdhAtA (oMkArezvara)-450554. jilA : khaMDavA, prAnta : madhyapradeza, phona : 07280-71229. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mANDavagar3ha tIrtha tIrthAdhirAja zrI supArzvanAtha bhagavAna, zveta varNa, lagabhaga 91.4 seM. mI. (3 phuTa) (zve. mndir)| tIrtha sthala viMdhya parvata ke eka ucca zikhara para sthita mANDava durga (jo Ajakala 'mANDu' ke nAma se prasiddha hai) meM vizAla parakoTe ke andara / prAcInatA vIra vaMzAvalI ke anusAra zrI saMgrAma seAnI ne makSI meM zrI pArzvanAtha bhagavAna ke mandira kI pratiSThApanA karavAyI / una dinoM mANDavagar3ha meM bhI zrI supArzvanAtha bhagavAna ke mandira kI pratiSThA karavAyI thI, isase saMbhavataH vikrama saMvat 1472 meM yaha tIrtha punaH susaMpAdita huA hai / tatpazcAt aura bhI jIrNoddhAra hue haiM, aisA pratIta hotA hai / viziSTatA 8 vIra nirvANa kI 18 vIM se 22 vIM zatAbdiyoM ke antargata yahA~ anekoM zUra-vIra jaina mantrI tathA zrAvaka hue / maMtrI pethaDa zAha, jhAMjhaNa zAha, puMjarAja, muMjarAja, upa maMtrI - maMDana, gopAla, khajAMcI -saMgrAmasonI, dIvAna- jIvana aura megharAja, zrAvaka-jAvar3a zAha, jeThA zAha ityAdi puNyavAnoM ne apanI calAyamAna sampatti kA pUrNa sadupayoga kara, kaI mandira banavAye, anekAneka yAtrA saMgha nikalavAye aura anekoM dhArmika kArya karake, jaina dharma kI asIma pratiSThA bar3hAyI thI / una sAdhakoM kI sAdhanA Aja bhI jaina dharma ke itihAsa meM amara mAnI jAtI hai / zrI supArzvanAtha bhagavAna mandira-mANDavagar3ha 678 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI supArzvanAtha bhagavAna-mANDavagar3ha 670 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pethaizAha dvArA, zrIdharmaghoSasUrijI ke Agamana ke bhavya svAgatapara, sampUrNa nagarI kA zrRMgAra karane kA kArya ullekhanIya hai / usI bhA~ti jhAMjhaNa zAha dvArA karor3oM rupaye kharca karake nikAlA huA 'zrI zatruMjaya yAtrA saMgha' prazaMsanIya evaM ullekhanIya hai / upa mantrI maNDana ne maNDana zabdAnta vAle anekoM grantha likhe jo Aja bhI upalabdha haiM / zrI saMgrAma sonI ne buddhi sAgara grantha kI racanA kI aura svarNAkSaroM se 'Agama' likhavAye jisase bAdazAha muhammada khilajI ke rAja darabAra meM unheM bhavya rUpa se sammAnita kiyA gayA thA / zrI jAvar3a zAha ne anekAneka dhArmika evaM udAratA ke anupama kArya kiye the, jisase prerita hokara bAdazAha gayAsuddIna ne unheM 'zrImAla bhUpAla' tathA laghu sAlI bhadra' kI upAdhiyA~ pradAna kI thiiN| aneka pramANoM ke AdhAra para yaha bhI kahA jAtA hai ki eka jamAne meM yahA~ para, sAta sau jina mandira va pauSadhazAlAe~ thIM tathA cha lAkha se bhI adhika jainoM kI mahA nagarI AbAda thI / navIna rUpa se basane vAle pratyeka jaina bhAI ko hara ghara se eka svarNa muhara aura eka IMTa dI jAtI thii| svadharmIya bandhu ke prati isa prakAra kI sahayoga bhAvanA sarAhanIya mAnI jAtI hai| yaha pAvana sthala yahA~ kI paMcatIrthI kA eka mukhya sthala hai| anya mandira isI parakoTe meM zrI zAntinAtha bhagavAna kA eka aura purAtana mandira haiN| kucha varSa pUrva zrI pArzvanAtha bhagavAna ke nUtana mandira kA va zrI zatruMjaya, zrI sammetazikharajI va zrI jaMbUdvIpa racanAtmaka mandiroM kA nirmANa huvA hai / kalA aura saundarya mANDava durga yAnI mANDu bhArata meM eka prasiddha purAtAtvika sthala hai jahA~ prAcIna kalA aura saundarya ke asaMkhya avazeSa Aja bhI dikhAyI dete haiM / mArga darzana yahA~ se nikaTa kA relve sTezana indaura lagabhaga 97 ki. mI. aura bar3A gA~va dhAra 33 ki. mI. va ratalAbha 127 ki. mI. kI dUrI para sthita hai / ina sthAnoM se basa va TeksI kA sAdhana upalabdha hai / basa sTeNDa se mandira 100 mITara hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / 680 suvidhAe~ Thaharane ke lie mandira ke pAsa sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA sahita sArI suvidhAe~ upalabdha hai| saMgha vAloM ke lie alaga se bhojana kakSa va rasoDe kI vyavasthA hai / upAzraya bhI bane hue hai I per3hI zrI jaina zvetAmbara tIrtha per3hI, mANDavagar3ha, posTa : mANDu - 454010. jilA dhAra, prAnta : madhyapradeza, phona : 07292-63229. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kezariyAjI bhagavAna prAcIna pratimA-dhArAnagarI zrI dhArAnagarI tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdinAtha bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa (zve. mandira) dhAra zahara ke madhya mahAvIra mArga para tIrtha sthala prAcInatA prAcIna kAla kI dhArA nagarI Aja dhAra zahara ke nAma se vikhyAta hai| yaha nagarI puMvAra rAjAoM dvArA vikrama kI dazavIM sadI prAraMbha meM basAI jAne kA ullekha hai / vikrama kI gyAravIM sadI meM rAjA bhoja ke samaya yahA~ vAdivetAla zrI zAMtisuri va sUrAcArya jaise prakANDa AcArya va dhanapAla jaise prakhara vidvAna hue ataH inake samaya meM bhI kaI mandiroM kA nirmANa avazya huvA hogA parantu usake pUrva ke va usa sadI ke mandira Aja vidyamAna nahIM hai / ho sakatA hai kisI kAraNavasa una prAcIna mandiroM ko kSati pahu~cI ho / zrI zItalanAtha bhagavAna prAcIna pratimA-dhArAnagarI Aja yahA~ vidyamAna mandiroM meM yaha zrI AdinAtha bhagavAna kA mandira prAcInatama hai jisakI pratiSThA vi. saM. 1203 meM AcArya zrI kSemasurijI ke hAthoM hue kA ullekha hai| ho sakatA hai usa samaya kisI prAcIna mandira kA jIrNoddhAra hokara punaH pratiSThA bhI huI ho / kucha bhI ho yaha tIrtha vikrama kI terahavIM sadI prAraMbha kA to avazya hai / viziSTatA vAdivetAla jainAcArya zrI zAMtIsuri va sUrAcArya jaise vidvAna AcArya bhagavaMtoM ne yahA~ para parAkramI va saMskAra priya rAjA muMja va bhoja kI rAjya sabhA meM anekoM bAra vijayI hokara jaina dharma kA gaurava bar3hAyA thA / yahA~ para huve dhanapAla jaise prakhara paNDitoM se yahA~ ke rAjAoM kI rAjya sabhA ajara mAnI jAtI thI / dhanapAla paNDitavarya dvArA racita kaI graMtha Aja bhI jaina sAhitya ke amUlya graMthoM ke rUpa meM prazaMsanIya hai / yaha tIrtha sthala bhI mAlave ke paMcatIrthI kA eka mukhya sthala mAnA jAtA hai / 681 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI munisuvrata svAmI bhagavAna prAcIna pratimA-dhArAnagarI zrI zAntinAtha bhagavAna prAcIna pratimA-dhArAnagarI yahA~ ke maNIbhadra bAbA kI pratimA atyanta camatkArika hai isa kSetra meM motIbAbajI ke nAma se vikhyAta hai| yahA~ jaina-jainetara sabhI dharmAvalambI Akara apanI manokAmanA pUrNa karate haiM / anya mandira vartamAna meM yahA~ para isake atirikta 2 aura mandira hai, va lagabhaga 2 ki. mI. dUrI para navanirmita zrI bhaktAmara mahAtIrtha abhyudaya-dhAma tIrtha hai / kalA aura saundarya yahA~ ke mUlanAyaka bhagavAna va mandira meM virAjita anya prAcIna pratimAe~ atIva kalAtmaka, darzanIya va prabhAvazAlI hai, darzanamAtra se citta Anandita ho uThatA hai / zrI pArzvanAtha bhagavAna ke mandira meM bhI kucha prAcIna pratimAe~ kalAtmaka va darzanIya hai / mArga darzana yahA~ se najadIka ke relve sTezana indora 65 ki. mI. meghanagara 85 ki. mI. va ratalAma lagabhaga 90 ki. mI. dUra hai, jahA~ para TeksI va ATo kI savArI kA sAdhana hai / yahA~ se mAMDavagar3ha 30 ki. mI. mohanakher3A 40 ki. mI. bhopAvara 35 ki. mI. va amIjharA tIrtha 25 ki. mI. dUra hai / yahA~ kA basa sTeNDa lagabhaga 1/2/2ki. mI. dUra hai / gAMva meM TeksI va ATo kI savArI kA sAdhana hai / najadIka kA havAI aDDA indora hai / savidhAe~ Thaharane ke liye vartamAna meM yahA~ se sirpha 2 ki. mI. dUra hAIve para zrI bhaktAmara mahAtIrtha abhyUdaya-dhAma nayA tIrtha hai, jahA~ para sarvasuvidhAyukta dharmazAlA va bhojanazAlA kI bhI suvidhA upalabdha hai / per3hI 8 zrI AdIzvara jaina zve. mandira TrasTa, mahAvIra mArga, baniyAvAr3I / posTa : dhAra - 454 001. jilA : dhAra (ma. pradeza), phona : 07292-32245, 32563 ghAra 682 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DOCTODa zrI AdIzvara bhagavAna mUlanAyaka-dhArAnagarI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mohanakher3A tIrtha huii| Aja yahA~ para eka bhavya pAvana tIrtha sthala banA huA hai / yahA~ anekoM yAtriyoM kA AnA jAnA lagA rahatA hai jisase jaMgala meM maMgala-sA pratIta hotA hai / tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, zveta AcArya pravara zrI rAjendra sUrIzvarajI kA samAdhi varNa, padmAsanastha, lagabhaga 107 seM. mI. (zve. mndir)| sthAna bhI yahIM hai jinakA antima saMskAra vikrama saMvat tIrtha sthala rAjagar3ha gA~va se lagabhaga Der3ha mIla 1963 ke poSa zuklA saptamI ko huA thA / prati varSa kI dUrI para ekAnta meM vizAla parakoTe ke andara / yahA~ kArtika pUrNimA, caitra pUrNimA tathA poSa zuklA prAcInatA AcArya pravara zrI rAjendra sarIzvarajI saptamI ko mele lagate haiM jinameM hajAroM bhaktagaNa bhAga mahArAja ke zubha haste vikrama saMvat 1940 ke migazara lekara prabhu bhakti kA lAbha uThAte haiM / zuklA saptamI ke zubha dina zrI mohana kher3A tIrtha kI anya mandira isI parakoTe meM mandira ke nikaTa pratiSThA sampanna huI thI / hI AcArya pravara zrI rAjendra sUrIzvarajI mahArAja va viziSTatA mAlave kI paMcatIrthI kA yaha bhI vyAkhyAna vAcaspati zrI yatindra sUrIzvarajI mahArAja ke eka mukhya sthAna hai / AcArya pravara zrI rAjendra vizAla kalAtmaka samAdhi mandira hai / sUrIzvarajI mahArAja jaba isa ilAke meM vicaraNa kara kalA aura saundarya tIrtha sthala aise samatala rahe the, taba unhoMne yahA~ ke suramya, sundara prAkRtika evaM suramya sthAna para nirmita hai jisase yahA~ ke vAtAvaraNa se yukta zAMtamaya sthAna ko dekhakara batAyA thA Antarika evaM bAhya dRzya atIva AkarSaka hai / ki isa bhUmi kA puNyodaya hokara yahA~ eka mahAna tIrtha mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana bnegaa| unakI amRtamayI vANI kAlAntara meM satya siddha medha nagara lagabhaga 65 ki. mI. va indaura 113 ki. mandira kA sundara dRzya-mohanakher3A 684 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ALPANALNaNNNNNa OOMARA zrI AdinAtha bhagavAna-mohanakher3A mI. dUra hai / najadIka kA bar3A gA~va dhAra 45 ki. mI. va rAjagar3ha sirpha 3 ki. mI. dUrI para sthita hai / ina sabhI jagahoM se basa va TeksI kI suvidhAe~ upalabdha hai| mandira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ 88 Thaharane ke lie isI parakoTe meM sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlAeM hai, jahA~ bhojanazAlA va bhAtA kI bhI suvidhA hai / per3hI zrI AdinAtha rAjendra jaina zvetAmbara TrasTa, zrI mohanakher3A jaina tIrtha, posTa : rAjagar3ha - 454116. jilA : dhAra, prAnta : madhyapradeza, phona : 07296-32225 va 34369. 685 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhopAvara tIrtha tIrthAdhirAja zrI zAntinAtha bhagavAna, zyAma varNa, kAyotsarga mudrA meM lagabhaga 3.66 mITara (zve. mndir)| tIrtha sthala 8 yahA~ kI mahI nadI ke nikaTa / prAcInatA isa kSetra ke saMbaMdha meM eka kiMvadanti pracalita hai ki isakA prAcIna nAma bhojakUTanagara thA / zrI rukamaNa kumAra ne, apanI bahina rAjakumArI rukmaNI ko lokaraMjaka zrI kRSNa ke dvArA apaharaNa kara lene para zrI kRSNa se yahIM para yuddha kiyA thA / yuddha meM asaphala ho jAne ke kAraNa yahIM rahanA nizcita kara isa gA~va ko basAyA va darzanArtha eka bhavya jinAlaya kA nirmANa karAyA thA / pratIta hotA hai isa tIrtha kA uddhAra anekoM bAra huA hogA / vartamAna meM isa mandira ke ahAte meM hI isake pUrva kA mandira bhUgarbha meM rahane kA saMketa milatA hai / zrI zAntinAtha bhagavAna kI pratimA atIva prAcIna zrI neminAtha bhagavAna ke kAla kI batAI jAtI hai / ho sakatA hai kAlakrama meM mandira kA jIrNoddhAra karavAkara zikhara kA bhavya dRzya-bhopAvara WN WHEELER NECOELF URNAACHAREL HDHL zrI zAntinAtha jinAlaya bhItarI dRzya-bhopAvara 686 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna pratimA kI punaH pratiSThApanA kI gaI hogI / viziSTatA yahA~ para prati varSa poSa kRSNa dazamI ko dhvajA car3hAI jAtI hai va melA lagatA hai / isa avasara para hajAroM yAtrIgaNa ikaTThe hote hai / isa ilAke ke bhIla loga bhI hajAroM kI tAdAda meM Akara zraddhA va bhakti pUrvaka prabhu kA guNagAna karate haiN| ina bhIla loMgoM meM zrI zAntinAtha prabhu, zrI kAlAbAbA va khAmaNA deva ke nAma se pracalita haiM / isa tIrtha sthala para anekoM prakAra ke camatkAra prAyaH hote rahate haiM / eka samaya canda dinoM taka nAgadeva Akara prabhu pratimA se lipaTa jAte the / usa samaya upasthita bhakta janoM kI zraddhA va vinatI para adRzya ho jAyA karate the / eka anya avasara para prabhu kI pratimA se lagAtAra amRta rUpI amI jharakara prabhu ke caraNoM meM kezariyA dUdha sA pratIta hone lagA / usa avasara para upasthita anekoM bhakta janoM ko bhagavAna ke isa divya rUpa ke darzana kA pAvana lAbha milA thA / bahuta hI jalda mandira ke jIrNoddhAra kI yojanA hai / yaha bhI mAlave kI paMcatIrthI kA eka sthAna hai / anya mandira vartamAna meM yahA~ para yahI eka mandira haiM / kalA aura saundarya mandira meM kA~ca, sipanI va mInAkArI Adi kA kAma vibhinna kalAyukta, ati sundara pratIta hotA hai / kalAkAroM ne mandira meM koI jagaha khAlI nahIM rakhI / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana indaura lagabhaga 81 ki. mI. hai / najadIka kA bar3A gA~va dhAra 35 ki. mI. rAjagar3ha 10 ki. mI. va saradArapurA 5 ki. mI. dUra hai / ina sthAnoM se basa va TeksI kI suvidhAe~ hai| mandira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie mandira ke nikaTa hI dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai| peDhI zrI zAntinAtha bhagavAna jaina zvetAmbara mandira TrasTa, zrI bhopAvara tIrtha, posTa : bhopAvara - 454 111. tAlukA : saradArapurA, jilA : dhAra, prAnta : madhyapradeza, phona : 07296-66861 va 66830. 07296-32401 (rAjagar3ha Aphisa) / FULLuuuuuuuuuny cmaaraaraamaa zrI zAntinAtha bhagavAna-bhopAvara 6.8 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa bhakta jana prabhu ko amIjharApArzvanAtha bhagavAna kahane lge| jaba kundanapura gA~va sindhiyA nareza ke adhInastha huA, taba nareza ne prabhu kI camatkArika ghaTanAoM se prabhAvita hokara isa gA~va ko bhI amajharA nAma se parivartita kiyaa| prabhu kRpA se lambI avadhi ke pazcAt abhI-abhI dinAMka 21-9-2000 guruvAra sAyaM 6 baje se 11 baje taka lagAtAra prabhu ke nayanoM se amI vRSA huI jisake pratyakSa darzanakA lAbha 7-8 hajAra bhAgyazAliyoM ne liyA / mAlave kI paMcatIrthI kA yaha bhI eka mukhya sthAna hai / ___ anya mandira vartamAna meM yahA~ para isa mandira ke sivAya dUsarA koI mandira nahIM haiM / kalA aura saundarya pratimA asIma kalAtmaka evaM saundarya ke vividha tathyoM se otaprota haiM / mArga darzana yahA~ se nikaTa kA relve sTezana indaura lagabhaga 88 ki. mI. kI dUrI para sthita hai / isake nikaTa kA gA~va dhAra 32 ki. mI. va mohanakher3A tIrtha 25 ki. mI. dUra hai / ina sthAnoM se basa va TeksI kI suvidhAe~ upalabdha hai| mandira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ 48 Thaharane ke lie mandira ke nikaTa hI dharmazAlA evaM upAzraya hai, jahA~ pAnI aura bijalI kI suvidhAeM upalabdha hai / peDhI zrI amIjharA pArzvanAtha zvetAmbara mandira, posTa : amajharA - 454 441. jilA : dhAra, prAnta : madhyapradeza phona : 07292-61444 pI.pI. 07292-32401 (rAjagar3ha per3hI) / zikhara kA divya dRzya-amIjharA zrI amIjharA tIrtha tIrthAdhirAja OM zrI amIjharA pArzvanAtha bhagavAna, zveta varNa, padmAsana kI mudrA meM lagabhaga sAr3he cAra phuTa (137 seM. mI.) (zve. mndir)|| tIrtha sthala amajharA gA~va ke antargata eka mohalle meM / prAcInatA amajharA kA prAcIna nAma kundanapura thA / pratimA para aMkita lekha se jJAta hotA hai ki vikrama saMvat 1548 mAgha kRSNa pakSa ke tRtIya divasa ko AcArya zrI vijayasomasUrijI ne apane suhaste isa divya va camatkArika pratimA kI pratiSThA karavAyI thI / _ viziSTatA kisI samaya bhagavAna kI pratimA se amRta rUpI amI asIma mAtrA meM jharate rahane ke 688 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amIjharA pArzvanAtha bhagavAna-amIjharA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI iMgalapatha tIrtha tIrthAdhirAja zrI neminAtha bhagavAna, kasoTI pASANa kI, padmAsanastha, lagabhaga 100 seM. mI. (zve. mandira) | tIrtha sthala riMgaNoda gAMva ke bAhara / prAcInatA Aja kA riMgaNoda pUrvakAla meM iMgalapurapattana ke nAma vikhyAta thA / vikrama kI bArahavIM sadI meM yaha zahara atyanta jAhojalAlIpUrNa rahane va anekoM jina mandiroM ke rahane kA ullekha hai| eka jagaha yahA~ navavasahI ke nAma se vikhyAta nava zikharabaMda mandiroM ke rahane kA bhI ullekha hai| kAlakrama se mandiroM ko kSati pahu~cI / kaI mandiroM Adi ke bhagnAvazeSa Aja bhI lagabhaga 9 ki. mI. vistAra meM yahA~-tahA~ nadI Adi meM bikhare par3e najara Ate haiM jo yahA~ kI prAcInatA ko pramANita karate haiN| Aja yahA~ yahI eka zikharabaMda mandira vidyamAna hai jisameM virAjita pratimAe~ yahA~ eka makAna ke kacce cotare (oTalA) ke nIce khudAI ke samaya vi. saM. 1992 meM prApta huI jinameM zrI neminAtha bhagavAna kI yaha pratimA bhI thI jisapara koI lekha utkIrNa nahIM hai parantu zilpakalA se samprati kAlIna mAnI jAtI hai / anya pratimAe~ bhI prAcIna hai| eka pratimA para vi. saM. 1219 kA lekha utkIrNa hai / 690 0400 BEGEE zrI neminAtha jinAlaya iMgalapatha isa prAcIna aitihAsika sthAna, jahA~ kisI samaya anekoM jina mandira the, vahA~ para punaH eka mandira kA nirmANa karavAne hetu tAtkAlIna devAsa nareza ne upayukta sthAna para vizAla jagaha pradAna kI vahA~ isa mandira kA nirmANa karavAkara vi. saM. 1982 meM una prAcIna pratimAoM ko punaH pratiSThita karavAyA gayA jo abhI vidyamAna hai / yahA~ para eka prAcIna upAzraya hai jo lagabhaga ATha sau varSa pUrva kA mAnA jAtA hai / upAzraya meM eka bhayarA hai va bhauyare ke nIce punaH eka bhayarA hai jo kama jagaha pAyA jAtA hai| viziSTatA sahasroM varSa pUjita zrI nemInAtha prabhu kI prAcIna pratimA atIva prabhAvika va camatkArika hai| darzanArthiyoM ko dina meM samaya-samaya para prabhu ke alaga-alaga rUpa meM darzana hote haiN| zraddhAlu bhaktajanoM kI manokAmanA pUrNa hotI hai / prativarSa migasara kRSNA 10 ko vArSika dhvajA car3hAI jAtI hai| anya mandira isake atirikta zrI pArzvanAtha bhagavAna kA eka aura prAcIna bhavya mandira haiM / kalA aura saundarya yaha sthAna prAcIna rahane ke kAraNa abhI bhI prAcIna kalA ke namUne jagaha-jagaha para najara Ate haiM, prabhu pratimAe~ atIva prabhAvika va darzanIya hai / gAMva ke bAhara khule maidAna meM cAroM aura hariyAlI ke sAtha sthita yaha zikharabaMda mandira bar3A hI sundara va AkRSita lagatA hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana jAvarA lagabhaga 12 ki. mI. dUra hai jahA~ para TeksI, basa va ATo kI suvidhA upalabdha hai| najadIka ke bar3e zahara ratalAma 45 ki. mI. Indaura 160 ki. mI. va ujjaina 120 ki. mI. dUra hai| mandira taka kAra va basa jA sakatI hai| najadIka kA havAI aDDA indaura hai| suvidhAe~ Thaharane ke liye mandira ke nikaTa hI sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai| pUrva sUcanA para bhojana kI bhI vyavasthA ho sakatI haiM / per3I zrI jaina zve. nemInAtha tIrtha mandira posTa : riMgaNoda - 457336 jilA ratalAma (ma. pra. ) phona : 07414-64234 pI.pI. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAtha bhagavAna-iMgalapatha Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya mandira 88 isI parakoTe meM isa mandira ke zrI bibaDauda tIrtha atirikta aura pA~ca mandira haiM / kalA aura saundarya yahA~ ke parakoTe ke tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, zyAma antargata kA dRzya ati manorama pratIta hotA hai / prabhu varNa, padmAsanastha lagabhaga 76 seM. mI. (zve. mndir)| pratimA kI kalA viziSTa hai / tIrtha sthala bibaDauda gA~va ke pAsa vizAla mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana parakoTe meM, jo ki kezariyAjI ke mandira ke nAma se ratalAma jaMkzana 8 ki. mI. va ratalAma zahara 4 ki. bhI pracalita haiM / mI. dUrI para mumbaI-dillI va khaNDavA-ajamera lAIna prAcInatA pratimA kI kalAtmaka AkRti ke para sthita hai / jahA~ se basa, TeksI va ATo kI darzana se hI yaha pratIta hotA hai ki yaha tIrtha ati suvidhAe~ upalabdha hai| tIrtha sthala taka pakkI sar3aka hai| prAcIna hai / isakI pratiSThApanA vikrama saMvat kI 13 vIM zatAbdI se pUrva huI hogI, aisA ullekha milatA hai| suvidhAe~ yahA~ para eka vizAla dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra, usake pazcAt choTe-bar3e kucha jIrNoddhAra avazya huve hoNge| gata jIrNoddhAra vi. saM. 2021-2022 meM huve kA ___bhojanazAlA va bhAte kI suvidhAe~ upalabdha haiM / ullekha hai / abhI bhavya jIrNoddhAra kA kAma cAlU hai| per3hI 8 zrI bibaDauda tIrtha, viziSTatA prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva prabhu zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka jinAlaya mallinAtha TrasTa kI itanI sundara, bhavya va prazAnta, bAlU kI banI pratimA -borDa / motI pUjyajI kA mandira, caumukhIpula / kA anyatra darzana durlabha hai / yahA~ hara varSa pauSa vada posTa : ratalAma - 457 001. prAnta : madhyapradeza, dazamI se amAvaza taka melA lagatA hai / una dinoM phona : 07412-36277. hajAroM yAtrIgaNa prabhu ke darzanArtha yahA~ ikaTThe hote hai / 07412-22400 (TrasTa oNphisa) / tIrtha kA bAhya dRzya-bimbaDauda 692 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna-bimbaDauda 693 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI semaliyA tIrtha cAra kalAtmaka sthaMbha Aja bhI mandira meM hai jo yahA~ kI prAcInatA pramANita karate hai jina para saM. 933 utkIrNa hai / prAyaH sthaMbhoM para lekha utkIrNa kahIM najara nahIM AtA / saMbhavataH kAlakrama se mandira ko bhArI kSati pahu~cI ho / jIrNoddhAra ke samaya akhaNDita rahe ye cAra sthaMbha punaH kAma meM liye gaye ho, anyathA sirpha cAra sthaMbhoM ko pazcAt joDanA saMbhavasA nahIM lagatA / ukta vArNita ullekhoM se isa tIrtha kI prAcInatA svataH siddha hotI hai / vartamAna meM prativarSa caitra zuklA 13 ko dhvajA car3hAI jAtI hai / viziSTatA mahArAjA samprati kAlIna bAlU se banI isa bhavya prabhu pratimA ko zrI samprati mahArAjA dvArA nirmita mandira meM unhIM ke dvArA pratiSThita karavAye jAne kA ullekha hone ke kAraNa yahA~ kI mukhya vizeSatA zrI zAntinAtha jinAlaya-semaliyA hai / anya kahAvata ke anusAra kinhI yativarya dvArA kahIM se yaha mandira yahA~ lAyA gayA ho to bhI ghaTita usa camatkArika ghaTanA ke liye yahA~ kI vizeSatA meM aura bhI pramukhatA hai / vi. saM. 2015 se prativarSa bhAdavA zuklA dvitIyA ko tIrthAdhirAja zrI zAntinAtha bhagavAna, zyAma mandirajI meM nirantara ami jharatI A rahI hai / kahA varNa, padmAsanastha, lagabhaga 47 iMca bAlU se banI jAtA hai ki kaI varSoM pUrva taka dUdhasI ami jharatI A (zve. mndir)| rahI thI / gata kucha varSoM se pAnIsI ami jharanI prAraMbha tIrtha sthala semaliyA gA~va meM / huI jo abhI bhI prativarSa bhAdravA zaklA dvitIyA ko prAcInatA isa mandira kA nirmANa kaba va / jharatI hai taba hajAroM darzanArthI isake darzana kA lAbha lete kisane karavAyA usakA sahI patA lagAnA kaThina hai / haiM / yaha ghaTanA bhI yahA~ kI mukhya vizeSatA hai kyoM ki pratimA para koI lekha utkIrNa nahIM hai parantu pratimA prativarSa usI dina nirantara ami jharanA bahuta hI kama avazya zrI samprati mahArAjA ke samaya kI pratIta hotI hai| jagaha hogA / kahA jAtA hai ki zrI samprati mahArAjA ne hI yahA~ anya mandira 8 vartamAna meM isake atirikta koI mandira kA nirmANa karavAkara bAlU se banI bhavya mandira nahIM haiM / camatkArika pratimA kI pratiSThA khuda ne karavAI thI / kalA aura saundarya yahA~ ke prAcIna kalAtmaka yaha bhI kahA jAtA hai ki kisI samaya kinhI cAra staMbha va prabhu pratimA advitIya hai / yativarya dvArA yaha mandira kahIM se yahA~ lAyA gayA thA, mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana jaisA rAjasthAna ke nADulAI gAMva meM eka mandira lAye ratalAbha lagabhaga 16 ki. mI. va nAmalI 4 ki. mI. jAne kA ullekha AtA hai / yaha bhI kiMvadantI hai ki dUra haiM, jahA~ para TeksI, basa kA sAdhana hai| mandira taka kinhI yativarya dvArA AkAza mArga se kahIM jA rahe cAra kAra va basa jA sakatI hai / sthaMbhoM ko yahA~ utArA thA / suvidhAe~ Thaharane ke liye nikaTa hI _ vi. saM. 933 meM zrAvaka bhImA dvArA yaha mandira sarvasuvidhAyukta dharmazAlA haiM, jahA~ sUryodaya se sUryAsta jIrNoddhAra karavAne kA ullekha hai / vi. saM. 1533 meM punaH jIrNoddhAra karavAne kA ullekha AtA hai / antima taka bhAtA diyA jAtA hai / jIrNoddhAra kucha hI varSa pUrva prAraMbha huvA thA jo abhI taka per3hI zrI zAMtInAtha jaina zve. mandira TrasTa, cala rahA hai / posTa : semaliyA - 457 222. vhAyA : nAmalI, prabhu pratimA vahI prAcIna samaya-samaya para punaH jilA : ratalAma, prAnta : madhyapradeza, pratiSThita kI gaI jo abhI bhI vidyamAna hai / prAcIna, phona : 07412-81210. 694 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAntinAtha bhagavAna-semaliyA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI parAsalI tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, padmAsana kI mudrA meM, lagabhaga 76.2 seM. mI. (22 phuTa ) ( zve. mandira ) / tIrtha sthala choTe se parAsalI gA~va meM / prAcInatA pratimA para lekha ke anusAra isa mandira kI pratiSThApanA vikrama saM. 688 mAgha zuklA dazamI ke dina zrI gularAja haMsarAja boharA ne, AcArya pravara zrI udayasAgarajI ma. sA. ke suhaste karavAI thii| viziSTatA kiMvadantiyoM ke anusAra yaha tIrtha anekoM camatkAroM kA sthala hai / batAyA jAtA hai ki Aja bhI vibhinna prakAra ke camatkAra yahA~ hote rahate hai| udAharaNa svarUpa prabhu ke nhavaNa jala se paNDita zrI rAmezvarajI kI A~khoM ko rozanI milanA, svadharmI vAtsalya meM vastuoM kI kamI par3ane para daivika zakti se usakI pUrti honA, vikrama saMvat 1956 ke bhaMyakara akAla kI avadhi meM pujArI ko pratidina cA~dI kI anI mandira meM gupta rUpa se prApta honA, ityAdi bhakta janoM se abhihita kiyA jAtA hai / prativarSa 696 phAlguna zuklA 13 ko yahA~ melA lagatA hai / isa avasara para hajAroM bhaktagaNa ikaTThe hote hai / anya mandira nikaTa hI zrI zAntinAtha bhagavAna kA mandira va eka dAdAvAr3I hai jisameM zrI ratnaprabhasUrIzvarajI tathA dAdA zrI jinakuzalasUrIzvarajI kI sundara pratimAe~ hai / kalA aura saundarya AdIzvara bhagavAna kI prAcIna pratimA ati hI sundara va prabhAvazAlI hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana zyAmagar3ha lagabhaga 12 ki. mI. kI dUra hai / zyAmagar3ha sTezana ke sAmane hI vizrAma ke lie dharmazAlA va darzanArtha mandira hai / zyAmagar3ha se parAsalI ke lie basa va TeksI kI suvidhA hai| yahA~ se nAgezvara tIrtha 52 ki. mI. va mandasaura 87 ki. mI. dUra hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA evaM bhAte kI bhI suvidhAe~ upalabdha haiM / upAzraya bhI hai / per3hI : zrI jaina zvetAmbara parAsalI tIrtha per3hI, posTa : parAsalI - 458883. jilA : mandasaura, prAnta : madhyapradeza, phona : 07425-32855. zrI AdIzvara bhagavAna mandira-parAsalI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna-parAsalI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazapura tIrtha yugapravartaka vidvAna Arya rakSitasUrijI kA janma vi. saM. 52 meM isI pAvana bhUmI meM huvA / vi. saM. 74 meM AcArya toSalIputra ke pAsa dikSita hokara vi. saM. tIrthAdhirAja zrI vighnahara pArzvanAtha bhagavAna, 114 meM yugapradhAnapada para vibhUSita hokara vi. saM. 127 padmAsanastha, zveta varNa, (zve. mandira) / meM yahIM para devaloka sidhArane kA ullekha hai / tIrtha sthala mandasaura zahara ke khilacIpurA meN| kisI samaya yahA~ pazcima mAlave kI rAjadhAnI rahane prAcInatA isa pAvana tIrtha kA itihAsa __va mAlavagaNa kA pradhAna nagara rahane kA ullekha AtA bhagavAna mahAvIra ke samaya se prAraMbha hotA hai / / hai / saMbhavataH vaizAlI vinAza ke samaya licchavIgaNa yahA~ Akara rahe hoM / bhagavAna mahAvIra ke samaya prabhu ke parama bhakta ukta vRtAMtoM se pratIta hotA hai ki yaha atIva siMdhU-sauvIra, vItabhayapattana ke nareza udAyana va unake jAhojalAlIpUrNa zahara rahA hogA va kaI mandiroM kA sAthI daza rAjAoM dvArA yaha zahara basAkara yahA~ mandira nirmANa huvA hogA parantu bIca ke itihAsa kA patA nahIM kA nirmANa karake zrI vidyunmAlI deva dvArA mahahimavaMta haiM / vikrama kI pandraravIM sadI meM mAnDavagar3ha ke saMgrAma parvata ke gozIrSa candana se nirmita jIvaMta svAmI prabhu sonI dvArA yahA~ eka mandira banAne kA ullekha hai / vIra kI pratimA pratiSThita kiye jAne kA ullekha haiM / usake pazcAt kA patA nahIM / vartamAna meM yahA~ zkheM. ke ukta mandira ke nibhAva kharca hetu ujjaina ke rAjA kula 11 mandira vidyamAna hai, jinameM zve. mandiroM meM zrI caMDapradhotana dvArA kaI gAMvoM ko bheMTa dene kA ullekha khilacIpura ke zrI pArzvanAtha bhagavAna kA yaha mandira hai| pazcAt rAjA caMDapradhotana dvArA bhI ujjaina meM mandira sabase prAcIna mAnA jAtA hai| jisakI pratiSThA vi. saM. kA nirmANa karavAkara jIvita svAmI prabhu vIra kI 1438 meM huI thI, saMbhavataH usa vakta jIrNoddhAra hokara pratimA pratiSThita kiye kA ullekha hai / ho sakatA hai bhI punaH pratiSThA huI ho / aMtima jIrNoddhAra vi. saM. yaha pratimA dUsarI bhI ho kyoMki prabhu vIra kI kucha 1838 meM huvA thaa| pratimAe~ jIvaMta svAmI ke rUpa meM pratiSThita kiye kA viziSTatA prabhuvIra ke bhakta zrI udAyana rAjA ullekha AtA hai / ko puNya yoga se prApta prabhuvIra kI gozIrSa candana se banI jIvaMta pratimA ko ujjaina ke rAjA caMDapraghota chala-kapaTakara udAyana ke vahA~ se lA rahe the / rAjA udAyana ko mAluma par3ane para bhISaNa yuddha huvA / udAyana ke sAtha unakI senA va anya daza rAjA bhI the| yuddha meM jItakara lauTatI vakta bIca meM cAturmAsa prAraMbha ho jAne ke kAraNa yahA~ para hI par3Ava DAlA thA / __kahA jAtA hai ki daivika saMketa ke AdhAra para yahIM para mandira kA nirmANa karavAkara prabhu pratimA ko pratiSThita karavAyA va jagaha kA nAma dazapura rakhA jo Aja taka vikhyAta hai| paryuSaNa parva kI ArAdhanA ke samaya patA lagA ki kaidI rAjA caMDapraghota bhI jaina dharmAvalambI hai ataH turanta hI usase kSamA mAMgakara rihA kiyA gayA / svadharmI kA patA lagate hI kSamA mAMgate huve zatru ko bhI turanta rihA karanA, daivika saMketa ke AdhAra para mandira kA nirmANa karavAkara usI pratimA ko, jisake liye yuddha kiyA, zrI vighnahara pArzvanAtha jinAlaya - dazapura vahIM pratiSThita karavAnA yaha sabhI vRtAMta yahA~ kI mukhya vizeSatA hai / 698 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjaina rAjA caMDapradhota ne bhI ujjaina jAkara ukta mandira ke nibhAva kharca hetu anekoM gAMva bheMTa arpita karane kA bhI ullekha hai / tatpazcAt vidizA ke antargata bhAilasvAmIgar3ha basAkara vahA~ mandira kA nirmANa karavAkara vahA~ para bhI prabhuvIra kI jIvaMta pratimA ko pratiSThita karavAne kA bhI ullekha hai saMbhavataH vaha anya pratimA hI hogI, kyoMki prabhuvIra ke samaya kaI jIvaMta pratimAe~ bharAne kA ullekha AtA hai / yugapravartaka vidvAnaratna Arya rakSitasUrIzvarajI ma.sA. kI yaha janma, dikSA va svargArohaNa bhUmI mAnI jAne ke kAraNa bhI yahA~ kI mukhya vizeSatA haiM / AcArya bhagavaMta ne apanA jIvana prAyaH isI kSetra meM bitAyA va zAsana ke anekoM kArya kiye / kahA jAtA hai AcArya bhagavaMta ne hI anuyoga zAstroM ko pATalIputra meM rahate samaya dharmakathAnuyoga, caraNAnuyoga, dravyAnuyoga va gaNitAnuyoga meM vibhAjita kiyA thA jo tIsarI Agama vAcanA kI taraha prasiddha huii| ve graMtha Aja bhI atIva upayogI mAne jAte haiM / Apane anuyoga dvAra sUtra kI saMkalanA yahIM para rahakara kI thI / kahA jAtA hai ki isake nikaTa hI dazArNa rAjA dvArA basAyA dazArNapura gAMva thA / usa gAMva ke uttara-pUrva meM dazArNakUTa parvata thA jisakA nAma gajAgrapada va indrapada bhI thA / vRhata kalpasUtra meM isakA varNaNa AtA hai / bhagavAna mahAvIra dvArA rAjA dazArNabhadra ko vahIM para dikSA dene kA ullekha hai / yaha bhI isa kSetra kI mukhya vizeSatA hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta 10 zve. mandira haiM / kalA aura saundarya prAcIna vizAlakAya bhavya prabhu pratimA atIva saumya, prabhAvazAlI va bhAvAtmaka hai| aisI pratimA ke darzana anyatra durlabha hai / yahA~ se lagabhaga 7 ki. mI. dUra saundagI gAMva meM yazodharma dvArA nirmita kIrti sthambha Aja bhI vidyamAna hai jo yahA~ ke prAcIna itihAsa kI yAda dilAtA hai / mandira meM anya prAcIna pratimAe~ bhI darzanIya hai / mArga darzana yahA~ kA mandasaura relve sTezana lagabhaga 2 ki. mI. dUra hai va mandasora zahara 112 ki. mI. dUra hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / mandira taka kAra va basa jA sakatI hai / yahA~ se ratalAma lagabhaga 85 ki. mI. bhAnapurA 135 ki. mI. va vaI pArzvanAtha zrI vighnahara pArzvanAtha bhagavAna - dazapura 15 ki. mI. dUra hai / sabhI sthAnoM meM hara taraha kI savArI kA sAdhana hai / suvidhAe~ OM philahAla yahA~ zahara meM dharmazAlA hai, parantu vartamAna meM bistara, bartana Adi kI suvidhA nahIM hai / per3hI zrI vighnahara pArzvanAtha jaina zvetAmbara tIrtha evaM dhArmika saMsthAna, khilacIpurA, posTa : mandasaura - 458001 prAnta : madhyapradeza, phona : pI.pI. 07424-50240, 75305. 699 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vahI pArzvanAtha tIrtha prativarSa poSa kRSNA dazamI ko mele kA Ayojana hotA hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta eka tIrthAdhirAja zrI vahI pArzvanAtha bhagavAna, aura mandira hai, jisameM vartamAna bhUta va bhaviSya ke zyAma varNa, padmAsanastha, lagabhaga 123 seM. mI. tIrthaMkaroM kI pratimAeM evaM adhiSTAyaka deva-deviyoM kI (zve. mndir)| pratimAe~ atIva darzanIya haiM va eka bhavya dAdAvAr3I hai / tIrtha sthala vahI gA~va meM / / kalA aura saundarya 8 yahA~ ke mandira va prabhu prAcInatA isa mandira kA nirmANa lagabhaga pratimA kI nirmANa zailI bilakula bhinna prakAra kI rahane 1100 varSa pUrva hone kA ullekha hai / prabhu pratimA ke kAraNa atIva zobhAyamAna va darzanIya hai / lagabhaga 2000 varSa pUrva kI pratIta hotI hai / pratimA mandira ke nikaTa hI eka tAlAba hai / usameM khile para koI lekha utkIrNa nahIM hai / kamala ke phUla va pAnI bhUmItala se sIdhe mandira taka ___ mandira nirmANa ke pazcAt abhI taka koI jIrNoddhAra / Ane kI vyavasthA thI / aisA kahA jAtA hai / hone kA ullekha nahIM hai / itanA prAcIna mandira hote mArga darzana najadIka ke relve sTezana pipaliyA huve bhI abhI taka jIrNoddhAra kI AvazyakatA nahIM par3anA koI daivika zakti kA hI kAraNa hai / isa taraha kA lagabhaga 5 ki. mI. va mandasaura 15 ki. mI. dUra hai, ullekha bahuta hI kama jagaha pAyA jAtA hai / jahA~ se ATo va basa kI suvidhA hai / mandira taka jIrNoddhAra kI abhI bhI koI AvazyakatA najara nahIM pakkI sar3aka hai / basa bhI mandira taka jA sakatI hai| A rahI hai / savidhAe~ Thaharane hetu mandira ke nikaTa hI viziSTatA mandira nirmANa zailI prAcIna kile sarvasuvidhAyukta dharmazAlA haiM, jahA~ bhojanazAlA va bhAte ke AkAra jaisI hai jo prAcInatA pramANita karatI hai| kI bhI vyavasthA hai / ___bAlu se nirmita prabhu pratimA kI nirmANa zailI bhI per3hI zrI vahI pArzvanAtha zve. jaina mandira per3hI, bilakula bhinna prakAra kI haiM, vaisI anyatra kahIM nhiiN| posTa : vahI pArzvanAtha - 458 664. hai / eka hajAra varSa se pUrva kA mandira hote huve bhI sTezana : pipalyAmaNDI, jilA : mandasora (ma.pra.), abhI taka jIrNoddhAra nahIM honA bhI mukhya vizeSatA hai| phona : 07424-41430, pI.pI. 41035. zrI vahI pArzvanAtha jinAlaya 700 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARAN zrI vahI pArzvanAtha bhagavAna Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahA jAtA hai ki yaha kSetra dazavIM se bArahavIM sadI meM jaina zAsakoM dvArA zAsita rahA hai, usa kAla meM isa ilAke meM saikar3oM jinAlayoM ke nirmANa hue kA ullekha hai / unameM kucha dhvasta mandira va bhagnAvazeSa nikaTa ke kethUlI, kUkalDA, aMtrAliyA, mor3I, nImathUra Adi gAMvoM meM Aja bhI najara Ate haiM / nImathUra gAMva se nikale eka zilAlekha meM "gar3ha abhinava giranAra" kA ullekha haiM tathA pahAr3I para bhavya khaNDita jaina pratimAe~ va deviyoM kI pratimAe~ haiM / unameM se eka ko gorAM devI mAnakara gAMva vAle pUjana karate haiM / pratimA ke mastaka para tIrthaMkara kA cinha utkIrNa hai / saMbhavataH usa gAMva kA nAma nemIpura rahA hogA / jisakA apabhraMza nImathUra ho gayA ho / yahA~ para Aja 1 mandira haiM unameM yaha zrI bhalavAr3A pArzvaprabha kA mandira prAcInatama va atizayakArI hai| isakI pratiSThA vi. saM. 1548 meM hone kA ullekha hai| ho sakatA hai usa samaya mandira kA jIrNoddhAra hokara punaH pratiSThA huI ho, kyoMki isI mandira meM eka zrI AdinAtha prabhu kI bhavya, alaukika pratimA zrI samprati rAjA ke samaya kI pratIta hotI hai jisapara koI lekha nahIM hai / viziSTatA isa kSetra meM jaina dharma kA prabhAva itanA adhika rahA ki jaina mUrtiyA~, jaina zilAlekha zrI bhalavADA pArzvanAtha jinAlaya-bhAnapurA Adi Aja bhI jagaha-jagaha najara Ate hai / isa kSetra meM huI purAtatva vibhAga kI khudAI meM siMdhughATI samyatA ke avazeSa bhI mile haiM / prAgaaitihAsika yuga ke bAda isa kSetra meM aitihAsika yuga ke avazeSa bhI milate haiN| isa tIrtha meM kaI camatkArika ghaTanAe~ bhI ghaTatI tIrthAdhirAja 8 zrI bhalavAr3A pArzvanAtha bhagavAna, rahatI hai jaise pardUSaNa mahAparva para rAtrI meM vAdyoM kI zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 55 seM. mI. saMgItamaya dhvani sunAI denA, zAsanadeva dvArA manovAMchita (zve. mndir)| phala pUrA karanA, gurudeva kA pujArI ko ImAnadArI se kArya karate rahane ke liye protsAhita karanA Adi / tIrtha sthala bhAnapurA nagara ke madhya / prativarSa basanta paMcamI ko dhvajA car3hAI jAtI hai| prAcInatA yaha kSetra atIva prAcIna hai / isa kSetra meM pASANakAla yuga se marAThA kAla taka ke anya mandira vartamAna meM isake atirikta 4 purAvazeSa milate hai jo yahA~ ke prAcInatA kI yAda aura zve. mandira 4 di. mandira va eka dAdAvAr3I haiM / dilAte haiM / prApta kaI avazeSa vikrama vizvavidyAlaya ke kalA aura saundarya yahA~ para sabhI mandiroM meM purAtatva saMgrahAlaya meM surakSita rakhe haiM / prAcIna pratimAoM kI kalA darzanIya hai / / yahA~ kaI jagaha nIMva khodate vakta mUrtiyA~, bhagnAvazeSa, yahA~ para hamezA jala se bharI rahanevAlI takSakezvara zilAlekha Adi nikalate haiM / kaI mUrtiyA~ digambara nAma kI jhIla va varSA kAla meM prAkRtika dRzyoM se baMdhuoM ne ekatrita kara nasiyA~ va mandiroM meM rakhI hai| bharapUra kaI sthala atIva darzanIya hai / vizAla gAMdhI zrI bhalavAr3A pArzvanAtha tIrtha 702 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapara zrI bhalavADA pArzvanAtha bhagavAna-bhAnapurA sAgara bhI isI kSetra meM hai / ataH yahA~ kA pUrA kSetra kalA va prAkRtika saundarya se bharA dekhane yogya hai / mArga darzana yahA~ se najadIka kA relve sTezana zAmagar3ha 45 ki. mI. bhavAnImaNDI 24 ki. mI. jhAlAvAr3a ror3a, 19 ki. mI. evaM mandasora 130 ki. mI. dUra hai| sabhI sthAnoM para baseM va TeksI kA sAdhana hai / mandira taka kAra jA sakatI hai / suvidhAe~ Thaharane ke liye mandira ke nikaTa hI jayAnanda bhavana hai, jahA~ bijalI, pAnI va bartanoM kI suvidhA hai / kahane para bhojana kI vyavasthA bhI ho jAtI hai / per3hI zrI zve. jaina mUrtipUjaka saMgha, zrI bhalavAr3A pArzvanAtha jaina zve. mandira, sadara bAjAra, posTa : bhAnapurA-458775. jilA : mandasaura (ma.pra.), phona : 07427-36317, 36251. 703 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kurkuTezvara tIrtha tIrthAdhirAja zrI kurkuTezvara pArzvanAtha bhagavAna, padmAsanastha, zyAma varNa, lagabhaga 77 seM. mI. (zve. mandira ) / kukaDezvara gA~va meM / tIrtha sthala prAcInatA isa tIrtha kI prAcInatA prabhu zrI pArzvanAtha bhagavAna ke samaya kI lagabhaga 2860 varSa pUrva kI mAnI jAtI hai / vartamAna kA kukaDezvara gA~va prAcIna kAla meM kurkuTazvara nAma se vikhyAta thaa| kahA jAtA hai ki yahA~ se nikaTa rAjapura ke rAjA zrI Izvara ne prabhu zrI pArzvanAtha ke samaya hI isa nagara kI sthApana kI va mandira nirmANa karavAkara prabhu kA zrI kurku Tezvara pArzvanAtha va nagara kA nAma kurkuTezvara rakhA thA / kalpasUtra pAvana AgamagraMtha meM varNita prasaMgoM ke anusAra prabhuzrI pArzvanAtha bhagavAna chadmAvasthA meM vicarate ye taba kalikuMDa, kurkuTezvara va jIvIta svAmI Adi kucha tIrtho kI sthApanA huI thI vaha kurkuTezvara yahI sthAna mAnA jAtA hai / ataH isakI prAcInatA siddha hotI hai| 704 samaya-samaya para jIrNoddhAra kI AvazyakatA rahatI hai, usI bhAMti yahA~ para bhI jIrNoddhAra hue hI hoMge / vi. saM. 1676 meM jIrNoddhAra hokara punaH pratiSThA hue kA ullekha hai / viziSTatA kalpasUtra pAvana Agama graMtha meM varNita prasaMgoM ke anusAra prabhu zrI pArzvanAtha bhagavAna chadmAvasthA meM vicarate the taba kurkuTezvara tIrtha kI bhI sthApanA huI thI ataH yaha yahA~ kI mukhya vizeSatA hai| eka matAnusAra prabhu zrI pArzvanAtha bhagavAna chadmAvasthA meM yahA~ dhyAnAvastha the usa samaya yahA~ se nikaTa gA~va ke rAjA Izvara darthanArtha Aye the / darzana karate-karate unheM mahasUsa huvA ki aise tapasvI ko kahIM dekhA hai, socate-socate unheM jAti smaraNa jJAna huvA ki pUrva bhava meM inakA mere para bahuta upakAra rahA hai, ye devoM ke bhI deva haiM ataH vahIM para eka gAMva kI sthApanA karake prabhu kI pratimA banAkara mandira kA nirmANa kiyA va prabhu evaM gAMva kA nAma kurkuTezvara rakhA / kukuTezvara nAma par3ane ke alaga-alaga mata bhI hai parantu yaha sahI hai ki mandira nirmAtA ne prabhu ko kurkuTa ke Izvara kI upamA dI hai / prabhu kI adhiSThAyikA mAtezvarI zrI padmAvatI devI kA vAhana kurkuTa sarpa hai| kisI prAcIna devatA kA nAma bhI kurkuTa zrI kuMkuMTezvara pArzvanAtha mandira dRzya Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kuMkuMTezvara pArzvanAtha bhagavAna batAte hai va kurkuTa kA artha sphuliMga bhI hotA hai jo zabda uvasaggaharaM pATha meM bhI varNita hai / ataH nizcaya hI prabhu ko devoM ke Izvara kI upamA dI hai / samaya-samaya para anekoM camatkArika ghaTanAoM ke ghaTane kA ullekha hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta eka aura mandira zrI AdinAtha bhagavAna kA haiM / kalA aura saundarya prabhu kI prAcIna pratimA ke darzana se darzanArthI Anandita hotA hai| mandira kA prAcIna zilpa bhI apane Apa meM anUThA hai / mandira meM virAjita anya prAcIna pratimAe~ bhI darzanIya hai / mArga darzana yahA~ se najadIka ke relve sTezana nImaca 40 ki. mI. pipalyA 52 ki. mI. mandasaura 71 ki. mI. va jhAlAvAr3a ror3a 140 ki. mI. dUra hai| ina sabhI jagahoM se TeksI va basa kA sAdhana hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ Thaharane kI mandira ke nikaTa hI suvidhA hai / pUrva sUcanA para bhojana kI bhI vyavasthA ho sakatI hai / per3hI zrI jaina zve. mUrtipUjaka zrI saMgha, posTa : kukaDezvara - 458116. jilA : nImaca (ma. pra.), phona : pI.pI. 07421-31251, 31353. 705 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRALIA se isa tIrtha kA anekoM bAra utthAna patana huA va samaya-samaya para zAsana prabhAvaka AcArya bhagavantoM ne apanI amUlya zakti kA sadupayoga karake isa tIrtha kI mahimA bar3hAyI jo ullekhanIya hai / viziSTatA carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra ke samaya yahA~ ke rAjA zrI candra pradyota ne prabhu vIra kI pratimA candana meM banavAyI thI / rAjA zrI candrapradyota dvArA yahA~ mandira nirmANa karavAkara isa candana kI pratimA ko pratiSThita karavAne kA bhI ullekha hai / isake darzanArtha Arya suhastIsUrijI kA yahA~ AvAgamana hotA rahatA thA, unhoMne rAjA saMprati, avantIsukumAla, mahAkAla Adi ko yahIM para pratibodhita kiyA thA / zAsana prabhAvaka AcArya candraruda, Arya rakSitasUri,zrI candragupta, Arya ASAr3ha ityAdiyoMne samaya-samaya para yahA~ rahakara dharma prabhAvanA bar3hAyI thI / kAlakrama se jaba isa tIrtha para zaivamata ke zAsakoM kA adhikAra huA, taba vikramAditya rAjA kI rAjya sabhA ke vidvAna ratna dharma prabhAvaka AcArya zrI siddhasena divAkara ne rAjA ke sammukha zrI kalyANa mandira stotra kI racanA kI jisake prabhAva se mandira meM sthita jyetirmaya zivaliMga meM se yaha zrI pArzvanAtha prabhu kI manohara pratimA punaH prakaTa huI aura jaina dharma kI pratiSThA bar3hI / vikrama kI sAtavIM sadI meM AcArya zrI mAnatuMgasUrijI ne yahIM para bRhad rAjA bhoja ko bhaktAmara strotra kI racanA dvArA camatkAra dikhAkara prabhAvita kiyA thA / gyArahavIM sadI meM zrI zAntisUri jI vidyA priya paramAra vaMzI rAjA bhoja kI rAjya sabhA meM 84 vAdiyoM ko jItakara yahIM para susammAnita hue the / isa bhAMti jaina dharma ke pracAra va prasAra sambandhI anekoM ghaTanAe~ isa tIrtha se jur3I huI hai / prativarSa jeTha zuklA 6 ko dhvajA car3hatI hai va pauSa kRSNA 10 ko mele kA Ayojana hotA hai / anya mandira vartamAna meM yahA~ para isake atirikta anya 24 mandira vidyamAna hai / kalA aura saundarya isa tIrtha kA anekoM bAra utthAnapatana hone ke kAraNa prAcIna kalA kama najara AtI hai / lekina prabhu pArzva kI prAcIna pratimA ati hI saumya hai / mArga darzana mandira se lagabhaga 12 ki. mI. kI dUrI para pramukha relve sTezana ujjaina hai jahA~ para zrI avantI pArzvaprabhu mandira kA pravezadvAra zrI avantI pArzvanAtha tIrtha tIrthAdhirAja zrI avantI pArzvanAtha bhagavAna, zyAma varNa, arddha padmAsanastha, lagabhaga 1.2 mITara (cAra phuTa) (zve. mndir)| tIrtha sthala ujjaina zahara meM kSIprA nadI ke nikaTa / prAcInatA isa nagarI ke prAcIna nAma avantikA, puSkara rajinI Adi the / jaina zAstrAnusAra bhadrA seThANI ke sutrutra avantIsukumAla ne Arya suhastIsUrijI se pratibodha pAkara dIkSA aMgIkAra kI va jaMgala meM saMthAre meM rahate hae tapazcaryA meM hI makti pada ko prApta haae| unake putra zrI mahAkAla ne Arya suhastIsUrijI ke sadupadeza se apane pitAjI ke smaraNArtha isa bhavya mandira kA nirmANa karavAyA / yaha vRttAnta vIra nirvANa saMvat 250 kA mAnA jAtA hai / tatpazcAt kAlakrama 706 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI avantI pArzvanAtha bhagavAna-ujjaina ATo, TeksI kI suvidhAe~ upalabdha hai| mandira taka pakkI sar3aka hai / indaura lagabhaga 56 ki. mI. dUra hai| savidhAe~ Thaharane ke lie mandira ke nikaTa hI sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA va bhAte kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai| per3hI 88 zrI avantI pArzvanAtha tIrtha jaina zvetAmbara mUrtipUjaka mAravAr3I samAja TrasTa, ananta peTha, dAnI daravAjA / posTa : ujjaina - 456 001. prAnta : madhyapradeza, phona : 0734-555854, 555553 TrasTa aaphis)| 707 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cintAmaNi pArzvanAtha jinAlaya-unhela yaha tIrtha dasavIM sadI pUrva kA hai / kucha avazeSa guptakAlIna bhI pAye jAte hai jo prAcInatA ko siddha karate haiM / saba sthAnoM kI bhA~ti isa tIrtha kA bhI anekoM bAra jIrNoddhAra huA hogA / antima jIrNoddhAra vikrama saM. 1700 meM unhela zrI saMgha dvArA karavAyA gayA thA / abhI punaH jIrNoddhAra kA kAma cAlU hai / viziSTatA yaha prAcIna tIrtha kSetra to hai hI / sAtha-sAtha atizaya kSetra bhI hai / kahA jAtA hai kabhI-kabhI parva-tithi ke samaya rAtrI meM mandira meM bhajanoM kI saMgIta laharI sunAI detI hai / pratIta hotA hai jaise prabhu kI AratI utArI jA rahI ho / kucha varSoM pUrva prabhu ke netroM meM se amRta rUpI dhArA bahatI rahI / kucha bhaktoM ne netra ko sApha karake bhI dekhA parantu dhArA pravAha cAlU rahI / jo bAda meM aksamAta banda huI / kahA jAtA hai ki ArAdhanA karane para bhaktajanoM kI manokAmanAeM pUrNa hotI haiM / anekoM taraha kI camatkArika ghaTanAe~ ghaTane ke saMketa milate haiM / anya mandira vartamAna meM isake atirikta koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya prabhu pratimA kI kalA advitIya hai / sapta-phaNoM ke sAtha donoM ora indra mahArAja kI pratimAe~ haiM jo saMbhavataH anyatra nahIM hai| mArga darzana yaha sthala ujjaina-nAgadA mArga meM unhela relve sTezana se 10 ki. mI. dUra hai, jahA~ para TeksI kA sAdhana upalabdha hai / ujjaina se lagabhaga 30 ki. mI. nAgadA se 22 ki. mI. va nAgezvara tIrtha se 75 ki. mI. dUra hai / ujjaina va nAgadA jaMkzana se basa va TeksI kA sAdhana hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie mandira ke nikaTa hI dharmazAlA hai,jahA~ pAnI,bijalI,bartana Adi kI suvidhAe~ upalabdha hai|puurv sucanA para bhojana va bhAte kI suvidhA ho sakatI hai / per3hI zrI pArzvanAtha jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha kI per3hI, jaina mandira ror3a, posTa : unhela - 456 221. jilA : ujjaina, prAnta : madhyapradeza, phona :07366-20258 va 20237 pI.pI. zrI unhela tIrtha tIrthAdhirAja zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, lagabhaga 105 se. mI. (zve. mandira) / tIrtha sthala unhela gA~va ke madhya jaina mandira galI meM / prAcInatA isa gA~va kA prAcIna nAma toraNa thaa| kahA jAtA hai jaba nAgadA meM zrI janmejaya ne nAga-yajJa kiyA thA usa samaya cAroM dizAoM meM toraNa dvAra bAMdhe gaye the taba eka toraNa isa sthAna para bhI bA~dhA gayA thA / aura yahA~ nagara basa jAne ke pariNAma svarUpa isakA nAma toraNa par3a gayA thA / vartamAna nAma musalamAna kAla meM parivartana kiyA gayA hogA, aisA pratIta hotA hai| pratimA kI kalAkRti va mandira meM upalabdha 10vIM va 11vIM sadI ke avazeSoM se yaha pramANita hotA hai ki 708 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cintAmaNi pArzvanAtha bhagavAna - unhela 709 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaukika pArzvanAtha jinAlaya zrI alaukika pArzvanAtha tIrtha tIrthAdhirAja zrI pArzvanAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, lagabhaga 110 seM. mI. ( zve. mandira ) / tIrtha sthala hasAmapurA gA~va ke madhyastha / prAcInatA mandira meM sthita prAcIna kalAtmaka avazeSa, stambha va parikara Adi ke avalokana se patA lagatA hai ki yaha mandira lagabhaga vikrama kI dasavIM sadI ke pUrva kA hogA / bArahavIM sadI kI banI dhAtu kI caubIsI mandira meM vidyamAna hai| musalamAnoM ke zAsanakAla meM anekoM mandiroM ko kSati pahu~cI, usameM yaha mandira bhI rahA hogA, aisA anumAna lagAyA jAtA hai / punaH jIrNoddhAra vikrama saM. 1649 meM hone kA ullekha hai| abhI punaH jIrNoddhAra kA kAma cAlU / / viziSTatA kahA jAtA hai rAjA vikramAditya ke kAla meM ujjaina nagarI kA yaha eka mohallA thA va rAjA vikramAditya kA mahala yahA~ para thA / isake nikaTa rAnI kA mahala thA jise Aja rAnIkoTa kahate haiM / yahA~ anekoM camatkArika ghaTanAe~ ghaTane ke pramANa milate haiM / kahA jAtA hai eka vakta kucha pravAsiyoM ne 710 isake nikaTa mA~sa pakAne kA upakrama kiyA / turanta adRzya rUpa se unapara pattharoM kI bauchAra hone lagI jisase ve bhAga khar3e hue / eka bAra kucha zrAvaka pratimAaiM ujjaina le jAnA cAhate the / vArtAlApa ke bAda zrAvakagaNa darzanArtha mandira meM Aye taba prabhu pratimA ke pAsa sarpa baiThA nakArAtmaka saMketa karatA najara AyA usapara unhoMne apanA vicAra sthagita kiyA / aise aura bhI anekoM ghaTanAoM ke vRttAnta bhaktoM dvArA batAye jAte hai / anya mandira vartamAna meM isake atirikta koI mandira nahIM hai / kalA aura saundarya zrI pArzvaprabhu kI pratimA alaukika va kalAtmaka hai| pratimA kI hastamudrA ke nIce do sarpa baneM haiM jo apane Apa meM advitIya hai / yahA~ stambhoM para bhI prAcIna kalA ke vibhinna prakAra ke namUne utkIrNa haiM / 11vIM sadI kA pUrNa parikara kalAtmaka prastarakhaNDa Adi darzanIya hai / mArga darzana najadIka kA bar3A sTezana ujjaina lagabhaga 14 ki. mI. dUra hai, jahA~ se basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai| yahA~ se nAgezvara 135 ki. mI. mANDavagar3ha 160 ki. mI. va makSI tIrtha 50 ki. mI. dUra hai| suvidhAe~ mandira ke pAsa dharmazAlA hai, jahA~ bijalI, pAnI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI suvidhAe~ upalabdha hai| per3hI zrI alaukika pArzvanAtha jaina zvetAmbara tIrtha per3hI. gA~va : hasAmapurA, posTa : tAloda 456 006. jilA : ujjaina, prAnta : madhyapradeza, phona : 0734-610245 va 610246. 19 UJJAIN impura alnur Tajpur Patehabad Sanwer 40 20 3 Maksi o Sia Berchha Tonk Khurd Sonkach DEWAS Nagda Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gibiiiiiii iiiii PODOC BOUDODOVOD09 Pongo 000000ognon iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiii zrI alaukika pArzvanAtha bhagavAna - hasAmapurA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hokara vi. saM. 1984 meM panyAsajI zrI motI-vijayajI ke suhaste punaH pratiSThA sampanna huI thI / viziSTatA yaha atyanta camatkArika sthala hai, jaba hI to gata zatAbdiyoM meM mandiroM para anekoM prahAra hone para bhI isa pratimA ko koI A~ca nahI AI / abhI bhI camatkArika ghaTanAe~ ghaTatI rahatI haiM / prati varSa bhAdaravA zuklA pratipadA ko janmAvAMcana ke pazcAt zrAvakagaNa bAjoM-gAjoM sahita prabhu ke darzanArtha jAte hai va AratI utArI jAtI hai / kahA jAtA hai usa samaya bhoyare meM divAloM para pAnI kI bUnheM prakaTa hotI haiM / hamezA bhaktajanoM ko prabhu ke tIna rUpa ke darzana hote haiM, yAnI bAlAvasthA, yuvAvasthA va prauDhAvasthA / jainetara bhI kAphI mAtrA meM darzanArtha Ate rahate haiM / __ anya mandira 8 mandira ke nikaTa hI eka aura mandira hai jo lagabhaga 200 varSa prAcIna batAyA jAtA hai / vahA~ kA bhI jIrNoddhAra cAlU hai / yahA~ ke maNIbhadrasvAmI kI mUrti atyanta prabhAvika va camatkArika zrI AdIzvara bhagavAna mandira-badanAvara zrI badanAvara tIrtha tIrthAdhirAja 8 zrI AdIzvara bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 120 seM. mI. (zve. mndir)| tIrtha sthala viMdhya parvatamAlA ke paThAra para samudra kI sataha se 1650 phuTa U~cAI para sthita badanAvara gA~va meM / prAcInatA kahA jAtA hai lagabhaga 2250 varSa pUrva samrATa azoka ke pautra zrI saMprati rAjA dvArA isa pratimA kI pratiSThA huI thI / yahA~ upalabdha bhagnAvazeSoM se patA calatA hai ki kisI samaya yahA~ anekoM jaina mandira the va yaha eka virATa nagarI thI / mandira bhoyare meM hai / anekoM bAra jIrNoddhAra hone kA bhI saMketa milatA haiM / aMtima jIrNoddhAra yahA~ ke zrI saMgha dvArA 712 kalA aura saundarya mandira kA navanirmANa ho jAne ke kAraNa prAcIna kalA kama najara AtI hai / lekina yahA~ ke vizAla prAcIna jaina mandiroM ke avazeSa aura kaI khaNDita mUrtiyA~ Adi prAcInatA kI yAda dilAte haiM / mArga darzana yahA~ se nikaTa kA relve sTezana bar3anagara 18 ki. mI. dUra hai, yaha sthala dhAra-ratalAma mukhya mArga para sthita hai / ratalAma yahA~ se 40 ki. mI. va ujjaina 55 ki. mI. dUra hai / ratalAma, indaura dhAra, ujjaina, rAjagar3ha (dhAra), mandasora se yahA~ ke lie sIdhI base upalabdha hai / yahA~ ke basa sTeNDa se mandira sirpha 400 mITara dUra hai / Akhira mandira taka kAra jA sakatI hai, lekina basa 200 mITara dUra ThaharAnI par3atI hai / suvidhAe~ Tharahane ke lie dharmazAlA hai, jahA~ pAnI, bijalI kI suvidhA upalabdha hai| per3hI 8 zrI AdinAtha nAthUlAla jaina zvetAmbara martipUjaka peDhI, posTa : badanAvara (vardhamAnapura) - 454 660. jilA : dhAra, prAnta : madhyapradeza, phona : 07295-33814 va 33736 pI.pI. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna-badanAvara 713 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI makSI tIrtha tIrthAdhirAja zrI makSI pArzvanAtha bhagavAna, zyAma varNa, padmAsanastha, lagabhaga 105 seM. mI. / tIrtha sthala grAma makSI ke antargata suramya sarovara ke taTa para eka bhavya parakoTe ke madhya I prAcInatA isa prabhu pratimA kA itihAsa ati prAcIna batAyA jAtA hai / I. pU. sAtavIM zatAbdI arthAt cauthe Are kI batAte hai / I. pU. dUsarI zatAbdI meM yahA~ anekoM jaina zrAvaka va zrAvikAoM ke rahane kA ullekha hai / I. kI dasavIM zatAbdI meM paramAra narezoM dvArA yahA~ jina mandira banavAne ke ullekha haiM / yaha bhI kahA jAtA hai ki I. kI gyArahavIM zatAbdI meM jaba mohammada gajanavI ne bhArata meM vibhinna mandiroM va mUrtiyoM ko kSati pahu~cAyI taba yaha mandira vidyamAna thA va ve yahA~ bhI Aye the / yahA~ Ane para bhayAnaka rUpa meM bImAra par3a gaye va camatkAra kA anubhava karane lage / ataH phauja ko Adeza diyA ki ve isa mandira va pratimA ko koI kSati na pahu~cAveM evaM yAdagAra svarUpa mandira ke dvAra para pA~ca kaMgUre bhI banavAkara gaye / 714 zrI pArzvanAtha bhagavAna-makSI kahA jAtA hai bar3IyAra deza ke lolAr3A gA~va nivAsI mANDavagar3ha ke khajA~cI zrI saMgrAma sonI (zrI saMgrAma sonI pAlanapura nivAsI hone kA bhI mata hai) ne vi. saM. 1472 meM isa mandira kA nirmANa karavAyA thA va pratiSThA AcArya zrI somasundarasUrIzvarajI ke suhaste sampanna huI thI / eka aura matAnusAra mandira ati prAcIna batAyA jAne ke kAraNa, ho sakatA hai khajAMcI saMgrAma sonI ne mandira kA jIrNoddhAra karavAyA hoM / pArzva prabhu kI pratimA ati hI sundara, bhavya va camatkArika hai / yahA~ para camatkArika ghaTanAoM kI anekoM kiMvadantiyA~ pracalita haiM / kahA jAtA hai ki eka samaya prabhu ke chatra dhAraka zrI dharaNendra deva ne apane phaNoM se dugdha dhArA bahAyI thI jisase mandira ke mUla sthAna meM dUdha bhara gayA thA / upasthita anekoM bhAgyazAlI bhaktoM ne isa camatkArI ghaTanA ke divya darzana kA lAbha uThAyA / viziSTatA zvetAmbara va digambara baMdhugaNa apanI-apanI vidhipUrvaka banAye hue niyamAnusAra pUjA karate hai / anya mandira vartamAna meM isake nikaTa hI eka digambara mandira vidyamAna hai / usake mUlanAyaka zrI supArzvanAtha bhagavAna hai / kalA aura saundarya prabhu pratimA kA zilpa saundarya yAtrIgaNoM ko nirantara AkRSTa karatA rahatA hai| mArga darzana makSI relve sTezana se mandira 11/2 ki. mI. dUra hai, jahA~ se ATo kI suvidhA hai| makSI gA~va bambaI - AgarA mArga para ujjaina se 40 ki. mI, va indaura se 70 ki. mI. dUra hai / mandira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ sTezana ke nikaTa hI digambara jaina dharmazAlA hai, mandira ke nikaTa zvetAmbara va digambara dharmazAlAe~ hai, jahA~ bijalI, pAnI, bartana va bhojanazAlA kI bhI suvidhA upalabdha hai / per3hI 1. zrI AnandajI kalyANajI per3hI, jaina zvetAmbara mandira, posTa : makSI - 465106. jilA : zAjApura, prAnta : madhyapradeza, phona : 07363-32037 ( makSI ) / 2. zrI digambara jaina atizaya kSetra pArzvanAtha digambara jaina mandirAna per3hI, posTa makSI - 465106. (ma.pra.), phona : 07363-32028. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IMAR zrI pArzvanAtha bhagavAna-makSI 715 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAtha bhagavAna-makSI 716 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vidizA tIrtha zrI munisuvratasvAmI bhagavAna (zve.)-vidizA tIrthAdhirAja 1. zrI munisuvratasvAmI bhagavAna, padmAsanastha, zveta varNa, (zve. mandira) / 2. zrI zItalanAtha bhagavAna (di. mandira) / tIrtha sthala vidizA ke bhagnaprAya kile meM / prAcInatA vidizA zahara ko pUrva meM bhelasA / kahate the / yahA~ ke sTezana kA nAma bhI vidizA hai / pUrvakAla meM isake nAma bhAilasvAmIgar3ha, bhadrapura, bhadilapura, bhadrilapura Adi nAmoM se vikhyAta rahane kA va prAcInakAla meM dazArNa deza kI yaha rAjadhAnI rahane kA ullekha hai ataH bhAilasvAmIgar3ha, bhaddilapura Adi isake aMga rahe hoMge / ye nagara vetravatI bitavA) nadI ke taTa para sthita hai / __ zrI zItalanAtha bhagavAna ke tIna kalyANakoM (cyavana, janma va dIkSA) kI bhUmi bhaddilapura bhI yahI rahane kA saMketa hai / eka aura matAnusAra prabhu ke ye kalyANaka bihAra prAMta meM gayA jile ke aMtargata haTavAriyA ke nikaTa rahane kA bhI ullekha hai / gayA ke nikaTa eka pahAr3Ipara prabhu kI tapobhUmI va mokSa sthAna bhI batAte haiN| yaha pUrNa anusaMdhAna kA viSaya hai / parantu isa kSetra meM jagaha jagaha para sthita va bhUgarbha se prApta prAcIna mandiroM, pratimAoM, kalAtmaka dhvaMsAvazeSoM va vibhinna ullekhoM se yaha avazya siddha hotA hai ki yaha prAcIna kSetra hai / ataH zrI zItalanAtha bhagavAna kI yaha kalyANaka bhUmi rahane kI mAnyatA saMbhavataH sahI ho sakatI hai / zrI neminAtha bhagavAna kA yahA~ padArpaNa hone kA bhI ullekha hai bhagavAna mahAvIra kA pA~cavA cAturmAsa yahA~ hone kA bhI ullekha hai / kahA jAtA hai ki saprati rAjA kA yahA~ mahala thA / prabha vIra ke samaya zrI vidyanmAlI deva dvArA gozIrSa candana se nirmita prabhu kI pratimA, jo jIvita svAmI ke nAma vikhyAta thI, yahA~ rahane kA va Arya mahAgiri va sahastigiri kA yahA~ pratimAjI ke darzanArtha Ane kA ullekha hai / kumArapAla rAjA pratibodhaka AcArya zrI hemacandrAcArya ne isa prabhu pratimA ko rAjakumAra ke yogya alaMkAroM se suzobhita batAyA hai / purAtatvavetA zrI umAkAMtazAha ne isa pratimA ko zrI vidhunmAlIdeva dvArA I. saM. pUrva 561 ke AsapAsa banAI batAyA hai| eka anya matAnusAra yaha pratimA ujjaina ke rAjA canDapradyotana ke pAsa va siMdhusauvIra ke rAjA udApana ke pAsa bhI rahane kA bhI ullekha hai / parantu Aja vaha prAcIna pratimA kahA~ va kisa mandira meM hai, usakA patA nahIM hai| yahA~ se nikaTa lagabhaga 4 ki. mI. dUra udayagiri pahAr3I meM jo viMdhyAcala parvata kA eka bhAga hai, va lagabhaga 2 ki. mI. lambAI va 350 phITa U~cAI meM hai, jahA~ 20 guphAe~ haiM; jo sthApatyakalA kI dRSTi se deza meM sarvAdhika prAcIna guphAoM meM hai / inameM prathama va aMtima guphA jaina dharma se sambaMdhita hai, jahA~ jinezvara bhagavatoM va yakSa-yakSI kI pratimAe~ vibhinna AsanoM va AkRtiyoM meM atIva darzanIya hai / aMtima guphA meM sthita zrI pArzvaprabhu kI pratimA atIva manorama, kalAtmaka va bhAvAtmaka hai jo Arya bhadrazAkhA ke Arya kula ke zUravIra mahAsubhA ko harAne vAle jana samUha ke mAnya gauzarA ke putra zrI zaMkara dvArA saM. 106 meM 717 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratiSThita karavAne kA ullekha hai / isI guphA meM zrI zItalanAtha prabhu kI va zrI supArzvanAtha bhagavAna kI pratimAe~ bhI atIva prabhAvika hai / uparokta sthApatya ke alAvA bhI yahA~ para, va, yahA~ ke nikaTavartI sthAnoM meM, jagaha-jagaha prAcIna mandiroM va mUrtiyoM ke bhagnAvazeSa najara Ate haiM / hAla hI meM yahA~ udayagiri pahAr3I ke nikaTa utthakhanana ke samaya ajor3a jina pratimAe~ prApta huI haiM / isake nikaTa ke sthAvarta parvata para Arya vajrasvAmI apane 500 ziSyoM ke sAtha nirvANa pada ko prApta hone kA ullekha hai / aise mahatvapUrNa sthAna para anekoM jina mandiroM kA nirmANa samaya-samaya para huvA hI hogA, isameM koI sandeha nahIM / parantu Aja una prAcIna mandiroM ke kucha bhagnAvazeSa mAtra idhara-udhara najara Ate haiM, kAlakrama se unheM kSati pahu~cI hogI va kaI bhUmIgata huve hoMge, jaisA, anya kaI jagahoM para pAyA jAtA hai / vartamAna sthita mandiroM meM zrI munisuvratasvAmI bhagavAna kA zve. mandiroM meM va zrI zItalanAtha bhagavAna kA digambara mandiroM meM prAcInatama mAnA jAtA hai / 718 viziSTatA isa pAvana sthala para eka mAnyatAnusAra prabhu zItalanAtha bhagavAna ke (cyavana, janma va dIkSA) tIna kalyANaka hone ke kAraNa yahA~ kI mukhya vizeSatA hai / isa bhUmi meM zrI mahAvIra prabhu kA bhI cAturmAsa huvaa| prabhu kI pratimA bhI jIvitasvAmI ke rUpa meM yahA~ rahI, ataH yaha bhI yahA~ kI mahAna vizeSatA hai / yahA~ prAcIna guphAoM meM prAcIna prabhu pratimAoM ke darzana honA yaha bhI mukhya vizeSatA meM hai / bhArata meM kucha hI pahAr3oM para prAcIna guphAe~ haiM, jahA~ aisI kalAtmaka prAcIna prabhu pratimAe~ Adi darzanIya hai / Arya vajrasvAmI kA apane 500 ziSyoM ke sAtha yahA~ svargArohaNa ko prApta honA bhI isa bhUmi kI mahAnatA hai / vidizA se 30 ki. mI. dUra gyArasapura meM tathA 70 ki. mI. dUra bar3ohaha paThArI meM prAcIna jaina mandira haiM jo kendrIya purAtatva vibhAga ke AdhIna haiM / anya mandira vartamAna meM inake atirikta eka zrI vAsupUjya bhagavAna kA zve. mandira va 10 di. mandira hai / kalA aura saundarya yahA~ para guphAoM ma prAcIna kalAtmaka pratimAe~ atIva darzanIya haiM / guphAoM zrI munisuvratasvAmI jinAlaya (zve) - vidizA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zItalanAtha bhagavAna (digambara)-vidizA ke alAvA bhI nikaTavartI sthAnoM para aneka kalAtmaka avazeSa va bhagnAvazeSa darzanIya hai / mArga darzana vidizA senTrala relve kI mukhya lAIna para bhopAla aura bInAjaMkazanoM ke madhya relve sTezana hai / yahA~ se relve sTezana eka ki. mI. dUra hai| jahA~ se TeksI va ATo kI savArI kA sAdhana hai / yahA~ se indaura lagabhaga 250 ki. mI. ujjaina 250 ki. mI. va bhopAla 54 ki. mI. dUra hai / sabhI sthAnoM para hara prakAra kI savArI kA sAdhana hai / suvidhAe~ Thaharane hetu di. dharmazAlA hai / zve. dharmazAlA nirmANAdhIna hai / bhojanazAlA kI yojanA hai| per3hI 8 1. zrI jaina zvetAmbara samAja per3hI, zrI munisuvratasvAmI zve. mandira andara kilA, ___ 2. zrI zItalanAtha digambara jaina bar3A mandira TrasTa, andara kilA, posTa : vidizA - 464 001. prAnta : madhya pradeza, phona : 07592-323 58 va 33172 (zve.) pI.pI 07592-32088 va 32369 (di.) pI.pI zrI zItalanAtha bhagavAna jinAlaya (digambara)-vidizA 719 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 zrI candraprabha bhagavAna jinAlaya praveza dvAra zrI sonAgira tIrtha tIrthAdhirAja zrI candraprabha bhagavAna, kAyotsarga mudrA meM lagabhaga 3.66 (12 phuTa ) (di. mandira ) / tIrtha sthala sanAvala gA~va ke pAsa anekoM mandiroM ke sAtha eka pahAr3I para suzobhita / prAcInatA prAcIna kAla meM ise zravaNagiri kahate the / vikrama saMvat 335 meM isa tIrtha ke jIrNoddhAra hone kA ullekha hai / isake pUrva itihAsa kA patA lagAnA kaThina hai / mandira ko dekhane se aisA pratIta hotA hai ki vikramI saMvat 335 ke bAda anekoM bAra isa mandira kA jIrNoddhAra huA hogA / viziSTatA di. jaina zAstroM ke anusAra naMga, anaMga Adi anekoM muniyoM ne yahA~ nirvANa prApta kiyA / aSTama tIrthaMkara zrI candraprabha bhagavAna kA samavazaraNa yahA~ para bhI racA gayA thA, aisA ullekha milatA hai / anya mandira isake atirikta zikhara yukta anya 126 mandira bhI isa pahAr3I para haiM jinake zikharoM kA dUra se darzana hotA hai| pahAr3I kI talahaTI meM 25 mandira haiM / zrI candraprabha bhagavAna mandira-sonagira Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA aura saundarya isa ramaNIka pahAr3I para mandira nirmANa kalA kA saundarya evaM zailI kI vizeSatA sahaja hI apanI ora AkRSTa kara lete haiM / yahA~ jitane mandira haiM, una saboM kI nirmANa zailI eka dUsare se bhinna hai / pahAr3a para nAriyala kuNDa hai jo eka zilA meM nAriyala ke AkAra kA phaTA huA hai / eka aura zilA hai jise bajAne para dhAtu jaisI svara dhvani paidA hotI hai / isI kAraNa use bajanI zilA kahate haiN| pahAr3I para sthita ina mandiroM ke samUha kA dRzya AkarSaka hai / tIrtha sthala kI saphAI tathA anya vyavasthAe~ prazaMsanIya hai / mArga darzana tIrtha sthala ke najadIka kA relve sTezana sonAgira hai jo talahaTI se 4 ki. mI. kI dUrI hai / sTezana se basa aura TeksI kI suvidhA hai / gvAliyara se jhA~sI sar3aka mArga para sthita datiyA gA~va se sonagiri 5 ki. mI. kI dUrI para hai / yahA~ se gvAliyara 65 ki. mI. va jhA~sI 40 ki. mI. dUra hai| talahaTI taka pahu~cane ke lie pakkI sar3aka hai tathA pahAr3I para car3hane ke lie sIr3hiyA~ banI huI hai / suvidhAe~ talahaTI meM yAtriyoM ke Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta 21 dharmazAlAe~ hai, jinameM bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai / peDhI zrI digambara jaina siddha kSetra sonAgira saMrakSaNI kameTI, posTa : sonAgira - 475 685. jilA : datiyA, prAnta : madhyapradeza, phona : 07522-62222, 62223 va 62375. itarwar 75 Bhander DATIA zrI candraprabha bhagavAna-sonagira Udaawan Unao 721 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI thuvaunajI tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, khaDgAsana, lagabhaga 9.14 mI. ( 30 phuTa) (di. mandira ) / tIrtha sthala bundelakhaMDa kI pAvana tIrtha zraMkhalA meM urvaNI aura lIlAvatI ina yugala saritAoM ke madhya viMdhyAcala parvatamAlA kI goda meM basA yuvaunajI gAMva meM / prAcInatA yahA~ prApta avazeSoM se aisA anumAna kiyA jA sakatA hai ki kisI samaya yahA~ eka vizAla nagarI rahI hogA va anekoM jina mandira rahe hoMge / seTha zrI pAnA zAha ke dvArA 12vIM zatAbdI meM yahA~ mandira banavAne kA ullekha hai / anya mandira isake bAda kramazaH bane haiN| isase pratIta hotA hai ki sadiyoM taka yahA~ jAhojalAlI rahI / viziSTatA isa bhA~ti kI banAvaTa ke mandira bhArata meM anyatra nahIM mileMge, jahA~ pratimAe~ zikhara se bar3I ho / mandira ke praveza dvAra se prabhu kI pUrNa pratimA kA darzana honA sambhava nahIM hai / kyoMki prabhu pratimA 722 kA lagabhaga AdhA bhAga praveza dvAra kI sataha se nIcA hai / aisA lagatA hai ki pahale mUrti kI sthApanA kara, bAda meM zikhara banavAye gaye haiM / kahA jAtA hai ki phAlguna, ASAr3ha zrAvaNa tathA bhAdoM mAhoM kI ardha rAtri meM, mandiroM meM kabhI-kabhI devoM dvArA bhakti se paripUrNa, sumadhura gItoM kI svara laharI sunAyI detI hai / Asa-pAsa ke grAmINa loga yahA~ Akara zraddhA aura bhakti ke sAtha phala-phUla car3hAte haiM / unake kathAnusAra yahA~ Akara manautI mAnane se unakI manokAmanAe~ pUrNa hotI hai / anya mandira isa mandira ke atirikta nikaTa hI 26 aura jinAlaya hai / kalA aura saundarya yugala saritAoM ke madh ya sthita isa kSetra kA prAkRtika suSamA to avarNanIya hai hI, usake sAtha sAtha yahA~ kI prAcIna zilpakalA bhI apanA viziSTa sthAna rakhatI hai / yahA~ sthita sabhI mandiroM kI pratimAe~ khaDgAsana meM, vibhinna kalAoM kA adbhuta udAharaNa prastuta karatI haiM / mArga darzana yahA~ se nikaTa kA relve sTezana azoka nagara 30 ki. mI. kI dUrI para sthita hai / jahA~ mandiroM kA dUra dRzya-thuvaunajI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se basa va TeksI kI suvidhA upalabdha hai / yahA~ se lalitapura 50 ki. mI. dUra hai, jahA~ se rAjaghATa bA~dha aura canderI hokara AnA par3atA hai / yahA~ se canderI lagabhaga 18 ki. mI. dUra hai / - suvidhAe~ Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta dharmazAlAe~ hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai / peDhI zrI digambara jaina atizaya kSetra thuvaunajI, posTa : thuvaunajI - 473 331. tahasIla : canderI, jilA : gunA, prAnta : madhyapradeza, phona : 07547-56209 va 56210. zrI AdinAtha prabhu-thuvaunajI 723 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ahArajI tIrtha tIrthAdhirAja zrI zAntinAtha bhagavAna, kAyotsarga mudrA, harita varNa, lagabhaga 5.5 mITara (di. mandira) / tIrtha sthala ahAra gA~va ke nikaTa madanesa sAgara evaM suramya pahAr3iyoM ke madhya / prAcInatA prAcIna kAla meM madanesapura, madanesAgarapura, vasuhArikapura tathA nandanapura Adi nAmoM se yaha tIrtha sthala prasiddha thA / zrI mallinAtha bhagavAna ke samaya madanakumAra kevalI kA nirvANa yahIM huA thA / isI kAraNa prAcIna kAla meM isakA nAma madanesapura par3A thA, aisI kiMvadantI hai / kahA jAtA hai ki 724 zrI pAnA zAha jina dinoM yahA~ par3Ava DAle hue the, una dinoM anekoM munirAjoM kA yahA~ pAraNa ( ahAra) huA karatA thA / isalie isa sthAna kA nAma ahAra pdd'aa| yaha eka prAcIna tIrtha hai / yahA~ para anekoM jina mandira ye jinake avazeSa Aja bhI yahA~ ke AsapAsa kI pahAr3iyoM para pAye jAte haiM / pratimA para aMkita zilAlekha ke anusAra, kalAkAra zrI pApaTa dvArA nirmita isa bhavya zAnta pratimA kA pratiSThApana yahA~ ke rAjA zrI madana varmA ke zAsana kAla meM seTha ralahaNa jI ne vikramI saM. 1237 meM karavAyA thA / yahA~ ke zilAlekhoM meM jaina samAja kI 32 antarjAtiyoM kA va bhaTTArakoM ke ziSya praziSyoM evaM AryakAoM kI ziSyaNI, praziSyaNiyoM kA vi. saM. 1200 se 1607 taka kA ullekha milatA hai / AhArajI mandira kA dUra dRzya Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTatA yahA~ se lagabhaga cAra phalga (1.0 ki. mI.) kI dUrI para eka sthala koTe parvata ke nAma se prasiddha hai / kahA jAtA hai yahIM para madanesa kumAra aura viskaMvala kevaliyoM ne nirvANa prApta kiyA thA isake pUrva dizA meM madanesAgara hai, jo pahAr3iyoM se ghirA huA hai / zrI pAnAzAha dvArA kharIdA huA rAMgA mUrtI bananevAlI zilA se sparza hone se cA~dI bana jAne kI kathA pracalita hai / yahA~ para abhI bhI anekoM prakAra kI camatkArika ghaTanAe~ ghaTatI rahatI haiM / prati varSa mArgazIrSa zuklA 13 se pUrNimA taka vArSika melA hotA hai / taba hajAroM yAtrIgaNa ikaTThe hokara prabhu-bhakti kA lAbha lete haiM / anya mandira isI parakoTe meM sAta aura mandira haiM / cAra phalA~ga (1.0 ki. mI.) dUra eka parvata para madanezakumAra aura viskaMvala kevaliyoM ke nirvANa sthAna para, eka prAcIna mandira hai jisakA jIrNoddhAra hAla hI meM huA thA / kalA aura saundarya pratimA sundara aura kalAtmaka hai jise dekhane para aisA lagatA hai ki pratimA panne kI banI hai / eka hI zilA meM nirmita dasavIM sadI kA eka yugala mAnastambha darzanIya hai / tIrtha sthAna ke nikaTa tIna mIla (4.8 ki. mI.) lambA purAtana madaneza sAgara hai / mArga darzana yahA~ se nikaTa kA relve sTezana lalitapura 82 ki. mI. tathA nipADI 92 ki. mI. hai| yaha sthala baladevagar3ha-chattarapura mArga meM TIkamagar3ha se 24 ki. mI. va jhA~sI se 120 ki. mI. dUra hai| ina sthAnoM se TeksI va basoM kI suvidhAe~ haiM / Akhira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ Thaharane ke lie mandira ke nikaTa hI sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlAe~ hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai / per3hI 8 zrI digambara jaina siddha kSetra, ahArajI / posTa : ahAra - 472 001. jilA : TIkamagar3ha, prAnta : madhyapradeza, phona : 07684-55230 pir3hI) 07683-32345 (maMtrI kAryAlaya TIkamagar3ha) zrI zAntinAtha bhagavAna-AhArajI 725 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paporAjI tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, zyAma varNa padmAsanastha, lagabhaga DhAI phuTa (di. mandira ) / tIrtha sthala TIkamagar3ha se tIna mIla dUra TIkamagar3ha - jabalapura rAjakIya mArga meM samatala bhUmi para vistRta parakoTe ke bIca vizAla gagana cumbI zikharoM yukta 108 mandiroM ke sAtha | prAcInatA kahA jAtA hai ki isakA prAcIna nAma pampApura thA / isa prAcIna tIrtha sthala ke mandiroM meM kaI pratimAoM para vikrama kI 12 vIM sadI ke lekha utkIrNa haiM / isa tIrtha kA antima jIrNoddhAra vikrama saM. huA jaba pratiSThA AcArya zrI dharmakIrtijI, bhaTTArakajI zrIpadmakIrtijI va sakala kIrtijI dvArA sampanna huI thI / tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna kI prAcIna pratimA bhoyare meM hai jisapara saM. 1202 kA lekha utkIrNa hai / 1718 726 * viziSTatA tIrtha sthala ke Asa-pAsa phaile hue ghane jaMgala ko ramantA (rAmAraNya) kahate haiM / kahA jAtA hai raghupati zrI rAmacandrajI ne ayodhyA se orachA ke pravAsa kAla meM ina vanoM meM nivAsa kiyA thA / yahA~ para anekoM prakAra kI camatkArika ghaTanAe~ ghaTatI A rahI haiM jaise bAvar3I ke andara se manacAhe bartana nikalanA, mandira pratiSThA ke samaya kue~ meM akasmAta hI pAnI bhara AnA, jvara, tijArI aura ekatarA bImArI se bhaktajanoM kA mukta honA Adi anekoM udAharaNa milate haiM / yaha kuA~ kabhI khAlI nahIM hotA / kue~ kA nAma 'patarAkhana' hai / Aja bhI aneka bhaktagaNa yahA~ Akara bImArI se mukta hote haiM / prativarSa kArtika zuklA 13 se kArtika pUrNimA taka melA lagatA hai / anya mandira isake atirikta isI vizAla parakoTe meM gaganacumbI zikharoM yukta vibhinna zailI ke 108 mandira haiM / kalA aura saundarya yahA~ para bhoyare meM sthita mUrtiyA~ prAcIna, ati AkarSaka va sundara haiM / eka hI gaganacumbI zikharoM yukta mandiroM kA dRzya paporAjI Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvarajI bhagavAna-paporAjI per3hI zrI digambara jaina atizaya kSetra, paporAjI posTa : papaurAjI - 472 001. jilA : TIkamagar3ha, prAnta : madhyapradeza, phona : 07683-44378. sthAna para itane mandiroM kA samUha dUra se ati rocaka va divya nagarI jaisA pratIta hotA hai / mArga darzana yahA~ se nikaTa ke relve sTezana lalitapura 55 ki. mI. va jhA~sI 96 ki. mI. dara hai| nikaTa kA bar3A gA~va TIkamagar3ha kevala 5 ki. mI. dUrI para hai / ina jagahoM se TeksI va basa kI suvidhAe~ hai| mandira taka pakkI sar3aka hai / suvidhAe~ yahA~ para Thaharane ke lie 4 sarvasuvidhAyukta vizAla dharmazAlAe~ hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai / TIKAMGARH 27 Baldevgarh Khargapur STIKAMGARH & TIKAMGARH 727 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nainAgiri tIrtha tIrthAdhirAja zrI pArzvanAtha bhagavAna, bAdAmI varNa, padmAsanastha, khaDgAsana 335 seM. mI. (di. mndir)| tIrtha sthala choTe se reSandIgiri gA~va ke nikaTa ke eka sAdhAraNa U~cI pahAr3I para / prAcInatA yaha tIrtha pArzvanAtha bhagavAna ke samaya kA batAyA jAtA hai / lekina sadiyoM taka yaha tIrtha alopa rahA va lagabhaga do sau varSa pUrva eka bhakta ko Aye svapna ke AdhAra para isa parvata para khudAI karAyI gayI / vahA~ para eka prAcIna mandira bhUgarbha se nikalA jo pArzvanAtha mandira kahalAtA hai / mandira kI dIvAra para utkIrNa eka zilAlekha meM saM. 1109 meM isa mandira ke nirmANa hone kA ullekha milatA hai / bhUgarbha se prApta prAcIna pratimAe~ bhI isI kAla kI batAyI jAtI hai / viziSTatA kahA jAtA hai ki pArzvanAtha bhagavAna kA samavasaraNa yahA~ bhI huA thA va samavasaraNa meM sthita munIndradatta, indradatta, varadatta, guNadatta va sAradatta muniyoM ne yahIM para tapa karake nirvANa prApta kiyA thaa| ina pA~coM muniyoM kI mUrtiyA~ bhI isI zrI pArzvaprabhu kI alaukika prAcIna pratimA zrI nainAgiri mandira samUhoM kA dRzya-zrI nainAgiri 728 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mandira meM haiM / yahA~ para camatkArika ghaTanAe~ bhI anekoM bAra ghaTatI rahatI haiM / kSetra ke nikaTa nadI kI dhArA ke madhya 1524 seM. mI. (50 phuTa) U~cI eka pASANa zilA hai| kahA jAtA hai varadatta Adi munigaNa isI zilA para tapazcaryA karate hue mukta hue the / ise siddha-zilA kahate haiM / yahA~ para prati varSa migasara zuklA 13 se pUrNimA taka vArSika melA hotA hai / anya mandira isake atirikta pahADI para 40 mandira aura haiM / inake alAvA talahaTI meM aura 14 mandira haiM / inameM eka mandira sarovara ke madhya meM pAvApurI ke samAna banA huA hai / use jala mandira kahate haiM / kalA aura saundarya vikrama ke 12vIM zatAbdI kI bhUgarbha se prApta prAcIna pratimAe~ darzanIya haiM / yahA~ kA prAkRtika dRzya manorama hai / mArga darzana yahA~ se nikaTa kA relve sTezana sAgara 56 ki. mI. kI dUrI para sthita hai / yahA~ se najadIka ke gA~va zAhagar3ha 40 ki. mI. tathA vaksavA 24 ki. mI. dUra hai / ina sthAnoM se basa va TeksI kI suvidhAe~ hai / talahaTI taka jAne ke lie pakkI sar3aka hai / sAgara-chattarapura ke bIca meM dalapatapura hokara yahA~ AnA par3atA hai / yahA~ se dalapatapura 13 ki. mI. hai| suvidhAe~ talahaTI meM Thaharane ke lie 5 dharmazAlAe~ hai, jahA~ pAnI, bijalI, bartana, or3hane-bichAne ke vastra va bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai / __ per3hI 8 zrI siddha kSetra reSandIgiri (nainAgiri) posTa : nainAgiri - 470339. (zAhagar3ha), jilA : chattarapura, prAnta : madhyapradeza, phona : 07583-22020. Hirapur / Shahgarh. Baraitha akswahoo Rurawan Mariado Gaisabad Son Dalpatpuro 18629 Banda Hatta Batiagarh 321 Paterao Kartapur Patharia zrI pArzvanAtha bhagavAna-zrI nainAgiri DAMOH DAMOH SAR Sagon Garhakota 729 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya mandira isake atirikta isa pahAr3a para 31 mandira aura haiM / yahA~ eka guphA hai / kahA jAtA hai ki isI guphA meM munivara zrI gurudattajI ne kaThora tapasyA kI thI / munivara kI caraNa pAdukAe~ isa guphA meM vidyamAna haiM / talahaTI meM do mandira haiM / kalA aura saundarya vividha prakAra kI jar3I bUTiyoM yukta isa surabhi se sugandhita parvata para, vibhinna jinAlayoM kA anupama divya dRzya bar3A hI adbhuta sA lagatA hai / mArgadarzana 8 yahA~ se nikaTa ke relve sTezana harapAlapura 96 ki. mI. tathA sAgara 103 ki. mI. hai| yahA~ se nikaTa kA gA~va bar3AmalaharA hai jo chattarapura-sAgara ror3a para sthita hai / bar3AmalaharA se isa sthAna kI dUrI 7 ki. mI. hai / ina sthAnoM se ATo, TeksI va basoM kI suvidhAe~ upalabdha hai / talahaTI taka pakkI sar3aka hai / talahaTI se pahAr3a kI car3hAI 1 ki. mI. hai / pahAr3a para car3hane ke lie 150 sIr3hiyA~ banI huI hai / yahA~ se chattarapura 60 ki. mI. TIkamagar3ha 60 ki. mI., paporAjI tIrtha 56 ki. mI., ahArajI tIrtha 51 ki. mI. va reSandIgiri tIrtha 81 ki. mI. dUra hai| suvidhAe~ talahaTI meM Thaharane ke lie sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhAe~ upalabdha hai / / per3hI 8 zrI digambara jaina siddha kSetra droNagiri TrasTa, posTa : droNagiri - 471 311. jilA : chattarapura, prAnta : madhyapradeza, phona : 07689-52209 va 52206. zrI AdIzvara bhagavAna-droNagiri zrI droNagiri tIrtha tIrthAdhirAja zrI AdIzvara bhagavAna, zveta varNa, padmAsanastha, lagabhaga 61 seM. mI. (di. mndir)| tIrtha sthala droNagiri gA~va ke nikaTa eka choTe se pahAr3a para, jise droNagiri santhappA bhI kahate haiM / prAcInatA pahAr3a para sthita anekoM mandiroM aura prAcIna avazeSoM se jJAta hotA hai ki yaha tIrtha ati prAcIna hai jisakI prAcInatA kA nizcita patA lagAnA kaThina hai / viziSTatA yaha gurudatta munijI kI tapobhUmi hai / yahA~ para unhoMne kaThora tapasyA kI thI / yahA~ para yaha kiMvadanti bhI pracalita hai ki ayodhyApati zrI rAma va laMkApati rAvaNa ke bIca hue yuddha meM ghAyala hue zrI rAma ke anuja zrI lakSmaNa kI prANa-rakSA ke lie bhakta ziromaNi zrI hanumAnajI isI parvata se saMjIvanI bUTI le gaye the / 730 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke nirmANa karAye jAne kA tathya va mandira kI pUjA vyavasthA ke lie zrI pAhila dvArA sAta vATikAoM ke bheMTa kA ullekha hai mUlanAyaka zrI zAntinAtha bhagavAna kI pratimA kI pIThikA para saMvat 1084 kA lekha hai| viziSTatA zilpa aura kalA kI dRSTi se khajurAho pUrI duniyA~ meM prasiddha hai / pattharoM para khudI huI yahA~ kI kalAtmaka pratimAoM kA anyatra darzana durlabha hai / anya mandira 125.6 mITara (412 phuTa) laMbe aura 76.2 mITara (250 phuTa) caur3e, arthAt 103000 varga phuTa bhUmi pariveSTita parakoTe ke andara kula 34 mandira haiM jinameM 22 zikharayukta haiM / isa mandira samUha ke pazcima meM nikaTa hI eka prAcIna jaina mandira ke avazeSa hai jise ghoTAI mandira kahate hai / uparokta mandiroM ke atirikta zrI zAntinAtha saMgrahAlaya hai / usameM aneka sundara kalAkRtiyoM kA saMgraha hai / kalA aura saundarya 8 yahA~ ke jaina mandira vizeSataH zrI pArzvanAtha mandira, zrI AdinAtha mandira va zrI zAntinAtha mandira apanI vizAlatA, kalAgata vizeSatA tathA saundarya ke kAraNa vizva-vikhyAta haiM / choTe bar3e zatAdhika zikharoM se sajjita zrI pArzvanAtha mandira kI zrI pArzvanAtha bhagavAna kalAtmaka mandira-khajurAho zikhara saMyojanA nayanAbhirAma hai / praveza dvAra ke mukhya toraNa ke bIca meM do arhat pratimAoM kA aMkana karake inake donoM ora chaH chaH sAdhu unakI vandanA karate hue zrI khajurAho tIrtha dikhAye gaye haiM / garbhagRha ke dvAra para gaMgA, yamunA, cakrezvarI, sarasvatI tathA navagraha Adi kA atyanta tIrthAdhirAja zrI zAntinAtha bhagavAna, kAyotsarga, sajIva aMkana huA hai / parikramA meM deva-deviyoM, lAla varNa, 4.27 mITara (14 phuTa) (di. mndir)| apsarAoM Adi ke bar3e manohara aMkana haiM tathA bIca-bIca tIrtha sthala khajurAho se lagabhaga eka kilomITara meM tIrthaMkara pratimAe~ haiM / tIrthaMkara pratimAoM ko kendra banAkara kuberayugala, dvArapAla, digpAla tathA gajArUr3ha pUrva kI ora khur3anadI ke taTa para / / jaina zAsana devatAoM kA aMkana hai / isa mandira meM prAcInatA 8 khajurAho ke jaina mandiroM kA zrRMgAra karatI huI sundarI, pagatala me AlatA lagAtI nirmANa candeloM ke rAjatvakAla meM vikrama kI navamI huI kAminI, netra ko aMjanazalaka kA sparza detI huI zatAbdI se lekara bArahavIM zatAbdI taka huA / candela sulocanA, nUpura bAMdhatI huI nRtyodhatA kinnara bAlA, paMca nareza dhaMga ke rAjatvakAla (saMvat 950 se 1002 taka) zara hAtha meM liye hue kAmadeva, hAthoM meM surabhita meM rAjya sammAna prApta jaina zreSThi pAhila ke dvArA puSpamAla liye hue vidyAdhara yugala, nAnA vAdibha bajAte suvizAla va manorama zrI pArzvanAtha bhagavAna ke mandira hue gandharva kinnara kinnariyoM Adi kI vikhyAta chabiyA~ kA nirmANa karAyA gayA / isa mandira ke dvAra para aMkita haiM / prasiddha purAtatvajJa va kalAmarmajJa zrI vikrama saMvat 1011 kA utkIrNa eka zilAlekha hai ____phargyusana ke zabdoM me "samUce mandira kA nirmANa jisameM mahArAjA dhaMga ke rAjyakAla meM isa jinAlaya vAstava meM isa dakSatA ke sAtha huA hai ki saMbhavataH 731 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApatya meM isake jor3a kI koI racanA nahIM hai, jo isa mandira ke atyanta sundara AkAra aura zikharasaMyojana kI sUkSma vivecanA se yukta kalAgata samRddhi kI samAnatA kara sakeM / " zrI AdinAtha mandira apane U~ce zikhara kI sAdagI aura usa para rakhe hue kalaza kI bhavyatA, Upara ke sUcIcakra, Amalaka aura kuMbhakalaza kI manoharatA ke lie prasiddha hai / praveza dvAra para donoM ora gaMgA, yamunA aura dvArapAla aMkita haiM / bAhya bhittiyoM ke Upara kI choTI paMktiyoM meM gandharva kinnara aura vidyAdhara tathA zeSa do paMktiyoM meM zAsana devatA, tathA apsarAyeM Adi aMkita haiM / ina paTTikAoM ke koNoM para AdinAtha ke zAsana sevaka govadana kA bar3A sundara aura vaicitrapUrNa aMkana hai| ArasI dekhakara sImata meM sindUra Alekhana karatI huI rUpagaviMtA, ArasI dekhakara nayana AMjatI huI sunayanA, apriya saMvAda bharA patra par3hatI huI cintita apsarA, bAlaka para mamatA u~DelatI huI jananI Adi ke citraNa bhI bahuta hI sajIba bana par3e hai / zrI zAntinAtha mandira meM bhagavAna zAntinAtha kI manojJa pratimA to hai hI / sAtha hI sAtha usameM anya zrI dharaNendra padmAvatI kI advitIya prAcIna pratimA mandira kA bAhyaya dRzya-khajUrAho 732 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka viziSTa kalAkRtiyoM ke atirikta dharaNendra padmAvatI kI eka atyanta cittAkarSaka pratimA hai, jo advitIya hai| mArga darzana tIrtha sthala ke najadIka ke relve sTezanoM meM madhya relve kI jhAMsI, mAnikapura lAIna para avasthita harapAlapura va mahobA tathA hAvaDA-bambaI lAIna para avasthita satanA sTezana pramukha hai| ina sabhI sTezanoM se khajurAhoM ke lie base va TeksIyA~ upalabdha hai| yahA~ para jhA~sI, bhopAla, satanA va sAgara se bhI sIdhI baseM niyamita rUpa se AtI hai / khajurAho vAyu mArga se bhI jur3A hai / dillI se kAThamAMDu vAyA AgarA, khajurAho va vArANAsI jAnevAlA vAyuyAna nitya prati khajurAho AtA jAtA hai / yaha sthAna mahobA se 55 ki. mI. dakSiNa, pannA se 43 ki. mI. pazcimotara tathA chattarapura se 46 ki. mI. pUrva meM par3atA hai / yahA~ se satanA 120 ki. mI., droNagiri tIrtha 100 ki. mI. va reSandIgiri tIrtha 165 ki. mI. dUra hai / __ suvidhAe~ 8 Thaharane ke lie mandira ke parakoTe meM hI sarvasuvidhAyukta dharmazAlA hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA upalabdha hai / __ per3hI zrI digambara jaina atizaya kSetra khajurAho, posTa : khajurAho - 471 606. jilA : chattarapura, prAnta : madhyapradeza, phona : 07686-74148. Y.P] NowgongM alhara Chandla Maharajpur CHHATARPUR Rajnagar zrI zAntinAtha bhagavAna-khajUrAho Isanagar Khajuraho Basari 75 .Ganj/31 CHHATARPUR o Gulganj Nonapanji PANNA 733 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kuNDalapura tIrtha tIrthAdhirAja 8 zrI AdinAtha bhagavAna, (bar3e bAbA) lAla varNa, padmAsanastha, (lagabhaga 15 phuTa) / (di. mndir)| tIrtha sthala taleTI meM base hue kuNDalapura gA~va se lage hue kuNDalAkara parvata para / prAcInatA tIrtha bahuta prAcIna hai jisakI prAcInatA kA patA lagAnA kaThina hai / yaha bhavya camatkArika prabhu pratimA bhI lagabhaga paccIsa soha varSa pUrva kI mAnI jAtI hai, jo sadiyoM se bar3e bAbA ke nAma se vikhyAta hai / hara tIrtha kA samaya-samaya para jIrNoddhAra hotA hI hai usI bhAnti yahA~ kA bhI jIrNoddhAra vi. saM. 1548 meM huvA thA, aisA ullekha hai / vartamAna meM saMtaziromaNI pa. pUjya 108 AcArya bhagavaMta zrI vidyAsAgarajI ma. sA. se preraNA pAkara abhI punaH bhavya jIrNoddhAra kArya prAraMbha kiyA gayA hai / / viziSTatA yaha tIrtha zrIdhara kevalI kA mukti sthAna hai / kahA jAtA hai ki vi. saM. 1142 meM nandI saMga ke AcArya pa. pUjya zrI padmanandIjI ne isI kSetra meM rahakara cUlikA siddhAMtavRti kI 1200 zloka pramANa kI racanA kI thI / prabhu kI gAdI meM do zera bane rahane ke kAraNa pUrva meM kaI paNDita zrI mahAvIra bhagavAna kI pratimA mAna rahe the ataH pUrva prakAzita tIrtha-darzana meM bhI mUlanAyaka zrI mahAvIra bhagavAna batAyA hai / parantu usI gAdI meM donoM tarapha bane prabhu ke yakSa-yakSiNI ke Ayudha Adi kA nirakSaNa karane para nizcaya huvA ki zrI AdinAtha prabhu kI pratimA hai| prabhu pratimA bahuta hI atizayakArI va saumya hai jo yahA~ ke grAmavAsiyoM meM bar3e bAbA ke nAma se vikhyAta hai / yahA~ para grAmavAsI loga evaM anya yAtrIgaNa hamezA saikar3oM kI saMkhyA meM bar3e hI bhakti va zraddhA pUrvaka Ate rahate hai / yahA~ anekoM camatkArika ghaTanAe~ ghaTatI rahatI haiM / padmAsana meM itanI prAcIna bhavya zrI AdinAtha bhagavAna kI pratimA saMbhavataH anyatra kahIM nahIM hai / anya mandira isa mandira ke atirikta pahAr3a para 46 aura mandira haiM tathA talahaTI meM 18 mandira haiN| kalA aura saundarya bar3e bAbA kI kalAtmaka bhavya camatkArika pratimA kA jitanA bhI varNana kiyA jAya, kama hai / pahAr3a para mandira samUhoM kA dRzya ati hI rocaka haiM / pahAr3a kI talahaTI meM eka vizAla vardhamAna sAgara' nAmaka tAlAba hai jo isa sthAna kI zobhA aura bhI bar3hAtA hai / mandira samuhoM kA alaukika dRzya-kuNDalapura 734 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdIzvara bhagavAna (bar3ebAbA) kuNDalapura mArga darzana tIrtha sthala ke najadIka kA relve sTezana damoha hai jo bInA-kaTanI relve jaMkzana ke madhya va jabalapura-sAgara ke sar3aka mArga ke madhya sthita hai| jo yahA~ se 38 ki. mI. dUra hai / yahA~ se najadIka 3 ki. mI. dUra hai / yahA se najadIka kA bar3A gA~va 'haTA' lagabhaga 16 ki. mI. hai / damoha aura haTA se basa aura TeksI kI suvidhAe~ haiM / dharmazAlA taka pakkI sar3aka hai| suvidhAe~ Thaharane ke lie yahA~ para sarvasuvidhAyukta 5 dharmazAlAe~ va 4 resTa hAUsa hai, jahA~ para bhojanazAlA kI bhI suvidhA hai / pahAr3a para bhI pAnI, bijalI kI suvidhA haiM / taleTI se pahAr3a para jAne ke lie pakkI sIr3hiyA~ haiM / per3hI 8 zrI digambara jaina siddha kSetra kuNDalapura, posTa : kuNDalapura - 470 775. tahasIla : haTA jilA : damoha, prAnta : madhyapradeza, phona : 07605-72230, 72227 va 72293. 735 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina prArthanA maMdira (cennaI) prAsAyanika mandira nirmANa sambaMdhi samArohoM meM Wan pAvana nizrA ovaM AzISa pradAtA) khAta aivaM zilAnyAsa muhUrta pradAtA - pa.pu. AcArya bhagavaMta zrI padmasAgara sUrIzvarajI ma.sA. khAta muhUrta va zilAnyAsa samAroha - pa.pu. AcArya bhagavaMta zrI navInasUrIzvarajI ma.sA. Adi. prabhu pratimAoM bharAkara pratiSThA karavAne - pa.pU. AcArya bhagavaMta zrI azoka ratna sUrIzvarajI ma.sA. Adi. ke caTAvoM kA samAroha mandira nirmANa kArya prAraMbhika samAroha - pa.pa. AcArya bhagavaMta zrI bhuvana bhAnu sUrIzvarajI ma.sA. Adi. aMjanazalAkA va pratiSThA samAroha - pa.pu. AcArya bhagavaMta zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. Adi. 736 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STIMA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vara Page #264 -------------------------------------------------------------------------- _