Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2000 / 0 varSa: (50) +11 Licence to post without prepayment No. 37 aMka: 10 0 tA. 16-1-20000 Regd. No, MH / MBI-South / 54 / 99 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 000 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989H 50 varSa 000 vArSika lavAjama rUA. 8000 0. mATe sakSama vahevAratA gaNAya. to paNa A che vize jAgRti taMtrI : ramaNalAla cI. zAha orisAnI vahAre duniyAmAM ane dezamAM thoDe thoDe vakhate kudaratI ane mAnavasarjita ghaTanA so-baso varSa pahelAM thaI hoya to ? AvA AvA praznonI ApattionI ghaTamALa cAlyA ja karatI rahe che. bhAratano ja vicAra vicAraNAthI orissAnI vartamAna paristhitino vadhAre vAstavika tAga e to kAragila, orissA, vimAna apaharaNa ItyAdi ghaTanAe maLI rahe che. * kAranI UMgha harAma karI dIdhI che. hatyA, lUMTaphATa, relave ane anya vartamAna samayamAM upagraha dvArA havAmAnanI AgAhIne kAraNe bhayaMkara - prakAranA akasmAto jevI nAnI nAnI ghaTanAo to rojanI thaI gaI che. vAvAjhoDuM AvavAnuM hoya to eka-be divasa pahelAM lokone jANa thaI jAya mAnya bhAratIya prajAjana evI rojanI ghaTanAothI TevAI gayo che. che. cetavaNI apAya che. samayasara loko sAvadha thaI zake che. tema chatAM 'TalAke to e paratve potAnI saMvedanazIlatA lagabhaga gumAvI dIdhI che. aneka loko evA hoya che ke jeo cetavaNI dvArA bacavA mATe lAcAra . A badhI ghaTanAomAM moTI kudaratI ApattinI daSTie orissAnI hoya che. keTalAka gaphalatamAM rahI jAya che. kaMDalAnA vAvAjhoDA vakhate I " , nA bahu bhAre kahevAya. A vAMcatI vakhate to orissAnI ghaTanA jUnI cetavaNI apAI hatI, chatAM bIjo vikalpa na hovAne kAraNe aneka loko 1 . gaI haze ! ghaNI badhI thALe paDI gaI haze! paraMtu AvI ghaTanAo. mRtyu pAmyA hatA. che tyAre temAMthI prajAjanone ane sarakArane keTaloka bodhapATha maLe . vAvAjhoDAnI AgAhI to ochAmAM ochA hAra kalAka pahelAM thaI zake che. eTalA kalAka sthaLAMtara karavA mATe pUratA gaNAya. to paNa AvuM orissAmAM be divasamAM dasa hajAra karatAM vadhu mANaso mRtyu pAmyA. sthaLAMtara karAvavA mATe sakSama vahIvaTI taMtra hovuM joIe. lokomAM e 'nyuno AMka jyAre moTo hoya che tyAre te ciMtAjanaka banI jAya che. vize jAgRti paNa joIe. nirakSara lokone samajAvavAnuM saheluM nathI. mAnavajAte narasaMhAranA moTA AMkaDAo paNa joyA che. keTalAMka varSa pahelAM samajyA pachI ghara choDIne bhAgavAnI tatparatA paNa hovI joIe. vastutaH * jApAnamAM hirozimA ane nAgAsAkImAM mAnavamRtyunA AMkaDA pAMca lAkha ApaNA dezamAM gAmaDAMonA loko sudhI AvI cetavaNInI khabara pahoMcatI karatAM vadhu hatA. bIjA vizvayuddha pistAlIsa lAkhathI vadhu mANasono bhoga nathI. e mATe dareka rAjyanI sarakAra pAse eka evuM vyavasthita daLa hovuM lIdho hato. briTIza zAsana daramyAna bihAra ane baMgALanA dukALamAM joIe ke je AvanArI kudaratI Apatti vakhate sAdhanasAmagrI sAthe paNa lAkho lokoe prANa gumAvyA hatA. eka sAthe eka ja sthaLe yamarAjAnI agAuthI pahoMcI jAya. . moTI hAka vAge tyAre te jonAra-sAMbhaLanAra stabdha, zokagrasta ane citita cakravAta to thoDA kalAkamAM AvIne cAlyuM jAya che. paraMtu eNe thaI jAya che. varatAvelA vinAzamAMthI beThAM thatAM lokone mahinAo lAge che. gaMdhAtAM - orissAnA vAvAjhoDAe paNa AvI saMhAralIlA dvArA hAhAkAra zone kAraNe, dUSita havA ane pANIne kAraNe, AzrayavihoNA banI macAvI dIdho hato. barAbara divALInA parvanA thoDA divasa pahelAM ja javAne lIdhe mANaso rogacALAno bhoga bane che. cakravAtamAM na maryA hoya orissAmAM thayelA A vAvAjhoDAe lokonA jIvanane skUla ane sUkSma evA keTalAye mANaso AvAM kAraNone lIdhe pachIthI mRtyu pAmyA che. dasa ema baMne rIte aMdhakAramaya banAvI dIdhuM. keTalAMka to kuTuMbo ja naSTa thaI karatAM vadhu jillAnAM gAmomAM A vinAza sarjAyo e parathI enI gayAM ane bIjAM keTalAMye kuTuMboe svajano gumAvyA. ghera ghera hadayadrAvaka vyApakatAno khyAla Avaze. karaNa dazyo sarjAyAM. A vAvAjhoDA tathA vRSTine kAraNe tathA samudranA jyAre jyAre duniyAmAM moTI honArato thAya che tyAre te te rASTranI . mojAnAM pUrane kAraNe dasa hajArathI vadhu mANaso ane ethI vadhu Dhoro sakAra uparAMta samRddha rASTro, AMtararASTrIya saMsthAo, TrasTo vagere sahAya mRtyu pAmyA, lAkho loko gharabAra vinAnA thaI gayA, lAkho vRkSo mATe doDI jAya che. vizva baMdhutvanI bhAvanAne e anurUpa che. orissA ' jamInadosta thaI gayAM. hajAro gharo paDI gayA, vIjaLInA seMkaDo thAMbhalAo mATe yunAiTe nezansa 2kosa sosAyaTI, 2 kisane riTeka vagere ukhaDI gayA, Teliphona eksacenja Thapa thaI gayAM, hajAro khetaromAM pAkane taraphathI sahAyanI jAherAta thaI. taduparAMta nAmadAra pope moTI rakamanI nukasAna pahoMcyuM, karoDonI saMpattino nAza thayo. Ama paNa orissA jAherAta karI. vaLI amerikA, keneDA, IMglenDa phrAnsa, jarmanI, jApAna bhAratanuM eka pachAta rAjya che. temAM vaLI A vinAzakArI vAvAjhoDuM vagere dezoe paNa rokaDa rakama tathA davA, dhAbaLAo, jarUriyAtanI anya AvyuM. eTale hadaya kaMpe evI karuNa sthiti sarjAI. kudarate jyAre rUThe che cIjavastuonI jAherAta karI che. AthI te rAhatakAryamAM sahAyarUpa thaI tyAre manuSyanI kevI hAlata karI nAkhe che e Ave vakhate jovA maLe che. che. keTalIye saMsthAoe, chApAM ane sAmayikoe rAhata phaMDo ugharAvyAM bIjI bAju Ave vakhate ja manuSyamAM rahelI mAnavatA pAMgarI UThe che che. ane loko sahAya karavA doDI jAya che. - dezanA saMkaTa samaye gujarAta haMmezAM mokhare rahe che. rAhata kArya mATe orissA jevuM ja vAvAjhoDuM muMbaI, dilhI ke madrAsa uparathI pharI bIjAM rAjyonI jema gujarAta sarakAre sAdhanasAmagrI ane DaoNkTaronI TIma "' hota to jAnamAlanuM ATaluM nukazAna thayuM hota ? AvuM vAvAjhoDuM ravAnA karI hatI. anya keTalIka saMsthAoe Trako bharIne sAdhanasAmagrI . . nyuyorka ke perisa upara pharI vaLyuM hota to ? AvI ApattinI orissAmAM mokalAvI che. muMbaIthI divALIbahena mahetA cerITebala TrasTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 dvArA anAja, davA, dhAbaLA vagere puSkaLa sAmagrI sAthe Trako dvArA khAte mokalavAmAM AvI hatI. prabuddhajIvana orissA A vakhate svAminArAyaNa saMpradAyanA saMtoe ane haribhaktoe pUjya pramukhasvAmI mahArAjanA Adeza anusAra jAte orissAmAM jaine anAja, vastra-davAnA vitaraNanuM ghaNuM saMgIna rAhatakArya karyuM che, saMtoe pote manuSyanA mRtadehonA agnisaMskAra karavA uparAMta DhoronAM gaMdhAtAM zabonAM agnisaMskAranuM paNa prazasya kArya karyuM che. A rIte rAhatakArya pUra jozamAM thayuM che. A rAkSasI vAvAjhoDAne kAraNe samudramAM dasa-paMdara phUTa mojAM UchaLatAM jamIna para mAilo sudhI pharI vaLyAM, dariyAnuM khArUM pANI khetaramAM bharAI javAne kAraNe pAkanA nukazAna uparAMta khetaronI jamIna khArI thaI gaI che. jamIna pharI khetIne lAyaka thatAM varSo lAgaze. ethI khetI para jIvana nibhAvatA lAkho kheDUto bekAra banI gayA che. teone mATe AjIvikAno prazna gaMbhIra banI gayo che. teone vyavasAye lagADavAnuM kAma bhagIratha che. orissAmAM vAvAjhoDAne kAraNe keTalIye zALAonA makAno tUTI gayAM che. zALAo pharI cAlu karavA mATe sarakAra ane sevAbhAvI saMsthA dvArA kAryo cAlI rahyAM che. vAvAjhoDuM cAlyuM jAya, ughADa nIkaLe te pachI rAbetA mujabanI sthiti sthApatAM ghaNo vakhata lAge che. gAmaDAMo sAtheno saMparka tUTI gayo hoya che. vIjaLIno puravaTho cAlu karavAno hoya che. saMdezA-vyavahArane niyamita karavAno rahe che. A to badhuM kharuM ja, paNa lokonA punarvasanano prazna ghaNo moTo ane vikaTa hoya che. tA. 16-1-2000 ke dariyAkAMThAnA gAmomAM moTA bhAganA garIba loko vAMsa mATI ane ghAsanA jhUMpaDAmAM rahe che. evAM jhupaDAMo vAvAjhoDAmAM TakI na zake. vAvAjhoDA vakhate jhUpaDAM to UDI jAya, paNa mANasa paNa taNAI jAya. jevuM kaMDalAmAM thayuM tevuMtethI paNa vadhu-orissAmAM thayuM. eTale kendra sarakAre ane rAjyanI sarakAroe samudra kinArAnA gAmomAM pAkAM raheThANonI yojanA banAvavI joie. bhAratano samudra kinAro ghaNo moTo che. paraMtu emAM saMbhavita vAvAjhoDAnA jokhamavALA vistAromAM A kArya karavAnI tvarita AvazyakatA che. bAMdhakAmanA aMdAjita kharcanA eMsIthI nevuM TakA jeTalI rakama lona tarIke vIsa-pacIsa varSanA haze vyAjanA mAmUlI dare garIbone sahakArI maMDaLIo dvArA ApavAmAM Ave to raheThANonI samasyA paNa haLavI bane. sarakAra je rakama saMkaTa pachI kharce che e ja rakama saMkaTa pahelAM AyojanapUrvaka kharce to racanAtmaka kArya thAya ane ghaNI jAnahAni bacI jAya.. pANI ane vIjaLIno puravaTho khoravAi jatAM seMkaDo nAnA nAnA udyogo baMdha paDI gayA che. eTaluM ja nahi keTalAMye kArakhAnAMomAM pANI bharAi gayAM hatAM. osaryA pachI tyAM kAdavanA nikAlano prazna gaMbhIra banI gayo che. kArakhAnAo baMdha paDatAM majUro bekAra banyA che. bhArata sarakAre orissAnI Apattine gaMbhIrapaNe lIdhI che ane tAtkAlika rAhata pahoMcADavA mATe joradAra prayAso karyA che. Arthika sahAya paNa ghaNI moTI karI che ane rAhata kArya jhaDapI bane e mATe 'TAska phorsa'nI racanA karI che. keTalIka javAbadArI lazkaranA mANasone soMpI che. Ama chatAM jyAre kendramAM eka pakSanI sarakAra hoya ane rAjyamAM anya pakSanI sarakAra hoya tyAre paraspara je doSAropaNa thAya che tevuM orissAnI bAbatamAM paNa thayuM che. vastutaH rAjya sarakAranuM vahIvaTItaMtra zithila hatuM te vadhu zithila banI gayuM. keTalAMye amaladAro rajA para UtarI gayA ke jethI javAbadArImAMthI bacI zakAya. nokarazAhInuM A eka moTAmAM moTuM dUSaNa che ke khare vakhate mANasa kapAte pagAre ke bacelI rajA bhogavavAne bahAne rajA para UtarI jAya to tene kAyadesara khAsa kazuM karI zakAtuM nathI. nokarazAhInI A ane AvI bIjI keTalIya kalamo che je pragatine mATe avarodhaka che. sarakArI nokarone eka vakhata kAyamI karyAM pachI teo sarakhuM kAma na kare to paNa tene cArjazITa vagara baratarapha karI ke zakAtA nathI ane cArjazITanI prakriyA eTalI vicitra ane vilaMbakArI che ke enI jhaMjhaTamAM koi paDavA rAjI nathI hotuM. baratarapha kadAca koine karavAmAM Ave ane e vyakti adAlatamAM jAya to jyAM sudhI teno cukAdo na Ave tyAM sudhI enI jagyA pUrI zakAtI nathI, ane pAMca dasa varSe cukAdo jo nokaranI tarapheNamAM Avyo to teTalA samayano pagAra vagara kAma karye ene cUkavavo paDe che. AvI kAnUnI paristhitimAM saMkaTa samaye sarakArI nokaro nAsabhAga karatA rahe che ane bIjA keTalAye nokaro takano lAbha lai nANAM banAvavAnI pravRttimAM paDI jAya che. je dezamAM vaDA pradhAna sudhInI vyaktio gerakAyade nANAM meLavavAnI lAlaca rokI zakatI nathI tyAM madhyama varganA bAbuonI to vAta ja zI karavI? orissA mATe kendra sarakAre Azare traNaso karoDanI rakama punavarsana mATe ApI che. eTalI rakama jo saMkaTa AvatAM pahelAM vaparAi hoya to emAMthI keTalAye lokonAM pAkAM ghara thaI gayAM hota ane to ATalI jAnahAni thAta nahi. khuvArIno AMkaDo orissAmAM moTo rahyo che kAraNa mANasa ke DhoranuM mRtyu e mAnavasamAja mATe karuNa ghaTanA bane che, paraMtu eja mRtyu gIdho mATe mahotsavarUpa bane che. jyAre paNa prajA u52 Apatti AvI paDe che tyAre samAjamAM rahelAM gIdhaDAMo eno lAbha uThAvavA tUTI paDe che. sagAMvahAlAMone UMcA bhAve konTrAkTa apAvavAnI khoTA bIlo banAvavAnI, khoTA hisAbo rAkhavAnI, cIjavastuo vaccethI kADhI levAnI, badalI levAnI, namUnA karatAM halakI jUnI vastuo pahoMcADavAnI pravRtti paNa vegathI cAle che. pachAta garIba dezomAM AvuM banavuM svAbhAvika che. bIjI bAju sahAya lenArAomAM paNa keTalAka beimAna banI khoTI rIte vadhAre meLavI le che. dharatIkaMpa, vAvAjhoDuM, ramakhANo vagere daramiyAna banatI eka duSTa pravRtti te guMDAo dvArA dukAnomAM ane kArakhAnAMomAM lUMTaphATa karavAnI ghaTanA che. pachAta garIba prajAno amuka varga AvI takano lAbha levA lalacAya e svAbhAvika che. orissAmAM paNa AvA banAvo vyApaka pramANamAM banyA che. A vAvAjhoDAmAM jemaNe mAtA ane pitA baMne gumAvI dIdhAM che evAM anAtha bALakonI saMkhyA moTI che, kAraNa ke maraNAMka paNa moTo che. AvAM anAtha bALakonAM jo koi sagAM- saMbaMdhIo bacyAM hoya to teo paNa gharabAra vagaranA thai gayAM hoya. eTale anyanAM bALakonI saMbhALa koNa le ? sarakAre ane sevAbhAvI saMsthAoe A kAma upADI levuM joi. bhUkhyAMne khavaDAvavA jevuM dasabAra divasa pUratI sevAnuM A kAma nathI. lAMbA gALAnuM A sevAkArya che. emAM dIrghadaSTi ane je aniSTa tattvo kAme lAgI gayAM che tenI pravRtti vadhu phelAya. khAsa vyavahAradakSatA joie. jo AvuM kAma tarata hAthamAM levAmAM na Ave to karIne dasabArathI paMdaravIsa varSanI anAtha chokarIone nokarI dhaMdho apAvavAnA bahAne bhoLavI, pAMca paMdara divasa sArUM khAvAnuM ane sArAM mATe anAthAzrama sthApavAnI jarUra che. mahilA kAryakartAo ane sevAbhAvI vastro ApI, sArI sArI AzA ApIne vezyAnA dalAlo emane vezyAgharomAM vecI devA lAgyA che. e mATe dareka jillAmAM anAtha chokarIo saMsthAo A kArya sArI rIte karI zake. muMbainA zrI divALIbahena TrasTa mahetA dvArA AvA be anAthAzrama jude jude sthApavA mATe taiyArI thai rahI hovAnuM jANavA maLyuM che. saMsthAonA sevAkAryane sarakArI devAnI Teva hoya che. vahIvaTI aupacArikatAne tvarita banAvI AvAM kAryone pAra pADavAmAM sarakArI vahIvaTItaMtre ane sthAnika kAryakartAoe sAro sahakAra Apavo joie. vahIvaTItaMtrane kAyadAnI kalamo ane niyamone bahAne vilaMbita karI dharatIkaMpa, vAvAjhoDuM ativRSTi, dukALa vagere prakAranI moTI bhayaMkara kudaratI Apattione AvatI aTakAvavAnuM sAmarthya haju mAnavajAte meLavyuM nathI, paraMtu evI Apatti vakhate jAnamAlanuM ochAmAM ochuM nukasAna kema thAya ane punarvasananuM kArya tvarita ne saMgaThita kema thAya te jovAnuM sAmarthya meLavI- keLavI zakAya che. e mATenI daSTi maLI rahe evo bodhapATha orissAnI ghaTanAmAMthI maLI rahevo joie. ] ramaNalAla cI. zAha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-2000 prabuddhajIvana svarUpa-vijJAna athavA jaina padArtha-vijJAna n sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI cAlu) dravyanI vicAraNA bAda ApaNe guNa viSe vicArIzuM. guNa : guNa zuM che ? e praznanA uttarathI dravya viSe paNa jANakArI maLe che. kevuM che ? e praznanA uttarathI dravyanA guNa-paryAya viSe jANakArI maLe che. guNa e agAu jaNAvyA mujaba dravyamAM bheda pADe che. eTale ke dravyanI oLakha Ape che. Ama guNa e dravyano dharma che. guNa dravyano svabhAva che. vastu svabhAva e guNa che. padArtha vijJAnamAM paNa guNadharmo uparathI nizcita kayo padArtha che teno nirNaya thato hoya che. jemake raMga pILo che, akATya che ane dhanatA amuka che to te sonuM che. guNanA be bheda paDe che. sAmAnya ane vizeSa. je guNa eka karatAM adhika dravyamAM hoya tene sAmAnya guNa kahevAya che, jyAre je guNa te dravyano potAno Agavo viziSTa guNa hoya tene vizeSaguNa kahevAya che. e vizeSaguNane paramaguNa, paramabhAva ke svabhAva paNa kahevAya che. sAmAnya guNa daza che ane vizeSa guNa soLa che. sAmAnya guNa : (1) astitva : pradezatvathI sarvakALa vidyamAna hovuM e dravyano astitva guNa kahevAya che. te T (3) dravyatva : // muLaparyAyavat dravyam // A cokkasa amuka ja dravya che, evI dravyanI pratIti karAvanAra, dravyanI nizcita oLakha ApanAra je tattva dravyamAM rahela che, te tattvane te dravyatva kahevAya che. TuMkamAM svatattva ne dravyatva. (4) pradezatva : je koipaNa dravya hoya te pradezanA samUharUpa che. astikAya ke pradezapiMDarUpa dravya hoya che. pradezanuM kada avibhAjya hoya che. e avibhAjya pradezane kevaLajJAnInA jJAnamAM paNa vibhAjita karI zakAtuM nathI tevuM sUkSmAtisUkSma hoya che. Avo nAnAmAM nAno-jhINAmAM jhINo sUkSmAtisUkSma bhAga ke jenAM AgaLa vadhu bhAga pADavAM zakya nathI tene pradezatva kahe che. (5) mUrtatva H pariNAmi jIva muttaM, sapaesA ega khitta kiriAya; NiccaM kAraNa kattA, savvagaya iyara apAvese.' 3 uparanI gAthA navatattvanI gAthA che. mULa gAthA uttarAdhyayana sUtranI che. mUrta eTale AkRti. AkRti eTale saMsthAna. AkRti eTale dravye potAnA kada pramANe AkAza kSetre rokela hada-jagA. AkAzapradeze dravye rokela kada e dravyanuM mUrtatva. pAMceya astikAyanA pradezapiMDane AkRti-saMsthAna lAgu paDe che. dravye potAnA pradezapiMDathI AkAzamAM bAMdhelI hada te e dravyanI mUrti. uparokta vyAkhyAnusAra pAMceya dravyo mUrta che kemake pratyeka dravyanuM potAnuM saMsthAna che, AkRti che, mUrti che. chatAM agAu jaNAvI gayA te mujaba jenI mUrata badalAyA kare che arthAt mUrtamUrtItaratA thayA kare che te dravya ja vAstavika mUrta che. vicAra karatAM Ama kahevuM amane ucita lAge che. jyAre je dravyanI piMDAkRti sthira che, jyAM mUrtamUrtItaratA nathI te dravya amUrta che. mUrtamUrtItaratA nathI, tene niSedha rUpe vyakta karavA mATe amUrta jaNAvela che. bAkI mULabhUta rIte paNa amUrta paNa mUrta ja che. paraMtu trikALa tenI mUrata eka che. vaLI je mUrta che te rUpI che ane amUrta che te arUpI che. dravyanuM guNakArya che te e dravyanuM rUpa che. dravyanuM A rUpa nitya ane anitya ema be prakAre che. nitya eka ja guNakArya che, nitya eka ja rUpa che te arUpI che. eka sarakhuM guNakArya nathI te anitya ane anitya che tenuM guNakArya ekasarakhuM hotuM nathI. eja pramANe je anitya hoya che tenuM rUpa ekasarakhuM hotuM nathI paraMtu te bahurUpI hoya che. rUpa kALavAcaka zabda che jyAM utpAda vyaya hoya che. amUrta eka che kSetravAcaka zabda che. amUrta che te sthira che ane ekakSetrI che. kSetrAMtaratA che. je dravyanA guNaparyAyamAM anityatA che tenA AdhArarUpa je asthira che te mUrta che ane emAM saMkoca vistAra che tathA pradeza asthira che. je dravyanA guNaparyAyamAM nityatA che tenA AdhArarUpa pradeza sthira che. (2) vastutva : guNakriyAnA sAtatya (niraMtaratA)ne vastutva kahe che. udAharaNa tarIke jIvano guNa jJAna che. koipaNa jIvAstikAya dravya jJAyakatA ane vedakatA vihoNuM nahi hoya. jIvano A jJAnaguNa eTale ke jovA, jANavA, vedavAnI kriyAnuM sAtatya je cAlu che te jIvano vastutva guNa che. jIva amuka samaya ja jue, jANe, vede ane amuka samaya jue, jANe, vede nahi arthAt teTalo samaya jIva, jIva maTI ajIva (jaDa) thaI jAya evuM kyAreya banatuM nathI, vadhu spaSTatA eka udAharaNa laine karIe. sAkaramAM sAkaranI mIThAza (6) cetanatva : cetanatva eTale cetanA, zAna-darzana upayoga. citi dhAtu uparathI cetanA zabda udbhavyo che. je sukha duHkhanA kAyama sAkaranI sAthe hoya che. sAkara evI nathI hotI ke tenIvedanamAM cete, lAgaNIzIla bane te cetana. cetavAnA arthamAM vedana mIThAza savAre 8 thI 12 hoya ne bapore 12 thI 4 nahi hoya. ema jo sAkara mIThAza vinAnI thai jatI hoya to te sAkara kahevAya nahi. TuMkamAM guNanI dravya sAthenI abhedatA e dravyanuM vastutva. ane jANavAnA arthamAM jJAnaprakAza. .. (7) acetanatva : cetanatvano abhAva te acetanatva. jIvatvano abhAva te acetanatva arthAt jaDatva. (8) amUrtatva : mUrtatvano abhAva arthAt jyAM mUrtamUrtItaratA nathI te amUrtatva. (9) prameyatva : jJeyatva, prameyatva e padArthamAM jaNAvAno guNa che. jyAre pramAtA- jJAtAmAM arthAt jIvamAM jANavAno guNa che. kheMcAvAno guNa che ane lohacuMbakamAM kheMcavAno guNa che. lohacuMbaka ubhayano paraspara anyonya nimitta-naimittika guNa che. jemake loDhAmAM loDhAne ja kheMcI zakaze paNa lAkaDAne nahi. A nimitta-naimittika guNa-bhAva che. svarUpamAM sthira rAkhavAnuM che. A guNa sUkSma che ane te matijJAnano (10) agurulaghutva : A guNanuM kArya dravyane potAnA mULabhUta viSaya nathI. e zraddhAno viSaya che kemake Agamagamya ane kevaLIgamya viSaya che. * aguru laghu je sAmAnya guNa che ane pAMceya astikAyamAM ghaTe che e arthamAM hAnivRddhi rahita sama che te agurulaghu che. pAMceya astikAyanA pratyeka pradezamAM utpAda-vyayarUpa SaDaguNa hAnivRddhi bAra
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddhajIvana tA. 16-1-2000 bhede kramikabhAve je thayAM kare che tenuM prayojana e dravyane potAnA atre jijJAsuone zaMkA e upasthita thAya ke cetanatva ane svabhAvamAM sthira rAkhavAnuM che. evo je artha agurulaghuno karavAmAM acetanatva tathA mUrtatva ane amUrtatva e cAre guNone sAmAnya Avela che te Agamagamya, kevaLIgamya che. ApaNA alpa matijJAnanI guNo paNa gaNAvyA ane vaLI vizeSaguNo paNa gaNAvyA. Ama kema pahoMcanI bahArano viSaya che. . ? A zaMkAnuM samAdhAna e che ke ekathI adhika dravyo amUrtatvano agurulaghunA bAra bhAvomAM mAtra utpAda-vyaya ja lAgu paDe che guNa dharAve che. tethI te guNane sAmAnya guNa kahyo. eja pramANe paraMtu saMyoga-viyoga, saMkoca-vistAra, sarjana-visarjana, ekathI adhika dravyo acetanatvano guNa dharAvatA hovAthI te guNa rUpa-rUpAMtara, kSetra-kSetrAMtara, parivartana ke paribhramaNa lAgu paDatAM paNa sAmAnya kahyo che. vaLI jIvonI saMkhyA ekathI adhika anaMtI * nathI. pAMceya astikAyanA agurulaghu guNamAM koi saMyoga-viyoga, hovAthI cetanatva guNane temaja pudgalaparamANunI saMkhyA paNa ekathI ke sarjana-visarjana na hovAthI tyAM ka bhoktA bhAvo lAgu paDatAM adhika anaMtI hovAthI mUrtatvaguNane sAmAnya kahela che. uparAMta nathI. koI rAga-dveSanA bhAvo paNa tyAM lAgu paDatAM nathI. jIvAstikAyane anya cAra dravyo dhamastikAya, aghamastikAya, pudagala dravyamAM paNa sUkSma athavA bAdara skaMdhamAM agarulaghu AkAzAstikAya ane pudagalAstikAyathI nokho nirAlo tAravavA guNanA je bAra kramika bhAvonAM utpAda-vyaya thayA kare che tenAthI mATe thaIne cetanava guNane vizeSaguNa kahyo ane pudgalAstikAyane koI vizeSa dekhAtI parivartanatA AvatI nathI. ane tyAM koi anya cAra astikAyathI juduM tAravavA mATe thaIne mUrtatvaguNane kirtA-bhoktAnA bhAvo thatAM nathI. te gurAnA nimitte te bhAvo vo vizeSaguNa kahela che. karIne koI hAnivRddhi ane kSati pahoMcatI nathI. dravyanA sAmAnya ane vizeSaguNa bAbate ATaluM vigate vicAryA agurulaghu guNanI vicAraNA karatAM saMsArI jIvonA kartA-bhoktA bAda dravyanA sAmAnyaguNanA be peTAbheda urdhvatA sAmAnya' ane . bhAva upara, temanA jJAna darzananA upayoga upara ane teonA tiryaka sAmAnya che te aMge have vicArIe. sukhaduHkha upara anya dravyonA guNaparyAya vaDe zuM parivartana Ave te urdhvatA sAmAnya : je dravyanI tenA pratyeka paryAyamAM sarvakALamAM. apekSAe jijJAsu ciMtake vicAravuM. badhI hAlata avasthAmAM sarvathA hAjarI hoya tene urdhvatA- sAmAnya tarIke oLakhavAmAM Ave che. badalAtAM jatAM mATInAM pratyeka pAtramAM, bAkI agurulaghu nAmakarma e nAmakarmanI eka prakRti che je kuMbha, koThI kulaDI, kaleDA, koDiyAM e sarva pAtramAM mATI to tenI agarulaghu gaNathI bhinna che ane teno artha judo thAya che. ItrakamanA te ja che. dareka pAtra mATIne dravyarUpe samajAvatuM, jIvAstikAya-jIvanA nAzathI siddha paramAtmAonA jIvomAM utpanna thato agurulaghu guNa vartamAna A bhava ane gatabhava tathA anAgata parabhavanA pratyeka te siddha paramAtmAnA AtmapradezonI piDAkRti je temanA carama paryAyamAM jIvatva, Atmatattvane samajAvatuM je sAmAnya tattva che te (aMtima) zarIrathI kadamAM eka tRtIyAMza (1/3) ochI che ane te urdhvatA sAmAnya che. jyAM kArya-kAraNanI paraMparA cAlu rahe tyAM AkAre urdhvagamana gatie siddhazilA upara lokAgra zikhare evI ne urdhvatA sAmAnya hoya che. jIvanamAM pratyeka bhavamAM, pratyeka bhAvamAM, evI ja gatie anaMtakALa sudhI rahe che. e siddhAtmAnA jIvonA pratyeka paryAya-hAlata-avasthAmAM, zizu avasthAmAM kizorAvasthAmAM, pradezonA sthiratva ane AkRtinA samatvane sUcavato guNa che. vaLI yuvAvasthAmAM, prauDhAvasthAmAM, vRddhAvasthAmAM ane AgaLa upara nAmakarmanI pratyeka prakatimAM agarulaghu nAmakarma che te zarIra bhavobhavanI pratyakAvasthAmAM AtmAnI je hAjarI hoya che te urdhvatA Azrita-dehAzrita che. eTale ke je vyaktinuM zarIra jADuM yA pAtaLuM ? sAmAnya che. emAM paryAya-hAlata-avasthA-AkAra to badalAya che. ra paNa badhIya avasthAmAM mULabhUta jIvadaLa-jIvadravya-AtmA to hAjara hoya te e vyaktine besavA, UThavA, hAlavA, cAlavA AdimAM koi ne hAjara ja hoya che. chatAMya siddha paramAtmAnA jIvAtmAomAM vAte koIpaNa jAtanA kAryamAM pratikULa na hoya tevI bAghasthiti te urdhvatA sAmAnya ghaTatuM nathI. kAraNa ke te AtyaMtika zuddhAvasthA, agurulaghu nAmakarma. sahajAvasthA, kRtakRtyAvasthA hoya che. eTale ke kAraNa-kAryano aMta nAmakarmanI prakRti cAra prakAre che. (1) piMDa prakRtti (2) pratyeka AvI gayo hoya che. emaNe to nitya paryAyanI, sAdi anaMta prakRti (3) trasa dazaka ane (4) sthAvara dazaka. temAM pratyeka prakRtinA siddhAvasthAnI prApti karI lIdhI hovAthI dravya ane paryAya abheda ATha bheda che. jemAMnI agurulaghu nAmakarma prakRti eka che je dehAzrita thaI gayAM che. e akrama avasthA che, nitya avasthA che. che. e agarulaghu sAmAnya guNathI judI paDe che teTalI spaSTatA karavA eja pramANe padagalAstikAya dravyamAM paNa urdhvatA sAmAnya guNa. pUrato ATalo khulAso karyo.' avazya ghaTe che, kAraNa ke pudgalAstikAya viSe kArya kAraNanI paraMparA vizeSa gaNa: A amuka cokakasa dravya che enI pratIti karAvanAra satata cAlu ne cAlu ja rahe che. pagalAstikAya viSe kramathI anitya dravyanA paramabhAvane, svabhAvane te dravyano vizeSaguNa kahevAya che. paryAyo hoya che. paraMtu bAkInA ghamastikAya, adharmAstikAya ane vizeSaguNamAM prathama cAra guNa darzana, jJAna, sukha (cAritra ane AkAzAstikAyano nitya eka ja paryAya evo ne evo, e ne eja, tapa) tathA vIrya che. uparAMta amUrtatva ane cetanavaM e vizeSaguNa aka ja avasthA sadA ? che. jIvAstikAya kahetAM jIvanA-AtmAnA A cha vizeSaguNa che. e - A urdhvatA sAmAnya guNa kevaLa pudagalAstikAya ane saMsArI, varNa, gaMdha, rasa, sparza tathA mUrtatva ane acetanatva e pudgalanA , jIvo viSe ja ghaTe che, kAraNa ubhayamAM anitya paryAya hoya che ane, cha vizeSaguNo che. ' kArya karaNanI paraMparA niraMtara cAlu ja hoya che. saMsArIjIva viSe ' ' gatipradAnatA-gati hetatva, acenatatva ane amUrtasva e traNa "eno AtmA to eno e ja hoya che paNa evo ne evo nathI hoto. dharmAstikAyanA vizeSaguNo che. jyAre siddhaparamAtmAno jIvAtmA eno eja to hoya che paraMtu A sthiti pradAnatA-sthititatva, acetanatva ane amUrtatva e traNa siddhAvasthAnI prApti bAda sAdi-anaMtakALa evo ne evo ja rahe adharmAstikAyanA vizeSaguNo che. avagAhanA hetutva-avagAhanA pradAnatA, acetanatva ane saMsArIjIva viSe ghAtikarmonI apekSAe mohanIya karmanA bhAvone amUrtatva e traNa AkAzAstikAyanA vizeSaguNo che. ' urdhvatA sAmAnyamAM pahelAthI mAMDI dazamA-guNasthAnaka sudhI ghaTAvI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-2000 prabuddhajIvana , zakAya jyAre aghAtikarmanI apekSAe pahelAthI mAMDI teramA dravyono ja paricaya-saMbaMdha satata thayAM kare che. jIva ane pudagalanI guNasthAnaka sudhI ghaTAvI zakAya. ramata ja jagata che. tirthaka sAmAnya : eka samaye samakALa eka sarakhA guNavALA AtmAmAM zAna-darzanAdi nijaguNo che ane pudagalamAM rUpAdi dravyo tirdhaka ekathI adhika hoya tene tirthaka sAmAnya kahevAya arthAt gaNo che. manuSya, deva, nATaka, tiryaMca e AtmAnA paryAyo che tirthaka sAmAnya eTale bhinna bhinna kSetre rahela sarvakSetronA samakALa jyAre prayANa makALa jyAre tayANuka, trayANuka Adi skaMdho pugalanA paryAyo che. vidyamAna dravyone eka sAmAnyarUpe samajAvatuM tattva. jJAna AtmAnI sAthe ne sAthe sadA sarvadA rahe che. eka samaya pratyeka kSetre rahela ghaDo ghaDAnI jAtano che. tema vastra-kApaDa e A paNa evo nathI ke jyAre AtmA zAnavihoNo hoya. tethI jJAna e vastra-kApaDanI jAtanuM che. sarvakSetre samakALa vidyamAna sarva ghaDA, vastra, kApaDane ekarUpe samajAvatuM tattva te tiyaka sAmAnya. AtmAno sahabhAvI guNa che. e ja pramANe rUpAdi pudgalanA TUMkamAM kALanI apekSAe je sAmAnya che te urdhvatA sAmAnya che sahabhAvI guNa che. jyAre deva, manuSya, nArakI, Adi AtmAnA ane kSetranI apekSAe samakALa je sAmAnya che te tiryaka sAmAnya ja bhAvo kyAreka hoya che ane kyAreka nathI hotAM tethI e kramikabhAve ' thanArA paryAyo che. tayANuka Adi paNa pugalamAM kramabhAvI che tethI ..' '' urdhvatA sAmAnya zakti : judAM judAM kALamAM parivartana pAmatI kAlanA pathAyA che. vastamAM je ekatAnI pratIti karAve che te urdhvatA sAmAnya. badalAtA AtmAmAM jJAnaguNa sahabhAvI hovA chatAM matijJAna sahabhAvI jatAM mATInA AkAramAM mATInI pratIti karAvanAra tattvazakti te nathI kAraNa ke matijJAna kramathI che. Ama mati, zrata, avadhi, urdhvatA sAmAnya zakti. parivartana pAmatA mATInA pAtromAM mATI mana:paryava jJAna e kramabhAvI hovAthI paryAyo che. e AtmAnA to dekhAya che paraMtu keTalIka vastuo evI che ke emAM tattvazakti sahabhAvI zAnaguNanA paryAyo (bhada) che.' vizeSa chupAine rahela che je sAmAnyatA daSTigocara thatI nathI. pudagalamAM paNa varNavatara thayA kare che tethI te kramabhAvI che. Ane ApaNe dAMtathI samajIe. ane tethI te pudgalanA paryAyo che. badhAMya dravyo che paNa badhAMya udAharaNa tarIke "ghAsamAM ghI che. e vidhAnane pahela prathama to dravyo kAMI sarakhAM nathI. e sarakhAM dekhAtAM dravyomAM bheda guNa-paryAya koi svIkAraze nahi. paraMta UMDANathI vicAra karatAM samajamAM Utaraze pADe che. udAharaNa tarIke sAkara ane phaTakaDI pahelI najare sarakhI ke ghAsa khAvAthI gAya ke bheMsa dUdha ApI zake che. dUdhamAMthI dahIM, lAge che paNa emAM bheda sAkaranI mIThAza ane phaTakaDInI tarAza dahIMmAMthI mAkhaNa ane mAkhaNane tAve eTale ghI nIpaje. Ama pADe che. Ama dravyanA bheda guNa pADe che. ane guNanA bheda paryAya ghAsamAM ghI che' e vidhAna siddha thAya che. A zaktine ogha pADe che. udAharaNa tarIke jJAnano paryAya batADe ke jJAna matijJAna urdhvatA sAmAnya zakti' kahevAya che. A ogha- zaktine svarUpa che, avadhijJAna che ke kevaLajJAna che. Ama dravyanI oLakha dravyanA yogyatArUpa kAraNa tarIke oLakhAvAya che. jyAre te ja vasta kAryanI guNathI che ane guNanI oLakha enA paryAyathI che. najIka Ave tyAre te zaktinuM bhAna thAya che. jemake "dahIMmAM ghI'. potAnAthI viruddha guNa potAnAmAM kAma nahi karI zake. guNamAM A zaktine "samucita zakti' kahevAmAM Ave che. oghazakti e viruddhatA eTale jIva jJAnayukta hoya paraMtu jJAnavihIna jaDa nahi paraMpara kAramAM rahelI zakti che ane "samucita zakti' e anaMtara hoya-arthAtu pudgalanA guNanI eTalI asara nahi thAya ke kAraNamAM rahelI zakti che. AthI saheje samajAya che ke bhavi jIva, Atmadravyane jaDa pudgala banAve. jJAnaguNa potAnA dravyamAM ja rahe bhavyAtmAmAM paramAtmA arthAta siddhAtmA banavAnI zakti garbhita paNa dravyanI bahAra nahi jaI zake ke bahAra nahi rahe. dravyamAM (chUpAyelI) paDelI che. game evAM AvaraNo AtmA upara chavAyelA AdhAra abheda saMbaMdha che. guNanuM astitva potAnA dravya pradeza hoya eTale sudhI ke nigodanA nitkRSTa kakSAnA jIvomAM paNa A piMDatvane AghAre ja hoya che. A AdhAra anAdi-anaMta hoya che. oghazakti garbhitapaNe rahelI hoya che. samajAya evuM udAharaNa tethI sAdi-sAtta ke saMyoga-viyogarUpa guNono dravya sAthe saMbaMdha laIe to nAnakaDAM evAM bIjamAM virATa vRkSa thavAnI rahelI garbhita hoto nathI. zakti. jo bIjarUpa jJAnaguNa jIvamAM hoya nahi to jIva kadIya pradeza piMDatva dravya svayaMbhU che. Nothing is produced and kevaLajJAna pAmI zake nahi ane cetana maTI jaDa banI jAya. nothing gets destroyed nathI to kazAno utpAda thato ke nathI ubhaya zakti odha urdhvatA sAmAnya zakti ane samucita zakti to kazuM nAza pAmatuM hoya che. A je daSTi che e dravya daSTi che jene samajavAthI vizvamAM rahela pratyeka pudgala paramANu, pratyeka paudagalika vartamAnanuM padArtha vijJAna paNa have to svIkAre che. anAdi-anaMta, padArthamAM pariNamI zake che e spaSTa thaze. AtmAmAM garbhita sattAgata saMpanna, anutpanna, avinAzI, svayaMbhU che. dravyamAM rahelAM guNa dravyo paramAtma tattva rahela che ane pratyeka AtmA paramAtmA che e zAstrIya pramANe jo dravyanuM kArya hoya nahi to te dravya kahevAya nahi. vidhAnanI satyatA buddhigamya banaze. A baMne zaktithI dravyanuM spaSTa daita-advaita : dravya-gusa-paryAyano abhyAsa ApaNe ApaNAM vizleSaNa karI zakAya che. svayaMbhUpaNAnuM, anAdi-anaMta sthitinuM, avinAzI avasthAnuM, sahabhAvIpaNuM ane kramabhAvapaNuM arthAta gusaparyAya : dravya e paramAtmasvarUpanuM lakSya karIe ane te sAdhyane sAdhavA mATe thaIne zakti svarUpa che. jyAre guNA-paryAya e vyakti svarUpa che. dravyamAM sAdhanA karIe te mATe che ane e lakSyane niraMtara daSTi sanmukha sahabhAvIrUpa kahetAM guNa che ane kramabhAvIrUpa kahetAM paryAya che. rAkhavuM mahattvanuM che. guNa ane paryAyamAM jo kAMi bhedarUpa hoya te A sahabhAvIpaNuM ane pAMce dravyanuM pradezathI astitva che e ApaNe joyuM. je svayaMbhU kramabhAvIpaNuM che.. advaita tattva che. ApaNe ApaNA guNaparyAyathI avinAzI banavuM . guNa ane paryAyane yathArtha samajavA mATe AtmA (jIva) ane enuM ja nAma advaita thavuM che. dvidhAmAMthI, kaMka, daitamAMthI chUTI javuM pugala e be dravyone samajavA joie kAraNa ke jagatamAM e be eTale advaita thavuM. bemAMthI eka thavuM deha ane AtmA e dvivigha
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddhajIvana G sthitimAMthI kevaLa AtmA banI rahI dehathI chUTI javuM, anekanI vacce eka, anokhA, nirAlA, advitIya banI rahevuM te advaita thavuM che. jIva kevaLajJAnathI advaita che. Atmapradezo ane temAM rahela caitanya arthAt jJAnaguNanuM je astitva che tenuM ekeeka Atmapradezoe pUrNa prAkaTya te kevaLajJAna che je advaita che. je traNe kALa che, che ane che e advaita che. je eka kSaNe che ane bIjI kSaNe nathI athavA to A kSaNe eka dekhAya che ane bIjI kSaNe bIjuM dekhAya te advaita nathI paNa dvaita che. ekarUpI nathI paNa bahurUpI che ane je bahurUpI che te bahu bahu mUMjhavaNamAM mUkanAra bhayaMkara che. e ja saMsAra che. paLe paLe palaTAya eja mAyA che. eja bhrama che je bhramita kare che. kemake jevuM dekhAya che tevuM sadA rahetuM nathI ane jevuM dekhAya che tevuM vAstavika hotuM nathI. eka svataMtra pudgala paramANunA astitvanI apekSAe pudgaladravya tenA paramANupaNAe advaita che. jyAre e pudgalaparamANunA paryAyanA astitvarUpe dvaita che. saMsArIjIva eTale pudgalayukta jIva ! jema pudgalanA be bheda paDe che ke sacita (cetane-jIva sahita) pudgala ane acita (cetana-jIva-rahita) pudgala ema jIvanA paNa be bheda pudgalayukta jIva eTale ke saMsArIjIva ane pudgalamukta eTale ke siddhapa2mAtmAnA jIva ! saMsArIjIva jyAM sudhI saMsArI che tyAM sudhI pudgaladravyanA paryAyanA saMbaMdhathI saMbaMdhita che. mATe ja saMsArIjIva dvaita bhAvamAM hoya che. ane saMsArI hoya tyAM sudhI dvaitabhAvamAM rahe che. je padArtha pote dvaita hoya ane vaLI te padArthamAM rahelA bhAva paNa dvaita hoya, evo e padArtha jyAre anya bIjA padArthonA saMbaMdhamAM Ave tyAre tenA saMbaMdhamAM AvanAra padArtha paNa dvaita bane. je kolaso che-kALo tenA saMbaMdhamAM AvanAra kALo thayA vinA rahe ? saMsArIjIva pote ja. potAnA rAga dveSAdi bhAve arthAt para evA pudgalamAM sukhabuddhi karI baMdhAya che jenA pariNAme pudgalano dvaita bhAva ene (saMsArIjIvane) maLe che. arthAt pudgalanA dvaitabhAvamAM bhaLe che. jyAre dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane siddha paramAtmAnA jIvo pudgalanA dvaitabhAvamAM bhaLatA nathI. temano saMbaMdha mAtra sparzapariNAmI che je nirdoSa saMbaMdha che. jyAre saMsArIjIvano pudgala sAtheno saMbaMdha-sadoSa che ane badghapariNAmI che. siddha paramAtmAne dharma, adharma, AkAzAstikAya sAthe saMbaMdha hovA chatAM teo advaita che. kAraNa ke dharma, adharma ane AkAzAstikAya e traNe jaDa hovA chatAMya svayaM arUpI advaita che. jyAre pudgalAstikAya e jaDa ane dvaita hovA chatAMya enI sAtheno sparza saMbaMgha siddha bhagavaMtone hovA chatAMya te saMbaMdha nirdoSa che. kAraNa ke siddha paramAtmAo, kevaLajJAnI bhagavaMto vItarAga che. siddhaparamAtmAnA jIva siddha paramAtmA thayA pUrve saMsArIjIva hatAM, saMsArIjIva paNa dravyathI ane guNathI mULabhUta sattAgata garbhita to advaita hato ja paraMtu anAdinA pudgalanA saMge (sobatathI) dvaita thayo hato te pudgalano saMga vItarAga thayethI chUTI chatAM paryAyathI (hAlata-avasthA-dazAthI) paNa advaita thayo eTale ke dravyathI advaita thayo, guNathI advaita thayo ane paryAyathI paNa advaita thayo arthAt pUrNapaNe advaita thayo tethI te saMsArI maTIne kevaLI thayo-siddha thayo. sthiratva ane nityatva eTale advaitabhAva ! ApaNo AtmA pradezathI nahi paraMtu jJAnaguNathI vyApaka che. sarvavyApI omnipresent che. sarvadarzI che. tema anaMdasukhano vedaka che. AtmAne deha nathI arthAt azarIrI che, tethI te dravyAtIta che. AtmA jJAnathI sva para prakAzarUpa lokAloka vyApaka che tethI kSetrAtIta che. AtmAno jJAnaguNa prakAzarUpa che, sarvocca prakAzakarUpa che. sva-para prakAzarUpa che ane tA. 16-1-2000 sarvaprakAzakarUpa che. AtmAnA svarUpaguNo kramika nathI paNa akramika che ane tethI AtmA kALAtIta che. arthAt AtmA enA jJAnamAM vizva-brahmAMDa- samastanA sarva dravyone tenA sarva guNa ane sarva paryAyone eka samaya mAtramAM jANe che tethI kALAtIta che. vaLI AtmAne enA jJAnamAM sarva zeya jaNAvA chatAM te sarva zeyanI asarathI svayaM mukta-nirlepa vItarAga dazAmAM ja rahe che tethI AtmA akAla che. AtmA sva bhAvamAM (eTale ke nija svarUpaguNamAM) sthita che ane parabhAva (vibhAva)nA baMdhanathI mukta che tethI AtmA bhAvAtIta che. jJAna e AtmAno guNa che tema AtmAno paryAya paNa che. AtmA dvArA jANavAnI kriyA cAlu che te ochIvattI thAya che te paryAyanA bhedanA kAraNe thAya che. kevaLajJAna e jJAnano-AtmAno nitya paryAya che. kAraNa ke kevaLajJAnamAM sarva zeyo (sarva kSetranA sarva dravyo tenA sarva guNa ne sarva paryAya sahita) eka sAthe eka samaye pratibaMdhita thAya che arthAt jaNAya che. jANavAnI ke jANavA javAnI kriyA karavI paDatI nathI. jyAre ethI viparIta kevaLajJAnanI pUrvAvasthAmAM jIva padArthone (zeyane) jANavA jAya che ane te jANavA javAnI kriyAmAM ochAvattApaNuM- taratamatA rahe che ane kramikatA rahe che tethI te AtmAno anitya paryAya che. chadmasthajJAnamAM sakriyatA ane sakramikatA che tethI anityatA che. kevaLajJAnamAM akriyatA ane akramikatA che tethI nityatA che. dravya to mULabhUta nitya che paNa sAme je dazya svarUpe, daSTi sanmukha bhogya padArtho rahelAM che te mULabhUta nitya dravyanA arthAt paramANurUpa pudgala dvavyanA paryAyo che ane e anitya che-vinAzI che. evAM e vinAzI bhogya padArtho pratinI (taraphanI) ajJAna daSTi, moha (lAlasA) dRSTi, sukhabuddhi (pudgalamAMthI sukha maLaze-e bhogya padArthanA bhogavaTAthI mane sukha Upajaze evI buddhi) yA duHkhabuddhi, ityAdi saMsArIjIvanA svayaMnA bhAva che-svayaMnA paryAya che. A saghaLAM e jIvanA jIvabhAva che paraMtu te leya evAM pudgala prati (bhogya padArtha pratye)nA bhAva che ane te parabhAva che je vibhAva (sva bhAvanI viruddhanA bhAva) kahevAya che. AvA A jIvanA vibhAva paryAyathI pudgaladravya sAthe sadoSa saMbaMdha sthApAya che ane baMdhanamAM baMdhAvAya che. pudgalamAM rUparUpAMtaratA ane kSetrakSetrAMtaratA hovAthI te parivartanazIla ane paribhramaNazIla che. tethI ja to hAni-vRddhi, utpAda-vyaya, saMyoga-viyoga, saMkoca-vistAra, sarjana-visarjana, cayApacayanI prakriyA sarjAya che. jyAre paradravya (pudgala) naimittika ke anya jIva naimittika azuddha bhAvo arthAt parabhAva, vibhAvadazA, rAgaaSa mohAdi nIkaLI jAya to jIva zuddha bhAve mAtra sajAtIya-vijAtIya dravyo ane tenA sarva bhAvono mAtra kevaLa jJAtA-daSTA banI rahe che, paNa kartA-bhoktA thato nathI, jJAna ane jJeyano nirdoSa saMbaMdha rahe che. kevaLajJAnadazAmAM jIva zeyamAM taNAto nathI paNa kevaLa jJAtA daSTA banI rahe che. e dazAmAM zeya jJAnamAM DUbe che ane jJAna AnaMdamAM DUbe che. ajJAna, bhrama, mohabhAva, rAgadveSAdi bAya bhAvo nIkaLe che to mULa anaMta zakti svarUpa abheda evAM kevaLajJAnamAMthI ja. A badhAM bhAvo je kevaLajJAnamAMthI utpanna thayAM te pAchA vyaya pAmIne teno laya paNa kevaLajJAnamAM ja thAya che. e vinAza nathI pAmatA paNa eno vilaya thAya che. arthAt udgamasthAnamAM vilIna thAya che, jemake dariyAnA mojA-taraMgo, dariyAmAMthI utpanna thai dariyAmAM laya pAme che. jalataraMga jalamAMthI UThe che ane pAchA jalamAM ja samAviSTa pAme che. ja (kramazaH) - saMkalana : sUryavadana ThA. jhaverI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-2000 prabuddhajIvana cUMTaNI E pro. jazavaMta zekhaDIvALA 'cUMTaNI' eTale varaNI, pasaMdagI; hindImAM cunAva; aMgrejImAM ilekzana (Election). jyAM aneka vicArapravAho, paMtho, pakSo, vyavasAyo, saMsthAo, vyaktio, vastuonA vikalpo sAme hoya ane jyAM temAMthI koinI pasaMdagI karavAnI svataMtratA yA sattA hoya, tyAM cUMTaNInuM tattva praveze che. cUMTaNI sarvavyApI ane sarvakAlIna bAbata che. manuSyane bAlyAvasthAthI mAMDI jIvananA aMta sudhI, pratyakSa yA parokSa rUpamAM, jANye ajANyuM, tenA saMbaMdhamAM AvavuM paDe che. aMgata jIvana ane jAherajIvana, zikSaNakSetra ane sAhityakSetra, vyavasAya ane rAjakAraNa, dharma ane saMpradAya-koi kSetra cUMTaNInI samasyAthI mukta nathI. samucita vicAra, kArya, vyavasAya, vyakti, saMsthA, pakSanI pasaMdagI aMgata jIvana uparAMta samAja ane rASTrajIvanane paNa prabhAvita kare che. tethI cUMTaNInuM ghaNuM mahattva che. nAnA bALakanA jIvanamAM paNa cUMTaNI yA varaNI mATenA prasaMga AvatA hoya che. tenI samakSa rajU thatI ghaNI vastuo ane vyaktiomAMthI keTalIkane ja te pasaMda kare che. je koi tenI rucine anukULa hoya, je tenI AvazyakatAone sauthI vadhu saMtoSI zake tema hoya, je tene kazI takalIpha na ApatI hoya, te vastu ane vyakti para tenI pasaMdagI Utare che. zALA-mahAvidyAlayamAM abhyAsa karatA vidyArthIne paNa aneka bAbato paratve cUMTaNIno sAmano karavo paDe cheH vinayana, vANijya, vijJAna-kai vidyAzAkhAmAM javuM ? vijJAna-viSayanA vidyArthI sAme prazna hoya che H ijanerI lAinamAM javuM ke DaoNkTarI lAinamAM ? padavIprApta yuvAna samakSa kArakirdInI pasaMdagInI samasyA khaDI hoya che : nokarI karavI yA koi svataMtra vyavasAya karavo svataMtra vyavasAyI sAme paNa prazna hoya che-nagaramAM vasavuM ke gAmaDAmAM? varaNIno prazna Ama vyaktine Dagale ne pagale mUMjhavato rahe che. ? jIvanasAthInI pasaMdagIno prazna vyaktine sauthI vadhu mUMjhavanAro hoya che. potAno jIvanasAthI rUpa-guNa-dolata-mobhAyukta khAnadAnathI saMpanna hoya, tevI dareka strI-purUSanI icchA hoya che. paraMtu evI sarvaguNasaMpannatA to koika ja vyaktimAM hoi zake. tenAmAM eka guNa hoya ane bIjo na hoya. rUpa hoya tyAM guNa na hoya, guNa na hoya tyAM rUpa na hoya, rUpa-guNa hoya tyAM dolata-mobho na hoya, dolata-mobho hoya tyAM rUpa-guNa na hoya, AvI viSama sthitimAM kayA guNane anulakSI jIvanasAthInI pasaMdagI karavI ? pasaMdagI, varaNI yA cUMTaNIno prazna ahIM ghaNo mahattvano banI jAya che, kemake ucita pasaMdagI vyaktinA jIvanane sukhI-saMtuSTa-samRddha banAvI de, to anucita pasaMdagI vyaktinA jIvanane duHkha-asaMtoSa-barabAdInI khAimAM dhakelI de. jIvanamAM pasaMdagI yA cUMTaNInA AvA prasaMga vAraMvAra AvatA hoya che. sAmAnyataH, mAnavI tevA prasaMge yA saMjogomAM, tenA khyAla mujaba, jeno saMbaMdha sva-sukha, zAMti, samRddhi, pragati sAdhI zakavAmAM upakAraka thaI paDe tevI vastu yA vyaktinI pasaMdagI kare che. jo A pasaMdagI sAcI, pUratI sUjha-samaja-dUraMdezIpUrvaka thai hoya, to vyaktine jIvanamAM tenA khyAla mujabanuM sukha maLe che; paraMtu jo te pasaMdagI avicArIpaNe yA kevaLa Aveza ke bhrAmaka taraMgamAM ja thai hoya, to jIvana duHkhamaya banI rahe che. vidyAzAkhA, kArakirdI, vyavasAya, jIvanasAthI-pratyeka bAbatamAM ucita-anucita pasaMdagInuM AvuM iSTa ke aniSTa pariNAma AvI zake che. te vyaktigata jIvananI jema samAja ane rASTrajIvanamAM paNa pasaMdagI yA cUMTaNInA prasaMga vAraMvAra AvatA hoya che. manuSya svecchAe yA anicchAe, parokSa yA pratyakSa rUpamAM, koI jJAti, saMpradAya, dharma, sahakArI maMDaLI, vyavasAya maMDaLa, zramika saMgha, yuvA maMDaLa, sAhitya saMsthA, rAjakIya pakSa vagere sAthe saMkaLAyela hoya che. je te saMsthAnA saMcAlakonI pasaMdagI eka matadAra tarIke teNe karavAnI hoya che. grAmapaMcAyata, nagarapAlikA, rAjyanI vidhAnasabhA, rASTrIya saMsada AdinA saMcAlako yA zAsakonI pasaMdagI paNa teNe karavAnI hoya che. mATe saMsthA, pakSa yA sarakAra dvArA jAhera cUMTaNIo yojAya che. (AvI cUMTaNIo evI vyApaka, mahattvanI ane prasiddha banI che ke 'cUMTaNI' eTale 'rAjakIya cUMTaNI' evuM samIkaraNa pracalita thayuM che.) loko jo ucita vyaktine potAnA pratinidhi tarIke cUMTI mokale, to tenA dvArA saMsthA, gAma, nagara, rAjya, dezanI pragati ane AbAdI thAya; paraMtu teo jo anucita vyaktine cUMTI mokale, to tenA dvArA saMsthA, gAma, nagara, rAjya, dezanI durgati ane barabAdI thAya. saMbaMdhakartA saMsthAonA cUMTAyela zAsako jo kartavyaparAyaNa, kAryakuzaLa, parizramI uparAMta namra, sanniSTha, sahiSNu, nisvArthI, niSpakSa, paragaju ane svArpaNazIla hoya temaja dhanalobha, sattAbhUkha, sastI kIrtilolupatA, aMgata svArthasiddhi jevI badIothI mukta hoya, to ja teo saMbaMdhaka saMsthAo ane tenI sAthe saMkaLAyelA lokonuM bhaluM karI zake, temane samRddha ne sukhI karI zake. tethI jJAtipaMca, vyavasAyI saMgha, sahakArI maMDaLI, sAhityasaMsthA, rAjakIya pakSa, grAmapaMcAyata, nagarapAlikA, vidhAnasabhA, rASTrIya saMsada-koipaNa saMsthAnA saMcAlako yA zAsakonI pasaMdagI ke cUMTaNI che. A badhI saMsthAomAM zAsako tarIke javAnI AkAMkSA dharAvanAra loko gaMbhIratApUrvaka, pUrI sUjha-samajapUrvaka kare, te atyaMta jarUrI ja thavI joie. (zAsako thavAnI AkAMkSA rAkhatA badhA umedavAro vyaktionI-umedavAronI cUMTaNI kevaLa temanI guNavattAne dhoraNe kaMi lokahita cAhatA sajjano hotA nathI. temAMnA ghaNAM kevaLa svahitanI sAdhanA mATe ja zAsaka thavA icchatA hoya che.) temanI guNavattAnI khAtarI temanAM kAryo-ane nahi ke vacano-ne anulakSI karavI joie. temAM tatkALa sadhAtA saMkucita svArthanI gaNatarIne yA sagapaNa, jAti, jUtha, varga, saMpradAya, dharma, pradeza, pakSa, bhASAnA aMdha yA vivekahIna saMmohane sthAna kadI na hovuM joie. matadAra vyaktie aMgata svArtha tarapha nahi paNa samaSTigata paramArtha prati dRSTi rAkhI, niHsvArthI, svArpaNazIla, saziSTha, paragaju, sevAparAyaNa, niSpakSapAtI, lokahitarata, rASTrabhakta pratinidhiumedavAronI ja potAnI saMsthAo mATe varaNI karavI joie. vyakti samaSTino eka aMza che. samaSTinuM kalyANa thAya, to utsAhapUrvaka, niSpakSabhAve, samAna rUpe, zakya teTalI tvarAthI, vyaktinuM kalyANa ApoApa thAya ja. eTale, je pratinidhi-umedavAro lokone ochAmAM ochI takalIpha paDe te rIte, vyApaka lokakalyANanI vRtti-pravRtti dhArI zake temanI ja lokoe potAnI vividha sAmAjika, Arthika, sAhityika, dhArmika, rAjakIya saMsthAo mATe pasaMdagI yA cUMTaNI karavI joie. samaSTinuM kalyANa karavAnI sanniSTha icchAzakti ane kAryakuzaLatA dharAvatI vyaktionI ja saMsthA-zAsaka tarIke cUMTaNI thavI joie. tema thAya, tema thavuM ja joie-ane te zakya che, to ja cUMTaNI phalaprada banI zake; ane vyakti-samAja-dezanuM kalyANa thaI zake.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka janama dharyAnuM pujya RA pitana rahetAM "kRti sudhI te rajeraja Ama to jamAno paNa e prabuddhajIvana tA. 16-1-2000 mane sAMbhare re n DaoN. raNajita paTela (anAmI) koi mane pUche ke tamArA jIvanano aitihAsika yAdagAra divasa ne keTalAka saMniSTha zikSako pU. bApunI vidyApIThanA snAtako hatA ane teo prasaMga kayo? to eka kSaNano paNa vicAra karyA vinA, lagna, putrajanma, vidyApIThamAM cAlatI keTalIka sevAnI ane svAzrayanI pravRttio jevI parIkSAno pharsTa kalAsa ke sArI nokarI vagereno vicAra karyA vinA bedhaDaka pravRttio kaDInI saMsthAmAM paNa calAvatA hatA. A badhAM kAraNone lIdhe kahyuM ke tA. 27-7-1929nA maMgalA divase rASTrapitA pU. bApunAM, gAMdhIjI, tA. 27-7-1929nA roja savAre sADA agiyAranI gADImAM kaDI-keLavaNI maMDaLa-saMcAlita Azrama ane rASTrIya zALA sarva vidyAlayamAM, kaDI AvyA ane cAra vAgyAnI gADImAM pAchA amadAvAda gayA...Ama punita pagalAM paDyAM ane khAssAM pAMca kalAka mATe emanAM pratyakSa darzana temaNe khAssA sADA cAra kalAka amArI saMsthAne ApyA. thayAM ne emanAM traNamAMthI be TakAM paNa zabda badhdhanA upAsakanAM preraka : emaNe traNa kAryakramomAM bhAga levAno hato. eka to jAhera janatAnI. pravacano sAMbhaLavA maLyAM che. pU. bApuno janma tA. 2-1-1869 ane sabhAne saMboghavAno, bIjo saMsthAnA kAryakartAonI sAthe vicAravinimaya. amArI rASTrIyazALAmAM teo padhAryA tA. 27-7- 1929; eTale ke karavAno ane trIjo Azrama ane sarva vidyAlayanA vidyArthI sAthe vArtAlApa lagabhaga 60me varSe. mArI mAMDa bAra varSanI vaye mane e "vizvamAnavanA karavAno. kAryakrama zarU thAya te pahelAM temaNe vIseka miniTa UMghavAno darzana-pravacanano virala lAbha maLyo ene huM ApaNA Adi bhaktakavi prastAva mUkyoM. sva. pItAMbara paTela ane mAre svayaMsevaka tarIke emane narasaiyAnI vANImAM kahuM to : jagADavAnI pharaja bajAvavAnI hatI. paNa ghaDiyALane kAMTe cAlanAra A vibhUti, barAbara vIsamI miniTe jAgI gayA ne prathama kAryakrama mATe paNa A "darzana' kevaLa darzana sudhI ja sImita na rahetAM "kati sadhI sabhAsthAne AvyA. e kyAM beThA hatA, kema beThA hatA, zuM bolyA hatA. vistaryuM. e darzana-preraNAnA prabhAve I. sa. 1932mAM mAMDa paMdara varSanI te rajeraja Aje mane yAda che. e sabhAmAM ardhA zrotAjano to cAlu vaye asahakAranI caLavaLamAM sakriya bhAga laI meM cAra mAsano kArAvAsa sabhAe takalI kAMtanAra hatA, jemAMno huM paNa eka hato. prathama sabhAmAM bhogavyo ane pU. bApu aMge prathama kAvya racyuM te "hiMdapraNetAne'. thoDIka maMtrIe saMsthAnI pravRttiono saMkSepamAM khyAla Apyo ane saMsthAno paMktio joIe : : hisAba rajU karyo jemAM eka rUpiyAnuM dAna ApanAranuM paNa nAma hatuM ne maMtrIe kahyuM ke saMsthA pAse silakamAM khAsa kazuM ja nathI...kevI rIte karmamAM kRSNa cho, buddha dayAmAM, jJAnamAM dIso hiMDaphALo ugharAvAya che ane bazera, pAMcazera anAja paNa svIkArAya che. zukadeva, pratibhAmAM ziva, mohana moha nA. enI vAta karI. maMtrInI A nikhAlasatAne gAMdhIjIe khUba vakhANI ane meMDhA taNA kesarI hai banAvyA, zakti jagADI ura gusupta. kahyuM ke, saMsthA pAse khAsa silaka nathI e jANI mane ghaNo AnaMda je hiMdanA pAmara mAnavI hatA, saMjIvanI chAMTI ghaDyA manuSya. thayo...kema ke huM ghaNAM varSonA pAkA anubhavathI jANuM chuM ke je saMsthAomAM dalitanA deva, patitanA prabhu ! saMsAra-dAjhayA-jananA visAmo sAcuM vitta haze tene te divase samAja avazya madada karaze ne enA svArthe nibhAvaze. namAlI saMsthAone nibhAvavAno artha paNa zo ? saMsthAmAM sAmrAjyanA kALa,chatAMya mitra, pApI taNA mRtyu nahIM ja, pApanA muslima ane harijana vidyArthIone paNa praveza apAya che jANI teo bhAratInA hame zvAsa, rASTranA cho vidhAyaka; khUba khuza thayA ane kAMtaNa, vaNATa, suthArI jevI svAzrayI pravRttio kriAnti ne vizvazAMtinA prANa, bhAratanA vika. cAle che jANI saMtoSa vyakta karyo. jAhera janatAne dezanI sevAmAM sakriya AjathI barAbara sAta dAyakA pUrve, vizvanI eka vaMdanIya vibhUti, yogadAna ApavAnI apIla karI aMte zrI chaganabhA'nA sevAyajJane uttara gujarAtanA eka khUNAmAM AvelI saMsthAmAM padharAmaNI kare enI umaLakAthI biradAvyo ane janatAne kahyuM ke tamArA bALakone A saMsthAmAM pAchaLanI pUrvabhUmikA kaI? huM jANuM chuM te pramANe enA traNa kAraNo che. bhaNavA mokalo. sArA saMskAra pAmaze ane sArA nAgarika banI dezanI te samayanA amadAvAdanA eka lokasevakane sevAbhAvI DaoNkTara zrI hasprisAda sevA karaze. bIjI sabhA saMsthAnA kAryakartAonI hatI ane trIjI vrajarAya desAI kaDInI A saMsthAmAM ke kaDI kasbA ke kaDI tAlukAnA koIpaNa vidyArthIonI jemAM temaNe dezanI paristhitino khyAla ApI rASTrIya janahitanA kAryakrama ke utsavamAM avAranavAra AvatA tyAre kaDI saMsthAnA caLavaLamAM bhAga levAno AgrahapUrvaka Adeza Apyo. lagabhaga sADA traNa maMtrI ane karNadhAra zrI chaganabhAI pItAMbaradAsa paTelane acUka maLatA. kalAke A traNa sabhAomAM vyatIta thayA ane eka kalAka temaNe saMsthAnI DaoNkTara sAheba custa gAMdhIvAdI hatA ane pU. gAMdhIjInI aneka pravRttiomAM pravRttio jovAmAM gALyo. ' sakriya rasa letA eTale gAMdhIjInI ThIka ThIka nikaTa AvelA. A DaoNkTara Aje sAta dAyakA bAda mane A badhuM svapnavatu lAge che paNa emanI sAheba, saMsthAnA maMtrI ne karNadhAra zrI paTelanI sevAbhAvanA, koThAsUjha eka AgAhI 100% phaLI ke saMsthAmAM vitta haze to te phAlaze, phUlaze, ane tyAgavRttithI atyaMta prabhAvita thayelA. ekavAra DaoNkTara sAhebe phaLaze... Aje e nAnakaDI saMsthAmAMthI bIjI moTI cauda saMsthAo thaI saMsthAnA A maMtrInI gAMdhIjIne vAta karI ane maLavA jevA mANasa che che ane prajAe umaLakAthI lAkho nahIM paNa karoDo rUpiyAnuM dAna karyuM evo abhiprAya vyakta karyo. gAMdhIjIe zrI paTelane maLavAnI anumati che. tAjetaramAM ja A saMsthAnA amerikAmAM vasatA vidyArthIoe kevaLa ApI ane DaoNkTara sAhebe e be lokasevakono meLApa karAvI Apyo. 28 divasamAM savA pAMca karoDa rUpiyA potAnI mAtRsaMsthAne dAnamAM baMnene maLIne parama saMtoSa thayo ane gAMdhIjIe kahyuM ke tamArI saMsthA ApyA. pU. " chaganabhA'nA puNya pratApe samagra uttara gujarAta zikSaNa, jovA huM cokakasa AvIza...ane emaNe emanuM e vacana tA. saMskAra ane sevA kSetre Aje agraNI che emAM pU. gAMdhIjInI preraNA 27-1929nA roja pALI batAvyuM. pU. bApune saMsthAnI mulAkAta paNa rahelI che. levAnuM eka kAraNa e paNa hatuM ke lokasaMgrahanI pravRttio niSkAmabhAve karanArane biradAvI preraNA ApavI ane trIjuM gauNa kAraNa..saMsthAnA miAlika zrI muMbaI jena pavaka saMgha madrA, prakAzaka birabahena zabodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004kona | 3820284. matapasyAna: kharI prinTiMga vakarsa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva kosa roDa, bhAyakhavA muMbaI-400027. |
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ * varSa: (50) + 11 Licence to post without prepayment No. 37 aMka: 3 " . tA. 16-3-2000 0 Regd. No. Ama . Regd. No. MH / MBI-South / 54 / 99 paNa " *** zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabhu QUO6i *00 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa *** vArSika lavAjama rU. 80000 - - - taMtrI : ramaNalAla cI. zAha, sva. paMDita dalasukhabhAI mAlavaNiyA khyAtanAma prakAMDa jaina paMDita, padmavibhUSaNa, zrI dalasukhabhAI emano pozAka hato. (pachIthI emaNe dhotiyAne badale pAyajAmo mAlavaNiyAnuM tA. 28mI phebruArI 2000nA roja amadAvAdamAM cAlu karyo hato ne TopI choTI dIdhI hatI.) A paricaya vakhate huM 90 varSanI vaye avasAna thatAM jaina samAjane ane vizeSataH muMbaInI seMTa jheviyarsa kaoNlejamAM gujarAtI viSaya bhaNAvato hato. vidyAzAstranA kSetramAM eka samartha saMniSTha vyaktinI khoTa paDI che. dalasukhabhAI tyAre banArasa yunivarsiTImAM jainadarzana bhaNAvatA. - chellA keTalAka samayathI dalasukhabhAInI tabiyata avastha rahetI banArasa yunivarsiTImAM gujarAtI viSayano vibhAga nahoto, paraMtu hatI. emanuM zarIra zithila thaI gayuM hatuM. gharamAM haravA pharavAnI je vidyArthIone potAnI meLe abhyAsa karavo hoya temane mATe zakti kSINa thaI hatI. emane kAne saMbhaLAtuM nahotuM. potAno abhyAsakrama raheto. ane teo te viSayanI parIkSA ApI zakatA. aMtakALa najIka AvI rahyo che evuM emane lAgI AvyuM hatuM. eka divasa acAnaka mane kaoNlejanA saranAme banArasa yunivarsiTI potAno jIvanakALa pUro thatAM zAMtithI emaNe deha choDyo. taraphathI patra maLyo. gujarAtI viSayanA parIkSaka tarIke kAma karavA keTalAka vakhata pahelAM emanA ekanA eka lADIlA putra na . mATe nimaMtraNa hatuM. dalasukhabhAInI bhalAmaNathI ja nimaNUMka thaI ramezabhAinuM hRdayaroganA bhAre humalAne kAraNe yuvAna vaye acAnaka che na hatI. meM te saharSa svIkArI lIdhI. tyArapachI varSo sudhI e nimaMtraNa avasAna thayuM hatuM. potAnI ja hAjarImAM potAnA ekanA eka putrane mana maLatuM rahyuM hatuM. ! jato joine dalasukhabhAine jIvananI uttarAvasthAmAM bhAre AghAta 'prabuddha jIvana' sAthe dalasukhabhAino saMbaMdha jyAre e "prabaddha sahana karavAno vakhata Avyo hato, je emaNe dhIraja ane zAMtithI jaina hatuM tyArathI eTale ke TheTha 1942thI zarU thayo hato. 1973 sahana karyo hato. e prasaMge huM dalasukhabhAIne maLavA emane ghara sudhI teo avAranavAra "prabuddha jIvana" mATe lekha, graMthAvalokana, gayo hato. teo kAne sAMbhaLatA nahi, eTale huM je kahuM te emanI ahevAla, samakAlIna noMdha vagere lakhatA rahyA hatA. lagabhaga pautrI emanI pAse jaI dAdAnA kAnamAM kahe. e rIte emanI sAthe pAMsaTha-sitteranI uMmara pachI emanI lekhanapravRtti maMda paDI hatI. vAtacIta thai hatI. tyAre emanuM zarIra paNa kSINa thatuM jatuM hatuM. keneDAnA potAnA anubhavonI lekhamALA "navI duniyA'nA nAmathI. sAMbhaLavAnI zakti cAlyA gayA pachI vyakti potAnA vAMcana-manana 1968-69mAM emaNe 'prabuddha jIvana" mATe lakhI hatI. ciMtanamAM ja vadhu magna banI jAya, kuTuMbamAM paNa khapa pUrato vyavahAra sva. dalasukhabhAInuM jIvana eTale bhAre puruSArthanuM jIvana. rahe evuM emanI bAbatamAM paNa banyuM hatuM. Ama paNa teo vIsamI sadInA ghaNA nAmAMkita mahApuruSone garIbI ne bekArInA ochAbolA hatA, eTale ke vAtacItamAM jyAM sudhI bIjI vyaktio viparIta saMjogonI sAme sabaLa saMgharSa karavo paDyo hato. tyAre bolatI rahetI hoya tyAM sudhI teo sAMbhaLavAno bhAva ja rAkhatA. dezakALanI paristhiti ja evI hatI. dalasukhabhAIne paNa bALapaNa. ApaNo temanI pAsethI sAMbhaLavAno bhAva rAkhIne kaMIka pUchIe to ane yauvanamAM ghaNuM veThavuM paDyuM hatuM. teo bolatA. teo haMmezAM prasanna ane zAMta rahetA, Avega ke sva. dalasukhabhAIno janma 21mI julAi 1910nA roja ugratA emanA vyavahAramAM kyAreya jovA maLatAM nahi. saurASTramAM surendranagara jillAmAM sAyalAmAM-bhagatanA gAmamAM thayo dalasukhabhAine pahelI vAra maLavAnuM mAre 1953nA arasAmAM hato. emanA pitAnuM nAma DAhyAbhAI ane mAtAnuM nAma thayeluM ke jyAre paMDita sukhalAlanuM DaoN. sarvapallI rAdhAkRSNananA haste pArvatIbahena. teo jJAtie bhAvasAra hatA ane sthAnakavAsI dharma muMbaI yunivarsiTInA konvokezana holamAM abhivAdana thayuM hatuM. A pALatA. teonA vaDavAo mAlavaNa gAmanA hatA eTale emanI abhivAdananA kAryakramamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sakriyapaNe aTaka "mAlavaNiyA' paDI gaI hatI. DAhyAbhAine cAra dIkarA ane joDAyelo hato. te samaye paMDita sukhalAlajI ane paramAnaMdabhAI eka dIkarI ema pAMca saMtAno hatAM. emAM sauthI moTA dalasukhabhAI. sAthe dalasukhabhAi, ratilAla desAI vagere mahAnubhAvo amArA ghare DAhyAbhAI sAyalAmAM paracUraNa cIjavastuonI nAnakaDI dukAna dharAve, bhojana mATe padhAryA hatA. tyAre dalasukhabhAIno pahelo paricaya paraMtu emAMthI khAsa kaMI kamANI thAya nahi eTale jema tema gujarAna thayo hato. tyAre khAdInI kaphanI, dhotiyuM ane mAthe sapheda TopI e calAvatAM.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayA. dalIto sahavA manI pro prabuddha jIvana tA. 11-3-2000 A dalasukhabhAIe sAyalAnI prAthamika zALAmAM be dhoraNa sudhIno vyaktinI emane jarUra hatI. e vyakti saMskRta, prAkRta ane jaina abhyAsa karyo hato. teo dasa varSanA thayA tyAre emanA pitAno darzananI jANakArI hovI joIe jethI paMDitajInA kAmamAM saraLatA svargavAsa thayo. mAtA pArvatIbahena duHkhanA e divasomAM jematema rahe. paMDitajIne dalasukhabhAimAM e yogyatA jaNAI. emaNe gujarAna calAvatAM, paraMtu garIbI eTalI asahya hatI ke kuTuMbano dalasukhabhAIne banArasa AvavA kahyuM. dalasukhabhAIe ethI "jaina nirvAha thato na hato. ethI mAtA pArvatIbahenane potAnA cAre prakAza"nI nokarI choDIne ochA pagAre nokarI karavA paMDitajI sAthe dIkarAone surendranagaranI anAthAzramamAM mUkavA paDyA hatA. banArasa gayA: dalasukhabhAinuM Arthika daSTie A eka sAhasa hatuM, anAthAzramamAM rahIne dalasukhabhAIe aMgrejI pAMcamA dhoraNa sudhIno paraMtu bIjI bAju paMDitano sahavAsa maLyo e moTuM sadbhAgya hatuM. abhyAsa karyo. emanI vidyAruci jema jema vadhatI gaI tema tema paMDitajInI sAthe kArya karavAne lIdhe emanI pratibhA bahu sArI rIte teo anAthAzramanI lAyabrerInAM pustako vAMcatA rahyA hatA. A ghaDAI hatI. paMDitajInA darzana ane ciMtana' graMthanuM saMpAdana emaNe rIte anAthAzramamAM teo sAta varSa rahyA. hatuM. ' A varSomAM jayapuranA zrI durlabhajIbhAI jhaverInI preraNA ane sva. dalasukhabhAI bikAnera, jayapura, bAvara, aMjAra, Arthika sahAyathI sthAnakavAsI jaina konpharansa jaina paMDito taiyAra amadAvAda, zAMtiniketana, muMbaI ema vividha pradezonA vividha karavA mATe bikAneramAM eka TreniMga kaoNleja cAlu karI. kahevAya kaoNleja, sthaLe ekabe varSa rahyA, paraMtu tyAra pachI banArasamAM pacIseka varSanI paNa hakIkatamAM to pAThazALA ja hatI. garIba vidyArthIone uMmare teo gayA ane tyAM lagabhaga aDhI dAyakA sudhI rahyA. bhaNAvavAnA ane bhaNI rahe tyArapachI traNa varSa nokarI paNa maLe AraMbhamAM teo paMDita sukhalAlajInA vAcaka tarIke kAma karatA, evI zarata teoe rAkhI hatI. dalasukhabhAI pAse bikAnera sudhI pachIthI paMDitajIne graMtha saMpAdanamAM sahAya karatA. tyArapachI temaNe javAnuM bhADuM nahotuM, paraMtu emanI bhAvasAra jJAtie e bhADuM svataMtra saMpAdano karyA. yunivarsiTImAM adhyApaka tarIke emanI ApIne emane bikAnera bhaNavA mokalyA. rahevA jamavAnI ane nimaNUka thaI ane teo vargo levA lAgyA. paMDitajInA teo vidyAbhyAsanI maphata sArI saMgavaDane lIdhe dalasukhabhAInI zakti prItipAtra banyA. yunivarsiTImAM paNa temanI vidvatAnI ane niSThAnI vikasatI gaI. saMsthA vidyArthIone jyAM paMDito hoya tyAM vidyAbhyAsa suvAsa prasarI ane paMDitajI jyAre yunivarsiTImAMthI nivRtta thaIne mATe mokalatA. e rIte dalasukhabhAine bikAnera uparAMta jayapura, amadAvAda AvyA tyAre emanI jagyAe, jaina darzananA vibhAganA bAvara, aMjAra (kaccha) vagere sthAne gurukuLamAM rahI abhyAsa karavAnI adhyakSa tarIke dalasukhabhAInI nimaNUMka thaI. Ama, banArasa emanuM taka maLI. kacchamAM to zatAvadhAnI zrI ratnacaMdrajI mahArAja pAse mahattvanuM kAryakSetra, emanA jIvananA madhyAhnakALamAM banI rahyuM hatuM. vidyAbhyAsanI taka maLI. e rIte temaNe saMskRta ane prAkRta bhASAno 1952mAM kendra sarakAre prAkRta TeksTa sosAyaTInI sthApanA karI abhyAsa karIne "nyAyatIrtha" tathA "jaina vizArada'nI DigrI meLavI. ane enA maMtrIpade dalasukhabhAInI varaNI karI, kAraNa ke teo bikAneranI TreniMga kaoNlejanA tejasvI vidyArthIomAMthI jainonI ardhamAgadhI ane bauddhonI pAlI-ema baMne prakAranI prAkRta dalasukhabhAi ane zAMtilAla vanamALIdAsanI pasaMdagI amadAvAdamAM bhASAnA paMDita hatA ane baMne darzanonA graMthonA abhyAsI hatA. paMDita becaradAsa dozI pAse vidyAbhyAsa mATe mokalavA mATe thai. A sosAyaTInA kArya nimitte teo tenI kAryavAhaka samitinA eka te pramANe teo amadAvAda AvyA ne paMDita becaradAsa pAse emaNe sabhya zeThazrI kasturabhAI lAlabhAInA saMparkamAM AvyA. e divaso prAkRta bhASA ane Agamono abhyAsa karyo. savA varSa e rIte daramiyAna zeThazrI pa. pU. zrI puNyavijayajI mahArAjanA paNa gADha abhyAsa cAlyo. daramiyAna paMDita becaradAsane AjhAdInI rASTrIya saMparkamAM hatA. emanI preraNAthI jyAre emaNe amadAvAdamAM caLavaLamAM bhAga levA mATe kArAvAsanI sajA thaI eTale e abhyAsa "lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI sthApanA baMdha paDyo. ' karavAnuM vicAryuM tyAre enA nirdezaka-DirekTaranA pada mATe yogya daramiyAna dalasukhabhAInI zakti ane vikAsathI prabhAvita vyakti tarIke' pa. pU. zrI puNayavijayajI mahArAja ane paMDita thayelA zrI durlabhajIbhAIe dalasukhabhAine ravIndranAtha TAgoranA sukhalAlajInI bhalAmaNathI paMDita dalasukhabhAInI pasaMdagI karI hatI. zAMtiniketanamAM abhyAsa karavA mokalyA. tyAM muni jinavijayajI dalasukhabhAIe banArasamAMthI nivRtta thaI e sthAna grahaNa karyuM ane jaina Agamono abhyAsa karAvatA hatA. dalasukhabhAI mATe A eka sattara varSa zobhAvyuM ane ela.DI. InsTiTyUTane dezavidezamAM eka uttama taka hatI. emanI pratibhA A saMsthAmAM sArI rIte pAMgarI. khyAtanAma saMsthA banAvI dIdhI. insTiTyUTamAM eka khyAtanAma skaoNlara A badho abhyAsa emaNe vinA kharce TreniMga kaoNlejanA upakrame 35 uparAMta kuzaLa vahIvaTakartA tarIke paNa dalasukhabhAInI kAmagIrI ja karyo. daramiyAna emanAM lagna thayAM. have AjIvikAnI atyaMta prazasya rahI hatI ane ethI ja dhArAdhoraNa pramANe emane AvazyakatA UbhI thai. eTale TreniMga kaoNleje ApelI nokarInI nivRtta thavuM paDyuM to paNa TrasTIoe emanI salAhakAranAM pade geraMTI anusAra teo muMbaImAM sthAnakavAsI jaina konpharansanA mukhapatra niyukti karI hatI. 1 jaina prakAza'mAM joDAI gayA. paraMtu jaina prakAza'nI ophisamAM dalasukhabhAI ghaNI judI judI saMsthAo sAthe saMkaLAyelA hatA. emane lekhana-adhyApanane badale kalArka tarIke kAma vadhAre karavAnuM teo pIeca.DI.nA mArgadarzaka hatA ane ghaNI yunivarsiTIomAM rahetuM. lagabhaga eka varSa e rIte emaNe kAma karyuM. tyAM muMbaImAM pI eca.DI.nA parIkSaka hatA. muMbaI yunivarsiTImAM mArA mArgadarzana prajJAcakSu paMDita sukhalAlajIno saMparka thayo. paMDitajI tyAre banArasa heThaLa zrImad rAjacaMdra vize taiyAra thayelI prathama thisisanA parIkSaka yunivarsiTImAM jaina darzananA vibhAganA adhyakSa tarIke kAma karatA tarIke teo hatA. temaNe TorenTo uparAMta barlinanI yunivarsiTImAM hatA. teo AMkhe dekhatA nahi eTale sAruM vAMcI saMbhaLAve evI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ - tA. 16-3-2000 ''prabuddha jIvana ane perIsanI yunivarsiTImAM mulAkAtI prAdhyApaka tarIke kArya karyuM koIne pratIti thayA vagara rahe nahi. A samAroha pachI teo hatuM. mahuvA, sonagaDha, surata, khaMbhAta, pAlanapura vagere sthaLe paNa jaina dharma ane darzananI sAthe sAthe bauddha dharma ane darzananA samArohamAM upasthita rahyA hatA. UMDA talasparzI abhyAsane lIdhe emanuM nAma darzanazAstranA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA prativarSa yojAtI paryuSaNa vidyAbhyAsanA kSetre emanuM nAma prasiddhi pAmyuM hatuM. AthI ja videzonI vyAkhyAnamALAmAM teo ghaNI vAra vyAkhyAna ApavA mATe padhAratA. yunivarsiTIomAM paNa eka abhyAsI anveSaka tarIke sukhyAta banyuM A vyAkhyAnamALAnuM sukAna jyAre mane soMpAyuM tyAre huM paNa emane hatuM. AthI ja 1967mAM keneDAnI TorAnTo yunivarsiTInA eziyana e mATe nimaMtraNa Apato. paNa pachI moTI uMmarane kAraNe teone sTaDIjha vibhAganA prophesara vorDara emane vijhiTiMga prophesara tarIke kalAkanuM pravacana ApavuM gamatuM ke phAvatuM nahi. vaLI potAne je keneDA AvavA ane bauddha darzana tathA anya darzano vize adhyApana kahevAnuM te badhuM pote agAu kahI dIdhuM che eTale paNa emane gamatuM kArya karavA mATe nimaMtraNa ApyuM hatuM. emanI vidvatAnI videzanI nahi. eka vakhata to sabhAmAM ja temaNe e pramANe nivedana kareluM eka yunivarsiTIe A rIte kadara karI hatI. A nimaMtraNa svIkArIne ane vyAkhyAnanuM nimaMtraNa svIkAravAnuM baMdha kareluM. tyArapachI teo teo lagabhaga savA varSa keneDAmAM rahyA hatA. ane tyAM potAnA sabhAomAM prAsaMgika vaktavya pAMca paMdara minITa mATe ApatA, paNa vidyAbhyAsanI suvAsa prasarAvI hatI. saLaMga eka ja viSaya para maukhika vyAkhyAna ApatA nahi. sabhAomAM - paMDita dalasukhabhAie gujarAtI, hiMdI ane aMgrejI ema traNe paNa teo keTalIka vAra potAno spaSTa nikhAlasa abhiprAya uccAratA bhASAmAM lekhanakArya karyuM che. saMzodhana, anuvAda, saMpAdana, ke je Ayojakone pratikULa hoya. ciMtanAtmaka nibaMdha ema vividha prakAranuM lekhanakArya emaNe karyuM che. Ama, muMbaI, amadAvAda, dilhI vagere sthaLe zrI mahAvIra emAM "AtmamImAMsA', "jaina dharmaciMtana', "pramANamImAMsA', jaina vidyAlaya, jaina sAhitya samAroha, paryuSaNa vyAkhyAnamALA, 'jJAnabiMdu', 'tarkabhASA', "nyAyAvatAra kArtikavRtti', "bhagavAna ityAdinA nimitte emane maLavAnuM avAranavAra thatuM rahetuM. mahAvIra svAmIno jIvanasaMdeza", "paMDita sukhalAlajI' "Agama yuga haribhadrasUri vizenA parisaMvAda mATe teo dilhImAM vallabha smArakamAM kA jainadarzana'nA ityAdi emanA graMtho suvidita che. emaNe ela. AvyA hatA tyAre to eka ja rUmamAM amAre sAthe rahevAnuM thayuM hatuM. DI. insTiTyUTanA upakrame "saMbodhi' nAmanA saimAsikanuM saMpAdanakArya keTalAka samaya pahelAM eka graMthanA vimocana prasaMge te sAyalA AvyA paNa ghaNAM varSa sudhI saMbhALyuM hatuM. hatA tyAre to lagabhaga Akho divasa ame baMne sAthe rahyA hatA. saMskRta, prAkRta, jaina darzana ane bauddha darzananA viSayono UMDo dalasukhabhAinI sAthe rahIe to emanI vidvatAno ane emanI abhyAsa karavAnA pariNAme dalasukhabhAine yunivarsiTInI DigrI na mahattAno ApaNane jarApaNa boja na lAge. rastAmAM cAlyA jatA hovA chatAM samakakSa evI "nyAyatIrtha vagere DigrI hovAthI hoya to khabara na paDe ke eka vizvavikhyAta skaoNlara che. sAdhAraNa yunivarsiTInI anusnAtaka kakSAe kAma karavA maLyuM hatuM. emanI mANasa tarIke ja teo haratApharatA rahe. emanI A laghutAmAM ja e AgavI siddhi hatI ke zALAmAM meTrikanI parIkSA pAsa karyA vagara, emanI mahattA rahelI hatI. emanI jaina darzananI jANakArI ApaNane kaoNlejamAM abhyAsa karyA vagara, bI.e. ke ema.e.nI DigrI meLavyA Azcaryamugdha karI de eTalI badhI hatI. teo vivekazIla, satyAnveSaka vagara teo yunivarsiTInA anusnAtaka vibhAganA adhyakSa ke ane anAgrahI hatA. anusnAtaka saMsthAnA DirekTaranA pada sudhI pahoMcI zakyA hatA. ne dalasukhabhAIno patra Ave eTale sauthI pahelo zabda emaNe pIeca.DI.nA mArgadarzaka tathA parIkSaka paNa rahI cUkyA hatA. aMgrejI lakhyo hoya-'praNAma'. teo TUMkA paNa mudAsara patra lakhatA ane bhaNyA na hovA chatAM mahAvarAthI teo aMgrejImAM lakhAyelA graMtho patrano uttara acUka ApatAM. ane sAmayiko vAMcatA rahyA hatA ne aMgrejImAM lekho paNa lakhatA dalasukhabhAI svabhAve atyaMta nikhAlasa ane niHspRha hatA. rahyA hatA. AvI ghaNI badhI siddhione kAraNo ja bhArata sarakAre AthI ja teo potAne je satya lAge te kahevAmAM saMkoca anubhavatA emane padmavibhUSaNa'no ilakAba Apyo hato. nahi, jaina darzanano, jaina Agamika sAhityano temano abhyAsa huM jyAre jyAre amadAvAda jAuM tyAre ela.DI.mAM UMDo hato. ethI ja sAMpradAyika saMkucitatA temanAmAMthI nIkaLI gaI dalasukhabhAIne maLavA mATe javAnuM mAre acUka rahetuM. eka ja hatI. temanI daSTi taTastha, udAra ane pramANabhUta rahetI. viSayanA rasane lIdhe A kSetramAM thayelI pragatinA samAcAra emanI sva. dalasukhabhAInA avasAnathI ApaNane eka sattvazIla pAsethI maLatA. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI jaina sAhityane lagatI sArasvatanI khoTa paDI che. kAryavAhImAM ke samitimAM emanI sAthe mane kAma karavA maLyuM hatuM. huM zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA maMtrIpade hato tyAre emanA jAhera prabhu emanA AtmAne zAMti arpe ! abhivAdanano kAryakrama paNa ame yojyo hato. DramaNalAla cI. zAha i. sa. 1981mAM zrI mahAvIra jaina vidyAlaye jaina sAhitya saMghanAM navAM prakAzano samAroha yojavAnuM TharAvyuM hatuM ane enA saMyojananI javAbadArI mane soMpI hatI. prathama samAroha muMbaimAM zrI ke. kA. zAstrInA saMgha taraphathI tAjetaramAM nIcenAM pustakomAM prakAzita karavAmAM pramukhapade yojyo hato ane emAM tattvajJAna vibhAganA pramukha tarIke. AvyAM che. (1) jhUrato ullAsa--aula pAlanapurI dalasukhabhAi hatA. A prathama samAroha vakhate emanuM mArgadarzana rUA. 8 ...0 (zaileza koThArI) mane ghaNuM kAma lAgyuM hatuM. tyArapachI samAroha ame dalasukhabhAInA pramukhapade yojyo hato. tyAre emaNe mananIya pravacana ApyuM hatuM. (2) vIra prabhunAM vacano--DaoN. ramaNalAla cI. zAha rUA. 500 emanI vidvatA, jANakArI, saraLatA, nikhAlasatA, taTasthatAnI sau ' D maMtrIo |
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 1 tA. 16-3-2000) amaragaDhamAM nibhAvanidhi arpaNano kAryakama I tArAbahena 2. zAha zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI chellAM paMdareka varSathI paryuSaNa zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI bhUtapUrva pramukha DaoN. ramaNabhAI parvanI vyAkhyAnamALA daramiyAna zrotAone dAna mATe apIla karIne zAha, vartamAna pramukha zrI rasikalAla laheracaMda zAha, upapramukha zrI muMbaI bahAra lokasevAnuM kArya karatI koI eka saMsthAne prativarSa caMdrakAMtabhAI zAha, maMtrI zrImatI nirubahena zAha, pro. tArAbahena Arthika sahAya karavAmAM Ave che. gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA zAha vageree prAsaMgika vaktavyo rajU karyA hatAM. mu. maphatalAla daramiyAna divALIbahena mohanalAla mahetA TrasTanA menejiMga TrasTI mahetAe potAnuM lekhita vaktavya vaMcAvyuM hatuM jemAM emaNe tIrtha mu. zrI maphatalAla mohanalAla mahetA (zrI maphatakAkA)nI bhalAmaNathI jevI A saMsthAno pacAsa varSa pUrve zilAnyAsa thayo tyAre pote amaragaDha (jIMtharI)nI khuzAladAsa mahetA TI. bI. hospiTalane upasthita hatA e prasaMga yAda karyo hato ane anya saMsthAo paNa Arthika sahAya karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM hatuM. kamiTinA sabhyo muMbaI jaina yuvaka saMgha pramANe anukaMpAnI pravRtti upADI le evI mATe enI mulAkAtanuM Ayojana bhAvanagaranA kAryakartA zrI manubhAI bhalAmaNa karI hatI. emaNe hospiTalamAM sva. bhogIlAla lAlANIe zeThe karyuM hatuM. hospiTalane A varSe pacAsa varSa pUrAM thAya che. ApelI sevAone yAda karI hatI. pU. zrI morArIbApue bhAvavAhI, sAtasothI vadhu pathArI dharAvanAra eziyAnI A sauthI moTI TI. preraka udabodhana karyuM hatuM ane muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthenAM potAnAM bI. hospiTalane nibhAva phaMDanI ghaNI moTI jarUriyAta rahe che kAraNake madhura saMsmaraNo tAjAM karyAM hatAM. dara varSe eka divasa jIMtharI AvIne moTA bhAganA dardIone vinA mUlya Adhunika sAravAra tyAM ApavAmAM dardIo sAthe rahevAnuM vacana ApyuM hatuM. pU. morArIbApunA Ave che. eTale A avasare hospiTalane Arthika sahAya karavAno udbodhanane pariNAme te vakhate sabhAmAMthI judA judA hetuo mATe kAryakrama prasaMgocita hato. ane amane jaNAvatAM atyaMta AnaMda tathA rAmakathA mATe Azare kula paMdara lAkhanI rakama jAhera thaI hatI. thAya che ke amaragaDhanI hospiTala mATe rUpiyA sattara lAkha sattAvana A prasaMge hospiTalane viziSTa sevA ApanAra vyaktionuM hajAra jevI mAtabara rakama paryuSaNa parva daramiyAna noMdhAI hatI. bahumAna thayuM hatuM tathA anya keTalIka yojanAo paNa jAhera thaI A nibhAvanidhi arpaNa karavAno kAryakrama amaragaDha. (jIMtharI) hatI. mukAme tA. 20 jAnyuArI 2000 roja pU. zrI morArIbApu A samagra kAryakramamAM yAdagAra banI jAya evI ghaTanA e banI nA sAMnidhyamAM mu. zrI maphatalAla mohanalAla mahetAnA pramukhapade hatI ke zrI muMbaI jaina yuvaka saMghe rUpiyA sattara lAkha sattAvana yojavAmAM Avyo hato.' hajAranI rakamano ceka arpaNa karyo tyAre mu. zrI maphatakAkAe potAnA A prasaMge zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI hoddedAro ane taraphathI temAM rUpiyA be lAkhano ceka umeravAnI jAherAta karI hatI. samitinA sabhyo sahita trIseka jeTalA bhAI-baheno vaDodarAthI e rIte rUpiyA ogaNIsa lAkha sattAvana hajAranI rakama thaI hatI. speziyala basa dvArA ravAnA thayA hatA. savAranA cikhodarAnI AMkhanI eTale mu. zrI maphatakAkAe bIjA teMtAlIsa hajAra umerIne rUpiyA hospiTalanA atithigRhamAM cA-nAsto laI ame sau AgaLa cAlyA vIsa lAkhano AMkaDo karavA kahyuM hatuM. paraMtu kAryakramanA saMcAlaka zrI hatA. amane jaNAvatAM atyaMta AnaMda thAya che ke cikhodarA maNibhAI gAMdhIe saravALAmAM saratacUka thatAM kula rUpiyA ekavIsa hospiTalanA DaoN. ramaNIkalAla dozI (pU. dozIkAkA) paNa amArI lAkhanI rakama thAya che evI jAherAta mAIkamAM karI tyAre keTalAke sAthe amaragaDha AvavA mATe joDAyA hatAM. bapore jIMtharI pAse te saratacUka sudhAravA mATe kahyuM hatuM, paraMtu mu. maphatakAkAe avasaranA sonagaDha pahoMcyA pachI tyAMnA kalyANa cAritrya AzramamAM baporanuM gauravane lakSamAM rAkhIne tarata jAhera karAvyuM hatuM ke pote bIjA eka bhojana lIdhuM hatuM. A saMsthAnA eka TrasTI ane ApaNAM yuvaka lAkha Apaze paraMtu jAhera karAyelI rakama ochI karavI nahi. mu. saMghanA eka maMtrI DaoN. dhanavaMtabhAIe A badhI vyavasthA karAvI maphatakAkAnA tvarita, udAra nirNayanI badhAe khUba prazaMsA karI hatI hatI. bhojana laI ame amaragaDha pahoMcyA hatA. zrI manubhAI zeTha ane tALIonA gaDagaDATathI temanI darakhAstane vadhAvI lIdhI hatI. ane zrI maNibhAI gAMdhI vageree tyAM amAruM svAgata karyuM hatuM. A rIte amaragaDha (jIMtharI)mAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI - sAMje cAra vAge amaragaDhamAM kAma cAlu thayo hato. nibhAva phaMDa arpaNa karavAno kAryakrama amArA mATe smaraNIya banI hospiTalanA TrasTIo, DaoNkTaro ane sTAphanA anya sabhyoe moTA gayo hato.. pAyA para A kAryakramanuM Ayojana eka zAnadAra vizALa maMDapamAM ame sau sonagaDhanA AzramamAM rAta rokAyA hatA. saMsthAnA karyuM hatuM. Azare traNa hajAra jeTalA mANaso upasthita hatA. A vidyArthIoe amArA mATe potAno manoraMjana kAryakrama yojyo hato. kAryakrama mATe saMto ane mahaMto uparAMta zaikSaNika, sAmAjika, bIje divase savAre pAlitANA-zatruMjaya mahAtIrthanI yAtrA karI, rAjakIya, tabIbI vagere kSetramAM ucca sthAna dharAvatI vyaktio, tyAMthI cikhodarA pAchA pharI, tyAM sAMjanuM vALuM karIne ame TreInamAM agraNI vepArIo, udyogapatio vagerene nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM muMbaI AvyA hatA. hatuM ane emanI hAjarIthI A avasara gauravazALI banyo hato. ' A rIte ra hatA. ' A rIte amaragaDhanI hospiTalane rUpiyA ekavIsa lAkha jevI A prasaMge hospiTala taraphathI zrI dulerAya mahetA, zrI maNibhAI moTI rakama ApI zakAI e yuvaka saMghanA ItihAsamAM vikramarUpa mahetA, zrI maNibhAI gAMdhI, zrI guNavaMtabhAI vaDodariyA, DaoNkTaro ghaTanA banI che. ' vageree potAnA vaktavyamAM saMsthAno sarasa paricaya karAvyo hato.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-2000 kahevAya che. kaTIsa zAMta pati patnI nArIne dhUrtatA D DaoN. raNajita paTela (anAmI) varSo jUnI mArI eka khAsiyata che-rAtre palaMgamAM reDiyo laine daDhIbhUta thayelI che ! eka TIkhaLI patie talasIdAsanI A vANI suvAnI. rAtanA navathI te savAranA pAMca sudhImAM nidrAnA traNacAra enI patnIne saMbhaLAvI eTale hAjarajavAbI patnIe saMbhaLAvI rAunDa' AvI jAya..jemAM moTe bhAge svapno to hoya ja. UMgha dIdhuM: "prathama traNa tamAre mATe che, cothuM mAre mATe. cAreyanI liMganI na Ave tyAre reDiyo cAlu karyuM. tyAre bI.bI.sI. to cAlatuM ja daSTie paNa ! mahAkavi kAlidAsanA "abhijJAna zAkuntala' nAmanA hoya ne ApaNI rASTrIya prasAraNa sevA paNa covIsa kalAka cAlu. nATakanA pAMcama aMkanA bAvIsamA zlokamAM strIonA azikSita savAranA poNA cha thI savA chanA arasAmAM, rASTrIya prasAraNa sevAno paTutva'nI vAta Ave che tyAM poSAvatI parabhUto aMga anya pAse" 'Ajano vicAra', AkAzavANI-muMbainuM ciMtana', rAjakoTanI ema kahI, strIo jevI...ahIM sagarbha zakuntalA jevInI-zI karavI "ratnakaNikA', amadAvAda-vaDodarAnI "amRtadhArA' ane sAMgalInI buddhimatInI vAta ?" kahI rAjA, menakA ane vizvAmitranI kathAno zirvANagirA' sAMbhaLavAno lahAvo maLe, "bhagavAgirA'mAM eka nideza karI 'dhUrtatA', to nahIM paNa sabhAnatAthI vyavaharato lAge saMdara saMskRta-zloka sAMbaLavA maLyo. jemAM nArI samAja sAthe kevo che...zApagrasta hovAne kAraNe saMzaya ne sebamanI sthitimAM che paNa vyavahAra rAkhavo ? e vAtanuM pratipAdana karatAM kavi kahe che : nArInane ka" ne kavie enA mukhamAM "strIonA azikSita paTutvanI je vAta mUkI che te mAnava-svabhAva-parIkSaNanI daSTie-ane puruSanI tulanAe to pUrtatA | strIonI sAthe dhUrtanI jema vyavaharavuM. traNa-cAra divasa : satya lAge che. bhartRhari ane kAlidAsanA uparyukta be vighAnomAM sudhI mArA cittamAM gaDamathala macI. mana satata cacaNyA kare ne buddhine kalAnI daSTie paNa ghaNuM moTuM aMtara che. parokSa-aparokSa pRcchA kare : "A zuM ucita che ?' rAjavI kavi bhartRharino mULa AtmalakSI-jagalakSI abhivyaktimAM hoya teTaluM. zloka A pramANe che : sokreTIsanI patnI karkazA hatI ema kahevAya che. eka divasa dAkSiNya svajano, dayA parajane, zAyaM sadA durjane, gharamAM te khUba garjI paNa sokreTIsa zAMta rahyA..bahAra javA nIkaLyA prItiH sAdhujane, nayo nRpajane, vidvajane Arjavam eTale kupita patnIe eMThA pANInuM kuMDuM enA para ThAlavyuM. zaurya zatrujane, kSamA gurujane, nArIjane dhUrtatA, tattvajJAnInI adAthI sokreTise eka ja vAkya kahyuM : "mane khabara ye caivaM puruSAH kalApu kuzalA teAva lokasthitiH || hatI ke garjana pachI varSaNa thavAnuM." sokreTise "nArIjane dhUrtatA'nuM sUtra svIkAryuM jANyuM nathI. lokAcAranI sthitinI vAta karatAM uparyukta kalAonA utsAhone * ' kahevAya che ke amerikAnA mAnavatAvAdI pramukha abrAhama kavi prazaMse che paNa nArIne dhUrtatA'no lokAcAra zuM yogya che? liMkananI patnI karkazA to hatI paNa vadhu paDatI bolakI (Too strIonI sAthe dhUrtatAthI vartavuM, kapaTa ane cAlAkIthI vyavaharavuM much vocal) paNa hatI. Ameya puruSonI tulanAe strInI e aMgata vighAna, priyatamA piMgalAnI bevaphAithI dagdha hRdayanI AttavaNI che ke binagaMta daSTithI jagatanA vyavahAranuM Vocabulary vadhu samRddha hoya che ! eka vAra pramukha sAhebanA saMsadIya maMtrI temane maLavA AvyA. zrImatI liMkanane saMsadIya maMtrI nirIkSaNa-parIkSaNa karI uccArAyelI arthAntaravAsI satyanI vANI jANe nahIM. emanI vAtacItamAM vacce zrImatI liMkana bharaye rAkhe. che ? aMgata binaMgata anubhavavANI sivAya, paraMparAthI cAlyA maMtrIe pUchyuM: "A bolakI strI koNa che?" liMkane zrImatI liMkana AvatA keTalAka sAcA-ardhA sAcA ke asatya abhiprAyonI bharamAra kahetAM ja maMtrIe chobhIlA paDI kSamAyAcanA sAthe kahyuM "mArI bhUla paNa dharmagrantho ke sAhitya graMthomAM kyAM nathI ? manusmRtinI vAta thai gaI...' tyAre liMkane kevaLa ATaluM ja kahyuM : "bhUla tamArI karIe to jyAM strIonuM pUjana thAya che (patra nAryastu pUzvatte). nahIM, mArI thaI che. tamAre kSamA mAMgavAnI na hoya." abrAhama tyAM devatAo nivAsa kare che', vaLI "je gRhamAM strI puruSathI ane liMkane "nArIjane dhUrtatA' kahyAnuM jANyuM nathI. puruSa strIthI saMtuSTa rahe che, tyAM niHzaMka nitya-kalyANa thAya che." vizeSamAM, je pitA, bhAI, pati ane diyara nijanuM kalyANa icche patnInA amAnavIya vyavahArathI trAsI gayelA parama temaNe potAnI putrI, bahena, strI ane bhAbhInuM apamAna karavuM mAnavatAvAdI raziyana lekhaka-"War and Peace' e mahAna joIe nahIM...eja manusmRtimAM : navalakathAnA lekhaka TolsaToyane strIo saMbaMdhe koIke abhiprAya - vAInanISa vivAdeSa zapathe rAti pam | matalaba ke pUchyo tyAre ema kahyAnuM kahevAya che ke "kophinamAM pUrAyAnI chellI strIo AgaLa ane vivAhanI bAbatamAM jUkA sogana khAvAmAM kSaNe huM mAro abhiprAya ApIza." "dhUrtatA'no artha kapaTa nahIM paNa pApa nathI ! "manusmRti'ne maLatAM AvatAM AvAM vacana gautama ane caturAi, cAlAkI, cokasAI karIe...to e paNa A mahAna vasiSThanAM paNa che, kintu A vacanonI gaMbhIratAne lakSamAM na letAM, navalakathAkAra karI zakyA nahIM ne raziyAnI relagADImAM ja chellA AcAryazrI AnaMdazaMkara bApubhAI dhruvanuM kahevuM che ke : "vastutaH emAM te manuSya prakRtinI nirbaLatA noMdhavA uparAMta zAstrakAronuM vizeSa ' Ameya vilAsI jIvana jIvatA rAjAone eka ja strI sAthe tAtparya mAnavA kAraNa nathI." (ApaNo dharma-pR. 453, trIjI prasaMga pADavAno hoto nathI...bhagavAna rAmanI jema. rAmanA pitA AvRtti). e vAta sAcI mAnIe to paNa pRthagajano to smRti dazarathane traNa traNa rANIo sAthe vyavahAra sAcavavAno hato temAM ane zAstranI vANIne ja dhonI jema pakaDI rAkhe che. sAcI ke khoTI dhUrtatA' to nahIM paNa vyavahAradakSatA ya kAmamAM AvI nahIM. bharatane rIte tulasIdAsane nAme caDhelaH "Dhola, gamAra, pazu aura nArI e mAmAne ghare rAkhI rAmano rAjyAbhiSeka karavAnI ! ane mAMDa aDhAranI saba tADana ke adhikArI' e uktio lokamAnasamAM keTalI badhI vaye traNa traNa rANIo sAthe prasaMga pADatAM ApaNA rAjavI kavi
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 'kalApI'nI 'TrejeDI' sarjAi gai ! 'nArIjane dhUrtatA' AcaravAnI enI prakRti ja nahotI. 'amarazataka'mAM ghITa-dhRSTa nAyaka-je 'dhUrtatA' paNa Acare che e matalabano eka zloka che. baMne rANIonI sAthe rAjA vacce beTho che. baMne pratye ekIsAthe sarakho sneha darzAvavA te ramata ramatamAM ekanI AMkho dAbI de che ne e daramiyAna bIjIne cuMbana karI le che ! baMneya khuza thAya che paNa nAyakanI 'dhUrtatA' samajI zakatI nathI. Ama to rAjA bhartRhira enAM 'zatako'mAM strInI bharmsanA karatA aneka zloko lakhyA che paNa yAM cintayAmi satataM yi sA viraktA vALA zlokamAM eNe nijanI, priyatamAnI, anya premInI ane khUda kAmadevanI je bhartyanA karI che emAM enI parAkAMSTA varatAya che. evo ja eka 'zRMgArazataka'no 82mo zloka che, jemAM e kahe che : madhu tiSThati vAci yoSitAM hRdi hAlAhalimeva kevalam / ata eva nipiyate'dharo hRdayaM muSTibhireva tADayate // vANImAM madha ne hRdaye hAlAhala viSa dhAraNa karatI strIonA adharanuM pAna thAya che ne hradaye muSTi prahAra...mAM paNa nArInane ghUrtatAno bhAva ghUMTAIne vyakta thAya che. bhartRhari to moLA lAge-'paMcataMtra'nA 'mitrabheda' nAme prathama taMtranA 194mAM zloka AgaLa jemAM kavie strIonA svAbhAvika doSo gaNAvatAM kahyuM che: 'adbhuta, sAhasa, kapaTa, mUrkhatA, ati lobhIpaNuM, apavitratA ane nirdayatA'-strIonA svAbhAvika doSo che.' e ja taMtramAM, strIne yaMtranI upamA ApI kavi kahe che : 'saMzayonuM cakra, avinayonuM bhavana, sAhasonuM nagara, doSonuM nivAsasthAna, seMkaDo kapaTothI bhareluM avizvAsonuM kSetra, moTA navapuMgavo vaDe paNa muzkelIthI grahaNa karI zakAya evuM tathA sarva mAyAonA karaMDiyA rUpa amRtathI mizrita thayeluM jANe viSa hoya evuM strIrUpI yaMtra, dharmano nAza karavA mATe A lokamAM koNe sarjyuM haze ?' mArIkhane pUrtatA kahevA pAchaLa paraMparAnI AvI pArzva-bhUmikA paNa haze ja. AMgla sAhityamAM ene 'dayAnI devI' ane 'caMcaLatAnI mUrti' paNa kahI che to ApaNe tyAM paNa 'nArI tuM nArAyaNI' ane 'nArI narakanI khANa' kyAM nathI kahI ? mahAbhArate strIne dharma, artha ane kAmanuM mULa gaNI che to svAmI vivekAnaMda, svAmI dayAnaMda ane svAmI rAmatIrtha jevA svAmIoe enA aneka guNonI prazaMsA karI che. 'tAruM svarga tArI mAtAnA caraNo nIce che' ema kahenAra hajarata mahaMmada payagaMbara sAheba ane phrAnsano vaibhava tenI mAtAo para rahelo che' ema kahenAra samrATa nepoliyana-A baMnenA abhiprAyamAM ghaNuM badhuM tathya raheluM che. paNa mane zeksapiyaranI A uktimAM vize, tathya lAge che : 'sauMdaryathI strI abhimAnI bane che, uttama guthothI tenI prazaMsA thAya che ane lajjAvatI thai devI bane che.' to satya, atiniMdA ane atiprazastinI madhyamAM raheluM che. kavivara ravIndranAtha ThAkure emanA 'nArI' nAmanA lekhamAM kahyuM che : 'mANasonI sRSTimAM nArI purAtana che. narasamAjamAM nArIne Adyazakti kahI zakAya. e te zakti je jIvalokamAM prANane vahana kare che, prANanuM poSaNa kare che...prANa sAdhanAnI Adima vedanA prakRtie nArInA lohImAM, tA. 16-3-2000 nArInA hRdayamAM mUkelI che. nArInI aMdara potAne ane bIjAne premathI, snehathI ane sakaruNa dhairyathI pakaDI rAkhavA mATe baMdhananI jALa gUMthyA kare che te ja A vRtti che...saMsAranuM A mULa baMdhana na hota to mANasa AkAra prakAra vagaranI varALanI peThe vikharAi jAta; saMhata thaine kyAMya milanakendra sthApI zakata nahi. samAja bAMdhavAnuM A paheluM kAma strIonuM che...ghaNIvAra acAnaka nArInA jIvanamAM Avegano je Ubharo jovAmAM Ave che te tarkathI para che-te prayojana pramANe vidhipUrvaka khodelA jaLAzaya jevo nathI, te jharaNA jevo che jenuM kAraNa tenA advaituka rahasyamAM raheluM che...prabaLa Avegano saMgharSa Ubho thatAM potAnA saMsAra kSetramAM koi koivAra te ulkApAta paNa macAvatI rahI che. e pralayano Avega vizva prakRtinI praNayalIlA jevo, vAvAjhoDA jevo, dAvAnaLa jevo Akasmika ane AtmaghAtI hoya che.'...mAdhuryanuM aizvarya temane sahaja rIte prApta thayuM hoya che...strIonA hRdayamAdhuryane ane sevA naipuNyane puruSoe lAMbA samayathI potAnA vyaktigata adhikAramAM sakhata paherAnI vADa UbhI karIne rAkhelAM che. strIonA potAnA svabhAvamAM ja baMdhana svIkArI levAnuM valama raheluM che, eTale A vastu sarvatra ATalI sahelI thai paDI che. tenI buddhi, tenA saMskAra, tenuM AcaraNa bahu yugothI cokkasa sImAmAM baMdhAyelAM rahelAM che.' 'nArIjane dhUrtatA'nI zarUAta ApaNe kyAMthI karIzuM ? mAtAthI? patnIthI ? putrIthI ? bhaganIthI ke kuTuMba, samAja ne vizva-nArI samAjathI ? parIdhano vicAra karatAM pahelAM kendrano vicAra karavo vizeSa jarUrI che. kuTuMba ane samAjanA kendrasthAne nArI che eTaluM satya samajIe to dharma, sAhitya, janasvabhAva ane lokaparaMparAe ApelAM keTalAMka ardhasatyo ApoApa vilIna thai jAya. prabhu jIvana (rajisTrezana opha nyujha peparsa rulsa 1956 anvaye) (phorma naM. 4) 'prabuddha jIvana' saMbaMthamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, dara mahinAnI 16mI tArIkhe 2. prasiddhino krama : 3. mudrakanuM nAma : kayA dezanA : saranAmu : 4. prakAzakanuM nAma : kayA dezanA : saranAmu : 4. taMtrInuM nAma : kayA dezanA H saranAmu : zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha bhAratIya 5. mAlikanuM nAma ane saranAmu : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha bhAratIya rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. DaoN. ramaNalAla cI. zAha bhAratIya rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. tA. 1-3-20oo ramaNalAla cI. zAha
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-2000 prabuddhajIvana svarUpa-vijJAna athavA jena padArtha-vijJAna | sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI cAlu) ' chAyA, rUpa-rUpAMtara, parivartanatA, anityatA, kSetramaMtara gamana, paribhramaNa, pudagaladravyanA varNa, rasa, gaMdha, sparzano AdhAra AtmA nathI, pUraNa ane galana, hAni - vRddhi, utpAda - vyaya, sarjana-visarjana, saMkoca paraMtu pudgaladravya ja che. jAtibheda che - dravyabheda che. Ama pudagaladravyanA - vistAra, saMyoga - viyoga ItyAdi pudagalanAM lakSaNo che. varNa, gaMdha, rasa, sparzanI asara saMsArIjIvane thAya che, paraMtu siddhone " pharasa - varana - rasa - gaMdha - maya, narada - pAsa - saMDAna, nathI thatI, kAraNa ke te guNono abheda AdhAra nathI, uparAMta siddha anurUpI pudagala daraba, nabha-pradeza-paravAna paramAtmA vItarAga che. evI ja rIte jJAnAdi guNo ekakSetrI hovA parivartana e anityatA che, vinAzIpaNuM che. utpAda-vyaya e chatAM teno abheda AdhAra pudagaladravya nathI paraMtu AtmA che. pagaladravya svanuM svamAM ja paryAyAntara che. saMyoga-viyoga che e kramikatA che. jJAnAdi guNano abheda AdhAra nahIM hovAthI jJAnAdinI asara paribhramaNa e asthiratA che. pudagaladravya cauda rAjalokamAM paribhramaNa pudgaladravyane thatI nathI. jJAnAdi guNano abheda AdhAra AtmA che. kare che. A badhAMya pudagaladravyanA aneka svabhAva che. saMsArI jIvo padravya vaDe jIva kriyA kare te jIvanI apUrNatA che. paradravyo pudagala dravyanA saMge AvA badhA svabhAvone pAme che. jIvamAM - jIvanA jJAnamAM zeyarUpe pratibiMbita thAya e jIvanuM zaddha pudagala dravya jIvanA saMge cAhe sacita banyuM hoya agara jIvarahita caitanya svarUpa che. evI avasthAmAM - kevaLajJAnAvasthAmAM - jJAnadazAmAM svataMtra pudagala skaMdha acita hoya ubhayamAM pudagaladravyanA potAnA svabhAvo jIva padravyamAM pa2dravya vaDe sakriya nathI banato, kartA-bhoktA nathI sarakhA che. banato. e nimitto to saMsArIjIvone ja asara kare che kemake, ajJAne jIvanA bheda: jema pudgalanA sacita ane acita ema be bheda che karIne mohavaza kevaLa jJAtA-draSTA banI nahIM rahetAM kartA-bhoktA banavAnI tema pudagalasahita karmayukta jIva te saMsArIjIva ane pudagalarahita ajJAnI, mithyA mohaceSTA kare che. karmamukta evA siddha paramAtmAnA jIva. Ama jIvanA mukhya be bheda che. mohane rahevA mATenuM sthAna ja jJAna che. jIva sivAya bIjo koI eka AvaraNayukta che ane bIjuM nirAvaraNa arthAtuM AvaraNamukta che. dravya moha nathI karatAM, kAraNa ke te dravyomAM jJAna nathI. jJAnamAM vikAra paramArtha abhedatA: je kadI ghUse nahIM ane je kadI nIkaLe nahIM, je mohathI ja Ave che. jJAnamAM zakti tathA rasa ubhaya hoya che. saMkhamAtra kadI Ave nahIM ane je kadI jAya nahIM, je AvI maLe nahIM ane je kadI rasarUpa che paNa zaktirUpa nathI. jJAna rasarUpa bane to sukhano rasa maLe. TaLI jAya nahI evA ja AvavA-javAnA, maLavA - TaLavAnA svabhAvavALA jyAre jJAna mAtra zaktirUpa bane to aham Ave ane sakhasa vedana nahI hoya tevA jJAnAdi AtmAnA anaMta guNo che. e AvatA ke jatA nahIM maLe. jyAre jJAnamAM bheda paDe tyAre te pAramArthika nathI rahetuM. nathI paNa hA enI upara AvaraNa (paDaLa) caDhatAM hoya che. pudgaladravya AtmA sivAya cAre astikAyanuM potAnAM pradezothI, dravyathI ane AkAzamAM avagAhanA le che paNa pudagaladravyanA guNa pudagaladravyamAM guNaparyAyathI sattArUpa astitva hovA chatAM tenA upara AtmAnI jJAtasattA hoya paNa AkAzamAM nahIM hoya. che. vaLI AtmA vaDe ja sarva dravyonI khyAti che. AtmAnA jJAnaprakAzathI (1) jIvanuM saMsArIpaNuM sAdi-sAntapUrvakanuM bhavijIva viSe anAdija te sarva dravyo prakAzamAM Ave che. eTale ke e cAreya astikAyo sAnta che jyAre abhavi viSe sAdi-sAntapUrvaka anAdi - anaMta che. khyAtine pAme che. jene khyAti AtmA Ape teno AtmAe moha zuM (2) pudagaladravya sAdi - sAnapUrvaka anAdi anaMta che arthAtu karavo? vinAzI che. zikAra bane che ) ja mo. nathI paNAto AtmA (3) dharma-adharma - AkAzAstikAyanA paryAyo anAdi - anaMta, adhiSThAna che ema samajAze to mohano nAza thaze. adhiSThAna arthAtu nitya, avinAzI che. AdhAranuM anusaMdhAna thaze to adhyastha arthAt Adheya jItAze. tAmasa, (4) jIvanuM kevaLajJAna e kAMI saMyoga zarUAta nathI paraMtu je rAjasa bhAva TALIzuM to sAttvika bhAvanI kiMmata samajAze. sAvaraNa che tenI nirAvaraNa thavAnI zarUAta che. nirAvaraNatA sAdi - upayoga AtmAmAM rahe che mATe para evA koI padArthamAM upayoga anaMta hoya che. e to prAptanI prApti che. sattAgata je sAvaraNa hatuM tene nahIM rAkhatAM ApaNA potAnA upayogamAM (AtmAmAM) ja potAno AvaraNa haThAvI pragaTIkaraNa karavAnI kriyA che. upayoga rAkhavo e zreSTha sAdhanA che - e zreSTha-parano tyAga che. sva (5) manuSyapaNuM Adi jIvanuM ke svarUpa che te pudagala naimittika, svarUpane bhUlIne pa25dArtha sAthe satatu siccadAnaMdarUpe abheda thaI javuM sAMyogika sAdijJAnta svarUpa che. ' te vibhAvadazA che. vibhAvadazA AvavAthI AtmA cetana maTIne jaDa (6) kevaLajJAna e svarUpe sattAsvarUpa jIvamAtramAM rahela che. nathI thato, enuM jAtyAMtara nathI thatuM paraMtu vikArI bane che, azuddha thAya arthAtu kevaLajJAna sattAsvarUpa che jyAre karmanI sattA sAMyogika che che ane duHkhI thAya che. arthAt karma sAMyogika sattAsvarUpa che. karma sAdi-sAtta sAMyogika che. evI rIte padagalamAM kadI paNa jJAna-darzanAdi Atmika guNo kevaLajJAna jyAre nirAvaraNa thAya che tyAre ghAtI karmano sarvathA viyoga AvatA nathI mATe pudagalamAM kadI paNa parabhAva hoto nathI. to have thAya che. pariNAme kevaLajJAna vedAya che - anubhUti thAya che. kevaLajJAnanA pudgaladravya jIvadravyathI kevI rIte alaga che te samajIe. pragaTIkaraNe ghAtakarmano sarvathA kSaya thayo hovAthI te kSAvikabhAva che. pudagala dravyanA bhedo : svabhAvarUpa pudagalane sacita - acita, saMyogasattA e AvaraNa che, paDaLa che jene sarvathI haThAvI sva zuddhi sUkSma-bAdara, rUpI ane jaDa evA bhedathI jANIe chIe. | svarUpanuM, sAyika svarUpanuM pragaTIkaraNa karavAnuM hoya che. ' lakSaNa : varNa, gaMdha, rasa, sparza, zabda, prabhA, aMdhakAra, udyota - dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya anAdi-anaMta,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddhajIvana tA. 16-3-2OOD AdhAra - Adheya bhAvathI jema abheda che tema nirvikArIpaNAthI paNa kALathI pudgalasaMge rUpI che. jyAre pudgalane jIvadravya AvarI zakatuM abheda che. nathI. kAraNa ke mULamAM jIva arUpI che. pota (jAta) arUpInI che paNa dravyathI dravyano AdhAra Adheya bhAva judo che. jyAre dravyanA bhata rUpInI che evI saMsArIjIvanI dazA che. vaLI avaLI cAla ajJAna. svaguNaparyAyano AdhAra Adheya bhAva tadarUpa che. dAkhalA tarIke tapelImAM mUDhatA, moha, mithyA bhAva jIvanA che paNa pudagalanA nathI. jIva vibhAva dUdha che to tapelI e AdhAra che ane dUdha e Adheya che. paraMtu tapelI dazAmAM che. pudgaladravya to enA potAnA svabhAvamAM niyama mujaba vatI e dUdha nathI ane tapelImAM rahela dUdha e tapelI nathI. A eka dravyathI rahyuM che, pariNamI rahyuM che. bIjA dravyano AdhAra Adheya bhAva thayo, je tadarUpa prakArano AdhAra eka dravyanA guNano paryAya baddha saMbaMdhathI bIjA dravyano paraparyAya Adheya bhAva nathI. banI zake che. paraMtu bIjA (52) dravyano paryAya potAno guNa banI zake AtmAmAM anAdi - anaMta abhedatA AdhAra Adheya bhAvathI che. nahIM. udAharaNa tarIke eka vyakti kALI che. varNa (raMga) e pudgaladravyano paraMtu vikArIpaNAne kAraNe saMsArIjIvanA anubhavamAM e svarUpa AvatuM guNa che ane kALo e varNano paryAya che. e para paryAyano Aropa - nathI. jyAre svarUpa nirAvaraNa thAya che tyAre nirvikArIpaNAthI jIva jIvamAM karIne ene jIvano paryAya banAvela che paNa tethI jIvano kALo dravya guNa paryAyathI abheda thAya che. raMga e kAMI guNa banI jato nathI. e kALo raMga to jIvadravya, pudagaladravya >> bheda vyAvahArika hoya che jyAre abheda pAramArthika hoya che. eka sAthenA baddha pariNamanathI dhAraNa karela deha (zarIra)no che ke je deha kSetre avagAhanA eTale eka kSetre pariNamana. pAMceya astikAyane sparza, pudgaladravyano banela che ane jIvadravya - AtmAne coMTela che. baddha ane tadarUpa pariNamanathI samajI levAM joIe. pAMca IndriyonI sAme, pudgalanA pAMca guNa varNa, gaMdha, rasa, sparza abhedanA prakAra : enA traNa prakAra nIce pramANe che. ane zabda che. pudagaladravyane Indriyo nathI. paraMtu pudgalanA pAMca guNadharmona (1) sparza abheda saMyogI (2) baddha saMbaMdha abheda saMyogI ane laIne saMsArIjIva mATe pudgala sAthenA baddha pariNamanathI pudgalanI ja (3) tadarUpa saMbaMdha pAramArthika abheda. banelI Indriyo saMsArIjIvane maLela che ke jenA vaDe karIne saMsArIddhava tejasa - kArpaNa zarIra ane dArika zarIra tathA Atmapradezo cakSurindriya (AMkha)thI varNa, dhrANendriya (nAka)thI gaMdha, rasendriya (jIbha)thI A badhAM AkRtithI dazyarUpe ekasarakhAM dekhAya che tema ja eka ja kSetre rasa, sparzendriya (tvacA)thI sparza ane karmendriya (kAna)thI zabdano bhoga avagAhanA laIne rahelAM hoya che. ethI teo ekakSetrI kahevAya che paNa bhogavI zake. te baddha saMbaMdha pariNamananI ekakSetriyatA hoya che je saMbaMdha nirdoSa nathI pudgala dravyane potA mATe to jIvadravya - AtmAnA zuddhabhAvo ke paraMtu sadoSa saMbaMdha che. jo nirdoSa saMbaMdhathI ekatrI avagAhanA hoya azuddhabhAvo e sarvabhAvo sarvakALe bhedarUpa ja che kAraNa ke te sarva to te sparza pariNamana che jemAM arasaparasa eka dravyanI bIjA dravyanA vibhAva ke svabhAva koI kALe pudgala dravyanA AdhAre to nIkaLavAnA ja guNaparyAyane kazIya asara lezamAtra paNa pahoMcatI nathI. udAharaNa tarIke nathI. je kAMI pudagala dravyamAMthI uddabhave (utpAda pArma) ane pAchuM siddhazilA upara sparzapariNamanathI rahela pAMce astikAyo.. pudgaladravyamAM ja laya pAmI jAya (vilIna thaI jAya) te paryAyane ja jyAre ekayetriya avagAhanA hoya che tyAre jo baMne ekaletriya pudgaladravyano abheda paryAya kahevAya. kAraNa ke, jemAMthI utpanna thAya che avagAhita dravyomAM eka paNa dravyanA guNaparyAyane bAdhA - kSati - hAni temAM ja te samAI jAya che. chatAMya saMsArIjIva bhoktA che te bhoktAnI pahoMcatI hoya to tene baddha pariNamana kahevAya. dAkhalA tarIke AtmA apekSAe vartamAnakALanA pudgalaparyAyo saMsArI bhoktAjIvane bhogavavAnA ane zarIra, dUdha ane sAkara, kSIra ane nIra. jyAM jyAM dUdha tyAM tyAM upayogamAM Ave che tethI te apekSAe abheda gaNAvI zakAya che. pANI ane jyAM jyAM pANI tyAM tyAM dUdha enuM nAma ekakSetrI avagAhanA. chatAM naSTa (bhUta) ane anutpanna (bhAva) paryAyo je vartamAnakALamAM AtmAnA guNa paryAyamAM kSati pahoMcADavAnI nimittatA pudagaladravyamAM bhogavavAnA upayogamAM AvatA nathI te bhoktAbhAvanI apekSAe bhedarUpa che. baddha pariNamanamAM be dravyono saMbaMdha che. paraMtu te dravyonA guNaparyAyano che. saMbaMdha nathI. chatAM saMbaMdha baMdhAya che guNaparyAyanA kAraNe ane baMne dravyo AtmA je kAMI Icche che te abheda ane nitya ja Icche che. jyAre ke baMnemAMthI eka dravyanA guNaparyAyamAM parivartana - pheraphAra - badalAva AtmA je mAge che te abhedatA ane nityatA pudgaladravyamAM to che ja Ave che te baddha pariNamana che. nahIM. to pachI je jyAM che ja nahIM evA pudgaladravyamAMthI AtmAne * AtmA jyAre enA paramAtmA svarUpe, siddha svarUpe, brahmasvarUpe, nityatA ane abhedatA maLaze kema karIne? abhedatA ane nityatA to zuddha svarUpe hoya che tyAre te AtmAmAM AtmAnA sarva guNaparyAyo jIvadravyamAM potAmAM ja che. mATe je jJAnIoe ghUMTI ghUMTIne kahyuM che ke... samakALa - yugapa6 vidyamAna pragaTa hoya che. sama samuccayathI sarvaguNa "paranA draSTAM banavuM joIe ane svanA bhokatA banavuM joIe" - paryAya te dizAmAM abheda hoya che. "svamAM vasa ane parathI khasa" jyAre pudgaladravyamAM guNaparyAyanA anaMta AkAro hoya che je || tmiviza sarva sura1 paravA sarva du:25 ll e kyAre bane? samakALe kadIya pragaTa vidyamAna thatAM nathI paraMtu krame krame, eka pachI eka kartAbhAvo, viruddha azuddha bhAvo, vibhAvo, parabhAvo, mohabhAva by and by pragaTa thAya che. mATe tene krama samuccaya kahe che. pudgaladravyanA kADhIe, vicAra, vikalpathI para thaIe, nirmohI, nirihI, nirvikalpa. paryAya utpAda-vyayarUpI vinAzI che ane bhedarUpa che. nirvicAra, niSkaSAya banIe, zuddha bhAvamAM pariNamIe tyAre A bane! AtmA ane pudagala sivAya bIjuM koI dravya ekamekathI AvarAtuM manuSya yonimAM dayA, dAna, sevA, paropakAra, kSamA, prema, karuNA, nathI. arUpI, dravya, bIjAM arUpI dravyane AvaraNa kare nahIM jema ke eka vAtsalyAdi sAttvika guNonA sevanathI hRdaya kUNuM-komaLa-mulAyama bane pAradarzaka dIvAlanI AgaLa bIjI pAradarzaka dIvAla hoya to pAradarzitA che ane tyAgI, vairAgI thavAya che. bhUtakALamAM kaMI ne kaMI tAmasa, evI ne evI ja rahe che. arUpI evA AtmAne jaDa ane rUpI evuM rAjasa bhAva kADhIne sAtvika bhAvo karyA hoya tenI nizAnIrUpe ja pudgala AvaraNa kare che kAraNa ke mULamAM arUpI evo AtmA anAdi- tyAgI, vairAgI banAtuM thAya che. koI parabhavanA puNyodaye karIne doSo
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-2000 TaLe che ane guNo prApta thAya che. chatAM e puNyatattva paNa puddagala che. kAraNa ke, puNya e paNa che to karma ja. game evuM zreSTha puNya hoya paNa jAta kaI? karmanI ja. rUpInI, vinAzInI, asatnI, anityanI! tethI ja puNyodaya vakhate doSo TALavA joIe ane guNo keLavavA joIe. AgaLa upara dayA, dAna, sevAdi guNo paNa TALIne svarUpaguNo pragaTa karI saMskAraguNo TALIne nirguNI, guNAtIta (saMskAraguNa - sAttvikaguNonI pele pAra svarUpaguNonA svAmI) thavAnuM che. sAttvika guNo vaDe tAmasa ane rAjasa guNo haTAvI aMte sAttvikaguNothI paNa para thavAnuM che. guNAtIta ke nirguNI thavuM eTale ke kevaLajJAna prApta karavuM - kevaLajJAna pragaTa karavuM. kevaLajJAna pUrNa hovA chatAM samagra caitanyano aMza che eTale ke AtmAno dravyAMza che. prabuddhajIvana dravyanA mukhya be vibhAgo che. (1) pradeza vibhAga ane (2) guNa paryAya vibhAga. AmAM je dravya skaMdharUpa che te samagra pradezanA samUharUpa dravyane skaMdhAkAre pUrNa ane akhaMDa grahaNa karavuM joIe. vAstavika rIte dravya eka eka pradezanA samUhanuM banela hoya che. mATe eka eka pradezane dravya kahevAno vyavahAra rAkhIe to sarva pradezo dravya bane. jethI dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya vigere dravyo je kaMdharUpe eka dravya che te vyavasthA tUTI jAya. sAgara jalabiMduno samUha che paraMtu vyavahAramAM ekeka jalabiMdune jalabiMdu ja kahIe chIe paNa sAgara nathI kahetA evo vyavahAra karavA jatAM arUpI dravyamAM jeTalA pradeza eTalA dravyo thaI jAya. bIjI rIte dravyanA svaguNa paryAyano samUha te eka dravya che. eka eka guNane tathA eka eka pradezane te akhaMDa dravyanA aMza arthAt dravyAMza kahevAya che. puddagaladravya viSe cAra bheda che. skaMdha, deza, pradeza ane 52mANu. emAMya skaMdha, deza ane pradeza e sApekSa dravya che, jyAre pradeza to vaLI kalpita sApekSa dravya che. nizcayathI eka puddagala 52mANu ja puddagalamAM mULa dravyarUpe che. puddagaladravyano skaMdha e puddagaladravyanuM pAramArthika dravyapaNuM nathI. paraMtu vyAvahArika sApekSapaNuM che. skaMdhanI anityatA che ane puddagala52mANunI nityatA che. mATe ja kahyuM che ke, jo mumukSu sAdhaka cAhe to eka puddagala 52mANunuM dhyAna dharIne kevaLajJAna pAmI zake che. AtmAnA jJAnaguNAdi paryAyo Atmapradeze rahela che ane nahIM ke AkAzAstikAyanA AkAzapradeze ke je AkAzapradezanI avagAhanA laIne Atmapradeza rahela che. e to enA jevuM che ke baraNImAM sAkara che ane sAkaramAM mIThAza che. sAkaranI mIThAza sAkaramAM rahelI che paNa baraNImAM nathI rahela. ema jJAnaguNa AkAzAstikAyanA avagahita AkAzapradeze nathI rahela paraMtu AkAzapradezanI avagAhanA laIne rahela AtmApradezamAM rahela che. " pradezapiMDa - astikAya (AtmApradeza) je anAdi - anaMta, anutpanna, avinAzI svaMyabhU che te jIvane dravyathI nitya prApta che paraMtu enI je avasthA - hAlata - paryAya anitya che tene sAdhakajIve sAdhanA dvArA nitya banAvavAnI che. jIvanI anityatA viSayaka vicAraNA : kArmaNa vargaNA (puddagala) Atmapradeze coMTe pachI tene karma kahevAya. Ama karma eTale jIva ane puddagalanuM mizraNa athavA karma eTale jIva uparanuM puddagala naimittika AvaraNa ke pachI jIve karela zubhAzubha yA zuddhAzuddha bhAvanI puddagala dvA2A jIvanA Atmapradeze mA2vAmAM AvelI chApa. puddagala saMge - karmasaMyoge jIva Ava2Aya che tyAre jIvano svabhAva dabAya che ke, chupAya che ane vibhAva svarUpa pragaTa thAya che. karmanAM sattA, baMdha, udaya ne udIraNA AtmA upara AvaraNarUpa che. A cAreya AvaraNothI AtmAnA zuddha 9 paryAya AvarAya che. sattA vinA udaya nahIM hoya. jIvanA mULa sattAgata, svabhAvagata guNone pragaTa thavA nahIM de tenuM nAma AvaraNa, ghAtikarmonA AvaraNa sarvathA haThe to kevaLajJAna pragaTa thAya ane jJAnAnaMda, brahmAnaMda, svarUpAnaMda anubhavAya. adhAtikarmonA AvaraNa sarvathA haThe to jIvaAtmapradezo azarIrI, adehI, amUrta, arUpI siddha thaI zake. prathama vItarAga thaI mohanAza - mohakSaya karI mohamukta thavAnuM che jenA pAyAmAM mULamAM sarvaprathama asat viparIta draSTi jene mithyAdraSTi kahe che tenAthI mukta thaI samyagdaSTi - samakitI banavAnuM che. tyAra bAda kevaLajJAna pragaTIkaraNanI sAthe sahaja ja upayoga (saMkalpa-vikalpa)thI mukta thavAya che ane AyuSyanA aMte zailezIkaraNa karI siddhasvarUpI thayelI pradezamukti maLe che arthAt dehamukta evI azarIrI, amUrta, arUpI avasthAnI prApti thAya che. A AkhI sAdhanAprakriyA cauda guNa sthAnakamAM anukrame cothuM guNasthAnaka, bAramuM guNasthAnaka, teramuM guNasthAnaka, caudamuM guNasthAnaka ane aMte guNAtIta siddhAvasthA che. upAdAna ne nimitta kAraNa H AtmA - jIva jemAM sattAgata kevaLajJAna paramAtma tattva rahela che te jIva svayaM upAdAnakAraNa che. mokSanI, muktinI prAptinI, siddhasvarUpa brahmasvarUpanI prAptinI, paramapada, paramAtmapada, siddhapada prAptinI IcchA e mULakAraNa che. cothA guNasthAnakathI laIne te cheka dazamA guNasthAnaka sudhInA sAdhanAzreNInAM nakkI - pagathiyAM tene guNasthAnakenI mumukSu sAdhakanI sAdhakAvasthA - sAdhakadazAnA asAdhAraNa paraMpara kA2Na che. dazamA guNasthAnakathI laI bAramA guNasthAnakanI kSapakazreNInI sAdhanA prakriyA e anaMtarakAraNa che ke jenA aMte Icchita evuM kevaLajJAna pragaTa thAya che - anubhUta thAya che. paraMpara kA2Na cothA guNasthAnakathI laI agiyAramA guNasthAnaka sudhInA aneka hoya zake che. A mukti prAptine Avazyaka evAM je apekSita kAraNo che te paMcendriyayukta manuSyapaNuM, karmabhUmi, AryakSetra, vajaRRSabha nArAca saMghayaNa, suSama duHSama ke duHkhama suSama kALa, ATha varSathI adhika Ayu, be hAthathI adhika ane pAMcaso dhanuSya sudhIno dehapramANa, ItyAdi apekSA kAraNo kahevAya che. A apekSA kAraNo eka vAra maLyAM bAda e bhava pUratAM bhavAMta sudhI jIvanI sAthe ja rahe che. jyAre deva, guru, tathA dharmanAM upakaraNo, dharmagraMtho, sAdharmika Adi nimitta che mATe te nimitta kAraNo che. nimitta ane apekSA kAraNa bhinna dravyathI hoya jyAre upAdAna kAraNa to dravya svaMya jAte pote hoya. tethI upAdAna kA2Nane AdhArarUpa kahevAya. jyAre asAdhAraNa kAraNamAM dravyanA guNa-paryAya hoya. sAdhanAnA kramika paryAyamAM jenI vidyamAnatA hoya te asAdhAraNa kAraNa che. asAdhAraNa kAraNa paraMpara ane anaMtara hoI zake che paraMtu apekSA ane nimitta kAraNamAM anaMtara, ke 5raM52nA bheda hotA nathI. guNI svayaM upAdAna kAraNa che jyAre guNa e asAdhAraNa paraMpara ke asAdhAraNa anaMtara kAraNa che. ApaNI dRSTi jeTalI nimitta upara che eTalI upAdAna (guNa svayaM - jIladaLa-jAta) u52 nathI. nimitta draSTi nimitta maLe nahIM tyAM sudhInI maryAdita che. jyAre upAdAna upara (paMDa upa2 - jAta upara - svanirIkSaNa)nI dRSTi to kevaLajJAna thAya nahIM tyAM sudhI lakSavedha sudhI rAkhavAnI che. dravyadRSTi e nirmohadRSTi che - yogadRSTi che. jyAre paryAyadRSTi e mohadRSTi che - bhogadRSTi che sivAya ke kevaLajJAnAdi nitya paryAya prati dRSTi hoya. AtmA svayaM sarva zaktimAna che ane sarvazaktino samUha che e pUrNa dRSTi che. vaLI e dravyaDhaSTi che. jyAre jJAna - darzana - cAritrya - Adi paryAyadRSTi che, aMza che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabudghajIvana manuSyapaNuM e AtmAno paryAya che. dravya eka ja hovA chatAM avasthA pramANe nAma - paryAya bane che. matijJAnamAM jJAna guNa che ane mati e jJAnaguNano eka paryAya che. matijJAnanI taratamatAe karIne vaparAtAM buddhizALI, mUrkha Adi vizeSaNo che. dravya - guNa - paryAya e traNe 52mArthathI abheda che. traNe eka kSetre che. vyavahArathI, gaNatarIthI bhedarUpa che. jyAM dravya che tyAM guNa che ane tyAM ja paryAya che mATe abhedatA ane ekakSetriyatA siddha thAya che. AtmA jJAnazaktinA upayoga vaDe jANe te nizcayanaya, AtmA graMthAdi pustakonA vAcanathI jANe te vyavahAranaya, gurunI madadathI jANe te vyavahA2kA2Na. potAnA jJAna upayogathI jANe te svAdhInakA2Na svAdhInasAdhana. ApaNo guNa ApaNAthI abheda hoya jyAre ApaNuM nimitta ApaNAthI bhinna hoya. guNI ane guNa, AdhAra ane AdheyarUpa che tema nimitta ane naimittikano paNa AdhAra AdheyarUpa vyavahAra karAto hoya che. tIrthaMkara bhagavaMta ApaNA mATe nimittarUpa che. paraMtu teo ApaNAthI bhinna che. arthAt teomAM ApaNA guNa nathI chatAM emanA jevA guNo ApaNAmAM che.. sadbhUta vyavahAra - asadbhUta vyavahAra H eka ja dravyanA guNaparyAyamAM ghaTAvavAnA che. emAM nimittane nahIM levAya. ghaDAno nimittakartA kuMbhAra che paraMtu ghaDAno upAdAnakartA mATI che ke je padArtha - dravyanA AdhAre paryAyo utpanna thAya che. e paryAyonuM astitva pUrve te padArthamAM - dravyamAM hoya che tema samajI levuM. mojAM - taraMga zaktirUpe dariyAmAM hatAM tethI ja dariyAmAM mojAM - taraMgo uddabhave che. ApaNA potAmAM paNa sattAgata kevaLajJAna varte che tethI ja kevaLajJAna pragaTe che. utpAdanuM astitva dravyamAM hatuM eTale paryAya utpanna thAya che. e utpAdano jyAre vyaya thAya che tyAre te paryAya paNa te dravyamAM samAya che. mATe kevaLajJAnamAM sarva dravyanA sarva paryAyo jaNAya che - pratibiMbita thAya che. sarva dravyanA sarva paryAyo eka samaye varte che - vidyamAna che eTale kevaLajJAnamAM pratibiMbita thAya che. chadmastha alpajJAnI, apUrNajJAnI svayaMnI bhedadazAne kAraNe, kramika dazAne aMge dravyamAM utpAda ane vyaya bhUtavat ane bhaviSyavat samaje che. ApaNI potAnI je vartamAna vedanarUpa sthiti che te bhUtavat banatAM te vedAtI nathI. paraMtu e sthitimAM paNa ApaNe jJAtA-draSTA banavAnuM che. "huM" "I" jene vartamAna guNaparyAyayukta dravya mAnIe chIe te vAstavamAM "huM" dravya nathI. e to dravyano paryAya che je bhUtavat bane che. bAkI kharekhara to "huM" e to mAtra pradezapiMDa che - dravya che. huM jIvadaLa-jIvadravya adaLa - pradezapiMDarUpa jIvadravya chuM ane kevaLajJAna mAro nitya guNaparyAyarUpa svabhAva che. bAkI chadmasthanA je kAMI badhA paryAyo ke jemAM "huM"paNAno Aropa che te to mAtra vartamAnarUpa sAdisAnta hovAthI asaMtu paryAyo che tethI te huMkArane ahaMkAra eTale ke anitya asat huMkAra arthAt ahaMkAra kahela che. vizvamAM rahelA sarva paryAyo te 'huM' nathI, e udAsIna bhAva che. paramAM 'huM' bhAva - 'huMkAra' - ahaMkAra kahevAya che. satya "huM" - sAco "huM" te to AtmAnuM paramAtmattva che e huM nathI paNa soDahaM - soDahaMno nAda che. tA. 16-3-200 udAsInabhAve nahIM paNa ullAsabhAvathI jIvavAnuM che. jIva mAtrane Atmavat siddha svarUpe jovAthI teo pratyenA dehabhAva, mohabhAva cAlyA jAya. ApaNAM kartavya, pharaja, karmayoga phaLaprAptinI apekSA rAkhyA vinA udAsInabhAve tathA prakAre karavAM joIe. jIvo pratye durbhAva nahIM karavo, tema jIvo pratye udAsInabhAva paNa nahIM rAkhavo. sarva jIvo prati premabhAva, vAtsalyabhAva, AtmavabhAva keLavavA joIe. puddagala dravyo ane sajAtiya jIvo vacce rahelAM ApaNe te badhAMyanI sAthe ane badhAMyanI vacce jIvavAnuM che. e sarva para hovAthI udAsInabhAve jIvavAnuM che. jyAre paMca parameSTi bhagavaMto (arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu) sajAtiya 52 hovA chatAM svarUpa aikyathI temanI sAthe koIpaNa padArtha pratye rAga thAya to sukhabuddhi thAya. adhyAtmanI dRSTie buddhithI cakAsIzuM to rAga nahIM thAya. jyAM rAga che ja nahIM tyAM pachI dveSanI utpattino prazna raheto nathI. kAraNa ke dveSa e rAgamAM maLatI niSphaLatAnI nIpaja che. jyAre rAgadveSa jAya arthAt rAga samULo jAya tyAre AtmAnuM vItarAga, nirvikalpa, nirapekSa, nizcaya, zuddha, satya, pUrNa svarUpa prApta thAya che. AtmAnA e anAdi niSpanna svarUpane samajavA mATe ja dravyAnuyoga vicAraNA che. dravyAnuyoganI samajaNathI AtmAne samajIne, paryAyadRSTi haThAvI, dravyadaeNSTi keLavIne jJAnadhyAnamAM anubhavana - vedana karatAM thaIe, Atmasthita thaIe tyAre vItarAgatA Ave. zreNigata vItarAgatA Ave eTale mohanIyakarmano thayopazama thAya, sakAma nirjarA thAya ane aMte kSaya thAya che tyAre ja niSkarmA, niraMjana, nirAkAra, nirAvaraNa, nirapekSa thavAya che. AtmA dharmamAM gati upakaraNa banAvI sAdhanathI sAdhanA kare to svayaM akAla banI paramAtmA kare, AtmAmAM sthiti kare, bhagavAnamAM avagAhanA le ane puddagalane thAya. sonAnI laMkA sonAnI hoya paNa ApaNI na hoya, 52 hoya to te sonAnI laMkA ApaNA zA khapanI? - ApaNane zA kAmanI? e ja pramANe AtmA sivAyanAM zarIra, Indriya, prANa, mana, buddhi game eTalAM sArAM hoya, sohAmaNAM hoya toya te 52 che ane ApaNAM che nahIM ane ApaNAM thanAra nathI to e AtmAne zA kAmanAM? tema para evI bhogasAmagrI paNa AtmAne zAM kAmanI? hA! te yogasAmagrI - yogasAdhanA banI rahI AtmAne bhogamArgethI yogamArge laI jaI AtmAmAMthI 52mAtmA banAve teTalA pUratI tenI kiMmata aMkAya. dehapiMjaramAM purAyela AtmA jo tanamananuM duHkha TALI nahIM zakyo agara jo mana ane tana dvArA AtmAnA atIndriya sukhane pAmI zakyo nahIM to zAstraadhyayana agara paMcAcAranuM pAlana zA kAmanuM? sattnI prApti sat vaDe.ho paNa, asat vaDe nahIM hoya. dazA, hAlata, avasthA e guNaparyAya che ane e paNa parama satya che ke koIpaNa dravya avasthA vaga2nuM kyAreya nahIM hoya. saMsArIjIvanI saMsArIdazA - saMsArI avasthA asat - khoTI - AbhAsI - vinAzI - mAyAvI hoya che, chatAMya e avasthA jenI che te AtmA avasthApati - dazApati pote to satu hoya che. mULa garbhazrImaMta - janmajAta zrImaMta paNa hAla traya sa saMghanA upakrame, cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTalanA sahayogathI nIce pramANe nejJayajJanuM Ayojana ka2vAmAM AvyuM hatuM. (1) sva. tArAbahena caMdulAlanA Arthika sahayogathI sva. caMdulAla mohanalAla jhaverInA smaraNArthe paMcamahAla jillAmAM sevAliyA mukAme zanivAra, tA. 28-8-99nA roja netrayajJa yojavAmAM Avyo hato. (2) sva. jyotsnA bhUpendra jhaverInA smaraNArthe, zrI bhUpendra jhaverInA Arthika sahayogathI surata jillAmAM maDhI mukAme ravivAra, tA. 6-2-2000nA roja netrayajJa yojavAmAM Avyo hato. D maMtrIo
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-2000 prabuddhajIvana vartamAnamadazA cIMtharehAla. jAta satnI paNa bhAta asatunI. pota sat dUdha meLavI zakAya. paNa bhAta asatu avasthA AtmAnA AdhAre utpanna thAya che, sat svaye jIva avagAhanA AkAza pAsethI le che, sthiti adharmAstikAya hovA chatAM satunI samajaNa nathI ane satunI dRSTi satya samyagu dRSTi pAsethI le che, 'gati dharmAstikAya pAsethI le che, ane ajJAna ne mohanuM nathI tethI AtmAmAMthI asat avasthAo nIkaLyA kare che. mATe jo nimitta jIva pudagalAstikAyane banAve che. satnI - AtmasvarUpanI samajaNa laI, sat dRSTi karIzuM, samyagu dRSTipAta dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane pudagulAstikAya karIzuM ane dazApati (AtmA)ne tenA vAratavika svarUpamAM - mULa zuddha je jaDa ane aprakAza che te sarvane AtmA potAnI jJAna-darzana zaktie svarUpamAM samajIzuM to vartamAna anitya paryAyane - vinAzI avasthAne karIne potAnA jJAtA-daNa bhAve khyAta (prakAzita) kare che. dUra karI nityAvasthAne, sat avinAzI avasthAne prApta karI zakIzuM. pudagala pAsethI jIvane saMyoga - viyoga maLe che kAraNa ke moha jaDa evA pudagaladravya sAthe eTale ke pudgalanA banelA deha joDe ane ajJAnanuM nimitta saMsArIjIvane pudgala hoya che je saMyoga-viyoga 'hIranIranI jema AtmA rahela hovA chatAMya AtmAnuM Atmatattva, jIvandu dharmavALuM che. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya sAthe maTI gayuM nathI. jIva, jIva maTI pudagala ke pudgala pudgala maTI jIva saMsArIjIva, pudgaladravya ane siddha paramAtmAnA jIvAtmAone jo thayela nathI eTale ke jAtyAMtara - dravyAMtara thayuM nathI. sarakhAvIe to pudagaladravya barobara samajAya che, tema sAthe sAthe siddha dUdha bhale pANImAM bhaLyuM paNa dUdha (kSIra) kAMI pANI (nIra) nathI paramAtmAnI siddhAvasthA - paramAtmAvasthA paNa sahaja ja samajAya jAya thaI gayuM. dUdha to dUdha ja che ane pANI to pANI ja che. bheLAM bhaLyAM che. eTaluM ja! pANI ukALIne - tapAvIne uDADI daI dUdha meLavI zakAya che, jo koI gunegAra hoya to te niyamabAhya jenuM vartana che, je azuddha AvazyakatA che tApanI. pANIne tapAvIne, ukALIne, khadabadAvIne varALarUpe che evo saMsArIjIva che. saMsArIjIva sivAyanA koI dravyanuM vartana uDADI daIne dUdhane dUdha svarUpe parata nirbheLa meLavI zakAya che. ema ja niyamabAhya svabhAva viruddha nathI paNa niyamAnusAra svarUpaguNakArya saMsArIjIvamAM jIvapaNAne, Atmatattvane, paramAtmatvane pakaDavuM enuM ja guNapramANenuM hoya che. AvA azuddha saMsArIjIvane, azuddha jIvadravyane, nAma saMvara ane nirjarA tattva. anAdikALathI jIva bahirAtmabhAve anekomAM eka chatAM sarvavyApI evA AtmAne jANIne, AtmasvarUpane parapadArthone upayogathI pakaDe che. paraMtu jIva potAnA upayogathI svayaM jANIne, be naya, be dRSTi, be mArga, dravyaguNaparyAya, tripadI, cAra kAraNa, potAnA ja upayogane arthAt aMtaramAM rahela aMtarAtma tattva, parama cAra nikSepA, cAra saMyoga, cAra anuyoga, pAMca samavAyI kAraNa, paMca Atma tattvane, paramAtmattvane ja pakaDato nathI. svarUpanI samajaNa vinA mahAvrata, paMcAcAra, paMcAstikAya, paDakAya, SaDasthAna, saptabhaMgI, svAdavAda, upayoga pakaDAto nathI. svarUpanI samaja Ave eTale ke aMdaramAM rahela anekAntavAda, sApekSavAda, ATha karma, nava tattva, daza prakArano yatidharma, potAnA parama Atma tattva arthAtu paramAtmattvane samajavAmAM Ave to Adi je dravyAnuyoga pradhAna viSaya che tenA abhyAsathI ane tathA paramAtma tatva pakaDI zakAya eTale ke AvaraNa haThAvI tene anAvRtta, prakAranA sadAcAraNathI zuddha banAvI siddha paramAtmA thavAnuM che. nirAvRtta, nirAvaraNa karI zakAya, pragaTa karI zakAya. (saMpUrNa) dUdha pANI bhegAM che ane cUno (phAka) pANI bhegAM nathI e samajAya to pANI sAthe rahela dUdha dekhAtAM, nirNaya thatAM pANI juduM pADI 1 saMkalanaH sUryavadana ThA. jhaverI beMka sTejanuM bAraNuM _gulAba deDhiyA jAjaramAna zabda raMgabhUmino paDado joIne barobara samajAI gayo lIlIchama, phUlIphAlelI ane ghaTAdAra. prasAdhana, zaNagAra ane vezabhUSA hato. e paDado jAjaramAna hoya che ane jhAlaramAna paNa hoya che. paDado maMca para zobhe che. zuM, keTaluM, kyAre, kema dekhADavuM e maMcanI zAna che. haTe tyAre ApaNI AMkho cakaLavakaLa thaI jAya che. mane to paDado ane sAna paNa che. maMca para kalpanAnuM AkAza che to nepacce vAstavikatAnI pADanAra - upADanAra mATe bahumAna che. enI javAbadArI jevI tevI dharA che. ahIM mAphakasarano aMdhAra che. dekhADo ahIM nathI cAlato. nathI. paDadAnI garagaDIno avAja paNa meM sAMbhaLyo che. paDado pADanAra khUNAono mAnamaratabo beMka sTeje che. dareka khUNe saMdUkamAM kaMI sacavAyeluM dekhAto nathI, e samayasara ja paDado pADe che. ' che. beMka sTeja atIta che ane sTejanuM bhAvi paNa ahIM aMkurita thAya che. ApaNe tyAM paDadA mATe nepathya jevo gauravavaMto zabda che ane breka maMca para hajAro prekSakonI najara sAme sonAnA khoTA pyAlAmAM sTeja mATe paNa nepathya zabda ja vaparAya che. javanikA ane javanikA, khoTuM dUdha, khoTuM amRta ke khoTuM haLAhaLa hoI zake, nepacce kAcanA pAchaLanuM badhuM prekSaka mATe to sarakhuM ja che nepathya che. paraMtu sTeja ane pyAlAmAM sAcuM pANI hoya che. beMka sTeje glIsarInanAM AMsu na pADI beka sTeja vacce to gharanI DelI ane aMdaranA oraDA jeTalo taphAvata che. zakAya. ahIM rAma ane rAvaNa sAthe besI cA pIe che. draupadI ane rAjadarabAra ane aMtaHpura jeTaluM aMtara che. duHzAsana hasIne vAto kare che. beMka sTejanI havA ja nokhI. havAmAna sTeja ane beMka sTeja vacce eka adRSTa vaNadorI lakSmaNarekhA hoya alaga. badhA ahIM zvAsa na bharI zake. A havA kadI to pahADI havA che. eka sarahada hoya che. e sImA pa2 saMjIvanI hoya che, je badhuM jevI pAtaLI lAge to kyAreka madhadariyAnI dIvAdAMDI jevI ekalavAyI sajIvana karI de che. beMka sTejamAM jeno prANa aMdara Utarelo hoya te sTeja to kadI vanaphUla jevI nispRha, nepacce pahADanI UMcAI ane samaMdaranuM para AvatAM jIvaMta thaI jAya che. je naryuM khoLiyuM lAgatuM hoya tenA have UMDANa banne hoya che. ahIMnI galIo bhUlabhUlAmaNIvALI hoya che. dhabakArA saMbhaLAya che. nepacce bhUlA paDavuM e bhUla nathI. nepathya e raMgamaMcanAM mULiyAM che. mULa jeTalAM UMDAM eTalI raMgabhUmi vyavasthA, TApaTIpa, goThavaNa, jhAkamajhoLa e badhuM maMcano svabhAva.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddhajIvana 12 nepathya avyavasthAnuM rAja cAle. avyavasthA paNa evI vyavasthita ke maMca mAge ke palaka mAtramAM nepathya dharI de. banne ekamekanA pUraka, kharekhara to nepathya ja pU2ka. maMca to mAge. Ape to e prekSakone, beMka sTeje karoLiyo jALuM dharAra banAvI zake, maMca paMra nahIM. beMka sTeja koInuM ghara na pADe, mATe jALuM paNa na pADe. ahIM vastuo, pAtro, prasaMgo badhAM kahe cheH amane juo cho ne! hA, ame je chIe te nathI ane ame nathI te chIe. jarAka vadhArepaDatuM philasUphIbharyuM lAgyuM ne! javA do. tamAre to nATakanI moja mANavI che ne. pAchA kahezo nepathyamAM A nATaka kevuM? bhrama paNa satya che ane vAstavikatA paNa satya che. satya sadAya sUrya jevuM kema lAge che? nibiDa aMdhakAra e zuM satya nathI? satya kaDavuM ja hoya zuM? sAkara e paNa satya che. kaMTaka satya che to puSpa paNa satya che. mukha ane mukhavaTo ahIM satya che. paDadAnI makhamalI, suMdara, netradIpaka, raMgIna, suMvALI bAju prekSako tarapha hoya che ane beka sTeja tarapha hoya che astara, kharabacaDI, kaMThaNa sapATI, raMgadevatAno e bodhapATha che.. eka paDado jIvanapATha zIkhave evo mAtabara che. paDado UpaDe che tyAre kalAkAranuM dila dhaDake che ane paDado paDe che tyAre paNa enuM dila dhaDake che judI rIte. pahelI dhaDakanamAM AturatA, aMdezo, bhaya, asamaMjasa, AhvAna vagere mizra lAgaNIo hoya che. bIjI dhaDakanamAM tRpti, AnaMda, hAza vagere ghaNuM samarasa thayeluM hoya che. paDado cIrIne raMgamaMca para na javAya. je prekSakAgAramAMthI sIdhA ja raMgamaMca para caDe che. te paDe che. paDadAno anAdara karI ene cIrIne janAra cIrAI jAya che. maMca para javAno kharo mArga beMka sTejathI phUTe che. beMka sTejano rasto sAMkaDo hoya che ane daravAjo nIco hoya che. jyAM namIne pravezavAnuM hoya che. gharethI ekaTara banIne nathI AvavAnuM. gharethI mANasa Ave che. abhinetA ane abhinaya enI aMdara abhipreta hoya che. e dekhADA mATe nathI. nATakamAM dekhAvane sthAna paheluM. dekhADAne nahIM, beMka sTejathI namIne pAcho phare che te mANasa che. raMgamaMce jeTalA. dekhAya tenAthI vadhu jaNa beMka sTeje hoya. badhuM vRkSa ane mULa jevuM. UMbaro jabarI cIja che. nepathya ane raMgamaMca vacce UMbaro dekhAto nathI tethI to vadhu sAvadhAnI vartavI paDe che. UMbaro oLaMgatAM pagano ja nahIM, samagratAno khyAla rAkhavo paDe che. UMbarAne avagaNe tene koNa gaNe ? UMbare besI na rahevAya, UbhA paNa na rahevAya. UMbaro oLaMgavo ja paDe. vivekathI oLaMgIe to samaja vikase. sTeja ne baeNka sTeja vacce sImollaMdhana hoya che, dezanI sImA, rAjyanI sImA, gAmanI sIma, taDakA ane chAMyaDAnI sImA. rAte cAMdanI vadhu ghaTTa lAge che taDakA karatAM kAraNa ke aMdhakAra rAte vadhu ghaTTa hoya che. aMdhAra sparzI zakAya tevA. tA. 16-3-200 oDhI zakAya tevo, cosalAM pADI zakAya tevo. cAMdanI to pravAhI hoya che zeDakaDhA dUdha jevI. pAtramAM bharIne pI zakAya tevI. za26 pUrNimAe dUdhapauMvA sAthe kharekhara to cAMdanI ja gaTagaTAvavAnI hoya che. sTeja 52 prakAza che kAraNa ene beMka sTejanA timiranuM pIThabaLa che. saMyukata aMka 'prabuddha jIvana'no 16mI phebruArI ane 16mI mArca 2000no aMka A saMyukta aMka tarIke prakAzita karavAmAM Avyo che tenI noMdha levA vAcakone vinaMtI, beMka sTeja atAga-ataLa che. tyAMthI DUbakI mArIne raMgakarmI Ave che. sTeja para muThThI khole che. emAMthI nATaka jhaLahaLe che. maMca ne jIvana Ameya sarakhAM che. chUTeluM tIra pAchuM na kheMcI zakAya. thayuM te thayuM. na thayuM te na thayuM. nATaka eTale ple, emAM riple na thaI zake. beMka sTeja badhA mATe nathI. dIvAneAma nathI. dIvAne khAsa che. kharekhara to dIvAne khAsa che, eTale khAsa dIvAnA hoya tenuM ja ahIM kAma. dIvAnanuM kAma nahIM. chavIsamI jAnyuArIe kanyAzALAmAM rAte nATakanI bhajavaNI. ziyALAnI ThaMDI. sTeja e rIte bAMdheluM ke beMka sTeja sIdhuM otarAdI vaMDImAM. vaMDI to khullI bhaphAma, ame baTuka brAhmaNa vidyArthInA vezamAM. zarIre mAtra dhotiyuM. koIke bAMdhI dIdheluM. chUTI javAnA bhaya sAthe. ThaMDI kahe mAruM kAma. vAyare dhrUjIe. amAro vAro nATakane aMte hato. gussAvALA gurujI pAse UbhA rahetAM dhrUjIe. sTeja 52 e aMbhinayathI prekSako rAjI paNa ame to beMka sTejanI TADhathI tharatharatA hatA e koNa jANe! taka maLe tyAre beMka sTeje DokiyuM karI lauM chuM. bhareluM thiyeTara to AgaboTa lAge che. jovuM game. khAlI thiyeTara joyuM che maMca para UbhA rahIne? kharekhara to thiyeTara kyAM khAlI hoya che, jyAre prekSako nathI hotA tyAre paNa! vAtAvaraNa hoya che. havAmAM saMvAdo hoya che. aMdhakAranI pAMpaNa pachavADe prakAza hoya che. khurazIonI copAsa tALIonA dhvani hoya che. maMca bole che. nepathya sAMbhaLe che. bhUla paDe tyAM prospaTiMga kare che. bhUla sudhAravI e baeNka sTejano svabhAva che. J]; che divALIbahena mo. mahetA ceriTebala TrasTa dvArA bheTarakama saMghanA upakrame A varSe jItharI (amaragaDha)nI TI. bI. haoNspiTalane Arthika sahAya karavAno kAryakrama paryuSaNa parva daramiyAna hAtha dharavAmAM Avyo hato. e mATe rUA. 17,57,000nI 2kama ekatra thaI hatI ane e nidhi arpaNa ka2vAno kAryakrama jItharI khAte 20mI jAnyuArI 2000nA roja yojavAmAM Avyo hato. e prasaMge divALIbahena mohanalAla mahetA ceriTebala TrasTanA sUtradhAra mu. zrI maphatakAkAe potAnA TrasTa taraphathI A 2kamamAM rUA. 3,43,000 umerI kula ekavIsa lAkha rUpiyA haoNspiTalane ApavAmAM Ave evI jAherAta karI hatI. mu. maphatakAkA dvArA A rakama saMghane maLatAM haoNspiTalane kula ekavIsa lAkha rUpiyAnI sahAya saMgha dvArA karavAmAM AvI che. A udAra sakhAvata mATe mu. zrI maphatakAkAne AbhAra saha hArdika dhanyavAda! nirubahena zAha dhanavaMtarAya TI. zAha maMtrIo D taMtrI mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha " prakAzana sthaLa H 385, sa2dAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. phonaH 3820296. mudraNasthAna H phakharI prinTiMga varkasa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa IMnDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA, muMbaI-400027.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ * varSa: (50) + 11 0 aMka: 4 Licence to post without prepayment No. 37 0 tA. 16-4-20000 , 0Regd. No. MR/ MBI-South / 547 99 *** zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra *** praj JvI *00 prabuddha jIvana pAkSika 199thI 1989 50 varSa *** vArSika lavAjama rUA. 80000 kAyala thaI jAya, vepAra na thavAmAM ziSya sarakArI e gAthA nIce pramANa taMtrI : ramaNalAla cI. zAha aNusAsio Na kuppijjA --bhagavAna mahAvIra [anuzAsita thatAM (ke zikSA pAmatAM) krodha na karavo.] bhagavAna mahAvIra janmakalyANakanA avasare emanAM aneka nizcita ja che ke kuTuMba hoya ke vidyAnA kSetro hoya, dhaMdhAdArI kaMpanI hoya vacanomAMthI A eka vacananuM smaraNaciMtana karIe. ke sarakArI taMtra hoya-dareka mATe lakhyA ke vaNalakhyA keTalAye niyamo hovA bhagavAna mahAvIra svAmIe 'uttarAdhyayana' sUtranA 'vinaya' nAmanA jarUrI che. anuzAsana- zistapAlana vagara koipaNa taMtra ke vyavasthA jhAjho pahelA adhyayanamAM ziSyanA guru pratyenA vinaya upara bahu bhAra mUkyo samaya TakI na zake. gerazistane kAraNe kuTuMbomAM vikhavAda pedA thAya, che ane ziSyane vividha prakAranI sAcI ane hitakArI salAhasUcanA zaukSaNika kSetro zithila thaI jAya, vepAra udyogo pAyamAla thaI jAya, ApI che. emAMnI eka salAha e che ke anuzAsita thavAmAM ziSya sarakArI taMtramAM sattAnI uthalapAthala thAya. nAnI sarakhI ramatagamata mATe kyAreya paNa krodha na karavo. e gAthA nIce pramANe che : paNa be jaNa vacce niyama nakkI karavA paDe che ane AMtararASTrIya saMgaThano aNusAsio Na kuppijjA khaMti sevijja paMDie / ke bahurASTrIya kaMpanIone paNa niyamo karavA ja paDe che. khuDehiM saha saMsaggiM hAsaM kIDaM ca vajjae / jema mAnavajIvananA vikAsa mATe anuzAsananI jarUra che tema bIjI guiru dvArA anuzAsita thatI vakhate ke zikSA pAmatI vakhate) che bAju niyamanuM mana vagara pAlana karavuM, niyamamAMthI chaTakabArI zodhavI. karavo nahi, paMDita (buddhimAna, DAhyA) ziSya kSamA dhAraNa karavI. sudra, niyamano bhaMga karIne zikSA bhogavI levI ityAdi prakAranI manovRtti lokono saMsarga tyajI devo ane hAsya-majA ka tathA evI roNo ho ' paNa mAnavajAtamAM AdikALathI rahelI che, kAraNa ke svArthano sadaguNa ke devI joIe.. * durguNa jIvamAtramAM rahelo che. anuzAsana' zabdamAM "zAsana' zabda che. e zAsu dhAtu parathI , eTalA mATe anuzAsananI samasyAo dareka vakhate hareka kSetre bhinnabhinna prakAranI rahyA karavAnI. eTalA mATe enuM nirAkaraNa vyaktigata Avelo che. eno artha thAya che rAjya karavuM, prabhutva dharAvavuM, niyamamAM kSetre ke sAmUhika kSetre kevI rIte karI zakAya tenI vicAraNA haMmezAM thatI ke aMkuzamAM rAkhavuM, zikSA karavI. anuzAsana eTale zistapAlana. rahevI joIe. emAM keTalAMka upAyo tatkAlIna hoya che ane keTalAMka anuzAsita thatAM eTale niyamamAM rahetAM athavA potAnA upara zistapAlana thatAM, arthavistAra karIe to "guru dvArA daMDa ke zikSA thatAM' evo artha sarvakAlIna. lai zakAya. dharmanA thotre guru-ziSyanI paraMparA bhAratIya saMskRtimAM jevI umadA jovA maLe che evI anyatra jovA nathI maLatI. guru ane ziSya bhinnabhinna anuzAsana eTale ke zistapAlana (Discipline)nI AvazyakatA kaTuMbamAMthI AvatA hovA chatAM UMcI kakSAnA guru-ziSya vacce pitA-putrathI jIvananA sarva kSetra ane sarvakAla mATe che. manuSyomAM uMmaramAM nAnAmoTApaNuM paNa adhika saMbaMdha hoya che. guru ziSyane zikSA kare to te mAtra hitabuddhithI, sadAkALa rahevAnuM. enI sAthe zikSaNa, dhana, sattA, zArIrika tAkAta ne ja kare che ane ziSyane paNa te barAbara lAge che. zikSAmAM samatulA suMdaratA ityAdinuM uccAvacapaNuM paNa rahevAnuM ja. AvA vaividhyasabhara jALavavI e gurunuM kartavya che. potAne thayelI zikSA mATe ziSyanA manamAM jIvanamAM saMvAda (harmony) sthApavA mATe keTalAka niyamo banAvavAnI roSa nathI thato ane na thavo joIe. ziSya gurune choDIne bhAgI jAya pharaja paDe ja, e niyamone rAjakIya stare kAyadAnuM svarUpa ApI zakAya. to koI ene aTakAvatuM nathI, kAraNa ke A koi bhautika svArthathI sAmAjika, zaikSaNika, dhArmika ityAdi stare paNa niyamone vividha prakAranuM sthapAyelo saMbaMdha nathI. tyAga-vairAgyanI bhUmikA upara uccattara rUpa ApI zakAya. jyAM niyama ke kAyado hoya tyAM be prazno avazya dhArmika-AdhyAtmika dhyeyanI prApti arthe A saMbaMdha sthapAyo hoya che. upasthita thavAnA, eka te koi kAyadAno jANatAM ke ajANatAM bhaMga kare ubhaya pakSe bIjAnI pAtratAno agAuthI vicAra thaI cUkyo hoya che. to zuM karavuM ? ane bIjuM te paristhiti badalAya ane niyama jUno thaI ziSyano samarpaNabhAva emAM mahattvanuM kArya kare che. ethI ja guru- ziSyanA jAya to zuM karavuM? saMbaMdhamAM jAti, kula, uMmara, rUpa, vyavahAra zikSaNa ityAdino ghaNo bheda vaLI, A niyama ke kAyadAnI sattA kone ane keTalI hoya ? e hovA chatAM ane keTalAMkamAM guru karatAM ziSya caDiyAto hovA chatAM A sattAno upayoga na kare athavA durupayoga kare to zuM karavuM? ane paristhiti saMbaMdhamAM saMvAditA, AnaMda, utkarSanI bhAvanA ItyAdi sArI rIte anusAra navA niyamo koNa ghaDe ane koNa maMjUra rAkhe ? Ama AgaLa jaLavAyelAM rahe che. gurunuM ziSya mATe apAra vAtsalya tyAM sudhI hoya che vadhatAM vadhatAM anuzAsananA kSetre seMkaDo prazno udbhavI zake. paraMtu eTaluM ke "mAro ziSya mArA karatAM savAyo thAya.' zirthAt rRcchata dhanayam *9 51,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI zake che jUnA mATe paMcaka prabuddha jIvana - tA. 16-4-2000 e sAcA guranI bhAvanA hoya che. ane ziSyano samarpaNabhAva tyAM sudhI - raghuvaMzamAM kahyuM che ke mA guraVIImavivArIyA ! gurujanonI, vaDIlonI hoya che ke guru ziSyane sApanA dAMta gaNavAnI AjJA kare to paLano paNa AjJA vize, tenI yogyayogyatA vize vicAra ke saMzaya karavAno na vilaMbakaryA vagara ke kazo saMzaya karyA vagara ziSya e karavA tatpara banI hoya, teno to tarata amala karavAno hoya. jAya che. AvA vAtsalyadhUrNa guru ane ziSyanuM jevuM advaita racAya che evuM koIpaNa dezanA lazkarI taMtramAM anuzAsana vinA eka kSaNa paNa advaita saMsAranA anya saMbaMdhomAM jovA maLatuM nathI. bhAratIya paraMparAmAM jevuM A advaita jovA maLe che tevuM anya dharmamAM ke paraMparAmAM jovA nathI cAle nahi. samagra senAmAM mukhya senApatithI sAmAnya sainiko sudhInI dareka kakSAe uparInA Adezane mAnya rAkhavo ja paDe. enI avagaNanA maLatuM. ' karanArane, AjJA uthApanArane zikSA tarata ja karavAmAM Ave. jo zikSAmAM guru bhagavaMta ziSyane zikSA kare to temAM emano hitakArI vilaMba thAya to senAmAM zithilatA AvI jAya. sAmAnya nAgariko mATe vAtsalyabhAva ja rahelo hoya che. eTale guru taraphathI zikSA thAya to tethI - nyAyataMtrano Azraya levAya che ne nyAyataMtrano cukAdo AvatAM becAra ziSya roSa karavAnuM kazuM ja kAraNa rahetuM nathI. mATe bhagavAne kahyuM che ke mahinAthI mAMDIne pAMca paMdara varSa paNa lAge. (vartamAna bhAratamAM to ziSya eve vakhate roSa na karatAM kSamAno bhAva dhAraNa karavo. vaLI A keTalAka cukAdAo vIsa-pacIsa varSe Ave che ke jyAre bIjI peDhI AvI zikhAmaNane amalamAM mUkavI hoya to kSudra mANasono saMrga choDI devo gaI hoya ane ethI ja bhAratIya janajIvanamAM ane vizeSataH rAjakAraNamAM joie ane majAka mazkarIno paNa tyAga karavo joIe, kAraNa zudra bhayaMkara gerazista pravarte che. kAraNa ke mANasa zikSAthI nathI Darato. e mANasonI sobatathI ke caDavaNIthI ziSyanA manamAM guru pratye cIDa, 1 vADa, samaje che ke zikSA thatAM pAMca paMdara varSa lAgavAnAM che.) senAmAM koipaNa ane UbhA thai abhAva, roSa pedA thAya che. potAne yogya zikSA thaI hoya tyAre sAMtvana gunA mATe pAMcapadaMra varSe sajA thavAnI hoya to AjJAbhaMganA aneka ApanArA mANaso halakI koTinA na hovA joIe, kAraNa ke emanuM kissAo bane. yuddhabhUmi para javAno aneka sainiko inkAra kare, ne sAMtvana viSa samAna hoya che. pachIthI je sajA thAya te pote bhogavI leze ema mAne. paraMtu AvI rIte guru jyAre ziSyane Toke che, aTakAve che, Thapako Ape che ke zikSA senAnuM kArya cAlI zake nahi. tyAM AjJAbhaMganI tarata ja kaDaka sajA thatI kare che tyAre te potAnA ziSyanA doSo dUra karavAne arthe ja eTale ke hovAthI AjJAbhaMga thAya nahi. AjJApAlananA siddhAnta upara ja koIpaNa ziSyane pariparNa banAvavA mATe ja hoya che. emanA aMtaramAM potAnA dezanA saMrakSaNanI kSamatA rahelI che. eTale ja sainiko para nAgarikonA ziSyane mATe apAra lAgaNI hoya che. eTale ja kabIre gurune mATe nyAyAlayamAM kAma nathI calAvAtuM. paraMtu alAyadI sainika adAlatamAM kuMbhakAranuM ane ziSyane mATe kuMbhanuM rUpaka prayojIne kahyuM che : kAma calAvAya che. ene korTa mArzala kahevAmAM Ave che. (sainikoe guru kuMbhAra ziSya kuMbha hai, ghaDa ghaDa kADhe khoTa; nAgariko sAthenA vyavahAramAM koI guno karyo hoya topaNa nAgarika aMtara hAtha sahAra hai, bAhara vAhai coTa. adAlata teno kisso lazkarI adAlatane soMpI zake che.) - ghaDo ghaDatI vakhate kuMbhArano eka hAtha aMdara hoya che ne eka hAtha yuddhamorace pratyeka kSaNanI gaNatarI hoya che. AkramaNa ane saMrakSaNanI bahAra hoya che. bahAranA hAthathI te ghaDAne thapATato hoya che. thapATa lUhAtmaka gaNatarImAM eka miniTa moDuM AkramaNa thAya to te pahelAM mAratI vakhate eno Azaya ghaDAne bhAMgI nAMkhavAno nahi paNa ghaDAnuM duzmananuM AkramaNa thaI cUkyuM hoya athavA potAnA ja sainiko para potAno kharabacaDApaNuM dUra karavAno hoya che. guru paNa ziSyane e rIte aMdara bombamAro thavAnuM jokhama rahe che. eTale yuddhamorace to pratyeka paLanuM ane bahArathI ghaDe che. AjJApAlana atyaMta mahattvanuM gaNAya che. - zALA, kaoNleja ke yunivarsiTImAM zikSaka ane vidyArthI vacceno saMbaMdha yuddhabhUmi upara to uparInA hukamanI yogyayogyatA vize vicAra evo che ke jemAM zikSaka jJAnadAtA che ne vidyArthI jJAna grahaNa karanAra karavAno ja na hoya. khoTA ke utAvaLiyA hukamathI mRtyunA mukhamAM javAnuM che. eTalA mATe jJAnanA kSetre vinaya-bahumAnanI apekSA ghaNI moTI rahe hoya, to paNa te pramANe, karavAnuM ja hoya. eTalA mATe ja pelI "cArja che. emAM paNa bhAratIya paraMparAmAM A saMbaMdhanuM gaurava ghaNuM badhuM che. opha dha lAITa brigeDa' kavitAnI paMktio jANItI che kevaLI, A kSetramAM anuzAsananI-zistanI paNa eTalI ja anivAryatA There is not to reason why. che. eTale zikSaka vidyArthIne mAtra gerazista ja nahi, abhyAsanI bedarakArI There is, but to do and die. mATe zikSA kare to te paNa vyAjabI ja gaNAya che. keTalAka vicArakonA mate to zALAnA nAnA vidyArthIone zArIrika mAra mAravAmAM paNa kazuM sainyamAM to uparathI nIce sudhInI eka zRMkhalA hoya che. emAM khoTuM nathI. "soTI vAge cama cama ane vidyA Ave ghama ghama' jevI vaccenA tabakkAnI senAnA mANasonI bevaDI pharaja hoya che. potAnA kahevatamAM keTalAkane yathArthatA ane upayogitA samajAya che. nAnapaNamAM uparI adhikArIonA hukama "yasa sara' kahIne uThAvavAnA ane potAnA bhArADI banI gayelA ane mAbApane na gAMThatA chokarAo zikSakanA mArathI hAtha nIcenA sainikone hukamo karavAnA. sainika nIcenI pAyarIethI jema sIdhA dora thai gayA hoya ane pachInA jIvanamAM teo potAnA zikSakano jema upara caDato jAya tema hukama uThAvavAnA ochA ane karavAnA vadhu. upakAra haMmezAM yAda rAkhatA hoya evA aneka kissAo che. paraMtu AjJAMkitapaNAnI jema eka kalA che tema uparIpaNAnI paNa kalA zArIrika mAranI vAta bAju para rAkhIe ane Itara prakAranI zikSAnI che. keTalAkane hukama pramANe kAma karatAM AvaDe, paNa hukama karIne kAma vAta karIe to te paNa vidyArthIne svacchaMdI banI jatAM aTakAvavA mATe karAvatA na AvaDa, ama kaha1 karAvatAM na AvaDe. ema kahevAya che ke only those who obey jarUrI che. vidyArthIonI e vaya evI che. vidyArthIomAM paNa A vAta well can command well. mANasanuM vyaktitva evuM hovuM joIe svIkRta hoya che. ethI ja koI zikSake vidyArthIne sajA karI hoya ethI ke enI AjJAno bola uThAvavA aneka loko tatpara hoya. vidyArthI ane zikSaka vacce vera baMdhAtuM nathI. UlaTAnuM "sara, yAda che tame anuzAsanamAM ekavarga zistapAlana karAvanAra che ane bIjo varga mane varganI bahAra kADhelo?" athavA "sAheba, bhUlI gayA, tame mane daMDa te pAlana karanAra che. ekanI pAse sattA che ane bIjAnI pAse zaraNAgati karelo ?' jevAM apriya ghaTanAnAM vAkyo prasannatApUrvaka vidyArthIo dvArA che. eTale zistapAlana karAvanAranuM manovalaNa eka prakAranuM hoya che ane yAda karAtAM hoya to te zikSaNanA vyavasAyamAM ja, zikSaka zikSA karIne pAlana karanAranuM bIjA prakAranuM. ekanuM Apakhuda ane bIjAnuM gulAmInuM bhUlI jAya che, paNa vidyArthInA jIvanamAM e eka mahattvanI ghaTanA banI mAnasa banI javAno saMbhava rahe che. A saMbaMdhamAM jyAre visaMvAda thAya. rahe che. eTalA mATe ja vidyArthIo, ziSyo potAnA gurunI AjJAnuM che tyAre saMgharSa ane mAThAM pariNAma nIpaje che. emAM paNa anya pakSo sahajapaNe pAlana kare che. emAM zaMkA ke tarka-katakane sthAna nathI, kAlidAse tana, mana, dhananuM baLa vadhu hoya to vastusthiti vakare che. putre pitAnuM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vAta che. jo kAM rahI gayA hatArathI ja tA. 16-4-2000 prabuddha jIvana khUna karyuM hoya, vidyArthIe zikSakane tamAco mAryo hoya ke celo gurunI ziSyonA udAharaNo paNa ghaNAM hoya che. eka vAra eka vRddha saMnyAsI chAtI para caDI beTho hoya. evA banAvo kyAM nathI banatAM? ane yuvAna avinIta ziSya eka gAmamAM pahoMcyA ane eka dharmazALAmAM 1. eTale zistapAlananI vAta karavI e eka vAta che ane jAte eno UtaryA. guru thAkelA hatA, zarIra asvastha hatuM. baMne sUI gayA. rAtre amala karavo e bIjI vAta che. eka lekhake kahyuM che ke 'It is one gurune thayuM ke bahAra varasAda paDato lAge che. emaNe celAne kahyuM, "bhAI, thing to praise discipline and another to submit to. jarA bahAra jaine jo to ke varasAda paDe che ?' celAe sUtAM sUtAM javAba Apyo, "mahArAja, bahAra javAnI jarUra nathI. hamaNAM ja eka bilADI keTalAka mANaso zistapAlananI AvazyakatA para bhAra mUke che. enI bahArathI aMdara AvI che. tamArI pathArI pAse beThI che. enA zarIra para prazaMsA kare che. paraMtu potAne mAthe jyAre niyamapAlananI vAta AvI hAtha pheravo. 'varasAda paDayo haze to enuM zarIra bhInuM haze." thoDIvAra paDe che tyAre tenI viruddhanI teonI pratikriyA cAlu thai jAya che. jeone pachI gurue kahyuM, 'bhAI, bahArathI ThaMDo pavana Avato lAge che. bAraNuM zistanuM pAlana karavuM paDe che teo badhA haMmezAM hoMzathI pAlana kare evuM adhuM khulluM rahI gayuM lAge che. Ubho thaIne jarA baMdha karaze?" celAe nathI. vaLI zikSA-punishmentno viSaya kyAreya priya na thaI zake, kahyuM, 'mahArAja, e mATe mAre UbhA thavAnI jarUra nathI, tame ja jarA mANasa potAnA doSono ekarAra karIne ema kahI zake ke sAruM thayuM ke paga laMbAvIne bAraNAne lAta mAro, eTale baMdha thaI jaze.' thoDI vAre mane zikSA thaI, nahi to huM suparata nahi. mArI AMkha UghaDI ' koI gurue kahyuM, 'bhAI, mane tAva caDyo lAge che, je to mAre mAthe garama ema na kahI zake ke "mane zikSA bahu game che ane vAraMvAra game eTalA thaI gayuM che ?' celAe kahyuM, 'mahArAja, tamArAM be kAma karI ApyAM. mATe vAraMvAra bhUla karavAnuM mana thAya che.' have trIjuM kAma tamArA hAthe ja karo, kAraNa ke mAro hAtha tamArA mAthA 5, 2 kAra paNa zilA sthaLo to gayo che 2 jI sudhI pahoMcI zakaze nahi. tamAro hAtha tamArI pAse ja che." hAtha nIceno mANasa sudharI zake. khuda vAraMvAra zikSA karyAno emane zokha guru mauna rahyA, paNa AvA celAne gura AzIrvAda Ape ke manathI ke AnaMda na hovo joIe. hoya to te mAnasika vikRti che ema gaNAya. zApa Ape ? guru vRddhAvasthAmAM pahoMcyA hoya ane ekano eka ja celo zikSA karyA chatAM jo vyakti sudhare nahi to gura ene choDI de che. kAraNa hoya tyAre gurue keTalI samatA rAkhavI paDe che te to jemaNe anubhavyuM ke ekanI gerazista samasta samudAyane bagADI zake che. hoya te ja vizeSa jANe. keTalAka mANaso guranuM, vaDIlanuM ke uparInuM AjJApAlana kare. paNa mANasa uparInI AjJAmAM hoya ane emanI AjJA uThAvavA mATe te karatAM vAra lagADe. e ajANatAM hoya ane irAdApUrvaka paNa hoya. zistapAlanamAM rahevuM.paDe e eka sarvasAmAnya paristhiti che. paraMtajeo e icchApUrvaka hoya ane anicchAe mana vagara paNa hoya. emAM utsAha potAnA jIvanamAM vikAsa karavA cAhe che teoe to potAnI jAtane hoya athavA mAtra veTha ja hoya, AjJApAlana karAvanAra dareka vakhate badhuM mAtAnAmAM ja varI rAkhavA jAIe. AtmAnuzAsana a AdhyAtmika barAbara samajI zake ja ema na kahI zakAya, kAraNa ke mANasanuM mana akaLa vikAsanuM moTuM ane mahatvanuM pagathiyuM che. A mATe jAta pratye kaThora che. parata eTale nizcita che ke jyAM zistapAlanamAM umaMga, utsAha ane thavAnA prasaMgo Ave che. je mANasa potAnI jAta pratye kaThora thaI zakato tatparatA nathI hotAM tyAM lAMbe gALe vyaktine potAne ja nukazAna pahoMce nathI te jIvanamAM bahu siddhi meLavI zakato nathI. pramAda, ALasa, che. kyAreka to e nukasAna kevI rIte potAne pahoMcyuM che enI potAne pralobhano parano vijaya manuSyane vikAsanI dizAmAM tvarita gati karAve paNa khabara nathI hotI. mAtra jANakAro ja e vize jANatA hoya che. che. koipaNa eka kAryapravRtti mATe mANasa potAnuM lakSya nakkI kare che. vaDIlo ke gurujanane pakSe eTaluM avazya kahevuM joIe ke dareke dareka e lakSyane prApta karavA mATe ene puruSArtha karavo paDe che. e puruSArthamAM vakhate teo yogya pramANamAM ja mApasara zikSA kare che evuM nathI hotuM. jeTalI kacAza teTalI siddhi ochI maLavAnI. mANasane taravAnuM zIkhavuM kyAreka cIDa, Avega ke gussAmAM teo potAnAM saMtAnone ke ziSyone che, sAIkala calAvatAM ke moTarakAra calAvatAM zIkhavuM che, AvI AvI vadhu paDatI zikSA karI bese che. keTalAka pAchaLathI e mATe pastAya paNa nAnI pravRttithI mAMDIne moTI moTI pravRttio karavI hoya, paraMtu te mATe che. ApaNe tyAM kahevata che ke cIbhaDAnA corane phAMsInI sajA na karAya. mahenata karavAmAM mana ALasI jAya, nAnAM najIvAM kAraNa maLatAM vAta eTale gharamAM, vidyAdhAmamAM, ke dharmasthAnako ityAdimAM potAnA Azritone gora mulatavI rAkhavAnuM mana thayA kare, bIjI khAnapAnanI ke AnaMda pramodanI. zikSA karatI vakhate pukhta vicAraNAne pUratuM sthAna hovuM joIe. pravRttiomAM mana bhaTakyA kare to te nizcita samayamAM potAnuM lakSya prApta zistapAlana, anuzAsana, deDazikSAmAM paNa vivekanuM lakSaNaM mahattvanuM gaNAyuM karI na zake. eTalA mATe vikAsazIla mANase jAta pratye niSphara banatAM che. je e cUke che ene bhogavavAno vAro Ave che. zIkhavuM joIe. duniyAmAM jeTalA guru hoya te badhA ja kyAreya anyAya na kare, vera che koIka lekhake kahyuM che : * na vALa, pUrvagraha ke DaMkha na rAkhe evA hoya ema banI zake nahi. aMte , ' No pain, no palm; no thorns, no throne; no teo paNa manuSya che ane manuSya sahaja truTi keTalAkamAM hoi zake che. gall, no glory; no cross, no crown, keTalAka viralAo ja enAthI upara UThI zake che. eTale keTalAka gurae 'BramaNalAla cI. zAha jyAre zistapAlanArthe zikSA karI hoya tyAre temAM potAnA aMgata svArtha, ahaMkAra, pUrvagraha ityAdi kAma karI jAya evuM paNa saMbhave. e vakhate e vize teo sabhAna hoya ke na paNa hoya. alabatta, sArA, sAcA guru, to ziSyane jyAre zikSA kare tyAre te enA hita mATe ja hoya. saMghanAM navAM prakAzano vAtsalyabhAvarahita guru ziSyane zikSA karavAno naitika adhikAra gumAvI saMgha taraphathI tAjetaramAM nIcenAM pustakomAM prakAzita karavAmAM |AvyAM che. ' ziSya pote to gusso na karavo joIe paNa potAnA vartanathI gurane T(1) jhUrato ullAsa--zaila pAlanapurI , rUA. 80-00 gusso na karAvavo joie. hAtha nIcenA mANasonA gera- vartanathI (zaileza koThArI) uparIone ke vaDIlone krodha karavAnA prasaMgo vAraMvAra AvatA hoya che. (2) vIra prabhunAM vacano-DaoN. ramaNalAla cI. zAha rUA. 50-00 keTalAka irAdApUrvaka AjJAbhaMga karatA hoya che. keTalAka kAmacora ke buThThI. maMtrIo buddhinA athavA evaLI matinA hoya che. aDiyala TaTTa jevA avinIta '' nA . .
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-2000 bhAratIya tattvavidhAnA ajoDa vidvAnane smaraNAMjali | pa. pU. zrI vijayazIlacandrasUrijI mahArAja bhAratIya darzanonA adhikArI vidvAna paMDita dalasukhabhAI potAnI lAyakAta ane samAjanA mobhIonI parakhazaktinA pratApe mAlavaNiyAnA tA. 28-2-2000nA roja thayela nidhanathI zAMtiniketana sahita vividha sthaLoe adhyayana karIne jaina vidvAna AMtararASTrIya viddhagate eka pracaMDa pratibhA gumAvI che. bhArata tarIke adhikArI banyA. paNa te pachI mUrtipUjAnI yathArthatA ane ane gujarAta rAMka banyAM che, to mULathI ja vidvAnonI bAbatamAM muhapatti bAMdhavAnI ayathArthatA A be vAta temaNe sau pahelAM kaMgALa evo jaina samAja have vadhu kaMgALa banI gayo che. svIkArI. muhapatti choDavAnI vAta AcArya tulasI jevAne moDhAmoDha - varSo agAu ApaNA agraNI vidvAna zrAvaka paM. agaracaMda kahI paNa. potAnI janmajAta paraMparAne ja prahAra karavAnI temanI nAhaTAe vyathita hRdaye kaheluM ke dilhImAM zvetAMbara-digaMbara ema A hiMmata ke kSamatAne ApaNe kyAreya samajavAno tathA navAjavAno banne dhArAonA jaina paMDitonuM eka saMmelana hatuM, temAM digaMbara pakSe vicAra suddhAM karyo kharo ? zatAdhika vidvAnonI upasthiti sAme zvetAMbara pakSe ame be-traNa varSonA temanI sAthenA nikaTanA paricayane pariNAme temanAmAM gaNyAgAMThyA mANaso ja hatA ! jovA maLelAM mukhya subhaga tattvo A hatAM : anAgraha, samabhAva, rUDhiparasta samAja ane tenA netAo icche yA na icche, paNa kharAba karanAranuM paNa bhaluM karavAnI vRtti, potAnI bhUla svIkAravAnI vidyAkIya ane sAhityika bhUmikAe, rASTrIya temaja AMtararASTrIya tatparatA, mAnavIya saMvedanazIlatAthI chalakAtuM hRdaya, jJAna ane stare, anya saMpradAyo tathA dharmonI samakakSa, ApaNA siddhAMto vagerenuM satya pratyenI anahada niSThA vagere. yathArtha ane adhikRta pratipAdana karavuM e Aje anivArya banyuM che; temaNe varSo pahelAM amuka bAbata paratve potAnA vicAro ane e kArya AvA adhikArI vidvAno vinA karavAnuM rUDha mANaso jAheramAM vyakta karelA, jene kAraNe teonI bhAre TIkA thaI hatI mATe zakya nathI. A saMdarbhamAM zrI dalasukhabhAIne mUlavavAmAM Ave ane te ja kAraNe jIvanabhara keTalAka lokoe temanI sAthe aspRzyatA to jaina zvetAMbara pakSanA samartha pratinidhi tarIke temaNe dezamAM paNa jevo paNa vyavahAra karyo hato. mArI temanA vize eka spaSTa chApa ane vizvastare paNa ApaNo pakSa rajU karyo che, eTaluM ja nahi, paNa rahI che ke teone jo pramANo ane tarka sAthe samajAvavAmAM Ave anya dharmanA ke saMpradAyonA loko dvArA thatI ayogya ke viparIta ke tamArA A vicAro tathA vidhAno ayogya ke bhUlabharelAM che, to rajUAtano sajajaDa prativAda paNa temaNe anekavAra karyo che. teo eka paLano ya vilaMba karyA vagara potAnI vAta pAchI kheMcI vAstavamAM, temanI rajUAtane paDakArI zake, temane jUThA pADI zake ke, potAnAM utAvaLAM vidhAno badala kSamA mAge, tathA bhUla athavA temanI upasthitimAM asatya pratipAdana karI zake tevI kSamatA sudhAranAranI pITha thAbaDe. paraMtu ApaNe tyAM temane A prakAre ja anyomAM na hatI. satyaniSTha ane anAgrahI evI pAradarzaka vALavAno udyama karavAne badale temane utArI pADavAnuM tema ja vidvatAnI A niSpatti hatI. sAmAjika rIte aspRzya jevA gaNavAnuM ja valaNa apanAvAtuM rahyuM! jIvananAM chellAM varSomAM teo sthitaprajJabhAve ane lagabhaga jene temanA jIvananA eka mahattvapUrNa prasaMgano huM sAthI temaja sAkSI sAkSIbhAva kahI zakAya tevA bhAve ja jAta-jagata ane kuTuMba sAthe rahyo chuM. bhagavAna mahAvIra devanI pacIsamI zatAbdInI ujavaNI vartatA rahyA hovAthI koi vizeSa lekhana ke ciMtana temaNe karyA nathI. nimitte amadAvAdamAM eka pravacana sabhAnuM Ayojana thayeluM. vaktA paraMtu tema chatAM, jIvananA aMtima divaso paryata bauddhika ane mAnasika tarIke zrI riSabhadAsa rAMkA AvelA. Ayojana zrI dalasukhabhAI kSamatA eTalI to sajAga-sabaLa ke koInI jUThI dalIla ke pratipAdanamAM tathA ratilAla dIpacaMda desAine soMpAyeluM. Ayojaka gujarAta rAjya bhadrabhAve jUThI ho-hA na karI de; ane maunabhAve jIvatA hovA chatAM kamiTInA vaDA lekhe zeTha kastUrabhAI lAlabhAI hatA. temanI ghAka evI ke koI gappAM mAratAM lAkhavAra vicAra kare. A sabhAmAM tophAna thavAnI dahezata hatI. AyojakonuM dhyAna AvA samartha vidvAna saddagRhasthanI cira vidAya thatAM jaina samAja paNa doreluM ja. paraMtu dharma ane dharmIjano pratye niHzaMka niSThA hato te karatAM vadhu rAMka banyo che, e niHzaMka che. dharAvatA, temaja virodha karanAra ahiMsaka virodha ja kare, hiMsaka jo ke A vidvAnane jaina saMghe bahu svIkAryA nathI. jaina saMghamAM nahi ja, tevA khyAlamAM ramatA Ayojakoe koI takedArI na rAkhI. temanI chApa eka sudhAraka ane nAstika tarIkenI hatI. kharekhara to phalataH virodha karanArA mitroe zrI rAMkAnI AMkhamAM maracAM chAMTyAM, AvI chApa upasAvavAmAM AvelI ema kahevuM vadhu ThIka gaNAya. temane lagabhaga nirvastra karI mUkyA tathA anya bhAMgaphoDa paNa karI, ApaNA samAjanI ane dhurINonI eka khUbI e che ke koI muslima ne sabhA na thavA dIdhI. ke ajaina paTela Adi vyakti jo acAnaka upAzraye Ave, devadarzana tatkAla polIsa AvI. tophAnIo paikI 4-5 pakaDAyA paNa ke guruvaMdana jevI pravRtti kare, ke aThThAI kare, to ApaNAM haiyAmAM kharA. ativyagra evI te kSaNomAM paNa jevuM Ayojaka beya vidvAnonA vadhu paDato ahobhAva umaTI AvavAno, "zAsananI balihArI' dhyAna para AvyuM ke polisa bAra yuvAnone pakaDI lai jai rahI che anubhavAvA mAMDavAnI, ane je te sAdhu ke AcArya mahArAjanA ke tarata ja teo badhuM paDatuM mUkIne doDyA, vAnane rokI ane puNya-prabhAvanAM gIto gavAvA mAMDavAnAM. pakaDAyelA yuvakone teo nirdoSa che' ema kahI, jAmIna ApIne ' have muslima ke paTela kAMI teno dharma, tenI mAnyatA, tenA choDAvI mUkyA. vyavahAro choDatA nathI; choDavAnA paNa nathI. chatAM amuka vakhata pAchaLathI A aMge temane pUchavuM tyAre temaNe je kahyuM te temanA koIka gamya ke agamya kAraNosara AvuM banI jAya to samAjamAM AMtarika pravAhone samajavA mATe bahu mahattvanuM che. temaNe kahyuM ke AnaMda AnaMda chavAI jAya. mahArAja ! ame "mahAvIrasvAmInI ahiMsA' vize vyAkhyAna mATe AnI sAme zrI mAlavaNiyAnI vAta juo : mULa sthAnakavAsI bhegA thayA hatA. temAM ame aparAdha karanArane paNa kSamA devAnI paraMparAmAM teono janma. anAtha AzramamAM uchera. pachI pAcho vAto karavAnA hatA. durbhAgye te pravacana to na thaI zakyuM, paraMtu sthAnakavAsI sAdhusaMto dvArA jJAnAbhyAsa. ATalI bhUmikA pachI te sAthe ja pravacanane AcaraNamAM mUkavAno moko to maLI gayo, temanA aspRzya jevA gaNavAnuM bhAve ja jAta-jAtanA lagabhaga jene vartatA rahyA hovAthI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2000 eTale ame yuvAnone nirdoSa gaNAvI choDAvI mUkyA ! kaho, ame bhagavAnanI vANInuM pAlana karyuM te yogya ke ayogya ? bIjo eka prasaMga bahu jANIto nathI. saMdarbha pacIsamI zatAbdIno ja che. zrI mAlavaNiyA para eka dahADo ekAeka phona AvavA zarU thayA, ajugatI bhASAmAM zatAbdInI ujavaNIno virodha karavAnI salAha, ane tema nahi thAya to mArI nAkhavAnI dhamakI-A phonano saMdezo. be-eka divasa pachI phona karanAre ugra bhASAmAM kahyuM ke huM tamArI hatyA karavAno chuM, taiyAra rahejo. prabuddha jIvana zrI mAlavaNiyAe leza paNa vicalita thayA vinA tene kahyuM ke 'tame kyAre ane kyAM mAruM khUna karavA mAgo cho te kaho, to huM tyAM te samaye hAjara rahI zakuM, ne tamAre dhakko na paDe. ane huM ekalo ja AvIza, eTale bIjI ciMtA na karatA.' Avo javAba apAyA pachI e phona AvatA to baMdha thai gayA, e paNa eka camatkAra ja gaNAya. paraMtu, A vAtanA saMdarbhamAM meM teone pUchyuM ke pelI anAmI vyaktie tamane samaya Apyo. hota to tame zuM karata ? tyAre pUrI gaMbhIratAthI temaNe mane kahyuM ke 'mahArAja ! to huM te jagyAe ane te samaye ekalo avazya jAta, ane tene premathI AvA khataranAka mArgethI pAcho vaLavA samajAvata.' jJAnopAsanAnI vAta karuM to temano paricaya ja mane jJAnAbhyAsanA saMdarbhe thayo hato. mArA adhyayanamAM AvatA tarkazAstranA amuka padArtha mane beThA nahi, thayuMH kone pUchuM to Ano ukela maLe ? bahu mathAmaNa pachI sUjhyuM ke mAlavaNiyAjI prakhara dArzanika gaNAya che temane pUchAvuM. meM patra lakhIne pUchAvyuM. huM pAMjarApoLa upAzraye. teo IMDolojInA nirdezaka, mArA patranA javAbamAM eka divasa bapore be vAge teo mArI sAme AvIne UbhA rahyA. kahe : huM dalasukha. huM tAjuba ! koI divasa joyelA nahi, koi pUrvasaMdezo nahi, ane AvA moTA vidvAna A rIte AvI zake tevo koi aMdAja paNa na hoya. pachI to teo beThA. mArI zaMkAonA ukela samajAvyA. kahe : patramAM keTaluM samajAvAya ? mATe pratyakSa ja AvI gayo. tame bahu jhINavaTathI bhaNo cho tethI ghaNo rAjI thAuM chuM. A rIte ja bhaNajo. A pachI to evI AtmIyatA racAi ke je temanA pUrA parivAra sAthe aghAvavidha jaLavAi che. temane sudhAraka gaNanArA keTalAka mitro mane ghaNIvAra kahe ke mAlavaNiyA sAthe tamAre bahu bane, kharuM ? huM kahyuM ke cokkasa bane. emanI badhI vAta sAthe sahamata na hoie to paNa eka manuSya, eka sajjana ne eka mUrdhanya vidvAna tarIke temanI sAthe sumeLa rAkhavAmAM mane koi ApadA jaNAtI nathI. IDolojI (L.D. Institute) mATe temane anahaMda lagAva rahyo. potAnI sarjanAtmaka pratibhAne temaNe IDolojInA sarvAMgINa vikAsa tathA pratiSThA kAje nyocchAvara karI hatI. mAro e anubhava che ke vahIvaTa haMmezAM sarjanAtmaka unmeSane grasI jAya che. dalasukhabhAI A vAta jANatA ane eno ekarAra paNa karatA. paraMtu munizrI puNyavijayajI, paM. sukhalAlajI tathA becaradAsa dozI, temaja zeTha kastUrabhAie je AzA ane zraddhAthI IDolojInuM sukAna temanA hAthamAM soMpyuM hatuM tene niSphaLa kema javA devAya ? A ekamAtra vRttiprerita laganathI temaNe IMDolojIne vikasAvyuM. tenI vizvavikhyAta graMthamALA UbhI karI, nAmaMkita diggaja vidvAnone temAM sakriya rasa tathA bhAga letA karyA; ane tethI ye vadhu IMDolojInA prathama vargathI laIne cothA varga sudhInA karmacArIomAM IMDolojI mATe eka mAtRsaMsthAnI mamatA temaNe jAgRta karI hatI. inDolojInA potAnA kAryakALa daramyAna ja keneDAnI ToranTo yunivarsiTInuM AmaMtraNa maLatAM eka varSa mATe tyAM darzanazAstranA pa prAdhyApaka tarIke javAnuM banyuM. tyAM evI khyAti tathA cAhanA prApta karI ke yunivarsiTIe kAyamI prAdhyApaka tarIke rahevA ophara karI ane AkarSaka pralobhano paNa ApyAM. paraMtu A vidvAna to vidyAmaMdirane ja varelA ! temaNe te pralobhanano nirmama inkAra karyo ane inDolojIne ja samarpita rahyA, vidyAkIya nItimattAno A aitihAsika dAkhalo che. IMDolojImAMthI sarvathA nivRtta thayA tyAre, nivRtti sAthe ja AjIvikAnI ciMtA paNa AvI paDI. saMsthAnuM makAna pAchuM soMpavuM anivArya. to potAnuM ghara paNa hovuM anivArya. vidyAne varelA A mANase potAnuM ghara kevA kaparA saMjogomAM banAvyuM che, tenI vaLI eka kathanI che. paNa na dInatA, na parAdhInatA, na anIti, na aprAmANikatA. jANe mAnavIya sAttvika guNonI umadA AvRtti. keneDAnI yunivarsiTIe temanI eka varSanI sevAnA badalAmAM temane jIvana paryaMta mAsika penzana mokalyA karyuM. jIvana homyuM tyAMthI lagabhaga kAMi na maLe, ne eka varSanA badalAmAM jIvanabhara maLe, A vAta, svadezI-videzI samAjavyavasthA tathA arthavyavasthA vacceno temaja vidyApuruSo pratyenA sanmAnanI vRtti-vRtti vacceno taphAvata sUcavI jAya che. temanI nivRtti pachIno eka prasaMga yAdagAra che. teo nivRtta thayAnA khabara maLatAM ja AcArya zrI tulasIe temane jaina vizvabhAratI-lADa mATe nimaMtraNa pAThavyuM. nivAsa sahitanI sarva suvidhA, saMsthAmAM icche te hoddo, Icche te vetana, temaja pachInI paNa vyavasthA, uparAMta dalasukhabhAI je zarata kare teno svIkAra; A prakAranuM te nimaMtraNa hatuM. mane tenI jANa thai. meM temane kahyuM: dalasukhabhAI, tame zuM nakkI karo cho ? javAnA ? javAba lagabhaga hakArAtmaka hato. mAna, vidyAkIya sarjana-saMzodhana-adhyApananI pUrI tako. uparAMta jIvananirvAha, badhuM ja siddha thatuM hatuM, eTale sahaja mana thayuM haze. meM temane kahyuMH dalasukhabhAI, mArI eka vAta sAMbhaLo, tamAre lADanU ke paradeza jyAM javuM hoya tyAM jarUra jajo. mahino rahI Avajo. varSamAM traNavAra jajo. paraMtu tamAruM kAyamI raheThANa amadAvAdamAM ja rAkhajo. gujarAtI cho, ne gujarAtamAM raho to ghaNuM uttama-ucita thaze. amArA jevAne kyAreka vidyAlAbha paNa thaze. temaNe te vakhate kAMi uttara na Apyo. paraMtu pachI teo kyAMya gayA nahi, ne cheka sudhI amadAvAdamAM ja rahyA. to ame operA sosAyaTImAM cAturmAsa karyuM tyAre to teo vyAkhyAna sAMbhaLavA paNa AvatA. na avAyuM hoya to zrotA-mitra indubhAI jhaverI dvArA badhuM jANatA. comAsAmAM saMghamAM kaMThAbharaNa tapa thayeluM. te nimitte bhagavAnane sonAno hAra caDAvavAno utsava hato. bhAre Azcarya vacce meM joyuM ke e utsavamAM dalasukhabhAi paNa zAmela hatA. derAsaramAM paNa badhA sAthe bhAga letA hatA. pachI to temaNe ja kahyuM ke huM vAraMvAra darzana mATe jato ja houM chuM. AvI to aneka vAto che, jemAM nAstika manAyelA A vidyApuruSanA ujaLA AMtara-pravAhono paricaya maLI rahe. amuka mANase tamArA mATe AvI AvI kharAba vAto / niMdA karI'-AvuM temane kahevAmAM Ave, to teo nirdoSa hAsya veratA, ane kahetA ke emane mArAmAM evuM lAgyuM haze to kahetA haze, ane pachI e ja vyakti koi kAma laine temanI pAse Ave to koi ja aruci, napharata ke durbhAva vinA tenuM kAma karI ApatA. A rIte vartavAnuM bhalabhalA sAdhupurUSa mATe paNa, ghaNIvAra, agharUM hoya che. AvA sajjana vidvAnanI cira vidAyathI gujarAtanuM vidyAjagata niHzaMka daridra banyuM che. bhArate eka dArzanika pratibhA gumAvI che, ane jaina samAje eka pratibhAsaMpanna paMDita puruSane khoyo che. mAvA vA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana : tA. 16-4-2000 14mI eprila, 1944 T ramaNalAla cI. zAha 14mI eprila, 1944no divasa muMbaInA itihAsamAM huM haju jhaverI bajAra vaTAvI bhUlezvaranA nAke pahoMce tyAM to raktAkSare lakhAyelo che. muMbaIe Avo bhayaMkara divasa kyAreya joyo kAna phADI nAkhe evo bIjo bhayaMkara dhaDAko thayo. mANaso makAnomAM nathI. e divasa najare jonAra ane anubhavanAra keTalIye vyaktio ghUsI gayA. huM paNa eka makAnanA oTalA para caDI gayo. AkAzamAM 2000nI A sAlamAM Aje paNa vidyamAna che. teo A vAtanI dhUmADAnA goTegoTA ane moTA moTA taNakhAo phelAtA jatA hatA. sAkSI pUraze. evA keTalAke to Arthika nukasAna uparAMta potAnA lokhaMDanA (ane pachIthI khabara paDI ke sonAnA paNa) moTA moTA svajano paNa gumAvyAM haze. TukaDAo AkAzamAM UchaLIne paDatA najare dekhAtA hatA. huM Ubho - muMbaInI vasati tyAre vIseka lAkhanI hatI. te mukhyatve taLa hato tyAM bAjunA ja makAnamAM chAparA upara cAreka phUTa jeTalo lAMbo muMbaImAM, dAdara, mATuMgA sudhI hatI. thoDIka vasati chUTAMchavAyAM lAlacoLa TukaDo paDyo ane chAparuM phADIne te nIce rastA para paTakAyo. parAMomAM hatI. eka bAju AjhAdInI laDatanA ane bIjI bAju AvA to aneka TukaDA cAre bAju paDyA. keTalAka TukaDA chAparA bIjA vizvayuddhanA e divaso hatA. 1942-43mAM to yuddhanA bhayane toDIne gharamAM paDyA. keTalAMye makAnonAM bArI bAraNAM ane kAca kAraNe lagabhaga aDadhuM muMbaI khAlI thaI gayuM hatuM, paraMtu jUna tUTyA. ghavAyelA mANaso gabharATamAM Amatema doDI rahyA hatA. yuddha mahinAmAM nizALo UghaDatAM keTalAMye kuTuMbo vatanamAMthI pAchA AvyAM samayanI vAstavika paristhiti kevI hoya eno tAdaza citAra najara hatAM. sAme dekhAyo. yuddhano Dara kone kahevAya teno sAkSAt svAnubhava - 1942-43nA briTiza zAsanakALa daramiyAna eziyAmAM thayo. jApAna briTana ane amerikAnI sAme yuddhe caDatAM paristhitie bhAre saMrakSaNa mATe makAnomAM ghUselA mANaso bahAra nIkaLavAnI haju vaLAMka lIdho hato, jApAne thAilenDa, maleziyA ane siMgApura upara hiMmata karatA nahotA. paMdara-vIsa miniTa pachI AkAzI AkramaNa potAno kabajo jamAvI dIdho hato ane barmAmAM yuddha cAlI rahyuM zAnta thatAM loko ghara bhaNI doDavA lAgyA. huM paNa doDato khetavADImAM hatuM. kalakattA ane muMbaI upara bhaya toLAI rahyo hato. siMdhI galInA nAke AvelA mArA ghare pahoMcI gayo. yuropanA yuddha mATe briTana dvArA bhAratamAMthI lazkarI bharatI ghare mArAM bA, baheno vagere hatAM. pitAjI ane bhAio pUrajozamAM cAlI rahI hatI. vaLI e yuddha mATe osTreliyAthI nokarIethI haju AvyA nahotA. bAe kahyuM "bIjA dhaDAkAmAM to bolAvAyelA sainiko thoDA thoDA divase vacamAM muMbaI baMdare UtaratA makAnamAM keTalIye rUmonAM bAraNA jorathI bhaTakAyAM. keTalAkanI ane zaheramAM ghUmatA. muMbaImAM "bleka AuTa' AvI gayo hato. bArIo tUTI gaI." cAlImAM je oraDInAM bAraNAM baMdha hatAM tenA bArIonA kAcane kALA kAgaLa coMTADAI gayA hatA. gharanI battInuM AMgaLIyA tUTI gayA ke vAMkA vaLI gayA hatA. pADozIomAM eka ajavALuM amuka mApanA vartuLathI vadhe to daMDa thato. era reiDa ja vAta carcAtI hatI. dareka potAnA anubhavanI vAta karatAM hatAM. sAyarananI prekaTisa karAvAtI ane rastAomAM thoDe thoDe aMtare thoDI vAramAM mArA pitAjI AvI pahoMcyA. teo hAMphaLAphAMphaLA retInI guNonI thappIo lagAvAI gaI hatI ke jethI havAI humalo hatA. temaNe kahyuM "cAlo chokarAo nIce. ApaNA paDozI thAya tyAre tenI pAchaLa besI javAthI bombanI karaco vAge nahi. navInacaMdrabhAI ghAyala thaI gayA che. emane ghoDAgADImAMthI UMcakIne ( 1944nA mArcamAM meTrikanI parIkSA ApIne unALAnI rajAo upara laI AvIe." ame doDyA. navInacaMdrane UMcakIne emanI hovAthI huM traNa mahinA mATe nokarImAM joDAI gayo hato. tyAre rUmamAM laI AvyA. emane joine emanI patnIe to tarata moTI mArI uMmara sattara varSanI hatI. jhaverI bajAra pAse caMpAgalImAM poka mUkI. navInacaMdra ardhA bhAnamAM hatA. page ghAyala thayA hatA, buTAlA nAmanA eka InkamaTekSa prekaTizanaranI ophisamAM mArA vaDIla chatAM jIvanuM jokhama lAgatuM nahotuM. ame emanAM lohIvALAM kapaDAM baMdhu zrI jayaMtIbhAInI bhalAmaNathI A nokarI maLelI. savAranA tarata badalAvyAM. zarIra svaccha karyuM ane ghA para tarata pATApiMDI dasathI sAMjanA sAta sudhInI e nokarImAM, kalArkanuM ane paTAvALAnuM karI lIdhAM ane amArA ghare AvyA. navInacaMdrane UMcakavAne lIdhe ema baMne kAma mAre karavAnAM rahetAM. jhADuM kADhavuM, pANI bharavuM, lohInA DAghAvALA thayelAM kapaDAM badalatAM badalatAM pitAjIe kahyuM, kAgaLo TAipa karavA, phAilo goThavavI, ciThThI-saMdezA pahoMcADavA 'jApAnano bombamAro cAlu thai gayo che. bIjA bombamArA pachI vagere paracuraNa kAma AvaDI gayuM hatuM. buTAlA sAheba gharethI to dukAna baMdha karI ame badhA ghare pahoMcavA nIkaLI paDyA. utAvaLI. InkamaTeksa ophise jaI bapore caMpAgalInI ophise AvatA. cAle huM cAlato hato. nAgadevInA nAkethI pAyadhUnI tarapha vaLyo 14mI eprile bapore ophisamAM buTAlA sAheba potAnuM kAma tyAM mane moTI cIsa saMbhaLAI "e cImanabhAI, e cImanubhAI karatA hatA. huM lAkaDAnI phoDiga khurazI para besI kAgaLa TAipa mane bacAvo.' meM joyuM to eka baMdha dukAnanA oTalA para navInacaMdra karato hato. tyAM sAMjanA cAreka vAge acAnaka amAruM makAna dhrujI paDyA hatA. emanAM kapaDAM lohIvALAM thaI gayAM hatAM. emaNe kahyuM, UDyuM. huM khurazI sAthe gabaDI paDyo. buTAlA sAheba paDatAM paDatAM 'cImanabhAi, mane bahu lAgyuM che, mane cakkara Ave che. mArAthI bacI gayA. teo bolyA, "dharatIkaMpa thayo lAge che." thoDIka kSaNomAM calAtuM nathI, huM marI jaiza. mane jhaTa ghare pahoMcADo." pitAjIe bhayaMkara moTo avAja saMbhaLAyo, "A dharatIkaMpano ja avAja che', amane kahyuM meM tarata eka ghoDAgADIvALAne Ubho rAkhyo. bahu buTAlA sAhebe kahyuM, "ApaNe nIce UtarI jaie...ghare ja jatA manAvyo tyAre e AvavA saMmata thayo. be-traNa jaNanI madada laine rahIe.' UMcakIne navInacaMdrane ghoDAgADImAM besADyA ane ahIM ame AvI nIce galImAM bhAgAbhAga thaI rahI hatI, dukAno TapoTapa baMdha pahoMcyA. huM na hota to kadAca navInacaMdra bacata nahi, bahu lohI thatI hatI. ame paNa ophisa baMdha karI ghare javA nIkaLyA, loko nIkaLI gayuM hatuM.' gabharATamAM hatA. koIka kahetA hatA ke jApAnano bombamAro cAlu jApAnI vimAno muMbaI para trATakyAM che eTale muMbaI choDIne thaI gayo che. koIka kahetA jApAnI sTImare godImAM topamAro cAla bhAgavuM joIe evI havA amArA vistAramAM prasarI rahI. e. karI dIdho che. divasomAM muMbaImAM TrAma, ghoDAgADI ane mAlasAmAna mATe baLadagADI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2000 vagere vAhano hatA. sAMja paDatAM pahelAM amArA vistAramAM keTalAka gAmaThI marAThI kuTuMbo bistarA-poTalA sAthe baLadagADImAM ravAnA thavA lAgyAM hatAM. relave sTezana taraphano dhasAro vadhI gayo hato. A dazyo joi amArI cAlImAM paNa keTalAkane lAgyuM ke bairA chokarAMone jhaTa dezabhegAM karI devA joie. Ameya 1942-43mAM yuddhanA bhayane kAraNe ghaNAM kuTuMbo muMbaI choDI gayAM hatAM. eTale keTalAka makAno sUmasAma thai gayAM hatAM. amArA kuTuMbamAM paNa vicAraNA thai ke bIje divase koNe koNe vatanamAM cAlyA javuM. te sAMje loko samAcAra lAvyA (chApAM-reDiyo-Teliphonano pracAra te divasomAM alpa hato.) ke jApAnIo nathI caDI AvyA, paNa godardImAM sTImaramAM dArUgoLAmAM lAgelI AganA dhaDAkA thayA che. Aga akalpya moTI che ane haju bujhAi nathI e vAtanI khAtarI aDadhA rAtA AkAzathI thai gai. potapotAnA makAnanI agAzIomAM caDIne loko vadhatI jatI Aga moDI rAta sudhI nihALatA rahyA hatA. prabuddha jIvana bIje divase chApAMomAM sattAvAra vigato AvI. jApAnanI AgekUcane khALavA mATe briTane dArUgoLo ne nAnA yuddhavimAno sahita naukAno kAphalo IMglenDathI ravAnA karyo hato. IMglenDamAM barkinaheDa baMdarethI 24mI phebruArI 1944nA roja vIsa yuddha jahAjo UpaDyAM. enI AgevAnI phorTa sTIkIna nAmanA jahAje lIdhI hatI. A badhAM jahAjo 12mI eprila karAMcI baMdare AvI pahoMcyA hatAM. tyAM eka divasa rokAi 14mI eprile savAre e jahAjo muMbai baMdare AvI pahoMcyAM. te ahIMthI kocIna, kalakattA, DhAkA jaine raMgUna pahoMcavAnAM hatAM. 14mI eprile sADA bAra vAge virAmanA eka kalAkamAM jahAjonA kamAno, khalAsIo, sainiko zaheramAM bhojana vagere mATe gayA. te vakhate phorTa keviyara nAmanA jahAjanA kaptAne phorTa sTIkInamAMthI sAdhAraNa dhUmADA nIkaLatA joyA hatA. paraMtu thoDIvAramAM te baMdha thaI gayA hatA. eka kalAkanA virAma pachI jahAjanA karmacArIo pAchA pharyA tyAre pharI pAchI Aga cAlu thai gai hatI. eTale tarata jahAjamAM sAvacetIno ghaMTa vagADyo hato ane phAya2 brigeDane jANa karAi hatI. jahAjanA sabhyone jahAja choDIne nIkaLI javAno kepTane orDara ApI dIdho hato. sTImaranI A Agano saMdezo maLatAM dakSiNa muMbainA badhA baMbAvALAo godImAM pahoMcI gayA. teoe tarata pANIno mAro sTImara upara cAlu karI dIdho. paraMtu Aga kAbUmAM AvatI nahotI. tenuM mukhya kAraNa e hatuM ke sTImaramAM yuddha mATeno dArUgoLo bharyo hato. baMbAvALAo samudranA kinAre godImAM sTImaranI najIka baMbA hArabaMdha goThavI Agane niyaMtraNamAM levAnI bhAre jahemata uThAvI rahyA hatA. paraMtu Aga aMdara vadhatI vadhatI enA dArUkhAnA sudhI pahoMcI gai hatI. paristhiti atyaMta bhayaMkara che evo aMdAja baMbAvALAone Avyo nahi. vaLI teo to kartavyaparAyaNa hatA. teonI to jiMdagI ja jokhamabharelI gaNAya. barAbara savA kalAkanI jahemata pachI bahAranI Aga thoDIka niyaMtraNamAM AvI, paNa dhUmADAnA goTegoTA nIkaLatA rahyA hatA. evAmAM barAbara sAMjanA 4-06 miniTe jahAjamAMthI jANe jvALAmukhI phATyo hoya evo bhayaMkara visphoTa thayo. e eTalo badho bhayaMkara hato ke dharatI dhrUjI UThI hatI. e vakhate lagabhaga badhAja baMbAvALA UchaLyA eTaluM ja nahi, baMbAo paNa tUTyA ke UchaLyA. baMbAsahita keTalAka baMbAvALA dariyAmAM paDyA ane DUbI gayA. keTalAyanA zarIranA TukaDe TukaDA thai gayA. keTalAka havAmAM pacAsa so phUTa UMce UchaLIne jamIna para paTakAyA ke dariyAmAM paDyA. kula 66 baMbAvALAonA prANa eka miniTamAM homAi gayA. 3 have je Aga bhabhUkI te to dArUgoLAnI hatI. moTA moTA rAkSasI bhaDakA vadhavA lAgyA. emAM samI sAMjano dariyAi pavana bhaLyo. sTImaranA lAkaDAnA saLagatA pATiyAMo dUra dUra UDyA ane tyAM Aga lagADI. vaLI jahAjanA nIcenA bhAgamAM Aga pahoMcI ke jyAM vadhu vinAzaka bhayaMkara dArUgoLAno jaththo rAkhavAmAM Avyo hato. pahelAM dhaDAkA pachI barAbara coMtrIsa miniTa pachI eTale ke 4-41 miniTe bIjo bhayaMkara dhaDAko thayo. A bIjo dhaDAko pahelA dhaDAkA karatAM traNagaNo bhayaMkara hato. ethI bIjI betraNa sTImaromAM paNa Aga lAgI. lokhaMDanA seMkaDo TukaDAo, sonAnI pATo, saLagatA lAkaDAMnA pATiyAMo AkAzamAM UDyAM ane cAra mAilanA vistAramAM dANA baMdara ane masjida baMdara, narasI nAthA sTrITa, kAjhI saiyada sTrITa, semyuala sTrITathI zarU karIne TheTha jhaverI bajAra, bhIMDI bajAra, naLa bajAra, prinsesa sTrITa, kAlabAdevI, pAyadhUnI sudhInA vistAramAM paDyA ane keTalAye mANaso ghAyala thayA. keTalAMye makAnonA chAparAMo tUTyA. godImAM kAma karatA keTalAye mANaso mRtyu pAmyA. keTalAye ghavAyA. e vistAramAMthI bhAgatA mANasonAM kapaDA ane moDhAM kALAM kALAM thai gayAM hatA. keTalAMkanA zarIramAMthI lohI nIkaLatuM hatuM. A bIjo dhaDAko eTalo joradAra hato ke cheka sAntAkrujha ane vilepArlenA lokone saMbhaLAyo hato. dhaDAkAne lIdhe dharatIkaMpa jevI dhrUjArI thai te kolAbAnI ane pUnAnI vedhazALAmAM sismogrAphamAM noMdhAi hatI. A ghaTanAnI kamanasIbI e ke bambAvALAo bambA sahita dariyAmAM DUbI gayA ke ghAyala thai mRtyu pAmyA. have bIjA baMbAo kyAMthI Ave ane keTalIvAre pahoMce ? eTale Aga to jhaDapathI prasaratI gai. jUnA vakhatamAM lAkaDAnA dAdara ane meDAvALAM aDoaDa makAnone AgamAM bharakhAtAM vAra na lAgI. sAMje to godI pAse Avelo Akho vistAra bhaDake baLavA lAgyo. mANaso paherela lUgaDe ghara choDIne bhAgyA. AjubAjunA makAno polIse khAlI karAvyAM, rAtane vakhate AkAza lAlaghUma thai gayuM. makAnanI agAzIomAMthI moTI moTI jvALA dekhAvA lAgI. sarakArI taMtranuM kAma have Aga olavavA karatAM Aga vadhatI aTakAvavAnuM thai gayuM. je makAna bhaDake baLatuM hoya tenA pachI trIjuM cothuM makAna jo pADI nAMkhavAmAM Ave to ja Aga AgaLa vadhe nahi. keTalAka makAno suraMgothI toDavAmAM AvyAM. baMdarano Akho vistAra polIse kabaje karI lIdho. tyAM mANasonI avarajavara baMdha thai gai. parAmAMthI ane bahAragAmathI bolAvelA baMbAvALAnI kAmagIrI vadhI gai. dANAbaMdaranI A Aga be-traNa divasamAM to cAre bAju ghaNI badhI prasarI gai. jAnamAlanuM pArAvAra nukasAna thayuM. eka aMdAja pramANe Asare pAMtrIsa karoDa rUpiyAnuM nukazAna thayuM hatuM. eTaluM moTuM nukazAna muMbai zahere potAnA Aja divasa sudhInA itihAsamAM kyAreya joyuM nathI. A bhayaMkara AgamAM cha hajAra karatAM vadhAre dukAno baLI gai. je makAno baLI gayAM, athavA je toDI pADavAmAM AvyAM evAM makAnomAM rahetA seMkaDo kuTuMboe potAnuM sarvasva gumAvyuM. mAla milakatano vImo utarAvavAnI prathA tyAre khAsa pracalita nahotI. eTale jemanuM gayuM temanuM badhuM ja gayuM. mAlamilakatanA A nukasAna uparAMta pAMcasothI vadhu mANaso mAryA gayA ane seMkaDo ghAyala thayA. Akho baMdara vistAra bhaDake baLatA smazAna jevo thaI gayo. je makAno bacI gayAM, paraMtu salAmatI mATe tAbaDatoba khAlI karAvAyAM evAM keTalAMye makAnomAM ghaNI corIo thai. keTalAMye kuTuMbo bacI gayAM, paNa nirAdhAra thai gayAM. keTalAMya dezabhegAM thai gayAM.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-2000 A nukasAnano bhoga banelAM loko A vistAramAM vasatA mukhyatve varaso sudhI te dariyAmAMthI nIkaLatI gaI hatI. ane haju paNa kacchI samAjanA hatI. dariyAmAM keTalIye haze ! badhI pATono pUro hisAba kyAreya maLyo A vakhate keTalAMye udAradila kacchIoe ane anya zreSThIoe nathI. AzrayasthAno cAlu karI dIdhAM. khAlI judI judI jagyAomAM rAtavAso dANA baMdaranI A bhayaMkara Aga aMkuzamAM AvatAM aThavADiyuM ane bhojana mATe prabaMdho thavA lAgyA. (amArA vaDIla talavANA- lAgI gayuM, paNa pachI sArA makAnomAM lokone pAchA pharavA devAmAM, nivAsI zrI vasanajI nAnajI deDhiyAe thoDA divasa pahelAM A baLI gayelA makAnono kATamALa khaseDavAmAM ane navI ImArato prasaMga yAda karatAM kahyuM hatuM ke grAnTa roDa pAsenA potAnA dukAna- karavAmAM mahinAo lAgI gayA hatA. muMbaImAM eka duHkhada yAdagAra raheThANamAM emaNe baso mANaso mATe rahevA jamavAnI vyavasthA karI ghaTanA banI gaI. dIdhI hatI.) sarakAre paNa TrAnjhiTa kempa-AzrayasthAno zarU karI dIdhA amArA makAnanA navInacaMdrabhAI thoDA divasamAM sArA thaI hatA. gayA. teo jAtanA bhoI ane bharUcanA vatanI hatA. paMdara keTalAya divaso sudhI cAlu rahelI A AganuM dazya jovA mATe paDozIomAM teo sauthI vadhu abhimAnI ane takarArI hatA. badhAM jANe ke amAro rojano kAryakrama thaI gayo hato. polise amuka karatAM paise Take vadhu sukhI hatA eTale koinI sAthe bhaLatA nahi, vistAronI nAkAbaMdhI karI dIdhI hatI. tyAM AgaLa lokonAM ToLAM paraMtu dhaDAkAnA A banAva pachI emanA jIvanamAM parivartana AvI. Akho divasa UbhAM rahetA. ame UbhAM hoIe te daramiyAna koika gayuM hatuM. teo makAnamAM badhA paDozIo sAthe bhaLavA lAgyA hatA. makAna AgamAM kakaDabhUsa thaIne paDatuM hoya tenA avAjo saMbhaLAtA. badhAMne teo kahetA, "cImanabhAIe mane madada na karI hota to huM to koika makAnane suraMgothI toDI paDAtuM hoya tenA avAjo paNa jIvato na hota.' saMbhaLAtA. ToLAmAM keTalAMye strIpuruSo evAM jovA maLatAM ke je mANasanA jIvanamAM kyAre parivartana Ave che ane kyAre konI. potAnA ghara mATe poka mUkIne raDatAM hoya. keTalAMka potAnA makAnamAM garaja paDe che e kahI zakAya nahi. jaIne kiMmatI ghareNAM vagere levA javA mATe polisane karagaratA bhayaMkara dhaDAkA ane ghaNI moTI Agano A prasaMga jAte jonArane hoya. AvAM keTalAMye hRdayadrAvaka dazyo tyAre najare nihALavA maLyAM paNa have bahu yAda Avato nathI. navI peDhIne to enI kazI ja hatAM. khabara ke kalpanA nathI. paraMtu muMbaInA baMbAvALA haju e bhUlyA. A jahAjamAM dArUgoLAnI sAthe sonAnI seMkaDo pATo paNa nathI. Aga olavavAmAM jeo tAlImabaddha ane nipuNa hoya evA hatI. koi akaLa gupta kAraNasara briTane A pATo mokalAvI hatI. baMbAvALAo pote Aga olavavAnA potAnA kartavyanuM pAlana karatAM jahAjamAM bIjo dhaDAko thayo tyAre cAre bAju sonAnI pATo UchaLIne karatAM honAratamAM homAI gayA. eka sAthe 6 6 jeTalAM pAMceka kilomITara jeTalA vistAramAM paDI hatI. keTalAkane e pATo baMbAvALAoe kSaNavAramAM prANa gumAvyA hoya ane keTalAyanAM vAgavAthI ijA thai hatI. garama garama kALI thaI gayelI pATo zaba maLyAM na hoya evI ghaTanA baMbAvALAonA itihAsamAM sonAnI che evo khyAla paNa jonArane Avyo na hato. keTalAMka advitIya che. ethI ja muMbainA baMbAvALAo Aja divasa sudhI makAnonA chAparAM toDIne pATo gharamAM paDI hatI. sonAnI A prativarSa 14mI eprile potAnA A kartavyaniSTha purogAmIone pATonI polIsa dvArA kabajo meLavavAnI kAmagIrI bIjA divasathI mATe zraddhAMjalino kAryakrama yojIne temane mATe natamastake prArthanA cAlu thaI gaI hatI. keTalIye pATo UchaLIne dariyAmAM paDI hatI. kare che. jena bALasAhitya _ DaoN. kavina zAha - zikSaNanA eka sAdhana tarIke badhI ja prAdezika bhASAomAM jaina dharmamAM bALasAhityanAM vividha prakAranAM pustako prApta thAya bAlasAhityanI sRSTi daSTigocara thAya che. prAthamika zikSaNanA che. bALakonI caMcaLatA, anukaraNazIlatA, sAhasa, zUravIratA AraMbhakALathI bALakonI vaya ane buddhinA vikAsane anulakSIne vagerenA guNonA vikAsa mATe A sAhitya vizeSa upakAraka che. abhyAsakramamAM bAlasAhityane prathama pasaMdagI ApavAmAM AvI che. bALakonA zArIrika ane mAnasika vikAsamAM paNa AvAM pustakonuM bALakonI jijJAsA vRttine poSaNa Ape, Azcaryano anubhava thAya, vAMcana mahattvanuM bane che. bALakone vArtA sAMbhaLavAnI ane zravaNa." kathAzravaNa ne vAMcananI vRtti saMtoSAya tevuM bALasAhitya emanA karelI vArtA kahevAnI khUba ja majhA paDe che ane Avo nirdoSa saMskAra ghaDataramAM agatyano bhAga bhajave che. mAtA-pitAnA saMskAra- AnaMda ApanAra bALasAhitya che. ghaDatara uparAMta bALasAhityano phALo moTA pramANamAM che. jaina bALasAhityamAM dharmanA AdhAre anekavidha kathAonuM sarjana thayuM che. dharmanA siddhAMto AvI kathAo dvArA spaSTa rIte samajAvavAmAM dhArmika saMskAronA siMcana mATe pAThazALAno phALo abhUtapUrva Ave che. keTalAka sarjakonA bALasAhityanI mAhitI nIce mujaba che. hindu, muslima, khristI Adi dharmomAM paNa pAThazALA paddhati che. dvArA te te gharmanA AcAravicAranuM zikSaNa apAya che. jaina dharmamAM pro. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyAe "At jIvana jyoti pAThazALAnI yojanAe ja jainatvanA AcAra-vicAranuM pradAna karIne nAmanI agiyAra kiraNAvelI 1935mAM lakhIne prakAzita karI hatI, bALakone jJAna-kriyAmAM pravRtta thavA mATenuM mUlyavAna kArya karyuM che. sacitra ane bALakone vAMcavI game evI moTI TAIpamAM chApelI. pAThazALAmAM dhArmika zikSaNa uparAMta bALasAhityanA pustakonuM vAMcana A pustikAomAM jaina dharmano sarasa paricaya AvI jAya che. pharIthI paNa tenA eka bhAgarUpa che. ' chapAvavA jevI A pustikAo che..
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2000 prabuddha jIvana zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla TokarazI zAhanI jaina zIrSako-citro dvArA kathAnI sAthe tattvanI vAto paNa samajAvavAmAM zikSAvalInI zreNInAM 100 pustako pragaTa thayAM che. temAM tIrthakara AvI che. bhagavaMto, rAjakumAro, zreSThio, satI strIonA jIvanacaritra ane chatrIne uMdhI karIe tevA AkAranI pRthvI. jhADanA udAharaNa, kathAnA samanvaya dvArA paricaya ApavAmAM Avyo che. temanA Adarza dvArA tenA pAMca guNo-namratA, bIjAne lAbha Apavo, sahanazIlatA jIvanano bodhapATha maLe che. pote paMDita hovA chatAM temaNe bALa- vagere jaNAvAyuM che. evI ja rIte zrIphaLa, ghaDiyALa, AgaboTa, mAnasane lakSamAM laine saraLa bhASAmAM A zreNInuM sarjana karyuM che. pAMjaruM, arIso, kakaDo, vaidarAja, dIvo, kAgaDo vagere zIrSakovALA zrImada rAjacaMdranA agAsa AzramanI dAMtakathAo, moTA TAIpa sacitra kathA vadhu dhyAna kheMce che. jaya girA kiraNAvalI bALakonI ane citro sAthe pragaTa thaI che. temAM anAthI muni, namirAjarSi, rasavRttine poSaka kRti che. aMgrejI, gujarAtI ane hindI bhASAmAM puMDarika ane kaMDarika, barata cakravartInI kathAo che. te pragaTa thayela che. arvAcIna jaina sAhityanA sarvazreSTha sarjaka zrI jayabhikhkhanuM paMDita dhanaMjaya je. jaina kalAtmaka pustakonuM sarjana karIne bALabALasAhitya hoMze hoMze vAMcavAnI lAlaca thAya che. emanI bALa sAhityamAM abhinava prakAza pADe che. temAM raMgIna citrono samUha graMthAvalinI be zreNIo pragaTa thai che. rAjA zrIpALa, vimala zAha, hovAthI khUba ja AkarSaka lAge che. temanAM pustako gujarAtI, hindI sthUlibhadra, akSaya tRtIyA, zrI zAMtinAtha bhagavAna ItyAdi pustako ane aMgrejImAM pragaTa thayAM che. pU. malayakIrtivijayajIe bALabALamAnasane anurUpa zailImAM sarjAyelAM hovAthI kumaLI vayanA sAhityanI kathAmAM samAna jijJAsAvardhaka zIrSakothI racanA karIne bALako upara prabhAva pADavAnI adbhuta zakti dharAve che. emanI kalAtmaka nirUpaNano paricaya karAvyo che. mArI nAvaDI kinAre kinAre, sAhasa ane parAkrama zreNInAM pustako bALakomAM sAhasa ane bodhaka kahAniyAM, 'Essence of Life' Part - |bALajagatane zaravIratAnA saMskAronA ghaDataramAM navo prANa pUre che. pU. paMnyAsaprakhara bheTa dharyA che. pU. paM. zrI caMdrazekharavijayajInI jAMbuvAlA zreNInuM zrI bhadraguptavijayajInI bALasAhityanI sevA arvAcIna mudraNakaLAnA tathA kumArapALa desAInuM bALasAhityamAM mUlyavAna pradAna che. saMdarbhamAM noMdhapAtra che. "bALakonuM jIvana' pustakanuM udAharaNa joIe bALasAhityamAM bALagIto paNa bALakonA vikAsamAM bhAga to temAM sacitra moTA TAIpamAM dharmanA AcAravicArano TUMkAM vAkyomAM , bhajave che. gadyanI sAthe saMgItamaya dhvaniyukta bALagItonuM pramANa nirdeza karavAmAM Avyo che. sAmAyika, prabhu darzana, prabhu pUjA, guru ochuM che chatAM zibiromAM eno vizeSa upayoga thAya che. AcArya : vaMdana, pAThazALA jevA viSayonI Avazyaka mAhitI che. eka vallabhasUrinI "jhaMDA UMcA rahe hamArA' rAgamAM racAyeluM gIta samagra udAharaNa nIce pramANe che. jaina samAjane mATe nityapaThana karavA lAyaka che. jainatvanI khumArI pAThazALAmAM roja javuM joIe. pragaTa thAya tevuM uttama gIta ApaNane prApta thayuM che. pAThazALAmAM sAcuM jJAna maLe. jhaMDA UMcA rahe hamArA, jaina dharmakA bulaMda sitArA pAThazALAmAM saMskAra maLe. dharma ahiMsA jagameM moTA dayA dharmanA moTA soTA." pAThazALAmAM sArA mitro maLe. 'gAje che gAje che mahAvIranuM zAsana gAje che.' banIzuM hiMmatanA pU. pravartaka munizrI niraMjanavijayajIe bAla sAhityanA dharanAra, karIzuM sArthaka A saMsAra," hAM re dharmI cAlo mAnavatAnI vikAsamAM suMdara kArya karyuM che. mayaNA ane zrIpALanI kathA 104 dhUnamAM', "maMgalakAra bhaNo navakAra', 'dayA dila vize jIvana nitya citromAM nirUpaNa karI che. jaina parvanI kathA abhayakumAra, dhAre', 'A to lAkheNI AMgI kahevAya'dekhI zrI pArzvataNI mUrti vikramAditya, zuLImAMthI siMhAsana vagere kathAo rocaka zailImAM alabelaDI", Aja siddhAMcala kI bhUmise jainone pukArA hai', nAnA lakhAI che. A pustako bALako uparAMta dharmamAM bALabuddhi dharAvanAra nAnA bALako ane rahIye majAmAM', rUSabha ajita ne saMbhavanAtha vaDIlone paNa vAMcavAnuM AkarSaNa thAya tevAM che. "kathAbhAratI" mAsika vagere gIto bALakone khUba ja priya lAge che. bALagItonuM saMzodhana zarU karIne temaNe bALamAnasanA vikAsamAM upayogI kArya karyuM che. karIne pragaTa karavAmAM Ave to A peDhInA bALakonA ghaDataramAM jina munizrI malayakIrtivijayajIe zibiro dvArA saMskAra ghaDataranI zAsananA AcAra-vicAramAM avazya sudhAro thAya pravRttinA eka bhAga rUpe bALasAhityanI racanAmAM praveza karyo che. bhautikavAdanA bhayaMkara pralayakArI vAtAvaraNamAM bAlyAvasthAthI kathA ke prasaMgane anurUpa raMgaberaMgI citro dvArA kathAo prabhAvaka saMskAra siMcana karavAmAM Ave to temAM bALasAhityanuM pradAna bacAvI banI che. bALakone raMgIna citro dvArA vAta saraLatAthI samajAI zake tema che. jaina dharmanA vArasAne jhaLahaLato rAkhavA mATe paNa jAya che ane dIrghakALa sudhI tenA saMskAro jIvaMta rahe che. zIrSakanI bALasAhityanuM saMzodhana ane prakAzane vadhu prasAra karavA lAyaka che. pasaMdagI e sarjaka pratibhAno mahatvano aMza che. munizrIe zIrSako pAThazALAmAM A sAhityane sUtrAtmaka abhyAsanI sAthe sthAna dvArA vArtAo racIne aneruM AkarSaNa jamAvyuM che. dA. ta. kasAInI ApavAmAM Ave, bALako zibiramAM vadhu saMkhyAmAM bhAga le ane kaMpAvanArI kathA, eka hatA maganajI, bAvAnI laMgoTI vagere vArtAo vaDIlonI A mATe eka jaina tarIke jeTalI jAgRti vizeSa teTalo zIrSaka dvArA bALakone vaza kare che, jijJAsA jagADe che ane vArtA navI peDhIno sAttvika vikAsa nirbhara che. arvAcIna kALamAM A vAMcIne temAMthI kaMika grahaNa kare che. viSayano aitihAsika pariprekSyamAM saghana abhyAsa thAya to jaina jaina tattvajJAna vidyApITha. pUnA taraphathI parIkSAnA abhyAsa- sAhityanI samRddhi ane vikAsano paricaya prApta thaI zake tema che. kramamAM niyata thayela "jaya girA kiraNAvalI' pustaka bALasAhityanuM namUnedAra udAharaNa che. bALakone vAMcavA mATe preraNA maLe tevA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-2000 samakti, samyakatva ke samyagdarzana - D DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA A sacarAcara saMsAramAM be mukhya tattvo che. cetana ane zAstramAM samyakatvanA vyavahAra ane nizcaya, dravya tathA bhAva acetana, jIva ane jaDa. jaDa kadApi cetana na thAya tema cetana ema be prakAro che. tenI prApti nisargathI tathA adhigama eTale ke kyAre paNa jaDa na thAya. jaDa evA karmonA saMsargamAM AvavAthI upadeza dvArA thAya che. tethI tenA be prakAro che : naisargika ane AtmAnA pradezo AMdolita thAya che. karmavagarNAnA ATha prakAro che. Adhigamika. paheluM svAbhAvika rIte thAya che. bIjuM gurunA upadezathI, AtmAnA ATha rUcaka pradezo che te kyAre paNa AMdolita thatA nathI. anya nimittothI thAya che. zAstrakAra bhagavaMtoe kahyuM che ke viTuM karmavargaNAnA saMsargathI te sivAyanA pradezo karmonA sapATAmAM Ave vihaM vivihaM cavae paMvirda vihaM samuM teoe nizcaya. che. AtmAne karmabaMdha thAya che. tenA dvArA jIvane saMsAramAM mukti samyakatva ane vyavahAra samyakatva evA be prakAro paNa pADyA che. na maLe tyAM sudhI cAra gatimAM bhavya, abhavya, durbhavya ke jAtibhavya kAraka, rocaka, dIpakanA bhedathI tenA traNa prakAro paDe che. tarIke bhaTakavuM paDe che. temAMthI mukta thanArA AtmAne mukta ke mokSa aupazamika, kSAyopathamika ane kSAyikamAM sAsvAdana umerIe to gati pAmelo kahI zakAya. karmonA A baMdhanamAMthI mukta thavA mATe cAra prakAro paDe. temAM vedaka umeratAM pAMca prakAro paDe. A pAMcamAM apunabaMdhaka avasthA, caramapudgalAvarta, ardhapudgalaparAvartathI nyUna naisargika ane Adhigamika umeratAM tenA daza prakAro paDe. daza prakAro samaya, je yathApravRttikaraNa, zuddha-yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, bIjI rIte paNa zAstramAM varNavelAM che. jemake : nisargaruci. anivRttikaraNa pachIthI samyakatvanA bIjanI prApti teno uttarottara upadezaruci, AjJAruci, sUtraruci, bIjaruci, abhigamaci. vikAsa thatAM te AtmA mukta thaI saccidAnaMda svarUpa pAme che. vistArarUci, kriyAruci, saMkSeparuci ane dharmasaci. A mATe samyakatva ati Avazyaka che. zrI zrIpAlarAjAnA samyapha padane tva pratyaya lAgI samyakatva zabda banelo che. teno artha samyakvaNuM, sArApaNuM, suMdaratA. suMdaratA AtmAnI, nahIM ke rAsamAM caturthakhaMDanI 27, 28, 29, 30 gAthAmAM te viSe kahyuM che ke darzanasaptakarUpI karmamaLane upazamavAthI upazama samyakatva, pudgalanI ! kSayopazamathI kSAyopathamika samyakatva ane kSaya karavAthI kSAyika samyakatvanI hAjarI ane gerahAjarI viSe vicArIe. sadeva. samyakatva thAya che. (27). saMpUrNa saMsAra cakramAM upazama samyakatva suguru ane sudharmane mAnavA chatAM paNa jo mokSanI ruci na hoya, to pAMca vAra. kSAyopathamika samyakatva asaMkhyAtI vAra. ane kSAyika samyakatva nathI e nakkI che. jenAmAM saMsArathI chUTavAnI ane mokSa eka vAra prApta thAya che. (28). samakita vinA jJAna yathArtha hotuM pAmavAnI abhilASA ja na hoya tenAmAM samyakatva nathI ja e nakkI nathI, cAritra rUpI vRkSa phaLadrupa thatuM nathI. (29). ane te vagara ja thai jAya che. anaMtajJAnIo jaNAve che ke mithyAtva e bahu ja tapa paNa kAyamaleza che. A samyakatva 67 bole alaMkata thayeluM che. bhayaMkara koTinuM pApa che, saghaLA pApono bApa che. tenI hAjarImAM samyakatvanI gerahAjarI che. dvisakRbaMdhaka ke tethI vadhu samaya jeono samyakatva zuM che? te kevI rIte prApta thAya ? tenAM lakSaNo kayAM? saMsArabhramaNa kALa rahyo che tevAM jIvo mithyAtvI hovAthI samyakatvanI te kyAre ane kema naSTa thAya? tene kevI rIte daDhibhUta karavuM ? tenAM gerahAjarI nirdeza che. mithyAtvI devamAM deva buddhi, gurumAM guru buddhi, bhUSaNo kayAM? te kevI rIte dUSita thAya ? te saMbaMdhI vicAra karIe. gharmamAM dharma buddhi thavA na de tethI ulaTuM adevAdi deva tarIke, asatane aDhAra pA5 sthAnakomAM mithyAtvane mahAbhayaMkara ane aniSTatama sat tarIke svIkArI, viparIta jJAnanI sAthe ane vAstavika koTinA pApa gaNAvyuM che. teno paricaya Ama ApI zakAya ke te sarva pApono jJAnanA abhAvanI sAthe rahe che. kaSAyo jenA anaMtAnubaMdhI che, bApa che. kaSAyo (mohanIyakarma), antAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, mithyAtva gADhatama che, rAga-dveSanI gUDha, guhya gAMThane bhedI na zakanAra, ne lobha AvelAM jaladI jatAM nathI, lAMbo samaya rahe che; tenA yathApravRttikaraNathI AgaLa na vadhanAra mithyAtvanI hAjarI darzAve udayamAM samyakatva hoya nahIM, hoya to jAya, AveluM Take nahi. che. ghora mithyAdaSTionA yama ane prazama eka prakAranA mohanA kAraNa ke te TakavA de nahIM. pratinidhio che. sudevAdine mAnavA chatAM paNa mokSanI ruci na hoya samyagdarzananA vividha daSTibiMduothI vicAratAM tenA aneka to samyakatva nathI ja. paryAyo daSTigocara thAya che. pUjya AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajIe AcArya bhagavAna zrI akalaMkasUrIzvarajIe jaNAvyuM che ke "satya zrI graMtharatna zAstravArtAsamuccayamAM jaNAvyA pramANe te A pramANe ane asatya tathA su ne kuno viveka karavAnI zakti vinAno AtmA che : te jema darzana kahevAya che tema te muktibIja, samyakatva, '' paNa zrI jaina dharmane pAmato nathI." (jaina pravacana, varSa 28, aMka tattvasAdhana, tattvavedana, duHkhAMtakRta, sukhAraMbha, tattvaci, dharmavRkSanuM 43, pRSTha 340-343). mULa, gharmanagaranA pravezadvAra, dharmarUpa prAsAdanI pITha, dharmarUpa nagaranA AdhAra, upazamarasanA bhAjana, guNaratnanA nidhAna, ratnadIpaka che. jenAmAM saMsArathI chUTavAnA ane mokSAbhilASA pragaTI che temAM mokSarUpI phaLane pedA karanAra vratarUpI vRkSanuM mULa che. dharmanagaranuM samyakatva na hoya e zakya che jyAre mokSarucivALA jIvo samyakatva pravezadvAra che. mULa-uttara guNaratnonuM nidhAna che. amadamAdi guNono pAmavAnA e nizcita che. samyakatva e mokSanI rUci mAtrathI pedA AdhAra che. zrata ane zIlanA rasanuM bhAjana che. thanArI vastu nathI, kemake mithyAtvanI hAjarImAM paNa mokSaruci pragaTI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2000 zake che. jIvAdi padArtho jevAM svarUpanA che tevAM svarUpe jANavA ane mAnavA e samyakatva che. caramAvartakALamAM AvelAM jIvo ke jenAM karmo eka koTAkoTi sAgaropamathI vadhu nathI tevAM jIvo aca2mAvartakALamAM jAya ja nahIM ane te karmo ardhapudgala parAvartakALathI nyUna thAya tyAre samyakatvanI hAjarI che ja ane teo te samayamAM mokSa pAme che. prabuddha jIvana temAM saMtoSa e vicArasaraNI bhUla bharelI che. dharma to jeTalo karyo temAM asaMtoSa rahevo joie ane parigrahAdimAM saMtoSa hovo joie. A be vicAro jenA jIvanamAM vaNAi gayAM che temanAmAM samyakatva che athavA to te dUra nathI ema mAnavAmAM harakata nathI. te AvyAthI zuddha deva, zuddha guru ane zuddha dharma upAsya lAge tethI viparIta tyAjya lAge. saMsAranI bAbatamAM asaMtoSa e pApa che ane dharmanI bAbatamAM saMtoSa pApa che. A mAnyatA samyakatva che tenI nizAnI che. thoDo dharma karIne saMtoSa pAmavo e pApa che, kemake ghaNuM karI lIdhuM ema manAya che; jyAre saMsAramAM sAruM Arogya, svastha zarIra, suMdara, suzIla strI, dhanadhAnyAdinI choLa, putra-putrAdi parivAra, vADI, vajIpho tathA anya sAMsArika sAmagrI hovA catAM paNa vadhu mATe talasATa e pApa che evuM sAmAnya jananI mAnyatA tyAre thAya che, jyAre mithyAtva hoya. jIvAdi tattvonA svarUpanuM jJAna samyakatva pAmavAnuM sAdhana che. jIvAdi tattvonA svarUpanuM jJAna meLavavAno prayatna e samyagdarzana guNane pragaTAvavAnuM sAdhana che. koi paNa dhArmika pravRtti, sAmAyika, caityavaMdana, pratikramaNAdi anuSkAno samarpita bhAvothI, tanmaya, tadAkAra, tadrupa, takSezyA sahita suyogya puruSArtha karI vadvamANIe saddhAe, mehAe, dhiie, dhAraNAe ane aNuppakAe karAya temAM anuprekSA atyaMta jarUrI jenAthI samakita pAmavAnuM acala, sudaDha sAdhana maLI rahe che. mokSa e sAdhya che ane samyakatva te mATenuM sAdhana che. samyakatva tyAre pamAya ke jyAre jinezvaranA vacanamAM anuraktatA, te pramANe bhAvapUrvakanuM AcaraNa, malanuM ochApaNuM tyArabAda pasti saMsArI thanAre munisuMdarasUrIzvarajIe jayAnaMda kevaLI caritramAM jaNAvyA pramANe siddhipadane pamADanArI sAmagrI jevI ke manuSyapaNuM, Aryadeza, zruti, zravaNAbhilASa, zraddhA eTale ke pAkI dharmazraddhA je vizeSa karIne duSprApyA che te jyAre bhavya jIvo AtmasAt kare tyAre ja siddhipada prApta kare che. A badhAmAM vizeSa karIne sudaDha dharmazraddhA atyaMta mahattvanI ane Avazyaka che. dharma mAtra tIrthAdi-derAsaromAM ja thai zake che tema na svIkAratAM dharma dareka ThekANe thai zake che tema mAnavuM joie. adharma karatAM karatAM paNa jo haiye glAni hoya, duHkha hoya, pazcAttApa hoya to dharmAbhimukha thavAnI zakyatA che. parigrahAdimAM asaMtoSa ane thoDo dharma karyovaraNIyanA kSayopazama vinA zakya nathI. samyagadarzana kaho, yathArthadarzana kaho, Atmadarzana kaho, mokSamArganuM darzana, tattvapratIti ko badhAM ekArthI zabdo che. A samyakatvane sthira karavuM, nirmaLa karavuM, malina karanArA doSonuM jJAna hovuM, kyAre, koNa, kevI rIte te pAme tathA tene vamI nAMkhavuM na joie tenuM paNa jJAna joie. 11 rakhaDatA, rajhaLatA mahApuNyanA yogathI sArI sAmagrI sAthe manuSya bhava pAmI tene saphaLa karavA supuruSArtha karI samyakatva meLavI, pragaTAvI mokSapurIe pahoMcavuM rahyuM. tattvajJAnane pAmelo AtmA saMsAramAM rahe, tevA prakAranA karmonA udayathI virati na pAme, virAga jarUra hoya, bhoga bhogave paNa virAga jIvato hoya. bhavitavyatAnA paripAka rUpe nigodamAMthI nIkaLelo jIva vyavahArarAzimAM AvyA pachI saMsAranI cAra gatiomAM bhaTakatA, manuSyapaNuM, AryakSetrAdi pAmyAthI ke mAtra uttama kuLa, jAti, baLa, rUpa, dIrgha AyuSya, nirogI zarIrathI jinezvaranA dharmanI prApti thatI nathI. A uparAMta sAcA khoTAno su-kuno viveka thavo joie; je darzanamohanIyanA kSayopazamapUrvakanA jJAnAvaraNIya ane darzanA saMsAranI sa2nAmaNI samudra sAthe karAi che. jevI rIte samudramAM moTA mojAM, magaramaccho, Avarte, vaDavAnalAdi hoya che tevI rIte saMsAramAM sukhaduHkhAdi muzkelIo, roga-zokAdi jhaMjhAvAto, kalAhAdi aMtarAyo hoya che. tevI rIte samudranA taLiye ratnasamudAya rahyo hoya che jene prApta karavA uMDANe pahoMcavuM paDe che, mahA muzkelIe ratno hAthavagAM thAya che tevI rIte saMsAra sAgaramAM samyakatvarUpI ratna zodhI prApta karavA mATe suyogya, dIrgha, satata supuruSArtha apekSita che. sahasrAvadhAnI AcArya munisuMdarasUri mahArAje kahyuM che ke je jIvo svabhAve bhavya hotA nathI teo dharmopadezane yogya ja nathI; svabhAve bhavya jIvo jeono saMsArakALa eka pudgala parAvartakALathI adhika che teo paNa tene yogya nathI. bhavyo ke jemano kALa eka pudgalaparAvartathI adhika nathI, jeo caramAvartakALamAM AvyA che, temAM paNa apunarbaMdhaka avasthAvALA che teo ja tene yogya che. AvA jIvo paNa be prakAranA che. eka samyagdarzana guNane nahIM pAmelA ane samyagdarzana guNane pAmelA caramAvartane pAmelA bhavya jIvono saMsArakALa jyAM sudhI ardhapudgala-parAvartathI adhika bAkI hoya tyAM sudhI teo paNa te guNa pAmI zakatA ja nathI. manuSyapaNAthI mAMDI dharmazravaNa sudhInI sAmagrI abhavyo ane durbhavyo paNa pAmI zake che; paraMtu dharmazraddhAnI prApti to mAtra bhavyAtmAo ja karI zake che. mokSano abhilASa mAtra bhavyAtmAone ja thai zake che jemano saMsArakALa eka pudgalaparAvartano hoya. maMda mithyAtvIne mokSanI ruci hoya paNa mokSanA sAcA mArganI ruci na hoya ! samyagdarzI bhavyAtmAo sudeva, suguru ane sudharmanI mAnyatAvALA hoya; deva, kuguru, kudharmane tyajanArA hoya, evI uttama manodazA mithyAtvano eTale darzanamohanIyAdino kSayopazama thayA vinA pragaTI zakatI nathI. jemano saMsArakALa ardhapudgalaparAvartathI vadhu hoto nathI te daramyAna darzanamohanIyakarmano upazama ane kSayopazama thai zake che jenAthI jinezvara devoe jaNAvelA motramArganI ruci pragaTI zake che. upara jaNAvelI sAmagrI uparAMta samyagnAna, samyagdarzana, samyakcAritra rUpa mokSamArganI ArAdhanA dvArA ja bhavyAtmAo sarvaviratine, apramattabhAvane, kSapaka zreNine ane temAM rAgadveSano sarvathA kSaya karyA pachI ja kevaLajJAna pAme che. tethI sahasrAvadhAnI AyArya zrI munisuMdarasUrIzvare jayAnaMda kevaLI caritramAM jaNAvyuM che ke dharmazraddhA samyakatvanuM amola bIja che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-4-2000 anaMta upakArI bhagavAna jinezvaranA zAsanamAM A asArA pariNAmane TakAvavA mATe sAdhupaNAnA veSAdinI jarUra rahe che. saMsAra saMsAramAM bodhi eTale samyagdarzanane durlabha ane mahattvanuM mAnavAmAM duHkhamaya che, duHkhaphalaka che, duHkhaparaMpaka che te mAnyatA zuddha AvyuM che. viSaya-kaSAya rUpa saMsAra jIvato hato tethI bhaTakavuM paDyuM yathApravRttikaraNanI nizAnI che. dareka dhArmika pravRtti ke anuSThAnAdimAM che. bodhi pAmelo saMsAramAM raMjita na thAya kemake tenAmAM nirmamabhAva samyakatva meLavavuM che te vicArasaraNI samyagdarzana lAvavAmAM madada Ave che. tenI prApti paNa ardhapudgalavartakALathI nyUna jeno saMsAra kare che. che tene prApta thAya che. jayavIyarAya sUtramAM kahyuM che ke 'samAhimaraNe saMsAranA sukhanA rAga uparano ane e rAge janmAvelA du:khano. ca bohilAbho a saMpala maha eaMtaha nAha ! paNAma karaNeNaM' e hArano Tapa che e rAga ane TeSa uparanA AvA prakAranA tethI saMsAranuM koIpaNa sukha bodhinI gerahAjarImAM maLe tema icchavA 'SanA ciMtanAdimAMthI e rAga-dveSane toDI nAMkhavAno je apUrva na yogya nathI ! samyagdaSTi je sAruM maLe tenAthI mokSa sAdhe. bIjAne pariNAma pragaTe tene apUrvakaraNa kahevAya. sAthe laI javAnI pravRtti kare. aDhAra dezanA rAjA kumArapALe jeo prathama tIrthaMkara padmanAbhanA gaNadhara thanArA che temaNe zAsananA cAritramohanIyakarmanA udayathI jIva virati ke sarvavirati, bhikSukapaNAnI yAcanA karI hatI ne ! svIkArI na zake tethI pApa kare chatAM paNa hRdaya dubhAtuM hoya, ne karavuM joIe ema mAne, kare paNa tIvra pazcAtApa rahyA karato hoya. kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI jaNAve che ke have baLApo, te mATe manamAM vasavaso utpanna karyA kare tevo jIva pApa samyagdarzana guNano AsvAda lenArAne dunyavI sukha saMpattinI IcchA karato hovA na karato hovA chatAM paNa A duHkhadAyI vicAra-pravRtti tene eka divasa nAza pAmI mAtra mukti mArganI ArAdhanAnI tamannA rahe che ane jarUra sAcA mArge caDhAvI deze ane te karmono kSaya thatAM uparanA A bhAvanAmAM rame che : pagathiye pagalAM pADaze ja. jinadharmavinirmukto mA'bhUvaM cakravartyapi vajI 'syAM ceTo'pi ga5 paMcendriya prANIvadha karanAra, mahAraMbha, mahAparigrahAdi narakanAM darido'pi jinadharmAdhivAsitaH / kAraNone sevanArA narake nathI gayA, sadgatine pAmyA che tenuM zuM zrI jayavIyarAya sUtramAM bhave bhave tuha calaNANe mAMgIe kAraNa ? jevI kriyA tevI pariNati hota to nakkI narake cAlyA chIe. gayA hota, paraMtu pariNAma bagADelAM nahIM bhavitavyatA sArI tethI - jJAnIoe samyakatvane ghaNuM mahattvanuM mAnyuM che. badhA jIvone ' narakane badale mokSa pAmI gayAM che. vaMditu sUtranI 36mI gAthA te mahattA samajAya tema nathI. dareka kALamAM tenI mahattA samajanArA che. saMzayane TALe tema che. ahIM Ave che ke : rA" jIvo alpa saMkhyAmAM rahevAnA. samyakatva e tattvabhUta padArthonI sammadiThThI jIvo jayavi pAvaM samAyare kiMcI / sAcI zraddhA svarUpa che. meLavavA jevI vastu samyagdarzana che evuM apposi hoi baMdho jeNa na niddhaMsaNaM kuNai // bhavya jIva ke je svabhAve bhavya che, jeno bhavyatvano paripAka thayo Avo jIva kaThoratAthI, nirdayatAthI, krUra rIte pApAcaraNa karato hoya. kAla paNa pAkelo hoya sAthe pakSanA yoge keTalIka sAmagrIno na hovAthI alpa baMdha thavAthI ucca gati meLavI zake che. jevI rIta paNa suyoga thavo joIe. saMsAranA sukha uparathI AMkha uThavI haraNanA zikAra karI tene tathA tenA bacco taDaphaDato joI khuzI joIe. acaramAvarta kALamAM AvuM banatuM ja nathI. jIva pragaTAvA tathA bhAvamAM prathama tIrthakara thanAra zreNika rAjA prathama nara: sukhAbhilASI, pudagalAnaMdI, bhavAbhinaMdI rahe che. caramAvartakALamAM gayA paraMtu samakita hovAthI te gatimAMthI sIdhA tIrthaMkara pada pAmI jarUrI sAmagrI maLyA pachI svayaMskaraNAthI ke gurunA upadezAdithI jarI. vicAratAM samyagdarzana guNano khyAla saMbhavita che. ekamAtra mithyAtva jAya to AtmAne moTo phAyado thai AtmAnA samyagdarzana AtmAnA pariNAma svarUpa che. samyagdarzana eTale pariNAmo badalAI jato uce caDhAvI de che. samyakatva e AtmAnuM tattvabhUta padArthonuM svarUpa jevuM jinezvaroe kahyuM che tevuM svarUpa jIvane kalyANa sAdhavAnA je upAyo che te sarvanuM mULa che. samyakatvanI rucavuM te che. samyagdarzananA mukhya traNa prakAro upara ApaNe joyAM samukha avasthA thatAM saMsArano rAga moLo paDe che. graMthi bhedAyaDa temAM lAyopathamika samyakatva pAmyA vagara jIva kSAyika samyakatva ane samyakatva pragaTa yAra, virAga vadha, saMsAranA rAga tathA saMga pAmato nathI. saMsAranuM sukha kevuM lAge che ? game che ke te nathI tyajavA jevo lAge pachI avirati moLI paDe, vairAgya joradAra bane gamata? saMsArane sakha pAgyAdhIna che. te sakhanI jarUrata nabaLAi cAritra mohanIya tUTavA mAMDe, virati AvavA mAMDe, vIrAgapaNuM che. AvuM lAge to zuddha yathApravRttikaraNa Ave. zuddha yathApravRttikaraNa kevaLajJAna ane mukti maLe. apUrvakaraNa lAvanAro pariNAma che ane apUrvakaraNa AvatAM rAga atyAra sudhI jIva bhaTakyo tenuM kAraNa zuM? duHkha nahi joie. teSAdinI tIvra gaDha gA gaMthi bhedaya che. tyArapachI anivanikaraNa sukha joIe te graha vaLagyo hato tethI ne? sukha kevuM ? sAMsArika ? pariNAma AtmAmAM pragaTa thAya che; je pariNAma samyakatvane pragaTa bhaugopabhoganuM ! viSamakaSAya janita ! have tenA badale samyakatva, karyA vagara rahI zakato ja nathI. zuddha deva, zuddha guru ane zuddha dharma aE zaddha deva za8 zasa ane TAI graha gaLe vaLagyo che. sivAyanI koipaNa upAsanA karavA jevI lAgatI nathI. graMthibhedAdi A jagata anAdikAlIna che, tevuM anaMtakAlIna che. anAdikama thayA bAda ja samyagdarzana pragaTe ane tyArapachI ja sarvavirati Ave. saMtAnasaMvedita jIvane samyakatva durlabha che, chatAM paNa tene mulA, gRhasthane sarvaviratino pariNAma Ave paraMtu sarvaviratinA A banAvyA vagara cAle tema paNa nathI. samyakatvaratna e ciMtAmaNi
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2000 prabuddha jIvana ratnanA laghubhAvanuM janaka je pUrve kadApi jIva pAmyo nathI. uvasaggahara stotramAM paNa kahyuM che ke 'tuha sammatte ladve ciMtAmaNi kappapAyavabbahiye pArvati avizvezaM jIvA acarAmara ThANuM, samyakatva je ciMtAmaNi ratna tathA kalpavRkSathI adhikatara che te prApta thatAM jIvo vinA viTaMbaNAe ajarAmara evuM mokSasukha pAmI jAya che. karmasaMtAnasaMviSTita AtmAne karmanA yogathI rahita banAvavA mATe sau prathama AvazyakatA bhavyatva svabhAvanI, pachI bhavitavyatAnI, pachI kALanI, te pachI karma tathA puruSArthanI che. bhavyatva svabhAva vagara jIva vyavahArarAzimAM Ave chatAM paNa te kyAre paNa kALanI anukULatA pAmI zake nahIM. jIvano bhavyatva svabhAva hovA chatAM paNa jo bhavitavyatAnI anukULatA na maLe to te vyavahArarAzimAM AvI na zake. tyAM kALanI anukULatA kayAMthI maLe ? bhavyatva svabhAva ane bhavitavyatA sAnUkULa rahe to jIva vyavahArAzimAM mUkAi jAya to game tyAre tene kALanI anukULatA maLI ja rahevAnI. paraMtu jyAM sudhI kALanI anukULatA na maLe tyAM sudhI karmonI anukULatA maLe to paNa te nakAmI nIvaDavAnI. karmonI anukULatA anAdikAlIna jIvane je jaDa karmono yoga che tene sarvathA dUra karavAnI IcchA sarakhI karAvavA mATe samartha nIvaDavAnI nahIM, 13 anukULatA bhavitavyatAdi anukULa hoya to kAryasAdhaka nIvaDe. zAstrakAroe tethI ja ca2mAvartakALanI vAta karI che. ahIM paNa karmonI caramotkRSTa sthitino kSaya thAya tyArapachI ja zuddha dharmarUpa samyakatva je sarva iSTane pUrNa karavA kalpavRkSa jevuM che tenA bIjanI ja prApti thAya. ca2mAvartakALa mAtra bhavya jIvone ja prApta thai zake. che, karmonI utkRSTa sthitino kSaya abhavyo temaja durbhavyone paNa prApta thai zake che. ca2mAvartakALamAM AvyA pachI jIva kyAre paNa acaramAvartakALamAM sarI paDato nathI; jyAre karmonI utkRSTa sthitino kSaya thayA pachI paNa jIvane karmonI utkRSTa sthitino baMdha vAraMvAra, anaMtIvAra thai zake che. jIva jyAre ATheya karmonI utkRSTa sthitimAM vartato hoya tyAre kliSTa AzayavALo hoi te dharma pAmI zakato nathI. jyAre AyuSya karma sivAya sAteya karmonI sthiti eka koTAkoTi sAgaropamanI thAya tyAre utkRSTa sthiti che ema kahevAya. sAteya prakAranAM karmonI sthiti eTale sudhI ghaTI jAya ke koipaNa karma eka koTAkoTi sAgaropama jeTalI sthitithI adhika rahevA na pAmyuM hoya temAMthI paNa eka palyopamanA asaMkhyAta bhAga jeTalI sthiti khapI javA pAmatAM karmalatAne pAmelA jIvane graMthideze Avelo kahI zakAya. ATalI karmalaghutA bhavyo, abhavyo, durbhavyo paNa pAmI zake che. tyArapachI bhavyo ja graMthideze pahoMcI graMthi bhedavAno puruSArtha karI zake che, anyo nahIM. tyArabAda teo dravyazruta ane cAritrazcaMta pAmI zake che. bhavya sivAyanA be jIvo abhavyo ane durbhavyo upara jaNAvelI kakSAe pahoMcI utkRSTa sAdhupaNuM pALI navatraiveyaka sudhI ke navapUrvanA jJAnane pAmI zake che. paraMtu zuddha bhAvanI khAmInA lIdhe mithyAtvamohanIyano hrAsa na thavAthI vAstavika phaLa maLatuM nathI. devalokamAM jai evAM azubha karmo teo upArje che ke saMsAra paribhramaNano nAza karI zakatA nathI. graMthideze Avelo jIva vadhumAM vadhu asaMkhyAta kALa sudhI rahI zake. ahIMthI te kyAM to AgaLa vadhe, samyagdarzanAdi guNo pAme athavA pIchehaTha paNa kare. ahIM Avelo jIva puruSArtha karavA tatpara bane, tene phorave ane jo samyagdarzana guNane vame nahIM, Takyo rahe to pragati sAdhanAro bane, asaMkhyAta kALa sudhI graMthideze TakI rahe paraMtu te pragati sAthe evo niyama nathI. graMthibheda thavAmAM kALanI paripakvatAnI apekSA rahe che. je jIvanI mukti eka pudgalaparAvarta kALanI aMdara thai javAnI che teomAM mokSa pAmavAnI icchA thai zake che. jeono kALa tethI adhika hoya che teomAM AvI icchA thatI nathI. te mAtra caramAvartakALane pAmelA jIvamAM pedA thai zake che. AgaLa jaie te pahelAM graMthibheda eTale zuM ? karmagraMthi e eka prakArano AtmAno gADha pariNAma che ane tene anya pariNAmathI bhedavAno che. karmagraMthi pariNAma te AtmAno gADha rAga-dveSamaya pariNAma che. tene bhedavAno che. graMthipariNAma te mohanIya karmathI pedA thayelo che. tene evA pariNAmathI bhedavo joie ke je sIdho mohanIyakarma para ghA kare. A pariNAme rAga ane dveSa baMnene bhedavA joie. bhedavo eTale rAga ane dveSanI gADha asarane TALavAnI che, nAkAmiyAba banAvavAnI jIva jyAre caramAvartakALamAM Ave te pachI ja karma saMbaMdhI che. A mATe rAga ane dveSa pAtaLA pADatA pADatA taddana zUnyavat banAvavAthI A pariNAma niSpanna thai zake. jevI rIte kSamAnA pariNAmathI krodhane, lakSminA lobhane dAnavRttithI nAkAmiyAba banAvAya tevI rIte tene nabaLA, pAtaLA, nahIMvat banAvavA joie. bhavyAtmAo ja yathApravRttikaraNa dvArA graMthideze AvyA pachI bhavitavyatAdinA suyoge supuruSArtha karI apUrvakaraNane pAmI, bhavitavyatAdinI anukULatAno suyoga thatAM pragatizIla banI apUrvakaraNa dvArA rAga dveSanA gADha pariNAmane bhedI te pachI bhavyAtmAo anivRttikaraNa dvArA samyaktvane pAme che. yathApravRttikaraNa dvArA graMthideze AvyA pachI apUrvakaraNa pAme tevo niyama nathI. anaMtivAra ahIM Ave paNa apUrvakaraNa na pAme. graMthideze AvyA vagara koipaNa jIva apUrvakaraNa pAme nahIM paraMtu je jIva apUrvakaraNa pAme te jIva nizcitapaNe graMthi bhede ane anivRttikaraNa pAme che. tyArapachI samyakatva pAme. A baMne vagara koipaNa jIva zuddha dharmarUpa samyakatva pAme nahIM. tethI zuddha dharmarUpa samyakatva meLavavA mATe apUrvakaraNa mATe ja mahenata thavI joie. jenI prApti AtmAnA zubha pariNAmothI thAya che. zrI sImaMdharasvAmI caitya vaMdananI chellI lITI kahe che ke 'bhAva jinezvara bhANane dejo samakita dAna (5)'. dharmanA rAga ane pApanA dveSa thakI ja pApathI mukta ane dharmamaya banI jIva rAgadveSathI mukta thAya che. apUrvakaraNa pAmelo jIva tarata ja anivRttikaraNa pAme che. ane te thakI AtmAno samyagdarzana guNa pragaTe che. karmagraMthi bhedAyA pachI jIvamAM je pariNAma pedA thAya tene anivRttikaraNa kahevAya che, kAraNa ke e pariNAma pAmelo jIva samyakatvanA pariNAmane pAmyA vinA pIchehaTha karato nathI. samyakatvane pAmelA puNyAtmAoe samyakatvanA saMrakSaNanI kALajI rAkhavAnI sAthosAtha, dina pratidina te vadhu ve vadhu' zuddha
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 14 banatuM rahe, nirmaLatA gumAve nahIM, teno kSaya na thAya te mATe puruSArtha karavo joie. viSayakaSAyanI anukULatAnA rAge tema ja viSayakaSAyanI pratikULatAnA dveSe AtmAnI kharekharI pAyamAlI karI nAMkhI che ! sAra saMkSepa rUpe jarA vihaMgAvalokana karIe. nadIgoLapASANa nyAye jIva yathApravRttikaraNa kare che. tyArapachI zuddha adhyavasAyAdithI zuddhayathApravRttikaraNa kare che. tyArabAda apUrvakaraNa kare che ane te pachI anivRttikaraNa karI zuddha Atma dharmasvarUpa samyakatva guNa pAme che jene vadhu ne vadhu sunirmaLa, TakAu banAvavA mATe yogya supuruSArtha karavo hitAvaha che. samyakatvanA pAMca lakSaNo che te tarapha vaLIe. samyakatva ghaNuM mahattvanuM tema ja durlabha paNa che. samyakatva pAmyA pachI badhAM jIvo tene TakAvI zake ke bhavanA aMta sudhI jIravI zake te zakya nathI tethI tene TakAvavA tathA nirmaLa banAvavA khUba ja kALajI rAkhavI joie. keTalAMka jIvo nimittavazAt ke nikAcita karmonA udayathI tene gumAvI de che. chatAMya teo ardhapudgalaparAvartakALathI ochA samayamAM mokSa pAmaze. samyagdarzana vinAnuM jJAna e ajJAna che; te vinAnuM cAritra kAyakaSTa che. cAritramohanIyAdinA udaye asat kriyAo samyak guNane lIdhe nirjarAnuM kAraNa banAvI zake che. zAstrakAra maharSioe pAMca lakSaNonuM suMdara varNana karyuM che. Astikaya,anukaMpA, nirveda, saMvega ane upazama e pAMcane zAsanamAM samyagdarzana guNanA lakSaNo batAvyA che. AtmAne sau prathama Astikaya prathama thAya, pachI anukaMpA, tyArapachI nirveda, saMvega ane upazama e pAMcane zAsanamAM samyagdarzana guNanA lakSaNo batAvyA che. lAbhano krama A pramANe hovA chatAM paNa keTalIka jagyAe pazcAnukramathI varNana karyuM che. pahelA karatA bIjAnI, bIjA karatAM trIjAnI ane cothA karatAM chellAnI mahattA vadhu che. samyagdarzana pAmelA puNyAtmAno saMvega anupama koTino hoya che. enuM aMtara mAtra mokSa mATe prArthanA karatuM hoya che, mokSanA sAdhano choDI bIjI koI vastu prArthanAI lAgatI nathI. mokSa sukha sAcuM che ane te sivAyanuM sukha sukhAbhAsa che. duHkharUpa che. teno nirveda evo che ke cAra gati paikI koipaNa gatimAM rahevA icchA hotI nathI. saMsAra pratye mamatva rahetuM nathI. paMcama gati sivAya kazAnI apekSA nathI. A puNyAtmAonI anukaMpA asAdhAraNa kakSAnI hoya che. samyagdarzana pAmelo puNyAtmA bhayaMkara evA bhavasAgaramAM duHkhathI pIDAtA prANIo pratye dravyathI ane bhAvathI anukaMpA kare che. tenuM hRdaya teo pratye mRdu, komaLa, dayArda kaMika karI chUTavA tatpara hoya che. A puNyAtmAonuM Astikaya evuM che ke 'tameva saccuM jaM jiNehiM paveiaM' temAM jarApaNa chUTachATa mUkavA taiyAra hotA nathI. samyagdarzana guNane pAmelA puNyAtmA karmonA tevA prakAranA kSayopazama bhAvanA suyoge evo upazAMta, saMvegayukta, nirvedavALo, anukaMpAzIla ane AstiyadhArI bane che jethI mohanIya karmanA tA. 16-4-2000 udaye thatI vedanAthI rahita bane che. teo bhavaduHkhanI vedanAthI rahita.bane che. vaLI AvA prakAranA upazAMtAdi bhAvonA pragaTIkaraNa mATe apratyAkhyAnAvaraNIya, pratyAkhyAnAvaraNIya ane saMjavalana kaSAyonA udayAbhAvanI-anudayanI apekSA rahetI nathI; mAtra anaMtAnubaMdhI kaSAyonA udayAbhAvanI apekSA rahe che. A pAMca lakSaNomAM prathama Astikayano lAbha, tyArapachI anukaMpA, nirveda, saMvega ane chelle zama ke prazamano lAbha thAya che. sarva sAvadha yogo tyajI vyakti sAmAyika karavA bese che. muhapatti, kaTAsaNuM, caravaLo je pratIkAtmaka che teno upayoga karI sAmAyikastha vyaktinuM dhyeya samatA prApta karavAnuM che. samatAthI zama ke prazama maLe che. sAmAyikanuM lakSaNa batAvatAM kahyuM che ke samaNo iva sAvao havaI jamyA. samatAdhArI kSamAzIla hoya che. tethI jaina sAdhune tapazramaNa, jJAnazramaNAdi na kahetAM kSamAzramaNa kahe che. zama eTale zamavuM, zAMta thai javuM. anaMtAnubaMdhI kaSAyono vipAkodaya joradAra na rahetA maMdatama banI jAya tema tema prazama bhAva vRddhine pAme che. A pAMca lakSaNonA svarUpane barobara samajI vicArAya, tene AcaraNamAM mUkAya to te rIte jIva apUrvakaraNane ane te dvArA rAga-dveSanA pariNAmarUpa graMthine bhedI anivRttikaraNa ane pachI samyagdarsana pAmI zake che. jIvanuM mohanIya karma be vibhAgamAM vaheMcAyeluM che. darzanamohanIya ane caritramohanIya, samyakatvIne mithyAtvamohanIyano kSayopazamAdi thayelA hoya, paraMtu cAritramohanIyano thayelo na paNa hoya. mithyAtvamohanIyanA kSayopazama vagara virati nahIM ane tethI graMthibheda nahIM ane saMvega svasvarUpamAM pragaTato nathI. cAritra-mohanIyAdinA udaya sAme sAvadha na rahe to samyakatvInuM patana paNa thai jAya. mithyAtva gayA pachI samyakatva pragaTe, pharI pAcho mithyAtvano udaya thaI jAya to paNa jIva arthapudgalaparAvartakALathI ochA kALamAM mukti pAme ja. (kramazaH) sva. dhIrajalAla dhanajIbhAi zAha pAritoSika 'prabuddha jIvana'mAM varSa daramiyAna pragaTa thayelA lakhANomAM zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane sva. dhIrajalAla dhanajIbhAi zAha pAritoSika apAya che. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke 1999nA varSa mATenuM pAritoSika DaoN. gulAba deDhiyAne emanA lekho mATe ApavAnuM nirNAyaka samitie nakkI kareluM che. A pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke DaoN. ramaNalAla cI. zAha, zrI ghanazyAmabhAi desAi tathA zrI dIpakabhAi dozIe sevA ApI che. je badala ame temanA AbhArI chIe. D nirubahena esa. zAha E DaoN. dhanavaMta TI. zAha maMtrIo
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ * tA. 16-4-2000 prabuddha jIvana 'vIraprabhunAM vacano' (1) D DaoN. raNajita paTela (anAmI) jema bIja vRkSanuM kAraNa che tema karma saMsAranuM kAraNa che. ajJAna jIva potAnA ja karme karI nIce ne nIce jAya che-jema kUvo khodanA nIce Utarato jAya che tema. ane je jIva zuddha aMtaHkaraNavALo che te potAnA karme karI UMce ne UMce jAya che-jema mahela bAMdhanAra UMce caDhato jAya che tema. bhagavAna mahAvIranA A maulika upadezanI pAchaLa darzana, jJAna, cAritryano mahimA to che ja, uparAMta ahiMsA, tapa ne vairAgyanuM paNa carama-parama gaurava che. vIraprabhunAM seMkaDo nahIM paNa hajAro vacanomAMthI paMdareka vacanonuM DaoN. ramaNalAla zAhe emanI prAsAdika lokabhogya zailImAM 'vIraprabhunAM vacano' nAmanA pustakamAM vivaraNa karyuM che. jevuM ne bhujAothI sAgara taravA jevuM duSkara che paNa bhujaMganI jema ekAntadaSTithI -ekAgratAthI jJAna, darzana ane cAritrarUpI ratnatrayImAM ramamANa rahe, zIlanI nava vADathI surakSita rahe to viSaya ane kaSAyane atikramI sparzendriyanA anAdi saMskAramAMthI mukti meLavI sAdhupaNAne zobhAve. (5) 'je gupta rAkhavA jevuM hoya te kahI na devuM' e saMsArIo mATe kaThora sAdhanA che, to sAcA sAdhuo mATe svabhAva-sahaja che. 'naro vA kuMjaro vA'-vRtti anekamAM hoya che paNa sAdhu mATe vacanagupti saMyamanI pArAzIzIrUpa che, hiMdu dharmamAM pAponuM prAyazcitta, jaina dharmamAM 'AloyaNA'-AlocanA ne khristI dharmamAM 'Confessions'-ekarAranI vyavasthA che, paNa khullI kitAba jevA sAdhusaMtonA jIvanane kazAno ja bhaya hoto nathI. (6) to'arthayukta vAto zIkhavI, nirarthakane tyajI devI' A sUtrane jIvanamAM caritArtha karavA mATe vimala, viveka ne ataMdra jAgrutinI AvazyakatA che. bhautika ke AdhyAtmika siddhi meLavavA kAje paNa A sUtra dhruvatAraka samAna che. pramAdI banI, paristhitinA pravAhamAM tRNavata taNAvAne badale AtmabhAvamAM sthira rahevAnuM ahIM udbodhana che. vIraprabhunAM e paMdara vacanomAM ekadama sAdI lAgatI A sUtrAtmaka vANImAM, laukika temaja alaukika dRSTie kevI ArSavANInuM sarvakAlIna ne sarvajanIna darzana chUpAyuM che te atisaMkSepamAM joie. (1) kALa lokakSayakArI che temaja lokakalyANakArI paNa che-jo enA marmane saveLA pAmI zakAya to. kALarUpI AkhalAne ziMgaDethI pakaDIne vaza rAkhavo joie ema jJAnI puruSo kahe che; paNa pramAdI prakRtine kAraNe saMsArIono kALa prabhu kSaya kare che, jyAre ataMdra jAgrati sevanAra adhyAtma-premIono uddhAra kare che. 'kAle kAla samAyare...' yogya samaye yogya karI levuM e mahAvIra prabhunI vANI sarvakAlIna ne sarvajanIna che. lekhane aMte DaoN. zAha lakhe che temAM emanI ciMtanapradhAna prakRtino paricaya thAya che. dA. ta. 'kALa sApekSa che. sUryacandra phare che te mATe kALa pharato dekhAya che, paNa aMtarIkSamAM evAM paNa sthaLo che ke jyAM kALa thaMbhI gayelo lAge. jeonI Atma-svabhAvamAM ramaNatA che tyAM kALa jANe sthira thai gayo hoya evI sUkSmAnubhUti thAya che. jyAM trikALajJAna che, kevaLajJAna che tyAM bhUta, vartamAna ane bhaviSya traNe kALanuM jJAna ekarUpa hoya che. yugapad hoya che. (pR. 6) (2) ativeLA na bolavuM' A mArmika vacananA traNa artha thAya che. veLAno eka artha samaya, bIjo maryAdA ane lakSaNAthI, trIjo artha kaveLA. vyAvahArika temaja AdhyAtmikathI, trIjo artha kaveLA. vyAvahArika temaja AdhyAtmika jIvanamAM lekhe lAge tevuM pratyeka paristhitine AvarIne, samAvI letuM A trikAlAbAdhita satya-vacana che. bhagavAna mahAvIre A be zabdomAM ja vANInA saMyamano ane vaktavyanA aucityano-mahimA keTalI sacoTa rIte darzAvyo che ! aneka vaktAoe ane sabhA saMcAlakoe emAMthI bodhapATha levA jevo che.' atyAranA saMdarbhamAM lokasabhAnA sAMsadoe to khAsa ! (3) kSudhA, tRSA, kAma, dhana, yaza, vijaya, pada ane sattAnI AMdhaLI ne avivekI AturatA mANasajAtimAM kevI kevI vikRti sarje che tenuM duHkhada-karuNa-svarUpabhAna bhagavAna mahAvIre ati lAdhavathI kevaLa be ja zabdamAM ja-AtarA parittAvettimAM karAvyuM che, to : 'sAdhumAraga sAMkaDA, jaisA peDa khajUra; caDe te cAkhe prema rasa, paDe to cakanAcUra.' 15 (4) e 'dukkaraM kareuM...' lekhano sAra che. yauvanamAM sAdhupaNAnuM pAlana, loDhAnA caNA cAvavA jevuM, talavAranI dhAra para cAlavA AtaMkavAdIo jhAjhA che paNa AtaMkadarzI virala che. AtaMkadarzI (7) 'AtaMkadarzI pApa karato nathI'...AjanI duniyAmAM eTale duHkhanA svarUpane samajanAro-jANanAro. rAga ane dveSanA pragADha aMdhakAramAM lipta mithyAvAdI jIva pApakarmo Acare che ne karmanA siddhAMta anusAra te narakanAM du:kha bhogave che. saMsAranA svarUpane zAtA-daSTA-bhAvathI nihALI, rAgadveSathI mukta rahe che ne mukti pAme che. Avo AtaMkadarzI pApa karato nathI. (8) 2sAlaMkArazAstramAM hAsyanuM game te sthAna hoya ne sacarAcara sRSTimAM mAtra mAnavI ja hasatuM prANI hoya to paNa aucitya ane gauravanI dRSTie munie amaryAda hasavuM joie nahIM-e vIra prabhunI vANI sarvathA ucita che. ahIM 'amaryAda' vizeSaNanI sArthakatA lakSamAM levA jevI che. (9) anna brahma che ane zarIra dharmasAdhanAnuM sAdhana che. anna dvArA e sAdhanAne saddhara to rAkhavuM joie paNa 'jIvavA mATe khAvAthI mAMDIne khAvA mATe jIvavA' jevI manodazA jyAre samAjamAM vikasatI jatI hoya tyAre vizeSataH jaina munioe, indriya-saMyama, jIvadayA, bhakSyAbhakSya, viveka ane karmanA siddhAMtane satata khyAlamAM rAkhI pathya ne mitAhAra karavo joie ema bhagavAnanuM kahevuM che. (10) sau eSaNAomAM vitteSaNA ati prabaLa che...ane che. eTale keTalAka to arthanA anarthane avagaNIne corI, dANacorI, ApaNAM sAmAjika mUlyomAM suvarNamAM sarva mUlyo samAI jatAM mAnyAM karacorI, lUMTa ke hatyA dvArA paNa dhanano saMcaya kare che...ne je dAna upabhoga karI zakatA nathI te aMte ubhayano-kaMjusano ne dhanano-nAza thAya che; eTale ja ApaNA saMto ane zAstro satata vidyA-jJAna ne adhyAtmarUpI dhanano mahimA kare che. (11) duniyAmAM kAma, krodha, ne moha karatAM paNa lobhanuM prAbalya vizeSa che. ene pratApe yenakena prakAreNa parigrahanI mAtrA vadhatI jAya che. eka ThekANe Tekaro thatAM bIje sthaLe khADo paDe che ne pachI to Arthika asamAnatA evI kakSAe pahoMce che ke te vargavigrahamAM paNa pariName che. ke
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-2000 raco ! raco aMbaracuMbI maMdiro, ane rAjya vyavasthAnI saMvAditAnI paNa zakyatA darzAvI. adhyAtmanI bhUkhyAM janono jaTharAgni jAgaze, daSTie paNa "lobharati'mAM rata ke rAcatA jIvo "bhavAbhinaMdI' ja khaMDeranI bhasmakaNIne lAdhaze.'-evI paNa sthiti sarjAya che. to rahevAnI. levA karatAM davAno AnaMda divya hoya che. ema ja sAco rasto to e che ke lobhAdi kaSAyone nirmaLa nahIM to parimita vyaSTi-samaSTinuM sarvadezIya kalyANa che. parigrahano Adara karI samAjamAM sukhazAMti sthApavAmAM nimitta "vIraprabhunAM vacano bhAga-1'nA A paMdara lekhomAM DaoN. banIe. (12) manojJarUpanA parigrahamAM Asakta thayelo jIva, ramaNalAla zAhe jyAM jyAM AvazyakatA jaNAI tyAM tyAM lobha, tRSNA, lAlaca ane Asakti vadhatAM uttarottara mAyA-mRSAvAda aMgrejI-saMskRtanAM sacoTa avataraNo TAMkyAM che. gujarAtI, rAjasthAnI . tarapha ghasaDAya che ne corIne ravADe caDhe che ne pachI to adattAdAnanI lokoktiono sacoTa upayoga karyo che. upAdhyAya zrI yazovijayajI, vRtti eTalI hade vakare che ke ghora pApa paNa ene pApa jevuM lAgatuM banArasIdAsa, haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, khalila jibrAna, cInI nathI-evo e rIDho banI jAya che. enA anAdikALanA saMskAra lekhaka yuAMgabheM, bhartuhari vagerenAM kAvyo zAstra ke sUktiono mAnasika rogamAM pariName che ne e mANasa maTI jAya che. (13) yathArtha viniyoga karyo che, "paMcataMtra', "manusmRti', "zrImad mukharatAthI satyavacanano ghAta thAya che ne visaMgatimAM vRddhi thAya bhAgavata'no paNa ISTa vicAradhArAnI puSTi kAje aucityapUrvakano che. atizayokti, punaraptino doSa vakare che ne hita, mita, pathya, upayoga karyo che. paNa mukhyatve to moTA bhAganA lekhomAM, satya nepathyamAM dhakelAI jAya che eTale pAMca samitimAMnI eka 'uttarAdhyayanasUtra', "AcArAMgasUtra', "AvazyakasUtra" bhASA-samiti ane traNa guNimAMnI eka vacanaguptinuM bhagavAne dazavaikAlikasUtra', "sthAnAMgasUtra', 'tattvArthasUtra" ane sUtrakRtAMgano sa-kAraNa gaurava karyuM che. (14) mANasa prakRtie sAmAjika prANI Azraya lIdho che. che. parasparanA sahacAra vinA e rahI zakato nathI...eTale saMgano A badhA lekhomAM paMDita yuganI "pAghaDiyALI vidvattA'no kyAMya raMga lAgyA vinA paNa raheto nathI. sakala saMsAramAM enA jevuM bhAra lAgato nathI ke kyAMya dharma-saMpradAyanI saMkIrNatA varatAtI ADaMbarI ne AtmavaMcanA karanAra paNa koI prANI nathI; eTale nathI; balve samagra mAnavajAtinA kalyANane kendramAM rAkhIne sarva bhagavAne kahyuM ke mUrkha, jJAnI, bALaka buddhivALAono saMga karavA dezakALane mATe lakhAyelAM dharma-sUtronuM A sarala-prAsAdika sacoTa karatAM niHsaMga ke asaMga rahevuM bahetara. alabatta, vivekapUrvakano ne yathArtha lokabhogya vivaraNa che. aDhI hajAra varSonI kALanI satsaMga to karavo ja, (15) asaMvibhAgI vyaktino mokSa thato kasoTImAMthI kaMcana svarUpe puravAra thayelAM AvAM ArSa-sUtronuM AvuM nathI ema jyAre bhagavAne kahyuM tyAre emaNe Adarza samAjavAdanI suMdara vivaraNa pustaka svarUpe ApavA badala DaoN. zAhane hArdika vAta to karI ja nAkhI paNa sAthosAtha saMyama ne sadAcAra dvArA abhinaMdana. vyakticetanAnI urdhvagatinI ane jIvanavyavasthA, samAjavyavasthA (2) |pro. jazavaMta zekhaDIvAlA DaoN. ramaNalAla cI. zAha likhita "vIraprabhunAM vacano' pustaka ta na vattavRM; "advaijurANi sikikhaja nidrANi u va4ie," mane maLyuM tyAre tabiyata kharAba hatI. pathArIvaza hato. tana-mana "moharite saccavaNarasa palimathuM', ala bAlassa saMgeNaM' jevA avasAdagrasta hatA. evI viSama veLAe mane "vIraprabhunAM vacano' lekho vAraMvAra vAMcavA jevA-manana karavA jevA ane temAMnA bodhane vAMcavAno suyoga prApta thayo. huM sAvaMta rasapUrvaka vAMcI gayo. mArA jIvanamAM utAravA jevA che. tana-mana-avasAdamukta thaI gayAM. citta prasanna thaI gayuM. mArI vIraprabhunAM vacano paranuM A bhASya prabhunI sUtrAtmaka mArmika mAMdagI thoDA samaya pUratI jANe dUra thaI gaI. vANIne tenA abhidhA-lakSaNA-vyaMjanAtmaka tamAma arthomAM barAbara pustakamAM saMgrahita lekho meM pUrve prabuddha jIvanamAM vAMcyA hatA. prakAzita kare che. bhASyamAM prabhunAM vacanonAM paricaya, pRthakakaraNa pharIthI vAMcatAM paNa tAjA ja lAgyA. tamAma lekho vicArottejaka ane vizvasanIya arthaghaTana yugapada prApta thAya che. temAM tArkika ane hovAnI sAthe rasaLatA che. jIvanane upayogI evo bodha temAM ghaNo mAnasazAstrIya saccAI ubhayano anubhava thAya che. lekhakanI che. tema chatAM temAM kyAMya bodhano bojo ke zikhAmaNanI zuSkatA bahuzrutatAnI sAthe temAM vyakti-samAja-jagatanuM emanuM sUkSma anubhavAtAM nathI. nirUpaNamAM vicAranI sAthe lAgaNI ne kalpanAno nirIkSaNa-parIkSaNa-mUlyAMkana ane yathArtha darzana sarvatra joI zakAya. paNa subhaga saMyoga thayo hovAthI te mananI sAthe kevI nityanavIna, che. varaprabhunAM vacanonI samajUtI samarthaka avataraNo-udAharaNo sanAtana, satyasabhara ane preraNAdAyI che, tenI pratIti pratyeka sAthe. kramabaddha rUpamAM, vyavasthita rIte thaI hovAthI zraddheya banI che. lekhamAM thAya che. AdhyAtmika unnati uparAMta vyAvahArika mArgadarzana lekhakanI zailI paNa arthasabhara hovAnI sAthe sarala, madhura, pravAhI mATenI sAmagrI temAM bharapaTTa paDI che. Atmika ane bhautika ubhaya che. tema kaThoratA-kaTutA-kliSTatAthI sarvathA mukta che. tethI samagra jIvanane unnata, sukhI, samRddha banAvavA mATe teNe cIMdhelo mArga sau pa ka | mAga so pustakanuM vAMcana sAvaMta AnaMdaprada banI rahe che. e mATe lekhakane koI mATe anusaraNIya che. kAle kAla samAyare,' 'NAvela vaejA', dhanyavAda ! "AturA paritArvatti', dukkare kareluM tAruNe samaNAntarNa', 'jaM channa, mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha. mudraka, prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha, prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004, phona: | 3i82019 maNasthAna : phakharI prinTiMga varkasa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDisTrIyala esTeTa dAdAjI koMDadeva kosa roDa, bhAyakhalA muMbaI 400 027. |
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa : (50) + 11 - aMka : 5 0 tA. 16-5-20000 Licence to post without prepayment No. 271 Regd. No. TECH/ 47-890 7 MBIJ 2000 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 000 *** prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 50 varSa000 vArSika lavAjama rUA. 80000 taMtrIH ramaNalAla cI. zAha jaina darzanamAM kALanI vibhAvanA chellA thoDAka dAyakAmAM bhautika vijJAne Azcaryajanaka pragati tene ArapAra bhedI nAkhe to e aNI koi paNa eka pAMdaDImAMthI karI che. aNuvijJAna, vIjANuvijJAna (Electronics), avakAza- nIkaLI bIjI pAMdaDImAM pravezavA jAya to te temAM keTalo kALa lAge? vijJAna ItyAdi vividha vijJAna-zAkhAoe mAnavajAtane herata pamADe eTalo kALa "samaya"no khyAla ApI zake. athavA koI eka yuvAna evI gajabanI zodho karIne siddhio meLavI che. emAM kALamApaka mANasa eka jIrNa vastrane eka jhATake phADI nAkhe, to kSaNa mAtramAM sAdhano paNa ghaNI jAtanAM vikasyAM che. sTopavoca, kAunTara vagerenI phATelA e vastramAM rahelA hajAra-be hajAra tAMtaNAmAMthI koIpaNa madada vaDe sunizcita AMkaDAo prApta thAya che. eka miniTamAM pacIseka eka tAMtaNo phATyA pachI bIjo tAMtaNo phATe jemAM je vakhata lAge hajAra AMTA phare evAM sAdhano vaparAzamAM AvI gayAM che. emAM te "samaya"no khyAla ApI zake. vastutaH samaya ethI paNa vadhu sUkSma jyAre kAMTo pharato hoya athavA AMkaDAo badalAtA hoya tyAre te che. eTale ja AMkhanA palakArAmAM asaMkhyAta "samaya" pasAra thaI eTalI badhI jhaDapathI pharatA rahe che ke ApaNane kazuM pharatuM dekhAya ja jAya che. nahi. eka sekanDanuM evuM sUkSma vibhAjana thAya che ke ApaNI najaramAM kALanA eka cheDe 'samaya' che to bIje cheDe palyopama, sAgaropama, te AvatuM nathI. bIjI bAju rokeTamAM avakAza- yAtrAe nIkaLI padagalaparAvartana ityAdi che. palyopama eTale jene palyanI upamA pRthvInI AsapAsa paribhramaNa karanAra vaijJAniko kahe che ke avakAzamAM ApI zakAya che. palya eTale khADo athavA kUvo. cAra gAu lAMbo, divasa che ke rAta enI khabara paDatI nathI. tyAM kALa jANe sthagita eTalo ja pahoLo ane eTalo ja UMDo eka goLAkAra virATa kUvo gayo hoya hoya ema' anubhavAya che. mAtra ghaDiyALanA AdhAre khabara karavAmAM Ave ane temAM yugalIAnA komala vALanA agra bhAganA paDe che ke kaI tArIkha che ane pote keTalA divasathI pRthvInI bahAra TakaDA evI rIte ThAMsI ThAMsIne bharavAmAM Ave ke jethI jarA paNa khAlI jagyA rahe nahi. enA uparathI pANIno dhodha vahI jAya to vartamAna vaijJAnika jagatane kALa vize thatA AvA vilakSaNa paNa eka TIpuM aMdara Utare nahi ane cakravartInI senA enA uparathI anubhavomAM satya raheluM che. keTalAka vaijJAniko have ema mAnavA cAlI jAya to paNa te palya jarA paNa dabAya nahi ke name nahi. lAgyA che ke vizvamAM kALa jevuM kazuM che ja nahi. A badhuM sApekSa have e palyamAMnA rahelA asaMkhyAtA vALanA TukaDAomAMthI dara so che. AjanA vijJAne kALa vize je vAto karI che tevI vAto jaina varase eka TukaDo bahAra kADhavAmAM Ave ane e rIte Akho kUvo darzane hajAro varSa pahelAM kahI che. kALa vizenuM ciMtana jaina dharmamAM khAlI thatAM jeTalo vakhata lAge te vakhate barAbara eka palyopama jeTalI sUkSma rIte ane savigata thayuM che teTaluM jagatanA anya koI kahevAya che. dharmamAM ke darzanamAM thayeluM jovA maLatuM nathI. kALanI sUkSma, sUkSmatara A palyopamanA cha prakAra zAstrakAro batAve che. 1. uddhAra ke sUkSmatama vibhAvanA jema emAM karavAmAM AvI che tema kALanI palyopama, 2. addhA palyopama, 3. kSetra palyopama. A traNenA virATa parikalpanA paNa emAM ja jovA maLe che. eka bAju jema emAM sUkSma ane bAbara ema be bheda che. e rIte kula cha bheda palyopamanA sama kSaNa eTale ke 'samaya'nI vicAraNA thayelI che tema bIjI bAju thAya cheH sUkSma uddhAra palyopama, bAdara uddhAra palyopama, sUkSma eddhA palyopama, sAgaropama ane pugala- parAvartana jevI aMtima koTinI palyopama bAdara aDhA palyopama sama kSetra palyopama ne bAda adbhuta vicAraNA paNa thayelI che. kSetra palyopama. A badhA pAribhASika prakAro che. ahIM so varase jaina darzanamAM 'samaya' eka pAribhASika zabda che. jaina darzana vALano eka TukaDo kADhavAnuM je daSTAnna ApyuM che te sUkSma addhA pramANe "samaya" e kALanuM sUkSmatama avibhAjya aMga (Smallest palyopamanuM che. Unit) che. AMkhanA eka palakArAmAM-nimiSa mAtramAM asaMkhyAtA sAgaropama eTale sAgaranI upamA apAya evuM. have palya samaya vItI jAya che. A samayane sarvajJa bhagavAna ja jANI zake eTale ke kuvAne badale sAgara jeTalA vizALa khADAmAM vALanA TukaDA e ja pramANe bharavAmAM AvyA pachI e ja pramANe khAlI karavAmAM samayano khyAla ApavA mATe zAstrakAro be daSTAnta Ape che. Ave to tene sAgaropama kALa kahevAmAM Ave che. eka phulanI pAMdaDIonuM ane bIjuM jIrNa vastra phADavAnuM. dhAro ke sAgaropamanA paNa cha bheda che. 1. uddhAra sAgaropama, 2. addhA koI poyaNInI ke anya koi puSpanI so, baso ke hajArathI vadhu sAgaropama ane 3. kSetra sAgaropama. A traNenA sUkSma ane bAdara pAMdaDIo eka sAthe uparAuparI goThavavAmAM Ave ane pachI koI ema be bheda che. e rIte sAgaropamanA kula cha bheda thAya che. ahIM baLavAna mANasa soya ke bhAlA jevI tIkSNa aNI vaDe eka ja jhATake dhyanamAM sama aDhA sAgaropama samajavAnuM che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prabuddha jIvana dasa koDAkoDI sUkSma addhA palyopama barAbara eka sUkSma ahvA sAgaropama. (koDAkoDI eTale karoDa guNyA karoDa). manuSya jIvanamAM kAlanI gaNanA atyaMta prAcIna kALathI thatI AvI che. sUrya-caMdranA udayAsta anusAra, grahonakSatronI sthiti -gati anusAra, manuSyanA paDachAyA anusAra, samudranAM bharatIoTa anusAra mANase kAlanI gaNatarI kevI rIte karavI enI vividha paddhatio zodhIne vikasAvI che. pAzcAtya jagatamAM ghaDiyALanI zodha thayA pachI miniTa ane sekanDanA mApanI cokkasAi AvI ane vartamAna samayamAM ilekaTroniksanI zodha pachI ane samayamApaka yaMtronA vikAsa pachI sekaMDanA paNa vibhAjano kevI rIte thAya tenAM sAdhano prApta thavA lAgyAM che. prAcIna kALamAM pAzcAtya jagatamAM mukhyatve sUryanI gatinA AdhAre kALagaNanA thavA lAgI hatI. bhAratamAM kALanI gaNanA sUrya uparAMta caMdra ane nakSatronI gatine AdhAre thai che. pAzcAtya jagatamAM varSamAM ghaNAM divasa-rAtri AkAza vAdaLAMothI gherAyeluM rahetuM hovAthI caMdra-nakSatro-grahonA darzana-avalokanamAM eTalI saraLatA rahetI nahi. eTale caMdrane badale sUryanI gatino AdhAra levAnuM A paNa eka kAraNa hoya. bIjI bAju Rtucakro je rIte cAle che tenI sAthe sUryacaMdranI gatino meLa besADavo hoya to najIvI vadhaghaTa karavI anivArya banI gai, ethI ja pAzcAtya kelenDaramAM varSanA 365 divasa uparAMta cAra varSe phebruArInA 29 divasa karavA paDe che. grInIcanI ghaDiyALamAM amuka varSe be sekanDano pharaka karavo paDe che. tevI ja rIte bhAratIya paMcAgomAM tithinAM vRdghikSaya ane adhika mAsanI vyavasthA karavI paDI che. . jaina darzana pramANe kALanuM koSTaka taiyAra karavAmAM AvyuM che. e pramANe nava 'samaya' barAbara eka jadhanya (nAnAmAM nAnuM) aMtarmuhUrta. asaMkhyAtA (jadhanya asaMkhyAtA) samaya barAbara eka AvalikA. 2223 pUrNAMka 1229/3779 AlikA barAbara eka ucchvAsa 4446 pUrNAMka 2458/3773 AlikA barAbara eka zvAsa ane ucchvAsa, eTale ke eka prANa. 7 prANa barAbara eka stoka. sAta stoka barAbara eka lava. 38aa lava barAbara eka ghaDI (e barAbara AjanI 24 miniTa). be ghaDI barAbara eka muhUrta, eTale ke 48 miniTa, (eka sAmAyikano kALa. muhUrtamAM eka 'samaya' ocho hoya to e utkRSTa antarmuhUta gaNAya. 30 muhUrta barAbara eka ahorAtra (24 kalAka), 15 ahorAtra barAbara eka pakSa, be pakSa barAbara eka mAsa. be mAsa barAbara eka Rtu, traNa Rtu barAbara eka ayana (cha mahinA) ane be ayana barAbara eka varasa. tA. 16-5-2000 zIrSaprahelikA sudhI pahoMcI zakAya che. tyAM sudhInAM saMkhyAtA varSa gaNAya che. truTilAMganI saMkhyAne 84 lAkha vaDe uttarotta2 25 vAra guNIe to zIrSaprahelikAnI saMkhyA Ave. e AMkaDo keTalo Ave te cokkasAipUrvaka jaina zAstragraMthomAM (kSetrasamAsa, pravacana sArodvAra, bRhatsaMgrahaNI, lokaprakAza ityAdimAM ApavAmAM Avyo che. 84 lAkha varSa barAbara eka pUrvAMga ane 84 lAkha pUrvAMga barAbara eka pUrva. 84 lAkha pUrva barAbara eka truTitAMga, 84 lAkha truTitAMga barAbara eka truTita, Ama anukrame pratyekane 84 lAkhathI guNatAM javAthI truTita, aDaDAMga, aDaDa, avavAMga, avava, huhukAMga, huhuka, utpalAMga, utpala, padmAMga, padma, nalinAMga, nalina, arthanipUrAMga, arthanipUra, ayutAMga, ayuta, prayutAMga, pradyuta, nayutAMga, nayuta, cUlikAMga, cUlikA ane zIrSaprahelikAMga tathA zIrSaprahelikA sudhIno kALa te saMkhyAtA varSano che. e pachI ethI vadhu kALanA asaMkhyAtA varSa gaNAya che. AvAM asaMkhyAtA varSano eka palyopama kALa gaNAya che. dasa koDAkoDI palyopama barAbara eka sAgaropama kALa gaNAya che. dasa koDAkoDI sAgaropama barAbara eka utsarpiNI athavA eka avasarpiNI. vIsa sAgaropama barAbara eka utsarpiNI ane eka avasarpiNInuM eka kAlacakra. (savArthasiddha vimAnanA devanuM athavA sAtamI narakanA jIvanuM AyuSya tetrIsa sAgaropamanuM hoya che.) anaMta kALacakra barAbara eka pudgalaparAvartana thAya che. avasarpiNI ane utsarpiNInA pratyekanA cha ArA che. avasarpiNInA suSamAsuSamA nAmano pahelo Aro cAra koDAkoDI sAgaropamano hoya che. bIjo suSamA nAmano Aro traNa koDAkoDI sAgaropamano, trIjo suSamAduSamA nAmano Aro be koDAkoDI sAgaropamano, cotho duSamAsuSamA nAmano Aro eka koDAkoDI sAgaropamamAM betAlIsa hajAra varSa ochAM-eTalA kALano hoya che. pAMcamo duSamA nAmano Aro je hAla cAlI rahyo che te ekavIsa hajAra varSano che ane chaThTho duSamAduSamA nAmano Aro paNa ekavIsa hajAra varSano che. utsarpiNImAM AnAthI UlaTo krama hoya che. emAM pahelo Aro duSamAduSamA, bIjo Aro duSamA, trIjo Aro duSamAsuSamA, cotho Aro suSamAduSamA, pAMcamo Aro suSamA ane chaThTho Aro suSamAsuSamA che. dareka ArAno kALa tenA nAma pramANe hoya che. Ama dasa koDAkoDI sAgaropamanI avasarpiNI ane dasa koDAkoDA sAgaropamanI utsarpimI ema maLIne vIsa koDAkoDI sAgaropamanuM eka kAlacakra thAya che. AlikAnI bIjI rIte gaNatarI gaNatAM 256 AvalikA che. jaina darzanamAM AvI rIte gaNatarI karavAmAM AvelA kALane barAbara eka kSullaka bhava. (arthAt nAnAmAM nAnuM AyuSya-vyavahArakALa tarIke oLakhavAmAM Ave che. e manuSyalokamAM hoya smanllest life existence). A AyuSya nigodanA jIvonuM hoya che. eka zvAsocchvAsa eTale ke prANa jeTalA kALamAM nigodanA jIvonA 17 pUrNAMka 1395/3773 eTale lagabhaga sADA sattara kSullaka bhava thAya). e cAra bheda ane te darekanA sUkSma ane bAdara evA be bheda. ema pudgalaparAvartananA ATha bheda che. dravya, kSetra, kALa ane bhAva badhAM maLI ATha bhede pudgala-parAvartana thAya che. eno Akho judo viSaya che. vAstavika jIvanamAM miniTa-kalAka, divasa-rAta ityAdi kALanI gaNanA che te vyAvahArika kALanA svarUpanI dRSTie che. A kALane AdhAre jyotiSa vijJAnanI racanA thayelI che. A kALanA AdhAre AyuSyanI gaNatarI thAya che. A kALanA AdhAre ApaNe jIvanakrama goThavIe chIe, nizcita samaye sthaLAMtara karIe chIe, bIjAone TAima ApI zakIe chIe. ene AdhAre basa, relave, vimAna, jahAja vagere cAle che. enA AdhAre nokarI, vepArIdhaMdhA, udyogo, sarakAro vagere cAle che. ene AdhAre vacana apAya che ane paLAya che. paraMtu A kALane vyavahArakALa tarIke jaina darzanamAM oLakhavAmAM Ave che. jaina darzanamAM kALanA vyavahArakALa ane nizcayakALa evA be mukhya bheda che. jaina darzana pramANe A samagra vizva cha dravyonuM baneluM che. 1. jIva, 2. pudgala, 3. dharma, 4. adharma, 5. AkAza ane 6. kALa. AmAM pahelAM pAMca te astikAya che; jIvAstikAya,
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-2000 prabuddha jIvana 3 pudgalAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya. 2he te dravya kALa che. ratnonA DhagalAnI jema kAlANuo asaMkhyAta kALa astikAya kahevAto nathI, kAraNa ke kALane kaMdhadezarUpa, pradeza-dravyarUpa che. 'dravyasaMgraha'mAM kahyuM che yabALa sIva te vAAbU samudAyarUpa tirthaMkapracaya nathI. samaya, AvalI, stoka, lava, mUhUrta, asaMhavvA / kAlANu mATe DabbInA aMjananI sarakhAmaNI paNa divasa, mAsa ityAdino pracaya eTaleke samudAya thato nathI. mATe apAya che. kALane jIva, pudgala vagerenI jema astikAya kahevAto nathI. kALane samayarUpa pUrvApara paryAya che, paraMtu eka samaya bIjA samaya sAthe joDAine mATI, patthara vagerenI jema skaMdha ke pradezarUpa samudAya thato nathI. kALa dravyamAM bhUtakALanA anaMta samaya che, vartamAnano eka samaya che ane bhaviSyanA anaMta samaya che, paNa te 'kAyamAna' na hovAthI kALane astikAya kahevAmAM Avato nathI. dareka dravyano potAno vyAvartaka-Agavo guNa che, je anya dravyamAM nathI, jemake jJAna guNa phakta jIva dravyamAM che, anyamAM nathI; pUraNa-galaNa eTale ke milana-vikharaNa guNa pudgala dravyamAM che, anya dravyamAM nathI; gati-sahAyano guNa dharmAstikAya dravyamAM che, anyamAM nathI; sthiti-sahAyaka guNa adharmAstikAya dravyamAM che, anya dravyamAM nathI; avagAhanA guNa AkAzAstikAya dravyamAM che, anya dravyamAM nathI. e pramANe utpAda-vyayarUpa vartanA guNa phakta kAla dravyamAM che, anya dravyamAM nathI. 'samaya' e kALanI paryAya che. te nAzavaMta che. paryAya dravya vinA hoi na zake. eTale kAla eka dravya che. dravya vinazvara arthAt avinAzI hoya che. e dRSTie kALane dravya tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. kALane svataMtra dravya tarIke sthAna ApavuM ke nahi e vize TheTha prAcIna kALathI AcAryomAM matamatAMtara che. kALa dravya che ema uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che. dhammo adhammo AgAsaM davvamikkikkamAhiyaM / aNatApi ca davvANi, kAlo puggalajaMtavo // (dharma, adharma ane AkAza e dravyo eka eka kahyAM che. kALa, pudgala ane jaMtu (jIva) e dravyo anaMtA kahyA che.) tattvArthasUtramAM vAcaka umAsvAtie muLaparyAyavat dravyam ema kahyA pachI kahyuM cheH Avetye (5.38) eTale ke keTalAka kAlane paNa dravya tarIke gaNe che ema kahyuM che. eno artha e thayo ke umAsvAti vAcakanI pUrve paNa 'kALa'nA svarUpa vize bhinnabhinna mata pravartatA haze ane keTalAka ene svataMtra dravya tarIke mAnatA haze ane keTalAka nahi mAnatA hoya. kAla dravyanA cAra mULa guNa cheH (1) arUpI, (2) acetana, (3) akriya ane (4) navApurANa vartanA lakSaNa. varNa, rasa, gaMdha ane sparzarahita kALa dravyanA cAra paryAya cheH (1) atIta, (2) anAgata, (3) vartamAna ane (4) agurulaghu. kALa dravyamAM A cAra mULa guNa anAdi-anaMtanA bhAMge che. kALanA cAra paryAyamAM atIta kALa anAdi sAnta che, anAgata kALa sAdi ananta che, vartamAna kALa sAdi sAnta che ane agurulaghu anAdi anaMta che. jIvAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya svakSetre asaMkhyAta pradezarUpa che. pudgalAstikAya svakSetre eka paramANarUpa che ane kALa dravya svakSetre eka samayarUpa che. kALa vize bIjo mata evo che ke kALanAM asaMkhyAta aNuo che. saMpUrNa kALa lokAkAza pradeza pramANa che. eka eka AkAzapradeza para eka eka kAlANu che. paramANu zIghragati ane maMdagativALA hoya che. zIghragativALA paramANu eka samayamAM cauda rAjaloka sudhI pahoMcI zake che. kALanA paramANu maMdagativALA che. maMdagati paramANu eka AkAza-pradezamAMthI bIjA AkAza pradezamAM jAya emAM jeTalo kALa lAge te samayaparyAya kahevAya che. e samaya paryAya je dravyamAM jIva, pudgala, dharma, adharma ane AkAza e pAMce dravyanA parivartanamAM kAla nimitta kAraNa che athavA sahakArI kAraNa che. e daSTie kAla dravya upakAraka gaNAya che. vartanA lakSaNavALo kALa te nizcaya kALa dravya che. kAlANu 'samaya' paryAyane utpanna kare che ane 'samaya' paryAya anaMta hovAthI kALane upacArathI anaMta paNa kahevAmAM Ave che. eka mata pramANe kALa jevI koi vastu nathI, paNa jIva ane ajIva (pudgala)mAM je pheraphAro thAya che, jUnA-navApaNuM dekhAya che ene lIdhe ApaNane kALano AbhAsa thAya che. jyAM pheraphAro jhaDapathI thatA dekhAya tyAM kALa tvarita gatie pasAra thato hoya ema lAge ane jyAM pheraphAro atyaMta maMda hoya tyAM kALa dhImI gatie cAlato hoya ema jaNAya. ekano eka kalAka koikanI rAha jovAmAM besI rahevAmAM pasAra thato hoya to ApaNane lAMbo lAge che ane koika managamatI pravRttimAM joDAyA hoie to ghaDIkamAM pasAra thai jato anubhavAya che. yuvAna pati-patnIne virahamAM kALa lAMbo lAge che ane milanamAM te TUMko jaNAya che. Ama, kALa sApekSa che. ghaDiyALa pramANe samaya nizcita jaNAya paNa ghaDiyALa vagara te lAMbo ke TUMko anubhavAya che. uttara dhruvamAM unALAmAM 82 divasa satata sUrya AkAzamAM hoya che ane ziyALAmAM traNa mahinAthI vadhu samaya aMdhArI rAtri hoya che. tyAM divasa ane rAta ghaDiyALanA AdhAre gaNIne tArIkha badalAya che. bahAranuM vAtAvaraNa to eka sarakhuM ja hoya che. kALa jANe tyAM sthagita thai gayo hoya evuM lAge che. kALane jIva-ajIvarUpa kahyo che. jIvAbhigamasUtramAM kahyuM che H kimaya bhaMte / kAlo ti pavuccA ? goyamA, jIvA ceva ajIvA ceva tti / (bhagavanta ! 'kAla' kahevAya che te zuM ? ke gautama ! jIva ane ajIva e kALa che.) Ama ahIM kALano jIva ane ajIva dravya sAme abheda batAvavAmAM Avyo che. jIva ane ajIva anaMta che eTale kALane anaMtarUpa kahyo che. kALanI vartanA anaMta che. kALa sarva dravyano vartanA lakSaNa paryAya che. sarva padArthomAM paryAyo parAvartanane kALarUpe oLakhavAmAM Ave che. pratyeka padArthamAM enA (changes)nuM parAvartana satata thayA kare che. paryAyonAM A paryAyonI vartanA e kALa che. eTale kALa e bIjuM kazuM nahi paNa vartanA svarUpa paryAya che. eka apekSAe kALa dravya che to paryAya che ane bIjI apekSAe paryAya che to kALa che. kevaLajJAnIne traNe kALanA sarva padArthanA sarva paryAyo eka ja samaye-yugapad kevalajJAnamAM jaNAya che. paraMtu chadmastha jIvane mATe bhUta, vartamAna ane bhaviSya evA kALanA traNa bheda paDI jAya che. siddha paramAtmA kAlAtIta kahevAya che, kAraNa ke tyAM kALa jevuM kazuM hotuM nathI. Ama, kALa vize jaina darzanamAM ghaNI sUkSma mImAMsA karavAmAM AvI che. DramaNalAla cI. zAha 1
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIza, paNa tArI rAkhe che, huM saMbaMdhanA pariNAme jANe adha vinA jethI koi ? mANaso bhAgI jAya che prabuddha jIvana tA. 16-5-2000 vidhinA lekha pro. cI. nA. paTela koI pitAnA hAthe ajANatAM potAnA putrano vadha thAya e IrAnI sainika tene kahe che: 'to, o rUratama, loko zuM karo. vidhinA lekha ja ne ?! sorAbe vIramAM vIra koI IrAnI sainikane potAnI sAthe dvaMdvayuddha AvI eka kathA 19mI sadInA aMgreja kavivivecaka maeNcya karavAnuM AvAhana ApyuM che ane tuM tAruM moM saMtADe che. jo tuM ArnalDanA 'sorAba ane rUstama' e zIrSakathI 1853mAM prasiddha sorAba sAthe dvaMdvayuddha karavA taiyAra nahIM thAya to loko kaheze ke thayelA kAvyano viSaya che. e kAvyamAM rUstama nAmanA eka koI vRddha kaMjUsanI jema suratama potAnI kIni saMgharI rAkhe IrAnI umarAvanA hAthe potAnA anaurasa putra sorAbano vadha che.' thAya che. A maheNAthI zaramAIne rUstama e sainikane kahe che: "cAla, vidhinA lekhanI A kathAno saMdarbha evo che ke tamane Iza tuM joze ke rUstama potAnI kIrtine kevI rIte saMgharI rAkhe che, huM pUrvenI 6ThThI sadImAM AjharabaijAna nAmanA pradezamAM kaMI jAtinA sorAba sAthe DheDhayuddha karIza, paNa te mAruM nAma jaNAvyA eka rAjAnA koI sAmaMtanI taharminA nAmanI putrI sAthe avaidha vinA jethI koI kahI zake nahIM. ke, rustame eka marca mANasa saMbaMdha thAya che ane e saMbaMdhanA pariNAme tahaminA eka sAthe ThaMdvayuddha karyuM hatuM.' patrane janma Ape che, paNa te rUstamane jaNAve che ke pote eka sorAbane potAnI sAme Avato joIne ruratamanA hRdayamAM putrIne janma Apyo che, te evI AzaMkAthI ke jo rustama UMDI karaNI UbharAya che, evo nAjuka yuvAna saurAba dekhAtA jANe ke pote putrane janma Apyo che to te e putrane potAnI hato. te sorAbane kahe che: "sorAba, tuM mRtyune bheTavA kema che pAse bolAvI laIne tene zastronI tAlIma Ape ane kadAca che? saMghanI senA choDIne mArI sAthe IrAnamAM AvI ane mArA koI yuddhamAM tenuM mRtyu thAya. putra jevo thaIne rahe. IrAnamAM tArA jevA vIra yuvAno nathI.' ArnalDanA uparokata kAvyamAM tahaminAnuM nAma nathI paNa rastamanAM A vacano sAMbhaLIne sorAbanAM hRdayamAM AzA. kAvyanA zIrSakamAM je sorAbano ullekha che te ja taminAno utpanna thAya che. te doDIne rUstamano hAtha pakaDI le che ane kahe putra. A che: "bola, tuM suratama nathI? kahe, tuM sAce ja rustama nathI.' yuvAna vaye sorAbane tahaminA pAsethI jANavA maLatAM ke rUstama uttara Ape che: 'Ubho thA, avicArI chokarA. tuM pote rUstamano putra che, tene potAnA e pitAne maLavAnI rustama. sAthe ja kaMThayuddha karavA icche che? paNa tuM jANe che, IcchA thAya che, ane e IcchAthI te, traNeka mizra jAtionA rUstamanuM moM joIne ja mANaso bhAgI jAya che. jo Aje saMghanI senA ane IrAnanI senA vacce yuddha thavAno saMbhava rUstama tArI sAme Ubho hota to tuM. tenI sAthe draDhayuddha karavAnI, jaNAtAM, saMghanI senAmAM eka sainika tarIke bharatI thAya che, vAta ja na karata.' te evI AzAthI ke yuddhamAM pote vIra rUstamanA putrane zobhe sorAba Ubho thaIne garvapUrvaka uttara Ape che: 'huM kAMI evA parAkramo karI zakaze jethI khuza thaIne rustama potAne chokarI nathI ke mAtra zabdo sAMbhaLIne phikko paDI jAuM, paNa AvakAraze. te sAcuM ja kahyuM- jo rustama Aje mArI sAme Ubho hota, to saMghanI senA ane IrAnanI senA vacce yuddha zarU thAya te to. huM tenI sAthe dvaMdvayuddha karavAnI vAta ja na karata. paNa pahelAM sorAba saMdhanI senAnA senApatine maLavA jAya che rastama to ahIMthI kyAMya dUra che ane ApaNe ahI ubhA ane e be vacce A matalabano saMvAda thAya che chIe, cAla, zarU kara, tuM kadAvara, bihAmaNI. ane, huM jANuM senApatiH 'tuM koNa che? haju paroDheya thayuM nathI. kahe, kaMI chuM, yuddhomAM kasAyelo che, jyAre huM to yuvAna ja chuM.' samAcAra che?' sorAbane uttara ApyA vinA rustame potAnAM bhAlo jo.rathI. sorAbaH 'tuM mane oLakhe che ? huM sorAba. haju sUryodaya pheMkyo, rUstamanA khabhethI e bhAlo potAnI tarapha AvatAM. thayo nathI ane zatruo UMdhe che, paNa mane UMgha nathI AvatI. joIne sorAba kUdIne eka bAju khasI gayo ane pelo bhAlo. AkhI rAta huM jAgato paDI. rahyo chuM. sAMbhaLa, huM tane mArA retImAM khUMpI gayo. rustame have potAnI gadA pakaDI lIdhI. hadayanI IcchA kahuM chuM. te e che ke mAre mArA pitA rustamane ane e gadA UMcI karIne eka phaTako mAryo, paNa vaLI sIba maLavuM che. Aja sudhI huM temane maLI zakyo nathI, to huM icchuM kudIne eka bAju khasI gayo, phurastanA hAthamAMthI gadA dhaDa chuM ke Aje A be senAo vacce yuddhavirAma ho ane huM vIramAM daIne jamIna upara paDI ane rustama poteya cUMTaNabhara thaI vIra koI IrAnI sainikane mArI sAthe dvaMdvayuddha karavAnuM AvAhana gayo. ApuM. jo huM vijayI thaIza to mArA pitA rustama avazya e. rastamanI AvI sthitimAM saurAba talavAranA eka dhAthI. jANaze. ane jo huM parAjaya pAmI. to, mRtyu pAmelA mANasane tene pUrI karI zakyo hota, paNa sorAba to rUstamanI sAma. nathI koInI jarUra rahetI ke nathI e koIno sago hovAno tAkIne ja e che. hase che ane raratama jyAM dhaMTaNarbhara thaIne dAvo karato." paDyo hato e sthaLethI vinayapUrvaka Agho jAya che ane pachI. senApatiH "sorAba, tAruM hRdaya azAnta che. je pitAne te te rUstamane kahe cheH "cAla, Ubho thA, Ubho thA, roSa na kara, 'kyAreya joyA nathI e pitAne keMdvayuddha karavAnuM sAhasa karIne huM paNa gusse nathI thayo, nA huM tane jouM chuM ne mAruM hRdaya nirvera maLavA tuM kema icche che? paNa jA, siMhanA baccAne koNa rokI thaI jAya che, tuM kahe che tuM rustama nathI, bhale, to tuM evo koNa zake? e che je mArA hRdayane Ama sparzI zake che? huM chuM to chokaro. ja, senApati saMghanI ane IrAnanI senAo vacce Ubho rahIne paNa maiya laDAIo joI che, chatAM. mArA hRdayane Avo sparza kahe cheH "sAMbhaLo, Aje A be senAo vacce yuddhavirAma ho, A pahelAM kyAreya nahoto thayo. hRdayanI AvI komaLatA devI ane vIramAM vIra koI IrAnI sainika sorAba sAthe dvaMdvayuddha preraNA haze? o vRddha yuddhavIra, cAla ApaNe A daivI. kare.' . preraNAone vaza thaIe, ApaNA bhAlAo A jamInamAM Athe Ta8 DI zake evo vI; hAnI mA dATI daIe ane paraspara suleha karIe. tuM mane rustamanAM parAkramo bALa kahI saMbhaLAvaje.' ' rustama che, paNa IrAnanA rAjAe tenI avagaNanA karI hovAthI kahI sAnika tarIke bharatI thAya che suratama tArI sAthe vIra ane A be senAone maLI rAkayo pitA mane emAM pI gayo. Apa. IrAnI sainikane mArI A yuddhavirAma ho ane ira phudIne eka jaze ane ejaya thaiza to pA tayuddha karavAnuM vIramAM eka bAju para
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-2000 prabuddha jIvana hato ane krodhathI dhrujatoTaTAra Ubho hato. te potAnI gadA paNa sorAba je kaheto hato te rUstama dhyAnathI sAMbhaLatA hatA. jamIna upara paDelI rahevA de che paNa jamIna upara paDelo ane e sAMbhaLIne te vicAramAM paDI gayo. tene potAnI, potAno bhAlo upADI le che ane pachI tiraskArapUrvaka kahe cheH yuvAnInuM, sorAbanI yuvAna mAtAnuM, tenA sauMdaryanuM, tenA chokarI, tArA paga capaLa. che eTalA tArA hAtha capaLa nathI. pitAnuM ane e be sAthe pote AjharabaijAnamAM AnaMdamAM mIThA zabdo upajAvI kADhatI nartikA, cAla laDa, mAre tAro gALelA divasonuM smaraNa thAya che. vaLI te sorAbanI yuvAnImAM dhikkArapAtra avAja nathI sAMbhaLavo." potAnI ja yuvAnI jue che. te sorAbane kahe che: "sorAba, tuM rUstamanAM. AvI. maheNAMthI uttejita thaIne sorAbe potAnI kharekhara evo putra che je rustamano hota to tamane te bahu talavAra myAnamAMthI kADhI ane e be pautApotAnI talavArothI vahAlo hota, paNa rustamane putra hato ja nahIM. tene eka bALaka ekabIjA upara bAja pakSIonI jema tuTI paDayA. rUstamanI hatuM, eka ja, eka chokarI je atyAre tenI mAtA sAthe. vikarALa AMkho krodhathI saLagI UThI. ane potAno bhAlo AjharabaijAnamAM rahetI haze ane chokarIo kare evAM haLavAM. havAmAM vIMjhIne teNe bUma pADI rUstamAM" e buma sAMbhaLatA kAma karatI haze. ApaNI, ApaNA jakhamaunI ane yuddhanI ja sorAba stabdha thaI gayo, khacakAyo, eka DagaluM pAchaLa to tene kalpanAya nahI hoya.' khasI gayo ane kavaca jevI tenI DhAla tenA hAthamAMthI chUTI sIrAba roSapUrvaka uttara Ape che: "koNa che tuM je mane gaI ane, te sAthe, ruratamano bhAlo tenI pAMsaLIomAM khUMpI asatyavAdI gaNe che ? maratA mANasanA hoTha upara satya vasa gayo.. che ane asatyathI to huM jIvanabhara bAra gAuM dUra rahyo chuM. huM rustama. have kaTAkSa kare che: "sorAba, tuM mAnato hato ke huM tane kahuM chuM, jo mArA hAtha upara aMkita karavAmAM AvelI A Aje eka IrAnI, umarAvane haNI zakIza, athavA to. rUstama mudra. mArI mAtA je bALakane janma Ape tenA hAtha upara pote tArI sAthe yuddha karavAmAM Avaze, paNa mUrkha, tuM ja haNAyo aMkita karavA A mudrA rustame ja tene ApI hatI." che ane teya eka ajANyA mANasanA hAthe." A sAMbhaLIne rUstamanA gAla uparathI lohI UDI gayuM, sorAba nirbhIka bhAve uttara Ape che: 'tuM ajANyo che tenAM ghUMTaNa dhrujI gayAM ane teNe zuSka svare kahyuM: sorAba, e kharo, paNa tArI, dAhaka baDAza vyartha che. teM mane nathI ho, mudrA evI sAbitI che je khoTI hoI zake ja nahIM. tuM e rUstame mane haNyo che ane pitRbhakta hadaryo. huM tane kahuM chuM- jo batAve to tuM rUstamano putra kharo.' mAre tArA, jevA. daza sAthe laDavAnuM hota ane huM A pahelAM sorAba jenuM mAthuM ane jenI pAMkho bAja pakSInAM mAthA, hato. evo hota to, e daza haNAIne ahIM paDyA hota ane huM ane pAMkho jevA hoya che ane jenuM zarIra siMhanA zarIra jevuM tyAM Ubho. hota, paNa pelA priya nAme mAro hAtha dhrujAvI dIdho hoya che evA eka kAlpanika pakSInI AkRti jevI AchA ane, huM kabUla karuM chuM, tArAmAM kaMIka evuM che je koI akathya lAla raMgamAM potAnA hAtha upara aMkita karavAmAM AvelI mudrA bhAvathI, mArA hRdayane AkuLavyAkuLa. kare che, e kaMIke ja mArA batAvIne pUche che: "bola, A nizAnI rUstamanA ja putranI ke hAthamAMthI DhAla pADI nAkhI ane tAro. bhAlo eka niHzastra koI bIjA mANasanA putranI?' zatrunI pAMsaLIomAM khUMpI gayo. have tuM mArA bhAgya upara rUstama e mudrA sAme tAkI tAkIne joyA kare che. paLavAra kaTAkSa kare che. paNa nirdaya mANasa.' sAMbhaLa ane sAMbhaLIne niHzabda thaI jAya che ane pachI eka hRdayabhedaka cIsa pADe che: dhrujI jA. parAkramI rustama mArA mRtyunuM vera leze. jemane huM A "o chokarA, tAro pitA !" ATaluM bolatAM rustamano avAja jagatamAM badhe khoLuM chuM te mArA pitA mArA mRtyunuM vera vALaze uMdhAI gayo, tene potAnI AMkho AgaLathI eka kALuM vAdaLa ane tane pATha bhaNAvaze.' pasAra thatuM jaNAyuM, tene cakkara AvyAM ane te jamIna upara maravA paDelA sorAbane rustama hajuya oLakhI zakato nathI. DhaLI paDyo. te zaMkAzIla bhAve ane zuka svare kahe che: "pitAo ane vera sorAba khasato khasato rUstama pAse jAya che ane dhrujatI levAno A kevo lavAro che? rustamane putra hato ja nahIM.' AMgaLIothI vahAla karato rustamanA gAla pasavAre che jethI sorAba kSINa svare uttara Ape che: "hA, hato, ane huM ja rUstamamAM cetana Ave. sorAbano prayatna saphaLa thAya che. e bhulAI gayelo putra chuM, mArA mRtyunA samAcAra eka divasa sacetana thayelo rUstama jevI potAnI AMkha udhADe che avazya mArA pitAne maLaze, rUstamane maLaze, e jyAM beThA tevI ja te trAsathI pahoLI thaI jAya che. te potAnA hAthamAM haze- huM nathI jANato kayAM, paNa ahIMthI dUra dUra kyAMka-tyAM dhULa le che, e dhULa, potAnA mAthAmAM ane potAnA vALamAM temane mArA mRtyunA samAcAra maLaze, e samAcAra temanA nAkhe che. e ja dhULathI te potAnI dADhI bharI de che. tene evI. hadayane vIMdhI nAkhaze ane krodhathI uttejita thaIne te tatkALa tIvra tANa Ave che. te tenI chAnI dhajA aa ya che. te evo zastrasajja thaI jaze ane trADa pADIne tArA upara vera levAno DUsakAM khAya che ke tenuM gaLuM rUMdhAI jAya che, evo hatAza thaI nirdhAra karaze. bihAmaNA mANasa, jarA vicAra kara, potAnA jAya che ke te potAnI talavAra myAnamAthI kADhe che jethI potAnA ekanA eka putranA mRtyunuM te kevuM vera leze. Izvara kare ne temanuM e duHkha jouM tyAM sudhI huM jIvato rahI zakuM ! paNa mane mArA sorAba rUstamano irAdo samajI jAya che ane saumya svara pitAnI eTalI dayA nathI AvatI jeTalI mArI mAtAnI kahe cheH "pitA, ApanA jIvanano aMta lAvavAno vicAra Ave che je potAnA vRddha pitA. sAthe AjharabaijAnamAM rahe che, choDI do, Aje huM mArA janma sAthe ja devalokamAM vidhAtAe je mane, sorAbane, yuddhamAM vijetAone maLatA lAbho ane 1 lakhI rAkheluM mAruM bhAgya bhogavuM chuM ane Apa to e devalokanA pratiSThA sAthe yuddha pUru thayA pachI tAktaronI chAvaNImAMthI pAcho pharelo nahIM jue. e to Adima jAtimAMthI Adima ajANatAM sAdhana thayA cho. meM Apane pahelAM joyA tyAre ja jAtimAM phelAtI jatI eka ghora addA sAMbhaLaze ane tyAre 'mAruM hRdaya jANI gayuM hatuM ke Apa rustama cho ane ApanuM e bicArI jANaze ke sorAba have potAnAM netrone AnaMda hRdaya paNa jANI gayuM hatuM ke huM sorAba chuM. paNa ApaNAM nahIM Ape, e to kyAMya dUra koI nadInA tIre eka ajANyA hadayonI A preraNAone niyatie potAnI lokhaMDI eDI nIce cagadI nAkhI. e niyatie ja ApaNI vacce saMgharSa zatru sAthe laDatAM mRtyu pAmyo che.' karAvyo ane niyaMtie ja mane mArA pitAnA bhAlA upara potAnI mAtAno ane potAnA saMbhavita mRtyunI vicAra pheMkayo. paNa javA do A badhI vAto. mane mArA pitA mafthA. dAM yoga. jo ke e ke 50, " e. ' . . . . . mRtyunuM to rahI zakemArI mA che. kaThI do, bhAgya bhI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 ApanAM AMsuthI mArA gAla bhIMjavI do ane kaho, mArA putra', tvarA karo, tvarA karo, mArA jIvananI retInA kaNa pUrA thavA AvyA che. vIjaLInA vege huM A medAnamAM Avyo, ane vAyunA vege jAuM chuM, ekAeka ane jhaTapaTa, pasAra thaI jatA pavananI jema, paNa devalokamAM lakhI rAkhavAmAM AvyuM hatuM ke Ama ja thaze.' prabuddha jIvana A sAMbhaLIne rustamanAM hRdayanAM baMdhano tUTI jAya che. tenI AMkhomAMthI bora bora jevA AMsu sare che ane tAra svare vilApa karato te kahe che: "A nadInA taraMgo bhale mArI upara pharI vaLe.. sorAba dhI.ragaMbhI.ra vinamra svare uttara Ape cheH mArA pitA! evI icchA na karo. Ape jIvatA rahevuM ja joIe. keTalAka mahAparAkramo karavA ane jIvatA rahevA janmyA hoya che to keTalAka bhulAI javA ane mRtyu pAmavA janmyA hoya che. je parAkramo karI zakavA jeTalI mArI vaya thAya te pahelAM huM mRtyu pAmIza. e parAkramo Apa karo ane ApanI vRddhAvasthAmAM pharI eka vAra jhaLahaLatI kIrti meLavo. Apa mArA pitA cho. ane Apano lAbha te mAroya lAbha che. Apa A moTI senA juo cho, huM Apane vInavuM chuM, e senAne zAntithI nadI oLaMgI javA dejo, paNa mane ApanI sAthe ApanA nagaramAM laI jajo, pathArImAM suvADajo ane Apa, ApanA zvetakezI pitA ane ApanA sarva mitro mArA mRtyu mATe zoka karajo. huM Apane Agraha karuM chuM-mane ApanA nagaranI manohara jamInamAM daphanAvajo. mArAM asthi upara rAjavI zobhAthI dIpato. mATIno Dhagalo karAvajo ane e DhagalA upara dUra dUrathI dekhAya evo staMbha caNAvajo jethI vagaDAmAMthI pasAra thato koI ghoDesavAra dUrathI mArI kabara joIne bolI UTheH jeno tenA mahAna pitAe ajANatAM vadha karyo hato te, parAkramI rustamano putra, sorAba ahIM poDhe che- ane mArI kabaramAM.poDhelo huM bhulAI na jAuM. sva. DaoN. bhogIlAla ja. sAMDesarA sAthe mAro saMbaMdha sADA cha dAyakAthI vadhu samayano hato. 'gujarAta samAcAramAM amoe sAthe nokarI karI, amadAvAdanI gujarAta kaoNlejamAM prIyisathI ema. e. sudhI sAthe bhaNyA, vaDodarAnI mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTImAM lagabhaga be dAyakA sudhI eka ja vibhAgamAM zaikSaNika kArya karyuM, sAthe haryA pharyA, jJAnagoSThI karI, ekabIjAnA sukhadu:khamAM sahabhAgI banyA ane Akhare amArI nokarIno 'Ama viyoga thayo' ! DaoN. sAMDesarAno janma I. sa. 5-4-1915nA roja ane emano prathama lekha, jUna-1932mAM 'buddhiprakAza'mAM pragaTa thayo-eTale ke mAMDa soLa varSanI vaye. chelle emanuM maraNottara prakAzana I. sa. 1999mAM thayuM, eTale ke lagabhaga sADA cha dAyakA sudhI emanI avirata sAhityasevA cAlu rahI. jaina sAhityanA prakAMDa saMzodhaka sva. mohanalAla dalIcaMda desAInI salAha pramANe, DaoN. sAMDesarAe sane 1931thI mAMDI emanA badhA ja lekho-gujarAtI, aMgrejI, hiMdI ke anya bhASAmAM pragaTa thayelA- temanA anuvAdonI vigatavAra yAdI tema ja temanAM pustakonAM nAma ane prakAzanavarSanI yAdI -- jIvyA tyAM sudhI rAkhI che jenI atyAra sudhImAM traNa noTo bharAI che. lagabhaga sADA pAMcathIya vadhu dAyakAomAM pragaTa thayela koIpaNa samayagALAmAM prakAzita thayelA emanA koI paNa lekhanI nakala aDadhI 'miniTamAM maLI rahe che. -ka.. .... --- } ... tA. 16-5-2000 rustama vyathita svare uttara Ape che: "evo bhaya na rAkha, mArA putra sorAba ! teM kahyuM che ema ja thaze, huM mArA taMbUo bALI nAkhIza ane te sAthe A senAne zAntithI nadI oLaMgI javA daIza. Aja sudhI meM karI che tethI vadhAre hatyA huM kema ja karuM? huM to icchuM chuM ke jemano meM vadha karyo che e sarva, mArA custamAM custa zatruo sahita, jIvatA thAya. huM eka sAmAnya mANasa, nirmAlya sainika houM ane, mArA putra, tuM jIvato rahe. jema mArI yuvAnImAM tema mArI vRddhAvasthAmAM paNa meM laDAIo ja joI che ane lohI reDyuM che ane mArA mRtyuparyaMta mAruM jIvana lohIthI kharaDAyeluM ja raheze.' rAma maratAM maratAM sorAba uttara Ape che: vikarALa mANasa, kharekhara lohIthI kharaDAyeluM ja jIvana, paNa Apane zAnti maLaze ja, joke Aje nahIM, bhaviSyamAM koIka divasa.' AjIvana sArasvatano maraNottara lekha-saMgraha : 'yajJa-zeSa' - DaoN. raNajIta ema. paTela sorAbanI sAme rustama tAkI tAkIne jue che ane kahe che: vahelo Ave e divasa, mArA putra ! paNa tyAM sudhI, ja bhAgyadevInI evI ja icchA hoya to, bhale huM sahana karIza.' Ama bolatA rustamanI sAme joIne sorAba hasyo ane te pachI teNe potAnI pAMsaLIomAM khUMpI gayelA rustamano bhAlo kheMcI kADhyo, te sAthe, ughADA thayelA ghAmAMthI lohInA phuvAro chUTyo, tenuM mAthuM jamIna upara jhUkI gayuM, tenA aMgo zithila thaI gayAM, tenI AMkho micAI gaI, tenuM zarIra dho pUNI jevuM thaI gayuM ane je choDIne te jatuM hatuM e, deharUpI mahela, yauvana, yauvananI surakhI ane A mohaka jagata, e sarva mATe kheda karatuM sorAbanuM prANapaMkhI anicchAe UDI gayuM. ane rustama ghoDesavArInA potAnA DagalAthI potAnuM moM DhAMkIne Ama mRtyu pAmIne sorAba raktabhInI retImAM DhaLI paDyo potAnA mRta putranI pAse jaIne beTho. ////// cajJazeSa'nA 80 lekhonI coksAIpUrvakanI vigo enA pramANarUpa che. temanA A maraNottara prakAzananA lekho keTalAM badhAM sAmayikomAM pragaTa thayA che ! kevaLa jijJAsA khAtara joIe to 'buddhi prakAza', 'gujarAta dIpotsavI aMka', 'svAdhyAya', 'pustakAlaya', 'graMthAgAra', 'phArbasa gujarAtI sabhA-traimAsika', 'prajAbaMdhu sAptAhika', 'vizvamAnava', 'Urmi navaracanA', 'paraba', 'pravAsI', 'akhaMDa AnaMda', 'rAjabhASAtraimAsika', 'navanIta-samarpaNa', 'kumAra', 'prabuddhajIvana', 'pratyAyana', 'navacetana', 'abhinavabhAratI' vagere vagere. kayA varSamAM kayA aMkamAM e pragaTa thayA e badhI ja mAhitI emAMthI maLI rahe che. koIkanA 'amRtamahotsava' ke zatAbdI graMthomAM pragaTa thayelA ke AkAzavANI parathI ApelA vArtAlApanI paNa vigato prApta thAya che. eka prakhara saMzodhakanI guNasaMpadAno paricaya AvI sAdhAraNa bAbatamAMthI paNa thAya che. vaLI, A badhAM sAmayikomAMnuM emanuM pradAna keTalA badhA. vividha viSayomAM emane rasa che enI paNa pratIti karAve che. 'yajJazeSa'nA nAmakaraNamAM mAroya hisso hato. AmAMnA, saMzodhananA kSetramAM samAsa na pAmatA lekhone paDatA mUkavAmAM Ave ane lagabhaga 300 ke 350 pRSThanuM cayana karI Ape to ma. sa. yunivarsiTI pragaTa karavA taiyAra hatI paNa DaoN. sAMDesarAno Agraha emanA AjIvana sArasvata-yajJamAM je kAMI zeSa hoya. te badhu ja homavAno hato, eTale emanAM saMtAnoe, gujarAta sAhitya sabhAne rUpiyA trIsa..hajAranuM prakAzana kAje..nAna
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-2000 prabuddha jIvana kevaLa kutUhalavazAtuM, 'yajJazeSa'nAM 504 pRSTho Amatema saMskRta nATakano kavi suMdarame karela anuvAdano paNa rasamaya pheravIe toya prathama dRSTie ApaNuM dhyAna kheMcAya che enA paricaya karAvyo che. vaLI, kAvya prayojanAdinI bAbatamAM viSaya-vaividhya paratve pramANamAM "yajJazeSa'nAM TUMkA ane eka mammaTa ane AcArya hemacandranI paNa tulanA karI che. be apavAda sivAya moTe bhAge zradhdhAMjali rUpe lakhAyelA "yajJazeSamAM 'utsava', 'baddhano saMdeza', 'buddhanAM pravacano', lekhonAM zIrSako joIe to, keTalI badhI viziSTa vibhUtio 'lokAyata darzana', 'devalazruti', "gujarAtanA devaprAsAdo', sAthe emano ghaniSTha saMbaMdha hato ane emanAM kAryane yathatharUpe "vacanAmata", "rasikavallabha' jevA sAdA, sarala, mAhitIpradhAne malavatA kevAM to aucityapUrNa vizeSaNo vAparI. emaNe lAghava lekho che. to lekhakanI prakAMDa vidvatA ane maulika saMzodhakanI sAdhyuM che. dA.ta. vidhAna vahIvaTakartA : eca. ema. paTela, zaktinA acchA pratIka jevA keTalAka nibaMdho paNa che. dA.ta. Apta samiTa : ke. kA. zAstrI, mahAmanISI : muni bhAratIya tatvavighA : eka daSTi', 'vahIvaTI zabdakozanI. caturavijayajI, kezava harSada dhruva : saMpAdaka ane bhASAzAstrI, racanAnA keTalAka prazno: 'mirAte ahemadI' ga jarAtanI sva. mohanalAla dalIcaMda desAI : jaina sAhityanA prakAMDa saMzodhaka, pramANabhUta "phArasI tavArIkha, "madhyakAlIna gujarAtI sAhityaAcArya DaoN. mArkaDa : anusmRti, parama hitecchu : aMbAlAla narasiMha mahetA ane samakAlIna jaina kathAsAhitya', 'narasiMharAva jAnI, ItihAsakAra : ratnamaNirAva, vidyAbahena : keTalAMka : bhASAzAstramAM prasthAnakAra' ane 'pATaNanA jaina jJAnabhaMDAro saMsmaraNo, sAdhucarita vidvAna : DaoN. jitendra jeTalI, DaoN. ane bhAratIya sAhitya" tathA "aitihAsika zabdakoza : keTalAka caMpakalAla zukla : jIvana ane kArya, vyaktitva vaDalA sama : vicAro vagere vagere. vaLI DaoN. sAMDesarA, pracaMDamano sadgata pro. rasikalAla cho. parIkha ane bhAIkAkAno akSaradeha. dATanAzAlI, mahAmanISI kalikAlasarvajJa AcArya zrI A tereka mahAnubhAvone phALavelA lagabhaga 60 pRSThomAM paMdareka hemacaMdrAcAryanI sagalakSI pratibhAzaktithI eTalA badhA bhAIkAkAne ane dazeka zrI rasikalAla parIkhane phALe jAya che. prabhAvita che ke "yajJazeSamAMnA pAMceka lekho to AcArya zrI A vibhAgamAM e be lekha zreSTha ne viziSTa che. dhUmaketunI saMbaMdhe che. dA.ta. "zrI hemacandrAcArya', 'AcArya hemacandranuM kozanavalikAo" ne "AkAzavANI'nI maryAdA naDI che, (kevaLa sAhitya', AcArya hemacandra phata 'dvayAzraya mahAkAvya', traNa ja pRSTha) to 'lAbhubahenanI navalikAonuM "purovacana" 'hemacandrakAlIna gujarAtano sAhityika pariveza' tathA 'kAvya vivaraNAtmaka che. zrI ratubhAI adANIkata 'soraThanI. prayojanAdi vize AcArya hemacandra. vaLI yajJazeSa' nA anya lokakrAntinAM vaheNa ane vamaLa"-bhAga-ranI prastAvanA nAme aneka lekhomAM AcAryazrInA ullekho AvatA hoya te to eka dharmayudhdhanI satyakathAmAM DaoN. sAMDesarAnI ItihAsavidaprajJA judA. A badhA lekhomAM emanI lekhinIno pIDha, prauDha ne ane sAhityika rasajJatAnAM supere darzana thAya che. e lekhanAM prAsAdika saMsparza paNa anubhavavA maLe che. pR.409 upara pAMca praznonI carcAmAM prathama, trIjA ne pAMcamAno ullekha che. bIjo ane cotho anullekhanIya rahyA che. 'utsava' lekha, kavivaranAnAlAlanA "prajA zarIrano dhasAro yajJazeSamAM viSayavaividhyano koI toTo nathI. emAM ke navapallavatA?" e dIrghalekhanuM sa-daSTAMta vivaraNa che to 'satyanArAyaNanI kathA'nuM rahasya che. to "japayajJa'nI vizeSatA saMskRta "sAhityamAM vRkSamahimA kevaLa kAlidAsa-bhavabhUti pUrato paNa che. agni-eziyAnA dezomAM rAmAyaNa-kathAno pracAra sImita che. lekha 57-58 be zabdacarcAnA che. 'kASTabhakSaNa' che, to balidvIpanAM 'gaMgAstotra' paNa che. varAhamihiranuM jala ane 'vaMdaravAla' e eka ja zIrSaka nIce samAsa pAmI zakyA saMzodhana che, to prAcIna vizvamAM khanija-telanI zodhanI hota. lekha naM. 50nuM zIrSaka che: "gujarAtI padyano eka vAta paNa che. emAM 'hamIramadamardana nATakamAM AbuthI dhoLakA prAcInatama namUno'-(pR. 301) paNa e padyano nahIM paNa sudhInA pravAsanuM varNana che to "Indradata kAvyamAM jodhaparathI gadyano namUno che. 'narasiha mahetA ane samakAlIna jena kAvya surata sudhInuM nagaravarNana paNa che. saMskRta sAhityamAMno vRkSa sAhitya'-(pR. 321) upara, DaoN. sAMDesarAe saMpAdita karela mahimA che, to madhyakAlIna gujarAtamAM tola. mApa ne sacaya prAcIna phAgu segraha' e suMdara saMgrahanA sahasaMpAdaka DaoN. nANAMviSayaka navIna mAhitI paNa che. gulAmanA vecANanA somAbhAI pArekha paNa che e bhUlavuM na joIe. 'parama hitecchuM dastAveja che, to akabaranA darabAramAM pArasI guruo paNa : aMbAlAla jAnI'-(pR. 457) e mAMDa savA pRno aMjaliche. gujarAtamAM pArasI onuM Agamana tathA temanI saMskRta lekha che paNa lekhane aMte DI. soDasarA lakhe che: "sadagatanA 2canAono ullekha ne rasAsvAda che. to sAkSarava mArI, uparanA soeka patro meM saMgharI rAkhyA che, bhaviSyamAM govardhanarAmanI saMskRta racanAonI samIkSA paNa che. viSaya- temanAM caritrakArane kadAca upayogI thaI paDe.' emAMnA keTalAka vaividhya ne viSaya-nAvInya tarIke A badhI racanAo katahalapreraka patrono ahIM samucita viniyoga thaI zakyo hota. 'yajJazeSamAM ne vAcanakSama to che ja paNa emAM thI lekhakanI atpani. aneka saMskRta zloko Ave che. eka niyama tarIke eno bahuzrutatA ane bhAta bhAtanA viSayamAM rasa levAnI zakti- bhAvAnuvAda Apyo hota to? keTaleka sthaLe, alabatta Apyo vRttino suMdara ane tAdaza paricaya paNa thAya che. che. 'eka Adhunika saMskRta subhASita kIzaH kalyANabhAratI' DaoN. sAMDesarA kevaLa prAkRta ne madhyakAlIna gujarAtI (6 (pR. 497) tyAM enA vidvAnakartAnI janmatArIkha I. sa. 1889 bhASAsAhityanA ja nahIM paNa. saMskRta sAhityanA sArA. darzAvela che, jyAre tA.7-3-70nA "jaina"nA aMkamAM zrI ratilAla abhyAsI vidvAna hatA. bhAratanA anya pradezonI jema saMskRtanA maphAbhAI zAhanA lekha nAme "nyAyatIrtha-nyAyavizAradamunirAja sarva prakAronI racanA-paraMparA Adhunika kALa sudhI gujarAtamAM zrI nyAya vijayajI mahArAja'mAM janma tArIkha saM. 1946nA paNa cAlu rahI che enI pratIti yajJazeSa'nA emanA keTalAka kArataka suda trIjanA. kArataka suda trIjano ullekha che. A abhyArA-lekho karAve che. dA.ta. AcArya hemacandra kRta 'dvayAzraya "emanA (DaoN. sAMDesarAnA aneka sAmayikomAM chapAyelA mahAkAvya', vijayapAlakRta 'dvIpadI svayaMvara nATaka', rAmacandrakata sAdI ane saMzodhanamUlaka lekhone 'yajJazeSa' saMjJAthI A 'satya harizcandra nATaka', prahalAdanadevakRta 'pArthaparAkrama-vyAyoga', saMgraha prakAzita karatAM prakAzakone AnaMda thAya che? e sahI, maMtrI yazapAlata "mohaparAjaya nATaka', I. sa. 1129 paNa e 'sAdA' lekhomAM paNa saghana svAdhyAyanI chAMTa che, AsapAsa karNATakanA kalyANI nagaranA cAlukama rAjA, ane "saMzodhanamUlaka' lekhomAM prAcIna ke Adhunika ja nahIM bhUlokamalla somezvara trIjAe racela "mAnasollAsa athavA paNa sanAtana satyano Agraha che kAraNa ke emaNe kyAMya mULa 57) e jharA lakhe che. bhaviSya
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana yaMtra ane tenA prakAra - DaoN. kavina zAha jaina ane jainetara dharmomAM maMtra-yaMtra ane taMtra vidyAno adbhuta camatkAra-mahimAM darzAvavAmAM Avyo che. maMtronI duniyA jevI ja rahasyamaya ane ajabagajabano prabhAva ne prakAza pADanArI yaMtranI sRSTi che. maMtra jApano prabhAva anekavidha mAnavIoe jIvanamAM anubhavyo che. tenI vividha prakAranAM yaMtro vizenI rasaprada mAhitI paNa jANavA jevI che. yaMtranI vyutpatti nIce pramANe che. camanAy yantramityAhuH- ArAdhya devanI zaktinuM eka sthAne kendrIkaraNa jyAM thAya tene yaMtra kahevAmAM Ave che. jaina dharmamAM yaMtronuM pUjana zAstrokta vidhi anusAra zubha divase karavAmAM Ave che. dharma ArAdhanAnA eka bhAga rUpe dhArmika mahotsavomAM 'yaMtrapUjA' viziSTa AkarSaNanuM kendra bane che. pUrvAcAryoe jyotiSa jJAnane AdhAre yaMtro racyAM che. sabhyaSTi deva-devIonAM yaMtro mahAprabhAvika gaNAya che. vividha yaMtro vizenI AdhArabhUta mAhitI darzAvatA graMthomAM zrI devendrasUrino 'koSTaka ciMtAmaNi' che. temAM 100 gAthAo saMskRta bhASAmAM che. A graMthamAM yaMtro vize vistRta mAhitI che. temAM yaMtronA cAra prakAra bhavya, atibhavya, sarvatobhadra ane mahAsarvatobhadra darzAvyA che. . mahAsarvatobhadra yaMtramAM 65 aMkovALA 25 koSTaka che. teno dareka bAjuthI saravALo karatAM pAMsaTha thAya che. tevI ja rIte vIso ane paMdariyo yaMtramAM vIsa ane paMdarano saravALo thAya che. yaMtranA maMtrAkSaro ane aMko lakhavA mATe aSTagaMdha, kasturI, kezara, kapUra, raktacaMdana, suvarNa vagereno upayoga karavAmAM Ave che. yaMtro banAvavA mATe suvarNa, cAMdI, tAMbuM, bhojapatra, kamaLapatrano upayoga thAya che. suvarNa dhAtuvALuM yaMtra sarvottama gaNAya che. taduparAMta bilIpatra, sphaTikanA upayogathI yaMtra. mAnava jIvanamAM sukha-samRddhi, saMtAna, vepAramAM vRddhi, lagna, mAnava jIvanamAM zubhAzubha karma pramANe sukhaduHkha Ave che. karmavAdano A aTala ane avicaLa niyama che. tema chatAM racAya che. korTa-kacerI cUMTaNImAM vijaya, rogamukti, dhanaprApti jevI sarvasAmAnya icchAonI pUrti mATe maMtra ane yaMtrano prayoga karavAmAM Ave che. e dRSTie vicAratAM maMtronI vividhatA jeTalI ja yaMtronI vividhatA jovA maLe che. yogya dina-zuddhi joIne yaMtra racanA karavI joIe. ravipuSya, gurUpuSya, ravi-hasta, ravi-mULa nakSatravALA divase, vIranirvANa divase, caMdra svara cAlato hoya tyAre yaMtramAM aMko. lakhavA ke maMgAkSaro kotaravA uttama gaNAya che. koIpaNa yaMtra nirmANa karyA. pachI tene pratiSThita karavuM joIe. zubha divase zAstravidhi anusAra gItArtha guru pAse tenI pratiSThA karAvavI jarUrI che. A vidhithI yaMtro camatkAra alaukika bane che. ane teno prabhAva paNa vizeSa rahe che. yaMtra taiyAra karyA pachI tenI pUjA karavI joIe, paMcAmRtathI abhiSeka karavAthI yaMtranI zuddhi ne pavitratA jaLavAya che. tA. 16-5-2000 dUdha, dahIM, ghI, sAkara ane caMdananA paMcAmRtathI abhiSeka karavI joIe. tyAra pachI vAsakSepa cUrNathI pUjA karavI. A vakhate niyatamaMtra eTale je yaMtramAM kotarelo athavA lakhavAmAM Avyo che te maMtranuM sAta vAra smaraNa karavuM. maMtrano uccAra atizaya jhaDapathI ke moTA avAje karavo nahi, tenAthI taMdurastI tathA dhana hAnino saMbhava che eTale druta svare maMtrano jApa karavo. yaMtranA abhiSeka pachI aSTa prakArI pUjA karavI. dhAtu sivAyanuM yaMtra eTale ke bhojapatra, bilIpatra, kamaLapatra ke vastra para yaMtranI racanA karI hoya to tenI pUjA karavA mATe yaMtranI sAme arIso rAkhavo ane tenA pratibiMbane lakSamAM gakhIne pADI na nI ane niyamita dhUpa-dIpa-naivedhathI pUjA tathA jApa AdithI maMtra siddha thAya ane yaMtrathI icchita lAbha avazya thAya che. yaMtronA traNa prakAra che. bhUpRSTha, merUpRSTha ane pAtAlayaMtra. sarvasAmAnya rIte maMtralekhana karavAmAM Ave che tyAre bhUpRSTha yaMtra bane che. akSaro, rekhAo ane aMko vizeSa rIte upaselA hoya to. te merUpRSTha yaMtra bane che. akSaro kotarelA hoya to te pAtAlayaMtra bane che. jainetara maMtra-taMtramAM nityayaMtra ane bhAvayaMtra ema be prakAra prApta thAya che. nityayaMtramAM daivI zakti svAbhAvika rIte rahelI. che. dA.ta. zAlagrAma zilA, narmadezvara zilA, aparAjita, kamalA yaMtronI emAM gaNatarI thAya che. nityayaMtranI daivI zaktino sAmAnya janatAne anubhava thato nathI, paNa yaugika zaktivALA yogI puruSo ane maharSione thAya che. mana ane cittanA saMyogathI mamatA utpanna thAya che jyAre buddhinA saMyogathI bhAvatattva utpanna thAya che. jemAM zuddha bhAva rahe che tevAM yaMtro bhAvayaMtra kahevAya che. zrIyaMtra ane nRsiMhayaMtra AnA udAharaNarUpa che. A yaMtrane vidhipUrvaka grahaNa karI maMtrajApathI siddha karI zakAya che ane aneka prakAranI samRddhi maLe che. yaMtro vizenI uparokta pUrva bhUmikA pachI. vividha prakAranA yaMtronI mAhitI ati rasapradane AkarSaka che. te vizenI vigatonIce pramANe che. jaina dharmamAM mahAprabhAvika ne camatkArika yaMtromAM namaskAra mahAmaMga, uvasaggaharaM, saMtikaruM, namiuNa, ajitazAMti, bhaktAmara, siddhacakra, RSimaMDala ItyAdinAM yaMtro pUrvAcAryoe banAvelAM zAstroktavidhi anusAra pratiSThita ati lokapriya che. dharmanI ArAdhanAne aMte ke tapanA udyApana mahotsavamAM pUjana bhaNAvAya che temAM AvAM yaMtro kendra sthAne che. covIsa tIrthaMkaronuM yaMtra--A yaMtramAM 24 tIrthaMkaro kramAnusAra hoya che ane teno maMtra lakhAya che. OM, ThThI, zrIM kalIM namaH |-A yaMtra saM. 846mAM AcArya yazodevasUrie banAvyuM hatuM. kalpavRkSa yaMtraH-kalpavRkSanI racanA karIne tenA dareka pAna para maMtrAkSaro ane 24 aMko lakhavAmAM Ave che. A yaMtrathI sarva prakAranI samRddhi ne vepAravRddhi thAya che. pArzvanAtha prabhuyaMtra --24 tIrthaMkaromAM pragaTa prabhAvI 108 nAmadhArI tIrthaMkara pArzvanAtha che. temAM maMtra ane aMko sthAna pAmelA che. sarva kArya siddhi yaMtra -svastika AkAranuM A yaMtra maMtrayukta che ane tenAthI manokAmanA pUrNa thAya che. tijaya pahutta sarvatobhadra yaMtra temAM 170 tIrthaMkarono ane devIono aMko ane nAmathI ullekha thayelo che. A yaMtranI kAkA kAka zekI hh
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-2000 prabuddha jIvana sarvatobhadra yaMtra (130)-A yaMtra corasa khAnAvALuM che. sarva kArya siddhi yaMtra-eka UbhA trikoNamAM bIjo UMdho. temAM 130 no saravALo thAya tevI rIte aMkono krama goThavelo trikoNe banAvIne maMtra lakhavAmAM Ave che. hoya che. taduparAMta nIcenA maMtrano jApa karavo paDe cheH, vepAra vRddhi mATe cAra samacorasa khAnAmAM aMkono saravALo che, hA, zrI caturdazapUrvebhyo namo namaH |-A yaMtrathI baso thAya tevI rIte lakhAya che. vidyAprApti thAya che. dUjhatA harasamasA tathA tAva nivAraNa mATe paMdariyo yaMtra, lakSmI prAptiyaMtra-, hIM, zrI kalI arham namaH | mahAlakhyuM AdhAzIzI dUra karavAnuM yaMtra, navagraha zAMti yaMtra vagereno dharaNendra padmAvatI sahitAya hrIM zrIM namaH | A maMtra yaMtranA yaMtromAM samAveza thAya che. arvAcIna kALamAM mANibhadravIra corasa khAnAmAM goThavAyelo hoya che. tenI pUjA bhaktithI ane ghaMTAkarNa mahAvIra yaMtra vizeSa lokapriya che. aihika dhanabhaMDAra sadAne mATe bharelA rahe che. icchAonI pUrti mATe A yaMtra ane tenA mULa sthAnakanI. akabara bAdazAhane pratibodha karanAra upA. zrI kalacaMdrajI pUjA-vidhi mATe ghaNI moTI saMkhyAmAM bhaktonI bhIDa jAme che. ma. sA. racita lakSmIdevI yaMtra. jena kuLamAM janmyA pachI mANibhadra ane ghaMTAkarNanI upAsanA , ' A yaMtramAM maMtra ane 3 AMkaDAvALI saMkhyA sthAna pAmelI che. A na karI hoya to teno janma niSphaLa thAya che evuM paNa mAnanArAnI. mahAlakSmI yaMtra-1 thI 11nA aMko judI judI rIte corasa saMkhyA moTI che ane te vadhatI jAya che. ehika icchAonI. khAnAmAM maMtrAkSara sahita lakhavAmAM Ave che. jIvanamAM pUrti thaI pachI zuM? saMsAravRddhi ja thavAnI. lakSmIvardhaka vepAra yaMtra-16 corasa khAnAmAM 34no saravALo janmamaraNanI paraMparA ane pApano baMdha vadhavAno che. satya to e che ke yaMtronI upAsanAthI Apatti dUra thaI to jIvAtmAne thAya. tevI rIte aMka goThavavAmAM Ave che. samatA maLe eTale ema vicAre ke AMrtadhyAna raudradhyAna dUra thayuM lakSmI prApti yaMtra-ATha laMbacorasa khAnAmAM maMtra lakhavAmAM che. to AtmAnA vikAsa mATe zAstrokta mArga guru pAsethI. Ave che. jANIne pravRtta thavuM joIe. dhana mATe atyAra sudhI ghaNo. saddhi yaMtra-eka moTA corasanI AkRtimAM traNa corasa puruSArtha karyo, to have jJAna mATe puruSArtha karIne manuSya janma banAvIne maMtra lakhAya che. sArthaka karavAno nizcaya karavo joIe. pazcimanI saMskRtinA mahAjJAnI thavAnuM yaMtra-A yaMtra pataMga AkAranuM che. vacce pAyAmAM khAI pIne majhA karavAnuM valaNa bhautikavAdIoe corasa AkRti che. ane maMtra lakhelo hoya che. 'vikasAvyuM che. teno bhAratamAM pracAra thaI rahyo che tyAre bhAratIya | vijaya yaMtra-eka corasa AkRtimAM bIjo corasa banAvIne saMskRtinI dhajAti sadAcArana banAvAna saMskRtinA dharmajAti sadAcAranA AdhArarUpa saMtoSa ane zAMti vacce kuMbhanI racanA karI maMtrAkSara lakhAya che. jevA guNono vikAsa rUMdhAI rahyo che ne IrSyA ane asaMtoSa uparokta yaMtromAM maMtra ane aMkono prabhAvazALI pratIka vadhI rahyAM che. pariNAme jIvana samasyArUpa banyuM che to pachI tarIke prayoga thayo che. keTalAka yaMtro mAtra aMkone AdhAre vizvane adhyAtmavidyAno zAzvata mArga darzAvanAra opaNI racAyelAM che. aMkanI saMkhyAnA saravALAne AdhAre AvA yaMtro dharmabhUminA saMtAnonI AvI dazA kema thAya che te gaMbhIra oLakhAya che. vIsAyaMtramAM vIsano, paMdariyo yaMtramAM paMdaranI samasyA che. AjanA jherI. vAtAvaraNavALA yugamAM vivekabuddhithI saravALo hoya che. evI rIte pAMsaDiyo yaMtra hoya che. udA. nirNaya karIne ApaNI maMtra-yaMtra saMskRtinA sAcA vArasadAra paMdariyo yaMtra paMdariyo yaMtra banavAno prabaLa puruSArtha rASTranI zAMti mATe paNa upakAraka nIvaDaze. chevaTe to yaMtra jagatanI vicAradhArA ne upAsanAnA 2 | 10 | 3 pAyAmAM zradhdhA che. zradhdhALuone mATe A upAsanA jaDI buTTI samAna che ke je (vartamAna) jIvanamAM zAMtipradAyaka bane che. saMghanAM navAM prakAzano batrIso yaMtra cotrIso yaMtra 15 saMgha taraphathI nIcenAM pustako prakAzita karavAmAM AvyA 0 | kri 10 | 14 4 | 5 | 10 2 | 7 | 14 | cotrIso yaMtra - pAMsaDiyo maMtra kiMmata rU. 1. pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 2. pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 -uttarAlekhana 3. gujera phIgusAhitya ramaNalAla cI. zAha 100-00 4. Arya vajusvAmI tArAbahena je. zAha 10-00 5. jhUrato ullAsa , zaila pAlanapurI " (zaileza koThArI) 6. vIra prabhunAM vacano ramaNalAla cI. zAha 50-00 14 24 3ra | 2 | che 1 0 | . 5 / 11 10 31 maMtrIo
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-2000 vasAna samakti, samyakatva ke samyagdarzana 1 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA (gatAMkathI saMpUrNa). cotho doSa, miththAmatinI prazaMsA che. guNAnurAganA nAme bhUSaNo pachI samyakatvanA pAMca dUSaNo jevAM ke zaMkA-kAMkSA- mithyAdaSTinI prazaMsA e eka doSa che. anumodanA jevI badhI vastu vicikitsAmithyAdaSTinI prazaMsA ane temano paricaya che. A pAMca vakhANavA lAyaka hotI nathI. dAna sAruM paNa coranA dAnanI prazaMsA samyakatvanA aticAro che. vaMdittA sUtranI chaThThI gAthAmAM kahyuM che ke na thAya. zuM vezyAnI suMdaratAnAM vakhANa thAya ? viSTAmAM paDelA "saMkA kaMkha vigicchA, pasaMsa taha saMthavo kuliMgIsu sammattarUiyAre caMpakanA puSpane suMghAya ? nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrImad paDikkame rAie savaM.' yazovijayajI mahArAja spaSTa zabdomAM pharamAve che ke :puNyanA udayathI uttama sAmagrI pAmelo AtmA darzana-jJAnanA miththAmati guNa varNano, TALo cotho doSa, AvaraNanA kSayopazamathI viveka pAmI, tenA pratApe jinadharma pAmyo. unmArgI, guNatAM have, unmArgano thAya poSa." jinadharma pAmIne darzanamohanIyanA karmanA udayathI zaMkAdithI kaluSita kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya cotho doSa varNavatAM manavALo AtmA guruvacanane na sadahe. 'tameva sarca niHsaMke je yogazAstramAM lakhe che ke "je AtmAonI daSTi mithyA eTale jirNahiM paveie.' A kathanamAM jarA paNa zaMkA nA rAkhavI. je rAkhe jinezvaradevanA AgamathI viparIta hoya che, teonI prazaMsA karavI tene zaMkA dUSaNavALo gaNAya. nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrImadda e samyakatvanuM dUSaNa che. tenA udAharaNa sahita be prakAro jevAM ke yazovijayajI mahArAje hRdayaMgama zabdomAM jaNAvyuM che te "dareka sarvaviSayaka ane dezaviSayaka. (yogazAstra prakAza 2, zloka 17 bAbatamAM yukti na hoya, Agama upara zraddhA keLavo' vRtti). pramoda bhAvanAnA marmane samajI zakyA nathI teo zuM ema kaheze ke jyAM hIrA jaDela hoya tevI badhI ja vastu mAthe mUkAya, "samakita dUSaNa pariharo, temAM pahelI zaMkA re, mojaDImAM hIrA jaDelA hoya to te page ja paherAya, mAthe na mUkAya. te jina vacanamAM mata karo, jene sama nRpa raMkA re' 1 zrI haribhadrasUri mahArAjAe : mane vIra pratye pakSapAta nathI Ama paramAtmA jeo kevaLI che temanA vacanamAM zaMkA mATe ane kapila vagere pratye dveSa nathI. jenuM vacana yuktivALuM che tene kAraNa nathI kemake puruSavizvAse vacanavizvAsaH' ja grahaNa karavuM joie. (lokatattva nirNaya 1). paraMtu teo namAmi kalikAla sarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajIe yogazAstramAM vIra kahe che paNa namAmi kapile kahetA nathI. bIjuM zAstromAM (2-17) lakhyuM che ke "zaMkA' Adi eTale 1. zaMkA, 2. kAMkSA, 3. abhavyanuM varNana che paNa prazaMsA nathI. vicikitsA, 8. miAdaSTionI prazaMsA ane 5. mithyAdaSTiono AnaMdaghanajIe satyanuM samarthana karatI spaSTabhASitAne jatI paricaya A nirdoSa evA samayakatvane atizayapaNe dUSita kare che. nathI karI, zrI RSabhadevasvAmInA stavanamAM : bIjA kAMkSA doSa mATe zrI hemacaMdrasUrIzvarajI kAMkSA doSanuM svarUpa koI kahe lIlA re alakha alakha taNI re, lakha pUre mana AzA ane pariNAma samajAvatA lakhe che ke "kAMkSA eTale anya anya sAmAnI A vAta lakhI tarata ja pote lakhyuM kedarzanono graha. te kAMkSA paNa be prakAranI che. eka sarvaviSayA ane bIjI dezaviSayA. sarvaviSayA eTale saghaLAya pAkhaMDIonA dharmane "doSa rahitane lIlA navi ghaTe re, lIlA doSa vilAsa' icchavArUpa ane dezaviSayA eTale eka ke aneka darzanane viSaya IzvaranI lIlAne mAnanArA IzvaranuM IzvarapaNuM bhUlI jAya che, karanArI jemake sugate snAna, anna, pAna, AcchAdana ne zayana kemake izvarane vItarAga kahevA ane lIlA karanArA kahevA te IzvaranuM AdinA sukhano anubhava karavA dvArA akalezakArI dharma bhikSuo ughADe choge lIlAma che. mATe upadezyo che..." yogazAstra prakAza 2, zloka 17 vRtti. pAMcamo doSa mithyAmatino paricaya. duniyAdArInA saMbaMdhe maLavuM trIjo doSa vicikitsA--vicikitsA eTale cittano viplava, paDe te karatAM besavA-uThavAno gADha saMbaMdha te sAco paricaya gaNAya, vicikitsA eTale niMdA. te suMdara AcArone dharanArA munivarone kemake tenI asara lAMbI ane gADha hoi zake. mithyAmatinA paricaya viSaya karanArI che. teo pratye durgucchA. pUrvanA cAre doSo AtmAmAM pariNAma lAvI pravezI zake che. zrI samyakatvasaptatikAnA kartA paramarSi tenuM varNana karatAM jaNAve kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryasUrIzvarajI kahayuM che ke mithyAmatinA che ke "zrI jinezvaradevanA vacanathI ArAdhanAnA phaLa pratye saMdeha paricayathI daDha samyakatvamAM paNa bheda thAya to sAmAnya samyakatvanuM enuM nAma vicikitsA eTale munijano viSe jugupsA karavI te.' to pUchavuM ja zuM? mithyAmati pAse rahevAthI enI kriyA jovAthI, yogazAstra prakAza 2, zloka 17 vRtti. vAtacItanA ati prasaMge zaMkA utpanna thaI zake. daDha samyakatvI jo. palaTo khAI jAya to sAmAnya agara navA dharmInuM pUchavuM ja zuM ? mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe paNa * samakitIe A pAMce doSothI dUra rahevuM joIe. samartha AtmA mATe vicikitsAnuM svarUpa AlekhatAM jaNAvyuM che ke : kAyado judo che. te teone pahoMcI vaLe tema che. tamAkunA khetarane saMzaya gharmanA phaLa taNo, 'vitigicchA' nAme, vADanI jarUra nahIM, pAkanA khetarane jarUra rahe. DAhyA paNa mUrkhanA trIjuM dUSaNa pariharo, nija zubha pariNAme." saMge mUrkha bane. nItikAro kahe che ke "na mUrNajane saMsarga: kAMkSA mATe e mahApuruSe kahyuM che ke "suratarune choDIne bAvaLiyAne surendrabhavanedhvapi." mUrto svargane paNa naraka banAve ! kiMmatI vaLagavAnuM kAma DAhyAnuM nathI ane jinamata e surataru jevo che samyakatvanI rakSA karavI joIe. paiso, mAna, pAna, sAhyabI vagere tyAre anya mato bAvaLiyA jevA che jo AtmAne mUMjhave to bolako mithyAtvI zuM na kare ? TUMkamAM jo
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-2000 A pAMce doSo jAya to samyakatva daDha bane. zaMkA tathA kAMkSA karanAra pote mare, vicikitsA karanAra pote kareluM hAre, mithyAmatinI prazaMsA karanAra pote DUbe, bIjA anekane DubADe. samyakatvanA 67 bolo A pramANe che : cAra saddahaNA, traNa liMga, dasa prakArano vinaya, traNa zuddhi, pAMca dUSaNo, ATha prabhAvako, pAMca bhUSaNo, pAMca lakSaNo, cha yatanAo, cha AgAro, cha bhAvanAo, cha sthAnako. samyakatvanA saDasaTha prakAro samajI je jIvanamAM utAre che, tenAM rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA ane lobha pAtaLA paDe che, teno ghaNo saMsAra kapAI jAya che. te AtmA thoDA samayamAM, thoDA bhavomAM mokSa prApta karI zake che. samyakatvanA upara nirdezelA bAra vibhAgomAM saDasaTha bhedo batAvyA che. temAMthI koipaNa eka vibhAgamAM kahelA prakAro barAbara samajI jIvanamAM utAranArane samyakatva hoya che, na hoya to te prApta thAya che, ane hoya to te TakI rahe che. zAstramAM je nava tattvone jANe athavA zraddhApUrvaka mAne tene samyakatva hoya che ema kaheluM che. zAstrakAra bhagavaMtoe samyakatvane atula guNonuM nidhAna, sarva kalyANanuM bIja, janmamaraNAdimaya saMsArasAgarane tarI javA mATenuM vahANa, pAparUpI vRkSane mATeno kuhADo ane bhavya jIvonuM lakSaNa kahyuM che. prabuddha jIvana samyagdarzananA ATha aticAro A pramANe che : niHzaMkapaNuM, niSkAMkSitapaNuM, nivicikitsA, amUDhadaSTipaNuM, upabRhaNA, sthirIkaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA. prazaMsA konI thAya te mATe mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA jaNAve che ke: 'mithyAmati guNavarNano, TALo cotho doSa; unmArgI ghuNatAM have, unmArgano poSa.' sthirIkaraNa--dharma pAmelA AtmAne vadhu sthira karavo te mATe zAstravihita upAyo yojavA. zreNika rAjA jyAre zAlibhadranI dIkSA jANe che, AgaLa pAchaLano uhApoha karyA pachI ene kahe che dhanyo'si kRtapuNyo'si' tevI rIte dhannA kAmaMdI mA pAse saMyama levA gayA, anumati yAcavA gayA tyAre mA kahe che 'anumati vatsa ! ko na deze, pADozI saMyama leze.' mA kahe che te mATe pADozI paNa anumati na Ape kAraNa ame mohamAM paDelAM chIe. zreNika rAjAne viratinA pariNAma sparzI zakatA na hatA paraMtu jyAM jyAM virati jotAM te vakhatanA udgAra AvAM hatA ke te vastu mATe mAruM puNya nathI. puNyazAlIo A mATe Daga bharI zake ! vAtsalya : zakti mujaba sAdharmikanuM vAtsalya karavuM. A vAtsalyamAM karuNA nathI paNa bhakti che. teo pratye bhaktibharyo bhAva hoya. prabhAvanA-zrI jinezvaradevanA zAsananI prabhAvanA thAya tevI kriyA, pravRttio karavI. zAsanamAM ATha prabhAkaranA prabhAvako kahyA che jemake prAvacanika, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, siddha ane kavi. dharmakathI mATe pUjya upAdhyAyajI mahArAjA pharamAve che kedharmakathI te bIjo jANIe, naMdISeNa pare jeha, nija upadeze re raMje lokane, bhaMje hRdaya saMdeha.' vAdI mATe teo jaNAve che ke : vAdI trijo re tarkanipuNa bhaNyo, mallavAdI pare jeha, rAjadvAre 3 jayakumalA vare gAjIMto jima meha dhana dhana zAsana maMDana munivarA tapasvI mATe teo jaNAve che ke : tapa guNa ope re rope dharmane, gope navi jina ANaM; Azrava lope re navi kope kadA paMcama tapasI te jANa. vidyAvAna mATe lakhe che : 11 chaThTho vidyA re, maMtrataNo balI jima zrI vaya2 muNIMda siddha mATe lakhyuM che : 'siddha sAtamo re, aMjana yogathI jina kAlika municaMda' kavi viSe lakhyuM cheH kAvya sudhArasa madhura arthabharyA dharmaketu kare jeha, siddhasena pare rAjA rIjhave aThThama vara kavi teha. keTalAMka prabhAvako mATe A pramANe lakhI prabhAvako koi na hoya tyAre jaba navi hove prabhAvaka ehavA, tava vidhipUrva aneka yAtrA pUjAdika karaNI kare teha prabhAvaka cheka. dhana dhana zAsana maMDana munivarA. eTale ke yAtrI, pUjAdi dharmakaraNI vidhipUrvaka karanArA zAsana prabhAvako che. kevI rIte derAsaramAM darzana, vaMdana, caityavaMdanAdi karavA joie? mokSa mATenI mAMgaNI kevI rIte thAya che ? 'Apo Apone mahArAja ! amane mokSasukha Apo' A lITI Aroha-avaroha sAthe anekavAra bolAya paNa te gatAnugatika rIte, rAgaDA tANI, grAmophonanI rekorDanI jema, paraMtu temAM gadgadbhAva, samarpaNa, nirAMzayavRttino abhAva hoya che. A aMge navasmaraNa tarapha jarA dRSTi pheravIe. tenA AThamA kalyANa maMdira smaraNanI 34mI gAthA A pramANe che : bhaktyoAsapulakapakSmaladehadezAH pAdadruyaM tava vibho... bhaktyo nate mayi (39); sAnnollasatpulakakaMcukitAMgabhAgAH tvaddhimbanirmalamukhAmbujabaddhalakSA ye saMstavaM tava vibho ! racayanti bhavyAH (43). ghaNuM ghaNuM ahIM sUcavAyuM che. jaina zAsanamAM samyakatvanI ghaNI moTI kiMmata AMkavAmAM AvI che. te mahattvanuM tema ja durlabha che. darzana mohanIyano kSayopazamAdi samyagdarzana guNa pragaTAve ane cAritramohanIyano kSayopazamAdi virati pragaTAve, darzanamohanIyano kSayopazama thayo hoya ane cAritramohanIyano bhAre udaya hoya evuM bane. samyagdaSTiomAM sarvaviratidhara hoya, dezaviratidhara ane aviratidhara paNa hoya. viSayonuM sevana, parigrahI, SaTakAyanI hiMsA karanAro, asatya, adattAdAna, maithunAdi doSo sevanAra mATe zAstra kahe che ke teo mATe naraka ane tiryaMca gatinA dvAra baMdha che eTaluM ja nahIM paraMtu devatAi sukho, mAnavIya sukha, mukti sukha svAdhIna che ! eno kevI rIte meLa bese ? ahIM manobhAva ke bhAvanAno vicAra karavo paDaze. duHkhI hRdaye, kacavAtA haiye, raDatI AMkhe jo samyakatva pAmelo paNa pApodayanA udaye lAcAra hoya to pazcAtApanA baLe sugati tarapha Daga mAMDI zake che. rAvaNa ane zreNika rAjA baMne narakagAmI hoi AyuSya baMdha pUro thatAM cheka tIrthaMkara banavA sudhIno moTo kUdako mArI zakyA che ne !
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana cothe pAMcame guNaThANe samyagdaSTi hoya ne ? te upara varNavelAM viSayAdinuM sevana karato hoya ne ? saMsAramAM rahelo che mATe A pravRttio kare che, karavI paDe che. tenI mAnyatA evI che ke A badhuM karavuM ekAMte nitAMta kharAba ja che ane Avo jIva naraka ke tiryaMca gatinuM AyuSya na bAMdhe, devalokanuM ane vaimAnikanuM ja bAMdhe 1 upara jaNAvelAM pApo bharapUra karato hovA chatAM paNa cothe, pAMcame guNaThANe ane samakita hovAne lIdhe A inAma maLe che. mahApApodaya hovAthI A pApo dubhAtA hradaye, duHkhI dile karye jAya che. pAponA aNagamAthI pedA thatuM utpanna (maMdamithyAtvane) karyA vinA samyakatva AvatuM ja nathI. darzanamohanIyano kSayopazama tAttvika rIte AtmAne dekhato karI de che. heya heya ja lAge, upAdeya upAdeya ja lAge, je kArya darzanamohanIyanA kSayopazamathI niSpanna thAya. tenA pratApe zuddha mokSamArganI ruci pragaTe, mArgane AcaravA rUpa je samyakacAritra che tenA kSayopazama vinA pamAya nahIM. cAritra pAmavAnI bhAvanA darzanamohanIyanA yoge Ave jeno amala cAritramohanIyanA kSayopazamathI thai zake. viratinI bhAvanA nathI to mokSamArganI ruci nathI, ane samyagdarzana thatuM nathI. samyagdaSTi devatAo kevA aviratinA udayavALA hoya che ? kAdavamAM raheluM kamaLa pANImAM rahe, pANImAM vadhe; kAdava ane pANInA saMgamAM chatAM nirlepa tema samyagdaSTi AtmA bhoga bhogavatAM chatAM bhogamAM nirlepa rahe mAtra mokSanI AkAMkSA sevyA kare. samyagdaSTine saMsAramAM rahI saMsAra sevavo paDato hoya chatAM kyAre temAMthI chUTAya ane mokSanI talapa rahetI hoya. AvAM uttama jIvone kuzalAnubaMdhI kahyA che. teo je karmabAMdhe te puNyAnubaMdhI puNya bAMdhe. mithyAtvamohanIya ane darzanamohanIyano kSayopazama virati mATe Avazyaka hovA chatAM paNa teone mokSa sAdhya siddha karavA mATe samyajJAna, samyakcAritra ane samyagdarzananI apekSA rahe ja che. teonI mAnyatA jinezvaradevoe kahelo saMsAra du:khamaya, duHkhaphalaka ane duHkha5252ka che te atyaMta daDhIbhUta thayelI hoya che. sAcuM sukha mokSa sivAya kyAMya nathI. saMsAra kApavA dharmakriyA karuM chuM evuM lAgyuM nathI tethI saMsAranI vAsanA ghaTI nathI. jinezvaroe upadezI kriyA pudgalAnunaMdI ke bhavAbhinaMdI thayA vagara upayogapUrvaka yathAvidhi bahumAnapUrvaka karAtI hota to suMdara pariNAma jevuM ke samyakatva dUra . rahyuM na hota. kemake saMbodhi AvatAMnI sAthe viSaya ne kaSAyanI tAkAta nabaLI paDI jAya che. samyagdaSTi te che ke je dharma, artha, kAmamAM artha-kAmane heya mAne ane eka dharmane ja upAdeya mAne. artha ane kAmamAM upAdeya buddhi AvI ne samyakatva UDyuM ja jANavuM. choDAvA jevuM lAgyuM ? dharma upAdeya lAgyo ? hRdaya kai tarapha DhaLe che ? dhase che ? tulye caturthAM paumarthya pApayorarthakAmayoH / AtmA pravartate hanta na punardharmamokSayoH // 1 // ' tA. 16-4-2000 paNa khedanI vAta che ke jIva pAparUpa arthakAmamAM pravarte che, dharma ane mokSamAM pravartato nathI. artha ane kAma heya lAge ane dharma ane mokSa upAdeya lAge tyAre sAcI bhAvanA Ave. A viSayamAM ApaNe jema jema vicArIe tema tema ApaNane darzanamohanIyanA kSayopazamanI, upazamanI ke kSayanI mahattA samajAya. e kSayopazama, upazama ke kSAyika bhAva samyagdaSTi jIva dvArA thatI pApakaraNIomAMthI pApanA rasane, jherane nIcovI nAMkhe che. e kSayopazamAdi bhAva samyagdaSTi jIvane puNyabaMdhamAM sahAyaka bane che ane te bhAva dvArA ja samyagdaSTi jIva nirjarA sAdhanAro bane che; cAritra mohanIyano kSayopazama sAdhanAro bane ke nahi ? samyagdarzana te pApa kare te na chUTake, nahIM ke karavA mATe. Avo manobhAva guNa prApta thatAM ja naraka ane tiryaMcanA dvAro ApoApa baMdha thai jAya ! dharma, artha ane kAmamAM dharma puruSArthapradhAna lAge to dharma pAmavAnI lAyakAta che. dharma mATe zakti teTalI bhAvanA nahi, bhAvanA teTalo prayatna nahi ane prayatna teTalo rasa nahi, dharma nathI thato te zakti nathI mATe ke ruci nathI mATe. saMsAra kahevAmAM bUro, mAnavAmAM sAro e dazA na hovI joie. A samyagdarzana mATenA upAyo che. samyagdarzana guNa e AtmAno mokSa sAdhavA mATe mULabhUta guNa che. muktinA mArgane darzAvatAM pUjyapAda pUrvadhara AcArya bhagavAna zrImad umAsvAti mahArAjAe tattvArthasUtranI racanAmAM prathama sUtra che. temAM samyagdarzana prathama mUkavAnuM prayojana e che ke tenA abhAvamAM mUkyuM ke samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArga: A traNe mokSamArga jo hoya jJAna hoya te samyak hotuM nathI, tenA abhAvamAM jo cAritra to te samyak hotuM nathI, vaLI tenA abhAvamAM tapa paNa samyak koTinuM hotuM nathI. tenA abhAvamAM jJAna e ajJAna athavA mithyAjJAna che, je cAritra che te kAyakaSTa athavA saMsAramAM rajhaLAvanAruM che. bIjI rIte paNa A cIja kahevAi che jemake jJAnakriyAbhyAM mokSa samyagdaSTi jIvamAM rahelA be bhAvonA kAraNe tene pApabaMdha alpa thAya che. merU jevaDA sukRtane rasanA abhAvathI ane tenI niMdAdithI jema aNuM jeTaluM banAvI zakAya che; tema merUM jeTalA duSkRtyane tenA rasanA abhAvathI ke tenAthI viparIta koTinA sadbhAvathI, tenA pratyenA spaSTa ke aspaSTa aNagamAthI ane niMdAdithI aNu jevaDuM banAvI zakAya che. AgaLa upara vaMdittA sUtranI A vAta tenI 36mI gAthA dvArA kahevAi che te ApaNA dhyAna bahAra nahIM ja hoya ne! TUMkamAM samyagdarzana mahattvanuM temaja durlabha che. ratno ke kalpavRkSa karatAM adhika kiMmatI che. te prApta karavA zubha adhyavasAyo, anuSThAnomAM ullAsa, upayoga tallInatA hovI joie. saMsAranA rAga-dveSa ke bhavAbhinaMditA ke pudagalAnaMditA dUra karelI hovI joie, kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAna zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI bIjI tarapha mokSAbhilASa tathA te mATe ruci tathA suyogya puruSArtha jaNAve che ke : karI samyakatva pAmavAnA dhyeyathI te jyAre paNa maLe tyAre naSTa na thAya, cAlI na jAya, vadhu ve vadhu nirmaLa tathA daDhIbhUta thatuM rahe to saMsAra sAgarane khAbociyA jeTalo nAno karI mokSagAmI zuM na thaI zakAya ? jarUra thavA ya ja evI zubhecchAthI te jaldI maLe tathA doDatuM Ave evI manokAmanA, tArA mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. mulka, prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha, prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-40004, phona 3820296, mudraNasthAna * phakharI prinTiMga varkasa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDisTrIyala esTeTa, dAdA koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA, muMbaI-400 027,
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ * varSa: (50) + 110 aMka: 6. Licence to post without prepayment No. 271 0 Regd. No. TECH/ 47-890 / MBIT 2000 0 tA. 16-6-20000 * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 900 prabhuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa * vArSika lavAjama rU. 8000 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha jala jIvana jagamAMhi kavi padmanAbhe 'kAnhaDade prabaMdha'mAM lakhyuM che : hiMmata tUTI jAya che. bhagavAna mahAvIranA nivaNa pachI bihAra jala viNa ko jIvaI nahi, (magaMdha)mAM uparAuparI bAra varSa sudhI dukALa paDatAM aneka mANaso jala jIvana jagamAMhi. ane pazupaMkhIo mRtyu pAmyAM hatAM ane keTalAya loko ane sAdhu sAdhvIo sthaLAMtara karI gayAM hatAM. pANI vinA koI jIvI zakatuM nathI. eTale pANI e ja jIvana che. saMskRta bhASAmAM "jIvana" zabdano eka artha thAya che : "pANI". jyAre paNa dukALa paDe che tyAre garIbone e jeTalo naDe che eTale "jIvana" zabda "jala'nA paryAyarUpa che. jyAM jIvana che tyAM teTalo zrImaMtone naDato nathI. dukALanI zarUAta thAya eTale anAja, jala che. jyAM jala che tyAM jIvana che. jalamAM jIvasRSTinA astitvane pANI, ghAsacAro ityAdinI achata zarU thAya. saMgrahakhorI thavA TakAvavAnuM lakSaNa che. lAge. bhAvo vadhe. potapotAnI kharIdazakti hoya tyAM sudhI mANasa - te meLavavAno prayAsa kare. anukrame mRtyunA oLA garIbo para uttara gujarAta, saurASTra, kaccha ane rAjasthAnamAM thoDe thoDe varSe UtaravA lAge. zrImaMto lakSmInA baLe chevaTa sudhI jhajhUmI zake. alpavRSTine kAraNe dukALa jevI sthiti sarjAya che. A vikrama saMvatanA lokazAhI, sAmAjika jAgRti, sarakAranI sAvacetI, lokakalyANanAM A 2056nA varSamAM jo sarakAre ane sAmAjika saMsthAoe veLAsara kAryo karatI sevAbhAvI saMsthAonI rAhatakAryo mATenI niSThA ane pANI, anAja ane ghAsacArAno prabaMdha na karyo hota to bhayaMkara tatparatA, pracAra mAdhyamonI sahAya, sakhAvatI dhanikonI udAratA, dukALanA mAThAM pariNAmo jovAno vakhata Avyo hota. jUnA vakhatamAM rAhatanidhi mATe bhaMDoLa ekatra karavA mATe lokonI pravRttio, paNa chappananI sAlamAM dukALa paDyo hato. eTale "chappaniyo' zabda AMtararASTrIya kSetre sarakAro ane saMsthA taraphathI maLatI madada-Ama ja dukALa mATe pracalita rahyo che. Treno, Trako, TaeNkaro vagere dvArA mRtyunA saMkaTamAMthI mANaso ane pazuone bacAvI levAnuM kArya khorAkapANInI heraphera jhaDapathI thai zakatI hovAthI dukALanI tvarita gatie Trako, Treno, jahAjo, vimAno ItyAdi dvArA pUrajozamAM paristhitine haLavI banAvI zakAya che. jUnA vakhatamAM AvAM sAdhano thatuM hovAne lIdhe dukALanI bhayaMkaratA have chappaniyA jeTalI rahI nahotAM eTale dukALamAM hajAro mANaso ane Dhoro anAja-pANI nathI. chappaniyo' Aje hota to te eTalo bhayaMkara na hota. vinA TaLavaLIne mRtyu pAmatAM hatAM. bhAratanI svataMtratA pUrve, briTiza zAsanakALa daramiyAna bihAra-baMgALanA dukALamAM lAkho mANaso prajAno eka varga jyAre Apattigrasta hoya tyAre bIjo varga mRtyu pAmyA hatA, jenA AMkaDA briTiza sarakAre bahu jAhera thavA tyAM ja jalasA karato hoya evo visaMvAda lokajIvanamAM vakhatovakhata dIdhA nahotA. vartamAna samayamAM duniyAbharanAM pracAra mAdhyamo dvArA, jovA maLe che. AvA ApattinA kALamAM e ja vistAromAM laso, patrakAronI jAtatapAsa dvArA vAstavika paristhitinI jAherAta, dazyo meLAvaDAo, mijabAnIo, dhArmika mahotsavo, dhArmika anuSThAno sAthe, AkhI duniyAmAM thaI jAya che. eTale sarakAro have kazuM ityAdimAM aDhaLaka nANAM kharcavAM emAM sAmAjika droha rahelo che. chupAvI zakatI nathI. potAnAM phALavelAM nANAMmAMthI yathAzakti pravAha jIvadayA, anukaMpA tarapha vALavAthI kaMIka kartavya karyAno saMtoSa maLe che, sAmAjika AphrikA ane eziyA jevA garama pradezomAM jevI dukALanI cAhanA maLe che, loko vacceno samabhAva vadhe che ne visaMvAda dUra paristhiti udbhave che tevI yuropa-amerikAmAM nathI thatI, kAraNa ke thAya che. Ave vakhate rAjakIya netAoe, samAjanA AgevAnoe tyAM pAMkhI vasati ane bAremAsa chUTochavAyo varasAda hoya che. nadI dharmAcAryoe lokone sAcuM netRtva ane mArgadarzana pUruM pADavuM joIe bAremAsa jalasabhara rahe che. dharatI tyAM bahu sUkAtI nathI. eziyA ane sAco dAkhalo besADavo joie. karatAM AphrikA khaMDanA dezomAM gharatI vadhu tapta rahe che. ethI anAjanuM duniyAmAM jyArathI pANInI sulabhatA vadhI che tyArathI pANIno utpAdana pramANamAM tyAM ochuM thAya che. ithiyopiyA, sudAna vagere durbhaya paNa vadhyo che. eka aMdAja pramANe duniyAmAM roja sarerAza dezomAM vAraMvAra dukALa paDe che. eziyAnA dezomAM, vizeSataH dasathI paMdara TakA pANI khoTI rIte veDaphAI jAya che. hAtha dhovA mATe bhAratamAM ekaMdare dharatI phaLadrupa che. Rtu niyamita hovAthI varasAda ke braza karavA mATe, moMDhuM dhovA mATe jeTaluM pANI joie tenA karatAM, paNa nizcita mahinAomAM ochovatto paDe ja che. gIca vasati ane naLa AvyA pachI pANIno vaparAza vadhyo che. naLa ghaDIe ghaDIe khetIpradhAna deza hovAthI, bhAratamAM dara varSe comAsAnA varasAda ughADabaMdha karavAnI takalIpha koNa le? vahIvahIne keTaluM pANI vahI upara lokajIvanano ane arthataMtrano ghaNo badho AdhAra rahe che. jaze ? pANInA kyAM bahu paisA paDe che? pANI vAparavAmAM paNa emAM uparAuparI duSkALanAM varSo Ave tyAre to prajAnI naitika kaMjUsa thavuM che ?-AvA AvA vicAro pANI vAparanAranA manamAM bIe, samAjanA bhAvoe lokone sAruM ha sUkAtI nathI. eka
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ , prabuddha jIvana * tA. 16-6-2000 cAlatAM hoya che. jyAM nizcita kalAko mATe naLamAM pANI Ave che taLAva, kAvasajI paTela taLAva, gilDara taLAva, muMbAdevI taLAva tyAM bhUlamAM naLa khullo rahI javAne lIdhe keTaluM badhuM pANI veDaphAI vagere taLAvo have mAtra nAmamAM ja rahyAM che.) vastutaH eka taLAva jAya che? naLa khullo rAkhIne ja kapaDAM-vAsaNa "barAbara' ghovAnI pUravAnI AvazyakatA UbhI thAya to bIjuM eka taLAva khodavAnI nokarane kaDaka sUcanA ApanAra zeThANIono kyAM toTo che? naLa prathAnuM Ayojana thavuM joIe. vaLI bedarakArI ke upekSAne lIdhe baMgaDI gayo hoya ane pANI satata gaLatuM hoya, pAIpa tUTI gaI keTalAMye taLAvo je nhAnAM ane chIcharAM thaI gayAM che, evAM taLAvonI hoya, pAipalAina phATI gaI hoya, TAMkIo bhUlamAM ubharAtI punarracanA thavI jarUrI che. je prajA mAtra upayogitAvAdI banI jAya hoya-rIDhA mANasone A badhI vastuo jarA paNa khaTakatI nathI. che ane saundaryadaSTi gumAvI bese che tene potAnI jaDatAnI kiMmata eka lekhake kahyuM che : Water is fast becoming our most bhaviSyamAM cUkavavAno vAro Ave ja che. valuable, most prized, most critical resource, A pRthvI, jaLa, vAyu, agi ane AkAza e pAMca mahAbhUtomAM blessing where properly used-but is can bring jaLanuM mahattva viziSTa prakAranuM che. ApaNI dharatImAM Azare eka devastation and run when left uncontrolled. bhAga jamIna ane traNa bhAga pANInA pramANane kAraNe jIvasRSTinAM mahAtmA gAMdhIjI sAbaramatI nadImAMthI jeTalI loTI pANI astitva ane nirvAha zakya che. Ama chatAM pANInI samasyAo potAne joie teTaluM ja vAparatA. emaNe kaheluM ke sAbaramatI nadI judA judA pradezomAM judA judA svarUpe vAraMvAra UbhI thAya che. kyAMka phakta mArA ekalAne mATe vahetI nathI. jaina sAdhu-sAdhvIo pANIno pANInI achata, to kyAMka pUra, kyAMka anAvRSTi to kyAMka ativRSTi, khapa pUrato ja upayoga kare che. pANIno jarA paNa bagADa emane kyAMka pIvAnA pANInI samasyA, to kyAMka dUSita pANIthI thatA hAthe thato nathI. pANInA upayogamAM teo AdarzarUpa che. prAkRtika rogacALAnA prazno UbhA thatA rahe che. saMpattine sAcavavAmAM temano phALo moTAmAM moTo che. vartamAna samayamAM jalasaMcaya mATenI jAgRti AvakAradAyaka che, bhAratamAM nAgarika jAgRti pUratA pramANamAM na hovAthI taLAvo, kAraNa ke duniyAnI vadhatI jatI vasatine pahoMcI vaLavA vadhu ane sarovaro, nadIo, samudrakinAro ItyAdi kacaro ThAlavavAnuM jANe vadhu jalasaMgrahanI AvazyakatA UbhI thatI jAya che. pANInA puravaThA aghikata sthAna hoya ema cAle che. tyAM koi rokaToka karanAruM hotuM mATe vaizvika stare have vicAraNA thavA lAgI che. phakta enA Ayojana nathI. gAmano plAsTikanI kothaLIo sahita cAlu kacaro ja nahi, mATe bahurASTrIya kaMpanIo kAryarata banI che. ekavIsamI sadImAM makAnonA kATamALa paNa tyAM ThalavAya che. taLAva, jaLAzaya eTale moTA jalasaMcayo nahi hoya to keTalAye mANasone pANI mATe nadhaNiyAtuM kSetra. cAre bAjuthI dabANa AvatAM taLAvo kSINakAya ane TaLavaLavAno vAro AvI zake che. nadIo upara vArivAraNa-baMdha emAM navAI zI ? bhAratamAM ane duniyAnA keTalAye dezomAM bAMdhavAthI duniyAnA ghaNA dezo samRddha thayA che. alabatta, enuM kArakhAnAMono dUSita, kyAreka jherI pravAhI kacaro sarovaromAM, Ayojana rAjakIya nahi paNa paryAvaraNa, lokonuM sthaLAMtara vagere nadIomAM ke samudramAM ThalavAya che. ethI acAnaka lAkho mAchalIo praznonI vicAraNA sahita vaijJAnika daSTithI thavuM joIe. eka ciMtake mRtyu pAmavAnI ghaTanAo vAraMvAra bane che. jIvahiMsAnI daSTie, kahyuM che ke Either the world's water needs will be met, paryAvaraNanI daSTie, nAgarika ArogyanI daSTie AvI ghaTanAo or the inevitable result will be mass starvation, mAtra mAchalIo mATe ja nahi, manuSyo mATe paNa khatarArUpa che. mass epidemic and mass poverty, greater than keTalAka dezo bIjA dezonuM AMdhaLuM anukaraNa kare che. pANInI anything we know to-day. bAbatamAM paNa evuM bane che. keTalAka dezonI bhaugolika racanA evI Adhunika kALamAM to pANInuM vaikalpika Ayojana paNa karI che ane tyAMnI AbohavA evI hoya che ke tyAM dukALa jevI sthiti rAkhavuM joIe. pANInI samasyA yuddhanA vakhatamAM acAnaka vikaTa 3ya udabhavatI nathI ethI e dezone pIvA mATe khetI udhoga. banI jAya che. senAne raNamorace pANIno puravaTho barAbara maLavo vighata ItyAdi mATe puratA pramANamAM pANI haMmezAM maLI ja rahe che. ja joIe. duzmanono bombamArAthI Thera Thera lAgelI Agane olavavA bhaviSya mATe anAmata jalasaMcaya karI rAkhavAnI AvazyakatA tyAM mATe pANI joie ja. paraMtu duzmananI senAe bomba ke rokeTa dvArA, rahetI nathI. je dezomAM garamI sakhata paDe, vasatI ghaNI hoya, khetInuM ajANatAM ke irAdApUrvaka pANInI moTI pAIpone toDI nAMkhI hoya prAdhAnya hoya che tyAM bIjuM comAsuM Ave tyAM sudhI pANIno saMgraha to moTA zaheromAM pANInA puravaThAnI bhayaMkara samasyA acAnaka UbhI thaI zake che. e daSTie kUvA, kaMkI vagerene pUratA pramANamAM karI rAkhavAnI AvazyakatA rahe che. bhUgarbhamAM pANInI sapATI vadhu sakriya rAkhavAM joie evo eka mata che. nIcI cAlI na jAya e mATe takedArI rAkhavI joIe. ApaNI jUnI tArA pIvAnA pANI karatAM paNa khetIvADI ane udyogomAM pANIno jIvanazailI pramANe to kUvA ane taLAva vagaranuM koI gAma na hovuM vaparAza vadhI gayo che. kozanAM pANI baMdha thayAM ane nIka-naheranAM joIe. paraMtu vIsamI sadInA uttarArdhamAM kUvAo kAlagrasta banatA pANI cAlu thayAM. ethI khetI sudharI che. pAka sAro thAya che. paNa gayA ne taLAvo pUrAvA ke sUkAvA lAgyAM che. ethI varasAdanuM pANI pANIno vaparAza paNa ghaNo ja vadhyo che. e vadhatA jatA vaparAzane jeTaluM taLAvo ane sarovaromAM bharI levuM joIe eTaluM bharAtuM baMdha pahoMcI vaLavA mATe jo vyavasthita Ayojana na thAya to achata thayuM. pariNAme jamInamAM pANInI sapATI nIce UtaratI gaI che. ja dvArA aneka samasyAo UbhI thaI zake che. vastutaH taLAvanA pANIno kazo ja upayoga na karavo hoya to paNa suMdara vAtAvaraNa mATe, mokaLAza mATe, AbohavA mATe, gAmanI duniyAbharamAM je rIte vasati vadhatI rahI che te rIte jotAM phakta zobhA mATe, prakRtinA saundarya mATe paNa svaccha taLAvo hovAM jarUrI pIvAnA pANInI jogavAI paNa yojanAbaddha rIte karavAnI AvazyakatA. che. grAma-nagaronI vadhatI jatI vasatine lIdhe joitI jamInanI rahe che. gIca vasati ane pANInI nyUnatAvALA eziyAi dezomAM prApti mATe taLAvo pUrAvA lAgyAM che. gujarAtanAM ane anya rAjyonAM dIrghakAlIna Ayojana have anivArya banatuM jAya che. keTalAka dezo gAmaDAMo pote pUrI nAkhelAM, gumAvelAM taLAvone yAda kare to samudranA pANIne kAramukta zuddha karIne eno upayoga kare che. A seMkaDonI saMkhyA thAya. (muMbaImAM paNa dhobI taLAva, govALiyA paddhati ghaNI kharcALa che, paNa tema karavA sivAya tyAM chUTako nathI.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2000 vartamAna samayamAM vaijJAnika sAdhano ane Adhunika paddhatio vaDe have to raNapradezane lIlo, raLiyAmaNo banAvavAnA prayAso thai rahyA che. Araba dezo, ijipta, ijharAyela vageremAM cAra-pAMca dAyakAmAM keTalo badho raNavistAra zItaLa, rahevA lAyaka AkarSaka banAvAyo che e to tyAM pharIe to najare jovA maLe che. A gharatI pAse haju zatAbdIo sudhI vasavATa vadhArI zakAya eTalI badhI korI kuMvArI retALa jamIna che. prabuddha jIvana jUnA vakhatanAM gharomAM pravezatAM ja pANiyAruM Ave che. pANiyAruM gharanI zobhA gaNAya. moTA gharomAM moTAM pANiyArAM rahetAM, pANIthI bharelAM mATalAM-beDAM hArabaMdha jovA maLe. unALAmAM dasapaMdara divasa pANI na maLe to paNa gharanA sabhyone pIvAnA pANInI muzkelI na paDe. pANiyAruM eTale jIvananA astitvano AdhAra. dIvo pANiyAre karavAmAM Ave. zrImaMta loko gharamAM TAMkuM karAve. TAMku eTale bhUgarbha TAMkI, nAnA kUvA jevI paNa te hoya. emAM nevAnA nIra ekatrita karI levAmAM Ave. TAMku bhareluM hoya eTale unALAmAM nizciMtatA. Aje kUvAnI jema TAMku paNa kAlagrasta banI gayuM che. paraMtu eno bodhapATha bhUlavA jevo nathI ke bhaviSyanA kaparA divasono vicAra karI AjathI enuM Ayojana karI lo. jIvanazailI badalAi che, Adhunika sAdhanone lIdhe raheNIkaraNImAM parivartana AvyuM che e ISTa paNa che, paNa bodhapAThanuM vismaraNa thAya che e ISTa nathI. kUvA, sarovara ke naLa dvArA maLatuM pANI philTara karyA vagara pIvuM nahi evI sabhAnatA duniyAmAM vadhatI jAya che. samagra amerikAmAM, keneDAmAM tathA anya keTalAka dezomAM koI ghare pANInAM mATalAM hotAM nathI. sIdhuM naLamAMthI ja pI zakAya evuM philTara kareluM zuddha pANI covIsa kalAka tyAM maLe che. paraMtu bIjA keTalAye dezomAM pANInA zuddhikaraNanI yojanA eTalI sakSama nathI ke nizcitapaNe naLanuM pANI gaTagaTAvI zakAya. keTalAye rogo pANInA bekTeriyA dvArA thAya che. eTale have AkhI duniyAmAM 'minarala voTara'no pracAra cAlyo che. manuSyane jala pUruM pADavAnI kudarate jANe javAbadArI lIdhI hoya tema ochovatto varasAda badhe ja paDato rahe che. samudranuM pANI vAdaLAM rUpe jamIna para varase che ane vadhArAnuM pANI pAchuM samudramAM cAlyuM jAya che. pANInI bAbatamAM manuSyanI saMgrahavRttino prakRtie kyAreya virodha karyo nathI. jaLasaMcaya mATe jamIna khodIne taLAvo karavAnI paddhati purANakALathI cAlI Ave che. varSAnA pANIthI ke ogaLelA baraphathI vahetI nadIomAMthI nahera kADhavAnI ane e rIte pANIne sAcavI rAkhavAnI prathA paNa sagara rAjA ane bhagIratha rAjAnA atiprAcIna kALamAM ApaNane lai jAya che, eTale ja gaMgAnA eka pravAhane ApaNe bhAgIrathI kahIe chIe. mAnavajAte prAgaitihAsika kALathI kUvAnI zodha karelI che. samudra kinArA pAse thoDA phUTanA khodANathI pANI nIkaLatA chIcharA kUvAthI mAMDIne cAlIsa-pacAsa ke tethI vadhAre phUTa UMDuM khodIne pANI kaDhAtAM thatA UMDA kUvA sudhInA aneka prakAranA kUvA, vAva ItyAdi mAnavajAta banAvatI AvI che. kUvo khodavAmAM vAra lAge eTale ja Aga lAge tyAre kUvo khodavA na besAya. kUvo UMDo hoya ne bokha phATelI, kANAMvALI hoya to upara AvatAM sudhImAM badhuM pANI khalAsa thai jAya, mahenata nakAmI jAya. kUvo udAra che eTale jaladAna Ape che, paraMtu te pAtra anusAra (vAsaNamAM mAya teTaluM) dAna Ape che. eTale e vivekI che ema kahevAya che. badhA ja kUvAmAMthI pIvAlAyaka mIThuM pANI na nIkaLe, koimAMthI khAruM to koimAMthI moLuM pANI paNa nIkaLe. eTale ja jyAM jyAM mIThuM pANI nIkaLe tyAM tyAM gAmo vasatAM rahyAM che. jUnA vakhatamAM koInA para vera levuM hoya to enA pIvAnA pANIne abhaDAvI devAtuM. killAmAM mANaso surakSita hoya, paNa duzmano jyAre killA para AkramaNa kare tyAre bahAra athavA aMdara jaine enA jaLAzayomAM mAMsanA-gomAMsanA TukaDA nAMkhe. ethI pANI abhaDAya ane koi pIe nahi. pariNAme killAne zaraNe AvavuM ja paDe. gAmaDAM-nagaromAM amuka vistAranA lokonA kUvAmAM mareluM kUtaruM, bakarI ke bilADI nAkhIne vera lenArA enA pANIne abhaDAvatA. traNa-cAra divasa sudhI kUvo baMdha rahe. mareluM prANI bahAra kaDhAya. pachI kUvo gaLAya, emAM cUno nakhAya ane pachI keTaleka divase kUvAnuM pANI pAchuM pahelAM dhovAmAM ane pachI pIvAnA kAmamAM Ave. kUvA gayA ne naLa AvyA, paNa duniyAnAM keTalAMye zaheromAM naLamAM covIsa kalAka pANI AvatuM nathI. bhAratanA zaheromAM A sthiti vadhu viSama che kAraNa ke zaherono vikAsa yojanAbaddha nahi paNa ADedhaDa thayo che. gai peDhInA lekhaka maMjulAla majhamudAra majAkamAM kahetA ke prAcIna samayamAM to phakta eka damayaMtI jaMgalamAM potAnA pati naLane zodhavA mATe 'o naLa ! o naLa !' ema bUma mAratI hatI, paNa vartamAna samayamAM to savAranA pahoramAM Thera Thera aneka damayaMtIo 'o naLa ! o naLa ! bolatI, bIjo nahi uccAra' jovA maLe che. eka kavie jaLanI prazaMsA karatAM kahyuM che. zaityaM nAma guNastavaiva sahajaH svAbhAvikI svacchatA / kiM brumaH zucitAM bhavanti zucayaH sparzena yasyApare // kiM vAtaH paramucyate stutipadaM yajjIvanaM dehInAm / tvaM cennIcapathena gacchasi payaH kastvAM niroddhuM kSamaH // [hai jaLa (paya) ! zItaLatA tAro sahaja guNa che. tArAmAM svacchatA paNa svAbhAvika che. bIjA pavitra padArtho tArA sparzathI vaLI pavitra bane che e vize ame zuM kahIe ? ame to eTaluM ja kahIe chIe ke tuM dehadhArIonuM jIvana che, mATe tuM stutipadane yogya che. Ama chatAM nIcA mArge tuM jAya che to tane rokI zakavA koNa samartha che ?] A zlokamAM anyokti che. jaLanA bahAne koika vyaktine saMbodhana che. e vyakti bIjI rIte ghaNI sArI che, paNa adhaHpatananA mArge gai che. enA adhaHpatanane koi aTakAvI zake ema nathI. pANImAM guNo ghaNAM che, paraMtu nIce javuM, nIce dhodha thaine paDatuM mUkavuM-adhaHpatita thavuM e eno moTo durguNa che, evI ema na thAya to nadIo vahe nahi. emAM AvelAM pUra osare kavikalpanA che. vAstavamAM pANInuM nIce javuM e paNa sArthaka Thare che. nahi. jalanuM adhaHpatana vAstavika rIte mAnavajAta upara upakAraka che. enuM adhaHpatana che to vidyutanuM utpAdana thai zake che. pANInI zuddhi ane azuddhi evI be aMtima koTinI kevI moTI khAsiyato che ! game tevI gaMdI vastu pANIthI sApha, svaccha thai jAya. are, pANInI sAthe mAtra zuddhi nahi, pavitratA paNa saMkaLAyelI che. abhaDAyelI vastu ke vyakti upara pANI chAMTI dIdhuM eTale te pavitra thai jAya che. bhagavAnanI pUjA bhakti karavI che, darzana karavA maMdiramAM javuM che, to snAna karI lIdhuM ke pAtratA maLI gai. pANI auSadhanuM kAma karI zake che. pANIthI zarIramAM rahelA doSa (toxins)nuM dhovANa thai zake. lokomAM gaMgAmaiyAnuM pavitra pANI auSadharUpa manAya che. auSadha jJAnavI toya / bIjI bAju jyAM
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 prabuddha jIvana gaMdakI thAya che. game tevI sArI vastune pANI bagADI nAkhe che. gaMdakI ane rogacALo pANIthI savizeSa thAya che. sarakhI sapATIe rahevuM e paNa pANIno eka moTAmAM moTo sadguNa che. (Water seeks its own level) jaLa svakSetre samAna thaine rahe che. tyAM koi UMcanIcapaNuM ke bhedabhAva nathI. jaLano A bodha grahaNa karavA jevo che. ekasarakhI sapATIe rahevAnA, samAnatAnI bhAvanAnA enA A sadguNane lIdhe ja keTakeTalI vaijJAnika bAbatomAM te sahAyabhUta bane che. moTA moTA baMdhonA bAMdhakAmamAM A sapATI mahattvano bhAga bhajave che. ijiptanA pirAmiDomAM kevI vizALakAya zilAo ekabIjA upara goThavavAmAM AvI che ! cheka taLiye ane pAyAmAM eka cheDAthI bIjA cheDAmAM, sAmasAmI sapATImAM thoDoka pharaka paDe to zilAonuM samatolapaNuM na rahe. enI UMcInIcI jamInamAM cAra hajAra varSa pahelAM vaijJAnika sAdhano vinA teo taLiyAnI sapATI ekasarakhI kevI rIte karI zakyA haze? vartamAna vaijJAnika sAdhano dvArA nizcita thAya, aDadhA phUTano paNa pharaka na paDe evI sapATI tyAM jovA maLe che. ema kahevAya che ke bAMdhakAma zarU karatAM pahelAM, teoe pirAmiDa mATenI jagyAnI cAre bAju khAi khodI nAkhI hatI ane emAM pANI bharavAmAM AvyuM. jamIna bhale UMcI nIcI hoya, pANInI sapATI to cAre bAju ekasarakhI ja hoya. e sapATInA AdhAre pAyAnA paththaro goThavavAnuM nakkI thayuM. eTale vizALa paththarovALI AkhI AkRti samatola banI gai. Ama, vaijJAnika pragati mATe paNa pANIno mAnavajAta upara ocho upakAra nathI. tabIbI vijJAne paNa pANInA tattvonuM pRthakkaraNa karIne ghaNAM tAraNo kADhyAM che. pANImAM mANasane, lAkaDAne, vajanadAra jahAjone taratAM rAkhavAno svabhAva che ane DUbADI devAno paNa svabhAva che. pANImAM kacaro potAnAmAM samAvI levAno guNa che ane kacaro potAnA upara ke kinAre mUkI devAno paNa guNa che.pANI jIvatA mANasane DUbADe che ane maDadAMne taratuM rAkhe che. pANI svabhAve zItaLa che, paNa garama thaine ukaLe che tyAre mANasane dajhADI paNa zake che. ukaLatA pANI vaDe cUlo olavI zakAya che, Aga bUjhavI zakAya che. pANImAM potAnAmAM agnine-uSNatAne dhAraNa karavAnI zakti che. pANI uSNatAnI sapATI vaTAvI hAthamAM paNa na pakaDI zakAya evI sUkSma varALa banI adazya thai zake che ane zItaLatAnI sapATI vaTAvI hAtha-pagamAM cAMdA pADI zake evA sthUla hima ke baraphanuM rUpa dhAraNa karI zake che. vAdaLAnuM pANI lakhoTA jevA karAnuM rUpa laine khullAmAM cAlatA mANasa ke pazune mAthAmAM satata dhaDa dhaDa vAgIne ijA pahoMcADIne mRtyu sudhI lai jai zake che. jaLamAM eka evo sUkSma mohaka guNa che ke je kyAreka koikamAM unmAda pragaTAve che. nAnAM bALakomAM jaLanuM AkarSaNa ghaNuM hoya che. osTreliyAmAM eka bhAie mane kahyuM hatuM ke emanI cAreka varSanI dIkarIne naLa cAlu karIne potAno hAtha naLa nIce dharI rAkhavAnuM jANe vyasana thai gayuM che. naLa baMdha karI eno hAtha lai laie to cIsAcIsa karI mUke che. jema bheMsone pANImAMthI bahAra kADhavAnuM agharuM che tema nadI, taLAva ke taraNahojamAM ramatAM bALakone paNa bahAra kADhavAnuM agharuM che. keTalAka mANasone vahetI nadInA kinAre ja rahevuM priya lAge che, koikane ghUghavAtA samudranA kinAre game che, to koikane zAnta sarova2no kAMTho vadhu pasaMda paDe che. aMgreja kavi zelIne pANInuM eTaluM badhuM gAMDapaNa hatuM ke te kalAkonA kalAko sudhI pANIne nihALato besI raheto. pAchaLathI enI A vAta eTalI utkaTa banI gayelI ke eNe saMkalpa karyo ke pote pANI sAthe ekarUpa tA. 16-6-2000 thai javA mATe 'jaLasamAdhi' levI eTale ke DUbIne marI javuM. eTalA mATe e taravAnuM zIkhyo nahi ane chevaTe yuvAna vaye pANImAM DUbIne mRtyu pAmyo hato. jUnA samayanI daMtakathA che ke eka sAdhukavine mahAsAgara upara mahAkAvya lakhavAnuM mana thayuM. teo rAta-divasa sAgaranuM ja ciMtana karavA lAgyA. te eTalI badhI hada sudhI ke rAtadivasa sAgaranA vizALa jaLarAzino vicAra karatAM karatAM emaNe potAnI mAnasika samatulA gumAvI dIdhI. ATalA badhA pANInuM zuM thaze ? kyAre e khUTaze ? ema karatAM karatAM emanA peTanuM pANI vadhI gayuM. jalodarano roga thayo. ghaNA upacAra karavA chatAM maTyuM nahi. paraMtu koka kuzaLa vaide kAraNa zodhI kADhyuM. eNe mAnasika upAya ajamAvyo. eNe kahyuM, 'mahArAja ! mahAsAgaranuM ciMtana ghaNuM karyuM. have mahAsAgarane taLiye anAdi kALathI vaDavAnala rahelo che. te pANInuM zoSaNa kare che. to vaDavAnala para mahAkAvya lakho.' sAdhune vicAra gamI gayo. rAta-divasa teo have vaDavAnalanuM ciMtana karavA lAgyA. ema karatAM karatAM zarIranuM pANI zoSAvA lAgyuM. emano jalodarano roga maTatAM vaide emane bIjI vyavahAru vAto para vALI dIdhA. ApaNe tyAM agastya muninI vAta che ke emane eTalI badhI tarasa lAgelI ke ghaNuM badhuM pANI pI javAno emane bhAva thayo. emaNe aMjalimAM samudranuM pANI lIdhuM ane pItA gayA, pItA gayA. ema karatAM eTaluM badhuM pANI pI gayA ke chevaTe Akho samudra zoSAi gayo, sUkAI gayo. pachI laghuzaMkA paNa eTalI ja karI. zItalatA, svacchatA, zucitA, pAradarzakatA, raMgavihInatA, pavitratA, ityAdi keTakeTalA guNo jalamAM che. jala pRthvI paranuM amRta che. navajIvana ApavAnI enAmAM zakti che. enI aMti saraLatA ane ati sulabhatAno geralAbha uThAvavAnuM ApaNe kyAre choDIzuM ? ApaNane zuddha ane pavitra rAkhanAra jalane zuddha ane pavitra rAkhavAnuM ApaNe kyAre zIkhIzuM ? jaladelatA varuNanI sAcI stuti-ArAdhanA karatAM ApaNane kyAre AvaDaze ? -ramaNalAla cI. zAha saMyukta aMka prabuddha jIvanano julAI ane ogasTano aMka saMyukta aMka tarIke 16mI ogasTa 2000nA roja prakAzita thaze tenI noMdha levA vAcakone vinaMtI. ghu taMtrI gurupUrNimA nimitte bhaktisaMgItano kAryakama saMghanA upakrame, saMghanA bhaktisaMgItanA varganI baheno dvArA gurupUrNimA nimitte bhaktisaMgItano kAryakrama yojavAmAM Avyo che, jemAM sarvene upasthita rahevA nimaMtraNa che. sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA hola (saMghanuM kAryAlaya) samaya : budhavAra tA. 19-7-2000, sAMje 5thI 6. puSpA parIkha saMyojaka nirubahena zAha dhanavaMta zAha maMtrIo
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2000 prabuddha jIvana vedakAlIna vijJAna * pro. aruNa joSI Rgaveda, sAmaveda, yajurveda ane atharvaveda bhAratIya saMskRtinA AdhAragraMtha tarIke mAnya thayelA che. vizva sAhityamAM paNa A sAhitya prAcInatama gaNAya che. A sAhitya saMkIrNatA, hInatA ane anudAttatAnuM virodhI rahyuM che. vaidika RSionuM ciMtana vyApaka, gaMbhIra ane udAtta bhAvothI bharyuM bharyuM rahela che. temAM mAnavamAtranA kalyANAnI bhAvanA The2 The2 jovA maLe che, temAM Adhidaivika, AdhyAtmika ane Adhibhautika unnati aMge vicAravAmAM AvyuM che. mAnavajIvana saMbaMdhI koI paNa pAsuM evuM nahIM hoya jenA vize vaidika RSioe ciMtana na karyuM hoya. te samayamAM prAcIna prajAnAM dharma, nivAsa, vAhano, vRSTi, gaNita, taMdurastI ane oSadhio vagere viSayaka vijJAna aMge vicAravAno atre upakrama che. vaidika sAhityamAM vijJAna zabdano prayoga AraNyakayugamAM thayelo jovA maLe che. tettirIya AraNyakamAM kahevAmAM AvyuM che ke vizuddha jJAnama, viviyaM jJAnama, vizichuM jJAnama, rUti vijJAnam / A saMdarbhamAM ApaNe prAcIna prajAnA dharma vagerene anulakSIne temAM vijJAna kyAM kyAM dRSTigocara thAya che te vicArIzuM. A saMdarbhamAM sarva prathama eTalI spaSTatA jarUrI che ke jema kAvyano vAcyArtha dabAi jAya ane kAvyano dhvani sahradayane AnaMda Ape tema vedanA maMtromAM paNa vijJAnanI vAtonuM darzana sarva koine na thAya. koI pratibhAvaMtane ja A maMtro pAchaLa raheluM viziSTa jJAna dekhAya ane samajAya. udAharaNa tarIke * joIe to sUryanA sAta azvo aMge vAMcIne koIne cAra pagavALA sAta azvonuM ja jJAna thAya. paraMtu pratibhAvaMtane ema samajAya ke RSione `e jJAna hatuM ke sUryano prakAza sAta bhinna bhinna raMgono banelo che. athavA ahIM IlekTronano nirdeza che. paramANumAM IlekTronanI sAta kakSAne 20 mI sadInA norvenA nIla ane enA guru rUthara phorDe pramANI che. vedanA aMgonA artha nitya navInatA dhAraNa kare evA che tethI ja IsavIsana pUrve AThamI sadImAM yAne je artha samajAyA tenA karatAM caudamI sadInA sAyaNa ane mAdhavane bhinna artha samajAyA ane zrI dayAnaMda sarasvatI tathA zrI aravindane A ja maMtromAMthI sarvathA navIna artho dekhAyA. vedagraMthomAM yajJa vizenI vibhAvanA ApaNuM dhyAna sarva prathama AkarSe che. vRSTi gamo yanet / arthAt kRSine mahattva ApanArA Aryone varasAdanI parama AvazyakatA samajAyelI hatI ane varasAda lAvavAmAM yajJa khUba ja upayogI thAya che ema teo mAnatA, vRSTi nAmo yaneta e vAkya svAbhAvika rUpe thanAra varSA karatAM kRtrima varasAda aMge saMketa Ape che. yajurvedanA adhyAya bAvIzanA bAvIzamA maMtramAM niAme nijhAme na: parNanya: vatu no Azaya e ja che ke jyAre ame kAmanA karIe tyAre varasAda thAya. vedamAM varSA upara mAnavanA yatheccha niyaMtraNano atre khyAla Ave che. atharvavedamAM tatvAM yajJa vaduH visRSTA: dvArA aneka prakAranA yajJono khyAla maLe che. vaLI gana : gArpaH zabdo agnithI jaLanI utpatti thAya che ema kahI bASpIbhavananA siddhAMtano khyAla Ape che. vaidika RSinA vaijJAnika khyAlane samajavA A maMtra cAvIrUpa che. divA yAnti masato mumyAgnirathaM vAto antarikSeNa yAti / a : yAmi varuNaH samudrairyuSmAM icchataH zayaso napAtaH // 5 RgvedanA (1-161-14) A maMtramAM kahevAmAM AvyuM che ke pRthvI upara jyAre yajJa karavAmAM Ave che tyAre bhUmaMDaLa upara agni kriyAzIla thaI jAya che. tethI aMtarIkSamAM vAyu gatizIla bane che jethI varuNa tattva kriyAzIla thaI samudramAM jaLa sAthe gati kare che ane ghulokamAM parudgaNa gati kare che. AvA aneka prakAranA yajJo vizenuM RRSionuM jJAna temanI vejJAnika paricAyakatAno khyAla Ape che. vaidika RSionA nivAsa aMgenA jJAnano khyAla meLavIe to teonAM makAna aneka kamarAovALAM hatAM ane tene surakSita rIte baMdha pA karI zakAtAM hatAM. pratyeka gharamAM dareka samaye agni prajvalita raheto. saMbhavata: gharanI banAvaTamAM paththarano upayoga thato na hato. lAkaDAnA upayoga thI banatA ghara mATenA cAra zabdo vini:, agnizAtka patnInAM sana ane sam (beThaka khaMDa) temanA makAna vizeno suMda2 khyAla Ape che. atharvavedamAM Avato naTa zabda IMTano khyAla Ape che. killAnI banAvaTamAM teo paththarano upayoga karatA. kyAreka gayasI athavA lokhaMDanA killAno paNa ullekha che. gAyone surakSita rAkhavA mATe gomatI athavA gAyothI bharelA killAno paNa ullekha darzAve che ke bhavananirmANakSetre te samaye khUba ja vicAraNA thaI hatI. vedamAM vAhano aMgenA ullekha prasaMge rathano ullekha sarva prathama ApaNuM dhyAna dore che. rathone nAma paNa ApavAmAM AvatAM. jema ke yuvA rupI rathe harito deva rohita: / tAmi devA~ ihA vaha bhAM vAmAM AvyuM che ke he agnideva Apa rohita nAmanA rathane laI javAmAM samartha cho. rathane azva uparAMta gardabhane paNa joDAvAmAM AvatAM, te samaye vimAna viSayaka khyAla paNa jovA maLe che. azvinIkumAronA rahasyamaya rathayAnanuM varNana karatAM kahevAmAM AvyuM che ke khUba avAja karanAra baLazALI saMcAlaka yaMtrane rathanI sAthe kyAre joDavAmAM Avaze ? ahIM vimAnano saMketa che ema vedanA jJAtAo jaNAve che. vaLI bIjA eka maMtramAM kahevAmAM AvyuM che ke cemiyata RRSTimaMdira#papaiM: arthAta he azvino Apa uDavAvALA azvothI joDelA ratho dvArA ahIM Avo. ahIM vimAnano spaSTa saMketa jovA maLe che. A maMtra juo jemAM vimAna vizenI lAkSaNikatA jovA maLe che: A vAM ratho azvinA zyenapatvA sumRlIkaH zyavA~ yAtvarvAG yo martyasya manaso javIyAn tribandhuro vRpaNA vAtaraMhAH // eTale ke he zaktizALI azvinIkumAro, Apa baMnneno ratha besavA mATe sukhaprada, majabUta, mAnava manathI vadhAre gatizIla vAyu samAna vegavALo bAjapakSInI jema AkAzamAM UDe che ane te dareka rIte sadaDha banelo che. RgvedamAM AvatAM AvA ullekho uparathI maharSi bhAradvAje vaijJAnika zAstranI racanA karI hatI. A zAstramAM vimAnanAM prakAro, tenI banAvaTamAM vaparAtI dhAtuo, vimAna cAlakanI lAyakAta, keLavaNI, paheraveza, khorAka, uDDayana daramyAna vimAnane adRzya banAvavAnI prakriyA vagere vize vistRta mAhitI prApta thAya che. ApaNane sahune e bAbata vidita che ke AvazyakatA AviSkAranI jananI che. vaidika samayamAM paNa A ja kAraNe mAtarisvAe agninI zodha karI haze. grIkamAM AvuM ja pradAna karanAra promithIyasanuM nAma
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 prabuddha jIvana jANItuM che. cakranI zodha paNa AvA ja koI ApaNAM pUrvaje karI haze. temanI mAnyatAnusAra je sAmAnya vaijJAnika satyo temane lAdhyAM haze te te maMtronI gUDha bhASA dvArA temaNe nirdezyAM che. je anusAra ApaNane jANAvA maLe che ke sAmarthya vadhAravA mATe teo somano Azrama letA. jarAvasthA dUra karavA mATe yuvAnA pitarA puna: satyamaMtrI yava:| mavo viSTayata / arthAta sarvavyApaka Rbhuoe mAtApitAne pharIthI yuvAna banAvyA ema kahI maMtravidyAno saMketa vyakta karavAmAM Avyo che. Izvara anubhUtigamya che ema mAnanArA A RRSio pAse AkAzI padArtho sudhI pahoMcavA mATe koI upakaraNo na hatAM paNa emanI pAse yogavidyA hatI jene kAraNe temane aSTasiddhio varelI hatI. pariNAme teo vijJAnanAM rahasyone pAmI zakyA hatA. hajAro varSa pahelAM thaI gayelA ApaNA RSi munioe je vijJAnazuddha tAraNa ApaNane jagatamAtranA AdigraMtha evA RgvedamAM ApyuM che te mujaba sUryacaMdranA kiraNonI asara ApaNA zarIra tathA mAnasa upara paDe che. A asara zubha bane te mATe RRgvedamAM sUryanI stuti, upAsanA, pavitra gaNAtA gAyatrImaMtranuM manana vagere pratye dhyAna dorI kahevAmAM AvyuM che ke sUrya samagra sRSTino, pratyeka jIvamAtrano janmadAtA, rakSaka ane poSaka che. ApaNe tyAM A jJAna pAMca, daza, paMdara ke vIza hajAra varSothI jANItuM che. sUryanA nAmomAM paNa vaijJAnikatA samAyelI che. te mujaba savitA eTale sUrya maMDaLano janmadAtA. zIghraga evuM nAma sUcave che ke brahmAMDamAM koI ajJAta kendranI AsapAsa sUrya phare che ane te eka vakhata evA koNa upara Ave che ke jyAre mahApralaya thAya che. A samaya 28000 varSano gaNAya che. satya, tretA, evA yugano A gALo jainonA ArAnA samayane lagabhaga maLato Ave che. tA. 16-6-2000 che tema vedaviSayaka samajUtInA graMthomAM gaNitanuM sthAna zIrSa sthAnIya che. yajurveda tathA RgvedamAM evA aneka maMtro che jemAM nava sudhInI saMkhyAnA nAma ApavAmAM Avela che. temane 'zUnya' vizeno paNa khyAla hato je bAbatane bhAratIya saMskRtinuM gaNita kSetre mahattvanuM pradAna mAnavAmAM Ave che: gaNitazAstrano AraMbha nagarasthApanA, durgaracanA, kRSi vagerenI sAthosAtha thayela hato. te samaye aMkono AviSkAra karatI vakhate caMdra eka ja hovAthI te mATe eka, netra ke karNa be hoya che tethI te mATe be vagere dRSTie teo AgaLa vadhyA haze. atharvavedanA eka ja sUktamAM daza sudhInI saMkhyAo jovA maLe che. tyAM kahevAmAM AvyuM che ke : RSione khyAla hato ke vAdaLamAM vIjaLI camakavAthI nAITrojanano prAdurbhAva thatAM varasAdanA jaLamAM phaLadrupatA Ave che. A kAraNe ja ApaNe tyAM kahevAmAM Ave che ke megha samAna jaLa nahIM. A mATe RgvedanA maMtramAM kahevAmAM AvyuM che ke vAtheva vidyundhimAti vatsena mAtA sipati / yavemAM vRSTisatti | arthAt maruMdagaNa varSAnuM sarjana kare che. vidyuta bhAMbharatI gAyonI jema avAja kare che ane gAya vAcharaDAne poSaNa Ape che ane vidyutanuM siMcana kare che. bASpIbhavana aMgenI temanI jANakArI ardhva nunudrevata te yogasA eTale ke maruMdagaNoe potAnA baLathI bhUminA jaLane upara kheMcyuM mAM vyakta thAya che. gharSAthI agni utpanna thAya che A jANakArI temane hatI ja kAraNa ke temaNe jaNAvyuM che ke sa pratnathA sahasA khAyamAna: arthAt agni lAkaDAMnA baLapUrvaka gharSaNAthI thAya che. vAyu agnino vAhaka che e jANakArI ApaNane maLe che jyAM kahevAmAM AvyuM che ke agni: mutu: susumi gadhai: arthAt vegIlA vAyurUpa azvone kAraNe agni yajJamAM upasthita thAya che. pahelAM jaNAvela vimAna jevAM vAhano UrjAthI saMcAlita thatAM ema paNa ApaNane vedamAMthI jANavA maLe che. na dvitIyo na tRtIya: caturthI nApyucyate / yaNta devavRtaM veda / . na paJamo na paNDa: saptamo nApute / arthAt je A eka mAtra vyApaka devanA jJAtA cho teo bIjA, trIjA, cothA, pAMcamAM, chaThThA, sAtamA, AThamA, navamA ane dazamA ema nathI kahevAtA. yUnAnI ke arabI paddhatinI sarakhAmaNImAM bhAratIya paddhati svAbhAvika sIdhI ane subodha lAge che. tatkAlIna Aryone khagoLa vidyA viSayaka paNa jJAna hatuM. sUryagraha maMDaLanA cAlIzamA sUktamAMthI maLe che. temAM kahevAmAM AvyuM che ke : tathA caMdragrahaNa viSayaka temanA jJAnano khyAla gvedanA pAMcamA yaM vai sUrya svarbhAnustamasA vidhyadAsuraH / atraya stamanvavindannahya kSnyai azaktuvan / . arthAta sUryadevane svarbAnue aMdhakArathI AcchAdita karyA hatA. atri vaMzajoe emane mukta karyA. bIjA koI AvuM karI zakyA nahIM. ahIM sUryagrahaNa prati spaSTa saMketa joI zakAya che. AkAzI padArtho vizenuM emanuM jJAna Azcaryacakita karI mUke teTalI hade sUkSmatA dharAve che. maMgaLanA saMbaMdhamAM yajurvedanA 16mA adhyAyanA chaThThA maMtramAM kahevAmAM AvyuM che ke maMgaLa lAla raMgano tejavI AkAzI padArtha che. Ama bhUgoLa gaNita vagere vijJAno bAbata vedanA RSio bArIka mAhitIthI yukta hatA. nIvema rAra: rAtam nI bhAvanA rAkhanArA vaidikakAlIna RSio zarIrane mukhya dharmasAdhana gaNatA hatA ane tenI jALavaNI arthe temaNe je kaMI nirUpaNa karyuM che te temanI tabIbI vijJAna aMgenI sUjha vyakta kare che. AyurvedamAM A mAhitI prApta thAya che jenuM mULa atharvavedamAM samAyela che. temAM aSTAMga dvArA ApaNane zalya, zAlAkaya, kAya, bhUtavidyA, komArabhRtya, agada rasAyaNa ane vAjIkaraNa vize jANAvA maLe che. vistArathI joIe to zalyamAM badhA prakAranA ghA paDyA hoya tenI cikitsA che. zAlAkyamAM AMkha kAna nAkanA rogo vizenuM Alekhana che. kAya zArIrika roga saMbaMdhI che. bhUtavidyAno saMbaMdha nAyavika ane mAnasika roga sAthe che. kaumArabhRtya bALakonI cikitsAno khyAla Ape che. agadamAM viSacikitsA che. rasAyana mAM vaidika RSio A uparAMta aMkazAstrathI paNa paricita hatA ane gaNitavijJAna badhAthI caDiyAtuM che ema vyakta karatAM kahevAmAM AvyuM che. vRddhAvasthA ane mRtyu ne dUra rAkhavA bAbatanI cikitsA che jyAre vAjIkaraNano saMbaMdha puruSatva bAbatanI cikitsAno paricaya Ape che. A badhA uparathI jANI zakAze ke te vakhatanuM cikitsAzAstra keTaluM vikAsa pAmela hatuM. teo pazucikitsAthI paNa paricita hatA ane te aMgenI jANakArI ApaNane gajacikitsA, azvataMtra vagere graMthomAMthI maLe che. prAcIna cikitsA paddhatimAM eka roganI davA karavA jatAM yathA zikhA mayUrANAM nAgAnAM maNayo yathA / tadvadvaiyAGgazAstrANAM gaNitaM mUrdhni sthitam || eTale ke mayUronuM bhUSaNa tenI zikhA che sarponuM bhUSaNa teno maNi bIjo roga thAya evI saMbhAvanAne sthAna na hatuM. eka zlokamAM
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2000 prabuddha jIvana kahevAmAM AvyuM che ke: utpatti thaI. A temanuM ciMtana koI eka bAbata pUratuM sImita nathI prayoga: zamayed vyAdhi: anyonyamudIrayet / paNa aneka kSetromAM temaNe potAnI prajJAno paricaya Apyo che. ane tethI ja A vedarAzine kaMThopakaMTha sAcavI rAkhavAnI prakriyA ApaNo nAsau zuddha: zuddha pAtra sopayet tyAM amalamAM AvI ane lupta thatA jJAna rAzine surakSita rAkhavAmAM arthAtu Ayurvedika auSadha prayoga vyAdhine zAMta karIne bIjA vyAdhine Avyo. utpanna karato nathI. bIjA vyAdhine utpanna karanAra auSadhaprayoga vizuddha vedakAlIna vijJAna aMge ATalo vicAra karyA pachI vedaprasiddha nathI. ahIM side effect na thAya evI cikitsAnI himAyata jovA vaijJAnikono paricaya meLavavo rasaprada banaze. A vaijJAniko eTale maLe che. vaidika RSione mana svastha mAnavI kone kahevAya te jANavA trabhuo. temane jAdugara tarIke paNa vedamAM oLakhavAmAM AvatA. mATe A zloka paryApta che: jyAM sudhI koI camatkAra pAchaLanuM vaijJAnika kAraNa na jANavA maLe samadopa: samAgnizca samadhAtumalakriya: / tyAM sudhI te jAdu ja lAge. A trazuo mAnavIo hatA paNa camatkArika prasannAtmendriyamanA svastha ityapidhIyate // kAryo karIne amaratvane pAmyA hatA. teo bhu, vaja ane vibhu eTale ke vAta pittAdi traNa doSonI samatA, zArIrika paMcabhUtAgni, nAmanA traNa bhAIo hatA ane sudhanyAnA putro hatA. temaNe potAnA saptadhAtvAgni tathA jaTharAgni thaIne tera agninI samatA, rasa, vRddha mAtApitAne yauvana bakyuM hatuM. temaNe traNa paiDAvALo ratha banAvelo. rakta vagerenI sapramANatA tathA maLamUtranI yathAkALa pravRtti sAthe AtmA te AkAzamAM UDato ane azvino teno upayoga karatA. temaNe eka ane manathI je prasanna hoya tene svastha mAnava jANAvo. saMsAranI kaI azvamAMthI bIjo azva utpanna karyo hato. atyAranI cloning nI cikitsA praNAlImAM svastha mAnavInuM AvuM lakSaNa jovA maLaze ? prakriyAno atre khyAla Ave che. temaNe gAyanA cAmaDAmAMthI navI gAya zarIranI svasthatA mATe prAcIna RSionI vanaspati jagatanI zodhakhoLa utpanna karI hatI. ane teNo vAcharaDAne janma Apelo. tvaSTAe to mAnavajAtane eka amUlya bheTa che. vedamAM azvinono je ullekha banAvela camasanA temaNe cAra camasa banAvyA hatA. eka bhUNAmAMthI prApta thAya che temaNe aneka rogIone sAjA karelA che ane avayavonuM cAra koSanuM vibhAjana karI cAra jIva utpanna karavAno atre saMketa che. pratyAropaNa karavAmAM paNa teo mAhitagAra hatA ema vaidika maMtro A vedakAlIna vaijJAnikone ApaNA prAcIna vaijJAniko gaNI zakAya. dvArA jANI zakAya che. bhautika kSetre ATalI jANakArI dharAvanArA traSio AdhyAtmika A badhA vivecana uparathI ApaNA pUrvajoe sAcavelo A jJAnavAraso kSetre paNa eTalA ja AgaLa hatA. badhA ja utpannazIla padArthonA eka kevo adbhuta hato teno ApaNane paricaya maLe che. pRthvInI utpatti ja svAmI paramAtmA che ema teo mAnatA. A jIvana uparAMta paralokanA kevI rIte thaI te aMge hAlanA vijJAnaciMtako mahAvisphoTanA siddhAMtamAM jIvana vizenuM temanuM ciMtana paNa adbhuta che. mRtyu pachI punaH jIvana mAne che jyAre e bAbatane maLatI Ave evI mAnyatA vedamAM A che ja ema temanI daDha mAnyatA hatI. pramANe jovA maLe che. zaktikaNonA paraspara saMyogathI padArthakaNa ekaMdare jotAM samajAze ke vedakAlIna - Sio aneka kSetromAM banyA ane zaktikaNo ane cetanAkaNonA saMyogathI prANIjagatanI adbhuta prakAranuM jJAna dharAvatA hatA. 'gUrjara phAgu sAhitya'nA alaMkAro. - DaoN. raNajita ema. paTela (anAmI) amadAvAdanI gujarAta kaoNlejamAM amo bhaNAtAM (I. sa. 1938 kAvya dIpatuM nathI. badhuM ja maryAdAmAM zobhe. sAcI vAta to e che ke thI 1944) tyAre saMskRta bhASA sAhityanA amArA eka pro. DaoN. TI. kAvyamAM alaMkAro prayojavAmAM kavine kleza thavo joIe nahIM ke ena. dave sAheba mammaTAcAryano "kAvyaprakAza' zIkhavatA. emAM upamA sabhAna prayatna paNa karavo joIe nahIM. naisargika kramamAM e AvavA alaMkAranI vAta Ave eTale DaoN. dave sAheba bole : 355 vakviAsasya | joIe, balake ema paNa kahevAya ke dAnavIra karNanA kavaca kuMDaLanI ane pachI enAM keTalAka daSTAMto Ape-ane e zloka pUro karatAM jema e kAvyanA janma sAthe ja svAbhAvika kramamAM joDAyelA janmelA kahe-jema upamAmAM kAlidAsa ajoDa tema arthagauravamAM kavi bhAravI hoya, pANImAM tela tare ema nahIM paNa dUdhamAM sAkara bhaLe tema. velanAM ananya ane padalAlityamAM kavi daMDina advitIya. paNa kavi mAgha to phUlanI jema kAballarI para e phUTavA joIe. A to Adarza sthiti A traNeya kAvyaguNothI vibhUSita-ajoDa. alabatta, AmAM vyAsa- thaI, paNa pratyeka kavinI bAbatamAM AvuM banavA pAmatuM nathI. vAlmIki, bhAsa, bhavabhUti ke bANa-azvaghoSanI upekSA nahotI, paNa vyavahAra jagatamAM, saMsAra-DAhyAo anubhavane AdhAre je kahevato amuka kavionI viziSTatAnAM e bAvartaka-guNa-lakSaNA darzAvavAno ane alaMkArono upayoga kare che te keTalIka vAra kavine paNa TapI Azaya hato. vivecananI e paNa eka rIta hatI. . jAya tevAM hoya che. bI. e. nI mArI eka ziSyA ekavAra ghare AvI tAttvika daSTie joIe to ramaNInuM bhUSaNa to zIla che, paNa kahe : "sara! amArA kuTuMbamAM eka "kA' (raMge zyAma vadhu) AvI vyAvahArika rIte kahevAya che ke AbhUSaNa vinA, alaMkAra vinA che te jANe ke "rAyaNanA TopalAmAM jAMbu." paiThaNanI vAta karatAM kahe : ramaNI ramaNIya lAgatI nathI, zobhatI nathI. evuM mAnava-ramaNI mATe "bakarInI lIMDIe Topalo na bharAya, ene mATe to hAthInAM lIMDA sAcuM tevuM ja kAvya-ramaNI mATe paNa. alaMkAra vinA kAvya-ramaNI paNa joIe." keTalIka vAra svabhAvoktimAMya je sacoTatA hoya che te UMcI zobhe nahIM ema kAvyAlaMkArazAstrIonuM kahevuM che. paNa emAMya jo koTinA alaMkAromAM paNa hotI nathI. mane lAge che ke duniyAnI eka viveka na jaLavAya to alaMkArone paNa mam kahevAno avasara paNa vastu evI nathI jeno kavi alaMkAra tarIke upayoga karI zake Ave. mAravADanI ramaNI ne nAgara-ramaNInA dehAlaMkAra para daSTi nahIM. upamAna-upameyanI enI sUjha-samaja pAkI hoya ane jAgrata karatAM A vidhAnanuM aucitya samajAze. alaMkAronA ThaTherAthI jema viveka hoya to ghaNIvAra emAM pariveza ane sarjakanA daSTi-svabhAva dehanI zobhA vadhatI nathI tema ja kAvyAlaMkAronA atirekathI paNa paNa mahattvano bhAga bhajavatAM hoya che. daSTi sRSTivAda paNa na
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-2000 gaNyA na gaNAya. eka kAmI puruSa, saMta puruSa, DaoNkTara ane ghorakhodiyo sAmAnyata: phAgukAvyomAM nArInAM nayana, bhamara, kapola, veNI, ekAda suMdara strIne kaI daSTie joze ? be dRSTAMta ApuM. kaTi, caraNa, nitaMba, stana saMbaMdhe pAraMpArika alaMkArono viniyoga rAjazekharasUrikRta neminAtha phAgu'mAM kavi rAjulanI samagra dehayaSTinuM thato jovAmAM Ave che; pachI tenA kartA jena ke jenetara kavio hoya. varNana karatAM, upamA, rUpaka, upekSA, vyatireka, atizayokti alaMkArono paNa ekamAtra apavAdarUpe yazovijayajIkRta 'jaMbusvAmI gItA"mAM upayoga kare che. rAjulanA be nitaMba mATe kavi ubhekSA karatAM lakhe navIna alaMkAranuM nirUpaNa thayeluM jovAmAM Ave che, jenuM mahattva alaMkAra che: "aha komala vimala niyaMbabiMba kiri gaMgA puliNA." uparAMta aitihAsika dRSTie paNa che. kavi, nArIe paherelA nAkanA be nitaMba : jANo ke gaMgA nadInA be kAMThA ! motI mATe kahe che : jaina sAdhu kavi enI nirmala daSTine kAraNo pavitra gaMgA nadInA "nAki motI te baMdhUka bAki, be kAMThAnI umekSA kare che, jyAre dUSita mAhola-bhraSTa parivezane golikA te rahyo mAnuM tAkI." (pR. ra5ra) kAraNe rAjavI kavi bhatRhari lakhe che : nAkanuM motI te jANe ke baMdUkanI goLI ! sravanmUtraklinaM karivarakaraspardhijaghana / strInI udara-romAvali aMge saMskRta sAhityamAM keTalIka ubhekSAo TapakatAM mUtrathI bhInI thayelI jAMghone gajazreSThanI sUMDha samAna jovA maLe che, zivanA trIjA netrathI dagdha thayelo (bharama thayelo nahIM) kavio varNave che. atyaMta niMdya vastune stutipAtra samaje che. kAmadeva zAMti mATe e ramaNInA nAbhivarAmAM paDyo ne je dAha UThyo vedakALanA ApaNA RSi-manISione varasatAM varasAdanI dhArAmAM te udara-romAvali ! lagabhaga Ane maLatuM eka dRSTAMta ajJAta kavikRta amRtavarSaNanuM darzana thAya che, jyAre romAnTika parivezamAM janmelAM "rANapura maMDana caturmukha AdinAtha phAga'mAM jovA maLe che. eka yuvatI paNa daSTi-doSane kAraNe varSAnI dhArA kavi bodaleyarane jelanA saLiyA nIce nayane potAnAM bhInA coTalAnuM pANI nIcove che tyAM kavi jevI lAge che : unnekSA kare che ke jANe ke zivajInA trIjA netrathI bhasma thayelA "When the rain spreading its immence trails imi- kAmadevane sajIvana karavA te jalasiMcana na karatI hoya ! tates a prison of bars.' "nIcoMI eka veNaDI kari karI, nIcau joI karI, rAjazekharasUrikRta neminAtha phAgu'mAM unmelA ne vyatirekanAM sArAM mUkiuM zaMkari je dahIM, mayaNa te sIMcAI sahI e rahI." dRSTAMto che. dA.ta. rAjulanA madhura avAja mATe be unmekSAo : vRdhdhivijayakRta 'jJAnagItA"nuM eka rUpaka kharekhara navIna ne rocaka jANu vINa raNArAI, jANa koIla TahakalaDau' jANe ke vINA che. raNajhaNatI na hoya ! jANo ke koyala TahukAra karatI na hoya ! ane "praNAmI sarasvatI sarasa asarI, juo vyatirekanuM suMdara dRSTAMta. jinamukha paMkaje jeha bhamarI." "karikara uri hariNa jaMgha pallava karu caraNA, sarasvatIdevI e jinezvara bhagavAnanA mukharUpI kamalanI bhramarI malapati cAlati velaNIya haMsalA harAvaI, che. zrutadevI, jinezvara bhagavAna, emanuM mukharUpI kamala ane bhramarIsaMjhArAgu akAli bAla nahakiraNi karAI." A cAreyanI citrAtmakatA paNa nayana-manohara che. emAM jinezvara paNa mane A badhA alaMkAro paraMparAgata lAge che. upamAnuM eka bhagavAna ane mRtadevInuM gauravagAna paNa che. suMdara maulika dRSTAMta ApuM. "neminAtha rAjulane paraNavA mATe Ave AvI ja citrAtmakatAnuM sAmya, "ajJAta kavikRta rANapuramaMDana che. bhojana mATe vADAmAM pUrelAM TaLavaLatAM kaMdana karatAM mUka pazuone caturmukha AdinAtha phAgu'nI A paMktiomAM jovAmAM Ave che ? joIne neminAtha pAchA vaLI jAya che. ghaNA badhA emane samajAve che "sovana bijoru akhaMDa, paNa vyartha.' A prasaMgane coTadAra uThAva ApatI kavi eka upamA pANikamali kisiu kesarapiMDa, prayoje che : chaMDaI nava manabhamara tuM, jaya java." samudravijaya sivadevi rAmu kesavu mannAI, bhagavAnanA karakamalamAM sonAnuM bijoruM mUkavAmAM AvatuM te kesaranA naIpavAha jima gayau nemi bhavabhamaNuM na bhAvaI.' piMDanI jema evuM AkarSaka lAgatuM ke mAro manarUpI bhramara tyAMthI jema nadIno pravAha vALyo vALI zakAto nathI tema nemikumArane khasato nahIM." koI paNa manAvIne pAchA vALI zakyA nahIM. parvatanI aDagatA, sAmAnya rIte ema kahevAya che ne mAnavAmAM paNa Ave che ke phAgu nikUlatA karatAM paNa nadInAM pravAhanI A upamA vadhu ucita, sacoTa kAvyomAM jeTalI enA bAhya dehanI camatkRti hoya teTalI enA ane sArthaka lAge che. emAM je gati ane pavitratAno bhAva che te paNa AMtaradehanI arthacamatkRti hotI nathI. rUpakazailIno Azraya laIne rocaka che. ApaNAM lokagItomAM, saMyukta kuTuMbanI madhurapa ke kaTutA racAyelI saLaMga ke sAyaMta rUpakavALI aneka phAgukRtio enA vyakta karatAM, sAsu-sasarA, jeTha-jeThANI, diyara-derANI ke naNaMdanA AMtaradehanI arthacamatkRti mATe paNa yAdagAra banI rahe tevI che, ne svabhAva nirUpaNamAM prakRtinAM aneka tattvono upamAna-upameyarUpe te paNa adhyAtma jevA gahana viSayanuM nirUpaNa karatI hovA chatAM ! viniyoga thayo che. paNa kezavakRta neminAtha phAgamAM eka moMghA miSThAnnano anekamAMthI eka ja sUcaka dRSTAMtarUpe lakSmIvallabhakRta 'adhyAtma phAga' je upayoga thayo che te navIna ne sUcaka lAge che. zrI kRSNa-balabhadra, joIe, jemAMnI A paMktio : rUkmiNI, jAMbavatI sameta aneka gopIo sAja sajIne vanamAM phAga 'tanuM vRMdAvana kuMjane ho, pragaTe jJAna vasaMta; khelavA nIkaLI paDe che tyAre neminAthanI mAtA zivAdevI rUmiNI mati gopinase hasi save ho paMceu gopa milaMta, jAMbavatIne, neminAtha paraNavA ughukta thAya evI peravI karavA vinave Atamahari horI kheliye ho, che tyAre kRSNanI aSTa paTarANIomAMnI e be neminAthane kahe che, aho mare lalanA, sAMbhaLa devara ! ghevara sarIkho tuma achaI.' spaSTatA karatAM DaoN. sumati rAdhAju ke saMgi.' ramaNalAla zAha lakhe che, ahIM neminAthane ghebaranI sAthe sarakhAvavAmAM matalaba ke A zarIra te vRMdAvana che. emAM jJAnarUpI vasaMta khIlI AvyA che. devara zabdanI sAthe prAsa meLavavA mATe, jUnA vakhatamAM che. pAMca Indriyo te pAMca gopa che, mati e gopI che. AtmA e moMghAmAM moMghI miThAI te ghebara gaNAtI (pR. 138). baMneya daSTie hari che. vasaMtaRtumAM AtmArUpI hari, sumatirUpI rAdhA sAthe horI A upamA sArthaka che. khele che. temAM pAMce IndriyorUpI gopa ane matirUpI gopI paNa
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2000 prabuddha jIvana joDAya che. Indriyo potAnA bAhya sthUla viSayo choDIne aMtarmukha thAya "ahe camakaI cAlaI cAcari caMdravadana caDI raMgI; che ane khelAtI horImAM bhAga levA mATe AtmArUpI hari jyAre caraNi caraNi cirasAciya cUraI duriya cI bhaMgi.' pravRtta thAya che tyAre moharUpI tuSorabiMdu sarI paDe che. te samaye miSTa rathArUDha neminAthanI jAna pAchaLa cAlatuM yAdavajAnaiyAnuM vRMda te hitarUpI guNo gahagahavA lAge che ane satyarUpI samIra vahevA lAge jANe ke bhAdaravA mahinAnAM vAdaLa ! che. samatArUpI sUryanuM teja jema jema prasaravA lAge che tema tema mamatArUpI "pukihi cAliya yAdava aMdhArI rAtrinI pIDA dUra thavA lAge che. bhAdava kiri dhanavRMda.' 1934mAM huM jyAre amadAvAdamAM ema. e.nuM bhaNato hato tyAre zaMkha phUMkatA neminAtha-viSayaka ujhekSA keTalI sacoTa che : amArA eka prophesara sAheba - pro. zrI navalarAmabhAI trivedIe "lAla hoTha upara ThAyo, sohaI saMkha vizAla, zAmaLanI kavitA zikhavatAM enI "nArI niMdA'nA saMdarbhamAM evuM vidhAna mA raktamaladali, baITho rAjamarAla.' kareluM ke jaina sAdhu kavionuM nArI niMdAmAM khUba moTuM pradAna che. ane A unmekSA paNa ochI rocaka nathI : zAmaLa viSayaka eka pustikAmAM temaNe A aMge lakhyAnI mArI smRti "maMjula maMjari mahamahaI, AMbA laMbi vicitra, che. upara ApaNa lakSmIvallabhakata "adhyAtmaphAganuM sAghantarUpaka joyuM jANuM devaIe ghaDyA mayaNarAya zirachitra." to enI aMtima koTinuM, ratnamaMDanagaNikRta "nArI nirAsa phAga' paNa ghaTAdAra AmravRkSa para bharacakka mahorelI maMjarIo jANe ke madanarAja joIe. mArI dRSTie A phAga trividharUpe svataMtra bhAta pADanAra mATe deve zirachatra na karyuM hoya evI lAge che. ane upayogI che. eka to pro. navalarAmabhAI trivedI kahe che tema te vividharaMge raMgAyelA yAdavo ane vacce cAlatI gopIo mATenuM bharapeTe nArI niMdA kare che, paNa ema karavA pAchaLano kavino Azaya A rUpaka juo : niHzaMka zubha che. bIjuM phAgu kAvyomAM udIpana vibhAvanI je bhAvanA "jore tore jAdavA re, jaladhara varaNI deho re, che tenAthI ekadama virudhdha ne bhinna vibhAvanA A kavinI che. dA.ta. gopI bicameM vijalI re, sohe adhika sanahore." teo vasaMtane madhumAlavIne sAdhvI tarIke oLakhAve che ke je zamatAnA- yAdavo jaladhara jevA ne gopIo vIjaLI jevI zobhe che. upazamanA rasane pUranAra che. ane vana mATenuM A sajIvAropaNa : | vasaMtaRtuno maghamaghATa kAmoddIpaka nahIM paNa zItalatA preraka che. "sohe saba vanarAya vasaMta mujharo kare." trIjuM, ajJAtakavikRta 'vasaMtavilAsa'nA alaMkAro karatAM enI navInatA, eka suMdara tarkanuM sacoTa dRSTAMta paNa jovA jevuM che : sacoTatA, aucitya ane molikatAmAM 'nArI nirAsa phAga'nA alaMkAro neminAtha lagna karyA vinA mokSaramaNIne varavA cAlyA jAya che ochA Utare tevA nathI. keTalAMka dRSTAMta joIe. te kahe che, "nArIno tyAre rAjimatI tarka kare che : je mokSaramaNIe mArA priyatamane AkarSA coTalo vaNI daMDa nathI paNa jamanAnA jalamAM raheto kAliyanAga che. che te mArA karatAM keTalI vadhu rUpALI che te jovAM huM jAuM chuM. nArInA seMthAmAnuM siMdura e siMdura nathI paNa AkAzamAMthI jema ulkA piu-pahilI te pahutI mugate, mujha bahinI dekha jugate; khare tema e rakatavaNI lAMbI dAhaka rekhA che. nAyikAnI be vAMkI mujhane prItama pahilI choDI, jima mokha-vadhU so prIta joDI.' bhramaro te dhanuSya che ane enAM nayanakaTAkSa te zarasamUha che. yuvatInI phAgu kAvyomAM vananI vasaMtazrInuM varNana hoya eTale AvI upamAo be vAMkI bhramaro ane nAka para kareluM lAMbu tilaka e traNo maLIne ke unmeSao to aneka phAgu kAvyomAM, keTalAkamAM paraMparAthI to trizulanI traNa pAMkhaDIo che. nArInI nAsikA paranuM nirmaLa mANeka keTalAkamAM svataMtra rIte jovA maLe che. dA.ta. je tane kamalabiMdu samAna mohaka lAge che paNa tenI kSaNabhaMguratAno (1) jema vasaMtAgamana thatAM caMpAnI komala kaLImAM teno parimala vicAra kara. nArInA adhara amRta-madhura kahevAya che paNa te to vizvanI samAto nathI tema piyu paradeza gayo hoya tevI yauvanamAM AvelI jaMgama vela che. nArInI kamalapAMkhaDI jevI AMkhaDI e to viSa- bAlAnA haiyAmAM viriha duHkha samAtuM nathI. salilathI bharelI talAvaDI che. ane enI pAMpaNo te tenI pALa che. (2) keLanI zAkhAo kAmadevanA vijayadhvajanI jema pharakI rahI nArInuM mukha e to narakanuM dvAra che. enA kapola te mANasane pUrI che. devAnuM kabATa che. enA karNanA kaMDala te agnikuMDa che. enA gaLAno (3) praphullita banelAM kesUDA evAM zobhI rahyA che ke vanazrIe hAra te vAsUki che. enA kaMThamAMthI nIkaLatA svaro te DAkinInA maMtro jANo ke navaraMga ghATaDI oDhI na hoya. che. enA amRtakaLaza samA kahevAtA stana te kharekhara to kAdavanA (4) tamAlanI komala kaMpaLa virahI pathikanA cittamAM jANo ke DuMgara che. athavA tarata parAjita karI nAkhanAra be baLavAna yoddhA che. talavAra banIne bhoMkAya che. enI trivali te vamaLa jevI kapaTabharI rekhA che je DubADI de che. enI Ama, jo ke phagukAvyasRSTinA vAguvikalpono vaibhava aparimeya nAbhimAM dRSTiviSa madana chupAIne beTho che. enI kaTi te madanarUpI hovA chatAM ahIM ApaNe sAgarakAMThAnAM chabachabiyAMnI jema yathArucipAradhinA hAthanI lAkaDI che. enA kaMkaNano raNakAra te kaNA vagara yathAzakti-vAgavaibhava mANyo-lUMTayo. A lUMTanA niSkarSarUpe kahevAnuM raDavaDatA raMkanA avAja jevo che. vastuta: nArIno samagra deha viSamaya che, mana thAya che ke phAgu-kAvya prakArane kheDanArA kavio bhale zRMgAranA viSanuM vana che. evA viSayavRkSone ugelAM phaLa na khavAya, na cavAya, enI upazamane tAkatA hoya ke na tAkatA hoya, paNa kathAnirUpaNane rasakoTie DALIe na jhulAya ane e viSavRkSono chAMyaDo paNa na levAya." pahoMcADavA mATe zabdArthanI ramaNIyatAne pragaTa karavA mATe rUpavidhAyinI AvuM badhuM vAMcatAM bhatRharinAM "vairAgyazataka'no vIsamo zloka zaktirUpa-kalpanAne khapamAM laIne nAyaka-nAyikAnA AMtaavAhone, yAda Ave che : temanA dehavaibhavane tema ja prAkRtika parivezane pragaTAvavAmAM kavistano mAMsagranthI kanakakalazAvityumito sAmarthanI pratIti karAve che. paraMparAgata upameya-upamAnanI sRSTi mukha zleSmAgAra tadapi ca zazAMkana tulitamuM ! pArzvabhUmimAM khaseDI daI navA visphoTa-vismayano AnaMda Ape tevAM savamUtrakilanna karivarakaraspardhi jaghana sthAno ApaNe upara noMdhI zakyA chIe. zabdAlaMkAra hoya ke arthAlaMkAra mahoninda rUpe kavijanavizeSeguM kRtam !!. teno kevaLa ADaMbara na lAge tevI rIte kavionI racanAmAM kyAMka alaMkAra-pradeze varNasagAInuM mahattva jhAjhuM nathI paNa jina-pUjAthe evA sthAno zodhI zakAya che te dizAno ahIM prayatna rahyo che. jatI-cAlatI nArIvRMdanuM A gatizIla citra rocaka che :
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana karkaza kaSAyono kaMkAza - DaoN. bipinacaMdra hirAlAla kApaDiyA kaSAyo atyaMta bhayaMkara bInA che. tenAthI jIvanI bhayaMkara barabAdI thAya che. jIvanAM je zuddha svarUpane kaluSita kare, hAni kare tene kaSAya kahevAya. kaSa eTale saMsAra, ane Aya eTale lAbha ke prApti. jenAthI saMsAramAM kheMcAvAnuM thAya, paDavAnuM thAya; mULa svabhAva ke guNono kSaya thAya. hrAsa thAya tene kaSAya kahevAya. kaSAyanA lIdhe saMsAranI vRddhi thAya. A kaSAyanA cAra prakAro che : krodha, mAna, mAyA ane lobha. zAstrakAroe tene bhayaMkara adhyAtmadoSo kahyA che. 'kohaM ca mANaM ca taheva mArca, lobhaM cautya ajajhatyadosA / ' A dareka cAra kaSAyanA anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya, pratyAkhAnIya ane saMjvalana evA cAra cAra prakAro paDe che. A soLa prakAranA kaSAyone janma ApanAra nava nokaSAyo che, jevAM ke hAsya, rati, arita, bhaya, zoka, jugupsA, puruSaveda, strIveda ane napuMsaka veda, atra veda zabdano artha kAma saMjJA Sexual instict samajavI. kaSAyo karmabaMdhanuM prabaLa kAraNa hoI zAstrakAroe tenAthI dUra rahevAno vAraMvAra upadeza Apyo che. cAra kaSAyothI bhavabhramaNa vadhI jAya che kAraNa ke tenAthI jIva kaluSita thAya che. tethI teno bIjo artha jIvane kaluSita kare te kaSAya. zrI prajJApanA sUtranAM teramA pade kahyuM che ke H suhaduhabahusahiyaM kammakhettuM kasaMti jaM sa janhA | kalusaMti jaM ca jIvaM, teNa kasAItti vasyaMti / / je ghaNAM sukhadu : khathI sahita evAM karmarUpI khetarane kheDe che ane je jIvane kaluSita kare che, tethI tene kaSAya kahevAya che. kaSAyone dUra karavAnuM kAma kaThaNa che paNa asaMbhavita nathI. te suprayatnAdhIna che. jevI rIte tridoSanuM jora vadhe to vyaktine saMnepAta thAya tyAre tenI davA karAya che. krodhanI sAme krodha kare to kaSAyakarmano saMnipAta thayo gaNAya. zAMti jALavavAthI krodhane javuM ja paDe. kaSAyone dUra rAkhavA. tene duzmana na gaNI vizvabaMdhutvanI bhAvanA rAkhI nibhAvI levAthI te naSTa thaI zake che. koI koInuM bagADatuM nathI. bagaDavAnuM kAraNa ApaNe pote ja chIe. bIjA jema nimitta mAtra che tema kaSAyonA uddIpana mATe karmo nimittamAtra che. AvAM prakAranA vicArothI AtmAne keLavatA rahevAthI zuddha vicAro vaDe bhayaMkara ane joradAra kaSAyo sahelAIthI jItI zakAze. kaSAyonI bhayaMkaratA aNuboMba ke aNuzastro karatAM paNa vadhAre nukazAna kare che. rja ajjieN caritte desUNAe puvakoDIaM / teM pi kasAIyacitto hAreI naro muhutte N / / nyUna evA kroDapUrva sudhI cAritranuM pAlana karI je kamANI karI hoya te kaSAyita cittavALo manuSya be ghaDImAM ja hArI jAya che. kaSAyovALA adhyavasAyothI sthiti ane rasano baMdha paDe che. kaSAyonI asara vicAro para paDe che, tethI AtmA dhamAdhama kare che. kaSAyonI asara jeTalI ochI teTalI AtmAnI malinatA ochI. jevI rIte tAva mApavA mATe tharmomiTa2 hoya che tevI rIte jainadarzanamAM Atmika guNo jevAM ke jJAna, darzana, cAritranA vikAsanA kramika tA. 16-6-2000 vikAsa darzAvavA mATe cauda pagathiyAnI sIDInI kalpanA karavAmAM AvI che. A sIDIne guNasthAnaka ke guNasthAna ke guNAThANa ke guNAThAmAM darzAvanArI sIDI tarIke oLakhAya che. A sIDInuM paheluM pagathiyuM mithyAtva guNasthAna gaNAya che. ahIM AtmAne rAgadveSanAM gADha pariNAma hoya che. to pachI tene guNasthAna kema kahevAya ? ahIM AtmAnA jJAnAdi guNono AMzika ja vikAsa thayo hoya che; nahIMtara jaDa cetana teno bheda kevI rIte zakya bane ? AtmavikAsanI kharI zarUAta cothA guNasthAnakathI thAya che. ahIM mithyAtva jAyaM eTale samyaktva Ave. pAMcame guNasthAnake aviratino amuka aMza ocho thAya eTale dezivarita Ave. chaThTha guNasthAnake avirati pUrepUrI jAya eTale sarva virati Ave. sAtame guNasthAne pramAdano parihAra thAya tyAre AtmAmAM jAgRti Ave. AThamo guNAsthAna pAmelo jIva saMyatAtmA hoI AgaLa vadhatAM navamA guNasthAnake Ave. ahIM badhAM AvelAM jIvonA adhyavasAyo sarakhA hoya che. dareka samayamAM anukrame anaMtaguNa vizuddha adhyavasAyo sarakhA hoya che, kaSAyo ahIM dazamA guNasthAnakanI apekSAe bAdara hoya che. AtmA sthULa kaSAyothI sarvathA nivRtti pAmyo hoya. paNa sUkSmasaMparAya eTale sUkSma kaSAyothI mukta hoya te AtmAnI avasthA eTale sUkSma saMparAyaguNasthAna che. kaSAyo dazamA guDDAsthAna sudhI AtmAne choDatA nathI, ahIM lobha kaSAyanuM jora vadhAre hoya che. tene dUra karavA bhAre puruSArtha karavo paDe che. maharSi kapilanI kathA AnuM udAharaNa che. lobha kramika vadhato ja gayo, AkhuM rAjya mAgI lIdhuM ane chevaTe sAcuM bhAna thatAM badhuM ja choDI dIdhuM ne ? bAramA guNasthAnake mohanIya karma sarvathA kSINa thayuM hoya. anaMtAnaMta varSothI jenuM varcasva hatuM te dUra thatAM kevo AnaMda thAya ? A kakSAnA AtmAne vItarAgI kahevAya. anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAra kaSAyono upazama, kSayopazama ke kSaya thatAM jIva cothA guNAsthAnake pahoMce che. apratyAkhyAtIya cAra kaSAyone kSayopazama pAMcamA guNasthAnake thAya che. pratyAkhyAnIya cAra kaSAyone upazama ke kSayopazama ke kSaya mATe jIva chaThThA, sAtamA guNasthAne zuddhi vadhAre che. AThamA guNasthAna ke saMjvalana lobha sivAyanI bAkInI sarva kaSAya-nokaSAya mohanIya karmanI prakRtiono upazama ke kSaya kare che. dazamA sUkSmasaMparAya guNasthAne jIva zreNiAmAM AgaLa vadhI chellAM samaye saMjvalana lobhanA udayane aTakAve che. A zreNimAM upazamaka jIva agiyAramA upAMta mohaguNasthAnakathI pAcho paDe che ; jyAre kSapaka jIva 11muM guNasthAnaka oLaMgI 10mAthI sIdho 12mA guNasthAne Ave che. guNasthAnakanI samakakSa AtmAnA vikAsanI paddhatine AThadRSTimAM vibhakta karAI che. prathama ane dvitIya dRSTimAM je yamaniyamAdi thAya che te ogha samajavA. paMcama dRSTimAM yamaniyama samyag jJAnapUrvaka ativizuddha hoya che. tenAthI dezavirati-sarvavirati guNa prApta thAya che. je anukrame paMcama ane chaThThuM guNasthAnaka hoya che. sarvaviratimAM
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2000 prabuddha jIvana vartatA jyAre apramAda guNa prApta thAya che tyAre saptama guNasthAnaka samyagujJAna, samyagacAritra ane samyagudarzana vadhAremAM hovAM ja joIe. prApta kare che. A chaThThI kAntA dRSTimAM jIva jyAre Ave che tyAre te saMsAranA sukhanA rAga upara ane e rAge janmAvelA dveSa upara sAtamA guNasthAnamAM varte che. ahIM tenA bAhyAcAro kriyA, anuSThAno dveSa pragaTavo joIe, te mATe graMthibheda karavo joIe. apUrvakaraNa evAM zuddha thaI jAya che, puNyAnuyoga thAya che jethI te karmo bhogave vinA te bhedAya nahIM je mATe sukhanA rAga upara ane e rAge chatAM paNa Asakti na hovAthI bhoga bhogavato hovA chatAM paNa janmAvelA dveSa upara khUba khUba dveSa keLavavo paDe. je kArya saMsAranI AgaLa ne AgaLa pragati karato jAya che. kaSAyone je uddIpana kare nirguNAtAnuM bhAna ane dharmazravaNacchA AdithI thatI pariNAmanI zuddhi tene nokaSAya kahe che. nava nokaSAyo dvArA cAra kaSAyo kAryAnvita kriyAnvita thatI rahe che. apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa AtmapariNAmo thAya che. te paNa pariharavA lAyaka che. muhapattinA paDilehaNamAM ja che ne ? ghana ane ghaTTa athavA gADha rAgadveSanuM pariNAma e temAMthI chano ullekha ApaNe A rIte karIe chIe : hAsya, rati, karmagraMthinuM lakSaNa che. saMsAra eTale viSaya ane kaSAyanI anukULatAno arati pariharuM, bhaya, zoka, durgacchA pariharuM. cAra kaSAyo jo pradhAna rAga. ethI viSaya-kaSAyanI pratikULatAno dveSa saMbhave ne ? jIve gaNAya to nokaSAya gauNa gaNAya. anaMtAnubaMdhI kaSAya saMsAranI viSaya-kaSAyanI anukULatAne sukha mAnyuM tema viSaya-kaSAyanI pratikULatAne vRddhi kare che. te jIvana paryaMta rahe che. narakagatimAM laI jAya, samakitanI baeNSa mAnyuM. tethI viSaya-kaSAyanI anukULatAno rAga ane pratikULatAno prApti na thavA de. jo te hoya to te jatuM rahe. veSa tajavAno bhAva apUrvakarAmAM hoya ja. upara jaNAvelI anukULatA apratyAkhAnIya eka varasa rahe. tiryaMca gatimAM laI jAya. dezavirati ane pratikULatAe AtmAnI kharekharI pAyamAlI karI che. upara ApaNe guNane roke. vratAdimAM aMtarAya thAya. anukULatA pratikULatA dvArA je sukhadu:khano vicAra karyo e ja sukhadu:khanuM pratyAkhyAnIya cAra mAsa rahe, manuSya janma maLe. sarvavirati guNane kAraNa che ane te mujaba vartavuM te ghAtI karmone sudaDha banAvavAnuM ane roke, bAdhaka che. joradAra banAvatuM pradhAna kAraNa che. saMjvalana paMdara divasa rahe. devalokamAM laI jAya. yathAkhyAta cAritrane samyagudarzananA pAMca lakSaNo che. samyagudarzana pragaTe eTale mAtra roke che. anaMtAnubaMdhI kaSAyono udayAbhAva hoya paNa traNa bIjAM kaSAyono kaSAyo jema jema maMda thAya tema tema UMcI gatinuM anusaMdhAna udayano abhAva hoya nahIM ne ? nilaya samyagadarzananI apekSAe jANavuM. kaSAyo maMda thavAthI jIvanA adhyavasAyo zubhapaNe kAryarata upazAMtAdi bhAvonA pragaTIkaraNa mATe apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI thavAthI sArI gati maLe che. tethI jJAnI puruSoe kahyuM che ke "kaSAya ane saMjvalana kaSAyonA udayAbhAvanI apekSA rahetI nathI. samyagudarzananuM mukti: kila mukti reva.' kaSAyomAMthI mukta thavuM e sAcI mukti che. eka lakSaNa zama athavA prazama che. kaSAyonI pariNatithI jIva ne kevAM A kyAre bane? kaSAyo jyAre pAtaLA paDe dhIre dhIre naSTa thAya tyAre kevAM kaDavAM phaLonI prApti thAya che e saMbaMdhI vicAraNAdithI prazamabhAva teo vilIna thaI zake. paNa te kyAre bane ? IndriyonA saMyama ane pedA thaI zake che, vRddhi paNa pAmI zake che. samyakatvanuM cothuM liMga viSaya-kaSAyanI maMdatAthI prazAMtavAhitA prApta thAya che. anukaMpA che. te dravya ane bhAva ema be prakAre hoya che. anukaMpAhInatA acaramAvartakALa sudhI jIva pudgalAnaMdI ke bhavAbhinaMdI hoya che. kaSAyabhAvanI uttejaka che ane anukaMpAzIlatA kaSAyabhAvanI zAmaka tenI AMkha sAMsArika ke devI sukha para ja coMTelI hoya che. jyAre tevo che. samyakatvane pAmelA jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyono rasodaya hoto jIva puNyanA pratApe cAramAvartakALamAM Ave tyAre dilamAM rahelo saMsAra nathI, paraMtu apratyAkhyAna-pratyAkhyAnI ane saMjvalana e traNe kaSAyono nahIMvata thato jAya; kemake ApaNe saMsAramAM anaMtokALa bhaTakyA te rasodaya samyagudaSTine hovo saMbhavita che. A traNa prakAronA kaSAyo saMsAranA sukho jIvatAM hatAM mATe, bAhya daSTie cAra gati rUpa koIne anaMtAnubaMdhI jevA joradAra hoya ke pachI saMjvalana jevA maMda saMsAra ane AMtara daSTie viSaya-kaSAya rUpa saMsAranuM astitva hatuM. hoya. jo saMjvalana kaSAya anaMtAnubaMdhI jevo joradAra hoya to viSaya-kaSAya rU5 saMsAra jo jIvato na hota to ATaluM bhaTakavuM na kaSAyavALAmAM samyakatvanAM ane viratinAM pariNAmo che ke nahIM tevo paDyuM hota. saMsAra to pachI kyAM sudhI dilamAM coMTI rahe ? jyAM sudhI bhrama anyomAM pedA karI zake. hoya saMjvalana paNa udaya anaMtAnubaMdhIno bodhi-samyakatva ke samyagadarzana na pamAya tyAM sudhI ne ? sukho uparanA hoya tevI kalpanA thAya tevuM banI zake. rAganuM jora jIvanI AMkha uThavA de nahIM; ane tyAM sudhI sAcI dizA apratyAkhyAna kaSAyono rasoDaya dezaviratinA pariNAmane ane tarapha najara karavAnuM sUjhe nahIM, mana paNa na thAya. acaramAvartakaLa pratyAkhyAna kaSAyono rasodaya sarvaviratinA pariNAmane pedA thavAmAM sudhI jIva mAtranI dazA evI ja hoya; sukho uparathI AMkha UThe ja aTakAyata karanAro che. tethI dezaviratidhara suzrAvakane pratyAkhyAnI nahIM. caramAvartakALamAM paNa jyAre saMsArakALa ardhapudgalaparAvartathI ane saMjvalana sivAyanA kaSAyono rasodaya hoI zake. sarvaviratighara nyUna thayo hoya tyAre sAcI dizA sUjhe, te tarapha gati kare, kaSAyo bhAvasAdhune saMjvalana sivAyanA kaSAyono rasodaya hoI zake nahIM. maMda maMdatara, maMdatama banatAM ja jAya ane saMbodhi prApta karI AtmakalyANa cAra kaSAyomAMthI chellAM traNa anaMtAnubaMdhI kaSAyo jevAM bane te karI zake. vadhu spaSTa karI kahevuM hoya to caramAvartakALamAM jIvane saMjvalana kaSAyonA rasodayavALA mATe bhayarUpa che. koI vAra evuM samyagudarzana guNano vicAra pedA thAya te mATenI jarUrI sAmagrI maLe bhAre patana thaI jAya ke e jIva punaH anaMtAnubaMdhI kaSAyonA zakya bane. jarUrI sAmagrI A pramANe che : manuSyapaNuM, rasodayavALo banI jAya. tethI kaSAya mAtrathI sAvadha rahevuM joIe. Aryadeza, zruti ane zraddhA je atyaMta duSmApyA che. vaLI taduparAMta kaSAyo jIvano kevo citravicitra kasa kADhe che !
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-2000 mithyAtvamohanIyanA mukhya be prakAro che, jevAM ke darzanamohanIya viSe nirmaLa banAvanArAoe tathA tene saMrakSita karavA mATe anukaMpAbhAvane ane cAritramohanIya. darzanamohanIyanI sAta prakRtio jevI ke samyakatva yatnazIla rahevuM joIe. mohanIya, mizramohanIya ane mithyAtvamohanIya ane cAra kaSAyo anukaMpAbhAva mithyAdRSTi AtmAone temanA mithyAtvanA vamanamAM maLI sAta bheda thAya. darzanamohanIyanI A sAta prakRtino upazama temaja samyakatvanI prAptimAM sahAyaka bane che. anukaMpAbhAvanuM jora thavAthI upazama samyakatva thaI zake. muhapattinA paDilehaNamAM A traNa kaSAyo maMda banAvanAruM hovAthI mithyASTione samyakatvanI prAptimAM bolo ApaNe bolIe chIe. "samyakatvamohanIya, mizramohanIya, anukaMpAbhAva sahAyaka bane che. ' mithyAtvamohanIya pariharuM.' darzana saptakano kSaya karavA dvArA zAyika bodhi AvatAnI sAthe ja viSaya ane kaSAyanI tAkAta nabaLI paDI samyagudarzana guNa pAmIne keTalAka AtmAo aTakI paNa jAya. vaLI jAya che. bodhivALo AtmA viSayakaSAyane muktisAdhaka banAvI zake darzanasaptakamAM cAra kaSAyo jevAM ke krodha, mAna, mAyA ane lobhane che. ATalI carcA pachI jANavuM joIe ke kaSAyo jIvanA bhayaMkara paNa sthAna maLyuM che. kaSAyoe kyAM kyAM praveza nathI karyo, kyAM kyAM zatruo che tema jANI kaSAyo upara vijaya meLavavA mATe utsAhita ghUsa nathI mArI, kyAM kyAM varcarava nathI jamAvyuM te tarapha jarA daSTipAta banI viSayo para vijaya meLavI zrI jinezvaranI AjJA pramANe jIvI karI laIe. "paMcediyasaMvaraNomAM navaviha baMbharcara guttidharo jANavuM joIe. bhagavAnanI AjJAnusAra jIvIne paNa apratyAkhyAnI cauvikasAyamukko che. "25 bolamAM' cAra kaSAyo Ave che. IcchAmi kaSAyo dezathI virati pALavAmAM aMtarAya kare che temanI prabaLatA sUcave ThAmi kAussagga'mAM jome cauhiM kasAyANaM che. "suguruvaMdana sUtra' che. AvAM samyagudaSTi jIvo apratyAkhyAna kaSAyono udaya chatAM (pahelAM ane bIjA vAMdAmAM) koThAe, mANAe, mAyAe, lobhAe tiryaMcagatinA AyuSyane upArjatA nathI paNa udaya jo jorAvara thaI Ave che. "jo merAIo (devasio) aIyAro'mAM kAIo, vAIo... jAya ane samyagadaSTi AtmA gAphela banI jAya to e kaSAyo cauNAM kasAyaNa... "tassa micchAmi dukkaDa' paNa sthAnApanna che. svamitra anaMtAnubaMdhI kaSAyone ghasaDI lAve tethI te samyakatva gumAvI aDhAra pApasthAnakomAM chaThThuM krodha, sAtame mAna, AThame mAyA, navame de, tenuM vamana thaI jAya, naSTa paNa thaI jAya. kSAyika samyakatvanA lobha che. "IcchAmi paDikkamiuM jo me rAIo (devasio)"mAM caNituM dhaNIne apratyAkhyAna kaSAyo udita thAya to dezavirati pAmI na zake kasAyA che. "Ayariya uvajajhAe'mAM je me kaI kasAyA save tiviheNa ! teono virati pratye asAdhAraNa koTino rAga hoya che. badhAM khAmemi che. "zrI sImaMdhara svAmInA duhAmAM je cAritre nirmaLA je kSAyika samyakatvadhArI hotA nathI tethI kSAyopazamika guNI AtmAo paMcAnana siMha viSaya kaSAye na gaMjIyA te praNamuM nizadina (2) potAnA samyagadarzana guNane nirmaLa banAvavAno prayatnavALA hoya ja. namoDastu vardhamAnAya'mAM kaSAyatApArdita jaMtu nivRti karoti yo temaNe zrI jinezvadevanI sevA tathA nigraMtha munivaronI upAsanAdi jainamukhAstudogata: che. devasika pratikramaNa pALatAM "bhagavAna karatAM rahevuM joIe tema ja tattvonA svarUpane jANavAno prayatna karyA pArzvanAtha'nI stutimAM caukkasAya paDimalluraNu....so jiSNu pAsa karavo joIe. huM ekAMte A mArgasevI rahyuM evuM ciMtana karatA rahevuM payacchau vaMchile che. A rIte lAMbu na karatAM dhArmika anuSThAna, joIe. kriyAkAMDa, sajajhAyamAM cAra kaSAyono ullekha karAyo che. tethI ApaNe mumukSa jIvoe viSayano saMga tyajavo joIe kAraNa ke te jIvanI A niSkarSa para sahaja rIte AvI zakIe ke viSaya ane kaSAyo para lobhavAsanAno udbodhaka che. viSayano saMga na hoya to lobhavAsanAne saMsArano mahela caNAyo che ? jora karavAnI jagyA maLatI nathI. viSaya-kaSAyajanita sukha e kharekhara bhavATimAM bhaTakatAM jIvo mATe kaSAyonI pracuratA barabAdI sarje sukha nathI, sukhAbhAsa che, vAstavika sukha AtmAmAM raheluM che ane te che tevI rIte tenI bAdabAkI AbAdI sarje che. ghAtI aghAtI sarva karmonA kSaya thakI ja maLe che. cAra kaSAyo krodha, mAna, mAyA ane lobha. etaviSayaka cArenI zuddha samyagudaSTi AtmAne viSayanuM jhera caDhatuM nathI kAraNa ke sajhAya "zrI jina nitya karma mArgopadezikA" pR. para thI 57 para teo mATe viSayo viSa tulya che, evo viveka jAgRta hoya che. vijayA kaDavAM phaLa che krodhanAM, jIva mAna na kIjIe, samakitanuM mULa jANIyejI, zeTha-zeThANIno abhigraha suvidita che. ekane zukala pakSamAM, bIjAne tame lakSaNa jojo lobhanAMre' ema cAreyanI sakjhAyo pragaTa karI che. vada pakSamAM ziyaLa pALavAno abhigraha hato. lagna bAda zrImatI anukaMpA je samyagudarzananuM cothu liMga che teno evo bhAva che ke vijayA zeThANI vilAsa bhavanamAM banIThanI rUmajhuma karatI AvI tyAre jenI ramaNatA vadhavAthI kaSAyabhAva maMda maMda koTino banato jAya. zeThe kahyuM ke niyamane traNa divasa bAkI che, mATe te pachI. bannene anukaMpAhInatA kaSAyabhAvanI uttejaka che ane anukaMpAzIlatA niyamanI parAdhInatA na hatI. kaMIka khinna thavA chatAM paNa vastutattvanI kaSAkabhAvanI zAmaka che. AthI samyakatvI jIvo anukaMpAzIla banIne sAcI jJAtA teNIe kahyuM ke ApanA traNa pUrA thAya che paNa mArA paMdara cAritra mohanIyanI prakRtione balahInAdi banAvavAnuM kArya kare te zarU thAya che. vaLI vicAre che ke sonAmAM sugaMdha bhaLI. bahu ja svAbhAvika che. kaSAyonuM jora anukaMpAbhAvamAM aMtarAya karanAruM che, anupama thayuM ! je IrAde paMdara tyajayA te ja IrAde bIjA paMdarano ane anukaMpAbhAvanuM jora kaSAyabhAvane maMda karanAruM che. samyakatva tyAga karI zeThANIne kahyuM ke ApaNe eka sthAnamAM rahIzuM paNa zIlane pAmelA AtmAonA apratyAkhyAnAdi kaSAyo joradAra hoI zake che pUrepUrI rIte pALIzuM. viSayaciMtana ane tattvaciMtanamAM magna rahIzuM. tema ja kSAyika samyagudaSTi mATe prasaMgopAtuM "e kyAM anukaMpAzIla ghaNuM ja anupama thayuM ! je IrAde paMdara yajayA hatA te ja IrAde have hatA' evo prazna prasaMga vizeSane anulakSI pUchI zakAya. tethI samyakatvane bIjA paMdarano tyAga karuM chuM. eka pathArImAM suIzuM ane vacce talavAra
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2000 prabuddha jIvana 13 rAkhIzuM. "amArA lAkha lAkha vaMdana ! tamArA avala koTinA sArI pravRtti karatAM kaSAyothI samyakatva pAmavA yogya upazama, thayopazama brahmacaryapAlananA guNagAna paramAtmA neminAthanA moDhe thayAM." (huM ke kSaya thavAthI samyagadarzananI prApti thAya che. ardhapudgalaparAvartathI zrAvaka banuM pU. 104). viSayavijayI akhaMDa brahmacArI vijayA zeThazeThANI vadhAre saMsAravALA samyagudarzana pAmI zakatA ja nathI. samApanamAM daMpatIe bhadrezvaramAM bhagavatI dIkSA lIdhAno ullekha che. jinadAsa kahevuM hoya to "kaSAyamukita: kila muktireva." sujJa vAcakagaNa AvuM zrAvaka koIke vaLI bhagavaMtanA 84000 (coryAzI hajAra) sAdhuone ciMtana-mananAdi karI kaSAya-viSayone maMdatama banAvI muktinA paMthe gocarI mATe nimaMtraNa ApavA mAMge che. kevaLI bhagavaMte temane jaNAvyuM vicare tevI zubhakAmanA. ke kacchanA vijaya zeTha ane vijayA zeThANIne jamADo to ATaluM puNya anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cokaDI khapAvI, jJAnopArjana tathA ajJAnanA maLI zake. viSayo para vijaya meLavanAra yugalanA brahmacaryanuM keTaluM tyAganA viziSTa prayAsane apUrvakaraNa kahevAya che. te vakhate aMtamuhUrta alokika sAmarthya ane tejasvitA ! sthitimAM mahAtIvra anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cokaDIno nAza thAya che. samyagudarzanagaNana dharAvanAro puNyAtmA enI cittazuddhi jene graMthibheda karmagraMthibheda kahevAya. jaina daSTie yoganI ATha dRSTimAM viSayakaSAyanA jhaMjhAvAtane samaye ghaNuM suMdara kAma Ape che. aviratithI prathamanI cAra dRSTi mitrA, tArA, balA dIpAmAM jIvanI pravRtti tathA anaMtAnubaMdhI sivAyanA kaSAyothI puNyAtmAonuM citta saMkSubdha IndriyaviSayomAM pazupAya jevI hatI, viSayAsakta hato, pudgalAnaMdI thAya e zakya che chatAM paNa teo te samaye upayogazUnya nathI hotA hato te paMcama dRSTimAM ghaTI jAya che. tenI daivI prakRtino vijaya thAya tyAre cittanI saMkSubdhatA upara kAbU rAkhI zake che. cAritramohanIya che. viSayavikAramAM Indriyane na joDavArUpa pratyAhAra nAmanuM yogAMga karma jo joradAra hoya to anaMtAnubaMdhI sivAyanA kaSAyo joradAra prApta thAya che. pAMce IndriyonA viSayo ra3 che tene temAM na joDatAM hoya chatAM paNa samyakatvarUpa zuddha AtmapariNAma vidyamAna hoya to svacitta svarUpAnusArI banAvI devI. tenuM nAma pratyAhAra. ahIM Avelo pariNAmanA baLe nirjarA karI zake che. aviratinA ane kaSAyonA jIva viSayakaSAdi vibhAvomAM phasAI lapasI paDe to rakhaDI paDe che. joradAra udaya samaye upayogazUnya banI jAya, temAM te ghasaDAI jAya viSayakaSAyonI pravRttine je poSe tene to samyagudaSTi AtmA dharma kahe to teNe sAdhelA mithyAtvamohanIyanA kSayopazamAdine malina thaI naSTa ja zAnA ? chaThThI kAntAdRSTimAM Avelo cetana jIva viSayAdikamAM thaI jatAM vAra lAgatI nathI. manane joDavAnA kAryane adhamAdhama mAne che. ghora mithyAtvaSTionA kaSAya ane viSayanA pAyA para sudaDha caNAyelA saMsArarUpI prAsAdane yama ane pravAsa ane kaSAyo upara aTakAva dharanAro prathama samyagudarzananI nestanAbuda kevI rIte karavo te jarA vicArIe. koIpaNa prayatna vagara prAptivALA athavA to samyagadarzananI sanmukha dazAvALA AtmAomAM bhavATavimAM bhaTakelo jIva yathApravRttikaraNa karyuM ja jAya che. AgaLa ja sAcA svarUpe hoya che. daza saMjJAo jevI ke AhAra, bhaya, maithuna, vadhato nathI. AgaLa vadhavA mATe saMvega, saMsAranA dekhAtA sukhadu:kho parigraha, zoka, nidrA, kaSAyo, manodaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDa. pratye nirvedanA ciMtana dvArA zuddhayathApravRttikaraNa. te pachI apUrvakaraNanuM AnA upara vijaya meLavI kaSAyo nabaLA paDI jAya ane tenA dvArA pariNAma, jenAthI rAgadveSanI tIvra gUDha, guhya gAMThane karmagraMthine bhedavI nidmANa thaI jAya. paDe. te bhedAyA bAda anivRttikaraNa jenA vaDe samyakatvanI prApti. je samakitI jIvo ATha yogadRSTimAMthI chaThThI kAntA dRSTimAM samyakatva maLe eTale ardhapudgalaparAvartakALathI nyUna samayamAM Ave tyAre temanAmAM viSayonI apravRtti na thaI hoya to paNa temanAmAM sunizcita mukti. samyakatva traNa prakAre che : opazamika, kSAyopazamika vairAgya utpanna thaI zake che. teo pravRttizIla hovA chatAM paNa temAMthI ane kSAyika, opazamika samyakatva darzana saptakanA kSaya pachI upalabdha AsaMga (Asakti) harI le che. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye vItarAga thAya. bhavATavimAM vadhumAM vadhu pAMca vAra maLI zake. lAyopathamika stavamAM A vAta kahI che. cothA guNasthAne vartatA jIvone viziSTa anaMtIvAra maLe, jyAre kSAyika samyakatva mAtra ekaja vAra maLe. mokSa dazA hoya che jenAthI anaMtAnubaMdhI prakAranA karmono udaya hoto meLavavA mATe kSapakazreNi mAMDavI ja paDe che. te anaMtakALamAM AtmA nathI; jethI samyagadarzana thaI zake che. pUjya nyAyavizArada nyAyAcArya vadhumAM vadhu be vAra mAMDe. te A rIte. jo koI AtmA darzana saptakano mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjAe adhyAtmasAra prabaMdha 2 kSaya karI aTakI jAya ane te pUrve AyuSyano baMdha paDI gayo hoya to zloka 15mAM kahyuM che ke : "AkSepakajJAnane lIdhe bhoganI samIpe rahyA te zreNikane khaMDaka kSapakazreNika kahevAya che. chatAM paNa temanI zuddhino nAza thato nathI; AvuM kAntA nAmanI ahIM kSapakazreNi mAMDatA pahelAM AyuSyano baMdha paDyo hovAthI "yogadaSTi' vize zrI haribhadrasUrIzvarajIe "yogadaSTisamuccaya'mAM darzanasaptaka khapAvI aTakI gayelAne cAritramohanAdi khapAvIne kevaLajJAna kAntA dRSTinuM lakSaNA varNavatAM jaNAvyuM che. temane anusarIne upAdhyAya pAmavA mATe teNe pharIthI pakazreNi mAMDavI ja paDe, bAkInI prakRtiono yazovijayajIe yogadRSTinI sajhAyamAM te matanI puSTi karI che. A kSaya karavo ja paDe; bIjAM AvaraNo dUra karavA ja paDe tethI tevo AtmA AkSepaka jJAna vaDe samayagudRSTi jIvo bhogasAmagrIno upabhoga karatA be vAra zreNi mAMDe. trIjI vAra nahIM ja. sAmAnya rIte kSapakazreNi eka hovA chatAM temanI cittazuddhi haNAtI nathI, zrutajJAnano evo utkaTa ja vAra maMDAya. jIva je bhavamAM mokSe javAno hoya te bhavamAMja zreNi rasAnubhAva thAya che ke bAhyadaSTie vilAsI hovA chatAM teo mAMDe che. Asaktirahita thayelA hoya che. zrI AnaMdadhanajI mahArAjAe potAnA - viSaya-kaSAyo nAbUda karavA zikSA meLavavI joIe. tenA be prakAro eka padamAM be suMdara dAtta ApyAM che. viSaya-kaSAyono vijaya zuM che. mithyA ane samyaku. samyaka zikSAthI maMdakaSAyatA thAya, tenA dvArA zuM na karI zake te AnA parathI phalita thAya che. AsAra
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-6-2000 adhyAtmasAra mahopAdhyAya zrImad yazovijayajIe lakhyuM che tenA ravasvarUpanI prApti mATe asAdhAraNa rIte sAco, sAro, sarakho vega vairAgyasaMbhava' nAmanA adhikAra para "viSayone anulakSI vairAgya jarUrI che. amRta anuSThAna mATe Avo saMvega jarUrI che, nitAMta viSayaka vivecana DaoN. ramaNalAla cI. zAhe lipibaddha karyuM che te ghaNuM ja Avazyaka che; je jIvanamAMthI viSayo ane kaSAyo dUra thAya, naSTa suMdara viSayasparzI tathA atyaMta lAbhadAyI che. DaoN. zAha jaina dharma ane thAya, nahIMvat thaI gayelA hoya tyAre ja kharekharI rIte 'kaSAyamukti: darzananA mArmika jJAtA tathA tattvAdinA tattvata che. ahIM je vivecanAtmaka kila muktideva" siddha thAya. sAmarthyayoga ane amRtAnuSThAna pAmelA tattvajJAna pIrasyuM che te adhyAtmasAra vivecananA pratyeka pRSTha para jIvo ja kaSAya-viSaya vijayI thaI zake che temAM zaMkAdine sthAna hovuM pratibiMbita thayeluM che. A samagra lakhANane "prakaraNa" tarIke ghaTAvIe na ghaTe. to temAM atizayoktine sthAna nathI paraMtu lekhaka tathA lakhANane yogya sAttvikane sthAne rAjasika ke tAmasika guNa hoya to te pApI nyAya thayelo mAnI zakAya. bhASAMtara pachI je samIcIna samajUtI DaoN. AtmAono niMdaka ke dveSI banI zake. zuddha dharmanuM arthIpaNuM jenAmAM zAhe ApI che temAM pAne pAne tattvajJAnano rasa chalakAI rahyo che je che paraSIrUpI kaSAyathI kharaDAvAnuM nathI karato. niMdaka para dveSa karavAthI temanA dhArmika, tattvajJAnAdi viSayaka rahasyane chatuM kare che. kaSAya kacaro vadhe che. krodha ane dveSanI vAsanAnuM poSaNa karanArA jyAM sudhI sAMsArika viSayomAM rasa che tyAM sudhI cittamAM malinatA dharmAtmAo varSothI dharmAtmA gAvA chatAM paNa temanuM citta kaSAyothI rahe che. rAga ane dveSanA bhAva UDyA kare che; krodhAdi kaSAyo bhAgRta hoya che. tenuM kAraNa Ama che ke maitrI karuNAdinA abhAve udbhava thatAM ja rahe che. jyAM sudhI jIvanamAM rasa, ruci ane zraddhApUrvakanA durbhAva, dveSa, nindA, IrSA, doSadraSTi vagere kaSAyo mahAlatA rahe che. tyAga vairAgya AvatAM nathI tyAM sudhI kaSAyo mATe nimitto maLatAM dharmajanoe kaSAyo para khUba kAbu rAkhavo joIe. temaNe Ama vicAravuM raheze. jIvanamAM saMyama, tyAga, samatA, vairAgya AvatAM nirAzasIpaNuM joIe ke bhale bIjAnI bhUla hoya, mAre kaSAya karIne mAthA para daMDa bane che; jenAthI cittanI nirmaLatA Ave che. jyAM sudhI jIvane levAnI mUrkhAI zA mATe karavI ? bIjo sudhare ke na sudhare paraMtu spRhA, vAMchanA, AkAMkSA, abhilASA, apekSA, lobha, lAlasA, vAsanA potAnA draSa-durbhAvAdithI evA kusaMskAranA poSaNa ane thokabaMdha hoya tyAM sudhI nirmaLatAnA abhAve citta nirmaLa na thatAM amRtAnuSThAna karmabaMdharUpI pArAvAra nukazAna naphAmAM maLe che. tethI badhI sArI na thatAM kaSAyo uttejita thatAM rahe che, raheze ! ArAdhanAdimAM kaSAyonI pariNati toDatA javI joIe; jethI kaSAyamaMdatA mokSa meLavavA mATenuM ananya sAdhana che. sAmarthyayoga ArAdhanAdinI mahenata saphaLa sArthaka nIvaDe tevI thayelI gaNAya, mokSapurImAM pahoMcavAnuM chelluM pagathiyuM che. caramAvartakALamAM dharmayauvanakALa AtmAnuM sAcuM ghaDatara thAya. jo tema na thAya to mahAna nukazAna che, hoI zake che. pAMca prakAranA anuSThAno jevAM ke viSa, gara, ana- kaSAyonI pariNati kapAvA para AtmAnI pariNati sudharavAno AdhAra. anuSThAna, tahetu ane amRta anuSThAnomAM amRtAnuSThAna ja mokSopayogI che. AvI vRttithI kaSAyakacaro sApha thaI zake tema che. anuyogadvAra che. temAM cittazuddhi atyaMta agatyanuM lakSaNa che. te tyAre prApta thAya ke sUtramAM bhAva ArAdhanA mATe cha vastunI AvazyakatAM kahI che. tyAM jyAre jIvanane kalaMkita karanArA kaSAyone kAyama mATeno dezavaTo Avazyaka (pratikramaNa)nI kriyAne uddezIne kahyuM che keH (1) taccitte, Apyo hoya. amRtAnuSThAnamAM saMvega, mokSa mATeno samyakavega, sAro (2) tammaNe, (3) tallese, (4) tadaSnavasANajjavasie, (5) vega jarUrI che. saMvega eTale mokSa mATenI laganI, taDapa. saMvega tabakkovautte ane (6) tadapriyakaraNa. kaSAyonA parimArjana mATe A mokSAbhilASAne ghasaDI lAve. te mATe jIvanamAM kaSAyo zAMta paDelA upayogI che. hovAM joIe. saMvega eTale sarakhI gati, sarakho vega. mokSanI dizAmAM bhAratIya saMskRtinuM avibhAjya aMgaH sarasvatInI upAsanA - pannAlAla ra. zAha haMsa ke mayUravAhinI mA zAradAnI upAsanA, sAdhanA ke ArAdhanA rahevuM joIe. e bhAratIya saMskRtinuM mahattvanuM avibhAjya aMga che. sarasvatInI mora enA kalAkalApanA kAraNe munionA mana caLAvanAro hovA lIlA dvividha che: sarjaka ane zAstrIya. mayUra kalAdhara che. enI chatAM, lokakalpanAe ene bhogavimukha lekhyo che. ucca sarjakatAno pikalA e enI para savArI karanAra sarasvatInI sarjakatAnI lIlAnuM saMyama sAtheno saMbaMdha emAM IMgita che. vijJAna, kalApInA kalAna/nane pratIka che. haMsa nIrakSIrano viveka karavAmAM pravINa che, e sarasvatanI jAtIyavRttinA nidarzanarU5 lekhe che. emAM paNa Adhunika mAnasazAstra zAstrIya prasAdIno sUcaka che. anusAra sarjakatAno jAtIyavRttinA AviSkaraNa-ane anivArya sarjakatAnA upAsakone sarasvatI mayUravAhinIrUpe pratIta thAya. urvIkaraNa-sAtheno saMbaMdha IMgita lakhI zakAya. zAstrIyatAnA paryaSako ene haMsavAhinIrUpe seve. zveta haMsa upara pAMkha hovA chatAM mora saMkaTamAM AvI paDatAM svarakSaNanA hetusara, ArUDha thayelI zukalAMga, zukalAMbara sarasvatInuM caraNa kamaLa upara pagano ja e vadhu upayoga kare che. sarjakatA uDDayanomAM rAcatI hovA ThareluM che. kamaLa to kamalA-lakSmInuM udbhava sthAna. lakSmI jyAMthI chatAM padacAriNI vAstaviktA rUpe vAraMvAra pratIta thAya che. mora pragaTe che e sthAna upara to e haMsavAhinIe paga mUkelo che. sthaLavihArI che: kalAsarjana koI ne koI rIte nakkara jaga anubhavonI haMsavAhinInA jeo upAsako che, teoe haMsavAhinIe karelAM lakSamInAM bhami para ja maMDita hoya. moranAM himagiri upara beeka hajAra ane anAdarane vIsaravo na joIe. evAM anAdaranAM phaLa bhogavavA tatpara nIlagiri upara cAreka hajAra phUTathI UMce darzana thatAM nathI. jyAre
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2000 prabuddha jIvana haMsa to mahAkavi kAlidAsanA meghane kelAsano rasto dAkhavatA, ADI himamALane parazurAme vIMdhelA krauMca parvatanA bAkorAmAM thaIne vaTAvI, pelI bAju ArapAra nIkaLI janArA mAnasa-vihArI che. arthAt uccocca uDDayanazIla kalpanAe, banne vAhano para AsAnIthI savArI karI zakatI sarasvatInI mAphaka, sarjakatA tema ja vivekazakti e banne prayojavAM joIe. bhAratIya saMskRtinI zramaNa paraMparAmAM paNa vaidika paraMparAnI mAphaka, sarasvatInI upAsanA saMskRtinA ugamakALathI thatI AvI che. A avasarpiNInA uSa:kALamAM bhagavAna RSabhadevanI sRSTinA AdhakartA tarIke gaNanA thAya che. temaNe temanI putrI brAhmIne jamaNA hAthe lipi zIkhavADI ane akSara mAtRkAne lipi rUpe jagatamAM pragaTa karI. e lipi brAhmI lipi kahevAI. ane brAhmI vANInI devatA tarIke prasthApita thaI. jaina AgamomAM bhagavatI sUtra sahuthI prAcIna gaNAya che. tenA prAraMbhamAM maMgaLa tarIke 'namo baMbhIe lipie' noMdhAyuM che. A rIte brAhmI sarasvatIne namaskAra karavAmAM Avyo che. upAsanA sAmAnya rIte puSpa, vaMdana, stavana ane dhyAnapUjA ema cAra prakAre thatI hoya che ane te uttarottara vadhu ne vadhu lAbha denArI che. temAM dhyAnapUjA zreSTha che. tenA AlaMbana ane nirAlaMba dhyAna e be prakAra che. AlaMbana dhyAnanA AkRtidhyAna ane akSaradhyAna ema be prakAre che. AkRtidhyAnathI prAraMbha thAya pachI teTalo ja AnaMda akSara dhyAna dvArA Ave che. A banne dhyAna jevuM ja asarakAraka varNadhyAna che. temAM chelle jyoti dhAma-tejovalaya-nuM dhyAna karavAnuM Ave che. te paramatattva viSayaka hoya to te paramAtma jyoti ane sarasvatI devInuM hoya to te sArasvata dhyAna kahevAya che. Aja rIte AlaMbana dhyAna praNidhAna paNa be prakAre che : saMbheda prAidhAna ane abheda praNidhAna jemAM ISTa tattvanuM sarvatra darzana thAya te saMbheda prAidhAna ane svamAM ISTa tattvanuM darzana thAya, anubhUti thAya te abheda prAidhAna. mahAkavio siddhasena divAka2, kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya ane kavi kAlidAsa vagerene abheda praNidhAna siddha thayuM hatuM. jaina dharmamAM tIrthaMkaronA pravacana dvArA vaheto thayelo dedIpyamAna anaMta urjApravAha te ja sArasvata maha ;ke zrutadevatA che. e vANInI je sUtra rUpe gUMthI thaI te dvAdazAMgI. A bannenA ArAdhana mATe kAusagga thAya che. jaina dharmamAM kallAAkaMdamu, saMsAradAvAnala ane bhuvana devatAnI stutiomAM sarasvatInA varNana sAthe te devI amane haMmezA sukha ApanArI thAo evI prArthanA karavAmAM AvI che ane zrAvakonA cha AvazyakomAMnA eka pratikramaNamAM pratidina bolAya che tema ja prAtaHmAMgalika smaraNanA stotro-saMtika2, tijayapahutti ane bRhacchAMti mAM SoDaza vidyAdevIonA nAmollekha sahita 'raotu vo nityaM svAhA' ke 'vijjAdevIo rakakhaMtu' (vidyAdevIo amAruM rakSaNa karo) evA pATha dvArA prArthanA karavAmAM AvI che. jJAnanI upAsanAnuM adakeruM mahattva jJAnAticAramAM pA joI zakAya. jJAnopagarApATI, pothI, ThavI, navakAravALI vagere jJAnanA upakaraNonI AzAtanathI bacavAnuM jJAnI bhagavaMtoe pharamAvyuM che. zruta, zAradA, bhAratI, brAhmI, sarasvatI, vidyA, vAgIzvarI, tripurA Adi 108 nAmo prApta thAya che. bhAratIdevI sAhitya, saMgIta, kalA, vidyA ane jJAna ApanArI che. mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta zrI sarasvatI aSTakanA sAtamA zlokamAM kahevAyuM che ke bhAratIdevInA prasAdathI jJAna maLe che. te samyak jJAnathI tAttvika mArga maLe che ane samyak kriyAnI prApti thAya che, je jJAna kriyAthI sAdhaka kevaLajJAna (mokSa) saMpatti prApta karI le che. A rIte mokSano 15 nirapAya hetu sarasvatInI kRpA thAya che. jaina dharmanI kevaLajJAna paribhASAthI evuM sUcita thAya che ke mAtra jJAnanI jyoti e ja mokSa ane e sarasvatInI kRpAthI tvarita siddha thAya che. jaina dharmamAM vAgIzvarInI upAsanA, stuti, stotra, stava, aSTaka, kalpa, prArthanA AdinI racanA dvArA pUrvakALamAM ane vartamAnamAM samaye samaye thaI che. tenA 108 nAmonA judA judA stotro paNa racAyA che. siripaumasUri, ciraMtanAcArya, bappabhaTTisUri, munisuMdarasUri, sAdhvI zivAryA, jinaprabhasUri, vAcakra yazovijaya Adi pUrvasUrio ane vastupAla maMtrI Adie sarasvatInA stotronuM sarjana karyuM che tema vaidika paraMparAnA bahmarSi muni, mahAkavi kAlidAsa, zaMkarAcArya, vAsudevAnaMdasarasvatI, bRhaspati, pRthvIdharAcArya, bhojarAjA Adie paNa evI racanAo karI che. AvA badhA stotronuM prAcIna hastaprato parathI saMzodhana karI, enuM eka sacitra graMtharUpe avataraNakArya muni kulacaMdravijayajIe karyuM che, je ati AhlAdaka ane AvakArya che. vartamAnakALamAM zrutadevatAnA ArAdhakomAM muni jinavijayajI, Agama prabhAkara muni puNyavijayajI, muni jaMbuvijayajI, AcArya zrI vijayapradhumnasUri ane AcArya zrI vijayazIlacaMdrasUri Adi mukhya che temAM muni kulacaMdravijayajInuM nAma umerAya che. A graMthamAM mULa stava, stotra, kalpa, chaMda, stuti, bhaktAmara, prArthanA mULa bhASAmAM upalabdha che sAthe eno gujarAtI ane hindI bhASAmAM prAsAdika anuvAda paNa ApavAmAM Avyo che. judI judI hastapratomAM sarasvatInA citro ane enI sthApatya-zilpa kRtionI bahuraMgI tema ja zveta-zyAma 250 uparAMta nayanAkarSaka tasavIro ApI, graMthane amUlya parimANa ApyuM che. prastuta graMthamAM muni kulacaMdravijayajIe racela 'sarasvatI aSTakam' saMskRta ane gujarAtI bhASAmAM sadharA, jhulaNA, zArdUlavIkriDIta, mahAkrAMtA, bhujaMgI, zikhariNI ema vividha chaMdomAM racelI kavitAono samAveza karyo che. te sarvathA ucita che. temAM chaMda jaNAvavAne badale pracalita kavitAno rAga darzAvyo che. ethI lokone tvarita eno bodha thAya. paraMtu A badhI pracalita kavitA haMmezA lokabhogya rahetI nathI. eTale sUcana karavAnuM mana thAya che ke kavitAnA prAraMbhamAM pracalita kAvyano rAga ema bhale jaNAvavAmAM Ave, paNa enI sAthe chaMda paNa darzAvAya e vadhu hitAvaha che, kAraNa ke piMgaLazAstra pramANamAM lAMbA samaya sudhI jaLavAya evI zakyatA che. je sarasvatInI tasavIro pragaTa thaI che te tasvIronA mULa stotra ApavAmAM AvyA hota ke sthApatyazilpanI tasavIromAM je te sthApatya-zilpanA sthaLa ane kALanI vigato ApavAmAM AvI hota to vadhu upayogI thAta. AvA sarasvatI devInI sAdhanA mATe maMtra vibhAgamAM sAmAnya vidhi, sAdhanA zuddhi, sAdhanA karatAM pahelAM pUrva sevArUpa kriyA, sarasvatI devInI AratI, 85 jeTalAM mahAmaMtro, vedomAM sarasvatI devInA maMtro, 15 jeTalAM yaMtro ane pariziSTa vibhAgamAM paNa maMtra ane pUjanavidhi ApavAmAM AvI che. AvAM sarasvatI devInI upAsanA, sAdhanA ke ArAdhanA pratyeka jainane gaLathUthImAM maLe che tyAre pUrvasUrio ane vartamAnakALanA sarjakoe racela vAgIzvarInI stuti, stava, kalpa, chaMdAdinuM saMzodhanasaMpAdana-saMkalana karI, ekI sAthe prastuta karavAmAM muni zrI kulacaMdravijayajIe pratyeka jaina ane sAmAnyajana para upakAra karyo che. //////
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-2000 mAre mahatu sAthe sagapaNa che | DaoN. gulAba deDhiyA kayAre manano kabajo kayo zabda, kayo prasaMga, kayuM vAkya, kayuM vaTemArga mATe vATa eka ja hotI nathI. jatAM joie chIe gIta ke anya kazuM leze e kyAM khabara che? eka paMkti hoThe Ave lIlAMchama pAMdaDAM, vaLatAM dIThAM pILAMpacca pAMdaDAM. vaLatAM sArathi ke pachI divasabhara enuM ja raTaNa cAlyA kare che. pharI vicAratAM navA haze ke nahi e paNa RtuparNa nathI jANato. bAhukane oLakhavo artha paNa maLe che. sahela nathI. kurUpatA bAhya vastu che. e kadarUpApaNA pAchaLa koNa zabda to agAu sAMbhaLyo hoya, uccAryo hoya paNa jyAre koI vase che e jANavuM agharuM che. Ameya adITha oLakha meLavavI e judo ja artha emAM dekhAya tyAre e zabda mananA AkAzamAM aSADhI ja kharI kasoTI che. meghanI jema jhabUbI jAya che. kyAMka "tuparNa' zabda sAMbhaLyo. naLa rAjA nirbaLa ghoDAne doDAvI zake che. khAlI kuMbha pANIthI naLAkhyAnamAM AvatA rAjA tarIke enuM smaraNa thayuM. paraMtu tarata bharI zake che. ApameLe agni pragaTAvI zake che. UbharAtA annane vIjaLI camakI. are e rAMjAnA nAma tarIke to tuM jANe che paNa kaDachI vagara hAthathI halAvI zake che. devoe ApelAM varadAna naLarAjA A zabdano kozagata artha kevo mArmika che ! pAMdaDuM to choDa, vela yogya samaye Ave che tyAre ja vAparI zake che. saMyoganI rAza samayane ke vRkSanuM hoya. paNa ahIM to vizeSa kahyuM RtunuM pAMdaDuM. Ama jovA hAtha che. samaya rUpa badale che. ApaNo sArathi samaya che. jaIe to dareka parNa RtuparNa che. Rtu anusAra e parNa Ave che hoMzilA umedavAra banI doDI jatA rAjA mahArAjAo svayaMvarathI ane Rtu vItatAM e parNa vidAya le che. pIpaLa pAna kharaMta ...khabara pAchA pharatAM kevo bhAva anubhavatA haze ?' rAjakuMvarI to ekane che ne ! paraNe; bAkInAo potAne apamAnita nahi samajatA hoya ? athavA RtuparNa rAjA mATe paNa e ja vAta kharI nIvaDe che. pratyeka svayaMvara e rAjAo mATe ramata haze, krIDA haze, mRgayA jevo khela sthaLe bane che tema naLAkhyAnamAM paNa ema ja bane che. nAyaka ane haze. khAlI hAthe pAchA pharatA prAcIna samayanA rAjAone emanI nAyikA naLa ane damayaMtInI kathA mukhya che. anya pAtro nepathyamAM prajA ane khAsa to emanI rANIo kaI najare jotI haze ! svayaMvaramAM dhakelAI jAya che. pachI emanuM zuM thayuM? ApaNe jANatA nathI. dareka UNA UtarelA rAjAnI paTTarANI to manomana harakhAtI haze ne ? lagna prasaMgamAM mukhya to vara ane vadhU ja hoya. bAkInAM sagAMsnehI thoDA kALa mATe enuM pada to bacI gayuM, ema mAnatI haze. paDadA pAchaLa rahI jAya. bIjA prasaMge bIjAM pAtrono vAro Ave. evA svayaMvara bahu ochA jemAM kanyAne svayaMne potAno vara jIvananA prasaMgomAM paNa kathA vArtAnI jema ja bane che. nAnakaDI pasaMda karavA maLe. moTe bhAge to nAma svayaMvara paNa amuka tamuka bhUmikA bhulAI jAya che. badhI kathAo kyAMka aTake che, pUrI thatI zaratone AdhIna. nathI. rAjAone svayaMvaranI A ramata koThe paDI gaI haze ane rAjAne 'karkoTakanA daMzathI naLarAjA kadarUpA bane che ane bAhuka tarIke gamI te rANInI vAtane yogya TharAvavA jene tene paraNI jatA haze. ayodhyAnA rAjA RtuparNa pAse Ave che. azvapAla tarIke traNa varSa kadAca pAchA ayodhyA tarapha vaLatAM RtuparNane bhAre haLavAza sudhI rahe che. damayaMtIno bIjI vAra svayaMvara goThavAya che. naLane thaI haze. cAlo, sAruM thayuM. damayaMtI ane naLa pharIthI bhale maLyAM. zodhavA mATe ja. vasaMta, grISma, varSA, zarada, hemaMta ane zizira Rtucakra cAlatuM ayodhyAthI kaMdanapura pahoMcavuM che. hAthamAM eka ja divasano samaya rahe che. tue RtunI chAyA pAMdaDe pAMdaDe paDatI rahe che. samayanA cheaDiyala, muDadAla ghoDAonA rathamAM tra8tuparNa nIkaLe che. rathamAM caDatA ane UtaratA RtuparNane huM nIrakhuM che. azvavidyAno jANakAra bAhaka AkAzamArge ghoDA uDADI bhImaka rAjAnI ayodhyAthI kaMdanapura dUra che ane dUra nathI, samayarathano veza putrI damayaMtI pAse RtuparNane pahoMcADI de che. tyAM naiSadhadezanA laI pavana nIkaLyo che. RtaparNa pavanarathamAM birAje che. pharI navo. naLarAjAnI kharI oLakha maLe che. naLa ane damayaMtI pharI maLe che, dAva zarU thAya che. svayaMvaramAM AvatI vakhate RtuparNa potAne zreSTha samaje e , phaTatI kaMpaLathI laI kharatAM pAna sudhI RtuparNanI avasthAo svAbhAvika che. e bAhukane kyAM oLakhe che ? bAhuka to eno jouM chuM. copAsa parNo ja parNo che. pratyeka RtumAM thoDAMka navAM pAna sArathi che. Rtupa bAhukane gaNitavidyA zIkhavI paNa bAhuka pAsethI janme che ane thoDAMka vidAya le che. bhara pAnakharamAMya parNono azvavidyA zIkhavAnuM pachI kyAreka ema kahIne thApaNa rUpe bAkI janmotsava dITho che ane bhara vasaMtamAMya koIka parNane kALadharma pAmatuM rAkhI. dIThuM che. akALa mRtyu ApaNe mAnIe paNa prakRtimAM akALa kaMI mane to Aje RtuparNa zabda sAMbhaLatAM thAya che ke e RtuparNa ja banatuM nathI. badhuM sakALa-sakAraNa ghaTe che. ApaNe mRtyu ke kALa to ApaNe pote chIe. sArathine nathI oLakhI zakatA. pavanavegI kone samajIe chIe tenA para ghaNo AdhAra che. ghoDA doDAvato e cha% sArathi ja kharo rAjA che. e puNya zloka kALadharmano artha saMkucita karI daI ene mAtra mRtyu samajavuM e che. e samaya che. enA ratha ja gaganagAmI hoya ne ! aramAnanA ApaNI samajamaryAdA darzAve che. kALadharma e to samayane yogya evo rathamAM beThA to chIe. icchA suMdarIne varavA jaIe chIe paNa hoya! dharma che. ApaNane bAhakanI karUpatA kaThe eTaluM ja, bAkI kharekhara taparNa tuM kyAM jANe che ke IcchA suMdarI tane kyAM varavAnI che ? evuM nathI. thavA kALa thAya te kALadharma. pAMdaDuM pavanasaMge UMce caDe che nIce paDe che. Rtupa nAma pADatA RtuparNa sUryavaMzI rAjA hato. dareka parNa sUryavaMzI hoya che. sUraja vakhate koine kyAM khabara haze ke A nAma kharuM tejasvI che, vicAravaMta sAthe kayA pAMdaDAne sagapaNa nathI ? mAre paNa tuM sAthe sagapaNa. che. niyatinA doryA rathe caDIe, jatAM to AsamAnI saphara che. che. DALIe laTakatA pAnane pavana jhUlAve che ane DALIthI kharelA una che. badhuM ja svamabharyuM che. paNa pAchA pharatAM ? ApaNe pAnane pavana uDADe che. kyAreka huM jhUluM chuM to kyAre phaMgoLAuM chuM. gaganagAmI azvavidyA zIkhavAnuM to visarI ja gayA chIe. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha madrAka, prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004, dhonI 3820286 mudraNasthAna phakharI prinTiMga varksa, 31 2/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva kosa roDa, bhAyakhalA, muMbaI-400 02.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Licence to post without prepayment No. 271 * varSa : (50) + 11 0 aMka: 7-8 0 tA. 16-8-2000 0 Regd. No. TECH / 47-890 7 MBAI 2000 *** zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0. prabhuThTha 8461 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA. 80 0. taMtrI ramaNalAla cI. zAha sAhINe cayaI bhoe se hu cAI tti vuccii| (svAdhInapaNe bhogono tyAga karanAra ja tyAgI kahevAya che) -bhagavAna mahAvIra bhagavAna mahAvIrasvAmIe dazavaikAlika sUtramAM sAdhuone uddezIne koI gRhastha bhaktanA gharanI mAyA paNa na hovI joIe. sAdhu calatA je keTalIka mArmika ane hitakara vAto kahI che te sAdhakanA hRdayamAM bhalA. jyAM sthiratA AvI tyAM sthaLa, makAna, bhaktajano ItyAdi vasI jAya evI che. emAM tyAgInAM lakSaNo darzAvatAM emaNe kahyuM che : mATeno lagAva zarU thaI jAya che. AvA eka chidramAMthI ghaNAM anartho vatthagaMdhamalaMkAraM IcthIo sayaNANi ya / utpanna thAya che. mATe sAcuM ja kahevAyuM che ke chag natha vaDulI acchaMdA je na bhuMjaMti na se cAi tti vuccaI // mati ! sthiravAsa karanArA sAdhuono potAnA sthAna para sthUla ke [vastra, sugaMdhI padArtho, alaMkAro, strI tathA zayanAdino upabhoga sUkSma adhikAra cAlu thAya che. keTalIka vakhata teo ajANatAM paNa jeo saMjogavazAt karI zakatA nathI teo tyAgI kahevAtA nathI.] eno bhoga banI jAya che. sAvadha rahevuM duSkara che. pote sAvadha che je ya kaMte pie bhoe laddhe vipiTTi kuvvii| evo bhrama pachI cAlu thAya che. ghara choDavuM eTale sAdhuomAMthI potAnAM sAhINe cayaI bhoe se hu cAi tti vuccaI // upakaraNonI Asakti paNa nIkaLI javI joIe. sarasa majedAra sarasa ane priya bhogo upalabdha hovA chatAM tenA tarapha je pITha makhamalI pathArI, suzobhita palaMgo, ArAmadAyaka khurazIo, pherave che ane svAdhInapaNo bhogono tyAga kare che te ja tyAgI bhAtabhAtanAM pagarakhAM, bhojanAdi mATenAM kiMmatI vAsaNo- AvI kahevAya che.]. AvI tamAma vastuo sAdhuoe choDI devAnI hoya che. ghara hoya prAkRta zabda "cAIno artha thAya che tyAgI'. koNa sAcA tyAgI eTale zuM zuM na hoya ? jema zrImaMtanuM moTuM bAdazAhI AlIzAna ghara kahevAya ane koNa na kahevAya te ahIM batAvyuM che. keTalAka mANasone tema temAM sukha sagavaDa mATe bhAtabhAtanI sAmagrI rahevAnI. suzobhano tyAgI thavuM paDe che. keTalAka svecchAe tyAgI thAya che. tyAga karavA mATe paNa evAM gharomAM keTakeTalI nita navI nIkaLatI moMghIdATa lAyaka skUla ane sUkSma evI aneka vastuo che. ahIM udAharaNa cIjavastuo jovA maLe che. zrImaMtanA gharanI cIjavastuo sAdhunI tarIke keTalIka moTI sthUla mukhya vastuono nirdeza karavAmAM Avyo che potAnI pAse na hoya to paNa kyAMka jovAnI taka maLe tyAre gamavAno ane te paNa sAdhuone lakSamAM rAkhIne. vastra, sugaMdhI-suzobhananA ke vakhANavAno bhAva AvI jAya e paNa sAdhujIvananI kSati gaNAya padArtho, alaMkAro, strIo (sAdhvI mATe puruSo), zayana-Asana vagere che.. upakaraNono tyAga karIne mANasa sAdhusaMnyAsI thAya che. muni tarIke badhAMno tyAgano bhAva ekasarakho nathI hoto. lAcArImAMthI paNa, dIkSita thatAM vyakti potAnuM ghara choDe che. e choDavA sAthe potAnAM tyAga janme che. zaktimAna vet sAdhu . jevI lokokitamAM sAcuM priya vastrono tyAga kare che ane sAdhu-saMnyAsInAM viziSTa vastro rahasya raheluM che. jyAM svecchAe hRdayapUrvaka tyAga hoto nathI, paNa na potapotAnA paMtha anusAra dhAraNa kare che. have vastra mATe enI chUTake, kartavyanA bhArUpe, parANa tyAga karavo paDe che tyAM tevI pasaMdagI ke varaNAgI rahetI nathI. gRhatyAga karavA sAthe te suvarNa- vyaktine sAcA arthamAM tyAgI na kahI zakAya. mANasane gaLI vastu rana vagerethI maMDita evA alaMkArono tyAga kare che. enI sAthe te bahu bhAvatI hoya, khAvAnI IcchA paNa thayA kare, paraMtu madhupramehanA potAnI patnI (jo pariNIta hoya to)no paNa tyAga kare che. bIjI rogane kAraNe dAktare manAI karI hoya to tevI vyaktine gaLI strIono tyAga paNa emAM abhipreta che. Ama sAdhu-saMnyAsI eTale vastunA tyAgI tarIke na oLakhAvI zakAya. mANasa pAse dhana na hoya kaMcana ane kAminInA tyAgI. sAdhu-saMnyAsI eTale akiMcana ane mATe keTalIye vastuo e ghara mATe vasAvI na zake, to tethI eNe e brahmacaryavratadhArI. (e pramANe sAdhvIno jIvanakrama paNa badalAya che.) cIjavastuno tyAga karyo che ema na kahI zakAya. mANasane paraNavuM sAdhu thayA ane ghara choDayuM eTale AkhI duniyA enuM ghara. Aje ahIM hoya, paraMtu kanyA maLatI na hoya ane na chUTake kuMvArA rahevuM paDatuM to kAle tyAM. sAdhue potAnA gharanI mAyA choDI dIdhI che. have ene hoya to ethI ene brahmacArI" na kahI zakAya. "na maLI nArI, to
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-2000 saheje bAvA brahmacArI jevI lokoktio eTale ja pracalita che. pITha pherave che, vecchApUrvaka samajaNa sAthe teno tyAga kare che te moTAM zaheromAM nokarI-dhaMdhA mATe gayelA aneka pariNIta puruSo ekalA sAcA tyAgI che. tyAganI sAthe vairAgyanI bhAvanA hoya to ja tyAga rahe che ane anicachAe saMyamI jIvana (badhA nahi) jIve che, to Take che. eTale ja bhakta kavie gAyuM che ke "tyAga na Take re vairAgya tethI teone saMyamI ke brahmacArI tarIke na oLakhAvI zakAya. AvA vinA." vairAgyanI bhAvanA paNa duHkhagarbhita ke mohagarbhita hoya to badhA kissAomAM paMcendriyonA sukhopabhogano sthUla pragaTa tyAga te jhAjho vakhata TakatI nathI. vairAgyanI bhAvanA jJAnagarbhita hoya to hovA chatAM teone sAcA arthamAM tyAgI na ja kahevAya. ja vadhu Take che. jJAna paNa jo samyaku hoya to tyAgavairAgyanAM mULa A to sAmAnya mANasonI vAta thaI. jeo sAdhusaMnyAsI che teo UMDA jAya che. viparIta saMjogomAM paNa e mULane AMca AvatI nathI. badhA ja sAcA arthamAM tyAgI hoya che evuM nathI. keTalAye anAtha, saMsAranA padArthonI kSaNabhaMguratAnA satata ciMtanathI tyAgavairAgyanI ekalA hovAthI, nirAdhAra, du:khI ke ochI akkalanA hovAthI athavA bhAvanA daDhamUla thatI jAya che. koIkanA bhoLavyAthI tyAgI thaI dIkSita thayA hoya che. teoe svecchAe keTalAka saMsArI mANaso potAnI nirarthaka vastuono tyAga kare samajaNapUrvaka, bhAvasahita vastrAdi, alaMkAro, gharabAra, sagAMsnehIono che, paraMtu vartamAnamAM ane bhaviSyamAM khapa lAge evI vastuno tyAga tyAga karyo nathI hoto. temane anicchAe tyAga karavo paDyo hoya karatA nathI. tyAganI sAcI vRttithI prerAyelA mANaso potAnI jarUriyAta che. pharI yogya anukuLa taka maLe to teo sAMsArika jIvana bhogavavAnI ochAmAM ochI karIne bAkInI vastuono tyAga kare che. eka apekSAe IcchA aMtaranA khUNo dharAvatA hoya che. evA dekhAtA tyAgIo te Avo tyAga prazasya che, paNa te uttama prakArano nathI. mANasa AhAra, sAcA tyAgI nathI hotA. vastra ane raheThANanI alpatama AvazyakatA svIkArI bAkInuM badhuM keTalAka sAdhu saMnyAsIoe svecchAe sthala daSTie gharabAra, choDI de che tyAM tyAganI bhAvanA savizeSa pragaTa thAya che. paraMtu AvA mAla-milakata, sagAM svajanono tyAga karyo hoya che. AraMbhamAM emanuM saMjogomAM jo vyaktimAM potAnAM vastra, pAtra, dhArmika upakaraNa ItyAdi tyAgajIvana prazasya hoya che. paNa pachI emanA jIvanamAM vAsanAono mATe gherI mamatA rahetI hoya to te ISTa nathI. mANasa duniyAnI saLavaLATa thavA lAge che. potAne je pratyakSa rIte bhogavavA na maLyuM te tamAma vastuo choDIne sAdhu-saMnyAsI banI jAya, paNa potAnI rudrAkSanI, parokSa rIte bhogavavAmAM teo rAce che, teo teno kAlpanika AnaMda sphaTikanI ke paravALAMnI mALA mATe ke potAnA priya graMtha ItyAdi mANo che. naLa rAjAno bhAI puSkara naLanI sAthe ghUta ramatAM hArI jaI mATe eTalI badhI Asakti hoya ke koInAthI jo te vastu jarA paNa vanamAM jAya che to tyAM te potAnuM "mAnasI rAjya' bhogave che. te AghIpAchI thAya to jo te ciDAI jAya, asvastha thaI jAya to eno kalpanAe caDI jAya che ane vananAM pazupaMkhIo, vRkSo ItyAdimAM te bAhya vastuono moTo tyAga hovA chatAM mamatA ane rAga upara haju potAnA rAjyanA maMtrIo, darabArIo, prajAjanonI kalpanA kare che joIe teTalo vijaya meLavAyo nathI evo artha thAya. keTalAye tyAgI ane pote rAjya bhogavato hoya evo kAlpanika AnaMda mANe che. saMta mahAtmAomAM paNa AvI sUkSma Asakti rahelI jovA maLe che. teNe tanathI rAjya choDavuM che, paNa manathI choDavuM nathI. evI rIte sUkSma AsaktimAMthI mukta thavuM e ghaNI kaThina vAta che. keTalAka sAdhu-saMnyAsIoe dhana, mAlamilakata, strI ItyAdi tanathI daMtakathA pramANe eka vakhata janaka rAjA sAthe jJAnagoSThI karavA choDavAM hoya che, paraMtu manathI choDyAM nathI hotAM. eTale ja evA mAtra laMgoTIdhArI evA keTalAka saMnyAsIo atithi tarIke AvyA. keTalAka sAdhuo potAnA hastaka AvatI dAnanI rakama upara,maMdiranI jJAnagoSThI karatAM karatAM teo nadImAM snAna karavA gayA. te vakhate milakatanA TrasTa upara potAnuM prabhutva jamAve che. emanI AjJA pramANe, janaka rAjAnA mahelamAM acAnaka Aga lAgI ane dhUmADAnA goTegoTA IcchA pramANe ja dhana kharcAya che. benkanI pAsabuka ane bIjA dastAvejo dekhAyA. e joIne saMnyAsIoe kahyuM, "mahArAja, doDo, doDo, para temanI najara pharyA kare che, hisAbo rakhAya che. emAM teo rAce ApanA mahelamAM Aga lAgI che.' janaka mahArAjAe asvastha thayA che. They enjoy the use of money by proxy. teoe strIno vinA zAMtithI kahyuM, "bhale Aga lAgI. mAre ne mahelane zuM ? bhale ne tyAga karyo hoya che, paNa keTalIye AjJAMkita bhaktANIo uparanA baLIne khAkha thaI jAya. je thavAnuM haze te thaze. ApaNe ApaNI. potAnA prabhutvane teo manathI mANe che. teonA cittamAM kyAreka jJAnavArtA cAlu rAkhIe." saMnyAsIoe kahyuM, "nahi, mahArAja ! durvicAro DokiyAM karI jatA haze. keTalAke mAlamilakatano tyAga karyo Apa bhale na Avo. amAre to doDavuM paDaze. amArI bIjI laMgoTI, hoya che, paraMtu potAnA upadezathI sthapAtI saMsthAo, Azramo, makAno, mahelamAM che. e baLI jaze to ame karazuM zuM?' ema kahI saMnyAsIo ughAno, zikSaNa saMsthAo, graMthAlayo, saMgrahasthAno ItyAdi paranA potAnI laMgoTI bacAvavA mahela tarapha doDyA. A to mAtra daMtakathA che. potAnA mAlikIpaNAno mAnasika AnaMda jato karI zakatA nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke parigrahamAM mAtra laMgoTI hovA chatAM kyAreka te mATe saMgharSa karavA teo taiyAra thaI jAya che. AvI badhI eTalI nAnI sarakhI vastu mATe paNa keTalI badhI mamatA ! janaka saMsthAo te potAnAM mAnasika saMtAno che ema teo anubhave che. rAjAne 'videhI' tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. temane potAnA baLI keTalAka to enAM baMdhAraNomAM potAnA sarvoparipaNAno abAdhita haka jatA mahela mATe ciMtA nahotI. teo dehathI para hatA, mATe videe dAkhala karAvatA hoya che. AvA kahevAtA mahAtmAo tyAgI hovA kahevAyA. eTale ja mahAbhAratakAra vyAsa muni potAnA putra zukadevane chatAM sAcA arthamAM tyAgI nathI hotA. - jJAnaprApti mATe janaka rAjA pAse mokale che. jeo potAne atyaMta priya hoya evA bhogopabhogo svAdhInapaNe cIjavastuo ane upakaraNo ItyAdi pratye potAne jarA paNa rAga anAyAsa hakkapUrvaka prApta thatA hoya ane chatAM tenA tarapha potAnI ke mamatA na hoya evA keTalAka mahAtmAonA jIvanamAM keTalIka
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-2000 prabuddha jIvana vyaktio pratye tIvra rAga jovA maLe che. potAnA nikaTanA bhakto, asahAyatA ke nirAdhArapaNuM anubhave che. mATe kaSAyonA tyAga mATenI anuyAyIo anyatra-anya mahAtmA pAse ke AzramamAM cAlyA jAya to jAgRti Avazyaka che. sAdhusaMnyAsIone paNa potAnA upakArI guru teo bhAre khinnatA anubhave che. sAdhu mahAtmAomAM potAnA ziSyavarga bhagavaMtano ke vinayI ziSyano viyoga sAle che. eve vakhate paNa koI ke bhakto-anuyAyIo pratye paNa rAga na hovo joIe. koInuM nathI ane je kALe je banavAnuM hoya che te bane ja che evI ke duniyAnI badhI vastuono tyAga ghaNo agharo ja che emAM saMzaya samatvabuddhi ane cittanI zAnti koIka jJAnI viralAo anubhavI nathI, paraMtu evo tyAga karanArA keTalAka mahAtmAone potAnA deha zake che. evuM jaDatAne kAraNe nathI banatuM, paraMtu pUrI jAgRtine kAraNe mATe, potAnAM nAma ane rUpa mATe ghaNo moha hoya che. badhuM vaLagaNa anubhavAya che. jJAtAdaSTAbhAva Avyo hoya to ja AvI anubhUti chUTI jAya che, paNa nAmarUpanuM vaLagaNa chUTatuM nathI. e paNa kSaNabhaMgura thaI zake che. che evuM samajAyA chatAM enA pratyeno moha chUTato nathI. tyAganI ApaNA zAstrAgraMthomAM kahyuM che. jJAnaya che viratiH | uccattama bhAvanAmAM AgaLa vadhatAM vadhatAM potAnA deha mATenI mamatvabuddhi pAtaMjalayogasUtramAM paNa kahyuM che. jJAnI para|iSThA vairAgyam | paNa choDavAnI che. deha ane AtmAnI bhinnatAno aMtarmukha banI tyAganA dravya ane bhAvanI dRSTie, tathA dravyanI vividhatA ane jeoe anubhava karyo che evA mahAtmAo ja dehathI para thaI zake che. bhAvanI taratamatA ema tyAganA aneka prakAra saMbhavI zake che. AvA teo ja upasarga-parISaha vakhate aDola rahe che. teoe bhayano paNa badhA prakAromAM jJAnagarbhita vairAgyayukta, samyagadarzananI prApti pachIno tyAga karyo hoya che eTale ke abhaya hoya che. teo mAraNAntika tyAga vadhu caDiyAto che ane evo tyAga jIvane AtmotthAnanI upasarga vakhate paNa jIva bacAvavA bhAgI jatA nathI, paNa uccatara, uccatama bhUmikA para laI jAya che. tenuM ja mUlya adhyAtmanA AtmopayogamAM hoya che. mArgamAM raheluM che. eTale ja kahevAyuM che ke : sAmAnya mANaso mATe bhoga ane upabhogano AnaMda sauthI mahattvano tyAga thava di sarva mokSaNAyanamuttamama || che. bhogopabhogamAM sthUla AnaMda che eno InkAra nahi thaI zake. [badhAM sAdhanomAM tyAga ja mokSanuM uttama sAdhana che.] samasta jagatano e vAstavika anubhava che. paraMtu bhogopabhoganA Ama, AtmasAdhanamAM tyAganuM ghaNuM mahattva hovA chatAM jIve tyAga AnaMda karatAM tenA tyAgano AnaMda caDiyAto che e samajavA mATe vairAgyamAM aTakI javAnuM nathI. AdhyAtmika anubhUti mATe tyAMthI ja ane anubhavavA mATe yogya pAtratAnI apekSA rahe che. evI pAtratA have zarU karavAnuM che. sAmAnya sarerAza jIvomAM hotI nathI. paMcendriyanA viSayonA je mahAtmAo tyAgavairAgyanI nIcenI bhUmikA vaTAvI sAdhanAnA bhogopabhogamAM apAra vaividhya raheluM che, eTale enA AnaMdamAM paNa uccatara-uccatama stare pahoMcyA hoya che temane mATe have tyAgIne - vaividhya hoya te samajI zakAya ema che. A AnaMda thala ane sapATI bhogavavAnI vAta paNa rahetI nathI. tyA tyavartana paMtha 1 e upaniSadanuM uparano hovA chatAM paNa emAM utkaTatAnI bhinna bhinna kakSA hoya che. upadeza vAkya paNa emane mATe niSThayojana banI rahe che. tyAga karyA e AnaMdanI anubhUtimAM paNa taratamatA rahelI che. paraMtu A AnaMda * pachI tyAganI sabhAnatA na rahevI joIe. eno artha e nathI karatAM paNa tyAgano AnaMda caDiyAto che. e AnaMda sthala nahi paNa asAvadhAnapaNuM AvI jAya ane pote tyAga karyo che ke nahi tenI suma prakArano che. nAnAM bALako ramatAM hoya che tyAre koIka bALakane khabara na hovAne lIdhe vastu pAchI grahaNa thaI jAya ane bhogavAya. potAnA ramakaDAM mATe laDatuM, jhaghaDatuM, raDatuM nihALavA maLe che. ramakaDAM tyAM evI Atmika jAgRti hoya che ke tyAganI paNa mahattA ke mATeno mamatvabhAva ane e ramavAnA AnaMdano bhAva ene mATe atyaMta sabhAnatA rahetI nathI. jyAM sudhI tyAganI sabhAnatA che tyAM sudhI mahattvano che. paraMtu evI rIte laDatAM-jhaghaDatAM bALakomAM paNa koI tyAga mATenA ahaMkAranI zakyatA che. tyAganI sabhAnatAmAM mAnakaSAyanI samaju bALaka potAnuM vahAluM ramakaDuM potAnA mitrane ramavA ApIne je saMbhAvanA che, tyAganA AnaMdamAM rAcavAmAM, ane tyAga dvArA vastunA . AnaMda anubhave che e samayanI enA caherAnI rekhAo nihALavA bhogavaTAmAM mAyA-kaSAyanI saMbhAvanA che. evA mahAtmAo mATe jevI hoya che. tyAgIne bhogavavAno AnaMda tyAM rahelo che. AvI tyAga karIne bhogavavAnA AnaMdanI paNa koI mahattA nathI. tyAga rIte pukhta vayanI vyakti paNa evo ke ethI vizeSa AnaMda vastuno emanAthI sahaja rIte thaI gayo che ane enA bhogavaTA pratye emanuM tyAga karIne anubhavI zake che. sAcA dAtAo dAna ApIne harSa lakSa nathI. AtmasvarUpanI sahaja samAdhinA paramAnaMdamAM teo lIna romAMca anubhave che. potAnI pAsenI vadhArAnI vastuo bIjAne ApyAno ? Do banI gayA hoya che. eTale ja tyAga karavA dvArA bhogavaTAnI vAta AnaMda avazya che, paraMtu potAnI kAmanI vastu bIjAne ApIne pote ja che paNa emane mATe have nIcenI bhUmikAnI banI rahe che. enAthI prema vaMcita rahevAno AnaMda vadhu sUma ane caDiyAto che. tyAganI uccatama bhAvanA kArya vargaNAnA pudgala paramANuonA anubhave ja e samajAya evo che. tyAga sudhI pahoMcavI joIe. 'tasvAmRtamAM kahyuM che : Ama vastuno tyAga karavAnuM kadAca agharuM na hoya, paNa vastu yathA saMgapiratyAgastathA karmavimocanam / pratyenI Asakti ke vAsanA choDavAnuM ghaNuM agharuM che. eTale ja tathA ca karmaNAM chedastathA''sannaM paraM padam / / parigrahane mUccha tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. potAnA saMparkamAM - [jema jema saMgano parityAga thAya che tema tema karmo chUTAM paDatAM AvelI keTakeTalI vastuo ane vyaktio mATe mANasanA manamAM jAya che; jema jema karmono cheda thAya che tema tema parama pada (mokSapada) prema, anurAga, mamatvabhAva janme che ane poSAya che. evI vastuono * ja pAse AvatuM jAya che.] ke vyaktiono viyoga thatAM mANasa du:kha anubhave che. kyAreka te - ramaNalAla cI. zAha
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-2000 dharmanuM sAcuM svarUpa ane teno yathArtha paricaya . . bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA loko kahe che ke "vara vinA jAna hoya nahi' tema tattvajJo kahe che pADavAmAM AvyA che jevAM ke viSAnuSThAna, garalAnuSThAna, ananuSThAna, ke AtmA vinA karma ke dharmanI vicAraNA hoya nahi, AtmAne karmanuM taddhatvanuSThAna, amRtAnuSThAna. anuSThAna ke dhArmika kriyA ekaja bhAvathI baMdhana che ane temAMthI mukti tyAre ja maLe ke te karmanA baMdhanamAMthI karAtI nathI. temAM chellAM be AvakAravA lAyaka che ane chelluM mohAlakSI haMmezanA mATe mukta thaI jAya. te mATenuM sAdhana te che gharma. nigraMthapravacanamAM che. kahyuM che ke: A jagatamAM anekAneka dharmo che. prAcIna temaja arvAcIna. te ladhuNa mAyusa kAMci aIdullAM bhavasamudde | dharmo Ama gaNAvI zakAya, jaina, boddha, hiMdu, vaidika, khristI, IslAma, samma niujiyava: dusalehi sayA dhamaeNmi | zIkha, AryasamAja, brahmasamAja, prArthanAsamAja vagere, pratyeka darzanoe dharmano upadeza karyo che. dharmanI vyAkhyA judI judI je dharma sarvajJa, kevalI, mokSa pAmelA, karmono kSaya karelA, paMcamagati rIte ApavAmAM AvI che. dhAraNAt dharma:. patita ke patanazIla prANInuM pAmelA tIrthanI sthApanA karanArA dvArA prasthApita thayelo hoya te je rakSaNa kare, dhAraNa kare te dharma. kalikAla sarvajJa AcArya bhagavAna AdaraNIya, AvakArya che. zrImadda hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA jaNAve che ke: dharmanA aneka rIte prakAro pADI zakAya. jevAM ke: Atmazuddhi tulya caturA pomarpe pApayorarthakAmayo: . eTale vibhAvadazAnuM TALavApaNuM. vibhAvadazA TaLatI jAya tema tema AtmA pravartate hanta, na punardharmamokSayo: || AtmA zuddha thato jAya. vatthasahAvo dhamyo. jevI rIte goLano svabhAva AcArya bhagavaMte dharmanI vyAkhyA Ama ApI che: gaLapaNa, maracAno tIkhAza, lImaDAno kaDavAza tevI rIte AtmAno durgati prapatanuM prANine dhArayate Iti dharma: svabhAva dharma che. AtmAno mULa svabhAva jJAna, darzana, cAritra che. - zAstramAM Ama che ... dibhAvanApUrvaka yathoditaanuSThAna dharma: | asanivRtti ane sampravRtti ema dharmanA be prakAro che. nizcaya ane dhamo ANAe paDibadhdho . vyavahAra evA bhedathI paNa be prakAro pADI zakAya. manodaMDa, vacanadaMDa koI kahe che ke dharma eTale sevA, kartavya, pharaja, nIti, sadAcAra, ane kAyadaMDathI viramavuM te traNa prakAro gaNAya. jJAna, darzana, cAritra prabhubhakti, dAna, suvicAra, jJAnopAsanA, kulAcAra. koI kahe che ke ane tapa tenA cAra prakAro che. zAstramAM kahyuM che ke: dharma eTale zAstramAM batAvelA vidhi-niSedho. A vyAkhyAo ekAMgI nANuM ca daMsaNa ceva, caritta ca tavo tahA | che, saMpUrNa nathI kemake te dvArA dharma zabdano marma, yathArtha bhAva darzAvI eya magnapaNupattA jIvA gacchatti songaI || zakAto nathI. tenI sAcI sAdI vyAkhyA A pramANe che : temaja dAna, zIla, tapa ane bhAva cAra prakAro gaNAvI zakAya. durgatiprasUtAnuM janUna, yasmAt trAyate punaH | zAstramAM te aMge kahyuM che ke: datte caitAnuM zubha sthAne yamadu dharma Iti mRta: || - dAnazIlatapobhAvabherdadharmazatavidhi: | durgatimAMthI bacAvI sadgatimAM laI jAya te dharma che. dharma zabda dhU - bhavAbdhiyAnapAtrAbha prokToIddhi: kRpA para: || eTale dhAraNa karavuM e dhAtumAMthI niSpanna thayo che. darekanI oLakha vaLI kahyuM che ke: mATe lakSaNo hoya che. zrI zayyabhavasUrie zrI dazavaikAlikasUtranI dAna ca zIla tapatha bhAvo, dharmamaturdhA jinabAMdhavena ! prAraMbhika gALAmAM tenuM lakSaNa A pramANe batAvyuM che: nirupito yo jagatAM hitAya, sa mAnase te ramalAmajasamuM || dhammo maMgalamukkikaThaM, ahiMsA saMjamo tavo ! apekSA vizeSathI AcArane dharma kahevAya che. te pAMca prakArano che : devA vi ta namasaMti, jasa dhame sayA maNo | jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra. pahelA uttarAdhyayana sUtramAM "viNayamUlo dhammo' kahyuM che. traNanA ATha prabhedo che jyAre tapa:cAranA bAhya ane AtyaMtara. karma zabda aDhI akSarano ane dharma paNa aDhI akSarano, bannemAM darekanA cha prabhedo che. pAMca Indriyo ane chaThTha mana e chano vijaya ghaNo phera che. bannenA pAchalA doDha akSaro samAna che mAtra AgalA ema tenA cha prakAro paDe che. akSarano phera che. A phera vastunA svarUpano pheraphAra kare che. karma jakaDe IMdriya ane manane jItavAnuM kAma ghaNuM kaparuM che. zrI AnaMdaghanajI e che, bAMdhe che, pakaDe che jyAre dharma temAMthI sadAne mATe mukta karI sattaramA tIrthaMkara zrI kuMthunAtha bhagavAnanA stavanamAM kahyuM che ke "kuMthujina ! paMcamagati tarapha dorI jAya che. manaDuM kimahi na bAje." vepArI varga divALI TAMkaNo saravaiyuM kare che tevI rIte saphaLa jIvana sAco zuddha dharma pAmavA mATe samyagdarzana yAne bodhi je durlabha che jIllAnA saravaiyA mATe zAstrakAra bhagavaMtoe spaSTa kahyuM che ke te mahattvanuM che ema svIkArI te mATenI sAmagrI tathA supuruSArtha jarUrI sAmAIya-posaha saMDhiyasta jIvasya jAI jo kAlo ! che. atyAra sudhI jIva saMsAramAM cAra gatimAM tathA bhavya, abhavya, so saphalo boddhavyo, seso saMsAraphalaheu | durbhavya ke jAtibhavya tarIke bhaTake che tenuM kAraNa bodhi nathI maLI ane ahIM pUjAdi anuSThAno, dhArmika kriyAo jevI tapa, japa, AMtaradaSTie viSaya-kaSAyarUpa saMsAra jIvato rAkhyo che. zAstra kahyuM pratikramaudi abhapreta che. A kriyAo karma ghaTADanArI che, paNa te che ke bodhi badhAne maLatuM nathI. jeno saMsArakALa kevaLa kriyA, anuSThAno kevI rIte karavA joIe te mATe tenA pAMca prakAro ardhapudgalaparAvartakALathI nyUna hoya tene ja te prApta thaI zake che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2000 prabuddha jIvana 5 hoya to tenI kazI kiMmata nathI. mAtra eka ja ekaDAthI te 10,100,1000, daza hajAra, karoDa, parAdi bane che. ApaNe velo dharma gatAnugatika, ananuSThAna koTino hato. to have jAgyA tyArathI savAra samajI zuM karavuM joIe te jarA vicArIe. samayagdaSTine je kaMI sAruM maLe tenAthI mokSane sAdhe tathA bIjAne paNa sAthe laI jAya. bodhi pAmelo du:khamAM paNa sukhathI adhika rahI zake che. bodhi pAmelo jIva dharmathI rahita evuM cakravartIpaNuM yAcato nathI; paNa dharmathI sahita dAsa ke daridra banavuM maMjUra kare che. jinadharmavinimukato mADabhUrva cakravartyapi, syAM ceToDapi daridro'pi jinadharmAdhivAsita: tethI bodhi meLavavA zrI jayavIyarAya sUtramAM bhavebhave tumheM calaNAmAM hujju me sevAnI mAMgaNI karIe chIe. dareka kALamAM bodhi pAmanArA jIva alpa ja rahevAnA. te mATe bhavyane bhavyatvano paripAka, kALanI anukULatA, puNyano yoga tathA supuruSArthanA baLe keTalIka sAmagrIno yoga thAya. te mATe saMsAra asAra lAgavo joIe, tenA parathI AMkha UThavI joIe, je cAramAvartakALamAM ja zakya che, kema ke acaramAvartakALamAM AvuM banatuM ja nathI. saMsArasAgaramAM rakhaDatAM, jhaLatAM anaMtapudgalaparAvartakALa vyatIta thaI gayo. te daramyAna anekAneka vAra nadIdhoLapASANa nyAye jIvo yathApravRttikaraNathI AgaLa vadhI na zakyA. A saMsAra uparathI AMkha UThe, viSaya-kaSAya mohanIya karmanuM jora narama paDe, saMsAra du:khamaya, du:khaparaka ane duHkhaparaMparaka che evuM jyAre samajAya, mokSAbhiAlASA tIvra bane, saMsArano dveSa ane mokSarAga tIvra bane tyAre zuddha yathApravRttakaraNa thAya, tyAra pachI ja rAga-dveSanI tIvra graMthi bhedAya, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa jevAM AtmAnA apUrva evAM pariNAmo pragaTe je mATe ardhapudgalaparAvartakALa sudhI rAha jovI paDe tyAre samyagdarzana kaho ke bodhi kaho ke samakita kaho te pragaTe ane te bAda suMdara supuruSArtha karI zuddha dharmarAga ane abhilASA zakya banatAM asaMkhya guNa asaMkhya guNa nirjarA thavA jevI sthiti pedA thAya ane temAM vadhatAM vadhatAM jIva samyagdarzana guNa pAmI samyajJAna, samyakcAritra ane samyagdarzana thakI ja mokSagAmI banI chevaTe paMcamagati prApta kare che. ` cAra jJAnanA dhAraka gaNadhara zrI gautama svAmIne bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe zo upadeza Apyo hato ? goyama samaye mA pamAyae. he gautama ! tuM kSaNavAra mATe paNa pramAda karIza nahIM. temanI sarakhAmaNImAM ApaNe ghaNA TUMka ane pAmara gAIe. saMsAra pratye AMkha UThyA pachI ApaNuM prathama kartavya mokSarAga ane mokSarucine prathama sthAna ApavuM joIe. saMsAra pratye arucino bhAva pedA thavAthI ane mokSa pratye ruci pedA thavAthI jIvane dharma jANavAnI IcchA pragaTe, guru pAse jaI dharmazravaNa kare; sAMbhaLelA dharma para ciMtana mananAdi kare. tenI pAse puruSArtha hovAthI pariNAma zuddhi thatAM kartavyanuM sacoTa bhAna thAya. dharmakriyAonuM bahumAnapUrvaka yathAzakya sevana kare. TUMkamAM samyaktva sahita je gRhasthadharma ke sAdhudharmanuM ArAdhana karAya tene ja sAcA svarUpamAM dharmArAdhana kahI zakAya. ArAdhanAnuM phaLa mokSaprApti che, jemAM evuM sukha raheluM che ke temAM duHkhano aMza mAtra hoto nathI. viSaya-kaSAyajanita sukho kyAre paNa du:khathI rahita hotAM nathI. AnuM kAraNa bahu spaSTa che ke cAra gatiomAM eka paNa gati evI nathI ke jemAM du:khano sarvathA abhAva hoya. citta jo mokSasukhamAM coMTe to saMsArasukhane bhogavavA chatAM paNa emAM pUruM cena na anubhave. samyaktva ghaNuM mahattvanuM temaja durlabha che. tenA vaDe ekaDA vagaranI kriyAo zUnya banI rahe che; tenA sadbhAvathI tenI nikAcita aviratinA udaye viSaya-kaSAyajanati sukhane Icche, meLavavA prayatnazIla rahe, sAcavavAno prayatna paNa kare chatAM paNa tene sAcuM sukha mAne nahIM. mokSasukhane ja sAcuM mAnI te meLavavA prayatnazIla bane. paudgalika sukhanA bhogavaTAmAM AnaMda Upaje to paNa e jIvane ema ja thayA kare ke mAro A AnaMda e mArA pApodayanA pratIkarUpa che, du:khanA kAraNarUpa che. ahIM ApaNe A vAta samajavI joIe ke samyaktvanI hAjarImAM paNa mithyAtvano vipAkodaya saMbhavita che tyAre mithyAtvanI hAjarImAM pApa sAthe ramavuM te jheravALA sApa sAthe ramavA jevuM che ane tenI gerahAjarImAM pApa sAthe ramavuM te jhera nicovAI gayelA sApa sAthe ramavA jevuM che. aDhAra pApasthAnakomAM 18muM mithyAtvazalya pApa te badhAM pAponA bApa jevuM che. puNyAnuyoge eka vyaktine uttama kuLa, jAti, baLa, rUpa, dIrghAyuSa, suMdara, sudaDha ArogyavALuM zarIra maLyuM che, suMda2, suzIla patnI maLI che. putra-pautrAdi saraLa che. AkhuM kuTuMba dhanadhAnyAdi sAMsArika sukhasAmagrIthI sarabhara che; chatAM paNa mithyAtvanA udaye paudgalika sukhasAhyabImAMthI bahAra nIkaLavAnuM mana ja thatuM na hoya to dharmArAdhanAmAM tenuM citta kevI rIte coMTe ? paudgalika sukhamAM raMjita AvI vyakti dharmane abharAIe caDhAvI de temAM navAI hoI zake ? sAmAnya rIte du:khamAM ja dharma sujhe. bIjI sAmAnya mAnyatA che ke dharmIne tyAM dhADa. AvI vyaktio tattvajJAnanA abhAve nikAcita tIvra pApodaye dharma karavA chatAM paNa badhA ja pAsA UMdhA paDe te samajI zakatA nathI. tethI dharma mAtra derAsara, apAsarAmAM ja thAya ane tenI bahAra na thAya te mAnyatAne tilAMjali ApavI joIe. dharma to covIse kalAka thavo dharmopadezane yogya koNa ? upakArI sahaAvadhAnI AcArya zrI munisuMdarasUri mahArAje be prakAranA jIvone dharmopadeza yogya gaNAvyA che. je svabhAve bhavya hotA nathI teo tene yogya nathI. jeono saMsArakALa eka pudgalaparAvartakALathI adhika nathI eTale ke caramAvartakALane pAmelA che, jeo svabhAve bhavya che, apunarbaMdhaka avasthA pAmelA che teo ja dharmopadezane lAyaka che. vaLI, sahasAvadhAnI AcArya zrI munisuMdarasUrIzvarajIe jayAnaMda caritramAM jaNAvyuM che ke siddhipadane pamADanArI saghaLI sAmagrI jevI ke manuSyapaNuM, Aryadeza, zruti, zravAbhilASa ane suduprApyA dharmazraddhA meLavelI hovI joIe. sudeva, suguru ane sudharma sevavA lAyaka upAdeya che; kudeva, kuguru ane kudharma heya che tevI mAnyatA mithyAtvano eTale ke darzana mohanIyano kSayopazama vinA pragaTI zakatI nathI. mokSarAga ane mokSaruci te bhavya jIvomAM daggocara thAya ke jeono saMsAravAsa ardhapudgalaparAvartathI adhika nathI hoto; te samaya daramyAna ja darzanamohanIyano upazama ane kSayopazama thaI zake che. te thavAthI ja jinezvaradevoe pratipAdita dharmaruci janmI zake che. A carcAthI manamAM eka zaMkA utpanna thAya che ke zuM atyAra sudhInA bhava daramyAna evuM sidhdha karyuM nathI ? karelo dharma vyartha gayo ? tenuM kaMI phaLa ja nahIM ? hA. temaja che kAraNa ke atyAra sudhI sevelo dharma ekaDA vinAnA zUnyo jevo che. hajAro mIMDAnI AgaLa ekaDo na
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'prabuddha jIvana tA. 16-8-2000 joIe. temAM pramAda na cAle. dharmano vepAra udhAra para na rakhAya. saMbhavita nathI. zrI jinezvara devoe mokSane pAmavAno mArga prarUpita zakti ane zraddhA-ruci pramANe te satata thavo joIe eTaluM nahIM paNa karyo che je eka ja mArga jIvane mATe kalyANakArI che tenuM nirUpaNa. adharma karatA karatA A khoTuM thaI rahyuM che, dilamAM dardanI vedanA hovI zuddha dharmathI karyuM che. joIe, pazcAttApa thavo joIe ane manamAM dharma karavo joIe. tevI vivaraNa AgaLa vadhe te pahelAM eka vastunuM spaSTIkaraNa karI bhAvanA bhAvavI joIe. dharma karatAM to mana dharmamAM ekAkAra raMjita laIe. dharma eTale satkriyA ke sadanuSThAna. te nirAzasabhAve, tanmayatAthI, hovuM joIe paNa paristhitivazAt karmodaye adharma thaI jAya tyAre A targatacitte, tadullAsa, tallezya, tadAkAra thaIne karavA joIe. bhAva choDavA jevuM che ane dharma karavA jevo che te vicAramaMthana cAlu rahevuM nItaratI manodazA hovI joIe. bhavAbhinaMdI jIva pogalika sukha joIe. parigrahAdi sAdhanasaMpatti puSkaLa hoya chatAM paNa vadhu ne vadhu ke divya sukhanI kAmanAthI A kare jAya che. paraMtu "vizAlalocanadalanI meLavavA pravRttizIla rahevuM ane temAM asaMtoSa rahe e pApa che; tevI bIjI paMkti A pramANe che : rIte zakti, samaja, utsAhAdi hovAthI je kaMI thoDI vadhu mAtrAmAM yeSAbhiSeka karma kRtvA, mattA harSabharAtuM sukha surendrA: dharma thAya ke karAya temAM saMtoSa pAmavo te paNa ajJAna che ! kemake dharma tRNamapi gaNAyanti naiva nArka... zivAya santa te jinendrA: thaI gayo, ghaNo karyo evuM kadApi kalpI ja na zakAya. dharma to eTale - Indra paNa svargIya sukhane taNakhalA karatAM paNa tuccha gaNo che. karIe teTalo ocho che tevuM manamAM lAgeluM hovuM joIe. upara gaNAvelI rItithI dharmAnuSThAna karIe to tenuM tadana turata ja hiMsAdi doSo adharma karAve, paNa adharma karavA lAyaka che evuM to maLatuM AnuSaMgika phaLa "manaH prasannatAmeti pUjyamAne jinezvare" vaNa mithyAtva manAve. jemanuM mithyAtvarUpa pApa jAya che ane tethI jemanAmAM bhAgye maLI rahe che. je AtmasaMtoSa thAya te kriyAdinuM tAtkAlika phaLa samyakatva guNa pragaTe che evA AtmAo hiMsAdi pAponA tyAgI na che. ApaNe phaLanA bhUkhyA chIe ne ? varNana na karI zakAya tevuM hoya to paNa te AtmAo ardhapudgalaparAvartakALathI ochA kALamAM AtmasaMtoSa kare tevuM A phaLa che. hAza A huM AnaMdita thaI karI mukti avazya pAme che. eka vAra mithyAtva gayuM ane samyakatva pragaTayuM zakyo te zuM ochuM che ? te kyAre bane ? jyAre karmono parihAra pachI kadAca pharI vAra teno udaya thaI jAya to paNa upara jaNAvelA karavA dharmano marma samajI kriyAnA 8 doSo jevAM ke kheda, udvega, lepa, kALathI ochA samayamAM mukti pAmyA vinA rahe nahIM. saMsAramAM utthAna, bhrAnti, anyamud, roga, AsaMgane kAyamano dezavaTo Apyo rakhaDAvanArA je je kAraNo che te badhAmAM mukhya kAraNa mithyAtva che. hoya. anaMta upakArI AcArya zrImad akalaMkasUrIzvarajI mahArAjAe dharma kare te dhArmika, dhArmika kahevAtA dhArmiko kaMI covIse kalAka jaNAvyuM che ke "puNyanA udayathI uttama sAmagrIne pAmelo AtmA ke AkhuM varSa dharma karatAM nathI. te sivAyanA samayamAM teo pramAdanA darzana-jJAnanA AvaraNanA kSayopazamathI vivekane pAmyo ane e vivekanA dUSaNonA bhoga banatA hoya te zakya che. jevI rIte eka devALiyo pratApe e zrI jinadharmane paNa pAmyo. paNa zrI jinadharmane pAmyA pachI prAmANika vepArI karaja cUkavavAnI tamannA rAkhe che, jevI rIte eka paNa e AtmAe e e prAptine susthira banAvavA mATe evI sthiti dArUDiyo A vyasanamAMthI mukta thavAnI khevanA rAkhe che tevI rIte ane evI dazA tathA evA suMdara vAtAvaraNamAM rahevuM joIe ke jethI dhArmika vyaktine adharma je Acaravo paDe che temAM saMtApa thato paNa darzana mohanIya karma AtmA upara sattA na meLavI jAya." hoya ne ! paraMtu duniyAdArI pahelI ane dharma phurasade e roga konA dhArmika jana vrata, tapa, japa, sAmAyikAdi pUjApATha vagere kare che. gharano che? saMsArathI chUTavAnA upAya AcarI zakatA nathI e kamanasIbI te pratyeka kArya zA mATe kare che ? tenA pratyuttaramAM ema thavuM joIe ke lAgI kharI ? "mokSa sukha Apo ne Apo mahArAja' ema ulaTAvI samyakatva meLavavA mATe. vaLI samyakatva meLavI tene TakAvavuM joIe, ulaTAvIne lalakArIe mokSasukha mAMgIe paNa saMsAra haiyAmAMthI nIkaLe tenuM vamana na thavuM joIe, vadhu ne vadhu sudaDha ane nirmaLa banAvatA nahIM to zuM thAya ? samyagdaSTine paugalika sukha duHkharUpa lAge. rahevuM joIe ane te mATe samyakatva prAptino vaLagADarU5 graha vaLagelo dharma saMsAramAM lahera bhogavavA mATe thAya che ke saMsArathI chUTavA mATe ? hovo joIe. tethI dharmAdharmano khyAla dharmasthAnomAM paNa joIe ane zrI jinezvaroe jemAM sukha kahyuM temAM du:kha lAge ane jemAM du:kha adharmasthAnomAM paNa joIe. pariNAma tarapha jainonuM valaNa raheluM che. lAge temAM sukha lAge, sukhanAM kAraNo game nahi ane du:khanAM kAraNa sAdhuoe covIse kalAka pariNAmane sArAM rAkhavAnAM ane zrAvakoe sukhanAM lAge to e dhArmikajana samyagdaSTi nahi e mithyAtvanA dharma karatI vakhate sArAM rAkhavAnAM evuM nathI. sAdhune dharma covIse gharano roga che; ApaNo e rogamAM chIe ke nahi te vicAravuM kalAka ane gRhasthane dharma yathAzakti; paNa pariNAma tarapha to badhAe joIe. vepArAdimAM thoDI khoTa jeTalI khaTake che, teTalI koI dharmakriyA badho vakhata lakSa rAkhavAnuM. rahI jAya te khaTake che ? upAdeya buddhi dharmamAM ke saMsAramAM. zarIranI jaina darzana ane jaina dharma sarva zreSTha dharma che. tenA pratipAdaka anaMta jeTalI ciMtA thAya che eTalI AtmAnI thAya che ? dharma karatAM AMkha jJAna, anaMta darzana, anaMta avyAbAdha sukha, anaMta akSaya sthiti, sAme saMsAra hoya ke mokSa ? A badhuM jarUra vicAravA jevuM che. saMsAra agurulaghu, anaMtavIrya, anaMta cAritra, arUpIpaNuM jevAM ATha akSayaguNo na chUTe ane na lAge teno bheda vicAraNIya che. dharma, artha ane jenA pragaTa thayAthI sidhdhadazAne pAmelA che; jeo kevaLajJAna dharAve kAmamAM artha-kAmane je heya mAne ane dharmane ja upAdeya mAne te che, asatyAdi doSothI mukta che, vItarAga che teo dvArA pratipAdita samyagdaSTi, sarvaviratidharma ke dezaviratidharma, sAdhudharma ke gRhastha dharma thayelo zuddha dharma jenuM AcaraNa AcAryAdi sAdhuo kare che tathA enuM mULa samyagdarzana. dharma, artha ane kAmamAM, artha ane kAma jene lokone te karavAno mArga batAve che te dharmamAM koI paNa prakAranI kSati heya ja lAge ane dharma ja jene upAdeya lAge te samyagdaSTi, bhavya
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-2000 prabuddha jIvana jIva hoya, bhavitavyatA sAnukULa hoya, caramAvartakALamAM Avela hoya, suyogya sAmagrI meLavelI hoya ane tyAM paNa jeno saMsArakALa mAtra ardhapudgalaparAvartathI nyUna avaziSTa rahyo hoya te jIva ja zuddha dharmanI ArAdhanAdi karavAne supAtra che. saMsAramAM khUba dharma karI nAMkhyo evo zekhacallIno vicAra sevyo paNa pariNAma anaMtAnaMta bhavo rakhaDyA ja karyuM kemake samyaktva pAmyA vagara karelo dharma eka ekaDA vagaranA asaMkhya mIMDA jevo hato. kevI lAcArI ! AtmA arthakAma tarapha DhaLe che ke dhase che ? dharma kahevaDAvavuM saheluM che pA dharmI banavuM e ghaNuM muzkela che. dharmI banavA mATe kALajI joIe. avasare dharma mATe arthakAma mUkavAnI vRtti che ke arthakAma mATe dharma mUkavAnI vRtti che ? koI vAra arthakAma mATe dharmano bhoga devAI gayo to AtmA keTalo kakaLe che ? baLatarA kevI kAramI ne ? baLatarAne badale vyavahArakuzaLatA manAya to ? saMsAramAM rahIne thoDA paNa dharmanI ArAdhanA na thAya ema nahIM paNa dhyeya te choDavAnuM hovuM joIe. dharma, artha ane kAmamAM dharmapuruSArtha pradhAna lAge to dharma pAmavAnI lAyakAta che. na hoya to muMjhAyA vagara lAvavAno prayatna karavo joIe. jo zakti teTalI bhAvanA nahIM, bhAvanA teTalo prayatna nahIM ane prayatna teTalo rasa nahIM. dharma thato nathI te zakti nathI mATe ke joItI ruci nathI mATe ? saMsAra kahevAmAM bUro ane mAnavAmAM sAro; e dazA na hovI joIe. jaina to saMsArane taravAnI bhAvanAvALo hoya ! anaMta upakArI mahApuruSo jaNAve che ke samyagdarzana guNa vinA zrIarihaMtadevanAM vacano upara avihaDa prema jAgato nathI ane te vinA jinavacananuM zravaNa joie tevA svarUpe thatuM nathI. samyagdarzanathI zravaNamAM je AnaMda thAya te ajoDa hoya che. jinavANInA zravaNamAM ekatAna bane che ane ekatAnatAnA pratApe pratidina dharmanI ArAdhanAmAM AgaLa ne AgaLa kuca kare jAya che. samyagdarzana pAmelo AtmA sadgurumukhe zrIjinavacananuM zravaNa karavuM, dharmano avihaDa rAga ane devagurunI vaiyAvaccAdi dvArA cAritramohanIya sAthe saMgrAma khele che. ApaNe joI gayA chIe ke saMsArane samyagdarzana maryAdita banAve che. ardhapudgalaparAvartathI vadhAre saMsAravALA samyagdarzana pAmatA ja nathI. dharma: rakSati rakSitaH e sUtrane bhayaMka2 jhaMjhAvAta thayelA orisAmAM jyAM akalpa vinAza pharI vaLyo tyAM saikA pUrve baMdhAvelAM 320 maMdiro aDIkhama ubhA rahyAM temAM pUrvajonA puNya pratApa sivAya karyu kAraNa ApaNA manopaTa para utpanna thai zake ! eka paNa tenI kAMkarI na kharI te dharmanA pratApane lIdhe ne ? navasmarAnA 8mA smaraNano 41mA zloka dvArA zubhakAmanA vyakta karuM to te yathArtha gaNAze. devendra vanya ! viditAkhilavastusAra ! saMsAratAraka ! vibho ! bhuvanAbhinAtha ! trAyarU deva ! karuNAhRda ! mAM punIhi, sIdantamagha bhayadavyasanAmbu rAze: / / 41 || zrI sImaMdharasvAmInA caityavaMdananI chellI kaDI A pramANe che: 'kara joDI Ubho rahuM, sAmo rahI IzAna, bhAva jinezvara bhANane, dejo samakita dAna.' (5) 9 hoya. te pragaTa thavAno samaya bhavya jIvomAM ja ane tevAM ja bhavyo ke jeo chevaTe eka pudgalaparAvarta kALamAM avazyameva mukti pAmavAnA hoya. manuSyapaNAthI dharmazravaNa sudhInI sAmagrI to abhavyo temaja durbhavyo paNa prApta karI zake che; paraMtu dharmazraddhAnI prApti to te bhavyAtmAo ke jeono saMsArakALa eka pudgalaparAvartathI adhika na ja hoya. svabhAvathI bhavya jIvo ke jeono saMsArakALa eka pudgalaparAvartathI adhika hoya; teomAM enI vicArazakti udbhavI zakatI ja nathI ke mokSa e uttamamAM uttama koTinuM sAdhya che, dharma e e mATenuM sAdhana che, ane dharmanA sAdhana dvArA mokSarUpa sAdhyane siddha karavAnuM che. A dazAne samyagdarzananA bIja rUpa gaNAvI zakAya, ane samyagdarzana guNAne pragaTavAnI taiyArI cAlI rahI che. Ane samyagdarzana guNanA pragaTIkaraNathI udbhavelI manodazA tarIke oLakhI zakAya nahi. mokSa e uttama koTinuM sAdhya che, dharma tenuM kAraNa che, dharma sevavA dvArA mokSa prApta karavo che evI manodazA paNa abhavyo tathA durbhavyomAM pragaTI zakatI ja nathI. tethI caramAvartane pAmelA je AtmAo maMdamithyAtvavALA bane che. tevA AtmAo mithyAdraSTi hovA chatAM paNa mokSa e uttamamAM uttama koTinuM sAdhya che, dharma dvArA ja mokSane prApta karI zakAya ane dharma sevavA dvArA ja mokSa sAdhavo che evI manodazAnA svAmI avazya banI zake che. tethI sahasrAvadhAnI AcArya zrI munisuMdarasUrIzvarajIe jayAnaMda kevaLI caritramAM spaSTa karyuM che ke zrI siddhapadane pamADanArI je sAmagrI che te sAmagrIne pAmyA vinA bhavyo siddhipadane pAmI zakatA nathI. te saghaLI sAmagrI manuSyapaNuM, dharmazravaNa ane taduparAMta suduSprApyA dharmazraddhA savizeSa atyaMta Avazyaka ke jarUrI che. AgaLa upara ApaNe joI gayA chIe ke A avasarpiNInA chellA tIrthaMkara bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe gaNAdhara zrI gautamasvAmIne kSaNa vAra mATe paNa pramAda na karavAno sadupadeza Apyo che. pramAda sevanArA devanI zI sthiti thAya te saptalava tarIke jANItA sarvArthasiddha devanI hAlatathI jANI zakAya che. A devanuM AyuSya 7mI narakanA nArakInI jema 33 sAgaropamanuM hoya che. sAta lava jeTalo kSullaka pramAda sevavAthI mokSa temane mATe 33 sAgaropama jeTalo dUra haDaselAi gayo ! 'traiveyakeSTha anantadA upapAzravaNAtu' kAraNa dharma sevavAmAM karelo pramAda ! 14 pUrvenuM parAvartana ke kaMika tapa karavAmAM saratacUka thavAthI zikSA keTalI ? eka be varSa nahIM paraMtu 33 sAgaropama kALa pasAra karyA pachI ja hAthaveMtamAM Avelo mokSa hastagata karI kRtakRtya thaI zakAya ! dharmamAM pramAda na joIe te mATe bIjuM koI udAharaNa jarUrI che ? nahIM ne ! to pachI ApaNe paNa jAgarUka thaI upayogapUrvakanI ArAdhanA dharma mATe karavI joIe ne ? aNu jeTalI kSati mATe merU jevaDI zikSA ! vizALa, samRddha puNyano prAgmAra hovA chatAM paNa sarvArthasiddha vimAnanA devAyu tarIke janmI nagaNya evI nAnI kSati ke tapazcaryAnA abhAvamAM ekAvatArIne 33 sAgaropamanI zikSA ! tethI prArthanA karIe ke je e logassa uttamA siddhA ArUggabohilAbhaM samAhivaramuttamaM kiMtu (logassa-6). ahIM bhava Arogya, samyaktva tathA uttama samAdhi IcchavAmAM AvI che. sukhamAM ane duHkhamAM sArabhUta eka mAtra dharma che. mATe dharma sarvasva mokSano abhilASa tyAre ja pragaTe ke jyAre jIva dharmAbhimukha thayo che, dharma bhAI che, dharma pitA che, dharma mAtA che, tvameva mAtA ca pitA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 prabuddha jIvana tameva. bhAInI, pitAnI, mAtAnI garaja sAranAra dharma che. saMsAranA mAtA, pitA, bhAI vagere ApaNI je saMbhALa le che te dharmano pratApa che. dharma na hoya to pitA, mAtA, bena, bhAI, pati, patnI, putro koI darakAra nahIM kare. dharma puNyarUpe udayamAM haze to sagA sagA thaze, mitra mitra raheze. putra maratAM bApA kahe, khabara aMtara pUche, sevA kare e dharmanA pratApathI. saMsAranI koI sAmagrI ke saMbaMdhI je kAma na lAge tyAre dharma kAma lAge, zAtA upajAvI zake. azAtAnA udayamAM samAdhimAM rAkhI zake tethI hUMpha dharmanI hovI joie ne ? to pachI dharma mATe kyAM javuM ? sonA mATe jhaverI, kApaDa mATe kApaDiyo, zAka mATe kAchiyo, paisA mATe zAhukAra, roga mATe DaoNkTaranI pAse javuM paDe tema dharma pAmavA sAdhu pAse javuM paDe ne ? sAdhu sau prathama zuM batAve. tenA pada pramANe sarvavirati dharma ja batAve ne ? te mATe sarvavirati joie ne ? paraMtu badhAM kaMI sarvavirati svIkArI zake tevAM na hoya ne ? tevuM sAmarthyanA abhAve te dharma gamI jAya to paNa sAmarthyanA abhAve saMsAra taravA mATe A ja sAcuM pagaluM che paNa te azakya hovAthI, AcarI zakAya tema na hovAthI, tevo dharma batAvo ke jenA dvArA sarvavirati dharma pachI pAmI zakuM. tyAre guru bhagavana dezivarati dharma batAve, paNa te jIva dezavirati dharma svIkAravAnA sAmarthyavALo na hoya to tene samyaktvanA AcArAdi batAve. evA jIvo paNa hoya ke jemanI pAse eTalI paNa yogyatA vikasI na hoya. tevAM jIvone mArgAnusAritAnA Acara batAve; kAraNa ke mArgAnusAritAnA AcAro evAM che ke je AcArone pALatAM pALatAM krame krame jIva uparanA pagathiye Daga mAMDI dharmanI prApti mATe taiyAra thaI yogya bane. jIva dharmanI prApti mATe yogya bane tyAMsudhI zuddha yathApravRttikaraNa gaNAya. dharma pAmavAnI IcchA thaI tyAM sudhImAM ghaNI nirjarA sAdhI hoya, paNa dharma pAmavA mATe sau prathama graMthibheda karavo paDe, gADha rAgadveSanI gAMTha bhedavI paDe. apUrvaka2Na vagara te bhedAya nahIM. te pedA karavA mATe, * jIve saMsAranA sukhanA rAga upara ane e rAge janmAvelA dveSa upara khUba khUba dveSa keLavavo paDe. saMsAranA sukhanA rAga upara ane e rAge janmAvela dveSa upara kevo dveSa keLavavo paDe ? A banne asAmAnya koTinA hoya to ja kAryasiddha thAya ne ? A saMdarbhamAM ApaNo karAto jIva, ziva ane jagata A traNa zabdo gahana, gaMbhIra ane anekavidha rahasyothI bharapUra che. teno pAra pAmavA mATe vividha dharmo ane matomAM koI ne koI mArga darzAvavAmAM Avyo che. bhAratIya saMskRtinA pAyAmAM dharma kendra sthAne che. samAjajIvana dharmanA raMge raMgAyeluM hatuM ane loko zraddhAnA baLathI du:khamAM paNa saMtoSa mAnIne jIvana jIvatA hatA. jIvanamAM zuM banavAnuM che tenI AgAhI karavA mATenuM kArya jyotiSa zAstrane AdhAre thAya che. jyotiSa e IzvaranA jJAnanI eka jhaLahaLatI jyoti che jenA AdhAre vyakti ane vizva vizenI coMkAvanArI AgAhI karavAmAM Ave che. A divyajJAna mAtra pothImAMnA rIMgaNA jevuM nathI paNa tenA prabhAvathI anubhavanA divyajJAnanI upalabdhi thAya che. A zAstrane AdhAre bhUtakALa-vartamAna ane bhaviSya dharma keTalo pAMgaLo che te samajAya che ne ? sAmAnya jana sAMsArika paudgalika sukha mATe ke svargIya sukha mATe dharma karato jovA maLe che. A banne prakAranAM sukha jhAMjhavAnA jaLa samAna, anitya, azAzvata ane nAzavaMta che; kema ke mukti sivAyanuM koI paNa sukha ke duHkha tenAM mizraNa vagaranuM hotuM ja nathI. A sukha du:khamaya, duHkha phalaka ane duHkha paraMparaka che (paMcasUtra). dukkharuve dukkhakale dukkhANubaMdhi (paJcasUtra ) tA. 16-8-2000 atre ullekha karAyelA dharmanA svarUpane tenI ArAdhanAmAM nirAzaMsabhAve upayoga pramukhatA ArAdhakomAM samyagdarzana ke samakita sAme cAlIne Avaze; kema ke te saghaLA guNonuM mULa che. tenA vinA guNo sAcA svarUpamAM guNAnI kakSAmAM AvatA nathI. tethI yama ane prazamane jIvADanAra samakita che. jJAna ane cAritranuM bIja samyagdarzana che. tapa tathA zrutAdino hetu samakita che. anaMtajJAnIonuM A pharamAna che. cAritra ane jJAna vinAnuM darzana zlAghanIya che; paraMtu mithyAtvathI duSita jJAna ane cAritra zvAthya nathI. jJAna ane cAritra vinAnA zreNika mahArAjA samyagdarzananA mAhAtmyathI zrI tIrthaMka2padane pAmaze. jJAna ane cAritra nahIM evAM jIvo samyagdarzananA prabhAvathI anupama sukhanA nidAnarUpa mokSa pAme che; je saMsArasAgarane pAra pAmavA mATe vahANa samuM che. duHkharUpI kAMtArane saLagAvI mUkavA mATe dAvAnaLa samuM che te eka samyagudarzana nAmanA ratnano Azraya karo. kAraNake jIvanamAM dharmArAdhanA dvArA prApta thayela yama ane prazamane jIvaMta rAkhavA mATe samyagradarzananI anivArya AvazyakatA che. aSTAMga nimitta - DaoN. kavina zAha uparanI carcAvicAraNAnA vihaMgAvalokanarUpe kahI zakAya ke jIva mArgAnusArI banI chellA caramAvartakALamAM praveze tyAre tene mokSAbhilASa, mokSaruci, saMsAra pratye vairAgya tathA nirveda pAmI tadbhutu ane amRtAnuSThAna e be anuSThAno karavA taiyAra thayo hovAthI je samayane dharmayovanakALa kahI zakIe e pUrva dharmabALakALa hato; jyAre kAntAdaSTi jevI dRSTi vikaselI na hovAthI odhadaSTine have tyajI khaMtapUrvaka, yogya supuruSArtha karI mokSa tarapha hAphALa bharI zakAya tevI dharmArAdhanA karI mokSapada pAme che. ////// vizenuM jJAna prApta thAya che jenA AdhAre vyaktinA jIvanamAM AvatI ApattiothI rakSaNa meLavI zakAya che. jyotiSazAstra khUba ja pracalita che. temAM zraddhA dharAvanAro varga paNa ghaNo moTo che. vijJAna yuganA prabhAvathI game teTalo matabheda hovA chatAM jyotiSazAstra akhaMDa rahevAnuM che. vizvamAM jyotiSazAstra vedanuM aMga che. cauda vidyAmAM teno samAveza thAya che. siddhAMta, saMhitA ane horA e traNa zAkhArUpe vedanuM jo nirmaLa netra hoya to e jyotiSa che ane te sarvottama gaNAya che. siddhAMtamAM gaNitanI rIte gaNatarI thAya che. tenA traNa vibhAga siddhAMta, taMtra ane karaNa che. saMhitAmAM graha, nakSatra, dinazuddhi, murhutano samAveza thAya che. horA-nabha samayanA grahone AdhAre bhaviSyanA sukhaduHkhanI vigato phaLAdeza thAya che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-2000 prabuddha jIvana badhA ja dezomAM eka yA bIjI rIte jyotiSazAstrano janajIvanamAM kare che. udA. joIe to lalATa pharake to pAnavRddhi thAya, nAka slare AdhAra levAya che. dakSiNa bhAratamAM jyotiSano AdhAra laIne nAnAM to mitra lAbha, cakSunA khUNA pharake to dhanalAbha, kAna pharake to zubha moTAM kAma karavAnI praNAlikA pracalita banI che. jyotiSazAstramAM saMdeza maLe, hoTha pharake to miSTAnna maLe, hatheLI pharake to dhanalAbha, cokkasa niyamo che. tenA AdhAre grahonI sthiti upara avalaMbe che pITha pharake to parAjaya thAya, gAla pharake to priyajananuM milana thAya, ane bhaviSyakathana karavAmAM Ave che. jyotiSano paryAyavAcI zabda bagala pharake to dhanahAni thAya, A rIte aMgavidyAnI mAhitI che. nimitta che. nimitta zAstra e nAma paNa upayogamAM levAya che. svapna AvavAnAM nava kAraNo che. divasa daramyAnano anubhava, esTrolojara, phoraccana Telara, bhaviSyavettA, jyotiSi daivajJa jevA sAMbhaLelI vAta, jAgatAM dekhelI vastu, prakRtinA vikArathI (vAta-pitta zabdo A aMgenuM kAma karanAra vyakti mATe upayogamAM levAya che. ane kapha) devonA sAnnidhyathI, dharmanI ArAdhanA, ati pApAcaraNa, jyotiSazAstra agAdha, gUDha ane rahasyamaya che. tenA ATha prakAra che. ciMtAnI paraMparA ane kudaratI rIte sahaja svapna. eTale dharmagraMthomAM aSTAMga nimitta ema zabdaprayoga thayo che, AmAM prathama cAra nimittathI AvelAM zubhAzubha svapna niSphaLa thAya nimittazAstra parokSa padArthone darzAvavAnuM kAma kare che. che. jyAre bAkInA nimittathI AvelA svapno zubhAzubha phaLa ApanArAM aGgaM svapnaM svaraM caiva, bhaumaM lakSaNe utpAta mantArikhaMca nimittaM smRtamaSTadhA // 1 // svapna phaLa vizenI mAnyatA nIce pramANe che. aMgavidyA, svapnavighA, svaravidyA, bhUmivighA, vyaMjanavighA, rAtrinA prathama pahoramAM AveluM svapna 1ra mahine, bIjA pahoranuM lakSaNavighA, utpAtavidyA ane aMtarikSAvighA ema nimitta zAstra oTha cha mahine, trIjA pahoranuM traNa mahine ane cothA pahoranuM eka prakAranuM che. mahine zubhAzubha phaLa Ape che. rAtrinI chellI be ghaDImAM AveluM ATha aMgano saMkSipta paricaya nIce mujaba che. svapna 10 divasamAM ja phaLadAyI nIvaDe che. aMgavidyA : zarIranAM aMgo kudaratI rIte phure che. Ane aMga uttama-zubha svapna joIne jAgI javuM joIe. pachI dharma ArAdhanAphuraNA kahe che. AMkha, hAtha, sAthaLa, paga, gAla, koNI, liMga, prabhubhakti nAma smaraNa jApa Adi karavAthI tenuM uttamottama phaLa prApta jIbha, kapALa, kamara vagere aMgo slare tenAthI zubhAzubha phaLa maLe che. thAya che. zubha svapna AvyA pachI nidrA karavAthI phaLa naSTa thAya che. strInuM DAbuM aMga ane puruSanuM jamaNuM aMga phure to te zubha gaNAya che azubha svapna Ave to sUI javuM joIe ane koIne kahevuM joIe jyAre strInuM jamaNuM ane puruSanuM DAbuM aMga phure to te azubha gaNAya nahIM. jyAre zubha svapna devagurune kahevuM joIe. pahelAM azubha svapna che. zarIranA aMgo nAnA ke moTAM hoya tene AdhAre paNa AgAhI ane pachI zubha svapna Ave to phaLa sAruM maLe che paNa pahelAM zubha karavAmAM Ave che. zarIra para keTalAMka cihno hoya che te uparathI svapna AvyA pachI azubha svapna Ave to azubha phaLa ApanAruM thAya jIvanamAM lAbha ke nukazAna vize phaLakathana thAya che. tIrthaMkara bhagavAnanA che. zarIra para 1008 lakSaNo hoya che. jayAre cakravartI, baLadeva ane sAmAnya phaLa ApanArAM 42 svapno ane mahAphaLadAyI 30 svapno vAsudevane 108 lakSaNo hoya che. mahAnapuNyazALI jIvonA zarIra para che. e rIte 72 prakAranAM svapno mAnavAmAM Ave che. chatra, kamaLa, ratha, vaja, vRkSa, zaMkha, hAthI, kaLaza, matsya, java, *1 svapna jANavA mATe nimitta zAstranA jANakAra pAse khAlI hAthe cAmara, pahADa, darpaNa, dhajA jevAM lakSaNo hoya che. jevuM netra tevuM che javuM joIe nahIM. zakti pramANe bheTa ApavI joIe. rAjA-deva ane zIla, jevI nAsikA tevI saraLatA, jevuM rUpa tevuM dhana, jevuM zIla tevA tavA guru pAse jatI vakhate yogya bheTa laIne javuM joIe. A pramANe guNa hoya che. uttama puruSanI uMcAI 108 AMgaLa, madhyamanI 96 0 mananA karavAthI Icchita phaLa maLe che. svapno aMgenA bhAratIya dharmanA vicAro ane jaghanya purUSanI 84 AMgaLanI hoya che. strInA zarIramAM kurmanuM -1 ane manovaijJAnika saMzodhanamAM samAnatA rahelI che. Dreams due to sthAna DAbI bAju ane puruSanA zarIramAM jamaNI bAju hovAthI the physical condition, vAta-pitta ane kaphanA vikAra tathA mAMdagInA aMgavidyAmAM strInA DAbA aMgo ane puruSanA jamaNAM aMgone AdhAre divasomAM AvatAM svapna sAthe sAmya raheluM che. Prophetic dreams phaLAdeza karavAmAM Ave che. strIne mATe vAmAMgI zabda prayoga paNa A eTale svapnamAM bhaviSyamAM thanArI ghaTanA ke prasaMgano saMketa maLe che. saMdarbhamAM thAya che. puruSanI jamaNI AMkha sUrya ane DAbI AMkha caMdra eTale svapnavighA e koI kAlpanike upajAvelI kADhelI nathI paNa pradhAna hovAthI sUrya ane caMdra netra ema aMgavighAmAM manAya che. jyAre mAnavInA mana sAthe ane dharmanI dRSTie zubhAzubha karmo sAthe saMbaMdha strInI DAbI AMkhamAM sUrya ane jamaNI AMkhamAM caMdra che. aMgaphuraNa dharAve che evo niSkarSa tAravI zakAya che. svapnavidyAnI agamyavANI e strI-puruSanI svAbhAvika kriyA che. te uparathI lAbha ke nukazAna jIvananI saphaLatA niSphaLatAmAM eka aMgarUpa che. bhagavatIsUtranA 16 vize AgAhI thAya che. puruSa ne divase jamaNuM aMga phure to lAbha zatakamAM svapna vizenI mAhitI che. zrI gautamasvAmI prabhu mahAvIra thAya. DAbuM aMga pharake to nukazAna thAya. strIne divase DAbuM aMga svAmIne pUche che ke he prabhu ! svapna eTale zuM ! tenA keTalA prakAra pharake to lAbha ane rAtre jamaNuM aMga pharake to nukazAnakAraka che. che ? A praznano javAba ApatAM bhagavaMta jaNAve che ke : savAre aMga phuraNAthI tatkAla lAbha-nukazAna thAya che. baporanA yathAtathya, pratAna, ciMtA svapna, tad viparIta ane avyaktadarzana athavA rAtre aMga phuraNAthI lAbha ke nukazAna vilaMbathI (moDo) maLe ema pAMca prakAranA svapna che. che. thoDA samaya mATe DAbA-jamaNA aMganuM phuraNA nukazAnano saMketa
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana nidrAvasthAmAM bhUtakALamAM bhogavelA anaMta padArthono ke bhaviSya kALamAM je padArtho bhogavAze, tadarthe je vikalpo ke teno anubhava karavo te svapna che. svapna AvavAnI prakriyA svAbhAvika che tema chatAM - temAM puNya-pApano udaya pachA nimittarUpa bane che. svapnamAM zraddhA hotI nathI eTale loko mAnatA nathI chatAM svapnavighA anya vidyA samAna deza-videzamAM pracalita che ane ghaNI moTI saMkhyAmAM loko zraddhA dharAve che. (1) yathAtathyasvapna : eTale vAstavika rIte je vastu ke padArtha jevo je hoya tevo ja svapnamAM jovA maLe che. tenA phaLa svarUpe svapnamAM joyelo padArtha vAstavika jIvanamAM prApta thAya che. tenA be bheda che. dRSTArthI visaMvAdI svapna eTale ke svapnamAM je padArtha ke vastu joI hoya tene jAgyA pachI paNa tevI ja vastu ke padArtha jue ne anubhave che. phaLAvisaMvAdI-eTale svapnamAM joyelI vastune AdhAre juduM phaLa maLe che. dA.ta. svapnamAM zAgArelA hAthInuM darzana karanAra vyakti ucca hoddo ke adhikArapada meLave che. (2) pratAna svapna : je svapna lAMbA kALa sudhI rahe che ane tenuM phaLa zubha ke azubha phaLa maLe che. AvAM svapno sAcAM paNa hoya ne ke khoTAM paNa hoya che. (3) ciMtA svapna : jAgRta avasthAmAM-joyelI anubhavelI-sAMbhaLelI sparza thayelI vastunuM svapnamAM darzana te ciMtA darzana svapna kahevAya che. AvA svapna ghaNIvAra Ave che. (4) tadviparIta svapna : A svapnamAM je vastu joI hoya ke anubhavI hoya tenAthI viparIta phaLa maLe che. svapnamAM hasavAthI jAgyA pachI zoka thAya. svapnamAM paThana-pAThana thAya to tenAthI kleza thAya che. gADha niMdrAmAM hoya ke jAgatA hoya to tevA mANasone svapna Ave nahi paNa kaMIka nidrA ane kaMIka jAgRta avasthA hoya tyAre svapna Ave che. svapnone karmo sAthe saMbaMdha hovAthI jIvanamAM AvanArA sukha du:khane sUcita kare che. jyAre vyaktinI Indriyo virAma kare che tyAre mananA saMkalpa vikalpanI zakti prabaLa bane che ane svapna Ave che. karmAdhIna jIvone darzanAvaraNIya karma udayamAM hovAthI nidrA Ave che tyAre Indriyo virAmamAM hoya che ane mana jAgatuM hovAthI svapna nirmANamAM sahayoga Ape che. saMvaradharmamAM pravRtta jIvo svapna jue che te lagabhaga satya hoya che. bhagavAna mahAvIra svAmIe chadmastha avasthAmAM daza svapno joyAM hatAM te satya artha batAvanArA thayA che. tIrthaMkarano jIvAtmA mAtAnA garbhamAM Ave che tyAre temanI mAtA cauda mahAsvapno jue che, vAsudevanI mAtA-7, baladevanI mAtA-4 ane mAMDalikanI mAtA eka svapna jue che. (5) avyakta svapna : svapna aspaSTa ane bhUlI javAya tyAre te 6 prakAranAM che. avyakta kahevAya che. zubha svapna joyA pachI nidrA tyAga karIne prabhu smaraNa bhakti karavI. jo nidrA karavAmAM Ave to azubha svapna AvavAno saMbhava rahe ane zubha phaLa naSTa thAya che. tevI rIte azubha svapna joyA pachI nidrAdhIna thavuM joIe. koIpaNa strI ke puruSane game tevA prayatno kare tA. 16-8-2000 to paNa IcchA pramAme svapna Ave nahIM. e to pUrva saMcita karmono prabhAva ja zubhAzubha svapna mATe nimittarUpa bane che. maitrIbhAva ke zatrubhAva, hiMsA ke ahiMsA, puNya ke pApa karmonuM belensane kAraNe svapna Ave che. trizalA rANIne 14 mahAsvapna AvyA to uttama svapna mATe zIyaLanuM pAlana, dayA, dAna, ahiMsA, satya jevA AcArathI jIvana jIve to zubha svapnonuM darzana thAya che te sivAya zubha svapna Ave nahIM. svapnavidhA manuSyane kudaratI rIte ja vicArazaktinI bakSisa prApta thaI che. vicArazaktine AdhAre jJAnaprApti thaI zake che. jJAnathI bhUta-bhaviSya ane vartamAna vizenI mAhitI jANI zakAya che. bhaviSyakathana mATe svapnavidyA paNa cokkasa vicAro darzAve che. svapna e manuSyanA cittanI vicAradhArAnI adbhuta zakti che. manovijJAnane AdhAre svapna vize ema kahevAya che ke manuSyanI apekSAo, IcchAo vAstavika rIte tRpta thaI na hoya te svapna dvArA siddha thAya che. acetana manamAM vicArono saMgraha thAya che te nidrAvasthAmAM svapnarUpe saphaLa-niSphaLa anubhUti karAve che. koI vyaktine svapna Ave ja nahIM evuM mAnI zakAya tema nathI. svapna to Ave che paNa gADha nidrA (kuMbhakarNa samAna) hovAthI svapna darzana thatuM nathI. manovaijJAnika rIte sleep and dream pattern (nidrA ane svapna) vize koranala yunivarsiTI, Dyuka yuni., yuni. oNpha zIkAgo, nyUyorka yuni. (amerikA)mAM kasoTIo dvArA svapno vize saMzodhana karavAmAM AvyuM che te uparathI nIcenI mAhita prApta thaI che. sukhada ke AnaMdadAyaka (Pleasant) ane bhayajanaka (Frightened) ema be prakArano svapnamAM anubhava thAya che. saMzodhanane AdhAre svapno 1 Prophetic dream : bhaviSyanI AgAhI karatAM svapno, A svapna navuM nathI. bAIbalamAM josephane AvuM svapna AvyuM hatuM tevo ullekha maLI Ave che. A svapna seven lean Icine eating nAmathI jANItuM che. seven fat Icine A svapnano artha evo che ke sAta varSano dukALa paDaze. 2 Frivilous dreams : A prakAranA svapnamAM vyaktine svapnamAM banelI ghaTanA-vyakti-sthaLa ke prasaMgano pUrNa khyAla hoto nathI athavA to svapna vistRta thaI jAya che. 3 Dreams due to physical condition : zArIrika sthitinA nimittathI udbhavelA svapno. A svapno mATe mAMdagI, akasmAtathI pIDA, atizaya madirA sevana, atizaya thAkathI AvA svapno Ave che. A svapno bhayAnaka hovAno paNa saMbhava che. paNa tenuM punarAvartana thatuM nathI. 4 Nightmares : A svapno bhayAnaka hoya che ane tene mATe zarIranI mAMdagI javAbadAra che. 5 Astral Projection distance dream : manuSya avakAzamAM pharato hoya ane nIce paDe upara jAya, niyata jagAethI zarIra bIje pahoMcI jAya ke alaga paDI jAya. pravAsane lagatAM svapno A prakAranAM che. mANasa jAge tyAre tene khabara paDe ke pote kyAM che ane te
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-2000 prabuddha jIvana vAstavika nathI eTale AvAM svapno Truve dream paNa kahevAya che. prayoga thAya che. nAsikAnA jamaNA chidramAMthI nIkaLato vAyu (vyAsa) 6 Physcoanalytical dreams : manovizleSaNAtmaka svapno. IDA nADI, DAbI bAjuno vAyu piMgalA nADI ane banne chidromAMthI sImaMDa phroIDa nAmanAM manovaijJAnika ane IcchApUrti sAthe saMbaMdha nIkaLatA vAyune suSAnADI kahevAya che. A traNa svara svAbhAvika darzAve che. (ishfulfillment) vAstavika duniyAnI atRpta IcchAonI rIte rahe che. tenI gati sUryodayathI eka kalAka sudhI cAle che pachI pUrti svapna dvArA thAya che. tenA zabdo che : temAM pheraphAra thAya che. eka kalAkamAM 900 zvAsozvAsa thAya che. eka Dreams are an unconscious wish fullfillment, an kalokamo 20 miniTa pRthvItattva, 16 miniTa jaLatattva, 12 miniTa experssion of supressed desires for sex or other things the agnitattva, 8 miniTa vAyutattva ane 4 miniTa AkAzatattva rahelAM person wants to do but cannot express in daily life; so they che. svarodayanI prakriyA svAbhAvika hovA chatAM zubha kArya mATe jarUrI take place in his dreams in same symbolic form but Freuid DAbA-jamaNA svarano udaya thaI zake che. jamaNo hAtha UMco karI placed no credence in the popularly held there in that dreams had the power to foretell events or had any other ESP (Ex DAbo hAtha nIce rAkhI sUvAthI jamaNo svara udaya pAme che. DAbo hAtha tra Sensory Perception) connotations. UMco karI jamaNo hAtha nIce rAkhI sUvAthI DAbo svara udaya pAme che. jAtIya pravRttinA saMdarbhamAM eDalara Adler jaMga (Jung)nuM svapnanuM svaranA phaLAdezano vicAra karIe to dhyAna-sAdhanA paramAtmAnI bhakti arthaghaTana manovaijJAniko aMzataH svIkAre che. mANasano aham "ego' mATe suSuNA nADI cAlatI hoya to temAM vizeSa lAbha thAya che. vadhu prabaLa che tene kAraNe svapna sarjAya che. noramala sthiti dharAvanArA zubhAzubha phaLanA saMdarbhamAM svara parivartana svAbhAvika rIte thAya che. lokone svapno Ave che. tAva Avato hoya to je svara cAlato hoya te badalIne bIjI bAju manovaijJAnika arthaghaTanane svapnanA vicAro svapna sRSTimAM navo (paDakhe) sUvAthI tAvamAM rAhata thAya che. mAthAnA du:khAvA mATe jamIna prakAza pADe che. upara sIdhA sUI jaIne hAtha lAMbo karavAthI dardanI pIDA nAza pAme che. jamaNo svara cAle tyAre bhojana karavAthI apaco thato nathI. jamyA svapna vizenA amerikana saMzodhananA vicAro sAthe bhagavatI sUtramAMthI svapno vizenI mAhita prApta thAya che tenI sAthe sAmya raheluM che. pachI DAbA paDakhe sUvAthI (15 thI 20 miniTa) taMdurastI sudhare che. AryuvedamAM bhojana pachI vAmakukSino ullekha che tenI sAthe A svara aSTAMga nimittamAM svapna vizenI rasaprada mAhitI tenA mahattvanA vidyAno saMbaMdha jovA maLe che. chAtI, pITha, kamara, peTanA duHkhAvA aMga tarIke gaNAya che. svapna Ave ja nahIM, bhUlI javAya aMzataH yAda rahe vagere prakriyA mAnavajAtanI sAthe sahaja rIte rahelI che. mATe svara badala thavAthI pIDA dUra thAya che. thAka ane garamInA trAsamAMthI mukata thavA mATe jamaNA paDakhe sUI rahevuM joIe. sthirakAryo ravaravidyAmAM keTalAMka prANIonA svara (avAja) uparathI nimitta caMdra nADImAM karavAM joIe. dA.ta. jinamaMdiramAM mULa nAyakanI pratiSThA, kahevAya che. garuDa, kAgaDo, ghuvaDa, kUtaro vagere prANIonA avAja dhvajAdaMDa sthApanA, dharmazALA, upAzraya, dAnazALA vagere caMdra svaramAM zubhAzubha banavAno saMketa kare che. udA. joIe to ghuvaDa rAtrinA lAbhadAyaka che. krUra ane cara kAryo mATe sUrya svara lAbhadAyaka che. samaye makAna upara besIne bole to te makAnamAlikanuM cha mAsamAM mRtyu bhojana, snAna, vahANA-AgaboTa calAvavI, duzmananI maitrI, maMtra thAya, putra ke gharano nAza thAya. gharanA dvAra para besIne bole to sAdhanA, devanI ArAdhanA A svaramAM vizeSa lAbhadAyaka che. zukalapakSano corIno bhaya rahe che. ghuvaDa ghUghUghu evo avAja kare che. muo muo svAmI caMdra che ane kRSNa pakSano svAmI sUrya che. zukalapakSamAM caMdra svara evo avAja paNa kare che. grAmya vistAranA loko A prakAranA ane kRSNa pakSamAM sUrya svara cAlato hoya to te zubhakAraka che. zuda avAjanA anubhavI hovAthI tenuM phaLa jANe che. 1nA roja caMdra svara ane vada 1nA roja sUrya svara cAlato hoya to banne * kAgaDo mastakane sparze to vyakti dhanavAna thAya. strInA mastakane pakhavADiyAM lAbhadAyaka thAya che. tethI virUddha svara hoya to kaSTa sparze to te strI vidhavA thAya. putra nAza thAya. kAgaDAno avAja nukasAna thAya che. koI prazna pUche tyAre caMdra svara cAlato hoya to kArya kAu, kAu, kava, kava, kara, kara, kaTIkaTI, kalala, koko, koka, siddha thAya che. svara vizenI AgAhIo atigahana che. yogI ane kalIkalI, TaTa vagere hoya che. kAu kAu svarathI zubha samAcAra maLe mahAtmAo A bAbatanuM anubhavasiddha jJAna dharAve che. che. karakara zabdathI kaSTa thAya che. kalala svarathI mahemAnanuM Agamana bhaumavidyA : A nimittathI bhUmi-jamIna kevA prakAranI che, sUcavAya che. kAMkA zabdathI vyakti baMdhanamAM paDe che. kAgaDAno samUha phaLadAyI-nukazAnakAraka, azuddha, pavitra vagere jANI zakAya che. bhego thaIne bole to mRtyunuM sUcana kare che. garoLI zarIranA aMgo . dharatIkaMpa-ulkApAtanI AgAhI thaI zake che. bhUmi parIkSAnI sIdhI para paDe to tenAthI paNa lAbhAlAbha thAya che. dA.ta. jamaNA hAtha sAdI rIta e che ke eka corasa phUTa jamIna khodavI. temAMthI nIkaLelI upara garolI paDe to Arogya lAbha, jamaNA khabhA upara yazavRddhi, mATI puna: te khADAmAM bharavI. jo mATI vadhe to uttama, mATI temAM jamaNI jaMghA upara paDavAthI dhananAza, nidrAvasthAmAM garolI paDe ane samAI jAya to madhyama ane mATI khUTe khADo bharAya nahIM to jamIna bIjo mANasa te joIne kahe to cha mAsamAM mRtyu thAya. kaniSTa samajavI. uttama ane madhyama koTInI jamIna makAna temaja svaravidyA vize yoga sAdhanAnA saMdarbhamAM keTalIka vigato ISTa anya bAMdhakAma mATe pasaMda karavI. bIjI rIte parIkSA karIe to aniSTa phaLadAyaka bane che tenI mAhitI nIce pramANe che. jamInamAM ghaMu ke kamodanI namUnArUpe vAvaNI karavI. traNa divasamAM . manuSyanA nAkamAMthI je zvAsa nIkaLe che tene svarodaya kahevAya che. ghauM Uge to uttama, pAMca divasamAM Uge to madhyama ane sAta divasamAM ' nAsikAnAM be chidramAMthI je zvAsa nIkaLe che tene mATe "svara' zabda Uge to kaniSTa jamIna samajavI. bhUmi khodatAM rAkha, naLiyAM, hADakAM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-8-2000 nIkaLe to jamIna azuddha che tenI zuddhi karavI joIe. khajura, dADama, lAbhadAyaka che. keLa, boraDI ane bIjorAnAM vRkSo ghara pAse hoya to gharano nAza thAya aMtarikSavidyA : AkAzamAM graho bhramaNa kare che tenI sthiti che. AvI bhUmimAM makAna bAMdhavuM nahIM. je jhADamAMthI dUdha nIkaLa-jhare uparathI bhaviSya bhAkhavAnI paddhati aMtarikSa vidyA che. grahonI yuti, to tevA jhADane kAraNe lamAno nAza thAya che. gharanA AgaLanA udaya ane astane AdhAre zubhAzubha phaLakathana karavAmAM Ave che. bhAgamAM vaDa, jamaNI tarapha uMbarAnuM vRkSa, pAchaLanA bhAgamAM ke uttara 2 jena kalpasUtramAM 88 grahonI mAhitI che. vartamAnamAM pracalita nava dizAmAM pIpaLAnuM vRkSa uttama gaNAya che. evo zilpa zAstrano eka graho uparAMta harSala, luTo, nepyuna, yurenasane paNa sthAna ApavAmAM mata che. bhagavAna (maMdiramAM)nI pITha Ave te dizAmAM makAna bAMdhavuM nahIM. AvyuM che ane phaLAdezamAM teno AdhAra levAya che. matAMtare sAta graho mukhya che. rAhu-ketu e svataMtra graho nathI upagraho che. evI mAnyatA makAnanI jamaNI bAju jinamaMdiranI dRSTi sArI che. pahelAM ane paNa pracalita che. chellAM pahora sivAya divase dhajAnI chAyA ke jhADanI chAyA na paDe to sAruM kahevAya. haLa, vAhana ane gADAnuM lAkaDuM bAMdhakAmamAM vAparavuM te aSTAMga nimittanI rasaprada vigato sAthe saMbaMdha dharAvatI bhaDaLI lAbhadAyaka nathI. je jamInamAM dhro-DALI Uge to sArI che. je jamInanI vANInI paNa mAhitI ApavAmAM AvI che. mATI mIThI-pANI mIThuM nIkaLe to te jamIna sArI jANAvI, je jamIna aSTAMga nimittanA paricaya sAthe saMbaMdha dharAvatI 'bhaDaLI vANI'nI ukALamAM zItaLa, zItaLakALamAM uNa ane varSAkALamAM zIta-uSNa keTalIka vigato rasaprada che. 'bhaDaLI' koNa che te vize koI cokkasa rahe to uttama jANavI. bhUmi zuddhino sAco ne sacoTa upAya mAhitI naLatI nathI paNa bhaDaLI vacano lokaparaMparAthI jyotiSavidAmAM dazadikyAlapUjana che. sthAna dharAve che. temAM tuM sAthe saMbaMdha dharAvatI bhaviSyavANI prApta utpAtavidyA : AkAza-havAmAnano Azraya laIne vAvAjhoDuM, thAya che. temAM varSARtu vizenI vigato jANavA maLe che. nakSatrone ativRSTi, anAvRSTi, dhuLiyo varasAda, vIjaLInuM tophAna, rAjA AdhAre bhaviSya kathana thAya che. daSTAMta rUpe bhaDalI vANI joIe to ane prajAne pIDA thaze ke kema tenI AgAhI karavAmAM Ave che. AthamaNI tANe kAcaLI jo Ugamate sUra vyaMjanavidyA : manuSyanA zarIranA aMgo para maso, tala, lAkhu dAdA ke vAcharuM vALa jo, nikara jAze pANIne pUra. jevAM cihno hoya che. teno raMga kALo, lAla, sapheda hoya che tene jo sUrya ugatI vakhate pazcima dizAmAM meghadhanuSa kheMcAya to cetIne, lakSamAM laIne nimitte jANI zakAya che. jaldI vAcharuM sImamAMthI vALI lAvajo. kAraNake e to muzaLadhAra lakSaNavidyA : A vidyAne sAmudrikavidyA paNa kahevAmAM Ave che. vRSTino saMketa kare che. temAM zarIranA aMgopAMgano AkAra, raMga ane laMbAIne AdhAre bhaviSya pUrava tANe kAcaLI jo Athamate sUra bhAkhavAmAM Ave che. hAthapaganI rekhAone AdhAre paNa graho samAna bhaDaLI vAyaka ema bhaNo, dUdha jamADuM krUra phaLakathana karavAmAM Ave che. strI-puruSanA bhUta-bhaviSya ane vartamAna svAti dIvA jo baLe, vizAkhA khele gAya ane bhAgyanI AgAhI mATe rekhA hastazAstra mahattvanuM gaNAya che. to rANI jAya raNe caDhe ne pRthvI prale thAya. puruSano jamaNo hAtha ane strIno DAbo hAtha jovAya che. tUTelIavikasita vAMkI cUkI rekhAo aniSTanuM sUcana kare che jyAre sIdhI jo dIvALI svAti nakSatramAM Ave ne godhana teraza vizAkhA nakSatramAM AvI paDe to te ulkApAta thavAnuM sUcave che. devapoDhI agiyArase spaSTa rekhAo zubha saMketa kare che. hAtha-pagamAM keTalAMka cihno paNa sArA bhAgyanI nizAnI che. zani-ravi ke maMgaLa Ave to bhayaMkara duSkALa paDe che. rohINI nakSatramAM meghavRSTi vagara vIjaLI thAya to paNa duSkALa thAya che. bhaDalI vAkyo trAjavuM. talavAra, vaja, kamala, dhanuSya, trizula, ratha jevAM cihno hoya kheDUta vargamAM vizeSa pracalita che. temAM anubhavasiddha vacanono paNa, to samRddhinuM pratIka che. trikoNa, aSTakoNa, hAthI, sUrya-caMdra jevA samAveza thayo hovAthI tenI AgAhI satya mAnavAmAM Ave che, aSTAMga cihno paNa bhAgyazALI vyaktinA hAthamAM hoya che. aMguThAmAM javanuM nimitta vizenI mAhitI ApatA lekha nimitta zAstranI vistarelI cihna dhanadhAnyanI samRddhi-vidyA vizeSa darzAve che. pAtaLI kamara kSitijano paricaya karAve che. jyotiSa zAstranA ATheya aMga khUbaja bhAgyazALIne hoya che. aMguThAnA mULamAM rekhAo hoya to te putra gahana ane gUDhArthamaya che. ziSyabhAvathI guru nizrAmAM rahIne saghana kAraka bane che. udara para trivaLI hoya to bhAgyazALI kahevAya che. hAtha lAMbA hoya, DhIMcaNa sudhI pahoMce tevA hoya to te nasIbadAra abhyAsa karavAmAM Ave to jIva ane jagatanA kalyANano mArga niSphaTaka bane che. ATheya aMganA jANakAra vyakti sAkSAt eka daivajJa kahevAya che. hoTha madha samAna pILA, hAthanI rekhAo tUTelI ane bahu tarIkenA nAmane sArthaka kare che. zraddhA ane rasa hoya to A zAstrane rekhAo hoya to duHkhI thAya che. hatheLI lAla ane puSTa hoya te strI AdhAre jIvana ghaDataramAM mArgadarzana maLe. unmArge gayelA jIvane ane saMpattithI bhautikasukha bhogave che. pILAza paDato hAtha durAcArI sAco rAha batAvI zakAya. bhAvinA bhItaramAM svayaM darzana karIne banAve che. mastaka, hAtha, AMkha, liMga, nAka, paga, AMgaLIonA ApattimAMthI mukta thavAno tathA zAMtimaya jIvanano mArga prApta thAya che. pramANa ane raMgathI phaLakathana karavAmAM Ave che. puruSone jamaNa aMgamAM citro ane strIone DAbA aMgamAM cihno tala, maso vagere
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-2000 * prabuddha jIvana mahArASTranA marAThavADAmAM jaina dharma-saMskRti-kalA prasAra - DaoN. dharmendra ma. mAstara jaina dharma vikasita, suvyavasthita ane saMpUrNa prasthApita dhArmika Avela bhadrabAhu nAmanI guphA A vAtane puSTa kare che. samrATa azokanA tathA sAMskRtika praNAlI che. zramaNa saMskRtinAM e bIjonAM svarUpa samayamAM dakSiNa bhAratamAM bauddha saMghanI jema jaina saMghanuM paNa astitva aneka rUpomAM saMzuddha karavAnA prayatna thayA che. jena dharmane jo vedapramANita hatuM. azokanA pautra saMpatinA samayamAM paNa dakSiNa bhAratamAM jaina mAnI na zakAya to paNa vaidika sAhityamAM e dharmanuM astitva hovAnAM dharmano prasAra thayelo che. suhastIna nAmaka jaina muninA mArgadarzana keTalAka pramANa upalabdha che. yajurvedamAM RSabhanAtha, ajitanAtha ane heThaLa pratirAjAe potAnA jIvananA aMtima samaya TANo jaina dharmanI ariSTanemi e traNa tIrthakaronA ullekha thayelA maLI Ave che. e dIkSA lIdhI hatI. e daSTie jena dharma ne saMskRtino prasAra rAjadarabAra uparAMta RSabhanAthano ullekha viSNu tathA bhAgavata purANamAM paNa ne janamAnasamAM vidvAnonA prabhAvathI thayo hovAnuM anumAna karI zakAya. maLI Ave che. vaLI zrutakevalI bhadrabAhu ane caMdragupta mauryanA dakSiNa bhAratanA pravAsone vidvAnoe jaina dharmanA ItihAsane siMdhu saMskRti sudhI pAchaLa laI ItihAsa graMthomAM sAruM evuM mahattva apAyuM che. zravaNa belagolamAM javAnA prayatna karyA che. keTalAka sikkA ane pazupatinI mRNamayI pArzvanAtha vistAramAM prabhAvatI caMdra samAdhinI pAsenA eka zilAlekhamAM mUrtithI e mUrti 8SabhanAthane sadaza hovAnA kAraNo ene pUjAnA darzAvyuM che ke bhadrabAhu svAmInA Agamana pachI dakSiNamAM mahAna jaina pratIka tarIke svIkAravAnAM aneka dRSTAMta mojUda che. paNa e bAbatamAM sAdhuonA AgamananI zarUAta thaI. I.sa. 1450mAM ratnanaMdI purAtattva vibhAganuM samarthana yA pramANa na hovAthI e aMge cokkasa racita "bhadrabAhucarita' tathA I.sa. 1850mAM tenI "devacaMdra rAvatI anumAna thaI zake tema nathI, mAtra aitihAsika satyano svIkAra kathA' kRti parathI anumAna karI zakAya che ke eka hajAra varSa pachIya ucita na gaNAya. tyAre e daMtakathAo pracalita hatI. jaina dharmanI kalA ane saMskRtinA prasArano ItihAsa tathA enA dakSiNa bhAratamAM sAtavAhana kALamAM jena dharmano prasAra ghaNI jhaDape sAhityano abhyAsa purAtattva vibhAga dvArA prApta avazeSonA AdhAre thayelo. jaina paraMparA mujaba saMta kAlakAcArye samrATa paithAnA darabAranI kahI zakAya. prAcIna jaina dharmanA sAhitya-saMdarbha mujaba RSabhanAthe mulAkAta laI rAjAne vAta karI. zrI rAma zarmA nAmanA rAjAnI nAma pAka-kalA, zilpa-kalA ane mRda-vAsaNonI kalA zIkhavI hatI. bauddha nizcitI hAla rAjA sAthe karavAmAM AvI che. e saMdarbhamAM sikkA ne kalA mujaba ja jaina kalAe paNa potAnuM astitva bhAratIya kalAnA zAstrIya purAvAno abhyAsa mahattvano che. sAtavAhana samrATa sAtakanA ItihAsamAM paryApta samaya sudhI TakAvI rAkhyuM hatuM. mahArASTramAM pachAta zAsanakALanA keTalAka sikkAo para zrIvatsa' cihno je maLe che te gaNAto marAThavADA vistAra eTale auraMgAbAda, lAtura, jAlanA, sArthaka ne mahattvanAM jaNAya che. sAtavAhana kAlamAM thayela jaina dharma bIDa, parabhaNI, usmAnAbAda ane nAMdeDa nAmanA sAta jillA e prasArano A eka saMgIna ne sajjaDa purAvo che. e kAlamAM jaina vibhAgamAM jena kalAnA ItihAsane enI saMskRtinA prasAra viSayaka dharmanI mahattA darzAvanAra jaina daMtakathAo tathA paraMparAo pracalita abhyAsa ne vihaMgadarzana rakhada thAya tema che. marAThavADAno vartamAna che. koMDApura, pIgiri tathA gAjUlamAM karAyela ukhananamAM prApta vistAra prAcIna sAMskRtika saMgharSa ne utkrAMtino mahattvano bhAga rahyo thayela avazeSo paNa sAtavAhanakAlIna jaina dharma prasAranA dyotaka che. pro. devanA mata mujaba sAtavAhana kAlamAM jaina dharmano prasAra kyAMka marAThavADAmAM jaina dharma tathA saMskRtino vadhAre prasAra na thavAnI e kyAMka thayelo. pro. gopAlacArIe darzAvela maMtavya mujaba pratiSThAna bAbatamAM vidvAnomAM aneka matabheda pravarte che. pro. mATenA mata mujaba nagaranA parisaramAM sAtavAhana samrATa simukhe keTalAMka jaina maMdiro marAThavADAmAM jaina dharmano prasAra thayo nathI. pro. pAnasee paNa AvuM nirmANa karelAM. jainonA "tIrthakalpa' graMthamAM sAtavAhana rAjavaMzanI ja maMtavya darzAvatA kahyuM che ke gujarAta tathA karNATakanI tulanAe yAdI ApavAmAM AvI che ne paiThAno ullekha vaibhavanA pratIka samAna mahArASTramAM jenonI saMkhyA ochI hatI. paraMtu janasaMkhyAnA AdhAre "ratnalamI'nA nAmathI karAyo che. sAtavAhana kAlamAM pUnA jillAnA koI dharma tathA saMskRti vize mata bAMdhavo nyAyocita na gaNAya. hA, pAlI khAtenA zilAlekhamAM jaina tIrthakarono nirdeza 'ahaMtanA AdarArthI eTalI vAta sAcI ke prAcIna kALamAM uttara mahArASTramAM zvetAMbarapathano zabdathI karAyo che : tathA dakSiNa mahArASTramAM digaMbarapaMthano vadhAre prasAra hato. chatAM 'namo arditA tuna maMdira, zilpa AdinA vividha rUpe upalabdha sAmagrI tathA sAhityanA yahUMta ri{vatana na' AdhAre dharma tathA saMskRtinA prasAra aMge prakAza nAkhI zakAya. ane te prastuta pAlI zilAlekha tatkAlIna jaina dharma prasAranuM prabhAvaka ya pramANabhUta rIte. jIvaMta udAharaNa che. vAstukalAnI daSTie mahArASTranI saghaLI ujjainathI paiThaNa paryata bhogavardhana pratiSThAna magadapUranAM vepAra guphAomAM A guphA prAcIna che. e paNa vaLI siddha thAya che ke kendro A vistAramAM hatA. enA parathI sAbita thAya che ke A sAtavAhana kAlamAM jaina dharmano thayelo prasAra nAno suno nahoto. morya : vistAramAM saMskRti samanvaya ne saMmelananA prayatna thayela che. magadha tathA sAtavAhana kAlamAM marAThavADA pradeza vistAramAM jaina vicArodezamAM paDela duSkALa paristhitine lIdhe jaina sAdhunA rUpamAM bhadrabAhu siddhAMtonI pakaDa majabUta rahelI hatI. sahita caMdragupta morya dakSiNamAM praveza karelo paNa A ghaTanAne vinsenTa I. sa. pU.nA trIjA zatakanA arasAmAM sAtavAhanakAla naSTa thatAM smitha jevA prAcIna vidvAno kAlpanika mAne che. chatAM upalabdha sAdhana dakSiNa bhAratamAM chaThThA zataka payaMta anizcitatAnuM vAtAvaraNa rahevA pramANone lIdhe e aitihAsika vastusthitine smithe svIkArI paNa che. pAmyuM hatuM. e arasAnI jaina mUrtio maLavI muzkela che. vaLI purANollekha I.sa. 1971mAM harisenAcArya dvArA likhita "bRhada kathA koza'mAM tathA vAlmayagata purAvA paNa A matane ujAgara karatA nathI. AnI vistArathI mAhitI maLe che. zravaNa belagolanA caMdragiri para badAmI cAlukyanA rAjyakALamAM A vistAramAM jaina dharmano prasAra
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana . tA. 16-8-2000 ghaNo thavA pAmyo. e arasAmAM bauddha dharmanA prasArano ullekha thayelo mujaba sImukhA jevA keTalAka rAjAoe jaina siddhAMtono svIkAra maLato nathI, paNa jaina dharma prasAranA purAvA ghaNA prApta thAya che. karIne jaina maMdiro nirmANa karyA hatA. hajhUlanI pAse auraMgAbAdanA eholenA meMguti maMdirano saMskRti zilAlekha A kathanano uttama jaTavADAmAM AveluM jaina maMdira pArzvanAthane kAyama mATe ApyuM hatuM. purAvo che. cAlukya samrATa bIjA pulakezInI mahAnatAnuM varNana e vaijApura tAlukAnA ziura gAmamAM keTalIka jaina mUrtio hAtha lAgI, zilAlekhamAM thayeluM che. evo dAvo karAya che ke A zilAlekhanA kartA che. te jaththAmAM yakSI viziSTa rIte kaMDArela che. jalagAMvanI mihayAnI ravikIrtinA mArgadarzana heThaLa e sthAnanuM jinendra maMdira nirmita thayuM hatuM. hade Avela ajaMTA guphAonI pAse toMDApuramAM jaina maMdiranAM avazeSa cAlukya kAlamAM jaina vAstukalAno prasAra samagra dakSiNa bhArata prApta thayA che. vaLI bhAratIya purAtatva sarvekSaNanA saMzodhaka zrI Ara. sameta marAThavADA pradeza vistAramAM ghaNI jhaDapI gatithI thavA pAmelo. e. sAlIne borDa tathA sulatAnapuramAM jaina maMdironAM avazeSo prApta, cInI pravAsI hyuenasaMge I. sa. 640mAM aneka sAdhuonI mulAkAta thavAnI jANa thaI che. lIdhI hatI. tyAre ene bauddha dharmanI samApti avasthAno khyAla Avyo bIDa jillAnA hAla aMbAjogAI nAmanuM paNa prAcIna kALamAM hato. pAMcamA-chaThThA zatakamAM aneka kadaMba rAjAoe jaina dharmane Amrapura nAmathI oLakhAtuM gAma jUnA vakhatamAM mahattvanuM jaina dharma protsAhana ApyuM hatuM. mathaka hatuM. "yogezvarI mAhAbhya' nAmaka purAtana pothImAM jaitrapAla rASTrakalanA rAjyakAlamAM rASTrakUTa gaMga rAjAno lagna saMbaMdha jaina rAjAno saMdarbha maLe che. e rAjAnA zAsanakAlamAM aMbAjogAI zaherane dharmanA prasAra mATe mahattvanuM kAraNa banyo. gaMganA samayamAM maisuramAM rAjadhAnI thavAnuM mAna maLyuM hatuM. tyAM kholezvara maMdiranI nikaTamAM jena siddhAMta-matano pracAra-prasAra jhaDapathI thavA pAmyo. Avela "jaitrapAlanI gaDhI' rAjAnI aitihAsikatAnuM bIjuM pramANa che. enI pahelAM amoghavarSanA pitA goviMda trIjAe potAnI zanipIDA jemsa varjesanA mata mujaba te kalayurI kuLanA maMDalika che. jayaMtI nivAravA mATe jaina guru arAkIrtine moTuM dAna ApyuM. jaina kathA koza nadInA taTa para vasela zaheranA pUrva bhAgamAM Avela hatIkhAnA guphAomAM mujaba jAhera thayuM ke mA kheTanA rAjA akalaMka te pahelA kRSNA che. e jena prabhAvanI vAstavikatAno khyAla Ave che. tyAM mukhya sabhAmaMDapamAM vAta hIrAlAla jaina ane zrIrAma zarmA mAne che. bIjA kRSNa, trIjA mAnasa staMbha ane gajarAja vaccovaca che. bhIMta phalaka para pArzvanAtha, Indra ane cothA rASTrakUTa rAjA jena vicAro-siddhAMtonA puraskartA vRSabhanAtha tIrthaMkara tathA khaMDita yakSa-pakSInI pratimAo daSTigocara hatA. sadanInA ThTha ane amoghavarSanA senApati bAleya jaina vicAronA thAya che. anuyAyI hatA. bIDa jillAnuM bIjuM mahattvanuM jaina dharma kendra che killo dhAra, kalyANI cAlukyanA rAjyakAlamAM jaina dharma mahattvanuM sthAna pAmyo tyAMnuM dhArezvara maMdira mULamAM eka jaina maMdira ja hatuM. AkramaNakALamAM hato. cAlukya rAjAo hiMdudharmIya hovA chatAM ya sahiSNutAvRttithI maMdiranuM rUpAMtara masjidamAM thavAnI saMbhAvanA samajAya che. tyAM tIrthaMkaranI temaNe jena dharmIono virodha nahoto karyo. kalyANI cAlukyakAlIna mUrtionA avazeSa tathA jaina mUrtio maLI Avela che. rASTrakUTa zilAlekhamAM ajita sena, narendra sena ane nAgasena jevA jaina guruono kAlamAM dhArUra e adhyayana-adhyApana tathA dharma prasAranuM mahattvanuM jaina sAdara ullekha thayelo jovA maLe che. rASTrakUTakAlamAM marAThavADAnA kendra raheluM.. lalatUra (AjanuM lAtura), morambapura (AjanuM guruma), kaMdhArapura (AjanuM sattaramA zatakamAM parabhaNI jena vicAro-AdarzonA adhyayananuM kiMdhAra), dhArara (AjanuM dhArura) ne elapura (AjanuM verula) Adi mukhya sthAna hatuM. jena kavi jinasAgara tyAM vasatA hatA. vaLI parabhaNI jevAM aneka sattA kendrasthAno jaina kalAnA prasAra kendrasthAno hatA. e jillAnuM jitUra mahattvanuM jaina kendra hatuM. gaMgAkheDa tAlukAnA sAvaragAMva saghaLAM rAjadvArI kendrasthAna pAchaLathI sAMskRtika tathA kalAtmaka vikAsanA khAte Avela AdinAtha tIrthaMkaranI mUrti paNa dhyAnapAtra che. keTalAka kendra banyAM hatAM. varSo pahelAM tyAMthI mahAvIra bhagavAnanI eka viziSTa mUrti maLI yAdava rAjyakAlamAM jaina dharmane anukULa paristhiti hatI. e arasAmAM AvI hatI. jaina tIrthasthAnonuM nirmANa kArya thatuM rahyuM. I. sa. 1192mAM yAdava rAjA eka evuM ya anumAna thAya che ke sAtavAhananA pUrvakAlathI selanacaMDhe nAsika jillAnA aMjanerI khAtenA jaina maMdirane dAna ApavAnI marAThavADAmAM jaina dharma prasArano prAraMbha thavA pAmelo ne sAtavAhananA vAtanA pramANo maLI AvyA che. arasAmAM temAM vega;AvavA pAmelo. pachI cAlukya kALamAM paNa e madhyayugamAM pratikULa paristhitio hovA chatAM jaina dharmanuM astitva prakriyA kAyama rahevA pAmI, paNa rASTrakUTa kAlamAM e prakriyA vadhumAM kAyama rahevA pAmeluM. A arasAmAM vidarbha ne marAThavADA vistAramAM vadhu vega pAmI. sAtavAhanakALamAM jo jaina dharmasthAnakono vikAsa thavA jaina vidvAnoe prAkRta bhASAno vikAsa karyo. jene prAkRta bhASAmAM pAmyo hato to rASTrakUTa kAlamAM jaina zilpa tathA zailagRhono vikAsa marAThI bhASAnA vikAsanuM rUpa dRSTigocara thAya che. jJAnezvarInA teramA thavA pAmyo hato. cAlukya kAlamAM mUrti vijJAna tathA vAstu zilpa adhyAyamAM tatkAlIna mahArASTramAM jaina anuyAyI hovAnuM kathana thayuM kalAmAM maMdira nirmANa karavAnI kalA vikAsa pAmI hatI. jyAre madhyayugamAM graMtha bhaMDAra ane gadyalekhana mahattvanA mAdhyama banyA hatA. A saghaLI vAtathI sAbita thAya che ke sAtavAhana, badAmInA verulanI jaina guphAonI samRddha kalA ane saMskRtinI pArzvabhUmi cAlukya, rASTrakUTa, kalyANI cAlukya ane yAdava rAjyakalAmAM jaina prabhAvaka che. nAnA kailAsanI draviDa zailI, Indra sabhAmAM uttara dakSiNa dharma prasAra prabhAvaka rIte thayo hato. prAraMbhamAM cAlukya rAjyakAlamAM kalAno samanvaya ane tyAMnI guphAonuM samagra tathA kalAtmaka nakazIkAma bauddha dharma sAthe ne pachIthI liMgAyata paMtha sAthe spardhAmAM utaravAnuM thayA vagerethI jaNAya che ke tyAre jaina kalA samRddha avasthAmAM mahAlatI chatAM jaina dharme nijI astitva TakAvI rAkhyuM hatuM. hatI. marAThavADAmAM vistRta pramANamAM phelAyela jaina kalA tathA saMskRtino A prakAranI aitihAsika pArzvabhUmi sAthe marAThavADAnA mukhya AviSkAra tatkAlIna jaina guphA samudAyamAM daSTigocara thAya che. mukhya jaina sthAna kendrono nirdeza karavo Avazyaka ne rasaprada thaze. AvuM rasaprada che marAThavADAmAM jaina kalA tathA taviSayaka saMskRtinA Adhunika paiThaNa prAcInakALamAM pratiSThAna nAme oLakhAtuM hatuM ane prasAra-pracAra kAryanuM vihaMgadarzana. saMta ekanAthanI janmabhUmi tyAre jena dharmanuM kendra hatI. jaina paraMparA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2000 prabuddha jIvana madhyakAlIna gujarAtI jaina rAsAsAhitya - DaoN. kAntibhAI bI. zAha 15 mULamAM to 'rAsa' eka nRtyaprakAra che. 'revaMtagiri rAsu' (saM. 1287)mAM 'raMgihiM e ramaI jo rAsa' jevI paMkti darzAve che ke rAsa ramAtA-khelAtA hatA. bIjA eka 'saptakSetri rAsa' (saM. 1327)mAM tAlarAsa ane lakuTarAsa ema be prakAranA ullekho Ave che. e darzAve che ke maMdiramAM strIo-puruSo tALI ke dAMDiyAnA tAla sAthe vartuLAkAre gAnavAdana sahita Avo rAsa ramatAM. A rAsa ramatAM jenuM gAna thAya evI racanA paNa pachI 'rAsa' kahevAvA lAgI hoya evuM anumAna che. apabhraMzakALamAM keTalAka geya chaMdo 'rAsaka' nAme oLakhAtA hatA. AvA chaMdothI racAyelI kRtine paNa 'rAsa' kahevAnI paraMparA apabhraMzamAM UbhI thaI ane te gujarAtImAM paNa UtarI AvI. AraMbhanI A sugeya rAsaracanAo pramANamAM TUMkI ane UrmitattvanA prAdhAnyavALI hatI, paNa pachI apabhraMza mahAkAvyanA ane anya lAMbA geya dIrghakAvyonA anusaraNamAM emAM kaMthanatattva umerAtAM e kathanAtmaka padyaracanAno prakAra banI gayo. kramazaH A rAsAo vadhu ne vadhu dIrgharacanAo thatI gaI ane tema tema UrmitattvanI saghanatA emAMthI ochI thatI cAlI. 1ramA zatakathI mAMDIne 19mA zatakanA pUrvAdha sudhInA lAMbA samayapaTa upara ApaNuM prAcIna-madhyakAlIna gujarAtI sAhitya phelAyeluM che. emAM rAsA, AkhyAna, tathA-padyavArtA, prabaMdha jevA dIrgha kathanAtmaka padyasvarUpo, pada, phAgu, garabI, garabo, bAramAsA, pUjA, stavana, sajjhAya, caityavaMdana, stuti, chappo, vivAhalo, kakkA, mAtRkA, hariyALI, gahUMlI, carcarI jevAM laghu padyasvarUpo ane bAlAvabodha, stabaka-Tabo, oksika, varNaka, bolI jevAM jaina-jainetara gadya svarUpono samAveza thAya che. A samagra madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA sarjakomAM lagabhaga 75 TakA to jaina kavio che. emAMye RSabhadAsa zrAvaka jevA gaNyAgAMThyA zrAvaka kavione bAda karatAM bAkInuM jaina sAhitya jaina sAdhukavione hAthe sarjAyuM che. A sAdhukavione hAthe je vipula sAhitya sarjAyuM emAM moTA bhAganI jagA to rAsAsAhitya-dIrgha kathanAtmaka padyasAhitya rokIne beThuM che. sau prathama kalikAlasarvajJa hemacaMdra (janma saM. 1145)nA 'siddhahema'nA apabhraMza-dUhAmAM apabhraMza bhASAmAMthI chUTI paDavA karatI gujarAtI bhASAno aNasAra maLe che. te pachI gujarAtI bhASAnI nizcita racyAvarSa dharAvatI sauthI jUnAmAM jUnI upalabdha kRti 'bharatezvara bAhubali rAsa''kumArapALa rAsa', 'vimala rAsa', 'vastupALa-tejapALa rAsa' vagere. che. enI racanA jaina AcArya sAlibhadrasUrie saM. 1241mAM karI. Ama phAgu Adi aneka padyaprakAronI jema rAsA`svarUpa paNa jaina sAdhukavione hAthe kheDAyuM ane vikasyuM che. bhakta kavi narasiMha sudhImAM eTale ke prAg-narasiMhanA tabakkAmAM A svarUpa evuM khIlyuM ke e gALAne zrI ke. kA. zAstrI 'rAsayuga'ne nAme oLakhAve che. rAsAnuM kAvyasvarUpa (2) dhArmika paraMparAnA rAjapuruSonAM caritro AlekhatA 'zreNika rAjAno rAsa', 'abhayakumAra rAsa', 'pradezI rAjAno rAsa', 'prasannacaMdra rAjarSi rAsa' vagere, (3) ItihAsaprasiddha sAdhubhagavaMtonAM caritra AlekhatA 'hIravijayasUri rAsa', 'vijayasiMhasUri rAsa', 'somavimalasUri rAsa', 'vIravijayanirvANa rAsa' vagere, (4) dhArmika paraMparAnA sAdhubhagavaMtonAM caritro AlekhatA 'jaMbusvAmI rAsa', 'sthUlibhadra rAsa', 'naMdiSeza rAsa', 'caMdrakeli rAsa', 'IlAcIkumAra rAsa', 'metAryamuni rAsa', 'vayarasvAmIno rAsa' vagere, (pa) zreSThIonAM caritro AlekhatA 'sudarzana zreSThIno rAsa', 'dhannA-zAlibhadra rAsa', 'sagALazA rAsa', 'zAMtidAsa zeTha ane vakhatacaMda zeThano rAsa' vagere, (6) tIrthaMkaro-gaNadharonAM kathAnakovALA 'AdinAtha rAsa', 'neminAtha rAsa', 'zAMtinAtha rAsa', 'mallinAtha rAsa', 'gautamasvAmIno rAsa', 'sudharmAvAmI rAsa' vagere, (7) jaina paraMparAnI satI nArIonAM kathAnakovALA 'caMdanabALAno rAsa', 'aMjanAsatI rAsa', 'kalAvatI rAsa', 'mRgAvatI rAsa', 'RRSi dattAsatI rAsa' vagere. (8) caityaparipATI, saMghayAtrA, jinAlaonI pratiSThA, tIrthoddhArone varNavatA 'samarA rAsa', 'sametazikhara rAsa', 'revaMtagiri rAsa', 'zatruMjaya mAhAtmya rAsa', 'giranAra tIrthodvAra rAsa', 'Abu rAsa', ' 'premacaMda saMghavarNana rAsa' vagere, (9) jaina dhArmika paraMparAnI kathAo AlekhatA 'surasuMdarI rAsa', 'zrIpALa rAjAno rAsa', 'rUpacaMdakuMvara rAsa', 'azokacaMdra rohiNI rAsa' vagere, (10) bRhatkathAnI paraMparAvALI laukika kathAo AlekhatA 'vikramacaritra rAsa', 'vidyAvilAsa rAsa', 'ArAmazobhA rAsa', 'mAdhavAnala-kAmakaMdalA rAsa' vagere, (11) jainetara kathAnako AlekhatA 'paMcapAMDavacaritra rAsa', e'naladamayaMtI rAsa', 'sItArAma copAI rAsa', 'virATa parva', 'draupadI 12mIthI 15mI sadInA rAsAo duhA, copAI, soraThA, roLA jevA mAtrAmeLa chaMdomAM racAtA hatA. A chaMdo geya paNa hatA. rAsAo ThaviA, kaDavA, DhAla jevA vibhAgomAM vibhakta thatA. pachInA rAsa', 'zakuMtalA rAsa' vagere. (joke A prakAramAM rAmAyaNa-mahAbhAratanAM rAsAo khaMDa, adhikAra, ullAsa jevA vibhAgomA vibhakta thatA. khaMDa paNa vividha DhALomAM vaheMcAto. A DhALa pote ja rAgasUcaka hatI. dhImedhIme e viSaya ke prasaMga nirdezaka banI gaI. A DhALa vividha geya dezIomAM gavAtI ane e dezIono-enA rAgono DhALane mathALe nirdeza karavAmAM Avato. A 'rAsA' have sAmAnya rIte dIrgha kathanAtmaka padyakRti mATenI saMjJA rahI che. pachI temAM caritrakathAo hoya, ItihAsakathAo hoya, laukikakathAo hoya ke rUpakakathAo hoya. eTale 'rAsa' saMjJA custa rahI zakI nathI. jemake 'vimala prabaMdha', 'kumArapAla prabaMdha' anukrame 'vimala maMtrIno rAsa', 'kumArapAla dAsa' tarIke; 'jaMbusvAmIcariya' e 'jaMbusvAmI rAsa' tarIke; 'mAdhavAnala-kAmakaMdalA copAI' e mAdhavAnala-kAmakaMdalA rAsa' tarIke paNa saMjJA pAmelI che. viSayavaividhya Ama A 'rAsA' saMjJAvALI racanAomAM badhA ja prakAranAM kathAnakono samAveza thato hoI mabalakha viSayavaividhya A svarUpe pUruM pADyuM che. jemake : (1) ItihAsaprasiddha rAjAo ane maMtrIonAM caritro AlekhatA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 prabuddha jIvana mULa kathAnakonI pAchaLathI jaina paraMparA UbhI thaI hatI), (12) jaina tattva-siddhAMtonuM nirUpaNa karatA 'dravyaguNAparyAyano rAsa', 'jIvadayA rAsa', 'kSetraprakAza rAsa', 'bAravrata rAsa', 'IhIyAvahI rAsa', 'karmavivaraNano rAsa', 'navatattva rAsa' vagere, (13) dharmopadezavALA 'hitazikSA rAsa', 'puNyapApaphala rAsa' vagere-Ama aneka viSayone AvarI letA aDhaLaka rAsAo madhyakAlIna gujarAtImAM racAyA che. bharapUra dastAvejI sAmagrI madhyakALamAM pracura mAtrAmAM kheDAyeluM rAsAsAhitya bharapUra aitihAsika sAmagrI pUrI pADe che. khAsa karIne ItihAsaprasiddha rAjAo, maMtrIo Adi rAjapuruSo, sAdhuo, zreSThIo, saMghayAtrAo ane tIrthajIrNodvAronA viSayavastuvALA rAsAomAM AvI aitihAsika sAmagrI saMgrahAyelI hoI enuM eka vizeSa dastAvejI mUlya che. 'hIravijayasUri rAsa' jevI kRti AnuM eka suMdara udAharaNa che. sAdhuonI guruparaMparA paNa AvI kRtiomAM sacavAyelI jovA maLe che. judA judA samayane tabakke eka ja viSaya para ekathI vadhu kavioe rAsAskRtinI racanA karI hoya enAM udAharaNo pAra vinAnAM che. jema ke 'jaMbusvAmI rAsa' dharmasUri, upAdhyAya yazovijaya, udayaratna, jinaharSa, jJAnavimala vagere kavioe, 'zatruMjaya rAsa' nayasuMda2, samayasuMda2, jinaharSa, udayaratna Adi kavioe, 'surasuMdarI rAsa' nayasuMda2, vinayavijaya, kSetravardhana, jinodayasUri, vIravijaya, vibudhavijaya vagere kavioe, 'zrIpALa rAjAno rAsa' vIravijaya/yazovijaya upA., jinaharSa, meruvijaya, jJAnasAgara, mAnavijaya vagere kavioe, 'naladamayaMtI rAsa' nayasuMda2, samayasuMda2, megharAja vagere kavioe, 'kumArapAla rAsa' jinaharSa, RSabhadAsa, hIrakuzala vagere kavioe racyA che. jema eka ja viSayavastuvALI rAsaracanA aneka kavione hAthe racAI che tema eka ja kavinI rAsakRtinI aneka hastaprato thaI che. jemake samayasuMda2 kavinI vAta karIe to emanI 'sAMba-pradyumna rAsa'nI 63 hastaprato, 'cAra pratyeka buddhano rAsa'nI 50 hastaprato, 'priyamelaka rAsa'nI 50 hastaprato, 'naladavadaMtI rAsa'nI 44 hastaprato thaI che. e ja rIte jinaharSaracita 'zrIpALa rAjAno rAsa'nI 27 hastaprato thaI che. tA. 16-4-2000 rAjagacchanA vajasenasUrinA paTTadhara zrI sAlibhadrasUrie saM. 1941mAM prathama tIrthaMka2 RSabhadevanA be putro bharata ane bAhubali vaccenA yuddhanI kathAne nirUpatA, 14 ThavavAmAM vaheMcAyelA 203 kaDInA 'bharatezvara bAhubali rAsa'nI racanA karI che. vajrasenasUrinA 'bharatezvara bAhubali ghora'ne bAda karatAM A rAsakRti e gujarAtI bhASAnI jUnAmAM jUnI upalabdha kRti che. be bhAIo vaccenuM muSTiyuddha, bAhubaline manomana pastAvo thatAM bharatane mAravA ugAmelI muSTithI ja karelo kezaloca, tapazcaryAmAM rahevA chatAM kevaLajJAna na thavuM, tapazcaryAnuM abhimAna, brAhmI ane suMdarI e be bahenonAM marma vacanothI aMte bAhubalino ahaM gaLI jatAM lAdheluM kevaLajJAna-A prasaMgone nirUpatI A kRti yuddhavarNano, ojasayukta DiMgaLazailIne kAraNe noMdhapAtra banI che. A ja kavie racyo hovAnuM manAto soraThA, duhAmAM prayojita 63 kaDIno 'buddhi rAsa/hitazikSA prabuddha rAsa' maLe che. maheMdrasUriziSya dharmae saM. 1966mAM 'jaMbusvAmI rAsa'nI racanA karI che. A kRti 5 ThavavAmAM vibhakta, mukhyatve roLA baMdhamAM racAyelI 41 kaDInI che. emAM jaMbusvAmInA be bhavanI kathA AlekhI saMyama dIkSAno mahemA gAvAmAM Avyo che. eka ajJAta kavinI 47 kaDInI 'sthUlibhadra rAsa' kRti prApta thaI che. enI pratano lekhanasamaya saM. 1781ne maLato hoI e agAunI A racanA kadAca A dharma kavinI hoya evo paNa eka tarka che. vijayasenasUrinI 'revaMtagiri rAsu' saM. 187mAM racAyelI, 4 kaDavAmAM vibhakta, 40 kaDInI duhA-soraThAnI dezIomAM thayelI racanA che. giranAra uparanAM derAsaronA je jIrNodvAro thayA emAMnA keTalAkanI mAhitIne samAvI letI A eka TUMkI rAkRti che. tejapALe giranAranI taLeTImAM vasAveluM tejalapura gAma ane baMdhAveluM kumara sarovara, soraThanA daMDanAyaka AMbaDe giranAra para baMdhAvelI pAja, sAjane baMdhAveluM neminAthanuM jinAlaya ane eno karelo uddhAra, kAzmIra dezathI AvelA saMghapati ratnae nemibiMbanI karelI sthApanA vagere ullekho A rAsAmAM maLe che. pAlhaNe saM. 1289mAM 55 kaDInA 'AburAsa'nI racanA karI emAM AbutIrtha ane tyAM vastupAla-tejapAle baMdhAvelA nemibhuvananI kathA AlekhAI che. madhyakAlIna gujarAtI sAhityano ghaNo moTo bhAga rokIne beThelA A gaMjAvara rAsAsAhityamAMthI hajI mudrita svarUpe prakAzita to ghaNuM ochuM ja thayuM che. kevaLa hastaprata svarUpe bhaMDAromAM sacavAyelI ane adyApi aprakAzita rAsAskRtio pAra vinAnI che. 'jaina gurjara kavio'zrAvaka, zrAvikA e sAta puNyakSetronI upAsanAnuM varNana che. tAlarAsa saM. 1307mAM kharataragacchanA abhayatilake 21 kaDIno 'mahAvIra rAsa', vinayacaMdre saM. 1338mAM 53 kaDIno 'bAravrata rAsa' racyA che. koI ajJAta kavino saM. 1327mAM racAyelo 'saptakSetri rAsa' maLe che. emAM jaina dharmanAM jina maMdira, jina pratimA, jJAna, sAdhu, sAdhvI, (bIjI AvRtti)nI sUci jotAM A vAtanI pratIti thAya che. ane lakuTarAsa e be prakAranA rAsanA ullekho A kRtimAM prApta thAya che. zrAvaka RSabhadAse racelA 32 rAsAomAMthI hajI mAtra cAra ja rAsAo prakAzita thayA che; e ja rIte jinaharSa kavie racelI 35 uparAMtanI rAsAracanAomAMthI mAtra nava kRtio ja prakAzita thaI che. Ama madhyakAlIna gujarAtInA samagra rAsAsAhityane prakAzamAM ANavAnuM kAma hajI moTA paDakArarUpa rahyuM che. gujarAtI jaina rAsAsAhityano vikAsa (mukhya mukhya rAsAkavione AvarI laIne) vikramanuM 13thI 15muM zataka A uparAMta prajJAtilakasUriziSyae(?) saM. 1363mAM 'kachUlI rAsa', guNAkarasUrie saM. 1371mAM 'zrAvakavidhi rAsa', ambadevasUrie saM. 1371mAM 'samarA rAso', dharmaklaze saM. 1377mAM 'jinakuzalasUri paTTAbhiSeka rAsa', sAramUrtie saM. 1390mAM 'jinapadmasUri paTTAbhiSeka rAsa' jevA rAsAo ApyA che. emAM adevasUrino 'samarA rAso' zatruMjayanA 15mA uddhAraka samarAzAe saM. 1371mAM saMgha kADhI, zatruMjaya AvI AdIzvaranI pratiSThA karAvI e ghaTanAne nirUpe che. saMdhayAtrAnA varSamAM ja kavie A rAsAnI racanA karI che. pUrNimAgacchanA, zAlibhadrasUrie 'paMcapAMDavacaritra rAsa'nI saM.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-2000 prabuddha jIvana - 17 : 1410mAM racanA karI, je jaina paraMparAnA mahAbhAratanA kathAnaka para 1555mAM emane paMDitapada prApta thayuM. emanA svargavAsanI mAhitI AdhArita che. rAsa 15 ivAimAM vibhakta, 300 kaDImAM racAyelo che. upalabdha nathI. paNa "khimaRSi (bohA), balibhadra, yazobhadrAdi rAsa' sAlisUri nAmanA sAMdhakavie 'virATaparvanI racanA karI che. maLatA emanI chelluM racyAvarSa (saM. 1589) dharAvatI upalabdha kRti hoI purAvAne AdhAre A kRti saM. 1478 pUrve racAI hovAnuM nizcita thAya emano hayAtIkALa saM. 151thI 1589 nizcita karI zakAya che. che. kRti 2 khaMDa ane 183 kaDImAM vibhakta che. ane te jaina paraMparAnA emanI kathAmUlaka nAnI moTI racanAomAM sauthI mahattvanI 'vimala mahAbhAratane badale vyAsakRta mahAbhAratane anusare che. mAtrAmeLa prabaMdha/rAsa" che. saM. 1568mAM racAyelo A rAsa 9 khaMDa ane 1356 chaMdo ke dezIone sthAna emAM saMkhyAbaMdha akSarameLa chaMdo prayojAyA chekaDIomAM vistarelo che. caulukya rAjA bhImadeva pahelAnA samayamAM e ekatinI vizeSatA che. mohanalAla da. dezAIe virATaparvanA thayelA vimala maMtrInAM satkRtyone AlekhI emanA dharmavIra tarIkenA sAlisUri ane 'paMcapAMDavacaritra rAsa'nA kartA zAlibhadrasUri eka ja caritrane vizeSa rIte upasAvatI A kRti che. vimalanA parAkramaprasaMgonuM hovAnI saMbhAvanA darzAvI che. emAM nirUpaNa che, jene aneka aitihAsika AdhAronuM samarthana sAMpaDe vinayaprabha upAdhyAye saM. 1412mAM 6 bhAgamAM 63 kaDImAM "gautama che. joke ahIM daMtakathAone paNa ThIka ThIka upayogamAM levAI che. svAmIno rAsa'nI racanA karI che. jaina samudAyamAM A rAsa khUba ja jaina dharmanA prabhAvanuM gAna paNa vimala maMtrInI prazastinI sAthe ja lokapriya banyA che. rAsa rALA, caraNAkula, doharA, soraThA ne vastu kavie karyuM che. kRti copAI, duhA, vastu, pavADu Adi chaMdo ane chaMdamAM racAyo che. A uparAMta jinodayasUrino saM. 1415mAM racAyelo vividha dezIomAM DhaLAI che. trivikrama rAsa', jJAnakalazano saM. 1415mAM racAyelo "zrI jinodayasUri vaccharAja-devarAja rAsacopAI' e A kavinI cha khaMDamAM vibhakta paTTAbhiSeka rAsa', sAdhuvaMsano saM. 14papamAM racAyelo "zAlibhadra rAsa 455 kaDImAM vistarelI siMdhudezanI caMdrAvatI nagarInA rAjakumAra vagere rAsAo bhaktakavi narasiMha pUrvenA samayamAM ja racAyA che. vaccharAjanAM parAkramone nirUpatI padyakathA che. moTAbhAI devarAja dvArA vikramanA 15mA zatakanA uttarArdhamAM hIrANaMdasUri eka noMdhapAtra potAne mArI nAkhavAnuM kAvataruM thatAM, mAtA ane bahena sAthe nAsI rAsakavi tarIke dhyAna kheMce che. teo pIMpalagacchanA zrI vIprabhasUrinA chUTI, somadatta vaNikane tyAM rahI, adbhuta parAkramo karI, traNa ziSya hatA. rAjakuMvarIone paraNI, devarAjane harAvI vaccharAja rAjya prApta kare . A kavie saM. 1484mAM 'vastupAla-tejapAla rAsa', saM. 1485mA che. kathAmAM zRMgAra ane vIra prabhAvaka banyA che. vidyAvilAsa pavADorAsa', saM. 1486mAM "kalikAla rAsa" ane saM. "khimaRSi (bohA), balibhadra, yazobhadrAdi rAsa' 3 khaMDa, pa1ra 1494mAM "samyaktvamUla bAravrata rAsa' e cAra rAsAo racyA che. kaDImAM duhA, copAI, chaMdamAM racAyelI kRti che. anukrame pratyeka A cAreya rAsAo prakAzita thayA che. khaMDamAM khimaRSi, balibhadra ane e bannenA guru yazobhadranA caritranuM * vastupAla-tejapAlanA jIvana ane kArya vize jUnI gujarAtImAM emAM vistRta Alekhana che, racAyelA ghaNA rAsA-prabaMdhomAM sau prathama racanA karanAra hIrANada che. "surapriya kevalI rAsa' (2. saM. 1567) surapriya nAme eka jaina vastupAla-tejapAla rAsa' cha adhikAramAM vibhakta, 98 kaDInI racanA kevalInA caritrane nirUpe che. rAjagRhI nagarImAM dharmadezanA sAMbhaLavA che. duhA, bhujaMprayAta, troTaka, aDayala, nArAya, motIdAma jevA gayelA zreNika rAjAne mahAvIra prabhu surapriya kevalInuM caritra saMbhaLAve che. chaMdomAM kathA kahevAI che ane avAMtare prAsayukta gadya paNa kavie A rAsakRtio sivAyanI lAvaNyasamayanI keTalIka laghu kAvyakRtio prayojyuM che. vidyAvilAsa pavADorAsa' e vidyAvilAsanI pracalita jevI ke "nemiraMgaratnAkara chaMda', 'karasaMvAda", "neminAtha hamacaDI', lokakathA upara AdhArita paghavArtA che, je 189 kaDImAM duhA, vastu, "yUlibhadra ekavIso' vagere paNa kAvyadRSTie noMdhaprAtra racanAo che pavADau, copAI jevA chaMdo uparAMta dezI rAganA DhALamAM prayojAI tethI lAvaNyasamaya 16mA zatakanA eka mahattvanA noMdhapAtra kavi Thare che. che. sAmAnya zreSThIputramAMthI rAjavIpadane prApta karanAra, mUrkhacaTTamAMthI sahajasaMdara vidyAvilAsa banI saubhAgyasuMdarI-guNasuMdarI kanyAone prApta karI A kavi upakezagacchanA ratnasamudra vAcakanA ziSya che. emaNe rAjyanI sukha samRddhi meLavanAra nAyakanuM rasika kathAnaka A kRtimAM rahI katiromAM sauthI pahe racelI kRtiomAM sauthI paheluM racanA varSa dharAvatI kRti "IlAtI putra che. "kalikAla rAsa' 46 kaDInI, kaLiyuganAM lakSaNone varNAvatI kRti sajhAya' saM. 1570nI, ane sauthI moTuM racanAvarSa dharAvatI kRti che; "samyakatvamUla bAravrata rAsa' e 43 kaDInI jena tattvadarzanane tetalimaMtrIno rAsa...saM. 1595nI maLe che. Ama A kavino kavanakALa rajU karatI jJAnAtmaka rAsakRti che. saM. 1570thI 1595no nizcita thAya che. emanA jIvananI anya vikramanuM 16muM zataka mAhitI upalabdha nathI. lAvaNyasamaya A kavinI yazodAyI ane uttama kRti to che sthUlibhadra-kozAnA lAvaNyasamayano janma saM. 1521mAM amadAvAdamAM thayo. kavinA viSayavastune nirUpatI, cAraNI chaMdonI layachaTAmAM chaMdogAna karatI, dAdA bhaMga pATaNAthI amadAvAda AvIne vaselA. maMganA putra zrIdharanA kAvyatatve sabhara evI "guNAratnAkara chaMda'. sahajasuMdare racelI nAnI cAra putro paikInA sauthI nAnA putra laghurAje nava varSanI uMmare dIkSA moTI 25 racanAomAM rAsa, chaMda, saMvAda, velI, stavana, sajajhAya lIdhI ana lAvaNyasamaya banyA. kahevAya che ke 16me varSe sarasvatInI Adi svarUpovALI kRtiono samAveza thAya che. emaNe ATheka rAsAo kRpAthI emanAmAM kavitvazaktinI skurA thaI. A kavie rAsa, racyA che. jemAM 'jaMbUsvAmI rA/vivAhalo" (2.saM. 1572), "SidattA copAI, chaMda, gIta, saMvAda jevI vaividhyapUrNa racanAo karI che. saM. mahAsatI rAsa" (2.saM. 1572), "AtmarAja rAsa" (2.saM. 1582
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-2000 (8)), prasannacaMdra rAjarSi rAsa' (2.saM. 1592), 'tetalimaMtrIno rAsa' vikramanuM 17muM zataka (2.saM. 1595), 'IrIyAvahI rAsa', 'pradeza rAjAno rAsa', 'zukarAja jayavaMtasUri suDA sAhelI rAsa'no samAveza thAya che. A kavi vaDatapagacchanA vinayamaMDana upA.nA ziSya che. samagra "jabUsvAmI rAsa/vivAhalo banne svarUpa nAmothI oLakhAvAelI,. madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM, emanI "zRMgAramaMjarI rAsa' kRtine 64 kaDInI, jaMbusvAmInA muktivadhU sAthenA vivAhane nirUpatI racanA laIne jayavaMtasUrine eka pratibhAzALI rasajJa kavi gaNavA paDe che. A che. 'tetalimaMtrIno rAsa" ra60 kaDInI, avAMtare duhA-copAImAM kavi potAne jayavaMta paMDita ke jayavaMtasUri tarIke oLakhAve che. prayojAyelI, tetalipuranA maMtrI tetaliputrane saMyamamArge vALavAno upadeza . guNAsaubhAgyasari emanuM apanAma che, je sUripada pachInuM hovAnI ApatI dharmaraMgI kathA che. "IrIyAvahI vicAra rAsa' 87 kaDInI bodhAtmaka/kati che emAM ekendriyathI mAMDI paMcendriya jIvo pratyenI zakyatA che. emanA jIvana prasaMgo-janma, mRtyu, dIkSA, paMDitapada ke sUripada-nAM varSo kyAMya noMdhAyelAM maLatAM nathI. paNa emanI be mahattvanI hiMsAne tyajavAnI sUkSma vicAraNA thaI che. rAsakRtionAM racanAvarSa maLe che. "zRMgAramaMjarI'nuM saM. 1614 ane pradezI rAjAno rAsa' ra1ra kaDInI, mAnavInAM zubhAzubha karmonA "RSidattA rAsa'nuM saM. 1643. uparAMta emanI "sImaMdharasvAmI lekha" phaLane nirUpatI pradezI rAjAnA adharmamAMthI dharmamArga pratinA hRdayaparivartananI kathA che. kathA mukhyatve duhA-copAImAM ane dezIonI kRtinuM racanAvarSa . 1599nuM che. Ama, A kavino kavanakALa vividha DhALomAM gati kare che. mukhyatve vikramanA 17mA zatakanA pUrvArdhano nizcita thAya che. zukarAja/suDA sAhelI rAsa' A kavinI rAsAkRtiomAM laukika "zRMgAramaMjarI/zIlavatIcaritra rAsa' mukhyatve duhA chaMdamAM prayojAyelI dazAvatane khasI gopAImAM racAyelI sauthI vadhu zika drati 51 DhALa ane ra423 kaDInI racanA che. kAvyaguNa sabhara evI A. che. ujjayinInA rAjAnI putrI sAhelI eka rAte svapnamAM vidyAdharapurInA kRti kavinI sarvottama racanA che. Ama to zIlamAhAbhyane pragaTa rAjakaMvara zakarAja sAthe aneka krIDAo kare che. sAhelInI sakhIo karavAno kathAno hetu che, ane kathA paNa paraMparAprApta che, paNa e yukti karI sAhelInA rUpaguNanI ane zakarAja sAthenI premanI vAta nimitte kavie nehabhAvanuM je vaividhyapUrNa rIte nirUpaNa karyuM che ethI zakarAja sudhI phelAve che. zakarAja suDA rUpe sAhelIne maLe che ane kavie ene 'zRMgAramaMjarI' nAma ApyuM che. saMyoga ane viyogazRMgAranA enA premanI pratIti thatAM paraSarUpe chato thaI sAlI sAthe lagna kare hRdayaMgama nirUpAnI sAme kavie emAM snehaviSayaka subhASitonI che. gUMthaNI karI che. nehaviyoganI uktio, vasaMtavihAra, samasyAcAturI, kathAnA aMtamAM eka divasa kAgaDAne tyAM haMsIne rahetI joI, sauMdarya-zRMgAravarNana, bAramAsI, varSAvana, sakhI sAtheno saMvAda, kAmadevanI ANa jAti-kujAtino bheda kevo vIsarAvI de che enuM bhAna patralekhana Adi aneka prayuktio dvArA praNayabhAva nirUpAyo che. thatAM zakarAjane vairAgya pedA thatAM tApasa banI svarge jAya che. tethI AkhI kRti bhAvanirUpaNa pradhAna banI che. chatAM kathArasa paNa keTalAMka rasika varNano, zRMgArarasanI niSpatti, camatkArI tattvonA eTalo ja AsvAdya rahyo che. viniyogathI umerAto addabhuta rasa A kRtine AsvAdya banAve che. pazupaMkhIonI bolInuM jJAna dharAvatI zIlavatI upara pati ajitasena anya ' vahemAya, ene tyajI de, ene piyara vaLAvavA jatAM sasarA ratnAkarane A be mahattvanA kavio uparAMta A zatakamAM RSivardhanano zIlavatInAM jJAna ane nirdoSatAnI pratIti thatAM ene laIne pAchA naladavadaMtI rAsa' (2.saM. 151ra), lakSmIsAgarano 'vastupAla-tejapAla vaLe ane putra ajitasenanI zaMkAne nirmULa kare. aMte pati-patnI puna: rAsa', jinadAsa (brahma) kavinA 'harivaMza rAsa' (2.saM. 1520), snehagAMTha baMdhAya A enuM kathAvastu che. zreNika rAsa', "yazodhara rAsa', "karakaMDu rAsa', "AdinAtha rAsa', "RSidattA rAsa' e mukhyatve duhA-dezIbaddha 41 DhALanI pa34 hanumaMta rAsa', 'rAmAyaNa rAsa", "aMbikA rAsa", "anaMtavrata rAsa', kaDInI karmaphaLanI anivAryatA darzAvatI paraMparAprApta kathA che. A sAsaravAsono rAsa', "samakita sAra rAsa', "puSpAMjalivata rAsa' rAsAkRti pramANamAM nAnI chatAM vividha prakAranA sneha saMbaMdhonuM kavinuM jevA bAreka rAsa maLe che. nirUpaNa rasaprada banyuM che. RSidarA ane kanakarathano dAMpatyaprema, saM. 1500thI 15raramAM vidyamAna jaina zrAvaka kavi depAle yuvAna muninA puruSaveze rahetI RSidanA ane kanakaratha vacceno mitra prema, abhayakumAra zreNika rAsa', 'jAvaka-bhAvaka rAsa', 'rohiNIA cora pitAno draSidattA mATeno vAtsalyaprema ahIM AlekhAyo che. hAsya rAsa', 'caMdanabAlA caritra copAI', pArzvanAtha jI rAulA rAsa', ane vIra sivAyanA anya raso ahIM niSpanna thayA che. rasika vano, "samyakatva bAravrata kulaka copAI' vagere rAsakRtio racI che. vaccha- alaMkAro, subhASitonI gUMthaNI, lokika dRSTAMto, rUDhoktio ane vAcho zrAvakanA "mRgAMkalekhA rAsa' (2.saM. 15ra3) ane "jIvabhavasthiti anurUpa chaMdolaya kRtine kAvyasparzavALI banAve che. rAsa' (2.saM. 15ra3) be rAsa maLe che. kSamAklaze 'suMdararAjA rAsa' A sivAya, jayavaMtasUrie "sthUlibhadrakozA-premavilAsa phAga' (ra.saM. 1551), 'lalitAMgakumAra rAsa' (2.saM. 1553), 'vayarasvAmIno "sthalibhadra caMdrAyaNI', lekha, saMvAda, veli, gIta, sajhAya Adi rAsa' (2.saM. 1563), IzvarasUrie 'lalitAMgacaritra/rAsa" (2.saM. laghationI racanA karI che. 1561), dharmasamudramaNie "sumitratrakumAra rAsa' (2.saM. 1567), (kramaza:) 'kuladhvajakumAra rAsa' (2.saM. 1584) ane jainetara paurANika kathAnaka para AdhArita 'zakuMtalA rAsa' racyA che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-2000 prabuddha jIvana mAnavanA be doSa : bAlya ane laulya pU. AcArya vijayapUrNacaMdra sUri nAnuM bALaka be kAraNosara sAcuM dharmArAdhana karI zakatuM nathI, nabhAvI le che ane vRddhanA e nIrasa-jIvanamAM, pautrone ramADavAnI enAmAM raheluM bAlya ene dharma karatAM roke che, enAmAM raheluM lIlya ramata rasa pUre che. Ama, pAro poDhIne ramakaDe ramavAnI TevathI paNa ene dharmArAdhanAmAM bAdhaka banatuM hoya che. enAmAM raheluM bAlya TevAyelo mAnava vRddha bane che, paNa jema e potAnuM "bAlya' bhUlI ene ramatagamatamAM ja magna rAkhe che, enAmAM raheluM laulya ene zakato nathI, ema e "laulya'ne paNa lagIre aLaguM mUkI zakato nathI. khAvApIvAnI pravRttimAM ja lolupa rAkhe che. bALasahaja A be doSone saMsAranI nAnI-moTI tamAma pravRttiomAM e mAnava je rIte rasa kAraNo e bALaka AdhyAtmika nahi, paNa bhotika kSetre pragati sAdhI leto hoya che, emAM 'lolupatA" bhArobhAra TapakatI jovA maLatI hoya zakato nathI. A be doSo jema jema ochA thAya, ema ema enI che. e lolupatA jotAM bALakanuM laulya" to sAva nIrasa jaNAya. pragatiyAtrA AgaLa vadhatI jAya che. saMsAranI pravRttinuM nAma paDatAM ja enA moMmAM pANI AvI jatuM hoya bAhya daSTie bhale bAlya ne lolya bALakanA ja doSa gaNAtA che, kerI cUsatI vakhatanI lolupatA saMsAranI pravRttiomAM pravRtta thatA hoya, paNa AdhyAtmika najare avalokana karIe, to A doSo yuvAnamAMya mAnavanA aMge aMgamAM jovA maLatI hoya che. hoI zake che. prauDhamAMya hoI zake che ane mRtyu pathArIe poDhelA Ama, game teTalo yuvAna ke vRddha banato mAnava AdhyAtmika dRSTie vRddhamAMya hoI zake che. Ajano ghaNo moTo janasamudAya jIvanabhara to ramatagamatamAM lIna ane khAvApIvAmAM tallIna bALaka jevI kakSAthI ramatagamata ja karato rahe che ane khAvApIvAmAM ja lolupa rahe che. jarAya upara UThelo hoto nathI. ethI AdhyAtmika kSetre e dhULamAM bAlya ane laulya Aje sarvavyApaka banelA doSo che. ene najara samakSa ramato ane moMmAM AMgaLI cUsato bALaka ja gaNAya. Avo bALaka rAkhIne ja eka subhASite bodhabANa choDyA che. enuM kathana cheH dharma mATe tyAre ja yogya bane ke, e jyAre dharmayovana pAme! bAlyano tyAga karo, laulyano tyAga karo ane dharmayauvana pAmIne dharma dharmayauvana pAmavAnI pahelI zarata e che ke, "bAlya" jIvana tajavuM kAje puruSArthazIla bano ! joIe, bIjI zarata e che ke, "lolya'no tyAga karavo joIe. ghoDiyAmAMthI smazAnamAM pahoMcatAM sudhImAM mAnava kaI rIte mAnava jo bALapaNamAMya pudgalonA ramakaDAM sAthenI ramata ane saMsAranI ramatagamatamAM ja masta raheto hoya che, ane khAvApIvAnuM enuM lolya pravRttionI lolupatA tajI zakato hoya, to mAnI levuM ke, dharmayauvana akabaMdha jaLavAtuM rahetuM hoya che. enA jIvanamAM AvI cUkyuM che, paNa AvI ramata ane AvI lolupatA bALapaNAmAM to mAnavanuM bAlya evI ramatagamatathI, baMdha AMkheya maratAM sudhIya enAthI chUTI na zakI hoya, to e vRddha banavA chatAM joI zakAya, evI pravRtti dvArA chatuM thaI ja jatuM hoya che. nAnapaNamAM bALakano bALaka ja che. ane ethI dharmanI pAtratA paNa enAmAM ramakaDe ramavAnI paDelI TevanA mULiyAM to eTalAM UMDA utarI jatAM pragaTI nathI. chokarA sAthe chAza na pIvAya, AvI kahevata che. A hoya che ke, e mRtyunI paLa sudhI rama-2ma ja karyA karato hoya che. kahevata AdhyAtmika dRSTie to vadhu baMdhabesatI che. jenAmAM A nAno hovAthI e ramakaDe rame che, jarA moTo thatAM e pattA rame che. jAtanuM bAlya ane laulya hoya, eTale ke je AvI chokaramata karato pachI enI ramatagamata pustako sAthe cAlu thAya che. kumAra ne yauvanakALamAM hoya, enI sAme vaLI dharmanuM amRta kaI rIte pIvAya ane pIrasAya ? enI ramatagamatanuM kendra vizALa thAya che, ane pachI to meca-krikeTa Ama mAnavanuM jIvana pAmyA pachI jyAM dharmayovana meLavIne mokSanI jevI AMtararASTrIya ramato paNa ene ochI jaNAya che. maMjhile pratipaLe ane pratipagale AgaLa vadhavAnuM che, tyAM jo ApaNe bALaka kumAra ane yovana vaya vaTAvIne AgaLa vadhatA vyavasAyanA ApaNI AkhI jiMdagI ramatamAM ne ramatamAM ja veDaphI daIza, vayanA kSetramAM praveze che ane pachI eno ramatano viSaya badalAya che, paNa palaTA mujaba ramakaDAM pheravatA rahIne paNa jo ramavAno rasa poSatA ja ramatanI pravRtti to evI ne evI ja rahe che. vepArI banyA pachI e rahIzuM, to A rIte khela khelatAM khelatAM ja jIvanakhela khatama thaI jaze. paisA sAthe ramavAnuM cAlu kare che. A ramatamAM ene lAkho rUpiyAnI ane dharmayovana pAmyA pUrve ja ApaNe jo mRtyunA mukhamAM homAI noTo paNa ochI paDe che. jIvana hajI AgaLa vadhe che ane eka hAthe jaIzuM, to e mRtyu ApaNuM akALa mRtyu ja gaNAze. paisAne ramADato mAnava pachI bIjA hAthe pramadAne ramADavAnuM zarU kare saMsAramAM bhotika kSetre jo hajI bALaka bALaka ja rahe, to ene che. divasa eno paisA sAthenI ramatamAM pUro thaI jAya che ane rAta eTaluM badhuM gumAvavAnuM rahetuM nathI, paNa adhyAtmanA kSetre jo ApaNo enI amadA-nArI sAthenI ramatagamatamAM pUrI thaI jAya che. bALaka ja rahIzuM ane ApaNA bAlya ane loDhyane ja paMpALatA jIvana vItatuM thaI jAya che, ema mAnavanI ramatanA ramakaDAM badalAtAM rahIzuM, to to je gumAvavuM paDaze, e nukazAna bharapAI karI zakAya jAya che, paNa enI ramatanI Teva to evI ne evI ja akabaMdha rahe che. evuM nahi hoya. mATe ja have pudgalanA ramakaDA sAthe ApaNane ramatA lagnajIvanamAM ghara kaMkAsanA dAMDiyA ramato mAnava ekano be thaIne rAkhatA "bAlyane ane saMsAranI pravRttimAM ja lIna rAkhanAra 'lolya'ne beno aneka bane che ane pachI e chokarAM-cheyAM sAthe ramavA mAMDe che. ApaNI have vahelI take dezavaTo ApIe. pachI to dharmayovane ApaNane ramatanI AvI vividha karAmato AgaLa vadhe che ane mAnava vRddha bane varavA taiyAra ja che. A eka evuM yauvana che ke, je game te avasthAmAM che. paNa eno ramavAno rasa to samRddha ja rahe che. ene to jarA paNa meLavI zakAya che ane matyanI paLa sadhI eno thanaganATa akabaMdha vRddhAvasthA lAgu paDatA nathI. yuvAnomAM e pAtAnA putra mADatA jALavI zakavAmAM saphaLa banI jAya che. hoya che, to vRddhAvasthAmAM AvatA putronA putrone ramADatA e aDadho aDadho thaI jAya che. putra ne putravadhU ene "maphatiyo majUra' samajIne
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-2000 paryuSaNa vyAkhyAnamALA - 2000 Arthika sahayoga : sevaMtIlAla kAntilAla TrasTa zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI zanivAra, tA. ra6-8-2000thI zanivAra, tA. 2-9-2000 sudhI ema ATha divasanI vyAkhyAnasabhAo, pATakara hola, nyu marIna lAInsa, muMbaI-400 027, maLe yojavAmAM AvI che. A ATheya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-15 ane 9-30 thI 10-15 ema roja be vyAkhyAna raheze. vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che : - divasa tArIkha nAma viSaya zanivAra ra6-8-2000 ravivAra ra7-8-2000 somavAra 28-8-2000 maMgaLavAra ra9-8-2ooo pU. muni zrI uditakumArajI. DaoN. ramaNalAla cI. zAha zrI vasaMtabhAI khokhANI DaoN. guNavaMta zAha DaoN. ghanazyAma mAMgukiyA pa. pU. 108 zrI bhUtabalisAgarajI DaoN. rameza dave pU. brahmacAriNI maitreyI cetanya pro. tArAbahena zAha pU. morArI bApu zrI saurabha zAha ' DaoN. lAbhazaMkara purohita DaoN. nareza veda . paMDita jatIzacaMdra zAstrI zrImatI zailajA cetanabhAI zAha paM. vIrendrakumArajI jaina dharma meM AcAramImAMsA mohanIya karma kara vicAra to pAma zrAvakadharma ane zramaNadharma zrImad rAjacaMdra-virala AvirbhAva saMvara ane nirjarA jaba Avata saMtoSadhana karahi bhagati Atama ke cAi uvasagahara stotra ane bhagavAna pArzvanAtha saMgraha tyAM vigraha Adhunika dhArmikatA AjanI A AMnadaghaDI AnaMdaghanajInA akSara saMge aSTAvakra gItA nizcaya ane vyavahAra laukika lokottara kSamA, duvidha kahI bhagavaMta bAhya ane atyaMtara tapa budhavAra 30-8-2000 guruvAra 31-8-2000 zukravAra 1-9-2000 zanivAra 2-9-2000 vyAkhyAnanI zarUAtamAM dararoja savAre 7-30 thI 8-25 prArthanA ane bhajano raheze. te rajU karaze anukrame (1) zrImatI alakAbahena zAha.(2) zrImatI caMdrAbahena koThArI (3) zrImatI premA tAparIyA (4) zrI saMskAra dezAI (5) zrImatI aMjali maracanTa (6) zrImatI chAyA tAparIyA (7) zrI mukeza caturvedI (8) zrI hareza mahetA A vyAkhyAnano lAbha levA saMghanA sarva zubhecchako ane mitrone bhAvabharyuM nimaMtraNa che. rasikalAla laheracaMda zAha caMdrakAnta dIpacaMda zAha upapramukha bhUpendra. DI. javerI koSAdhyakSa pramukha nirubahena esa. zAha dhanavaMta TI. zAha maMtrIo | mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. | phona : 3820296, mudraNAsthAna : phakharI prinTiMga vakarsa, 31A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa : (50) +11 aMka : 9 Licence to post without prepayment No. 271 * tA. 16-9-2000 0Regd. No. TECH / 47-890/MBIT 2000 * * * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra * * * prazna jIvI * * * prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/- 0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha dugdhAmRta dUdha (dugdha) amRta che, paNa adhUrI samajaNa ane potAnI mAnyatAnA bakarI vagere dohavAno dIrdhakALano anubhava haze teo A vAtanI abhinivezanane kAraNe keTalAka ene lohI ane mAMsa tarIke oLakhAve sAkSI pUraze. vaLI dUdhanI sarakhAmaNI mAMsa sAthe nahi thaI zake kAraNa che tyAre vivAdano vaMToLa Ubho thAya che. bhAratIya sAMskRtika paraMparAnAM ke dUdhanI utpatti to phakta mAdAnA zarIramAM ja thAya che. nara-pazunA hajAro varSamAM Avo vivAda kyAreya thayo nathI, paraMtu pAzcAtya saMskRtinA zarIramAMthI dUdhanI utpatti thatI nathI. mAMsAhArI loko mAMsa to nara saMparka pachI koI koI vAra Avo vivAda sarjAyA kare che. jeo Avo ane mAdA baMnenuM khAya che. dUdha e jo mAMsa hoya, to pachI te phakta vivAda Ubho kare che teoe pUrvagraharahita thaIne, potAnI mAnyatAne mAdAnuM ja kema hoI zake ? thoDI vAra bAju para mUkIne, satyAnveSaNAnI dRSTithI, zAntacitte, Ayurveda pramANe ApaNe je AhAra laIe chIe temAMthI zarIramAM taTasthatApUrvaka vicAra karavo jarUrI che. uttarottara kramAnusAra rUpAMtara thatuM jAya che. A krama che : (1) rasa, jUnA vakhatamAM dharmaparivartana karAvavAnI sAthe lokone mAMsAhArI (2) rakta, (3) meda (carabI), (4) mAMsa, (5) asthi (hADakAM), banAvavAnA prayAso paNa thatA. dharmapracArako zAkAhArI lokone kahetA (6) majAnI (hADakAM vacceno padArtha-Marro) ane (7) zukra ke dUdha prANInA zarIramAMthI nIkaLatuM hovAthI te mAMsa barAbara ja che. (vIya). zarIramAM A sapta dhAtunuM krame krame nirmANa thAya che. ane te eTale tame jo dUdha khAtA ho to mAMsa khAvAmAM tamane vAMdho na hovo jo barAbara sacavAya, (khAsa karIne vIrya sacavAya) to temAMthI ojasu joIe. garIba bhoLA loko AvI dalIlathI bharamAtA ane teo tattva thAya che. A sapta dhAtumAM dUdhano kyAMya ullekha nathI. eno artha mAMsAhArI banI jatA. alabatta, have evA prakAranA dharmaparivartananuM e thayo ke zarIramAM dUdhanuM utpanna thavuM anivArya nathI. eTale eno ane AhArAdinA parivartananuM pracArAtmaka kArya ghaTyuM che. to paNa artha e thayo ke dUdhano AhAra mAMsAhAra nathI. AyurvedamAM vanaspatyAhAra evA mithyA pracArathI sAvadha rahevA jevuM che. ane mAMsAhAranuM vargIkaraNa karavAmAM AvyuM che temAM dUdhane mAMsAhAra pAzcAtya dezomAM jeo custa zAkAhArI athavA vanaspatyAhArI che tarIke oLakhAvyuM nathI, temAM dUdhane sAttvika AhAra tarIke ane evA keTalAka loko dUdha ke dUdhamAMthI banelAM dahIM, mAkhaNa, panIra mAMsane tAmasI AhAra tarIke oLakhAvyAM che. vagere (All Dairy Products) letA nathI. teo vegana (Vegan) pRthvI para manuSyomAM AhAra tarIke pANI pachI bIje naMbare levAtuM tarIke oLakhAya che. teo vejiTeriyana zabdano custa artha kare che. pravAhI te dUdha che. duniyAmAM aneka garIba loko dUdhathI vaMcita rahe che eTale ke phakta vanaspatino ja AhAra karavAmAM mAne che. teo e sAcuM, to paNa duniyAmAM sarerAza dUdhanuM utpAdana eTaluM badhuM hoya prANInuM mAMsa ke prANInA zarIramAMthI nIkaLato padArtha (AnimalProduct) che ke pachI vadhArAnA dUdhamAMthI dahIM, mAkhaNa, ghI, cIjha, dUdhano khAtA nathI. paraMtu keTalAka aMtimavAdI vanaspatyAhArIo dUdhane vagovavA pAvaDara ItyAdi banAvavAnI pharaja paDe che. pachI to e vyavasAya banI mATe ene mAMsAhAra tarIke oLakhAve che, kAraNa ke te prANInA jAya che. zarIramAMthI pedA thAya che.' dUdhane mAMsa sAthe nahi sarakhAvI zakAya kAraNa ke dareka prANInA dUdha gAyabheMsa vagerenA zarIramAMthI nIkaLe che-Animal Product zarIramAM dUdha hotuM nathI. phakta strIomAM ane stanapAna karAvatAM che mATe te mAMsa barAbara che evo vicAra bhramabharelo che. dUdha mAdA prANIonAM zarIramAM ja dUdha utpanna thAya che. vaLI te paNa kAyama vAtsalyabhAvanuM pratIka che. dohatI vakhate gAyabheMsa vedanAthI cIsAcIsa utpanna thatuM rahetuM nathI. je strI ke sastana mAdA prANI saMtAnane janma nathI karatI, paNa zAntithI UbhI rahI dohavA de che. jyAM dohanAra ApavAnAM hoya tyAre ja enA zarIramAM dUdha utpanna thAya che. ane te strI-puruSa sAthe ene mamatA baMdhAI jAya che tyAM to dohavAnA samaye stanapAna karAvavAnA samaya pUratuM ja zarIramAM utpanna thAya che. Ama, e utsukatApUrvaka rAha jotI hoya che ane dohanArane jotAM ja harSaghelI mAtAnuM dUdha vAtsalyabhAva sAthe anivArya rIte joDAyeluM che, jyAM banI jAya che. vaLI doharAvatI vakhate paNa te zAnta, AjJAMkita banI vAtsalyabhAva hoya tyAM krUratA na hoya. eTale dUdhane mAMsa sAthe sarakhAvavuM dohanAranI sUcanA pramANe AghIpAchI thAya che. jeone gAya, bheMsa, vyAjabI nathI.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prabuddha jIvana gAya-bheMsa vagerenA zarIramAM je dUdha utpanna thAya che. tenuM pramANa eTaluM badhuM hoya che ke tenAM baccAMne pUratA pramANamAM dUdha maLI rahyA pachI paNa vadhe che. kuduratanI evI racanA che ke vadhArAnuM dUdha DhoranA zarIramAM rahI jAya to e enA svAsthyane nukasAna pahoMcADe che. vaLI dUdha phakta pALelAM DhoronuM ja levAya che, jaMgalamAM rakhaDatAM DhoronuM nahi, pALelAM Dhorane sAro ghAsacAro, kapAsiyA vagereno AhAra ApavAmAM Ave to te vadhu dUdha Ape che. eTale baccAMne khAvAnuM dUdha mANasa khAI jAya che athavA baccAMnA bhoge mANasa moja kare che e dalIlamAM tathya nathI. kyAMka ayogya ghaTanA nahi banatI hoya evuM nathI, paNa sAmAnya rIte to baccAMnI mAvajata ja thAya che. vaLI Dhora pALavAnI prathA ane pAMjarApoLonI vyavasthAne kAraNe Dhorone jaMgalamAM hiMsaka prANIo phADI khAya evI ghaTanA ochI bane che ane mahAjano dvArA thayelI pAMjarApoLanI vyavasthAne lIdhe Dhoro katalakhAne ochAM jAya che. emAM paNa ahiMsAnI, karuNAnI bhAvanA rahelI che. vastutaH AdikALanA zikArI mAMsAhArI lokomAMthI keTalAke nirdaya mAMsAhAramAMthI bacavA mATe khetI, pazupAlana ane dUdhanA vaparAza dvArA annAhAranI prathA UbhI karI ema manAya che. jaina mAnyatA pramANe bhagavAna RSabhadeve lokone A paddhati zIkhavI hatI. Ama gAyabheMsa vagerenuM dUdha meLavavuM ane enuM mAMsa meLavavuM e be vacce Abha jamInano taphAvata che. eTale prANInA zarIramAMthI nIkaLatuM hovAthI dUdha e lohImAMsa barAbara che ema kahevuM te naryuM ajJAna che. jeo vanaspatyAhArI che ane dUdha ke tenI banAvaTo letA nathI temanI vAta judI che. teo prazaMsAne pAtra che. je vanaspatyAhArI che teone dUdhamAMthI pUratuM poSaNa maLI rahe che, teone mAMsAhAranI jarU2 nathI rahetI, paNa jeo mAMsAhArI che teone pUratA poSaNa mATe dUdhanA AhAranI jarUra paDe che. dUdha jo lohI-mAMsanuM baneluM hoya to mAMsAhArI lokoe dUdha levAne badale lohI-mAMsa ja levAM joIe evo tarka karAya che. hakIkatamAM dUdhano AhAra mAMsAhArI loko mATe paNa Avazyaka manAyo che. tA. 16-9-2000 bhalAmaNa kaMrI che. eTale e divasomAM anya koI strIne dhAvA AvatuM hoya tevI strIne bALakane dhavarAvavA mATe rAkhavAmAM AvatI. kAraNa ke mAtAnuM dUdha navajAta zizu mATe anivArya che. mAtAnuM dUdha evuM camatkArika che ke ema kahevAya che ke te hAthathI kADhI eka vATakImAM rAkhavAmAM Ave ane emAM eka jIvatI kIDIne nAkhavAmAM Ave to kIDI temAM DUbIne marI nahi jAya, paNa taratI taratI bahAra nIkaLI jaze. bhAratamAM lAkho, karoDo mANasone potAnAM pALelAM Dhora sAthe svajana jevI lAgaNI anubhavavA maLe che. bIjI bAju mAMsa mATe DhoranI katala karavI paDe che. emAM nirdayatA rahelI che. Dhora e vakhate dhrUje che, bhayathI vihvaLa banI jAya che, te cIsAcIsa kare che, ene jhADopezAba chUTI jAya che, asahya vedanA te anubhave che. mAMsAhAranI. e khAsiyata che ke rastAmAM koI marelA paDelA DhoranuM mAMsa mAMsAhArI mANasothI khAI zakAtuM nathI, paNa jIvatA DhoranI katala karIne ja enuM mAMsa khavAya che. mAnavajIvanano sauthI pahelo AhAra te dUdha che ane te paNa mAtAnuM dUdha. keTalAka mahinA sudhI navajAta zizu kevaLa mAtAnA dUdha para nirbhara rahe che. e moTuM thatuM jAya che e batAve che ke bALakanA zarIranA poSaNa saMvardhana mATenAM tamAma tattvo mAtAnA dUdhamAM che. emAM viTAmina, proTIna, kelziyama, phospharasa, kArbohAIDreTa vagere ghaNAM badhAM tattvo che eTaluM ja nahi te bhAve evuM madhura, halakuM, supAcya ane poSaka che. vaLI emAM rogapratikAraka zakti paNa hoya che. mAMdagI, mRtyu ke anya koI kAraNe bALakane mAtAnuM dUdha na maLI zake ema hoya to ApaNe tyAM AyurvedAcAryoe dhAvamAtA-dhAtrInI kudaratanI kevI vyavasthA che ke bALaka janme ke tarata mAtAnA stanamAM dUdha Ave, mAtAne paNa potAnA bALakane dhavarAvavAnA bhAva thAya ane jeNe haju AMkha paNa kholI na hoya evA bALakane tANa dhAvatAM AvaDI jAya. janmelA bALakane tarata dhAvatAM joIe to ema prazna thAya ke bALakane A zikhavADazuM koNe haze ? pUrvajanmanA saMskAra vinA Ama banI zake nahi. mAtAnuM dUdha bALaka mATe eTaluM anivArya che ke te ene janmathI jo na maLe ane gAyabheMsanA dUdha para rahevAno jo vAro Ave to bALakanuM Arogya jokhamAya che. mRtyunI saMbhavitatA rahe che. pazuomAM paNa evA dAkhalA jovA maLe che. koI kUtarI galuDiyAMne janma ApIne becAra divasamAM ja koI akasmAtamAM mRtyu pAmI hoya ane dayALu loko galuDiyAMne gAyabheMsanuM dUdha pAtaLuM karIne pIvaDAve topaNa galuDiyAM jhAjho vakhata jIvatAM rahetAM nathI. eTale jo dUdhane mAMsAhAra barAbara gAvAmAM Ave to manuSya janmathI ja mAMsAhArI che ema svIkAravuM paDe, eTaluM ja nahi te janmathI ja nara (nArI) bhakSI (Cannibal) che ema kahevAno vakhata Avaze. paraMtu dUdha hiMsaka nahi, ahiMsaka che. vAtsalya ane karUNAnuM pratIka che. jainonA chellA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIranA page caMDakozike jyAre DaMkha dIdho tyAre temanA pagamAMthI lohI na vahetAM dUdha vahyuM hatuM. e batAve che ke bhagavAnane caMDakozika jevA dRSTiviSa sarpa pratye paNa kevo apAra vAtsalyabhAva hato ! jaina dharma pramANe stanapAna karAvatI mAtAnuM dUdha acita che. te huMphALuM ane jIvANurahita-Bacteria free hoya che. Arya vajraravAmIe janmyA tyArathI te jIvananA aMta sudhI cita vAnagIno AhAra nahoto karyo. to pachI emaNe janmyA pachI mAtAnuM dhAvaNa lIdhuM hatuM ke nahi ? zAstrakAro kahe che ke emaNe mAtAnuM dhAvaNa lIdhuM hatuM, paNa dhAvA to acitta hoya che. eTale vajasvAmInI vAta sAcI che. Aje koI ThekANe meleriyA, TAIphoIDa ke evo bIjo koI cepI roga phelAyo hoya tyAM dhAvaNA bALakane laI javAno prasaMga Ave to bALakane cepa lAge ke nahi ? dAktaro-pazvimanA niSNAta dAktaro pA kaheze ke bALaka jyAM sudhI phakta mAtAnA dhAvaNa 52 ja rahetuM hoya ane ene vadhArAnuM dUdha ke pANI ApavAmAM na AvatuM hoya to bALakane cepa lAgavAnuM koI ja jokhama hotuM nathI. dUdha saMpUrNa AhAra to che ja, paNa enAmAM auSadhIya guNo paNa ghaNA badhA che. jIrNajvara, kSayaroga, mUrchA, pAMDuroga, saMgrahaNI, zokharoga, dAha, tRSAroga, zUla, udAvarta, gulma, harasa, pittaroga, raktapitta, alsara, yoniroga, garbhasrAva vagere ghaNA rogomAM dUdha akasIra kAma kare che. keTalIye davAo gAyanA dUdhamAM banAvavAmAM Ave che. keTalIka davAo dugdhAnupAnanI hoya che eTale ke te davA lIdhA pachI dUdha pIvuM joIe ke jethI te garama na paDe. dUdhane viSApaha2
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-2000 prabuddha jIvana tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. niyamita dUdha lenAranI rogapratikAraka ke jo koI mANasa brAhmamuhUrtamAM (savAre sADAcAranI AsapAsa) zakti sArI rahe che. ApaNe tyAM kahevata che ke "dUdhe vALu je kare te gAyanuM tarata kADheluM dhAroNA dUdha TaTTAra UbhA rahIne nAka vATe thoDA ghera vaida na jAya." divasa niyamita pIe to enI AMkhonuM teja eTaluM vadhI jAya ke gAya, bheMsa, bakarI, gheTI, UMTaDI, vAgha, siMhaNA ItyAdinA aMdhArAmAM paNa te joI zake, evI ja rIte koI mANasa dUjhaNI dUdhanA guNadharmonI parIkSA AyurvedamAM karavAmAM AvI che. vividha gAyanI baLI (khIruM) roja khAya (te maLavI joIe) to thoDA vakhatamAM prakAranA rogamAM vividha prakAranuM dUdha kevI rIte upayogI che tenI enI AMkho gIdha pakSInI AMkho jevI tIkSA thAya che. mImAMsA temAM karavAmAM AvI che. gAyanA dUdhanAM mAkhaNa ane malAIno upayoga yogavighAmAM bIjI yuropa, amerikA, osTreliyA, nyUjhIlenDa vageremAM gAyanuM dUdha eka viziSTa rIte paNa thAya che, je sAdhako khecarI mudrA dhAraNa kare che vaparAya che. bhArata, pAkistAna, barmA, cIna, Ijipta vageremAM gAya teo potAnI jIbha tALave sthira rAkhI uttarottara gaLAnA pAchaLanA karatAM bheMsanuM dUdha vadhu khavAya che. bhUmadhya samudranI AsapAsanA keTalAka bhAgamAM laI jAya che. tyAM jIbha coMTelI rAkhavA mATe jIbhanA agrabhAga pradezomAM bakarInA dUdhano upayoga vadhu thAya che. norve, DenmArka, svIDana, para malAI athavA mAkhaNa copaDe che. e pachI jIbhane kapAlaphinalenDa tathA raziyAnI uttare reInaDiyaranuM dUdha vaparAya che. dakSiNA kUhara'mAM dAkhala karI tyAM brahmaraMdhra pAse aDADI rAkhI dhyAna dhare che yuropanA dezomAM gheTInA dUdhano pracAra vadhu che. jApAna, koriyA vageremAM tyAre tyAMthI jharatA sudhArasanuM-caMdrAmRtanuM pAna karI zake che. AvI dUdhano vaparAza ghaNo ocho che. tyAMnA lokone hAthe page rUMvATI khAsa sAdhanA karanAranuM Arogya ghaNuM sAruM rahe che eTaluM ja nahi teo deha hotI nathI. tyAM evI mAnyatA che ke dUdha pIvAthI hAthe page rUMvATI ane AtmAnI bhinnatAno sAkSAtkAra karI zake che. vadhe che. eziyAnA dezomAM dUdhano jeTalo vaparAza che tenA karatAM jyAM gAmaDAM che tyAM gAyabheMsanA ucherane avakAza che. tyAM DerInA yuropa amerikAmAM vadhu che. ' dUdhanI AvazyakatA nathI. paraMtu zahero jema jema vadhatAM gayAM ane gAyanA dUdha mATe AyurvedamAM kahevAyuM che :-- moTAM thatAM gayAM tema tema tyAM pALelAM pazuonI saMkhyA ochI thaI saghaH zukrazIta, sAmyuM sarva zarIriNAme, gaI ane chevaTe DerInA dUdhanI anivAryatA AvavA lAgI. vIsamI jIvana bRhaNa balya, maMkhuM vAjikara paramu rAdImAM DerInA vijJAne ghaNI pragati karI. dUdhane jaMturahita banAvI vaya sthApanuM AyuSyam, saMdhikAri rasAyanam. tenI jALavaNI karavA mATe laI pAthare vaijJAnika paddhati ApI. DerI gAyanuM tAjuM dUdha tarata ja zukradhAtune utpanna kare che. te zItaLa che. vijJAna ghaNA akhatarA karatuM rahyuM che. enAM keTalAMka sArAM pariNAma badhAM te prANIne anukULa che te jIvana ApanAruM, zarIranI vRddhi AvyAM che, to Mad cow jevA bhayaMkara akhatarA paNa thayA che. karanAruM, baLa ane buddhi vadhAranAruM tathA vAjikara eTale jAtIya kRtrima garbhAdhAna dvArA gAyane dUdha mATe jhaTajhaTa garbhavatI banAvavI, zakti vadhAranAra, te vayane sthira karanAra yovanane TakAvanAra), AyuSya ene oksiTosinanAM Ijekazana ApI enuM dUdha jaladI jaladI kheMcI vadhAranAra, saMdhi-zarIranA sAMdhAone majabUta karanAra che ane rasAyana levuM emAM narI nirdayatA che. che eTale ke zarIramAM rahelI sAteya dhAtuone puSTa karanAra tathA chellA thoDA dAyakAomAM AMtararASTrIya vimAna vyavahAra ghaNo pratikArazakti vadhAranAra che. dUdha keTaluM badhuM upayogI che ane camatkArika vadhI gayo che. ethI eka rASTramAMthI bIjA rASTramAM ghaNI cIjavastuo guNo dharAve che e vize eka pAzcAtya lekhake Magic of Milk nAmanuM thoDA kalAkamAM pahoMcI jAya che tema dUdha tathA pAvaDaramAMthI banAvelI pustaka lakhyuM che. sarva dUdhamAM gAyanA dUdhane zreSTha gaNAvAmAM Avela che, cIjavastuo-cIjha, mAkhaNa, cokaleTa, AIskrIma vagerenI AyAta kAraNa ke gAya buddhimAna, samajadAra, mAyALu ane mAtAtulya prANI che. paNa thavA lAgI che. enA lAbha ane geralAbha ghaNA che, paNa e vize bhojanamAM jo dUdha ke dUdhanI vAnagI hoya to mANasane AhAranI sAvacetIthI AgaLa vadhavA jevuM che ane bahurASTrIya kaMpanIonI ruci thAya che ane thoDo vadhu AhAra laI zake che. jUnA vakhatamAM ramatanA bhoga na banI javAya e vize sAvadhAnI rAkhavI Avazyaka che. kahevAtuM ke mANasa zAke savAyuM, dUdha doDhuM ane miSTa bamaNuM khAya yuropa, amerikA ane bIjA ghaNA dezomAM carabIrahita, ochI che. nAnAM bALakone athavA jemanuM vajana sarerAza karatAM ochuM hoya carabIvALAM, amuka TakA carabIvALAM ema bhAtabhAtanAM dUdha-dahIM maLe evA loko potAnA savAra-sAMjanA AhAramAM jo dUdhane sthAna Ape che. loko paNa potAne je mAphaka AvatuM hoya te pramANo kharIde che. to temanuM zarIra sAruM thAya che ane vajana vadhe che. Full Fat, Low Fat, Fat Free jevA zabdo tyAM bahu pracalita che. - phrijanA ThaMDA ke cUlA parathI utArelA garama garama dUdha karatAM nAnAM bALako paNa e samaje che ane bole che. amerikAmAM eka Ubharo AvyA pachI thoDIvAre sAdhAraNa garama eTale huMphALuM thayeluM vakhata hato tyAre mArI cAra varSanI pautrI acirAne ame kaheluM ke dUdha vadhu guNakArI manAyuM che. stanapAna karAvatI mAtAnuM dUdha sAdhAraNa kRSNa bhagavAnane dahIM bahu bhAvatuM. e vakhate eNo sAva nirdoSa bhAve uNu hoya che, doharAvatI gAya-bhesanAM dUdhanI dhArA uSNa athavA prazna karyo, 'But Dadaji, Krishna Bhagawan was eating Full huMphALI hoya che. AvuM huMphALuM dUdha bahu guNAkAraka manAya che. AvuM Fat yogun or Low Fat yogurt ?'-te sAMbhaLIne ame baMdhAM hasI huMphALuM dUdha ekasAmaTuM gaTagaTAvavAne badale eka eka ghUMTaDo moDhAmAM paDelAM. thoDI vAra rAkhI dhIme dhIme gaLAmAM nIce utAratA rahevAthI amlapitta jyArathI dUdhanI DerIo thaI ane dUdhamAM vividha prakAranAM rasAyaNo, vagere rogomAM lAbhakAraka bane che. - khanIja tattvo vagerenuM mizraNA thavA lAgyuM tyArathI DerInA dUdhane kAraNe ApaNe tyAM yogavidyA ane AyurvedamAM evA prayogo noMdhAyelA che jAtajAtanA rogo paNa pedA thavA lAgyA che. keTalAkane dUdhanI elarjI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-2000 rIte zAstrayogIne aNIzuddha, dhArAbaddha dharmapravRttimaya jIvana svAbhAvika thaI zake che. jemake 11me guNasthAnakathI paDato ane 7me guNasthAnethI banI gayuM hoya che. dharmayogomAM pramAda na naDe, caLavicaLatA na thAya, ' caDhato navame guNasthAnake ekatrita maLe je samAna adhyavasAyanuM guNa prIti-bhaktibaLa vadhyuM hoya, A ja karavA yogya che, A ja dhyAna che, sthAnaka che. ahIMthI paDato saMkalezamAM che, caDhato vizuddhimAM che. ane te dravya, bhAva baMne prakAranA rogonuM Sadha che. dharmayogamAM lUMka, sAmarthyayoga mATe saMkalezane tilAMjali ApI vizuddhi mATe supuruSArtha AzvAsana, svasthatA lAgyA kare; sarvazakti, manobaLa, ucca zraddhA karavAno che. vikasAvatAM vikasAvatAM zAstrayoganI vayaMpratyayarUpa zraddhA sudhI pahoMcI maMda mithyAtvanA chellAmAM chellA adhyavasAya karatAM anaMtaguNa zAstrayoga sahaja siddha thAya che. vizuddhie avirati samyagdaSTie pahoMcAya, tethI anaMtaguNI vizuddhie. zAstrayoga mATe AvA zraddhAbaLa uparAMta tIvra bodha eTale (1) dezaviratie pahoMcAya, tethI anaMtaguNI vizuddhie sarvavirati sAdhupaNAnuM dharmayoganA vidhi vidhAno aMge sarvajJa tIrthaMkaranA zAstramAM batAvelI sthAnaka prApta thAya. emAM IcchAyoga ane zAstrayoganA anaMtaguNI sUkSmatA, cokkasAI utsarga-apavAdanA kevA kevA dravya-kSetra-kALa- vizuddhivALA asaMkhya adhyavasAyo pasAra thatAM sAmarmayoganA prathama bhAva vihita karyA che teno bodha thavo joIe. (2) tIvra bodha eTale adhyavasAya sthAnake pahoMcAya ! zAstrIya tattvono vizALa gaMbhIrabhAva (3) bodha tIvra eTale eTalo te mATe pracaMDa puruSArtha Adaravo joIe. krodha, mAna, mAyA, ghUMTelo ane cokkasa hoya ke svAdhyAyAdimAM ATaluM thayuM eTale ATalo lobha, rAga-dveSa, harSa-udvegano nigraha karI, dharmasAdhanAo, vinayAdi samaya vItyo (4) bodha eTalo tIvra ke zAstra kayA prasaMga mATe kayA guNo, ahiMsAdi vrato, indriyasaMyama, tapa svAdhyAya, dhyAna atyaMta vidhAno karyA che te mATe zAstranA pAnA ughADavA javuM na paDe. zAstrayogamAM jarUrI che. AvuM che sAmarthyayoganuM mahattva tathA sthAna ! sAmarthyayogamAM tanmayatA dvArA zarIra ane AtyaMtara kaSAyonI sArI saMlekhanA karI nirdiSTa upAyone te sAmAnyarUpe nahIM paraMtu vizeSa rUpe sAdhe che, temAM hoya eTale kasIne ghasI nAMkhyA hoya. A rIte niraticAra sAdhanAe AMtarazaktino agni evo bhabhUkyo hoya che ke te zAstravacananI pahoMcAya jethI zAstrayoganI niraticAra ane nirapavAda sAdhanA thAya. upara jaI upAyomAM pracaMDa puruSArtha kare che. sAmarthyayoga mokSapurImAM sAmarmayoganI vyAkhyA A pramANe che: pahoMcavAnuM chelluM sTezana che. sAmarmayoganA anubhavone zAtre jaNAvyA. zAstra saMdarzitopAyastadatikrAnta gocara: | nathI, te anubhavagamya che, te anabhilAkha che, zukaladhyAnanA chellA. zayuidrakADhizeSe sAmarthyakhoDayamuttamaH || be prakAro sAmarthyayoganA kSetranA che; te TApaka zreNiAnA dharmavyApAra rUpa yogomAM uttamottama yoga sAmarthya yogamAM (1) sAdhanAnA upAyo che. sAmarmayoga prAtijajJAnathI yukata bane che. sUryodaya pahelAM thatA zAstramAM sAmAnyathI kahyA hoya, (2) upAyo vizeSarUpe zAstranI aruNodaya jevuM te che. adhyavasAyo be prakAranA che. saMkaleza rUpa ane maryAdA bahAranA hoya, (3) sAdhanA zaktinI prabaLatAthI thavI joIe, vizuddhirUpa. paheluM malina hoya che, kaSAyo joradAra hoya che; bIjuM (4) vizeSa rUpe zAstra na kahelA upAyone vizeSarUpe sevAtA hoya. nirmaLa, maMdakapAyovALuM. prasannacaMdra rAjarSi dIkSA pachI mahAsaMyamI hatA sAmarmayoga zreSThatama che kAraNa ke vinA vilaMbe parama phaLa pedA kare chatAM paNa eka pachI eka A baMne adhyavasAyothI kSaNamAM naraka ane che. te phaLa te vItarAgatA, sarvajJatA ane mokSa. siddhANaM buddhANaM sUtranI kSaNamAM kevalya pAmI gayA hatA ne ! trIjI gAthAmAM A yogano nirdeza thayo che. ahIM kahevAyuM che ke:- sAmarmayoganA be prakAro dharmasaMnyAsa ane yogasaMnyAsa che. atre Ikkovi namukkAro, jiNavaravasahassa vaddhamANasma, saMnyAsa jainadarzanano pAribhASika zabda che. sAmAnya rIte saMnyAsa saMsArasAgarAo, tAI nara va nAri vA I' eTale saMsArane tyajavo, mUkI devuM, tyajI devuM, nivRtti, choDI devuM, prabhu vardhamAnane karelo eka ja namaskAra nara athavA nArIne tAre che chellI salAma bharI devI, virAma, saMbaMdha toDI nAMkhavo vagere artho che. eTale ke saMsAranI pelI pAra rahelA kevalyadhAmamAM zailezI sthitimAM atre A pAribhASika zabda Ama samajavAno che. mUkI de che. A paristhiti mATe vaja8Sabha nArANasaMghayaNa, kSapakazreNi, dharmasaMnyAsaH sAmarthyayogamAM dharma tarIke krodhamohanIyAdi karmonA yathAvAtacAritrAdi apekSita che. tethI sAmarthyayoga zreSTha gaNAya che. kSamopazamathI nIpajanArA kSamAdi dharma samajavAnA che ane yogasaMnyAsamAM apramattabhAvanA adhyavasAyo karatAM anaMtaguNI vizuddhivALA yoga tarIke kAyotsarga, vihAra, upadeza vagere zarIranI pravRttiono adhyavasAyothI apUrvakaraNa lAdhe. temAM pratiyANa anaMtaguNI vizuddhivALA sadaMtara tyAga e dharma-yoga-saMnyAsa. adhyavasAyo uttarottara cAlyA kare jenI mathAmaNa kevI hoya te kAmA, nispRhatA vagere AtmAnA guNo che. te mohanIya karmathI zAstranirdiSTa na hovAthI te sAmarmayogano viSaya bane che. AvI Avarita thaI gayAM che. teno kSayopazamathI aMze nAza thavAthI kSayopazama pravRtti te sAmarmayogano viSaya che jemAM apUrva zraddhA rAMveganuM baLa, kSamA, nispRhAdi Atmika guNo pragaTe che. paraMtu krodha-lobha vagere samyagdarzananI adhikAdhika nirmaLatA, apUrva saMyamazuddhi, tyAgapUrvakanI nimitto maLatAM pharI kriyAnvita thaI zake tema hovAthI teno saMpUrNa AtmaramaNatAno vikAsa, tanmaya satata tattvaciMtana, bAhya-AtyaMtara nAza thavA mATe lAyopazamika kSamAne sthAne karmakSayathI utpanna kSAyika tapa, zukaladhyAnathI UMce caDhelo AtmA prabaLa zaktithI anubhavamAM kSamAdi dharma pragaTAvavA joIe. sAyopazamika to nAza pAmI gayA, utAre e mATenA dharmavyApArane sAmarmayoga kahevAya che. viruddha bdo jevAM chUTI gayA tethI A have zAzvata rahenArA kSAyika guNo gaNI zakAya. ke sukha-du:kha, harSa-zoka, TADha-taDako, AzA-nirAzA, pragati-avagati, kemake pelAno tyAga thaI gayo (saMnyAsa), AnuM nAma yathArtha rIte mAna-apamAna, rAga-dveSa samatAthI sahana karavAM, te samatAyoga che. dharmasaMnyAsa. paMcasUtramAM asthira dvipa ane sthira dipanI jema zAyopazamika adhyavAsAyo caDhatI-UtaratI kakSAnA hoI zake che jemake saMkalezarUpa kSamAdi asthira hovAthI udyama karIne sthira kSAyika kSamAdimAM tenuM ane vizuddhirUpa. caDhatA-UtaratA adhyavasAyovALA eka sthAne bhegAM parivartana thaI jAya che. A kArya sAmarthyayogathI ja thaI zake. tethI te
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-2000 prabuddha jIvana dharmasaMnyAsa kahevAya. atre zAyika kSamAdi dharma eTale vItarAgatA siddha mahAutkRSTa yoga prApta thAya, zarIrayoga para saMpUrNa aMkuza kare che. karI to paNa AyuSyAdi aghAtI karmo to UbhAM ja che. eTale vihAra, A yogane ayogI guNasthAnaka avasthAne codamAM guNaThANe hAMsala upadezAdi kAyikAdi yogo ane pravRtti cAlu che. tethI navuM karma baMdhAya kare che. jene yoga-saMnyAsa kahevAmAM Ave che. yogano ayoga te jeno paNa tyAga karavo joIe. bIjA prakAranA sAmarthyayogathI te thaI yoga evI je yoganI vyAkhyA zrI haribhadrasUrizvara mahArAja sAhebe zake che. kAyikAdi yoga tyajAvanAra A AtmapravRttinuM nAma yoga- mApI che te A utkRSTa yogasaMnyAsamAM manoyoganA tyAga rUpa jene saMnyAsa sAmarmayoga che. yoga upara aMkuzarUpa samajavI. A yogasaMnyAsa yogamAM yogo dharmasaMnyAsa nAmano pahelo sAmarmayoga dvitIya apUrvakaraNa vakhate niruddhAvasthA prApta karI chevaTe ayogI bhAva zukaladhyAnanA cothA pAda hoya zuddha yathApravRttikaraNa, graMthibheda, apUrvakaraNa jemAM kyAre paNa para paMca hRsvAkSara kALa sthiti karI sAdhya pragati kare che. A yoga na thayelA apUrva adhyavasAyo utpanna thAya che. tenAthI prabaLa varSollAsa saMnyAsa aMtima yogabhUmikA eTale ke AThamI chellI daSTi para AvI thakI zubha adhyavasAya vikasI pAMca apUrva kAryo-apUrva sthitighAta, jAya che. apUrvarasaghAta, apUrvasthitibaMdha, guNazreNiA ane guNasaMkramaNa nIpaje. dharmasaMnyAsa tAtvika ane atAtvika che. jemAM atAtvika prathama apUrvakaraNamAM graMthibheda thaI A pAMca kAryo kramaza: vadhatAM zubha bAhyAcArUpe che je paMcama daSTie labhya che, bIjA zabdomAM kahevuM adhyavasAyathI anivRttikaraNa thAya che. samyagdarzana pUrve je apUrvakaraNa hoya to saMsAra tyajI dIkSA le tyAre chaThThA guNasthAnake zakya bane che. karAya che te paheluM apUrvakaraNa che. bIjuM apUrvakaraNa navamAM guNasthAnakathI jyAre tAttvika dharmasaMnyAsa yoganI parA bhUmikA (daSTi)mAM ja prApta zarU thatI paka-koriNA mATe AThamAM guNasthAnake karAya che. thAya che. tenI parAkASThAe yogasaMnyAsa thatAM AgaLa gati karI jIva cAritramohanIya karmonA kSayathI tenuM baLa eTaluM badhuM hoya che ke paramAtmabhAva pAme che. AgaLanI zreNimAM mohanIya karmano vidhvaMza thatAM yAyika samyaguTaSTi, TUMkANamAM bAhya dharmasaMnyAsa chachuM guNasthAnake, jyAre tAtvika yathAkhyAta cAritravALo eTale ke vItarAga bane che. AvuM apUrvakaraNa dharmasaMnyAsa AThamAM guNasthAnake ja zakya che. kSamA vagere dharmo kSayopazama sAmarmayoga nAmanA dharmasaMnyAsathI thAya che. ahIM tAttvikadharmono bhAva tyajI kSAyika bhAva prApta thAya tene dharmasaMnyAsa kahevAya. kSamA, tyAga karAya che kemake atAttvika dharmo jevAM ke cUlo, rasoI, pANI, mAdeva, Arjava, lobhAdi tyAga, tapa, saMyama, satya, zaurya, akiMcanatva, kamAvavuM vagere atAttvika dharmono tyAga dIkSA letAM karavA paDe che, te brahmacarya daza dharmo tathA tyAgabhAvanA saMyamo sArI rIte hAMsala karI na badhAM paTakAya jIvonA AraMbha, samAraMbha, kuTuMbarAga, parigraha, jAya tevAM banAve che. tyAra sudhI teo Ave, jAya tevAM hatAM. kSAyopathamika viSayasevanAdi pApapravRttimaya atAtvika dharmo to sAdhu-dIkSA pravrayA bhAvanA hatA te have dharmamAM kAyamanA sthira thAya che jene kSAyika bhAva kALe thaI jAya che ; pravajyA svIkAranAro mULa mAyAno tyAga karI kahI zakIe. A bIjA yogasaMnyAsamAM zarIrAdi vyApAra para aMkuza saMpUrNa ahiMsAdi mahAvrato, tenI rakSaka ATha pravacanamAtAo, paccIsa AvI jAya che, yoganI prApti thAya che. bIjI vakhata apUrvakaraNa karI bhAvanAo, AvazyakAdi kriyAo, tapa, jJAna, dhyAna, vinaya, apramatta yati kSapakazreNi mAMDe tyAre tene tAttvika rIte dharmasaMnyAsa vaiyAvaccAdinI sAdhanA kare che. jJAnapUrvakanI hovAthI "jJAnasya phala prApta thAya che. yogasaMnyAsamAM kAyika temaja mAnasika yogono saMpUrNa viratiH' kahevAya che. pravajyA jJAna-yoganA svIkAra rUpa hoIne pApa tyAga thatAM ayoga utkRSTa yoga maLe che je yogasaMnyAsa nAme oLakhAya. pravRttimaya dharmono tyAga che. ahI atAttvika dharmono tyAga thayo; AgaLa vadhIe te pUrve dharmasaMnyAsa ane yogasaMnyAsa samajIe. jyAre tAttvika dharmo, kSamA, tapa, saMyamAdi che, prAraMbhe je kSayopakSamanA dharmasaMnyAsamAM dharma tarIke krodhamohanIya Adi karmono kSayopazamathI gharanA hatA teno tyAga karI have kSAyika koTinA karavAmAM AvatAM tene nIpajanArA kSamAdi dharma levAnA che; yogasaMnyAsamAM yoga tarIke tAttvika dharmasaMnyAsa kahevAya. te kArya dvitIya apUrvakaraNanA prathama kAyotsarga, vihAra upadezAdi kAyAdinI pravRtti levAnI che. Ano sAmarmayogathI thAya je dharmasaMnyAsa nAmano sAmarmayoga che. sadaMtara tyAga e dharma-yoga-saMnyAsa. dharma-yoga-saMnyAsa jarA vadhAre spaSTa karIe. sAdhu dIkSA le sAMsArika kSamA, nispRhatAdi AtmAnA sahaja guNo che je mohanIya karmothI " sarva upAdhio tathA pravRttiono tyAga karIne saMnyAsa le che. je A AvarAI gayA che eno kSayopazama arthAt aMze nAza karavAthI kSayopathamika dharmono tyAga karyo che te atAttvika dharmo che. teno mAtra kSayopazama kAmA nispRhatAdi guNa pragaTe che, kharA paraMtu silakamAM karmo paDyAM thayo hoya che. kAraNavazAtu kSaya na thayelAM eTale ke upazamita dharmo che. te kyAreka baLavAna thaI udayamAM AvI jAya. kSamAdine pharI DhAMkI kyAreka paNa mAthuM UMcakI kriyAnvita thaI zake tema che. AvAM atAttvika de. te bhaya TALavA karmono sarvathA kSaya karavo joIe. tethI lAyopathamika dharmono kSaya thatAM tAtvika dharmono saMnyAsa thaI zake tema che. jemake kSamAne badale sAyika (karmAyathI utpanna) kSamAdi dharma pragaTa thAya. je krodhAdino parihAra kAmAdithI karyo paraMtu have teno paNa eTale ke A have zAzvata kALa rahevAnA. A kSamAdi kSayopazamathI pedA thanArA tAttvika dharmono paNa parihAra karavAno che. A dharmonI prApti AThamA kSamAdi na kahetA, kAraNa ke te have chUTI gayA, tyAga thaI gayo enuM guNa sthAnake ja thAya. utkaTa bodha thavAthI kSAyopathamika bhAvo nAza nAma dharmasaMnyAsa. A kArya je dharmavyApArathI thAya enuM nAma dharmapAmI. dharmasaMnyAsa thakI mohAdi dhanaghAtI karmono nAza thAya che. A saMnyAsa-sAmarmayoga. kArya bIjA apUrvakaraNa samaye kSapakazreNi mAMDI hoya che. kAraNa ke A rIte kSAyika samAdi dharma yAne vItarAgatA siddha karI. paraMtu prathama apUrvakaraNa vakhate graMthibheda karyo hoya che. AyuSya vagere karma UbhAM che. tyAM vihAra upadeza vagere kAyikAdi teramAM guNasthAnakanA aMte dareka kevaLI AyojyAkaraNa karI, yoganI pravRtti hoya che. tethI AtmAne navuM karma baMdhAya che, to teno pachInA muhUrtamAM ayogI sthiti pAme che. zailezI sthiti prApta karI che tyAga karavo joIe. te bIjA prakAranA sAmarthyayogathI thaI zake. te
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-2000 mATe kAyikAdi yoga tyajAvanArI AtmapravRttinuM nAma yogasaMnyAsa sAzrava dharmanuM AlaMbana le che; sAdhune nirAzrava. jinamaMdira, jinapratimA, sAmarthyayoga che. bharAvavI, bhakti, pUjA, nAtrAdi, utsava, tIrthayAtrA, saMghabhakti, A rIte dharmasaMnyAsa nAmano pahelo sAmarthyayoga dvitIya apUrvakaraNa sAdharmika vAtsalya, jIrNoddhAra, jJAnabhaMDAra, dAnAdi sAthava dharma che. samaye thAya che. sAmAyika pratikramaNa, pauSadhAdi nirAzrava dharma alpa aMze che. - vItarAga sarvajJa kevaLI banyA pachI paNa aghAtI ne bhavopagrahI sAdhudharmamAM nirAzrava dharma che. hiMsAdino tyAga hovA chatAM paNa karmo jevAM ke AyuSya, vedanIya, nAma ane gotra hajI bhogavavAnAM saMjvalana ghaTanA alpa kaSAyo, kAyikayogo karmabaMdha karAvanArA che ; bAkI che. tyAMsudhI saMsAramAM jakaDAI rahevuM paDe. A karmo AtmAnA tethI tene sAzrava kahI zakIe. te jyAre kaSAyono sarvathA kSaya karI jJAnAdi karmono ghAta karatA nathI. vItarAga bane tyAM nirAzrava dharma, 13mAM guNasthAnakanA aMte yogano AyuSya pUruM na thAya tyAMsudhI kAyAdinA sUthama vyApAra cAlu che, sarvathA nirodha karI ayogI kevalI bane. sAdhu jIvanamAM jJAnAcAra, tyAM sudhI AtmAne karmabaMdha thato rahe che. A AtmAe mithyAtvane darzanAcAra, cAritrAcAra, vIryAcAra, tapAcAra, 25 bhAvanA, pratikramaNa, prathama guNaThANAne aMte TALyuM; avirati saMpUrNapaNe chaThThA guNo pesatA pratilekhanA, gocarI, caryA, vasati, vihAra, icchakAra vagere 10 TALI, kaSAyone sarvathA dasamA guNaThANAne aMte kSINa karyA tethI te prakAranI samAcArI A badhuM nirAzrava dharma che. kSINAmoha banyo. have mana-vacana-ane kAyAnA vyApAra UbhA che. yoga eTale mokSanI sAthe joDI Ape, yojI Ape te yoga. tenI bAramAM guNasthAnakanA aMte jJAnAvaraNIyAdi samasta ghAtI karmo naSTa prApti bhavAbhinaMdI, pudgalAnaMdI ke saMbhUmi kriyA karanArane hotI thatAM 13me guNasthAnake te anaMtajJAnAdi mukta thayo che. vItarAga nathI. banavA chatAM paNa grAmAnugrAma vihAra, AhAra le che, zvAsocchavAsa, karmonI je sthiti utkRSTa baMdhAtI hatI te jyAre pharI utkRSTa nADImAM lohInuM bhramaNa, vAyusaMcaraNa, kAya yogo, upadeza devA mATe sthiti na bAMdhe te jIvane apunabaMdhaka kahevAya. saMsAra tarapha napharata vacanayoga, dUra rahelA anuttaravAsI devonA saMzaya TALavA manovargaNAnA ane mokSarAga, tIvra hoI saMvega dhAraNa karanAra hoya che. apunabaMdhaka pudgalonuM mana banAvIne manoyogavALA hoya che. atre sAMparAmika AtmAo aneka prakAranA hoya che. temaNe graMthibheda karyo na hovAthI karma nahIM paNa iryApatha karmabaMdha thAya. te baMdhAyA pachI tarata ja pachInA sarvajJanA zAstranA yogya mArgadarzananA abhAve, chatAM paNa durAgrahI samaye bhogavI naSTa thatuM jAya. je zAtAvedanIya che. na hovAthI mArgAnusArI, mArgAbhimukha, mArgapatita vagere kakSAmAM - A AtmAnA chellA samaya sudhI kAyAdi A yogo cAlu hoya che. hoya che. mArga eTale jijJAsAdi viziSTa guNasthAnane yogya sahaja AyuSya kSINa thatAM AtmAno mokSa thAya che. kemake "kuna karmakSayo saraLa kSayopazama samajI levo. koI tenI dizAmAM hoya, koI taddana mokSa:' A bhavopagrAhI karmo kSINa karavA teramAM guNasthAnakanA chevaTanA sanmukha rahelA hoya, koI temAM patita, praveza pAmI cUkelA hoya. A bhAgamAM AyojyAkaraNa karAya. A karmone kevaLajJAna ane kSAyika mArga praveza sarvajJokta tattvajijJAsA jagADI graMthibheda karAvI tattvazraddhArUpI. vIryanA baLe te te samayamAM kSINa thavA jogI sthitimAM mUkavAnI prakriyAnuM samyagadarzana pamADe che. nAma AyonyAkaraNa che. AyojyAkaraNa pachI kramazaH bAdara, kAya, jayAre cAritramohanIya karmanI koTAkoTi sAgaropamamAMthI bethI vacana ane manoyoga, tyArabAda sUkSma vacana tathA manoyoga rUMdhAtA nava palyopama hrAsa thAya tyAre aNuvrato rUpI dezavirati guNasthAnake Ama samasta yogo rUMdhAtA yogasaMnyAsa nAme bIjo sAmarthyayoga thAya pahoMcAya. AgaLa cAritramohanIya karmomAM saMkhyAtA sAgaropama kALahrAsa che. ane mATe aciMtya, avarNanIya sAmarthyayoganA dharma-vyApAranI thatAM mahAvratorUpI sarvavirati sAdhya thatI jAya. jarUra paDe che, AtmA je asthira raheto te have te Atma pradezo sthira yoganA pAMca prakAro che jevA ke :banIne zaila jevo thatAM je parvatono Iza che tenA jevo thatAM tene adhyAtma bhAvanA dhyAna vRttisaMkSaya: | zailezIkaraNa kahevAya che. yogasaMnyAsa sAmarthyayogathI 13mAM guNaThANAne yoga: paMcavidhi prokato yoga mArca vizArada: aMte yogono nirodha thaI javAthI 14mAM guNa sthAnake AtmA sayogI eka pachI eka Ano vicAra karIe. adhyAtma yoga eTale aucitya maTane ayogI bane che. zailezIkaraNa thatAM AtmA kAyAmAM rahelo paNa vazAt aNumahAvratayukta banelA puruSanuM maitrAdinuM bhAva bharapUra hRdaye koI sUma pravRtti kAyAnI na rahetAM a,I,u,8 ,lu evA pAMca dasva jinAgamAnusAra jIvAdi padArthonuM ciMtana. maitrI vageremAM maitrI, karuNA, varanA uccAraNa jeTalA kALamAM karmono kSaya karI mokSa pAme che. muditA ane pramodabhAva. adhyAtmayoganA phaLamAM jJAnAvaraNAdi kliSTa A rIte mokSanI sAthe AtmAne yojI ApanArA A ayoga karmono kSaya, vIryotkarSa rUpasattva, samAdhi svarUpa zIla, zuddha vasaMvedya avasthA thaI mATe ayoga e parama yoga che. ayoga e yoga ? vastubodha. A yoga dArUNa mohaviSanA vikArano nAza karanAra hovAthI bhramita kare tevuM lAge che ? paraMtu ayogamAM yoga zabda kAyAdi adhyAtmayoga amRta samAna che. yoganA arthamAM che. eno tyAga e ayoga je paramayoga kahI zakIe . adhyAtmano pratidina uccatAno anubhava thAya evo cittanirodharUpa kAraNa ke te mokSa sAthe joDI Ape che. adhyAtmano abhyAsa, tattvaciMtananuM sevana e bhAvanAyoga che. tenA IcchAyoga, zAstrayoga ane sAmarmayoga e traNa yogo dharmArAdhanA phaLa tarIke azubha kAmakrodhAdinA abhyAsano virAma, jJAna, darzana, - siddha karavAnA traNa uttarottara caDhiyAtA pagathiyAM che. A parikSepamAM cAritra, tapa ane vairAgyanA sAnukULa bane tenA daDha saMskAra paDe, dharmanA be vibhAgo karIe; jevAM ke zrutadharma ane cAritradharma; sAzravadharma sattvanI vRddhi ane cittano utkarSa thAya. A mATe bAra bhAvanAonuM ane anAthava dharma. A AlaMbana rU5 dharma che. sAthava eTale AzravavALo ciMtana kevalyapada sudhI laI jaI zake che, jemake marudevI mAtA. jemAM AraMbha-samAraMbha; ane nirAzrava eTale te vinAno..gRhasthamukhyatayA dhyAnayoga bhavanAyoga siddha thavAthI jIvAdinA ciMtananA dRDha
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-2000 prabuddha jIvana saMskAra sahaja thavAthI sthira ciMtana thaI zake. AmAM pUrvokta kheda- prApta thAya che. koIka vAra sAdhya dharmonI prAptirUpa phaLa avAMtara ugAdi-8 kriyA doSono tyAga ane tenA phaLa tarIke sarvakAryamAM dazAmAM paNa thaI zake che. A baMne yogonI prApti rUpe mithyAtva svAdhInatA vazitatA, zubha pariNAmanI sthiratA tathA niyala zubha kapAyAdinA tyAgathI zubhagatinI prApti te phaLAvaMcaka. bhAva, karmonA anubaMdhano viccheda, bhavasarjaka karmonA baMdha na paDe. vaMdanIya haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe yogadRSTi samuccayanI 11mI samatAyogamAM dhyAnanA phaLarUpe zubha bhAvanI sthiratA evI thAya ke mAthAmAM yoganI vyAkhyA Ama karI che: anAdinI kuvAsanAthI rahita thaI viveka jAge. samatAyoga AtmAne atattvayogo yogAnAM yogaH para udAhataH ? . vAsI caMdanakalpa banAve. koI sAro nahIM koI kharAba nahIM, vAMsalAthI mokSayojana bhAvena sarvasaMnyAsalakSaNa: | chole ke caMdananA lepane tulya gaNo, tapathI siddha labdhiono upayoga ekeka yogamAM dRSTibhede aneka bheda paDe che. evI mukhya ATha na kare, cAritra ane darzanane rokanArAM karmono kSaya kare, baMdhanano yogadRSTi che, dRSTi eTale samyak zraddhAthI yukta bodha. AtmAnI sarvathA viccheda kare. pariNAti jema jema sudhare ane vikasita thatI jAya tema tema upara vRttisaMkSepayogamAM mana-zarIrAdinA yoge vikalpo ane vRttinA taraMgo uparanI yoga daSTi sulabha bane che. temAM uttarottara adveSAdi guNa UThatA hatA te kevaLajJAna pragaTatAM ayogI avasthAthI hilacAlano vadhe che, khedAdi doSo tyajAtA jAya che. yama Adi yoganA 8 aMga aMta Ave che. tenA phaLa tarIke traNe kALanA samasta dravyaparyAyonuM utpanna thatA cAle che te che: yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, paripUrNa kevaLajJAna pragaTe che. sarvasaMvara rUpI zIlanA Iza zelezI dhAraNA, dhyAna ane samAdhi-tadurUpa ATha dRSTinA nAmo A pramANe avasthA prApta thAya che. anaMtaavyAbAdha sukharUpa janma-maraNAdinA che: mitrA-tArA-balA-dImA-sthirA-kAntA-prabhA ane parA. jaina darzanamAM zArIrika mAnasika sarva kalezarahita mokSasukha maLe che. AnI samakakSa AtmavikAsanA 14 pagathiyAnI sIDI ke jene guNasthAno yogInA cAra prakAro che: kulayogI eTale yogInA gotramAM mAtra kahevAya che, temAM 14 guNaThANAnI vicAraNA karavAmAM AvI che. utpanna thayelA, (2) pravRttacakrI yogI AgaLa vadhI icchAyama ane dharmanI sarakhAmaNI eka vRkSa sAthe karavAmAM AvI che. jevI rIte pravRttiyamane dhAraNa karanArA, tathA chellA be yogI sthirayama ane bhUmimAM vAvelA bIjano vikAsa thatAM bIjamAMthI aMkura, mULa, thaDa, siddhiyamanI spRhA rAkhanArA. bIjo prakAra dravyayogI ane bhAvayogIno che. DALI, pAMdaDA, phUla ane phaLa Ave che tevI rIte dharmavRkSamAMthI mokSarUpI yoganI carcA vicAraNA sAthe avaMcakane yoga sAthe joDI vicAraNA phaLa bIjApAnamAMthI phaLita thAya che, bIjanI avasthA koIpaNa jIvane karAI che. te traNa vaMcaka yogonA nAmo A pramANe che: yogAvaMcaka, saMsAranA caramAvartakALamAM ja Ave che. tethI adhika kALamAM 10 kriyAvaMcaka ane phaLAvaMcaka. avaMcaka eTale je kadApi niSphaLa na jAya. saMjJAno bhAre josa, bhavAbhinaMdI hoI, saMsAramAM AMkha coMTelI haze, acUka phaLane Ape ja. tethI te avaMcaka kahevAya. mokSaruci ke abhilASAno abhAva haze. A aMkurAdi kevI rIte che te jeonA darzanathI pavitratA thAya evA puNyavAna mahAtmAonI jarA joIe. dharmaciMtA e aMkura, dharmanuM satuzravaNa e mULa (skandha), sAthe yoga saMbaMdha thavo te yogAvaMcaka, ghaNAkharAne teo sAtheno saMbaMdha dharmAnuSThAna e peTA DALI, deva-manuSyanI sthiti te pukha samAna ane ja azakya che. guNavAna mahAtmAono guNavAna tarIke thayelo saMbaMdha tenuM phaLa e mokSa che. ahIM dharmaprazaMsA, kuzaLa citta, ucita kRtyakarama mahattvano che. temano saMbaMdha ane yoga ati upayogI hoI temanuM rUpa bIjamAMthI, aMkurabhUta dharmaciMtA ane dharmanI hArdika abhilASA guNavAna tarIke darzana lAbhadAyI che. atra yoga eTale kalyANAsaMpanna pragaTI dharmane jIvanamAM utAravAnI bhUkha lAge che, garaja lAge che, ane darzana mAtrathI pavitra karanArA puruSo sAtheno saMbaMdha te yogAvaMcaka. tamannA jAge che. guru pAse zravaNa karavAnuM, guru pAse vividha sAcavaNI manane zuddha rIte pravartAvavuM te yogAvaMcaka.. karavAnuM te paNa yogya kALa, vinaya, bahumAnapura:sara, temAMthI zuzruSA, AvA mahAtmAone yathAyogya praNAma, namaskArAdi karavA ane te zravaNa, grahaNa, dhAraNA, uhapoha, buddhinA 8 guNa, bodhapariNAti, mATe aMta:karaNamAM pUjyabuddhi rAkhavI e bIjo kriyAvaMcaka yoga. A stharyAdithI aMkura para mukhya skaMdha (thaDa), enA para bIjI DALIo, nIcagotrAdi pApakarmono nAza karanAro tevA sapuruSone karAto DALI tarIke dharmAnuSThAna, temAMthI zakya teTaluM amalamAM mUkavAnuM, namaskArAdi kriyA karavAno niyama eTale kriyA-vaMcakayoga. vastusvarUpanA manuSyAdi gati te puSpa samAna che, AmAM saMtoSa na mAnatAM puNyathI bodha pachI je kriyA thAya te ati AlAdajanaka hovAthI ghaNo lAbha AkarSAI nahIM javAnuM paraMtu dezavirati, sarvavirati, aprattAvasthA, thAya. te mahA aniSTa karmono nAza karanAra, siddhi tarapha prayANa zukala dhyAna paryata jaIne mokSaphaLane AtmasAt karI zAzvata avyAbAdha karAvanAra hoya che. yogAvaMcakatva prApta thayA pachI kriyAvaMcakatva prApta sukhAdi saMpattinA svAmI banI javAnuM. anAdi rAga-dveSano tIvra thAya. vacana ane kAyAne yogya rIte zAstravihita rItyA pravartAvavA te pariNAma ke jene sahaja bhAvamaLa kahe che te TaLyo hoya che. ahIM kriyAvaMcaka. rAga-dveSa vyakta rUpamAM dekhAtA na hoya chatAM teno sahaja bhAvamaLa A yogAvaMcaka ane kriyAvacakrapaNAthI zubha anubaMdharUpa phaLanI hAsa pAmyo hoya che. AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAja prApti te phalAvaMcaka bhAva che. phalAvaMcaka yoga eTale te ja sapuruSo kahe che ke A kalyANa mArga apunabaMdhakAThi jIvothI AcarAyelo che. pAsethI upadezAdi dvArA sAnubaMdha arthAtu uttarottara phaLanI avazya tenI oLakha karAvatAM kahe che "e lIekhAya karma hoya che, vizuddhAzayavALA - prApti thavI te phalAvaMcakayoga. tevA mahAtmAonI sAthe saMyoga thavAthI, hoya che, bhavAbahumAnI hoya che, ane mahApuruSo hoya che. A teoe ApelA upadeza pramANe je kriyA karavAmAM Ave tenA pariNAma kakSAnA jIvoe AyuSyakarma sivAyanA karmonI sthiti eka koDAkoDI tarIke mahA uttama phala prApti thAya te trIjo phalAvaMcaka bhAva gaNAya. sAgaropamanI aMdaranI karI mUke che. teo karmamaLano hrAsa maMda kare sAdhya prAptirUpa mahA uttama phalAvaMcakabhAva to ghaNI UMcI kakSAe che, mithyAtvamohanIya ane anaMtAnubaMdhI kaSAyone ghaNAM ghaNAM maMda
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-9-2000 karI mUke che. AvA ja bhavyone dharmabIjanuM AdhAna eTale dharmaprazaMsAdi atyaMta mahattvanI Avazyaka sAmagrImAM prathama kakSAnI gaNI zakAya. thAya, emAMthI aMkura phUTe eTale dharmanI utkaTa abhilASA thAya. enA uparanI cAra vastu uparAMta dharmazraddhA pAmyA pachI paNa samyagadarzana, upara samyagu dharmazravaNa vagere DALa pAMkhaDA, phala, phalAdi rUpI mokSaphaLa samyagujJAna ane samyakracAritrarUpa mokSamArganI ArAdhanA karavA dvArA pragaTe. A aprAptanA lAbha samo yoga thayo. tene TakavAnI ADe ja bhavyAtmAo mokSa pAme che. aMtamAM prArthanA karIe keAvatAM vividha upadravo rUpI narakAdi saMkaTo ane tenA kAraNabhUta devendra vaMgha ! viditAkhila vastu sAra ! rAga-dveSAdino atyaMta uracheda thatAM dharmabIjAdinuM saMrakSaNa thatuM. tethI saMsAratAraka ! vibho ! bhavanAdhinAtha ! teno zrema eTale ke labdhanuM pAlana gAya tethI bhagavAna yogahoma trAyasva deva ! karuNAhRda ! mAM punahi karanArA gaNAya che. pharI kahIe to dharmabIjAdhAnAdi apunabaMdhakane sIdanta magha bhayadavyasanAburAze: // 41 kalyANAmaMdira stotra ja thAya che. tene eka pudgalaparAvarta jeTalo saMsArakALa raheto nathI. atyAra sudhImAM ApaNA anaMtAnaMta pudgalaparAvartano vyatIta thaI je mokSagAmI jIvano chello pudgala-parAvartakALa hovo ghaTe che. samakita gayAM chatAM paNa ApaNo uddhAra kema na thayo ? A prazya UThe kharI ? to zuM, bIjAdhAna thayA pachI jIva avazya eka pudgalaparAvarta kALanI ke ApaNe te tarapha AMkha ADA kAna ja karyA karyA che ? ApaNI kriyA aMdara aMdara mokSa pAme che. tathA ArAdhanAdi saMmUrNima, gatAnugatika niSThA hatI tethI ne? apunabaMdhaka avasthA samyakatvanI nIcenI bhUmikA che. tenA traNA zAstramAM amRta ke asaMga kriyAnA utkRSTa phaLo varNavyAM che. jemakelakSaNo jevAM ke (1) tIvra bhAve pApa na kare, (2) ghora saMsAranA upara kara paDikkama bhAvazuM...saMbala sAcuM jANa lAla re. bahu rAga ke mAna na rAkhe, (3) citya jALave. apunabaMdhaka dazA zrI sAmAyika pratApathI lahie amara vimAna lAla re. mAtra caramAvartakALamAM ja prApta thAya che. caramAvartakALa eTale jene lAkha khAMDI sonuM lAkha varSa sudhI Apo to paNa te eka sAmAyikanI mokSe pahoMcavA pUrve chello pudgalaparAvartakALa zarU thayo hoya. tethI tole jarA paNa na Ave AvuM che tenuM phaLa. sAmAyikanI eka miniTanuM vadhu kALa jeno bAkI hoya te acaramAvartakALa gaNAya. tyAM game tevA phaLa be palyopama lekhe gaNatAM 48 miniTanA sAmAyikanuM phaLa 925dharmasaMyogo maLe to paNa lezamAtra bhavabhIti ke mokSaruci pragaTatI 92pa-925 palyopama eTale 92 karoDa 59 lAkha 25 hajAra 925 nathI. caramAvartakALamAM zuddhadharmanI ArAdhanA tathA anuSThAna mATe thavA jAya. A kayuM sAmAyika ? ApaNe ? nA re nA ! A to amRta upara varNavelA icchAyoga, zAstrayoga ane sAmarthyayoganI chevaTanI ke asaMga kriyAnuM phaLa hoya. ApaNe to sAmAyikamAM beThA hoIe kakSAe pahoMcavA mATe tIvra dharmAbhilASa, mokSaruci, rAga-dveSAdino ane mana to DheDavADamAM gayuM hoya pachI tenuM phaLa boduM ja maLe ne ? kSaya, sahajabhAva, maLane tilAMjalithI mokSaphaLa hAthaveMtamAM AvI jAya ATalI sekaMDa jeTaluM ApaNI sAmAyikanuM phaLa kharuM ? te teTaluM sahaja ane saheluM nathI. parama upakArI sahasAvadhAnI AcArya zrI bhagavAna mahAvIra svAmIne zreNika rAjA narakamAMthI tene bacAvI zrI munisuMdarasUrIzvarajIe jaNAvyuM che ke "je jIvo svabhAve bhavya levA mATe prArthanA kare che. bhagavAna jaNAve che ke narakamAMthI bacavuM hotA nathI tevA jIvo dharmopadezane yogya che ja nahi, paNa svabhAve hoya to puNiyA zrAvakanA sAmAyikanA phaLanI mAMgaNI kara, te samagra bhavya evA jIvomAM paNa jeono saMsArakaLa eka pudgalaparAvartakALathI magadharAjya ApavA taiyAra hatA paNa eka sAmAyika puNiyAnuM pAmI adhika che, te jIvo dharmopadezane yogya gaNAtA nathI. je bhavya jIvono na zakyA ! "zramaNo Iva sAvayo havaI jahA' sAmAyikanuM phaLa che saMsArakALa eka pudgalaparAvartakALathI adhika bAkI nathI, eTale ke ne!' je bhavya jIvo caramAvartakALane pAmelA che, ane temAM paNa apunabaMdhaka eka vAra sAmAyikamAM beThelA puNyAne asuvidhA thaI. patnIne avasthAmAM AvelA che te jIvo ja dharmopadezane yogya che. caramAvartakALane pUchatAM jaNAyuM ke bIjAnuM jANuM bhUlathI rasoI karavAmAM vaparAyuM tethI pAmelA jIvo paNa be prakAranA che. temAM eka prakAra samyagadarzana AjanuM bhojana rucikara na lAgyuM. che ApaNI AvI kakSAnI sAmAyika ? guNane nahi pAmelA jIvono che ane bIjo prakAra samyagudarzana guNane pAmelA jIvono che. caramAvartakALane pAmelA paNa bhavya jIvono saMsArakALa kyAMsudho ardhapudgalaparAvartakALathI adhika bAkI hoya che tyAM sudhI saMghanAM navAM prakAzano. to te jIvo paNa samyagdarzana guNAne pAmI zakatA ja nathI...' parama saMgha taraphathI nIcenAM pustako prakAzita karavAmAM AvyA che : upakArI sahasAvadhAnI AcAryadeva zrI munisuMdarasUrIzvarajI mahArAje kiMmata rUA. jayAnaMda kevaLI caritramAM pharamAvyuM ke zrI siddhipadane pamADanArI je T1 pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 2 pAsaporTanI pAMkhe sAmagrI che, te sAmagrIne pAmyA vinA bhavya evA jIvo paNa zrI re ! ramaNalAla cI. zAha 15-00 siddhipadane pAmI zakatA nathI. pravajyA svIkAranArA mohamamatAno T -uttarAlekhana 3 gUrjara phAgusAhitya ramaNalAla cI. zAha 100-00 tyAga kare che, te jJAnapUrvakanI che, kema ke "jJAnasya phala viratiH | 4 Arya vajUravAnI tArAbahena 2. zAha 10-00 pratijJApUrvaka pApatyAga, pApathI viramavAnuM eTale jJAna pote ja viratimAM | 5 jhUrato ullAsa zaila pAlanapurI 80-00 pariNamatuM hovAthI te have jJAnayoga kahevAya che. (zaileza koThArI) A kALamAM ane A paristhitie pahoMcelA bhavya jIvonuM mithyAtva 6 vIra prabhunAM vacano ramaNalAla cI. zAha 50-00 maMdatama thayeluM hovuM joIe. TuMkANAmAM bhavya jIvo je sAmagrIne pAmIne 7 vaMdanIya hRdayasparza', ramaNalAla cI. zAha 50-00 mokSane prApta kare che te sAmagrI manuSyabhava, aryadeza, dharmazravaNa ane -bhAga 3 dharmazraddhA ane temAM paNa dharmazraddhA je durlabha ane sudawAya che te " I maMtrIo
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-2000 prabuddha jIvana dhoLA vALa: mArga-darzaka dIvaDAM -- AcArya vijayapUrNacaMdrasUrijI mahArAja zerAva ane yovanano mahimA to ghaNA ghaNAe gAyo haze ! paraMtu vRddhAvasthA paNa mahimA gAvA jevI eka vaya che, Ano keTalAyane khyAla paNa nahIM hoya. zaizavane zaNagAravA jatAM ane yovanane yugasarjaka tarIke gAvA jatAM jeo vRddhatvane varelA vaibhavane vIsarI beThA hoya, teone A vaibhavanI yAda apAvatA eka subhASite eka khUba khUba mArmika vAta para prakAza pheMkyo che. je dhoLA vALane sau zaramanI bAbata gaNe che, ane enI para kALo kUcaDo (heDAI) pheravavAmAM gaurava anubhave che, e dhoLAM vALane to mArgadarzaka dIvaDAM tarIke AvakAratAM A subhASita kahe che ke, mAthA paranA dhoLA vALa to mArgadarzaka dIvaDAM jevAM che. jenI pAse A dIvaDAM prakAzita hoya, e svayaM to bhUlo paDe ja nahIM paNa bIjAneya e bhUlo paDavA de nahiM. subhASitanI A navI ane navAI upajAve evI vAtane jarA vigatavAra vicArIe ! dhoLA vALa jevo bIjo asarakAraka eke upadeza nathI. AnI saccAI sAbita karatA keTalAya prasaMgo Agamo, caritro ane ItihAsanAM pAne aMkita che. eka yugamAM dhoLo vALa dharmadUta gaNAto. enA AgamanathI to bhalabhalA bhogIo paNa cetI jatA ane tyAganA mArge cAlI nIkaLatA. e yugamAM vArasadAra taiyAra thAya, pachI to mAnavIthI lagabhaga gharamAM rahevAya ja nahiM, AvI mAnyatA sarvasAmAnya hatI. ane dhoLA vALanA Agamana pachI saMsArano tyAga karanAro ema mAnato ke, huM to tyAgamArga svIkAravAmAM khUba ja moDo paDI gayo ! Aja rIte eka apekSAe dhoLA vALa sArA kAryanuM pratIka gaNAya. dhoLA vALa eTale prauDha ane vRddha vaya ! A vaya moTe bhAge sArA kAryamAM preranArI hoya che. dhoLA vALa ajavALAnuM pratIka che. mAthe ajavALuM prakAzatuM hoya tyAre athaDAvA-kuTAvAnuM bhAgye je banatuM hoya che. kemake dhoLA vALane to pathadarzaka dIvaDAM tarIke AvakAra ja Apavo joIe. mAthe aMdhakAra jAmelo hoya, tyAre je sanmArgamAM sthira rahe, te to dhanyAtidhanya che, paNa mAthe prakAza patharAyelo hoya, tyAreya je prakAzanA e paMthe paMthe AgaLa vadhavAmAM saphaLa rahe, eya ocho dhanyavAdane pAtra nathI ! kemake dIpaka prApta thavo, AsAna nathI. maLelA dIpakane vAvAjhoDA vacce prajvalita rAkhavo eya, AsAna nathI ane e dIpake darzAvelA mArgane pakaDI rAkhavAmAMya ochuM parAkrama apekSita hotuM nathI ! mAthe kALA keza hovA chatAM je yuvAna e kALAzane keza pUratI ja je sImita rAkhavA satata sajAga rahyo hoya, enA mAthe zveta kezanuM pragaTIkaraNa kharekhara dIpaka ja banI rahe. je yuvAna vaye ATalo badho sajAga hoya, e proDhavaye ane vRddhavaye to bhUlo paDe ja nahIM, kemake enA mAthe dhoLA vALa dIvo banIne prakAza veravAnuM kArya rAtadivasa adA karatA ja hoya. A dIvAno prakAza e dIvAnA dhArakane to mArgabhraSTa na ja thavA de, paNa je eno sahAro ane saMga svIkAre, enAya pathane e prakAzita rAkhe, ethI eya mArgabhraSTa banatA aTakI jAya. moMgho mAnavabhava pAmIneya ghaNA jIvo jIvanane eLe gumAvatA hoya che, kemake emanI bAlyAvasthA vivekathI rahita vItI hoya che, emanuM kumArajIvana dhAMdhaladhamAla ane khelakUdamAM ja vItyuM hoya che, dharmakaLA vinAnI emaNe grahaNa karelI akSarakaLAe emanA ajJAnamAM ja vadhAro karyo hoya che. emanuM yovana kAmanA unmAdathI vinAzaka pUra jevuM sAbita thayuM hoya che ane vRddhAvasthA emanA mATe sAva ja niSphaLa nIvaDI hoya che, Ama emanuM saMpUrNa jIvana eLe gayuM hoya che. ApaNe ApaNA jIvanane saphaLa ane sabaLa banAvavA mAgatA hoIe to bAlyAvasthAthI ja vivekano ekaDo ghUMTavA maMDI paDavuM joIe. Arya tarIke oLakhAtI AlamamAM A mAnyatA jyAM sudhI sarvavyApaka rahI, tyAM sudhIno ItihAsa paNa khUba khUba gauravabharyo rahyo ! paNa dhIme dhIme A mAnyatAmAM polANa paDatuM gayuM ane Aje to evo yugakumArajIvanamAM dharmakaLAne agresara banavA devI joIe. yuvA vayamAM AvI lAgyo ke, dhoLo vALa zaramajanaka gaNAvA lAgyo. je dhoLo vALa kAma na karavAnI preraNA pUro pADavAnuM dharmadUtatva adA karavA upasthita thayo hoya, ene AvakAravAnI vAta to dUra rahI, paNa e 'dUta' para kALo kUcaDo pheravavAnI sudhInI dhiThThAI Aje jyAre hasatAM hasatAM AcarAI rahI che, tyAre A subhASitanAM saMdezanuM zravaNa paNa keTalAne rucikara banaze, e eka savAla che. kAmavAsanAnA pUrane brahmacarya ane sadAcAranA be kinArA vacce niyaMtrita rAkhavuM joIe. jethI vRddhatva asaphaLa na bane, vRddhatvanI saphaLatA zvetakezanA dIvaDAM vaDe jAte mArgagAmI rahevA uparAMta ane anyaneya mArgagAmI rAkhavAmAM samAyelI che. subhASita A duniyAne ATalo ja saMdeza Ape che. eka apekSAe kALA keza kALA kAmanuM pratIka gaNAya. kALA keza eTale yuvAnavaya ! A vaya moTe bhAge pApamAM ja preranArI banatI hoya che. kALA keza aMdhakAranuM pratIka che. mAthe aMdhakAra gherAyo hoya tyAre mAnava lagabhaga bhulAvAno bhoga banato hoya che. mATe ja yauvanavayamAM je brahmavratI ane sadAcArI rahI jANe, enI to bhAremAM bhAre prazaMsA karavAmAM AvI che. 11 duniyAmAM abrahma ane asadAcArano aMdhakAra UbharAI rahyo che. emAM athaDAnArA-kuTAnArA mAnavomAM bALako, kumAro, yuvAno ane vRddho paNa najare caDe che. ethI have ApaNuM sonuM mukhya kartavya 'mazAladhArI' banavAnuM ja che. ethI proDho ane vRddhoe to A kartavya adA karavA mATe potAnA mAthe zveta kezanA rUpamAM prakAzatAM dIvaDAMonA prakAzanI The2 The2 prabhAvanA karavAmAM jarAya kRpAtA na ja dAkhavavI joIe ! ////// netrayajJa saMghanA upakrame cikhodarAnI ravizaMkara mahArAja AMkhanI hospiTala dvArA sva. tArAbahena caMdulAla jhaverInA smaraNArthe tA. 19-8-2000nA roja ThAsarA (DAkora pAse) mukAme netrayajJanuM Ayojana ka2vAmAM AvyuM hatuM. D maMtrIo
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-2000 prabuddha jIvana anAmI vyakti ane vAmaya DaoN. bahecarabhAI paTela gAMdhIyuga-anugAMdhIyuganA gaNanApAtra kavi ane labdhipratiSTha ane ciMtaka ane jAgrata sajjana hovAne kAraNe ciMtanAtmaka nibaMdhathI. saMzodhaka prA. DaoN. anAmInuM sAhitya pIeca.DI.nA mahAnibaMdha banavA mAMDIne carcApatro suddhAM lakhyAM che. emAMthI 'siMhAsana batrIzI'nuM pAtra hatuM, ane tene "anAmI : vyakita ane vADmaya' rUpe prA. DaoN. saMzodhana, "traNa vaizAkhI pUrNimA' jevuM nATya ane "bhaNolI bhIkha" goviMdabhAI kAchiyAe sAkAra karyuM te kharekhara abhinaMdanIya che. jevI vArtA noMdhapAtra che ema tAravyuM che. anAmInuM gadya kevuM arthaghana kaMIka avahelAyelA kavi anAmInI sAhityasevAne emaNe samucita che te darzAvyuM che. temaja, anAmIe AlekhelAM rekhAcitronuM lAvaNya artha Apyo che. mahadaMze kavi tarIke suprasiddha kavi anAmInI samagra dAkhavyuM che. lekhake anAmanA vyaktitva ane vAtmayano lagabhaga kavitAno temaja anya sAhityasevAno samRddha abhyAsa sarvaprathama A azeSa abhyAsa karyo che ane anAmInI mahAnubhAvitA ane graMthasvarUpe prApta thAya che. sAhityikatAne yathAtatha pragaTa karI che. adhyayana sUma che, ane prastuta adhyayana graMthanuM Ayojana vyavasthita che. emAM "anAmI : anAmIne sUthamadarzaka yaMtranI dRSTie joIne temanuM pRthakkaraNa tathA vyaktivizeSa' zIrSaka heThaLa anAmInA pragatizIla jIvana ane adhyayana-vivecana karyuM che. e anivArya paNa hatuM, kemake anAmI e abhijAtyapUrNa jIvanano aneka mahAnubhAvonA saMdarbha sAthe subhaga umAzaMkara jevA moTA sAhityakAra nathI. paNa te anugAMdhIyuganA eka paricaya ApavAmAM Avyo che. tyArapachI sarjanAtmaka vAlmaya zIrSaka mahattvanA kavi ane sAhityakAra che e siddha karavAmAM lekhakanuM sAphalya heThaLa anAmInI kavitA, navalakiA ane nATaka jevI kAryazakti dAkhavatI jaNAI Ave che. anAmI eka gaNanApAtra kavi ane umadA mahAnubhAva sAhityasiddhino vivecanAtmaka paricaya karAvyo che. taduparAMta anAmInA che ane emanuM kAvyasarjana rAjendra zAha ane uzanasanI jema vipula, sarjanetara vADmaya-vivecana, caritra ane nibaMdha sAhityano abhyAsa vaividhyaraMgI ane sattvazIla che evI pratIti A adhyayana graMtha karAve che. ApavAmAM Avyo che, temaja a-graMthastha sAhityanI noMdha ApI che. DaoN. kAchiyAnuM A adhyayana vyavasthita, samRddha ane samatola che, upasaMhAramAM atyaMta saMkSepe anAmInI sAhityika pratibhA ane vyutpattinuM kyAMka kyAMka anAmIsAheba pratyeno emano ahobhAva ubharAI Ave mUlyAMkana karyuM che. che, paNa te anAmInuM sAhityika mUlyAMkana karavAmAM bAdhaka nIvaDato ema mahAnibaMdhamAM samagratayA jotAM anAmInA sAhityika ane nathI. eka vAta nakkI che ke te kavi anAmIne samucita nyAya karavA sAMskRtika vyaktitvano vyApaka paricaya maLI rahe che. adhyetAe potAnA ane temane thayelA anyAyane dUra karavA pratibaddha che. ethI te saMkhyAbaMdha pUjya guru ane abhyAsa-viSaya DaoN. anAmIsAheba pratye ahobhAva avataraNo TAMkIne anAmInI pratibhA-pratimAne prakAzita kare che. nathI dAkhavyo ema nahi, paNa eka abhyAsInI adAthI temanA sAhityanI ethI mahAnibaMdha avataraNa-khacita banI gayo che. paNa ethI ja te guNa-doSayukta samIkSA paNa karI che. anAmInI supiddha kavitA- anAmInA vyaktitvanA mAdhurya ane kavitvanA sauMdaryane supere prakaTAvI sAhityasevAnuM vivecana karyuM che, ane a-prasiddha ane alpa-prasiddha zakyo che. lekhaka pote bolavAne badale anAmInA sAhityane suyogya sAhityane prakAzamAM ApyuM che te A graMthanI vizeSatA ane sArthakatA che. rIte prastuta karIne tene ja bolavA de che, temaja anAmI viSenA anya kavi anAmIe satata kavatA kavi che. A adhyayana pachI temano mahAnubhAvo ane vivecakonA abhiprAyo prastuta karIne e pote nirNaya mahattvAkAMkSI kAvyasaMgraha 'zivam' pragaTa thayo che ane hajI be saMgraha para Ave che ane ApaNane temanAM avalokanonA yathArmanI pratIti thAya eTalAM kAvyo a-graMthastha che. Do. kAchiyAe anAmInA prathama karAve che. temaNe anAmI vizeno eka paNa paththara uthalAvavAno bAkI kAvyasaMgraha "kAvyasaMhitA'thI zarU karIne te "ApaNI vAta" sudhInA rAkhyo nathI, te temanI sAcI adhyayananiSThAnuM nidarzana che. gujarAtanA nava kAvyasaMgrahonI vastulakSI samIkSA karIne, kavi anAmInI vizeSatAo eka agraNI sArasvata ane gujarAtI bhASA sAhityanA AjIvana ane maryAdAo vigate ne sadRSTAMta darzAvIne, temane gAMdhI-anugAMdhI- kavi-sAhityakAranI samagra sAhityasevAnuM adhyayana-mUlyAMkana thatAM yugIna aMtakAlanA mahattvanA kavi tarIke prasthApita karyA che. anAmInA DaoN. kAchiyAnI sAthe ApaNe paNa kRtArthatA anubhavIe chIe. sahasAdhika kAvyasarjananA vaividhyane darzAvIne tATasthapUrvaka tAraNa ApyuM che ke "ghaNAM kAvya sAmAnya staranAM chatAM vAcanakSama che; paraMtu saMkhyAbaMdha saMghane bheTa kAvyo ucca koTinAM, kalAtmaka ane marmasparze che. temanAM sarasa zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI jaina dharmanA graMtho prakAzita kAvyono eka moTo daLadAra kAvyasaMgraha thaI zake ema che." (pR. JkaravA mATe nIce pramANe bheTa rakama maLI che. te mATe te te dAtAono 337) anAmInI kavitAno aitihAsika ane tulanAtmaka evo AbhAra mAnIe chIe. kavitAlakSI abhyAsa dAda mAgI le che. lekhake kAvyatattvone lakSamAM (1) rUpiyA eka lAkha zrI zailezabhAI zAha tathA zrImatI rAkhIne anAmInI kavitAnI sauMdaryalakSI samIkSA karI che te prazasya che. smitAbahena zAha (siMgApora) ane zrI hIrenabhAI zAha tathA eka bAju anAmInI kavitAne mUkIe, ane bIjI bAju temanA zrImatI lInAbahena zAha (zikAgo) taraphathI maLyA che. kavitetara sAhityane mUkIe, to paNa te kavitAne na pahoMce. tema chatAM | (2) rUpiyA ekAvana hajAra DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA anAmIe vArtA ane nATaka jevAM sarjanAtmaka sAhitya-svarUpomAM tiraphathI maLyA che. | maMtrIo ! kalama calAvI che. adhyApaka hovAne nAte saMzodhana-vivecana karyuM che ! mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - madraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385. saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. | phona : 3820296. mudraNasthAna : phakharI prinTiMga varsa, 31JA, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 varSa : (50) + 11 0 aMka : 10 7 tA. 15-10-2000 - zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra .. prabhuTTu jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/- taMtrI : 2maNalAla cI. zAha Licence to post without prepayment No. 271 - Regd. No. TECH / 47- 890 / MB / 2000 pitAzrInI ciravidAya mArA pUjya pitAzrI zrI cImanalAla amRtalAla zAhe lagabhaga 104 varSanI vaye muMbaImAM tA. 21mI sapTembara, 2000 (bhAdaravA vada 8 ne guruvAra, saM. 2056)nA roja rAtre dasa vAge UMghamAM ja deha choDyo. emanA svargavAsathI ame eka pavitra zirachatra gumAvyuM. saMpUrNa nirAmaya zarIrano kramika aMta kevI rIte Ave te emanA jIvanamAMthI pratyakSa jovA maLe. emanuM niraMtara prabhubhaktimaya jIvana jotAM ema nizcaya thAya ke avazya emaNe ucca gati prApta karI haze ! emane hospiTalamAM laI javAmAM AvyA. dAktare TAMkA laI AMgaLI sAMdhI ApI ane sAMje teo ghare pAchA AvyA hatA. thoDA divasamAM AMgaLI pahelAM jevI ja sArI thaI gaI hatI. khabara na paDe ke e AMgaLI kapAIne judI paDI gaI hatI. AvA betraNa prasaMge thoDA kalAka sivAya teo kyAreya hospiTalamAM gayA nahotA. yuvAnImAM baMdhiyAra ophisamAM nokarI karavAne kAraNe damano vyAdhi thayo hato, paNa emaNe evo maTADaco ke jiMdagImAM pharI thayo nathI. mahAtmA gAMdhIjI jyAre kahetA ke pote 110 varSa jIvavAnA che tyAre keTalAkane emAM atizayokti lAgatI. paraMtu 104mA varSe paNa pitAzrInI tana-mananI adbhuta svasthatA jotAM ema pratIti thAya ke mahAtmA gAMdhIjInuM Asasmika avasAna na thayuM hota to teo jarUra 110 varSa sArI rIte jIvyA hota. eka mata pramANe upAdhyAya zrI yazovijayajIe so varSanuM AyuSya bhogavyuM hatuM ane chevaTa sudhI emanI lekhanapravRtti cAlu rahI hatI. A vAta azakya nahi hoya ema jarUra mAnI zakAya. pArzvanAtha bhagavAne paNa so varSanuM svastha AyuSya pUrNa karyuM hatuM. chellAM keTalAMka varSathI pitAzrInuM zarIra evuM dIptimaMta rahetuM ke kALa jANo emanA dehamAM sthagita thaI gayo hoya athavA AyuSya sthira thaI gayuM hoya evuM lAgatuM hatuM. sAdhvIjI thayelAM amArA eka kAkAnAM dIkarI bahena pUjya zrI nipuNAzrIjI kahetAM ke 'bApujInA zarIramAM kAyAkalpa thaI gayo che.' 103 varSa pUrAM karI upara lagabhaga sAta mahinA bApujIe pasAra karyA hatA. ATalI moTI uMmare teo lAkaDInA TekA vagara gharamAM cAlatA. chApAM, pustako niyamita vAMcatA. jAte Teliphona naMbara joDI roja svajano sAthe vAta karatA. taddana alpa pramANamAM paNa niyamita AhAra letA. savAre cha vAge UThe tyArathI rAtre sADA nava-dasa vAge sUI jAya tyAM sudhI satata beThelA ja hoya. jarA paNa ADA paDacA na hoya. rasmRti eTalI sateja ke aneka nAmo, vAto, ghaTanAo badhuM barAbara yAda hoya. varSo pahelAM paricayamAM AvelI vyaktine jotAMnI sAthe ja oLakhI zakatA ane enI sAthenI AgaLa pAchaLanI badhI vAto tAjI karatA. emanI smaraNazakti AryakAraka hatI. bApujInuM svAsthya jIvananI aMtima ghaDI sudhI eTaluM sarasa rahyuM hatuM... ke enI joDa javalle ja jaDe. 104 varSanI jiMdagImAM teo kyAreya hospiTalamAM rAta rokAyA nathI. nevuM varSanI uMmara pachI baMne AMkhe vArApharatI motiyAnuM oparezana karAvavA hospiTalamAM gayelA ane bapore ghare pAchA AvI gayelA. 98 varSanI vaye eka vakhata teo eka rUmamAMthI bIjI rUmamAM jatA hatA tyAre acAnaka bAraNuM jorathI bhaTakAtAM emanI eka AMgaLI kapAI gaI hatI. tarata kapAyelI AMgaLI sAthe bApujIe jiMdagImAM kyAreya mAthuM dukhyAnI phariyAda karI nathI. AkhI jiMdagImAM kadAca pAMcasAta vakhata tAva Avyo haze, paNa kyAreya te eka divasathI vadhAre cAlyo nathI. tAva jevuM lAge tyAre emano sAdo upAya e hato ke khAvApIvAnuM tarata saMpUrNa baMdha karI devuM. ethI tarata emano tAva UtarI jato. 104 varSanI uMmare paNa emane madhuprameha, raktacApa, dama, kSaya, saMdhivA, ha2sa, prosTeTa vagere koIpaNa roganI phariyAda nahotI. emanI pAcanazakti vyavasthita hatI. zaucAdimAM teo jIvananA aMta sudhI bilakula niyamita hatA, eTaluM ja nahi, jarUra paDe to teo rAha paNa joI zakatA. emanAM so varSanI UjavaNIno AkhA divasano kAryakrama ame eka holamAM karyo hato tyAre savAre 9 vAge gharethI gayA ane sAMje ATha vAge pAchA AvyA tyAM sudhI teo eka khurazImAM satata besI rahyA hatA. emane bAtharUma paNa javuM paDyuM nahotuM. bApujInI tabiyata sArI rahetI hatI. ekAda varSathI zarIra thoDuMka kSINa thayuM hatuM, paraMtu haravApharavAmAM, bolavAmAM, vAMcavA-sAMbhaLavAmAM emanI zArIrika zakti haju evI ja hatI. emanA zarIrane haju ekAda varSa vAMdho nahi Ave, kadAca 105 varSa pUrAM karaze ja evI amane badhAMne pAkI AzA hatI. eTale ja ame AphrikAnA pravAse javAnI vAta karI to emaNe saharSa saMmati ApI. emaNe kahyuM, 'tame jaI Avo. mAruM zarIra sAruM che.' amArA sauthI nAnA bhAI bharatabhAI ke jemanI sAthe bApujI rahetA hatA temano badrInAtha javAno kAryakrama hato. emane paNa bApujIe saMmati ApI hatI ane teo badrInAtha gayA hatA. bApujIe UMghamAM deha choDyo te divase sAMja sudhI to emanI tabiyata rojanI jema ja sArI hatI. savAre rojanI jema stuti karIne cAnAsto lIdhAM. bapore bhojana lIdhuM. rojanI jema bapore badhAMne phona karyA hatA. te divase rAtre nava vAge mArI dIkarI zailajAe muluMDathI bApujIne phona karyo hato. bApujIe enI sAthe sArI rIte vAta karI, paraMtu bApujInA avAjamAM saheja nabaLAI ene jaNAI. sAmAnya rIte
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prabuddha jIvana bApujI badhAMnI sAthe phonamAM nirAMte vAta kare, paNa te vakhate emaNe zailajAne kahyuM ke potAne bolavAmAM thAka lAge che. bApujI thAkanI vAta kare e ja navAI. e sAMbhaLIne zailajAne Azcarya thayuM. eGa) bIjAone e vize vAta karI. te pachI rojanA krama anusAra bApujI rAtanA sADA nava vAge bAtharUma jaI AvIne sUI gayA. dasa vAge potravadhU zItala emanA rUmamAM gaI tyAre eNe joyuM ke bApujI UMghatA hatA, paNa emano zvAsa asAdhAraNa jorathI cAlato hato. eNe tarata jayaMtIbhAIne, pramodabhAIne, DaoNkTa2 panAlAla patarAvALAne phona karIne bolAvI lIdhA. dasa miniTamAM teo badhA AvI pahoMcyA. paraMtu tyAre DaoNkTare tapAsIne kahyuM ke 'bApujIe deha choDI dIdho che !' ame tyAre AphrikAmAM jhimbAbvemAM hatAM. bharatabhAI badrinAtha hatA. agni saMskAra vakhate ame pahoMcI zakIe ema nahotAM. sauthI najIka rahenArAM aMta samaye ja pAse nahotAM. emAM vidhino koI saMketa haze ! bApujIne 103 varSa pUrA thavAmAM hatAM tyAre gayA mahA mahinAmAM eka divasa acAnaka temane nabaLAI lAgavA mAMDelI. divase kadI na sUnAra divase paNa sUI jatA. sUtAM pachI beThA thavAmAM takalIpha paDavA lAgI. stavano moTethI bolI zakAtAM nahotAM, manamAM bolavA lAgyA hatA ane temAM paNa bhUla paDavA lAgI. amane AkhuM mAMgalika saMbhaLAvatA tene badale phakta traNa navakAra bolI zakatA. mArA mitra zrI vasaMtabhAI bhedAnI icchA emanAM darzana karavAnI hatI. huM emane laIne bApujI pAse gayelo. paraMtu tyAre bApujI mAMDa thoDI vAtacIta karI zakelA. tyAre ema lAgyuM ke bApujI have eka be mahinA mAMDa kADhI zakaze. paraMtu pAMca sAta divasamAM ja pharI emanuM zarIra sazakta banavA lAgyuM. divase ADA paDavAnuM baMdha thayuM. smRti pahelAMnA jevI ja tAjI thaI gaI. moTI uMmare gayelI smRti pAchI nathI AvatI. paNa bApujInA jIvanamAM e adbhUta camatkAra hato ke smRti barAbara pahelAMnA jevI ja thaI gaI. dasa kaDInuM stavana ke moTuM stotra barAbara pAchuM teo bolavA lAgyA hatA. emanuM jIvana rAbetA mujabanuM thaI gayuM hatuM. ATalI moTI uMmare Ama thavuM e paNa eka AzcaryakAraka ghaTanA lAgatI hatI. gayA paryuSaNa parva daramiyAna cikhodarAnI hospiTalanA AMkhanA dAktara DaoN. ramaNIkalAla dozI-dozIkAkA amAre ghare AvyA hatA. te vakhate bApujInI vAta nIkaLI. dozIkAkA kahe ke 'huM Aje cikhodarA pAcho jAuM chuM. mATe atyAre ja mAre emanAM darzana karavAM che.' tarata ame bhAInA ghare gayA. dozIkAkA bApujIne maLyA. dozIkAkA pote 84 varSanA, 101 varSa jIvelA pU. ravizaMkara dAdAnI vAta nIkaLI. bApujIe 60-70 varSa pahelAMnA ravizaMkara dAdAnAM smaraNo kahyAM. bahAravaTiyA bAbara devAnI vAta nIkaLI. pAdarA, dharmaja, vaTAdarA, sojitrA, borasada, bhAdaraNa, khaMbhAta vagere gAmonA e jamAnAnA AgevAnone maLelA e badhI vAto sAMbhaLIne dozI kAkAnAM saMsmaraNo paNa tAjAM thayelAM. tA. 15-10-2000 pacIsI (saMskRtamAM), jinapaMjara stotra tathA traNa stavano-RRSabha jinarAja (yazovijayajI kRta), pAsa zaMkhezvarA (udayaratna kRta) ane tAra ho tAra prabhu (devacaMdrajI kRta)-ATaluM bolyA pachI roja anukrame eka tIrthaMkaranAM pAMca stavana bolatA. emane doDhaso jeTalAM stavana kaMThastha hatAM. chatAM stavananI copaDIo pAse rAkhatA. rojeroja ATalI stuti karyA pachI ja teo pathArImAMthI bahAra nIkaLatA. savAre cApANI vagere karI, snAna karIne dasa vAge navasmaraNa belatA. agAu emane badhuM kaMThastha hatuM, paNa have copaDImAM jovuM paDatuM. bapore bhojana pachI chApuM vAMcatA ane phona karatA. traNeka vAgyAthI logarasanuM raTaNa karatA. roja baso logarasa bolatA. sAMje zaMkhAra pArzvanAthano maMtra bolatA. rAtre sUI jAya tyAre stuti karI, navakAra bolI sUI jAya. teo mALA rAkhatA nahotA, paNa AMgaLInA veDhe gAtA. jyAre juo tyAre emano aMgUTho veDhA para pharato hoya. je divase UMghamAM emaNe deha choDaco te vakhate emano aMgUTho veDhA para ja hato. prabhusmaraNa karatAM karatAM emaNe samAdhimaraNa prApta karyuM hatuM. mRtyu emane mATe mahotsava banI gayuM hatuM. emano mRtadeha jhagamagato rahyo hato. - 1975mAM mArI mAtA revAbAnuM avasAna thayuM te pachI bApujI muMbaI choDIne khAsa kyAMya gayA nahotA. covIsa kalAka gharamAM ja hoya. divasa kema pasAra karavo enI emane ciMtA nahotI. TI.vI. jotA nahotA. prabhubhaktimAM rojano krama pUro karavAmAM kyAreka samaya ocho paDato. roja savAranA sADA pAMca-cha vAge teo UThI jAya. UThatAMnI sAthe pathArImAM ja palAMThI vALIne besIne teo barAbara eka kalAka sudhI bulaMda svare stuti kare. roja AtmarakSA maMtra, gautamasvAmIno chaMda, soLa satIno chaMda, navakAramaMtrano chaMda, puNyaprakAzanuM stavana, ratnAkara Arthika dRSTie joIe to bApujInuM jIvana eTale caDatI, paDatI ane pAchI caDatI. bApujIe yuvAnImAM sArI zrImaMtAI joyelI, emanA pitAzrIno rU ane anAjano dhamadhokAra vepAra cAlato. vepArArthe bApujIne uttara bhArata ane paMjAba sudhI keTalIye vAra musApharI karavAnI thatI. koI moTuM gAma evuM nahi hoya ke je emaNe joyuM na hoya ane tyAMnA ADatiyAo ane vepArIonI mahemAnagIrI mANI na goya. emanA kakA DAhyAbhAI ane moTAbhAI somacaMdabhAI pravAsamAM sAthe hoya. trIsa batrIsanI uMmara sudhI emaNe A jAhojalAlI joyelI. pAdarA, mAsara roDa, bhAyalI, iMTolA, miyAMgAma, jaMbusara, bharUca ane aMkalezvaramAM emanI peDhI hatI. pArasI vakhArIA kuTuMbano sAro sAtha maLelo. hAtha nIce keTalAye gumAstA kAma kare. paraMtu vepAramAM acAnaka moTI khoTa AvatAM badhuM gayuM. gharabAra, jamIna, ghareNAM badhuM vecAI gayuM. hAthepage thaI gayA. emanA pitAzrI amRtalAle potAnA cAre dIkarAne salAha ApelI ke 'gAma choDIne cAlyA jajo. gAmamAM tame svamAnapUrvaka rahI nahi zako. tame zrImaMtAI ane zeThAI bhogavI che. have nokarI kavarAno vakhata Avyo che. mATe gAma choDI jajo.' bApujIe muMbaImAM AvI nokarI svIkArI ane amAruM kuTuMba muMbaImAM AvIne vasyuM. pAMtrIsathI pacAsanI uMmara sudhI bApujIe bahu kaparA divaso joyA hatA. muMbaInI eka cAlInI nAnI oraDImAM ame cha bhAI, be bahena ane bA-bApujI ema dasa jaNa rahetAM. gujarAna calAvavAmAM, chokarAMone bhaNAvavAmAM emAM ghaNI takalIpha paDI hatI. paraMtu pachI vaLatA divaso AvyA. dIkarAo bhaNIne nokarIdhaMdhe lAgyA ane sAruM kamAtA gayA. nAnI oraDImAMthI krame krame cha moTAM moTAM thara thayAM. chellA pAMca dAyakA emaNe pAchA caDatInA joyA. Asare pacAsanI uMmara pachI, potAnA dIkarAo nokarIdhaMdhe lAgI gayA hatA ane gharano kArabhAra barAbara cAlavA lAgyo hato tyAre bApujIe svecchAe nivRtti svIkArI lIdhI hatI. Ama paNa kamAvAmAM emane bahu rasa hato nahi. jema jema dIkarAo moTA thatA gayA tema tema emane mAthethI Arthika javAbadArI ochI thatI gaI hatI. pAse paisA rAkhavAmAM emane rasa nahoto eTale koI dIkarA pAse paisA mAgavAno prazna nahoto. kadAca koIka vAparavA ApI jAya to teo
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 15-10-2000 prabuddha jIvana tarata dIkarIone athavA potra-pautrIone ApI detA. bApujIe potAnA ane te cakkI dAdarI nAmanA gAma pAse paDyAM hatAM. cakI dAdarInuM nAme beMkamAM kyAre khAtuM kholAvyuM nathI. potAnA nAme koI milkata nAma sAmAnya loko mATe taddana aparicita hatuM. paraMtu bApujI mATe dharAvI nathI ke pote kayAreya inkama TekSanuM koI phorma bharyuM nathI. aparicita nahotuM. potAnA yuvAnInA divasomAM teo tyAM anAjanI pacAsanI umara sudhI teo lAMbo sapheda koTa ane khAdInI sapheda kharIdI mATe gayA hatA. cakkI dAdarInI bAjarI tyAre vakhaNAtI. cakkI TopI, bahAra koI prasaMge javuM hoya to paheratA. paNa pachI TopI ane dAdarInI mulAkAtane yAda karatAM emaNe kahyuM hatuM ke pote tyAMthI vatana koTa choDI dIdhAM, paheraNA ane dhotiyuM-enI be joDa jeTalo parigraha pAdarAnI dukAne je tAra karyo hato te prAsayukta hato: Buying Bajri rAkhyo hato. gAMdhIjInI svAzrayanI bhAvanAne anusarI teo nAnapaNathI from Chakki Dadri. potAnA be kapaDAM potAnA hAthe ja dhoI nAkhatA. 103mAM varSa sudhI A bApujInI prakRti haMmezAM guNagrAhI hatI. teo vAraMvAra zikhAmaNa niyama tema sAcavyo hato. jIvananA chellA varSamAM svajanonA Agrahane ApatA ke upakArIno upakAra kadI na bhUlavo. koInI niMdA karavI kAraNe temaNe potAnAM kapaDAM dhovAnuM baMdha karyuM hatuM. nahi, vAdavivAda thAya evI vAtamAM paDavuM nahi. temanA mukhethI kyAreya ame cha bhAI ane be bahena. emAM mAro cotho naMbara. darekane koInI niMdA thatI nahi. teo potAnA upara upakAra karanAra, emanI saMtAno ane saMtAnone ghera zAMtAno. Ama bApujInA kuTuMbanA sabhyonI phoInA dIkarA bhAI caMdubhAI dalAlane, emano damano roga kAyamano saMkhyA ekasothI vadhu thAya. darekanAM nAma temane moDhe. badhAMne yAda kare. maTADanAra pArasI dAktara dArUvAlAne tathA potAne nokarI apAvanAra thoDA mahinA pahelAM emaNo potAnI cothI peDhInAM lagna joyAM. Ama paDozI cImanabhAIne haMmezAM yAda karatA. chatAM teo anAsakta rahetA. potAnA dIkarAo ke dIkarAnA dIkarAo bApujIno pahelethI evo niyama hato ke koIne paNa ekavacanamAM zo vyavasAya kare che ane keTaluM kamAya che e vize temaNe kyAreya koIne "tuM" kahIne bolAvavA nahi. nokara-cAkarane paNa nahi. potAnA badhA prazna karyo nathI. koInI pAse kazuM mAMgyuM nathI. pote ja jyAM dhanasaMpattimAM dIkarAone to 'bhAI' zabda lagADIne mAnathI bolAvatA, eTaluM ja rasa nathI dharAvyo to putra parivAranAM dhana saMpattimAM kyAMthI rasa hoya? nahi pautra ane prapatrane paNa mAnathI bolAvatA. mArA putra amitAbhane bApujInuM jIvana eka sAdhu mahArAja jevuM jIvana hatuM. zALAmAM ane teo haMmezA 'hIrAbhAI' kahIne bolAvatA. amitAbha paNa amerikAthI pAThazALAmAM emanA eka sahAdhyAyI te gacchAdhipati zrI rAmacaMdrasUrijI bApujIne phona kare to "hIrAbhAI spIkiMga..." ema ja kahe. bApujI hatA ane pAThazALAmAM emanA zikSaka zrI ujamazI mAstara jeo pachIthI nAnAM bALako sAthe paNa hasIne vAta kare. potAnI pAse kAyama drAkSa pU. nItisUri pAse dIyiAta thaI AgaLa jatAM pU. udayasUri banyA hatA. ane pIparaminTa rAkhe. eTale e levA chokarAo Ave. A baMnenA saMskAra bApujInA jIvana para paDyA hatA. bApujIne jUnA jamAnAnI kahevato ghaNI AvaDatI. zabdaramata dvArA bApujInA akSara svaccha ane maroDadAra hatA. eTale emanA pitAzrIno gammata karavAnuM paNa sAruM phAvatuM. koI cArTarDa ekAunTanTa maLe to pote anAja ane rU-kapAsano vepAra dhamadhokAra cAlato hato tyAre nAmuM kahe ke "tame to kaoNlejamAM bhaNIne sI. e. thayA, paNa huM to janmathI lakhavAnuM, rojeroja TapAla lakhavAnuM kAma bApujIne soMpAtuM. potAnI sI. e. chuM.' pachI spaSTa karatAM ke pote cImanalAla amRtalAla eTale yuvAnInA AraMbhamAM paMdareka varSa emaNe niyamita TapAlo lakhI hatI. sI. e. che. koI vAra kahetA ke "tame have TI.vI. juo cho. huM to teo kahetA ke ghaNuMkharuM posTakArDa lakhavAno ja rivAja hato ane eka TI.vI.nI zodha thaI te pahelAM amArA pADozamAM TI.vI. joto." paDozamAM paisAnI TikITavALuM posTakArDa heTha pezAvara, raMgUna ke kolaMbo sudhI jatuM. rahetA tribhovana viThThala te TI.vI. emanA jamAnAmAM ghaNA gAmaDAomAM tyAre briTIza hakumata hatI ane barmA ane zrIlaMkA bhAratanA eka hAIskUla nahotI. gujarAtI sAta copaDI sudhInI eMglo varnAkyulara bhAgarUpa hatAM. rojeroja TapAla lakhavAne kAraNe seMkaDo ADatiyAonAM skUla hoya. ene badhA e.vI. skUla kahe che. bApujI e divasomAM nAma-saranAmAM emane moDhe hatAM ane moTA bhAganA ADatiyAone tyAM kahetA ke "amArA gAmamAM e.vI. skUla nahotI, to paNa mane e.vI. pote gujarAta, rAjasthAna, paMjAba, uttara pradeza ane madhya pradezamAM jaI skUlamAM bhaNavA maLyuM hatuM.' e.vI. eTale emanA pitAzrI amRtalAla AvelA. eTale jIvananA aMta sudhI koIpaNa gAmanuM nAma Ave eTale vanamALIdAsa. tyAMnA ADatiyAonA ane moTA vepArIonAM nAma teo tarata yAda amArA kuTuMbamAM koI sAro prasaMga hoya athavA bahAragAma javAnuM karI Ape. vaLI gAme gAma relave dvArA anAja mokalAtuM hoya ane hoya to sahu koI bApujI pAse e mATe mAMgalika sAMbhaLatA. pratyakSa AvatuM hoya. eTale pAdarAnA relave sTezane rojano eka AMTo hoya ja. javAno samaya na hoya to chevaTe phona para paNa mAMgalika sAMbhaLatA. relavemAM dareka sTezananAM traNa akSaranAM mitAkSarI nAma hoya. pArasalamAM chellA be aDhI dAyakAmAM bApujInuM trIjA bhAganuM kuTuMba videzamAM e lakhavAM paDatAM. e mATe relavenI chApelI gAIDa Ave che. bApujIe siMgApora ane amerikAmAM vasyuM. tyAMthI paNa navInabhAI, zaileza, evI gAIDa paNa vepArArthe vasAvelI. aneka sTezanonAM mitAkSarI nAma hIrena, unmeSa, zubhA, amitAbha vagere phona karIne bApujInuM mAMgalika paNa emane AvaDe. BCT eTale bombe senTrala ane AMD eTale sAMbhaLatA. bApujInA mAMgalika mATe badhAne eka pAkI zraddhA thaI gaI amadAvAda. koIpaNa tAra kayA gAmethI Avyo che e emAM ApelA hatI. mAre pravAse vAraMvAra javAnuM thatuM. paraMtu pratyeka vakhate acUka mitAkSarI nAma parathI teo tarata kahI ApatA. emanA vakhatamAM TapAla mAMgalika sAMbhaLIne javAnuM rAkhyuM hatuM. TevamAM e vaNAI gayuM hatuM. khAtAnA tAra relve sTezana dvArA thatA. DoTa ane DezanI-kaDa-kaTTanI chelle ame AphrikA gayA tyAre bApujInuM mAMgalika sAMbhaLIne gayAM sAMketika tArabhASA pote zIkhelA ane tAra karanAranI pAse pote UbhA hatAM. bApujInuM e mAMgalika amAre mATe chelluM haze evuM tyAre lAgyuM hoya to DoTa DezanA avAja parathI teo samajI zakatA ke tAramAM zuM nahotuM. bApujInA svargavAsathI amArA badhA mATe A eka moTI khoTa lakhAya che. raheze. have pratyakSa mAMgalika sAMbhaLavA nahi maLe, paNa e puNyAtmAnI bApujIne pote pharelA e dareka sthaLanI vigato yAda hoya. keTalAka divya AziSa to amArA para satata varasatI raheze evI saMpUrNa zraddhA che ! vakhata pahelAM diladI pAse AkAzamAM be vimAno athaDAI paDyAM hatAM 1 ramaNalAla cI. zAha,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 15-10-2000 - "rekI' (rIkI) nisargopacAranuM eka aMga che ?' [E DaoN. maheravAna bhamagarA ApaNA dezanA rekI yA rIkInA vidyArthIo ane cikitsako polA karatAM rahe che. emanuM pustaka "empAvaramenTa thru rIkI' paMdara bhASAomAM horenanA nAmathI ane kAmathI paricita haze ja, kAraNa ApaNA dezamAM prakAzita thaI cUkyuM che. dAyakA pahelAM rIkIne dAkhala karanArAM e bahena sarva prathama videzI rokI polA horanano potAno meDikala ItihAsa koI paNa asAdhya dardanA mAstara hatAM. janma amerikana hoI, polAe sAIkolojisTa banavAnI dardIne preraNA Ape evo che. emane vAI ('epIlepsI') no roga varSo TreniMga laIne tenI prekaTisa amerikAmAM zarU karI hatI. paraMtu e sudhI parezAna karato rahyo, jene mATe DaoNkTaroe pharamAvelAM Dragsa e daramyAna eka DaoNkTare emanuM dhyAna yunivarsala lAIpha-phorsa enarajI' ' letAM rahyAM, kAraNa bIjA koI IlAjanI emane khabara nahotI. emane yAne prANa-UrjA-cikitsA athavA jene 'prANika hIliMga' paNa kahe che, eka veLA kensaranI gAMTha paNa thayelI, je "marIne emaNo sarjiyananI tenA tarapha kheMcyuM. polA A cikitsA tarapha khUba ja AkarSAyAM ane salAha anusAra kapAvI nAkhelI, paraMtu tyAra pachI emane anya cikitsA eno UMDo abhyAsa karI emAM mAsTara banyAM. rIkI viSe emaNe ghaNuM paddhationI akasIratA viSe jANakArI maLI cUkI hatI. kamanasIbe badhuM lakhyuM che, ghaNI kAryazALAo paNa yojI che, ane hajAro dardIone bIjI veLA pAchI kensaranI ja gAMTha thaI, je mATe emaNe sarjarI na eno lAbha maLyo che. polA horana gaye varSe eprilamAM muMbaI AvyAM karAvatAM, kAcA (rAMdhyA vinAnA) khorAka, jevA ke phaLa yA phaLarasa, hatAM, te emanAM navAM pustakanAM prakAzana aMge je pustakanuM TAITala che: kAcAM kacuMbara, zAka-tarakArIonA rasa, kAcA aMkurita dhAnya, vagere rIkI: 108 praznottara'. ArogIne e Tyumara je melIgnanTa hatI tene dUra karI hatI. kALajIpUrvaka paraMtu polA horana rIkIno ja pracAra kare che, evuM ahIMnA rIkI khAnapAna, raheNIkaraNI, vageremAM sudhAro karavA chatAM emane trIjI mAsTaro mAnatA hoya, to te mAsTaro bhIMta bhUle che. polA to svAzrayI vAra paNa melIgnanTa Tyumara thai, jene mATe pharI pAcho kAco AhAra cikitsA paddhationo pracAra kare che, jemAM rIkI uparAMta aneka cikitsA- apanAvyo, paraMtu vadhArAmAM rIkI paNa karyuM ane svastha thaI gayAM. A paddhatio AvarI le che. DaoNkTaro, davAo, hAI-TekanolojI AdhArita kensaranI gAMTho viSe nikhAlasatAthI vAta karatAM, polAbena kahe che ke meDIkala DAyAgnosTika paddhatio, Azcaryacakita thaI javAya evI roga pAchaLanAM mULa kAraNonI tapAsa jAte ja zakya hoya eTalI karavI vahADakApa, vagere para ochAmAM ochuM avalaMbana rAkhI ApaNe ApaNI joIe, ane nahi ke phakta petholojikala riporTa para, yA koI taMdurastInI jALavaNI jAte ja karatAM zIkhIe, e vAta para ja horanabena speziyAlisTanA abhiprAya para ja AdhAra rAkhI enI salAhano utAvaLe bhAra mUke che. emane mana to rIkI eTale ApaNA svAthya aMge ApaNe amala karavo. khoTA khAnapAnanI Adata to sarva-vyApI che, jene kAraNe ja bahAra pADeluM "jAta-mahenata-jhIMdAbAda'nuM jAheranAmuM! polA horana ja aneka rogo utpanna thAya che. mAnasika saMtulana gumAvI devAne to nRtya-cikitsA paNa zIkhyAM che, ane mArzaala ArTa paNa ! kAraNe, ke mAnasika AghAtane kAraNe paNa ghaNA rogo udbhave che. mATe keTalAMka dardIone AvI cikitsAo paNa e pharamAve che. e 'TAI- roganAM je kAraNo pramANikatAthI jAta-anveSaNa karIne zodhI zakAya te cI' paNa zIkhyAM che, ane te paNa kyAreka priskrAIba kare che! necaropethonI zodhIne tene jaDamULathI dUra karavAM joIe. polAbena kahe che: "mArI jema polA apakva AhAranA paNa bhAre himAyatI che, je bAbata emanuM kensaranI eka gAMTha mArA vahAlA bhAInAM akALe thayelA avasAna emapAvaramenTa zU rIkI' pustaka vAMcIe to khabara paDe. elopethika AghAtane kAraNe thaI hatI, ema huM mAnuM chuM. bIjI veLAnI gAMTha mArA DaoNkTaronI jema "e pIla phora evarI Ila'nI phormyulAmAM polAbenane premI sAtheno saMbaMdha tUTI jatAM je Diprezana mane AvyuM, tene kAraNo thaI saheja paNa vizvAsa nathI. Adhunika kakyumara yugamAM polA mAne che ke hatI evuM mAruM nidAna che. ghaNA kissAomAM kensara yA anya mahAroga ApaNe vela-InphorDa kanjhayumara banavuM joIe, ane game eTalo niSNAta ApaNA priyajananI ciravidAya yA anya prakAranA mAnasika AghAtane . DaoNkTara kema na hoya, emanAM salAha-sUcana kadI paNa brahma-satya mAnI kAraNe thatA jovA maLe che. lava-pheIlyorane kAraNe kyAreka hArTa pheIla ke svIkArI levAnI bhUla karavI na joIe. rastAmAM moTaragADInA jevI durghaTanA paNa banatI hoya che, koI priyajana pratyenA pracaMDa Akrozane akaramAtamAM hADakAM bhAMgI jAya ane TromA-sarajarI karAvavI paDe temAM kAraNe paNa koI moTA rogamAM koI agatyanuM aMga-hRdaya, jaThara, tAtkAlIna cikitsA "rIkI' na hoya e vAta svIkAravI paDe, paraMtu AMta, penkrIAsa yA anya-sapaDAI jAya evuM bane che. magajanI koI ghaNIkharI bImArIomAM elopethika upAyonI, davA, goLI, iMjekzano, raktanaLI tUTI jaIne pakSAghAta, lakavo paNa thaI zake che.' vagerenI koI ja AvazyakatA nathI, e paNa jANI levuM eTaluM ja jarUrI polAbena mAnavamAtranI parataMtra rahevAnI valaNanI sakhta zabdomAM jhATakaNI kADhe che. e kahe che ke ApaNo gADarIA pravAhamAM taNauI loko potAnI bImArIo ke moTI mAMdagIonA IlAja, nirdoSa na jatAM, potAnAM jIvananI lagAma, potAnA ja hAthamAM rAkhI, ravataMtra cikitsA paddhatiomAM zodhe, ane zArIrika, mAnasika, temaja AdhyAtmika vicAra-zailIthI samagrajIvananuM Ayojana karavuM joIe. dhArmika gaNAtI daSTikoNathI-upacAro karIne saMpUrNa svAthya meLave, e mATe polA mAnyatAo hoya tene paNa aMdha-vizvAsathI svIkAravI na joIe, haMmeza horana ghaNA dezomAM pracAra arthe pharatAM rahe che; emanAM mitro ane dhyAna rAkhavuM joIe ke paMca tyAM paramezvara nahi, zetAna paNa hoI zake, bhUtapUrva dardIo emanI zibironuM Ayojana varSovarSa bhinnabhinna dezomAM bahumatI sAcI nahi, jUThI paNa hoI zake. te ja pramANo game teTalo
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana a rip-off paheluM to, tamAro sAco guru haze to te gurunA guruonI vaMzAvalI, paraMparAno ItihAsa zodhatAM tamane DaoN. mIkAo usvI nAmanA asala jApAnI rIkI mAsTaranuM nAma jANavA maLaze. DaoN. mIkAo ustI Adhunika rIkInA ekamAtra jApAnIjha praNetA che. bIjI agatyanI vAta e che ke tamArA zikSakano potAno rIkI kSetramAM anubhava ochAmAM ocho traNa varSano hovo joIe. ane trIjo muddo e ke pahelI pachI bIjI, ane bIjI pachI trIjI DIgrI jhaTapaTa, alpa abhyAsamAM tamane apAvI devAnI, ane e rIte potAnI hajAro rUpiyAnI phI jhaTapaTa vasula karI levAnI tAlAvelImAM jo tamAro zikSaka hoya, to e sAco guru nathI. tA. 15-10-2000 niSNAta DaoNkTara hoya to te paNa ApaNA roganAM nidAnamAM khoTo hoI zake ane te je upacAra pharamAve tenAthI ApaNane lAbha nahi, nukasAna ja thaI zake. polAbena spaSTa kahe cheH 'DaoNkTaro kAMI bhagavAna nathI.' e lokane tAbe ApaNAM zarIrane mUkavA karatAM, ApaNuM svAsthya ApaNA hAthamAM ja che te samajI laI, Arogya bAbata sva-nirbhara thaI javuM joIe. alabatta, e mATe ArogyanA niyamo jANI laI, AhAra, vihAra, vyAyAma, ArAma vagere zarIrane kyAre, kayA prakAre, keTalI mAtrAmAM ApavAM che, teno UMDo abhyAsa karatA rahevuM joIe. mAnasika Arogya sArUM rahe te mATe mAnasika saMtulana jALavavAnI TekanIka paNA zIkhI laI, teno rojiMdo amala karatA rahevuM joie. ApaNA zarIranI vedanA ane saMvedanAo e ApaNA zarIranI vANI che; ene sAMbhaLavAnI Teva pADavI joIe. zarIra satyavAdI ja che. mana jUThavAdI hoI zake che; mana markaTa, caMcala, asthira che, mana avaLacaMDAI karI zake che; ApAne e geraraste dorI jaI zake che. polAbena amerikAmAM dara aThavADiye projheka nAmanI enTI-DiprezananI davAnAM je pAMca lAkha uparAMta priskripazano lakhAya che, te aMge ciMtita che. Diprezana eTale mAnasika aMdhakAranuM narka, jenuM kAraNa 'rIprezana opha phIlIMga' hoI zake che. khoTA prakAranI lAgaNI hoya to tene taTastha bhAve mAtra jotA rahevAthI te dUra thaI zake che. bhArata dezamAM 'sTresa', taNAvanI phariyAda vyApaka bane, ane pIla-popiMga kalcara'no phelAvo pazcimanA dezo jeTalo thavA lAge to bhAratavAsIo AvatAM varSomAM vadhu roga-grasta banI jaze. bIjI tarapha, je rIte rIkInuM vyApArIkaraNa thayuM che tenAthI paNa teo nArAja che. teo kahe che ke daza varSa pahelAM huM bhArata AvI tyAre meM mArI pahelI rIkI-zibiro ahIM muMbaImAM lIdhI hatI. meM rIkIne dhaMdhAkIya dRSTie mUlavavAnI vAta kadI karI ja nahotI. rIkI 'bIga bIjhanesa' bane e zarama ane khedanI vAta che.' polA horana potAnI khaphagI jAhera karatAM ema paNa kahe che ke A zaheranA keTalAka kahevAtA rIkI mAsTaro je kAMI zIkhave che te nonasensa che ! thoDA mahinAnI apUrNa mAhitI meLavI te loka pote zikSaka banI bese che. ane vidyArthIone lUMTavAno dhaMdho zarU karI de che. It is te kALe mAMDa darzakanI mArI vaya. mArAM phoI madhura kaMThe, hAvabhAva sAthe mIThI halakathI A gIta gAyA kare: polA to ema kahe che ke tamArA je koI DaoNkTara ke cikitsaka hoya, enI badhI ja salAha-sUcanAo AMkha mIMcIne svIkArI lezo nahi. e DaoNkTaranAM sUcano, priskripazana para lakhAyelI davAonI ADaasaronI jANakArI, sarjarI karAvavA kahe to tenA bhaviSyamAM thanArA geraphAyadA, vagere aMge DaoNkTarane khUba ja prazno karo. tamane vahADakApanI bhalAmA 'lavaMga kerI lAkaDIe rAme sItAne mAryAM jo, phula kere dalaDe sItAe vera vALyAM jo.' prathama to mane e samajAya nahIM ke bhagavAna rAma jevA rAma paNa satImA jevI sItA sAthe kajiyo kare ! bIjuM, mAMDa nakha jevaDA lavaMganI lAkaDIe marAya zI rIte ?' ne haLavA, kumaLA phUla-daDe vera vaLAya zI rIte ? mIThA kalaha dvArA paNa, prarAnna dAmpatya jIvanamAM pragADha snehanI AvI ramaNIya abhivyakti thaI zake eno khyAla e vaye Ave paNa zI rIte ? karAya paNa tame e mATe sarjiyananI moTI phI ApI zako ema nathI ema kahIne DaoNkTaranA uttarathI evA nirNaya para AvI zako ke 'mo sarjarInI sAcI jarUra nathI.' ghaNAM DaoNkTaro apramANvika jANavA maLaze. tvameva bhartA na ca viprayogaH E DaoN. raNajita paTela (anAmI) potAnI ja vAta karatAM polA horana kahe che : meM to mArAM svAsthyanI javAbadArI potAne mAthe laI lIdhI che. huM jaMka-phuDa, hAnikAraka phAsTaphuDa khAtI nathI; enAthI dUra rahevA dareka dardIne salAha ApuM chuM. sAttvika khorAka vinA koI nirAmaya thaI zake nahi. savAra ane sAMja, 20-20 miniTa huM rIkI karuM chuM. mArA hAthanI hatheLIo zarIranA judA-judA bhAgo para mUkIne 'lAIpha-phorsa' UrjAno anubhava huM roja karuM chuM. varSo pahelAM, huM bhaTakatA manavALI, bekAbu manavALI, vicAro para koIpaNa niyaMtraNa vinA jIvanArI, vyakti hatI. rIkI apanAvI, prayatna karatA rahevAthI, mane zAMti upalabdha thaI che, ane e mArI sauthI amUlya mUDI che ! sau koIne e zAMti upalabdha thAya evI mArI prArthanA che. zAMti! zAMti! zAMti !' ////// kaoNlejamAM kavivara kAlidAsanuM mahAkAvya 'raghuvaMza' ane bhavabhUtinuM 'uttararAmacarita' nATaka bhaNyA tyAre 'hradaya mAtra jANe che, prIti-yoga parasparano' khyAla Avyo ne lavaMganI ne phUlanI pratIkAtmaka paribhASA supere samajAI. svAmI vivekAnaMde eka sthaLe evI matalabanuM kahyuM che ke bhAratIya AryanArI samakSa sItAno je Adarza che te pachI bIjA koI AdarzanI zI jarUra che ? agnine paNa pAvana kare evI sItA mATe kavivara kAlidAse 'raghuvaMza'nA caudamA sarganA 74mA zlokamAM vAlmIkinA mukhamAM AvA zabdo mUkyA che:-- thUri sthitA tva pareivatAnAM / matalaba ke 'pativratAmAM sahuthI tuM
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 pahelI.' paNa OM OMnAM bhavanAM baMdhana toDI nAkhe evA janaka videhI jenA pitA che, dazaratha jevA samartha jenA sasarA che ne ekavacanI jeno pati che tevI pativratA sItAnI kevI durdazA thAya che ! lokApavAdanA bhaye DarI jaI, prajAnA anuraMjanArthe tathA dharma ne varNAzramanA pAlana kAje dohadane nimitta banAvI, ekavAra agni parIkSAmAM uttIrNa thayelI evI be jIvavALI satI sItAno pati nahIM paNa rAjA rAma nirmamapaNe tyAga kare che. patine sadaiva priyatama ke Aryaputra kahI saMbodhanArI satI sItA, vanamAM, ni:sahAya choDIne jatA lakSmAne puNya prakopanI vANI saMbhaLAve che : vAcyastvayA maddacAtsaM rAjA / ne veNa kaheje muja rAjane e.' pati, priyatama ke Aryaputra nahIM paNa rAma rAjAne, rAjA rAmane ! enI dalIla spaSTa che : 'tuM saMmukhe agnithI vizuddha thai chatAM lokApavAde mujane tyajI, e prasiddha tArA kulane zuM chAje ? ////// prabuddha jIvana ane Adikavi vAlmIki paNa satI sItAnA ja pakSamAM che. TIToDInI mAphaka vilApa karatI sItAne te kahe che: 'mithyApavAde akaLAI rAme tajI tane jANuM samAdhithI huM.' ////// kADhyo che kAMTo traNa lokano, ne baDAI vahou; nija bolyuM pALatA; chatAM vinA kAraNa AvuM vartyA, tuM sAtha e, tethI ghaNo huM roSamAM. vasteva manurmaratAtrane me / rAmanA doSathI bhalA ! vAlmIki jevA RRSine jo Avo roSa janme to ApaNA jevA saMsArIonI zI kathA ? sAcuM kahuM ? 1940mAM jyAre huM 'raghuvaMza' bhaNato hato tyAre A prasaMga AvatAM gadgad thaI gayelo ne peluM gIta sAcuM lAge che : 'rAma ! tame sItAjInI tole na Avo !' mAnavajIvanamAM evAya kaTokaTInA keTalAka prasaMgo Ave che jyAre be kartavyomAMthI ekanI pasaMdagI karavAmAM viveka gothuM khAI jAya dharmarAja yudhiSThira jevA paNa naro vA no vA' nI nIti apanAvI ne bese ne emano rathaya rajoTAya ! AvI paristhitimAM paNa patinA doSa nahIM jonArI satI nija karmane niMde cheH mamaiva janmAntarapAvakAnAM vipALa vispUrNapura prasA / / gayA bhave meM ja karela pApanuM asahya che A phaLa vajra-dhA samuM.' ane sItAnI jema rAma paNa tapa karatA zudrakanA anyAyI (?) vadhane potAnI vakra niyatinuM kAraNa darzAvI zake ! raghukULanA rAjA dilIpa ane mahArAjA dazarathane AvA zApa naDyA che ane raghukULano chello tA. 15-10-2000 rAjA agnivarNano karuNa aMta paNa ati vilAsanA zArpane pApe ja thayo. rAma-viyoge jIvanRta sItA, nija pitA samA vAlmIkinA AzramamAM jIve che to kharI paNa e jijiviSAnuM kharuM kAraNa dehamoha-jIvanamoha nahIM paNa raghukULano aMkura enA udaramAM pallavita thaI rahyo che te nyAsane jatanapUrvaka jALavI, enA sAcA svAmIne parata karavAno che. te kahe che: syAdrakSaNIyaM yadi me na teja stvadIya mantargata mantarAya // 'jo hota nA ADazarUpa kUkhamAM tAruM vasyuM te ja rakhopavAnuM'. ATalI badhI avamAnanA, avahelanA veThavA chatAMya, sItAne jyAre e vAtanuM abhijJAna thAya che ke: sItA tyAgI, paNa punarapi lagna kIdhuM na rAme, sItAnI ja pratikRti kane rAkhIne yajJa kIdho. tyAre te karuNa atItane eka dIrgha duHsvapna samajI badhuM ja bhUlI jAya che ne bhavobhava rAma ja potAnA pati rahe H tvameva mAM...paNa meM haiM viprayoga : A bhave veThelo viyoga koI paNa bhave nahIM... e prArthanA sAthe. atyAdhunika nArIne sItAno A Adarza keTale aMze rucaze ke kaThazekaSTaze...rAma jANe ! paNa jyAre viprayoga...viyoganI ja vAta AvI che to AjanI ekadama adyatana zikSita-saMskArI nArInA viyoga aMgenA abhigamanI sAcI vAta ahIM kahIM dauM. saMyoga karatAM viyogamAM ghaNIvAra sAcA premanI kasoTI thatI hoya che ne emAMya puruSanI tulanAe strIne e vadhu viSama rIte sAlato hoya che. ekavAra pati-patnI maMdiramAMthI darzana karI bahAra AvyAM ne kutUhalavazAt patie patnIne pUchyuM: 'bhagavAna pAse teM zuM mAgyuM ?' patnIe kahyuM: 'e badhuM jANIne tamAre zuM kAma che ?' patnInA AvA javAbathI patinuM kutUhala vadhyuM ne bhagavAna ne potAnA sama daI sAcuM kahevA kahyuM...to saheja paNa saMkoca vinA patnIe kahyuM : meM bhagavAnane evI prArthanA karI ke he kRpALu paramAtmA ! tuM amArI joDI akhaMDita rAkhaje. paNa jIvana nAzavaMta che...eTale eno koIka kALe aMta to AvavAno ja...jyAre AvI anivArya sthiti Ave tyAre to e thayo ke teM prathama mArA mRtyunI prArthanA karI. patnIe kahyuM 'hA' tuM mobhane prathama laI leje', vaLIne pachIthI.' pati bolyA : 'eno artha patie pUchyuM: 'kAraNa ?' kAraNamAM patnIe kahyuM : juo ApaNAmAM pati jIvato hoya ne patnInuM avasAna thAya to te saubhAgyavaMtI gAya che...ane pati prathama jAya to vidhavA gaNAya. paNa patnInuM prathama maraNa thatAM pAchaLathI vidhura puruSanI zI dazA thAya che teno koIe vicAra karyo che ? ene gharanuM kazuM ja kAma na AvaDe...kevI moTI lAcArI jyAre vidhavA to badhuM enI meLe pheDI le che ne gharakAma-bhakti-satsaMgamAM patino viyoga sahya banAvI jIvana jIvye jAya che. AvA khyAlathI meM evI zubha-prArthanA karI. tamArI lAcArIne kendramAM rAkhIne.' gahana dAmpatya snehanI A paNa eka abhivyakti che. //////
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 15-10-2000 prabuddha jIvana TrasTa vikalAMgone punaH sthApita karatI bhAvanagaranI pI. ena. Ara. zAha sosAyaTIne Arthika sahAya karavA mATe noMdhAyelI rakamanI yAdI (A paryuSaNa parvanI vyAkhyAnamALA daramiyAna dAtAone apIla karIne bhAvanagaranI pI. ena. Ara. zAha sosAyaTIne Arthika sahAya karavAnuM harAvavAmAM AvyuM hatuM. amane jaNAvatAM atyaMta harSa thAya che ke Azare rUpiyA ogaNIsa lAkha ekatra karavAnuM amAruM lakSyAMka pUrNa thayuM che....... maMtrIo). 125000 me. pI. DI. koThArI enDa ka., haste 12000 eka rAgRhastha taraphathI 6000 zrI maMjulAbahena ramaNalAla zAha zrI pIyUSabhAI ane caMdrAbahena koThArI 11000 zrI zarmIbahena pravINabhAI bhaNazAlI 6000 zrI vikrama ramaNalAla zAha 100000 zrI ramAbahena narendrabhAI kApaDiyA, (giranAra ekSaporTa). 6000 zrI haryA vikrama zAha sva. narottamadAsa bhANajI kApaDiyA ane 11000 zrI ghelANI ceriTebala TrasTa 6ood " zrI DaoN. pUrvI pravINa konTrAkTara surajabahena na. kApaDiyAnA smaraNArthe 10000 zrI harSadabhAI kApaDiyA ane zrI rekhAbahena 6000 zrI mahetA parivAra - 1ooooo. zrI ramAbahena narendrabhAI kApaDiyA, kApaDiyA 6000 zrI hIrAbAI mahetA ceriTebala TrasTa hate sva. harSadarAya narottamadAsa kApaDiyA 10000 zrI ramezabhAI amaratalAla mahetA mIrAbahena mahetA tathA sva. harakIzanadAsa narottamadAsa 10000 zrI meghajI hIrajI zAha ceriTebala TrasTa 6000 zrI kAkubhAI sI. mahetA kApaDiyA tathA sva. narendra narottamadAsa 10000 zrI jamanAdAsa hemacaMda hemANI ceriTabela 6000 zrI vinubhAI yu. zAha ceriTebala TrasTa kApaDiyAnA smaraNArthe TrasTa 6000 zrI vakIla umedacaMda becaradAsa ceriTabela 100000 zrI sarojabahena bAbubhAI ghATaliyA 10000 zrI jayaMtIlAla ema. koThArI ceriTebala TrasTa 100000 zrI kAntilAla nAraNadAsa taLAjAvALA 6000 zrI zAMtilAla ema. mahetA 100000 sva. zrI paramANAMdabhAI kuMvarajI 10000 zrI kamaLAbahena zazikAnta patrAvALA 6000 zrI janArdana nAnAlAla bhaTTa kApaDiyAnA smaraNArthe emanA parivAra * 10000 zrI AzitA enDa zAMtilAla zeTha ceriTebala 6000 zrI dilIpabhAI jayaMtIlAla mahetA taraphathI TrasTa , 6000 sva. mohanalAla jhaveracaMda jhaverI 54000 zrI somacaMdra cunIlAla zAha parivAra 9000 DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha tathA prA, (tArAbAga)nA smaraNArthe taraphathI harate pramodabhAI * tArAbahena 2. zAha hasta maMjulAbahena mahendrabhAI gAMdhI pa1000 me. konavesTa pablika ceriTebala TrasTa 9000 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 6000 zrI sevaMtIlAla enDa kuM. haste vAlmika 5oooo zrI ramAbahena narendrabhAI kApaDiyA, 9000 zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha ane zaileza sva. ajaya narendrabhAI kApaDiyAnA 9000 zrI nIrubahena ane zrI subodhabhAI zAha 6000 zrI kalAvatI zAMtilAla mahetA smaraNArthe 9000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 6000 zrI IndumatI enDa harakIzana udAsI 44000 Do. rajU ena. zAha, zrI varSA Ara. 9000 zrI ramAbahena jayarAkhalAla vorA ceriTebala TrasTa zAha. ku. hetala Ara. zAha tathA ku. 9000 zrI kusumabahena narendrabhAI bhAle 6000 zrI navIna maNIyAra ceriTebala TrasTa aMkitA Ara. zAha 9000 zrI hIrAbahena jayaMtIlAla mahetA 5000 . zrI eka bahena taraphathI ra5000 me. amarasansa kalekazana-brIca keDI - haste dilIpabhAI mahetA 5000 zrI jayaMta zAmajI cheDA 25000 me. amIcaMda Ara. zAha 9000 zrI lalitAbahena navalacaMda modI 5000 zrI mRdulAbahena ke. zAha 5000 zrI lAlajI velajI eMkaravAlA ceriTabela 9000 zrI ramaNalAla nagInadAsa zAha ceriTebala 5000 zrI sacIna ane salIla-kiraNa gAMdhI TrasTa 5000 zrI mukezI paMkaja gAlA rapa000 zrI bhAratI bhUpendra zAha 9000 zrI rasilAbahena jayasukhalAla pArekha 5000 zrI prabhAvatI enDa zrI ramaNalAla ena. sva. lIlAvatI hiMmatalAla zAhanA 9000 zrI paMkajabhAI visarIyA, parIkha ceriTebala TrasTa smaraNArthe 4. gosarabhAI visarIyAnA smaraNArthe 5000 zrI eca. e. zAha haste sUrya pratApa 24000 zrI ramAbahena kAMtilAla dezAI taraphathI 9000 zrI e. pI. zeTha ceriTebala TrasTa - 5000 zrI sumedha zAha haste sUrya pratApa sva. kezavalAla cokasI, sva. vinodabhAI 9000 zrI harSaraMjana ceriTebala TrasTa pa000 zrI manaharalAla je. zeTha cokarazI tathA sva. dhanakuMvarabAIna 9000 zrI sUrajabena vorA ceriTabela TrasTa 5000 sva. cirAga caMdrakAMta zAha cokasInA smaraNArthe haste zrI varSAbahena 9000 zrI apUrva ela. saMghavI 5000 sva. DaoN. jayaMta esa. zAha haste DaoN. Ara. zAha 9000 rU. bhAnumati mahendrabhAI saMghavI (vegArDa jyotibahena 1ooo DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA TuDiyo) 5000 zrI rekhAbahena dhanezabhAI kolasAvALA 21ooo zrI giradharalAla jIvaNadAsa .: 7500 zrI Izvara vijaya ceriTebala TrasTa 4500 zrI janaka manaharalAla zAha 21ooo zrI ane zrImatI janakabhAI dozI 6000 zrI kAMtilAla maNIlAla sonAvAlA 3000 zrI DaoN. dhanavaMta TI. zAha 15000 zrI hasamukhabhAI gulAbacaMda zAha ane ceriTebala TrasTa 3000 zrI gAMgajI. popaTalAla zeThiyA phemilI zrI bhAnumatI hasamukhalAla zAha 6000 zrI ratilAla odhavajI gohila ceriTebala TrasTa 1pa000 zrI nIti mahetA ceriTebala TrasTa 3000 zrI naTubhAI sI. paTela 15000 eca. je. InDasTrIjha li. 6000 zrI saMtokabA jeThAlAla desAI 3000 zrI zailezabhAI hiMmatalAla koThArI 15000 me. ajamerA bradharsa ceriTebala TrasTa 3ooo zrI tArAbahena mohanalAla zAha 15000 zrI dhIrajalAla ela. ajamerA 6000 thI ramAbahena jayaMtIlAla haste ramaNalAla ceriTebala TrasTa haste puSpAbahena parIkha 10000 zrI madhukAntA DI. ajamerA phatehacaMda 3000 zrI vasubahena caMdulAla bhaNazAlI 10000 zrI jayeza DI. ajamerA 6000 zrI novA plAsTika InDasTrIjha prA. li. 3000 zrI ramAbahena vinodabhAI mahetA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 15-10- 2000 3000 zrI upAbahena je. mahetA, 3000 zrI anuja prakAza zAha 3000 zrI caMdrakAnta ema. zAha 3000 zrI pravINabhAI ke. zAha 3000 zrI rAjula vinayacaMda zAha 3000 zrI modI phAunDezana TrasTa 3000 zrI Do. amula zAha 3000 zrI vijayabhAI dalAla 3000 zrI ena. epha. zAha 3000 zrI haribhAI gulAbacaMda zAha 3000 zrI sudhAbahena ela. dalAla 3000 zrI Indubahena dozI 3000 zrI zAMtilAla enDa bradharsa (manyu. 3000 zrI kAMti karamazI vikramazI 3000 zrI suhAsinI ema. zAha DipArTamenTa) 3000 zrI mahAvIra mahetA ane rAkaeNza jhaverI 3000 zrI IlA AnaMdalAla saMghavI 3000 zrI caMcaLabahena ANAMdalAla saMdhavI 3000 zrI devikAbahena jesaMgabhAi rAMbhiyA 3000 zrI bhAratI bhUpendra zAha 3000 zrI mInAbahena kiraNabhAI gAMdhI, 3000 zrI alakA kiraNa zAha 3000 zrI kalAbahena saMdhavI haste DaoN. saMghavI 3000 zrI vanitAbahena jayaMtabhAI zAha 3000 zrI DaoN. manAlI prabhu, 3000 zrI smitA saMdhavI haste DaoN. saMghavI 3000 zrI rasilAbahena dilIpabhAI sva. nAnA nAnInA smaraNArthe 3000 zrI hitAkSI mahetA kAkAbaLIyA 3000 zrI pravINA e. mahetA 3000 zrI zazikAno. mahetA 3000 zrI bAbubhAI caMpakalAla tolATa 3000 zrI azvina mahetA 3000 zrI anitA esa. mahetA 3000 zrI nirmalAbahena bAbulAla talATa 3000 zrI polithina prinTiMga enDa sIliMga varksa 3000 zrI dilIpa ema. zAha 3000 zrI surezabhAI nAthAlAla parIkha phemilI 3000 zrI Do. hemaMta eca. kuvADiyo 3000 zrI prinTa AkAra prA. li. 3000 zrI bhagavaMtIbahena sonAvAlA 3000 zrI pratimA cakravartI 3000 zrI prakAza DAhyAbhAI zAha 3000 zrI harilAla tArAcaMda zAha 3000 zrI mAtuzrI jeThIbAI dharamazI smRti 3000 zrI arcanA kirITa zAha (koLIyAkavALA) pratiSThAna 3000 zrI kalpanA zAha 3000 zrI madhurIbahena e. zAha 3000 eka bahena taraphathI 3000 zrI ami mahetA 3000 zrI niraMjanabhAI haragovanadAsa bhaNasAlI 3000 eka sagRhastha taraphathI 3000 zrI araviMda sI. dalAla 3000 zrI razmi mahetA 3000 DaoN. caMdrakAMta kezavalAla parIkha ceriTebala 3000. zrI niraMjana Ara, dhIllA 3ooo zrI cImanalAla ThAkoradAsa jhaverI TrasTa 3000 zrI jItendra dharamadAsa zAha 3000 zrI caMdrakAMta DAhyAlAla zAha 3000 rava. ramaNalAla premacaMda zAhanA smaraNArthe 3000 zrI aMjalI parIkha DIjhAInare mA. li. 3000 zrI bharatabhAI zAha haste hemaMta amaratalAla zAha haste kalpanAbahena zAha 3000 zrI ramaNIkalAla umedacaMda 3000 zrI zobhanA lakSmIcaMda visarIyA - 3000 zrI nAnu viSNu ceriTebala TrasTa 3000 zrI vasaMtalAla ena. saMghavI 3000 zrI lakSmIcaMda nAnajI visariyA 3000 zrI prakAza kIrtilAla mahetA 3000 zrI vasA ceriTebala TrasTa 3000 zrI kAMtilAla ke. kApaDiyA 3000 zrI lInAbahena zailezabhAI zAha 3000 zrI yAtrika mahendrabhAI jhaverI 3000 zrI guNavaMtIbahena mahAsukhalAla 3ooo zrI kAzyapa ema. zAha 3000 zrI pallavIbahena yAtrika jhaverI devaDAvALA 2500 me. meTApha 3000 zrI eca. DI. InDasTrIjha 3000 zrI mahAsukhalAla kezavalAla devaDAvALA 2501 zrI tanasukhalAla kAmadAra 3000 zrI dhvani atula zAha 3000 zrI uSA dilIpa zAha 2000 eka bahena taraphathI 3000 zrI je. ke. phAunDezana 3000 zrI jatIna enTaAIsIsa ' 2000 zrI sejala pI. paTela 3000 zrI zAradAbahena bAbubhAI zAha 3000 zrI mInAbahena ema. zAha 1500 sva. vijayAbahena ane durlabhajIbhA 3000 zrI sarojinI zAha ceriTebala TrasTa 3000 zrI trizalA IlekaTronIksa parIkha taraphathI haste rameza parIkha 3ooo ' zrI kuMdanalAla ravicaMda zAha 3000 zrI jeThAlAla ramaNalAla dozI 1501 zrI sumanalAla chabIladAsa zAha 3000 zrI varSA ke. zAha 3ooo zrI pradIpa DI. koThArI ( 11oo zrI vasaMtabahena rasikalAla zAha 3000 zrI vinoda je. mahetA 3000 zrI ramaNIkalAla eca gosalIyA 1000 zrI jayAbahena ke. vIrA 3000 zrI rAjendra amRtalAla enDa ko. 1001 zrI ramAbahena kanubhAI zAha 3000 zrI vinoda jI. bhagata 3000 zrI hIrAlAla TI. DagalI 1000 zrI guNavaMtI cokasI 3000 zrI suvarNa jItubhAI dalAla 3000 zrI ke. pI. zAha ceriTebala zAha 1000 zrI vinodacaMda eca. mahetA 3ooo zrI zeTha dhanajI devazI ceriTebala TrasTa 3000 zrI amRtalAla cunIlAla zAha 1000 zrI saMyuktA pravINA mahetA 3000 zrI zeTha nagInadAsa DI. zeTha 3000 zrI vI. ke. zAha 1001 zrI esa. ema. dArUvALA 3000 zrI aditi devAMga nagarazeTha 3000 sva. caMpAbahena amRtalAla zAhanA 1001 zrI mAlinIbahena zAha 3000 zrI vallabhajI bhImajI sAvalA smaraNArthe 1000 zrI ramaNIkalAla maganalAla dhruva phemilI (eca.yu.epha.) 3001 zrI prakAza esa. dozI 1000 zrI bhagavatI eca. zeTha 3000 zrI DaoN. kAMtilAla kalyANajI sAvalA 3000 zrI dhanasukhalAla vIrajI saMghavI 1000 zrI mInAkSI vI. mahetA 3000 zrI priyaketubhAI kAMtilAla zAha ceriTebala TrasTa 1000 zrI manISa vI. mahetA 3000 zrI rasilAbahena kAMtilAla zAha 3000 : zrI sI. ena. saMghavI ceriTebala TrasTa 1000 zrI hemaMta Tulsa prA. lI. 3000 zrI latAbahena zaradabhAI zAha 3000 zrI lAbhubhAI mahetA 1001 zrI mahendra saMdhAI 3000 zrI kumudabahena rasikabhAI bhaNazAlI 3000 zrI mahezabhAI cImanalAla ajamerA, 1001 zrI madhusUdana ratilAla 3000 zrI devacaMda ravajI gAlA 3000 zrI dhIrajalAla talakacaMda zAha ceriTebala 9157 rU. 1000 thI ochI rakama AvI tana 3000 zrI lInAbahena vI. zAha saravALo 3000 zrI nInAda zAha 3000 zrI popaTalAla jesIMgabhAI enDa ka. 3000 zrI kisana kurAla zAha 3000 zrI bhAIcaMda ema. mahetA ceriTebala TrasTa TrasTa
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1pa-10-2000 prabuddha jIvana hAsya eka amUlya jaDIbuTTI D gAMgajI pI. zeThiyA mukarAke gama kA hara jInako pInA A gayA hatAzAthI gherAyelA ho tyAre tame hAsyarUpI rAmabANa auSadhino ye samajavo ke nahIM meM unako jInA A gayA." prayoga karo. rojabaroja banatA prasaMgomAMthI AMkha ane kAna ughADA kudarate samagra jIvasRSTimAM kevaLa mANasane ja hasavAnI aNamola rAkhI A adbhuta auSadhine gotatA raho. e prasaMgone kalpanAnA bheTa ApI che. hAsya skUrtidAyaka ane zaktidAyaka kudaratI auSadha che. sAja sajAvI mitro ane snehIomAM e hAyanI lahANI karo. vAta paraMtu muMbaI jevA mahAnagaromAM yaMtravat jiMdagI jIvI rahelA mAnavIo vatesara nahIM, paNa hAsyanuM vAvetara karo. ciMtA, taNAva, nirAzA ane viSAdamAM gherAI hAya karavAnuM ja bhUlI manovaijJAnikonA mate rogo utpanna thavAnuM mukhya kAraNa cUMTAyelI yA che. hatAzA che. hatAzAthI bhAvinI saphaLatA bhayamAM mUkAya che. hatAzAne jIvavAnuM to mAtra bahAnuM che, rAta ne dina jhajhUmavAnuM che, hasI nAkho ane hAsya vaDe enA upara hAvI thaI jAo. mananA mAnavI che ja kyAM jIvaMta have, mAtra zvAsonuM kArakhAnuM che." du:khada bhAvone bahAra lAvavA mATe hAsya e sarvottama upAya che. mana cArlI ceplIna ke lorela-hArDanI philmo AgalI peDhIne khaDakhaDATa jyAre vadhAre thAkI jAya tyAre ja krodha, ciDiyApaNuM utpanna thAya che. hasAvI zakatI hatI paraMtu AjanI peDhIne khAsa hasAvI zakatI nathI. hAsya dvArA manano badho ja taNAva dUra thAya che ane sAthe sAthe zarIranAM vaijJAnika saMzodhana mujaba 1950mAM vizvamAM sarerAza mANasa aDhAra aMgopAMgo ane mAMsapezIone paNa e binajarUrI dabANamAMthI mukta miniTa hasato hato. Aje e sarerAza ghaTIne phakta cha miniTa rahI che. kare che. thAka dhIre dhIre dUra thavA lAge che ne skUrtino saMcAra thAya che. bALaka 24 kalAkamAM sarerAza cAraso vakhata hase che. jyAre pukhta vayano hasavAthI zarIramAM oksijananuM pramANa vadhe che, rUdhirAbhiSaranI mAnavI phakta paMdara vakhata hase che. kyAM vilAI gayuM e nirdoSa hAsya prakriyA sArI rIte thAya che. zvAsanaLI ane phephasAmAM bharAI rahelo jUno kapha nIkaLI jAya che, phephasAMnI oksijana levAnI zakti cArathI "meM bhI haMsu phUla sA khIlakara, zizu abodha holuM kese ! cha gaNI vadhe che. pAkara ItanI vyathA kaho, tutalI vANI boluM karuM ?' hasavAthI chAtI ane peTa vacce rahela udarapaTala (DAyAphrAma), AMtaraDA, sAmAjika rUDhio, zarama, saMkoca ane kSobhane lIdhe ApaNe khaDakhaDATa lIvara, penakriyAjha, jaDabAM, peTa ane baraDAnAM snAyuo pahelAM kheMcAya hasI zakatA nathI. phakta bALako athavA pAgala vyaktio ja khaDakhaDATa che ane pachI saMkocAya che. snAyuone oksijana-yukta zuddha lohI hasI zake che. maLatAM e Tona-apa thAya che. ane temanI kAryakSamatAmAM sudhAro thAya yA to divAnA hero che. hRdaya para majabuta bane che. pradUSita zaherI havAmAnamAM gaLA ane yA jIsape tophika kare tuM (IzakRpA thAya te ja hasI zake). phephasAnA rogo sAmAnya che. hAsya dvArA phephasAM tathA zvAsanaLIne varanA Isa dardabharI duniyAmeM vyAyAma maLatAM jAmelo kapha chUTo thAya che ane zvasanataMtra sucArUrUpe haMsa sakA hai kona ?' kAma kare che. asthamAnAM rogo mATe hAsyanI A nirdoSa kasarato e 13 mArca 1995mAM phakta pAMca vyaktio sAthe zarU thayelI lAphTara rAmabANa IlAja che. kalaba InTaranezanala samUhamAM hasAvIne vyaktiomAM rahela saMkoca ne khaDakhaDATa hasavAthI limphosAITIsa, InDorphinsa ane enepheselinsa kSobhane dUra karavAmAM yazasvI rahyuM che. bhAratamAM Aje lagabhaga cAraso nAmanAM horamonano piTyuTarI glAnDajhamAMthI strAva thavA lAge che. lAkTara-kalabo kAryarata che. jeno hajAro loko roja maphatamAM lAbha laI limphosAITIsathI lohInI rogapratikAra zakitamAM vadhAro thAya che. rahyA che. yogika kasarato, prANAyama ane hAsyanA triveNI saMgama vaDe InDorphinsa ane enephe phelinsathI dardamAM rAhata maLe che ane mana prasannatA taiyAra thayela 20-25 miniTa cAlatI A hAsyanI kasarato savAranAM anubhave che. paMkhIonA kalarava vacce, khullAM lIlAM medAnomAM, tAjI havA ne kumaLA hAsyathI yAdazakita sudhare che. sAMdhA ane snAyuonA duHkhAvAmAM taDakAmAM, nirdoSa AnaMda sAthe sAmUhika karAvavAmAM Ave che jenI ghaNI rAhata maLe che. caherAnI krAMti vadhe che. lohImAM rakatakaNo vadhe sabhya phI taddana phrI che. dareka jAti, raMga ke dharmanAM loko ucca-nIcanAM che. caherAnI cAmaDInAM snAyuonI sthitisthApakatA vadhe che ane cahero bhedabhAva vagara, dareka vayanAM loko savAranAM sUryodaya samaye bhegA thaI, cuta thAya che. hAsyathI peTanAM nAjuka avayavone kasarata maLatAM pAcanazakti sAthe maLI hAsya-rasano AnaMda mANe che. lAphTara-klaba InTaranezanala sudhare che. hAIblaDapresara, Tenzana, DIprezana, narvasa brekaDAuna, asthamA rajIsTarDa ceriTebala saMrathA che. je koI paNa jAtanA bhedabhAva vagara ane anidrA jevA rogomAM hAsya eka atyaMta upayogI sAravAra puravAra vizvabharamAM A lAphTara-klabo calAve che. hAsya eka yunivarsala bhASA thaI zake che. che. Aje vizvanA ghaNA dezo jevA ke amerikA, osTreliyA, jApAna, hAsya upara vizvabharamAM bahoLA pAye saMzodhano thayA che. nezanala siMgApora, jarmanImAM ghaNI hAya-klabo khUlI gaI che. vizvanAM sarva kensara InsTITayUTa (amerikA)nA jarnalamAM eka rIporTa chapAyo che. mAtabara pracAra mAdhyamoe enI noMdha lIdhI che. jemAM 10 dardIone satata eka kalAka hAsyasabhara viDiyo-Tepa batAvavAmAM - jyAre mana muMjhAyeluM hoya, tanamAM takalIpha hoya, koIka nirAzAo AvI. jema jema dardIo hasatA gayA tema tema dardIonI roga nirodhaka
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 15-10-2000 kozIkAo vadhavA lAgI. emanI lALamAM saMkramaNa virodhI proTInanuM hAsyarasa janmathI mRtyu paryata sAtha Ape che. jyAre bIjA rasonuM ema pramANa vadhyuM hatuM. InTarapherona gAmA nAmanAM hormonanuM pramANa vadhyuM ja nathI. hAsya phakta potAne ja nahIM paraMtu saMparkamAM AvanArA badhA ja hiliMga kemIkala gaNAya che. dardIo jenAthI tANa anubhave che te lokone praphullita kare che. epInephrona hormonanuM pramANa ghaTayuM ane sAthe sAthe kudaratI pIDAzAmaka "cAra mile, cosaTha khIle; bIsa khaDe kara joDa, InDorphinsa ane ene phelinsanuM pramANa vadhyuM hatuM. amerikana patrakAra ranehIse snehI mIle, khIla gaye lAkha karoDa.' ane lekhaka normana kajhinsane rumeToIDa ArtharAITIsa nAmano asAdhya hAsya dvArA umaMga, AzA, utsAha, neha ane saumyatAnuM sumadhura roga thayo. Adhunika vijJAna pAse e roganI koI ja davA na hatI. vAtAvaraNa sarjAya che. mAnava mana madhura kalpanAo, pAvana vicAro ane enA aMgo-pAMgo jakaDAvA lAgyA hatAM. eNe sUtAM-sUtAM thokabaMdha sadbhAvanAthI sabhara thAya che. mAnasika svAthya sudhare che. nakArAtmaka komeDI philmo joI, divasabhara khaDakhaDATa hAsya e karato rahyo. phakta vicAro dUra thatAM eno prabhAva Arogya para paDe che. viTAmIna sI nI goLI ane khaDakhaDATa hAsya dvArA e saMpUrNa sAjo amerikAmAM eTI enDa TI Teliphona ka., koDAka kemerA ka. tathA thayo ane enA phaLazrutirUpe jagatane be suMdara pustakonI bheTa eNe AI.bI.ema kaMpyuTara kAM. potAnI ophisomAM khAsa hyumara rUma dharAve ApI. enAM lakhelAM "eneTomI opha ena Ilanesa" tathA "bAyolojI che. oNphisano mUDa banAvavA ane utpAdakatA vadhAravAnA uddezyathI opha hopa" hAsya cikitsA paddhati tarapha vizvane saMzodhano karavA preraNA hyumara kansalaTansInI madada levAmAM Ave che. ApatAM pustako gaNAya che. chellAM trIsa varSomAM jagatabharamAM hAsya bhAratamAM lAphTara kalaba InTaranezanale punA najIka AvelI dvArA upacAra zakya che tenAM saMzodhano thayAM. amerikAnA prasiddha lITAkAphArmA lI.nAM 150 kAmadAromAM A hAya kasarato zarU karAvI. sAIkIATrIsTa DaoN. vilIyama phAya ane DaoN. lI barka 30 varSathI hAya tevI ja rIte muMbaImAM IlekTrIkala proDakTasa opha InDIyAnI phekTarImAM cikitsA upara saMzodhano karI rahyA che. teonA mate Adhi, vyAdhi ane A hAsya kasarata karyA pachI proDakzanamAM vadhAro thayo. kAmadAro prasanna upAdhi dUra karavA hAsya eka adbhuta auSadhI che. yu.ke. mAM DaoN. robarTa citte kAma karavA lAgyA. menejarathI kArakuna ne yUna sau sAthe hasIne chellAM 10 varSathI lAphaTa2-klInIka calAve che. sTenaphorDa meDikala skUla divasa zarU karatAM kuTuMba bhAvanAno vikAsa thayo. sahakAranI bhAvanAno (amerikA)nAM mana:cikitsaka viliyama phrAya hasavAne yogAbhyAsanI vikAsa thatAM sTAphanAM aMgata saMbaMdho sumeLabharyA thayAM. saMjJA Ape che. ATalAM badhAM lAbho chatAM jemane nIce mujaba takalIpho hoya temaNe hyusTana (amerikA)mAM seMTa josepha hospiTale khAsa lAphIMga rUma A hAya-kasarato karavI nahIM. banAvyo che. A hAsya-kakSamAM uttama kArTUna citro coMTADavAmAM AvyA. (1) jhAmara (gsakomAM) (2) sAraNagAMTha (harniyA) (3) dUjhatA che jenAthI hRdaya prasannatA anubhave che. bAyabalamAM paNa ukti che harasa (eDavAnDa pAIlsa) (4) chAtImAM du:khAvo (enjAInA peIna) prasanna hRdaya ja cikitsAnuM kAma kare che.' (5) garbhavatI mahilAo (6) garbhAzaya nIce AvI gayuM hoya athavA mArgAreTa mIDa nAmanI lekhikAe samoATApu para rahetA lokonAM pezAba para niyaMtraNa na rahetuM hoya (7) zaradI, phyu ke vAyarala Invekzana jIvanano abhyAsa karyo ane tAraNa kADhyuM ke: lagabhaga Adhunika hoya (8) bhojana pachI ochAmAM ochA be kalAka hAsyanI kasarato na sukha-sagavaDo vagara jIvatAM A TApunAM loko vizvamAM sauthI lAMbu karAya. nirAmaya AyuSya bhogave che kAraNake emane amerikAno ajaMpo nathI. sAmUhika rUpe hasavA-hasAvavAnuM maMgaLa vAtAvaraNa sarjatI lAphTarasadAya mukta hAsya karatAM A loko sadA prasanna ja rahe che. teo tANa klabo vizvane khUNe khUNe khUlaze ne pharI vizva mANavA jevuM banaze. mukta jIvana jIve che ane khUba ja saMtoSa sAthe hasatAM hasatAM jIvana hAya-yogano jaya ho. Avo ApaNe sau e hAsya devatAne zivAnaMda gujAre che. AzramanA pa.pU.svAmI zrI adhyAtmAnaMdajInI prArthanA dvArA praNAma karIe. bhAratamAM ozo komyunamAM khaDakhaDATa hAya, je nAbhimAMthI pedA | zrI dAsya TevAya nama: |. thAya che tenA upara thayelA saMzodhanonuM tAraNa che : (1) mana vadhu taMdurasta hAsyaM balA, hAsyaM viSNura, hAsya devo mahezvaraH / bane che (2) zarIrano thAka UtarI jAya che ane Arogya sudhare che (3) hAsyaM sAkSAta para brahma, tasmai zrI hAsyAya namaH / / dhyAnano anubhava thAya che. yA devI sarvabhUteSU hAsyarupeNa saMsthitA / jApAnamAM kahevata che 'Time spent laughing is time spent with namastasyai namastasyai hAsya devyai namo namaH / / God. kharekhara khaDakhaDATa hAsya karatI vakhate hRdaya ane mana bALaka | 3 zrI smitAya naY:, zrI satAya nama: II jevA nikhAlasa hoya che. e vakhate koI paNa sArA-narasAM vicAro zrI vihasitAya namaH, zrI avahasitAya namaH / manamAM pravezI zakatA nathI. dhyAnamAM javA, nirvicAra avasthAmAM manane zrI atihasitAya namaH, zrI apahasitAya namaH / laI javAmAM tethI ja khaDakhaDATa hAsya khUba madadarUpa thAya che. OM hAsya samrATa puruSottamAya namo namaH / / bharatamuninA kathana pramANe atharvavedamAMthI mukhyatve cAra rasa zRMgAra, OM hAsyamadaH hAsyamida, hAsyAda hAsyamudaccate / vIra, raudra ane bIbhatsa AvyA che. zRMgAramAMthI hAsya, vIramAMthI hAsyasya hAsyamAdAya hAsyamevAva ziSyate / / adbhuta, raudramAMthI karuNa ane bIbhatsamAMthI bhayAnaka rasanI utpatti 3 ranta: rAIi: zA-1: // thaI che. A badhAmAM rasarAjanuM mAna to hAsyarasane ja apAya. kAraNake
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 15-10-2000. prabuddha jIvana madhyakAlIna gujarAtI jaina rAsAsAhitya || DaoN. kAntibhAI bI. zAha (tA. 16-8-2000nA aMkathI saMpUrNa) cAlatA hoI AkhI kRti ja samasyAkendrI lAge che. rUpakuMvara samasyA kuzalalAbha vAcaka ukelI zakato hovAthI vikrama ene kedamAM pUre che, mAra mAre che ane A kavi kharataragacchanA abhayadharmanA ziSya che. emanI rAsAkRtionA bheda jANAvA potAnI putrI paNa paraNAve che. kAvyane aMte rUpacaMdakuMvara racanAsamayane AdhAre emano kavanakALa saM. 1616thI 16ra5no nizcita ane enI traNa patnIo potAnA pUrvabhavanI vAta sAMbhaLI dIkSA grahaNa thAya che. kare che. samasyAbAjI, vaividhyabAjI, vaividhyabharyA varNano ane emaNe racelI cAra rAsAvRtiomAM saM. 1616mAM racAyelI, 666 alaMkAravaibhavathI rAsa AsvAdaka banyo che. kaDInI 'mAdhavAnala kAmakaMdalA copAi/rAsa' mahattvanI racanA che. nAyikA "naladamayaMtI rAsa' saM. 1665mAM racAyelI 16 prastAvamAM vibhakta, kAmakaMDalA eka gaNikA hovA chatAM mAdhavAnala pratye enI apAra prIti dezI DhALo uparAMta duhA, copAI, soraThA Adi chaMdomAM prayojAyelI, che. mAdhavAnala paNa enA pratye daDha rAga che. dezanikAla pAmelA lagabhaga 2400 kaDInI rAsakRti che. mANikyadevasUrinA saMskRta mAdhavAnalanA virahamAM kAmakaMdalA soLe zaNagAra tyaje che ane parapuruSa mahAkAvya 'nalAyana" para te AdhArita che. mahAbhAratanA nalopAkhyAna saMga mATenA mAtAnA Agrahane nakAre che. ane rAjA vikrama bane temaja jena paraMparAnI kathAno samanvaya ahIM jovA maLe che. alaMkAravaibhava. meLavI ApavAmAM sahAyarUpa bane che. kAvyasparzavALAM bhAvacitro ane subhASitone kAraNe kRti dhyAnapAtra katimAM avAMtare saMskRta-prAkRta gAthAo ane zloko suSASita rUpe bane che. mUkAya che. cAturIbharI samasyAo paNa rajU thaI che. mukhyatve duhA- "surasuMdarI rAsa' se. 1646mAM racAyelI, 20 DhALamAM vibhakta, copAimAM kRti prayojAI che. 511 kaDInI duhA-dezIbaddha racanA che. surasuMdarI dvArA vinodamAM kahevAyelI mAra DholA copAI/rAsa' saM. 1617mAM racAyelI 700 kaDInI, sAta koDIe rAja hovAnI vAtane kAraNe, kevaLa sAta koDI sAthe tyajI rAjasthAnanA eka atyaMta lokapriya kathAnakane AlekhatI racanA che. devAyelI surasuMdarInA zIlamahimAnuM kautukarasika kathAnaka ahIM AlekhAyuM DholAnuM lagna mAruvanI sAthe thayuM che. paNa te nAnI hovAthI sAsare che. navakAramaMtrane pratApe nAyikA kaSTamukta banI ane zIlarakSA karI AvI nathI. te daramyAna Dholo mAlavaNI nAmanI kanyAne paraNI, mAravaNIne zakI evA Alekhana dvArA navakAramaMtrano mahimA paNa ahI gavAyo bhUlI jAya che. mAruvaNI yuvAna banatAM DholAnA premamAM jhUre che. paNa che. mAlavaNI ene DholA sudhI pahoMcavA detI nathI. paNa eka vakhata mAravaNIno A uparAMta prabhAvatI udAyI rAjarSi AkhyAna rAsa...saM. 1640mAM saMdezo maLatA Dholo enA nagaramAM pahoMcI ene maLe che. aMte traNe racAyelI 349 kaDInI apragaTa racanA che. "zIlAzikSA rAsa' saM. sukhada sahajIvana gALe che. 1669mAM racAyelI 117 kaDInI vijaya zeTha-vijayA zeThANInI kathA DholA-mArunA pracalita duhAno AdhAra A kRtinA kathAnakamAM levAyo varNavatI kRti che. "yazodhara nRpa copAI' jIvadayAnI vRttinA Adarza che. copAI baMdhamAM prayojAyelI A kRtimAM vacce vAta' nAmaka gaghamAM tarIke nirUpAyelA yazodhara rAjAnA nava bhavonI kathA che. "thAvacca patra kathAvistAra sadhAya che. rAsa' kavinI rarapa kaDInI rAsakRti che. ajhaDadatta copAI/rAsa' kavinI rara8 kaDInI apragaTa racanA che. nayasuMdare be aitihAsika tIrtha rAsAo racyA che temAM "zatruMjaya emAM saMsAramAM vairAgyabhAva keLavI AtmakalyANa sAdhatA agaDadatta uddhAra rAsa" saM. 1638mAM racAyelo, 12 DhALano, 124 kaDIno rAsa maninI kathA che. "tejasAra rAsa' dIpapujAnuM mAhAsya darzAvatI. 415 che. zatruMjaya tIrthanA thayelA kula 16 uddhArono ullekha sAthe aMtima kaDInI, tejasAra nRpanI kathA AlekhatI racanA che. bhAvi uddhAranI kathA kahevAI che. giranAra tIrthoddhAra rAsa' e 13 nayasuMdara DhALano, 184 kaDIno rAsa che. giranAra tIrthoddhAranA saMkSipta paricaya A kavi vaDatapagacchanA bhAnumeranA ziSya che. emano janma saM. sAthe, kasoTImAMthI pAra utarIne neminAthanA darzananI Teka pALanAra 1598mAM thayo. 9 varSanI vaye dIkSA lIdhI ane upAdhyAyapada paNa kAzmIranA ratnA zeThanI kathA ahIM gUMthI levAmAM AvI che. meLavyuM. emaNe daseka jeTalI kathAtmaka kRtio ApI che, jemAMthI be samayasuMdara vadhu mahattvanI che te "rUpacaMdakuMvara rAsa' ane 'naLadamayaMtI rAsa'. A kavi kharataragacchanA upA. sakalacaMdranA ziSya che. emano janma 'rUpacaMdakuMvara rAsa' saM. 1637mAM racAyelI, 6 khaMDamAM vibhakta, rAjasthAnanA sAMcora gAme thayo. pitA rUpasiMha ane mAtA lIlAvatI. zRMgAra, hAsya, karUNA, bhayAnaka Adi vividha rasone niSpanna karatI saM. 1638mAM jinacaMdrasUri akabarane maLavA lAhora gayA tyAre samayasuMdara kRti che. kavi ene maMgalAcaraNAmAM ja "zravaNasudhArasa rAsa' tarIke paNa sAthe gayelA ane potAnI saMskRta kRti "aSTalakSIthI akabarane oLakhAve che. prasanna karelA. saM. 1649mAM emane vAcakapada prApta thayuM ane saMbhavata: kAvyamAM saMskRta, prAkRta, apabhraMza bhASAnAM subhASito ane samasyAo saM. 1671-7ramAM upAdhyAya pada prApta thayuM. saMvata 170ramAM amadAvAdamAM prayojAyAM che. nAyaka rUpacaMdakuMvara ane nAyikA saubhAgyasuMdarI vaccenI teono svargavAsa thayo. emanI kRtionAM maLatAM racanAvarSane AdhAre samasyAbAjI pracurapaNe cAle che. ahIM ghaNAM prasaMgo samasyAnA avalaMbane saM. 1659thI 1700 emano kavanakALa nizcita thAya che. 2 mata
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana tA. 15-10- 2000 samayasuMdare 19 jeTalI nAnI moTI rAsakRtio racI che. te uparAMta RSabhadAsa vIsA poravADa vaNika jJAtinA ane "saMghavI" aTaka 50 karatAM vadhu gIta racanAo ane naveka chatrIzIo paNa emaNe karI dharAvatA zrAvaka che. emaNe emanI kRtiomAM ja potAnI gRhasthI vize che. uparAMta teo saMskRta bhASAnA jANakAra, samartha vidvAna, TIkAkAra keTalIka mAhitI ApI che. te parathI lAge che ke pote paise Take saMpanna, ane chaMdazAstrI paNa che. dhArmika vRttinA ane rojiMdI dhArmika Avazyaka kriyAo karanArA hatA. naladavadaMtI rAsa' saM. 1673mAM racAyelI, 6 khaMDa ane 39 DhALamAM pote saMskRtanA paNa sArA jANakAra haze ema emanI gujarAtI racanAomAM ' vibhakta, 931 kaDInI A kavinI mahattvanI rAsakRti che. enI racanAmAM saMskRta kAvyono je AdhAra lIdho che te parathI pratIta thAya che. kavie pAMDavacaritra" ane "nemicaritra' e be graMthono AdhAra lIdho saM. 19paramAM nirvANa pAmelA mahAna jainAcArya zrI hIravijayasUrino che. A kRti jaina paraMparAnI naLakathAne barAbara vaLagI rahe che. kathAnI paTTadhara zrI vijayasenasUrinA A kavi ziSya hatA. ane emanI pAse zarUAta 'pAMDavacaritra'ne anusarI naLadamayaMtInA bhavathI thaI che ane emaNe ghaNuM zAstrAdhyayana karyuM hatuM. vijayasenasUrinI pATe AvelA pachInA bhavanI kathA ghaNA vistArathI kahevAI che. vijayatilakasUri ane emanI pachInA vijayANaMdasUrine paNa tradR SabhadAse naLe damayaMtIne tyajI e vakhatano damayaMtIvilApa hRdayadrAvaka banyo potAnA guru mAnyA hovAnuM emanI kRti 'bharatezvara rAsa' parathI jaNAya che. paNa evAM AsvAdaka sthAno ahIM ochA che. ahIM jeTalo kathArasa che. che eTalo kAvyarasa nathI. kavie kRtimAM zRMgAra, karuNa, adbhuta ane RSabhadAsanI kavipratiSThA mukhyatve rAsakavi tarIkenI che. emaNe zAMtarasa niSpanna karyo che. mukhya-gauNa pAtronA nirUpaNAmAM kavinI kula 32 rAsAo racyA che. jemAMthI prakAzita mAtra cAra ja thayA che. zakti jovA maLe che. DhALo bhinnabhinna dezIomAM prayojAI che. kavi emanI rAsAkRtiomAMthI kavino sauthI mahattvano dhyAnArha casa che mAravADanA hoI mAravADI bolInI chAMTa varatAya che. saM. 1685mAM khaMbhAtamAM racAyelo "zrI hIravijayasUri rAsa'. duhAsItArAma copAI' e kavinI saM. 1687mAM racAyelI, 9 khaMDa ane copAImAM temaja vividha dezIomAM 110 DhALa ane 3134 kaDIno A 241 kaDI dharAvatI bIjI eka noMdhapAtra kRti che. teo A kRtimAM sudIrgha rAsa che. A racanA karavAmAM emaNe potAnI pUrve racAyelA ravikheNAnA 'padmacarita'ne anusaryAnuM svayaM svIkAre che. keTalAka prasaMgone hIrasUri viSayaka graMthano upayoga karavA uparAMta potAnA gurubhagavaMto kavie rasamaya rIte khIlavyA che ane keTalAMka varNano noMdhapAtra banyAM pAsethI sAMbhaLelI keTalIka ghaTanA-vigatono paNa ahIM samAveza karyo che; jemake garbhavatI sItAnI nAjuka sthitinuM Alekhana. jaina sAdhuone hAthe jainetara kathAnakovALI je dIrgha racanAo thaI zrI hIravijayasUri saM. 1583mAM pAlaNapuramAM kurA zAha ane che temAM samayasuMdaranI A banne racanAo mahattvanI che. jo ke bannemAM nAthIbAIne ghera janmIne mahAna jainAcArya tarIke saM. 16paramAM unA kavi jaina paraMparAne anusaryA che. khAte nirvANa pAmyA tyAM sudhInA emanA mahattvanA jIvana prasaMgone A uparAMta mRgAvatI caritra" (2.saM.1638) 3 khaMDa, 38 DhALa AlekhatuM caritra ahIM nirUpAyuM che. te samayanA mogalasamrATa akabarazAha ane 744 kaDInI, "sAba-pradyumna rAsa' (2.saM.1659) rara DhALanI, bAdazAhanA nimaMtraNAthI gujarAtanA gaMdhAra baMdarethI prayANa karI cheka siMhalasuta-priyamelaka rAsa' (2.saM. 1672) 11 DhALa, 230 kaDInI, phatehapura sikrI jaI akabarane dharmagoSThI dvArA temaja potAnA AcAravicAra payasAra carita copAI' (2.saM. 1673), 'valkala cIrI rAsa dvArA emaNe pratibodha pamADyA ane amAri pravartananAM tathA jajiyAvaro (ra.saM.1681) rarapa kaDInI, "vyavahArazuddhi viSayaka dhanadatta zreSThi copAI ane zatruMjaya yAtrAverAnI nAbUdInAM vividha pharamAno bAdazAha pAse (ra.saM.1696), "caMpaka zreSThi copAI" (2.saM.1695) 2 khaMDa, 21 DhALa kaDhAvyAM-A mahattvanI ghaTanAone A rAsamAM samAvI levAI che. A ne 507 kaDInI, "cAra pratyeka buddhano rAsa' (2.saM.1665) 4 khaMDa, rAsamAM hIrasUrinA ziSyo-praziSyo, emanA anuyAyI zrAvako, emaNe 45 DhALa, 862 kaDInI, "vastupAla-tejapAlano rAsa' (2.saM. 1682) (6)), upadezelA muslima sulatAno, emane hAthe thayelI dIkSAo, jinabiMbonI bAravrata rAsa' (2.saM.1685), 'zatruMjaya rAsa' (2.saM.1686), pratiSThAo, nUtana jinaprAsAdo, emanA cAturmAso, vihAro, sAmaiyA thAvagyAsuta copAI' (2.saM.1691) 2 khaMDa, 30 DhALa, 437 kaDInI vagere vizenI dastAvejI mUlya dharAvatI bharapUra mAhitI prApta thAya che. gautama-pRcchA copAI' (2.saM. 1695) 74 kaDInI, "puMjA 28 Si A uparAMta mRtyu samIpa jaNAtAM hIrasUrinI aMtima AlocanA, rAsa" (2.saM.1698), "mArehA rAsa', "sAdhuvaMdanA rAsa' paTTaziSya vijayasenasUri mATenI emanI pratIkSA, hIrasUrinuM nirvANa (2.saM.1697), 'dropadI rAsa' (2.saM.1700) 3 khaMDa, 34 DhALa, thatAM samagra ziSyasamudAyano vilApa, khaMbhAtanagarI vagerenAM bhAvapUrNa, 606 kaDInI racanAo che. rasika ane kAvyasparzavALAM varNano, prayojAyelI kahevato, rUDhiprayogo, RSabhadAsa (zrAvaka) arabI-phArasI zabdabhaMDoLanI chAMTavALI hindI mizrita gujarAtI, keTalIka madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya mukhyatve jaina sAdhukavione hAthe saMvAdalaDhaNo, kavinI bhASADhI vagerene laine gujarAtI rAsAsAhityamAM kheDAyuM, paNa e sAhityanA kheDANa ane vikAsamAM bhale jUja paNa A kRti mahattvanA pradAnarUpa banI che. keTalAka zrAvaka kavionuM paNa piradAna rahyuM che emAMnA eka mahattvanA emano saM. 1670mAM racAyelo 4699 kaDIno 'kumArapAla, rAsa" zrAvaka kavi te khaMbhAtanivAsI = SabhadAsa. - kumArapALa uparAMta vanarAja, siddharAja, hemacaMdra ane ajayapArAnA emanA janma-avasAnanAM nizcita varSo maLatAM nathI. paNa emanI jIvanavRttAMtane vaNI laI etihAsika sAmagrI pUrI pADe che. kRtionA racanAvarSAne AdhAre A kavino kavanakALa saM. 166rathI saM. 1678mAM racAyelo, 84 DhALa ane 1116 kaDIno 'bharatabAhubali 1688no nizcita karI zakAya che. rAsa' bharatezvara ane bAhubalinA pUrvabhavonA vRttAMtathI temaja upa kathAnA
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 15-10-2000 prabuddha jIvana 17 viniyogathI vistAra sAdhatI kRti che. * AvarI le che. emanI lagabhaga 35 upara maLatI rAsAkatiomAM saM. 168ramAM racAyelo 1862 kaDIno 'hitazikSArAsa' duhA-soraThA "zatruMjaya mAhabhya rAsa' sauthI moTo rAsa che. emanI 9 rAsakRtio temaja dezI DhALomAM racAyelo, dharmabodha ane vyavahArabodhane rajU karato prakAzita thaI che; bAkInI apragaTa che. rAsa che. subhASito ane dRSTAMtakathAothI e rasAtmaka banyo che. emano 'zatruMjaya mAhAnya rAsa' saM. 1755mAM racAyelo, 9 khaMDa, A cAra rAsa mudrita thayA che. bAkInA emanA apragaTa rAsa A 70 DhALa ane 8600 kaDIomAM vibhakta che. dhanezvarasUrie racela pramANe che: - graMtha "zatruMjaya mAhAbhya'no AdhAra laIne ene anusarato A rAsa "RSabhadeva rAsa' (2.saM.1962) 118 DhALa, 1271 kaDIno, zatruMjaya tIrthano vigatapracura itihAsa Alekhe che. A rAsanI hastaprata 'jIvavicAra rAsa" (2.saM.1676) 502 kaDIno, 'kSetra prakAza rAsa" kavie potAnA hastAkSare lakhI che. bharatathI mAMDI saM. 108mAM thayelA (2.saM. 1678) 582 kaDIno, "ajAkumAra rAsa" (2.saM.1670) 557 13mA uddhAraka bhAvaDaputra jAvaDazA sudhInuM nirUpaNa ahIM thayuM che. te kaDIno, 'zatruMjaya uddhAra rAsa', (2.saM.1670) 20 DhALa, 296 kaDIno, pachInA be uddhArako bAhaDade ane samarasiMhanA mAtra ullekho che. samakita rAsa' (2.saM.1678) 879 kaDIno, "samayasvarUpa rAsa' 791 rAsanI nirUpaNa rIti e prakAre che ke jANe vIprabhu dezanA ApatAM kaDIno, 'devagurasvarUpa rAsa' 785 kaDIno, "navatatva rAsa' (2.saM.1676) bhaviSyamAM kayA krame uddhArako thaze enI vAta mAMDe che. e rIte ahIM 811 kaDIno, "sthUlibhadrasUri rAsa' (2.saM. 1668) 732 kaDIno, zatruMjayanA uddhAronI vAta bhaviSyakALamAM kahevAI che. vratavicAra rAsa' (2.saM.1662) 81DhALa, 86 kaDIno, "sumitra rAjarSi "ArAmazobhA rAsa...saM. 1761mAM racAyelI ra1 DhALa, 4ra9 kaDInI rAsa' (2.saM.1668) 425 kaDIno, "kumArapAlano nAno rAsa' 2192 racanA che. aparamAne panAre paDelI ArAmazobhA kanyAnI kathA emAM kaDIno, 'jIvaMta svAmIno rAsa' (2.saM.1682) rara3 kaDIno, 'upadezamAlA kahevAI che. camatkArika dRSTie A kRti noMdhapAtra banI che. rAsa' (2.saM.1680) 63 DhALa, 712 kaDIno, "zrAddhavidhi rAsa' 1624 A sivAya emanI rAsakRtio A pramANe che: kaDIno, pUjAvidhi rAsa' (2.saM.1682) 1839 kaDIno, "AdrakumAra "caMdana malayAgIrI copAI' (2.saM. 1704) 372 kaDInI, rAsa 97 kaDIno, "zreNika rAsa" (2.saM.1682) 1839 kaDIno, "vighAvilAsa rAsa' (saM. 1711) 30 DhALanI, "naMdabattarI" (2.saM. mallinAtha rAsa' (2.saM.1685) ra95 kaDIno, "paprazaMsA rAsa' 1714), "kusumazrI rAsa', (2.saM. 1715), "mRgAputra copAI' (2.saM. 328 kaDIno, "kayavannA rAsa' (2.saM.1683) 284 kaDIno, "vIrasenano 1715) 10 DhALanI, "masyodara copAI" (2.saM. 1718), "jinapratimA rAsa' 445 kaDIno, "hIravijayasUrinA bAra bolano rAsa' (2.saM.1684) daDhakaraNa hUMDI rAsa' (2.saM. 1725) 67 kaDInI, 'zrIpAla rAjAno ra94 kaDIno, "rohaNiyA muni rAsa" (2.saM.1688) 345 kaDIno, rAsa" (2.saM. 1740) 49 DhALanI, "ratnasiMha rAjarSi rAsa' (ra.saM. "abhayakumAra rAsa" (2.saM.1687) 1005 kaDIno, "vIsasthAnaka tapa 1741) 39 DhALa, 709 kaDInI, "zrIpAla rAsa" (nAno) (2.saM. rAsa' (2.saM. 1685) ane "siddhazikSArAsa'. 1742) 271 kaDInI, "kumArapAla rAsa' (2.saM. 1742) 130 DhALa, rAsakRtio sivAya paNa A kavie stavana, namaskAra, stuti, 2876 kaDInI, "amarasena-virasena rAsa' (2.saM. 1744), "caMdana subhASita, gIta, hariyALI, chaMda Adi racanAo karI che. malayAgIrI rAsa' (2.saM. 1744) 23 DhALa, 407 kaDInI, 'harizcaMdra 17mA zatakanA A mukhya mukhya rAsa kavio uparAMta ghaNA anya rAsa" (2.saM. 1744) 35 DhALa, 700 kaDInI, 'upamiti bhavaprapaMcA gauNa kavione hAthe A zatakamAM eka ke ethI vadhu rAsAkRtionuM rAsa' (2.saM. 1745) 127 DhALa, ra974 kaDInI, 'uttamacaritrakumAra nirmANa thayuM che. jevA ke somabhimalasUri, siddhisUri, padmasuMdara upAdhyAya, rAsa" (2.saM. 1745) ra9 DhALa, pa87 kaDInI, "haribaLa lAchIno sakalacaMdra upAdhyAya, guNavijaya, kanakasuMdara, bhuvanakIrtigaNi, vijyazaMkara rAsa" (2.saM. 1747), "vIza sthAnakano rAsa/puNyavilAsa rAsa' (2.saM. vagere. emAMthI guNavijayanI be rAsakRtio "naladamayaMtI rAsa' 1748) 132 DhALa, 3287 kaDInI, "mRgAkalekhA rAsa' (2.saM. 1748) (2.saM.1965) ane "dhannA-zAlibhadra copAI" (2.saM.1674) prakAzita 41 DhALanI, "amaradatta mitrAnaMda rAsa" (2.saM. 1749) 39 DhALa, thaI che. 850 kaDInI, RSidattA rAsa (2.saM. 1749) 24 DhALa, 457 vikramanuM 18muM zataka kaDInI, 'sudarzana zeTha rAsa" (2.saM. 1749), "ajitasena kanakAvalI jinaharSa. rAsa' (2.saM. 1751) 43 DhALa, 758 kaDInI, "mahAbala-malayAsuMdarI A kavi kharataragacchanA jinakulasUrinI paraMparAmAM zAMti harSanA ziSya rAsa" (2.saM. 1751) 142DhALa, 3006 kaDInI, guNAkaraDa guNAvaLI che. emanI kRtionAM racanAvarSone AdhAre A kavino kavanakALa saM. rAsa' (2.saM. 1751) ra6 DhALanI, "satyavijaya nirvANa rAsa" (2.saM. 1704 thI 176ra nizcita thAya che. teo rAjarathAnamAM ane tyArabAda 1756), "ratnacUDa rAsa' (2.saM. 1757), 31 DhALa, 6ra7 kaDInI, cheka sudhI ghaNuMkharuM pATaNamAM rahyA jaNAya che. temano kALadharma paNa "zIlavatI rAsa' (2.saM. 1758), 480 kaDInI, "razekhara ranavatI pATaNamAM thayo. prAraMbhakALe rAjasthAnI ane hiMdImAM ane pachIthI mukhyatve rAsa' (2.saM. 1759) 36 DhALa, 717 (70) kaDInI, "rAtribhojana gujarAtImAM sarjana karanAra A kavinuM samagra sAhitya vipulatA ane parihAraka/amarasena jayasena rAsa' (2.saM. 1759) 25 DhALa, 477 guNavattAnI dRSTie dhyAnArha bane che. temanI kRtiomAM maLatA roganirdezo kaDInI "ratnasAra rAsa" (2.saM. 1759) 33 DhALa, 604 kaDInI, temanI saMgItanI jANakArIno saMketa kare che. emanI kRtiomAM chaMdo "jaMbusvAmI rAsa' (2.saM. 1760) 80 DhALa, 1657 kaDInI, "zrImatI ane dezIonuM vaividhya ghaNuM che. rAsa' (2.saM. 1761) 14 DhALanI, "vasudeva rAsa' (2.saM. 1762) 50. emanI rAsakRtio duhA-dezIbaddha che jaina dharmanA ghaNA viSayone DhALa, 1163 kaDInI racanA che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana tA. 15-10-2000 rAsA uparAMta A kavie lakhelI covIsIo ane vAsIo mahattvanI dRSTAMtakathAo dvArA jaMbUkumAra vairAgyanI mahattA pragaTa kare che. pakSa che. stavana, sajhAya, gIta, tithi, bAramAsa, comAsA, hariyAlI, vipakSanI AvI kula 23 dRSTAMtakathAo ahIM che. varNanakalA, alaMkAra vagere vividha svarUponI laghukRtio paNa emaNe sarjI che. vaibhava, jhaDajhamayukta padAvali ne dezIonA vaividhyathI A rAsakRti yazovijaya upAdhyAya - AvAgha banI che. upA. yazovijayajI e vikramanA 17-18nA zatakamAM thayelA eka jJAnavimalasUri bahuzruta, dArzanika, prakhara nyAyAcArya, kAvyamImAMsaka ane sarjaka kavi A kavi tapAgacchanA dhIravimalanA ziSya che. emano janma saM. tarIkenI virala pratibhA dharAvala, jaina paraMparAmAM "laghuharibhadrAcArya 1694mAM mAravADanA bhinnamAlamAM thayo. vIzA ozavALa jJAtinA pitA ane "kurcAlI zAradA'nuM biruda pAmelA eka yugaprabhAvaka sAdhu che. vAsava zeTha ane mAtA kanakAvalInA te putra. nAma nAthumala. saM jinavijaya-nayavijayanA teo ziSya che. emanuM janmavarSa maLatuM nathI. 170ramAM ATha varSanI vaye dIkSA thaI. dIkSAnAma navimala. saM. 1727mAM paNa saM. 1688mAM emanI dIkSA thaI che. bALavaye dIkSita thayAno saMbhava paMnyAsapada ane saM. 1748mAM AcAryapada prApta thayuM. te pacha} svIkArIe to yazovijayajIno janma saM. 1675 AsapAsa thayo hovAnuM jJAnavimalasUri banyA. saM. 178ramAM khaMbhAtamAM emano svargavAsa thayo. gaNAya. yazovijayajIe kAzI jaine vidyAbhyAsa karyo. emane gaNipada emaNo saMskRta, prAkRta, gujarAtI traNe bhASAmAM graMtho racyA. sAteka saM. 1701 pahelAM maLI cUkyuM hatuM e nizcita che. saM. 1718mAM emane rAsAkRtio uparAMta emaNe ratavano, sakjhAyo, stutio, pado A upAdhyAyapada prApta thayuM. emano kavanakALa mukhyatve vikramanA 18mAM pracura mAtrAmAM racyAM che. be covIsI, be vazI racavA uparAMta stavanomAM zatakanA pUrvArdhane AvarI le che. saM. 1743mAM DabhoImAM teono tIrthastavano ane tIrthakarastavanonI pracuratA eTalI che ke ekalAM svargavAsa thayo. siddhAcalanAM ja 3600 stavana racyAM hovAnuM kahevAya che. A kavie upA. yazovijayajIe saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM 110 thI ye AnaMdaghana ane upA. yazovijayajInI kRtio para bAlAvabodho paNa vadhu graMthonuM sarjana karyuM che. gujarAtImAM traNa rAsAkRtio ane "samudra- racyAM che. vahANa saMvAda' jevI dIrgha saMvAdaracanA ApavA sAthe emaNe stavano, emano saM. 1738mAM racAyelo "jiMbUrAsa' 35 DhALa, 608 kaDInI. sakjhAyo, pUjA, stutio, hariyALIo jevI padyaracanAo ApI che. racanA che. emAM jaMbukumAranI ATha paTarANIono saMvAda che. dareka stavanomAM paNa dhyAna kheMce evI traNa "covIzI" ane eka viharamAna paTarANI pUche ne jaMbukumAra judI judI dRSTAMta kathAthI javAba Ape e jinavIzI' che. 1rapa, 150 ane 350 gAthAnAM lAMbAM stavano paNa svarUpe A racanA duhA-dezIbaMdhamAM prayojAI che. emaNe racyAM che. 'raNasiMha rAjarSi rAsa' saM. 1765mAM racAyelI, 38 DhALa ne 11ra'dravyaguNa paryAyano rAsa' saM. 1711mAM racAyelo, 17 DhALa, 284 kaDInI racanA che. kaDIno rAsa che, emAM evI sthApanA karavAmAM AvI che ke jagatamAM "caMdra kevalI rAsaAnaMda maMdira rAsa' saM. 1770mAM racAyelI, 4 padArtha be ja che-dravya ane paryAya. guNa e paNa paryAya che. kavie ahIM khaMDa, 111 DhALa ane 7649 kaDInI racanA che. guNa ane paryAyanI ekatA mAnI che. dravyanI sAthe guNanuM astitva "azokacaMdra rohiNI rAsa" saM. 1774mAM racAyelI 31 DhALa!! sadaiva hoya che paNa navenave rUpe; eka rUpe nahIM. guNa dravyano svabhAva racanA che. emAM rohiNI nakSatranA divase 28 varSa sudhI karavAmAM che ne bAvartaka lakSaNa che. tattvadarzananA A rAsamAM aneka avataraNono AvatA rohiNI tapano mahimA gavAyo che. rAjA azokacaMdranI rANI je upayoga thayo che te kavinI bahuzrutatA siddha kare che. rohiNI zokabhAvathI eTalI ajANa che ke putrazoke raDatI strIne "zrIpALa rAjAno rAsa' e 1300 kaDInI racanA che. A rAsano rudanamAM kayo rAga che tema pUche che. ene pATha bhaNAvavA pati azokacaMdra AraMbha to karelo upA. vinayavijayajIe saM. 1738mAM. paNa graMtha pUro khoLAmAM beThelA putra lokapAlane aTArIethI nIce nAkhe che. tyAreya thatA pahelAM 750 gAthA racAI hatI tyAre emano ravargavAsa thatAM rohiNIne zoka thato nathI. enA puNyaprabhAve putra paNa kSemakuzaLa, ra upA. yazovijayajIe AgaLa 551 kaDIo racIne A adhUro rAsa che. rohiNInA A vItazokapaNAnA kAraNa rUpe enA pUrvabhavanI kathA. pUrNa karyo. Ama A rAsa e banne sAdhuonuM sahiyAruM kartutva che. - A rAsamAM zrIpALa ane mayaNAsuMdarInuM atyaMta lokapriya jaina dhArmika pI. ena. Ara. sosAyaTIne kathAnaka nirUpAyuM che. navapadano mahimA lAghavathI chatAM UMDANathI ahIM nidhi-arpaNano kAryakrama pragaTa thayo che. zRMgArarasanuM Alekhana maryAdita svarUpe thayuM che. te paryuSaNa parva daramiyAna saMgha dvArA bhAvanagaranI pI. ena. uparAMta vIra, raudra, bIbhatsa, karuNa ane zAMti rasanI niSpati ahIM Ara. sosAyaTI mATe ekatra thayelI nidhi arpaNa karavAno kAryakrama che. kRtinA ghaNAM aMzomAM yazovijayajInI kavitvazaktinAM darzana thAya bhAvanagara khAte jAnyuArInA pahelA athavA bIjA aThavADiyAmAM yojAze. je sabhyo, dAtAo vagere A kAryakramamAM joDAvA IcchatA jaMbusvAmI rAsa' saM. 1739mAM racAyelo, 5 adhikAra ane 37 hoya teoe rU. 200/- bharIne saMghamAM potAnA nAma ane Teliphona DhALano, duhA-copAI baMdha temaja vividha dezIomAM racAyelo rAsa che. naMbara, moDAmAM moDuM tA. 30mI okTobara sudhImAM noMdhAvI devA jaina paraMparAmAM suprasiddha evA jaMbUravAmInA sAdhucaritranuM emAM Alekhana vinaMtI che. vizeSa mAhitI mATe kAryAlayano saMparka karavo. che. dIkSAnA pakSamAM ane vipakSamAM thatI dalIlo rUpe gUMthAyelI daSTAMtakathAo I maMtrIo emAM kahevAI che. madhubiMdunI, kuberadattanI ane mahezvaradattanI traNa - - karavAnA nAnA nAnA nAnA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 15-10-2000 prabuddha jIvana ahIM kahevAI che, jemAM e enAM duSkarmothI kurUpa strI hoya che paNa rohiNI tapanA AzrayathI e duSkarmothI chuTI rohiNI avatAra pAmI hoya che. 'susaDha rAsa' 22 DhALanI racanA che ne jayaNAnuM mahattva Alekhe che. 'sAdhuvaMdanA rAsa' saM. 1728mAM racAyelI, 14 DhALanI, 500 kaDInI racanA che. emAM RSabhadevanA gaNAdharothI mAMDI prAcIna sAdhuonI nAmAvali zAstrAdhAre apAI che. kavacitu TUMkuM caritra-saMkIrtana paNa emAM che. bAravratagrahaNa (TIpa) rAsa' saM. 1750mAM racAyelI, 8 DhALa, 206 kaDInI racanA che. emAM jaina paraMparAnAM bAra vratonI samajUtI che. udayaratna udayaratna vAcaka tapA.nA vijayarAjasUrinI paraMparAmAM zivaratnasUrinA ziSya che. udayaratnanI kRtionAM racanAvarSo saM. 1749 thI 1799nAM upalabdha hovAthI emano kavanakALa vikramanA 18mA zatakanA samagra uttarArdhano nizrita thayo che. emanA janma ane svargavAsanAM varSo upalabdha nathI. teo kheDAnA rahIza hatA. ane miyAMgAmamAM emano svargavAsa thayAnI mAhitI upalabdha thaI che. kheDAnI AsapAsanA pradezamAM vasatAM bhAvasAranAM 500 kuTuMboe emanA prabhAve jaina dharma aMgIkAra karyo hato. saM. 1770mAM suratanA eka sadgRhastha premajI pArekhe zatruMjayano saMgha kADhelo temAM udayaratna joDAyelA. saM. 1779nI racanAthI udayaratnano 'upAdhyAya' ke 'udaya vAcaka' tarIke ullekha maLato hovAthI emane e agAunAM varSomAM upAdhyAyapada maLyuM hovAnuM jaNAya che. udayaratna je rAsAskRtio racI che emAM viSayano bahoLo vyApa dhyAna kheMce che. udayaratne racelI 19 jeTalI rAsAskRtiomAMthI pAMceka ja prakAzita thaI che, bAkInI apragaTa che. 'jaMbusvAmI rAsa' saM. 1749mAM racAyelI 66 DhALanI racanA che. 'aSTaprakArI pUjA rAsa' saM. 1755mAM racAyelI, 78 DhALanI racanA che, jemAM ATha prakAranI pUjAono mahimA darzAvatA ATha kathAnako vaNI levAyAM che. 'sthUlibhadra rAsa/navaraso' saM. 1759mAM racAyelI 9 DhALanI racanA che. emAM sthUlibhadra-kozAnA saMvAdone kavi bahelAvIne Alekhe che. kozAnA zRMgArabhAvanuM manohArI nirUpaNa A kRtimAM thayuM che. A sivAya, 'munipatti rAsa' (2.saM. 1761) 93 DhALa, 2821 kaDInI, 'rAjasiMha> navakAra rAsa' (2.saM. 1762) 31 DhALa, 880 kaDInI, 'bAravrata rAsa' (2.saM. 1765) 77 DhALa, 1671 kaDInI, 'malayasuMdarI mahAbala rAsa (vinodavilAsa rAsa) (2.saM. 1766 (62)) 133 DhALa, 2975 kaDInI, 'yazodhara rAsa' (2.saM. 1767) 81 DhALa, 1503 kaDInI, 'lIlAvatI sumativilAsa rAsa' (2.saM. 1767) 21 DhALa, 348 kaDInI, dharmabuddhi maMtrI ane pApabuddhi rAjAno rAsa' (2.saM. 1768) 27 DhALa, 396 kaDInI, 'zatruMjaya tIrthamALA uddhAra rAsa' (2.saM. 1769), 'bhuvanabhAnu kevalIno rAsa (rasalaharI)' (2.saM. 1769) 97 DhALa, 2424 kaDInI, 'bhAvaratnasUri pramukha pAMca pATa varNana gaccha paraMparA rAsa' (2.saM. 1770) 31 DhALanI, 'dAmajJaka rAsa' (2.saM. 1782) 13 DhALa, 183 kaDInI, 'varadatta guNamaMjarI rAsa' (2.saM. 1782) 13 DhALanI, 'sUryayazA (bharataputrano rAsa)' (2.saM. 1782), 'sudarzana zreSThI rAsa' (2.saM. 1785) 23 DhALanI, 'harivaMza 15 rAsa (rasaratnAkara rAsa)' (2.saM. 1799), mahipati rAjA ane matisAgara pradhAna rAsa' rAsakRtio che. udayaratna kavie dIrgha rAsAkRtio uparAMta asaMkhya stavano, sajjhAyo, caityavaMdano, salokA, RtuvarNano, chaMdo, bAramAsA jevAM svarUpovALI racanAo karI che. khAsa karIne krodha-mAna-mAyA-lobha-vairAgya-garvaziyaLa Adi viSayanI emanI sajjhAyo ane keTalAMka stavano jaina samudAyamAM lokajIbhe thayAM che, jemAM eka 'covIzI'no paNa samAveza thAya che. A sivAya, 18mA zatakamAM jJAnasAgare (mANikyasAgaraziSya) bAreka rAsAkRtio racI che ane mohanavijaye (tapA. vijayasenasUrinI paraMparAmAM rUpavijayaziSya) sAteka rAsAo racyA che. jo ke emanA sAta rAsAomAMthI 'narmadAsuMdarIno rAsa' (2.saM. 1764), 'ratnapAlano rAsa' (2.saM. 1760), 'mAnatuMga-mAnavatIno rAsa' (2.saM. 1760) ane caMdanarAjAno rAsa (2.saM. 1763) prakAzita thayA che. vikramanuM 19muM zataka padmavijaya A kavi uttamavijayanA ziSya che. saM. 1792mAM amadAvAdamAM emano janma. saMsArI nAma pAnAcaMda, saMvata 1805mAM uttamavijaya pAse amadAvAdamAM dIkSA lIdhI. dIkSAnAma padmavijaya. 1810mAM paMDitapada prApta thayuM. saM. 1862mAM pATaNAmAM svargavAsa. A kavie cAra rAsAkRtio uparAMta vividha pUjAo, be covIzIo, stavana, comAsInAM devavaMdana, sajjhAya, gahUMlI, hariyALI vagere laghu padyaracanAo temaja keTalAka bAlAvabodho racyA che jemAMno eka upA. yazovijayajInA 350 gAthAnA stavana parano che. A kavie racelA cAreya rAsA prakAzita thayA che. 'neminAtha rAsa' saM. 1820mAM racAyelo, 4 khaMDa, 169 DhALa ane 5503 kaDIno rAsa che. emAM neminAthanA nava bhavanI kathA che. yaduvaMzanI utpattinA varNana uparAMta emAM kRSNa, baLadeva ane neminAthanAM caritronuM Alekhana thayuM che. 'uttamavijaya nirvANa rAsa' saM. 1828mAM racAyelo, 13 DhALano, potAnA gurunA nirvANa nimitte racAyelo rAsa che. 'samarAditya kevalI rAsa' saM. 1839 thI AraMbhIne 1842mAM pUrNa thayelo, 9 khaMDa, 199 DhALamAM racAyelo rAsa che. jayAnaMda kevaLIno rAsa' saM. 1858mAM racAyelo 9 khaMDa, 202 DhALanI racanA che. paMDita vIravijayajI A kavi tapA. zubhavijayajInA ziSya che. kavino janma saM. 1829mAM amadAvAdamAM thayo. mAtAnuM nAma vIjakora ane pitAnuM nAma yajJezvara. saMsArI nAma kezava, mAtA-putra vacce udvega thatAM ane saMsAra pratye aruci jAgatAM kezave gRhatyAga karyo ane zubhavijayajInA samAgama ane dharmopadezathI emanA AjJAMkita bhakta banyA. saM. 1848mAM pAnasarA mukAme dIkSA thaI ane teo vIravijaya banyA. saM. 1858 pachInA gALAmAM vaDodarAmAM paMnyAsapada. pachI amadAvAdamAM bhaThThInI poLanA upAzraye rahevA lAgyA. saM. 1893mAM zatruMjaya upara motIzAe baMdhAvelI TUkanA pratiSThA mahotsavamAM upasthita rahyA. saM. 1903mAM amadAvAdanAM jANItA haThIsIMganAM daherAMno pratiSThA-mahotsava emanI nizrAmAM thayo.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 prabuddha jIvana tA. 15-10-2000 saM. 1908nA bhAdaravA vada 3ne dine amadAvAdanA bhaThThInI poLanA strIsukha to maLyuM. paNa pachIno bhava sudhAravA saMyama grahaNa karIne e upAzraya khAte emano svargavAsa thayo. svargaloke gayo. 5. vIravijayajInuM sAhityasarjana ghaNuM ja vipula che. emaNo traNa A rAsamAM 11 jeTalI avAMtarakathAo daSTAMtakathAo tarIke vaNI lAMbI rAkRtio racavA uparAMta sthUlibhadra ziyaLavelI', 'neminAtha- levAmAM AvI che. kavinI kathanakalAnI zaktino paricaya ahIM maLe che. rAjimatI bAramAsa', "neminAtha vivAhalo', 'rahanemi saMvAda' racyAM. strIsukhanI asAratAno bodha kathAmAMthI prApta thAya che. paNa paM. vIravijayajInuM ciraMjIva pradAna to che emanI vividha "caMdrazekhara rAsa 57 DhALanI, kavinI uttarAvasthAnI racanA che. A pUjAo. "zubhavIra'ne nAme jANItA banelA A sAdhukavie vidhavidha rAsano mukhya uddeza nyAyopArjita dravathI karelA dAnano mahimA varNavavAno dezIomAM ane rAgonI vividha layachaTAomAM racelI vividha prakArI che. pUjAo khUba ja jANItI banI che. sAMprata kALamAM derAsaromAM mahadaMze caMdrazekharanA vRttAMta sAthe aneka AMtarakathAonuM Alekhana paNa ahIM paM. vIravijayajInI racelI pUjAo ja bhaNAvAya che. paM. vIravijayajI thayuM che. vArANasInA rAjAno putra caMdrazekhara koI avadhUta yogInI jaina pUjAonA eka paryAya samA banI gayA che. sAdhanAnI sahAya arthe smazAnamAM jAya che. tyAMthI enI camatkArapUrNa te uparAMta, moTI saMkhyAmAM stavano, sajhAyo, caityavaMdano, duhA, yAtrAo ane lokAtIta anubhavonI paraMparA sarjAya che. adbhuta rasanuM lAvaNI, stuti, DhALiyAM, gahUlI, hariyALI jevI bhaktibhAvasabhara vAtAvaraNa ethI sarjAtuM Ave che. ahIM AvatI sUtrAtmaka paMktio racanAo emaNe karI che. prathaciMtAmaNi' nAme saMskRta graMtha racyo ane kavinI bahuzrutatAno paricaya karAve che. anekavidha dezIo ane doharA'adhyAtmasAra' parano bAlAvabodha racyo. A uparAMta emaNo 'hitazikSA copAImAM rAsa prayojAyo che. rAsano nAyaka caMdrazekhara bhaktibhAvapUrvaka chatrIzI" temaja potAnA guru zubhavijayajInuM caritra AlekhatI "zubhaveli'nI munine dAna ApI bIjA bhavamAM svargasukha prApta kare che. racanA karI che. anya gauNa kavio 5. vIravijayajIe (1) surasuMdarI rAsa' (2.saM. 1857), (2) A sivAya premavijayaziSya bhASAvijaye saM. 830mAM 4 khaMDamAM "dhampilakumAra rAsa' (2.saM. 1896) ane (3) "caMdrazekhara rAsa' (2.saM. ane 5797 kaDImAM vibhakta vikramAditya paMcadaMDa rAsa'nI racanA karI 1902) ema traNa rAsAkRtio ApI che, je traNa prakAzita thaI che. che. surasuMdarI rAsa' 4 khaMDa, para DhALa ane 1584 kaDImAM vibhakta semavardhane (hIravardhanaziSya) saM. 185ramAM 53 DhALanA "surasuMdarI che. vIravijayajInI 28 varSanI yuvAvaye thayelI e racanA che. joke amarakumAra rAsa'nI, saM. 1870mAM 45 DhALanA 'zAMtidAsa ane vakhatacaMda purogAmI aneka kavione hAthe A viSaya AlekhAyo hoI eno lAbha zeThano rAjIpuyaprakAza rAsa'nI tathA saM. 1879mAM 'zrIpAla rAsa'nI A kavine maLyo che. racanA karI che. potAnA pati dvArA ja tyajI devAyelI surasuMdarI aneka vino vaccethI dIpavijaya kavirAje saM. 1877mAM, 4 ullAsamAM 'sohamakula paTTAvalI pasAra thatI rahI, vairya, sahanazIlatA, zIlarakSA Adi guNone jALavIne rAsa'nI racanA karI che. potAnA Tekane sAcave che. navakAramaMtrano mahimA paNa A kathAnaka dvArA gujarAtI lokAgacchanA rUpacaMda kavie saM. 1856mAM 41 DhALanI darzAvAyo che. doharA ane copAI chaMda temaja vividha dezIomAM A "zrIpAla copAI'nI, saM. 1860mAM 'dharmaparIkSAno rAsa'nI, saM. 1873mAM rAsa prayojAyA che. - 13 DhALanI, paMcendrInI copAI'nI, saM. 1878mAM 34 DhALanI, "rUpasena dhammilakumAra rAsa' 72 DhALa ane 2488 kaDInI racanA che. copAI'nI ane saM. 1880mAM 8 khaMDanA "aMbaDa rAsa'nI racanA karI zreSThIta dhammila lagna pachI viratibhAva anubhavato hovAne kAraNe che. mAtApitA eno viraktibhAva dUra karavA IrAdApUrvaka putrane mohamAyA uttamavijaye (khuzAlavijayaziSya) saM. 1878mAM 4 ullAsa ane tarapha vALavAno prayatna kare che. pariNAme dhammila jugAra, madyapAna ane 70 DhALamAM vibhakta "dhanapALa zIlAvatIno rAsa'nI tema ja saM. 1878mAM vezyAgamanano vyasanI banI gayo. gaNikA paNa enA premamAM anurakta 7 DhALanA "TUMDhaka rAsanI racanA karI che. banI. dhamila nirdhana banI jatAM gaNikAnI mAtAe putrIne enAthI Ama saM. 1241mAM "bharatezvara bAhubali rAsathI udbhaveluM A vimukha banavAnuM kahyA chatAM gaNikA dhammilanA premamAM ja DUbelI rahI. rAsAsAhitya vikramanA paMdaramAM zataka sudhImAM supere chavAI jaIne vikramanA gaNikAnI mAtAe dhammilane nidrAvasthAmAM ja dUra araNyamAM pheMkAvI 16-17-18mA zatakamAM keTalAka agrIma koTinA jaina sarjako dvArA dIdho. dhammilane eka munino bheTo thatAM viSayAsakti kevI bUrI che e temaja anya asaMkhya jaina sAdhukavio dvArA kheDAtuM-vikasatuM rahI dhIme vAta vijayapAlanI dRSTAMtakathA kahIne samajAvI. ema muni dvArA aneka dhIme 19mA zatakamAM eno pravAha maMda paDato jaI paMDita vIravijayajInA dRSTAMtakathAo ADakathAo tarIke kahevAtI gaI che. aMte dhammila rAsAsarjana AgaLa virAma pAmatuM lAge che. jyAre batrIza patnIo sAthe sukharUpa divaso pasAra karato hato tyAre eka muni pAsethI pUrvabhavanI kathA jANI. pUrvabhavanA puNyodaye ahIM mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha * mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha * prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona : 3820296. mudraNAthAna : phakharI prinTiMga vakarsa, 31/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva kosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027. I
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa : (50) +110 aMka : 11 Licence to post without prepayment No. 271 * tA. 16-11-2000 0 Regd. No. TECH / 47-8907 MBIT 2000 * * * zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra * * * praH QUOG * * * prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa * * * vArSika lavAjama rU.100/-0 0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha IriyAvahI (airyApathikI) chellA eka saikAmAM vividha kSetre vaijJAnika zodhakhoLane pariNAme che te jotAM ema avazya kahI zakAya ke sUkSma jIvonI hiMsA vinA manuSyanI jIvanazailImAM keTaluM moTuM parivartana AvI gayuM che ! eka manuSyanuM astitva kSaNavAra paNa TakI na zake. hAlatAM cAlatAM, hAthapaga sthaLethI bIje sthaLe javA mATe relave, moTaragADI, vimAna, naukAjahAja halAvatAM, are, AMkhanuM maTakuM mAratAM paNa asaMkhyAta sUkSma ekendriya ItyAdi sAdhanonA vikAsane pariNAme gati ane aMtaramAM keTalA badhA jIvo vinAza pAme che. vartamAna samayamAM jhaDapI vAhanavyavahArane lIdhe pheraphAro thatA rahyA che! duniyAmAM avarajavara atizaya pramANamAM vadhI enuM pramANa ghaNuM ja vadhI gayuM che. eka vimAnapravAsamAM keTalA badhA gaI che. avakAzI upagraho ane rokeTonA paribhramaNanI to vAta ja vAyukAyanA jIvonI hiMsA thAya che ? e jIvono vinAza karavAno judI che. ramatagamatanI spardhAo sivAya page cAlIne (ke doDIne) lAMbuM Azaya na hoya to paNa vinAza thAya che e hakIkata che. kSaNa mAtramAM aMtara kApavAnI vAta have jANe jUnavANI jevI lAge che. potAne kAraNe mRtyu pAmelA AvA sUkSma ekendriya jIvo dhAro ke manuSya Ama chatAM Aje paNa hajAro jaina sAdhu-sAdhvIo jIvana paryata jeTalo AkAra dhAraNa karIne ApaNI samakSa jo UbhA rahe to e saMkhyA page cAlIne, vihAra karIne eka sthaLethI bIje sthaLe javAnA vratavALAM joIne ApaNe dibhUDha thaI jaIe. jo mANasa samajadAra hoya to hoya che e paNa eTalI ja AzcaryakAraka vAta gaNAya che. teo badhA karuNAthI enuM haiyuM bharAI Ave. ' gatAnugatika, rUDhicusta, alpamativALA mANaso che evuM mAnavAnI eTalA mATe ja potAnI avarajavarane kAraNe jANatA ajANatAM rakhe koI bhUla kare. jena paraMparAmAM aneka tejasvI vibhUtio thaI gaI thatI jIvonI hiMsA-virAdhanA mATe tatkAla kSamA mAgI laIne vizaddha che ane vartamAna samayamAM paNa jovA maLe che. dharma ane tattvajJAnamAM thavAnI jainomAM eka vidhi che. prAcIna kALathI adyApi paryata pracalita tarkayukta UMDI zraddhA vagara AvuM banI na zake. rahelI A vidhi te "IriyAvahI che. ' jaina dharmanA siddhAntomAM sauthI mahattvano siddhAnta te ahiMsApAlanano "IriyAvahI' zabda saMskRta thiI athavA "airyApathikI' parathI che. vaLI jIva tattva ane enA prakAro vize jaina dharme jeTalI UMDI Avelo che. saMskRtamAM zabdano artha gati, cAlavuM, pharavuM, gamanAgamana vicAraNA karI che evI jagatanA anya koI dharma nathI karI. nigodanA karavuM ItyAdi thAya che. sAdhu-saMnyAsIonI avarajavara mATe e zabda jIvothI mAMDIne siddha gatinA jIvo sudhInI vicAraNA emAM che. Indriya savizeSa prayojAyo che. paNa eTale mArga, rasto. IryApatha eTale avarajavara pramANe emAM jevuM vargIkaraNa jovA maLe che tevuM anyatra maLatuM nathI. mATeno mArga athavA mArgamAM AvAgamana. IryApathikI athavA IriyAvahI UThatAMbesatAM, hAlatAcAlatAM, khAtAMpItAM keTalA badhA sUkSma ekendriya eTale mArgamAM AvAgamana karavA saMbaMdhI. zabdano arthavistAra thatAM jIvo mRtyu pAme che e vAta Adhunika vaijJAnika dRSTie siddha thaI gaI IriyAvahI zabda mArgamAM gamanAgama karyA pachI te aMge lAgelAM pApamAMthI che chatAM keTalAne e samajAya che ? samajAyA pachI keTalAne evI sUkSma vizuddha thavA mATe karAtI viziSTa dharmakriyA mATe vaparAvA lAgyo. vicAraNAmAM rasaruci janmaze ? rasaruci pachI keTalA e vAtane zraddhApUrvaka jainono e pAribhASika zabda banI gayo. IriyAvahInI kriyA zrAvake anusaravAno yatna karaze ? to karavAnI, paNa sAdhu-sAdhvIo mATe to te anivArya banI gaI, jagatanA jIva mAtra sAthe maitrI ane karuNAnI bhAvanA vagara evA kAraNa ke gRhasthonuM gamanAgamana niprayojana paNa hoI zake, paraMtu jIvonI hiMsAthI viramavAnI vAta gamaze nahi. jyAM paMcendriya jIvonI sAdhuonuM gamanAgamana to prayojana ja hovuM joIe. sAdhuoe ahiMsAnuM ja ATalI badhI hiMsA vizvamAM vadhI rahI che tyAM ekendriya ane temAM mahAvrata dhAraNa kareluM che.' paNa sUkSma ekendriya jIvonI kyAM vAta karo cho ?-ema kahI koIka "IriyAvahI' sUtra gaNadhara bhagavaMte raceluM sUtra che. "AvazyakasUtra'nA hAMsI paNa uDAvI zake. paraMtu jeono AtmatattvanI vicAraNAmAM rasa "pratikamaNa-adhyayana' nAmanA cothA adhyayanamAM te Ave che. A sUtra jAgyo che, jeone AtmatattvanI jhAMkhI thaI che, jeone sarva jIvomAM prAkRta bhASAmAM che. te nIce pramANe che : zuddha caitanyatattvanAM darzana thAya che evI vyaktio potAnA AcAramAMthI IcchAkAreNa saMdisaha" bhagavanuM ! IriyAvahiyaM paDikkamAmi ? khasaze nahi. Icche ! ' ' vizvamAM sUkSma ekendriya jIvono pratisamaye je rIte saMhAra thayA kare IcchAmi paDikkamiuM, IriyAvahiyAe virAhAe, gamanAgamaNe
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-2000 pAAkkamaNe, bIyakkamo, hariyakkamo osA-uniMga-pAga-daga-jyAM jIva che tyAM prANa che. AvA dasa prakAranA prANa batAvavAmAM Ave maTTI-makkaDA-saMtANA-saMkramaNe / che. e dasa te pAMca Indriya, traNa baLa athavA yoga, zvAsozvAsa ane je me jIvA virAhiyA 1 AyuSya. egidiyA, beIMdiyA, teIMdiyA, cauciMdiyA, paMciMdiyA / abhihayA, vattiyA, lesiyA, saMghAiyA, saMghaTTiyA, pariyAviyA, kilAmiyA, uddaviyA, ThANAo ThAM saMkAmiyA, jIviyAo vavaroviyA tassa micchAmi dukkaDaM ! pAMca Indriya te sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrotrendriya. A Indriyone rahevAnAM sthaLa athavA ThekANAM te anukrame cAmaDI, jIbha, nAka, AMkha ane kAna. : A prAkRta sUtrano gujarAtImAM zabdArtha nIce pramAo che IcchA pramANe bhagavan / AjJA Apo, huM eryApathikI pratikramaNa karuM ? traNa baLa athavA yoga A pramANe che: jenA vaDe ApaNe vicAra karI zakIe te manobaLa, jenA vaDe bolI zakIe, avAja uccArI zakIe te vacanabaLa ane jenA vaDe UThavuM, besavuM vagere kArya karI kIe te zarIrabaLa.. gamanAgamanamAM prANIne cAMpatAM (dabAvatAM, kacaDatAM), bIjane cAMpatAM, lIlotarIne cAMpatAM, jhAkaLa, kIDInAM dara, lIlaphUga, pANI, kAdava, karoLiyAnAM jALAMne cAMpatAM-meM je ekendriya, beIndriya, teIndriya, caturindriya, paMcendriya jIvone lAte mAryA hoya, dhULe DhAMkyA hoya, bhoMya sAthe ghasyA hoya, athaDAvyA-kUTAvyA hoya, paritApa upajAvyo hoya, kheda pamADyo hoya, udvega pamADyo hoya, eka sthAnethI bIje sthAne mUkyA hoya, jIvitathI chUTA karyA hoya (mArI nAkhyA hoya) te mAruM duSkRtya mithyA thAo. (te mATe huM kSamA mAguM chuM.) A sUtramAM AvatA keTalAka pAribhASika zabdonA artha joIe; 'pANakkamo' eTale prANo (jIvo)ne cAMpIne upara cAlatAM. 'bIyakkamaNe' eTale bIja (biyAM)ne cAMpatAM. 'hariyakkamaNe' eTale harita athavA lIlI vanaspatine, lIlotarIne pachI AMkho ane pachI kATakhUNe kAna ema anukrame umeratA javAthI ekendriyathI paMcendriyano khyAla Avaze.) cAMpatAM. 'osA' eTale osa athavA jhAkaLa. 'uniMga' eTale mATImAM goLa chidra pADanAra jIvo, je gadhaiyA tarIke oLakhAya che. uniMgano bIjo eka artha thAya che kIDIonAM dara. 'pAga' eTale lIla, phUga, pacaraMgI sAdhAraNa vanaspati. 'dagamaTTI' eTale DhIlo kAdava, kIcaDa. daga ane maTTI ema judA judA zabda laIe to daga (daka) eTale kAcuM pANI ane maTTI eTale mATI. 'makkaDA-saMtANA' eTale karoLiyAnAM jALAM. 'saMkramaNo' eTale enA upara saMkramaNa karyuM hoya, te cAMpIne upara cAlyA hoya ane e rIte te jIvonI je virAdhanA karI hoya eTale ke teone kaSTa, du:kha ApyuM hoya. te mATe A pramANe kSamA mAgavAmAM Ave che. jaina dharmamAM jIva dravya vize (tathA anya dravya vize paNa) jeTalI UMDI vicAraNA thaI che teTalI duniyAnA anya koI dharmamAM jovA nahi maLe. 'jIva vicAra' nAmanA dharmagraMthamAM jIvonuM bahu sUkSma vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. je zakti vaDe zarIramAM vAyu dAkhala karI zakIe, rAkhI zakIe ane bahAra kADhI zakIe te zvAsocchavAsa ane je zakti vaDe zarIramAM jIvatva amuka kALa sudhI TakI zake te AyuSya. IndriyanI saMkhyA pramANe jIvo pAMca prakAranA che, ekendriya, beIndriya, teIndriya, corendriya ane paMcendriya. ekendriya jIvone sparzendriya, beIndriya jIvone sparzendriya ane rasanendriya, teIndriya jIvone sparzendriya, rasanendriya ane ghrANendriya, corendriya jIvone sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya ane cakSurindriya ane paMcendriya jIvone sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrotrandriya hoya che. (keTalI Indriya ane kaI kaI che e yAda rAkhavA mATe sahelo upAya e che ke potAnA caherAmAM sauthI nIce dADhI-haDapacI (sparza)thI zarU karI upara jatAM jIbha, pachI nAka, jyAM cetanAzakti che tyAM jIvana che. je potAnI meLe harIpharI zake, hAlIcAlI zake evA trasa jIvo ane potAnI meLe harIpharI na zake tevA sthAvara jIvonA paNa peTAprakAra batAvavAmAM AvyA che. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati e pAMce sthAvara jIvo che ane mANasa, gAya, bheMsa, baLada, popaTa, cakalI, uMdara, sApa, vIMchI, bhamaro, kIDI, maMkoDo vagere trasa jIvo che. trasa ane sthAvara jIvomAM je jIvatva che te prANane AdhAre che. jyAM prANa che tyAM jIva che ane 'IriyAvahI' sUtramAM jIvone mATe AvatA zabdonI samaja nIce pramANe che : 'egidiyA' eTale ekendriya jIvo. ekendriya jIvone phakta sparzendriya hoya che. temanI gaNanA tiryaMca gatinA jIvomAM thAya che. ekendriya jIvo pAMca prakAranA che : pRthvIkAya, apakAya, teukAya (tejasakAya), vAyukAya ane vanaspatikAya. ekendriya jIvone cAra prANa hoya cheH (1) zarIra (sparzendriya), (2) zarIrabaLa (kAyayoga), (3) zvAsocchavAsa ane (4) AyuSya. kAcI mATI, paththara, mIThuM vagere pRthvIkAya jIvo che. pANI apakAyanA jIvo che. agni teukAyanA jIvo che. havA, pavana te vAyukAyanA jIvo che ane zevALa, jhADapAna vagere vanaspatikAyanA jIvo che. biIMdiyA'-eTale be IndriyavAlA jIvo. teone sparzendriya ane rasanendriya (jIbha) e be Indriyo hoya che. te paNa tiryaMca kahevAya che. be IndriyavALA jIvone cha prANa hoya che : (1) zarIra (sparzendriya) (2) rasanendriya (jIbha), (3) zarIrabaLa (kAyayoga), (4) vacanabaLa (vacanayoga), (5) zvAsocchvAsa ane (6) AyuSya. beIndriya jIvomAM lohI cusanArA jaLo vagere, varasAdamAM utpanna thanArAM aLasiyAM vagere, vAsI ane eMThA annajaLamAM utpanna thanArAM lALiyAM, peTamAM utpanna thanArAM nAnA jIvo te karamiyAM ane moTA te gaMDolA, pANImAM utpanna thanArA porA, samudramAM utpanna thanArA zaMkha, koDA vagere, lAkaDAmAM utpanna thanArA kIDA te mehari vagere gaNAya che. 'teIMdiyA' eTale traNa IndriyavALA jIvo. te paNa tiryaMca kahevAya che. traNa IndriyavALA jIvone sparzendriya, rasanendriya ane ghrANIndriya
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-2000 prabuddha jIvana hoya che. (7) kilAmiyA-eTale kulAnita karyA hoya, kheda pamADyo hoya, traNa IndriyavALA jIvone sAta prANa hoya che sparzendriya, rasanendriya, adhamUA ke mRta:prAya karI nAkhyA hoya. dhrANendriya, kAyayoga, vacanayoga, zvAsocchavAsa ane AyuSya. (8) uddaviyA eTale upadravita athavA avadrAvita karyA hoya arthAt traNa IndriyavALA jIvomAM mANasanA mAthAmAM utpanna thanAra jU, gabharAvyA hoya, tharatharAvyA hoya, trAsa Apyo hoya, bIka batAvI zarIranA melamAM utpanna thanAra sapheda jU, jhADanAM thaDa vageremAM thanAra hoya. ' maMkoDA, pathArImAM utpanna thanAra mAMkaDa, kAnamAM pesI janAra kAnakhajUrA, (9) ThANAo ThANa saMkAmiyA-eTale sthAnAtuM sthAna saMkrAmitAmIThAI-gaLapaNamAM thanAra vividha prakAranI rAtI, kALI kIDI, anAjamAM arthAtuM eka sthAnethI bIje sthAne saMkramita karyA hoya, mUkyA ke pheravyA utpanna thanAra dhaneDA, IyaLa vagere tathA bIjI ghaNI jAtanA jIvo che. hoya athavA potAnA sthAnethI vikhUTA pADI dIdhA hoya. cauridiyA athavA coreMdiyA eTale caturindriya, cAra IndriyavALA (10) jIviyAo vavaroviyA-jIvitathI vaparopita karyA hoya eTale jIvo. te paNa tiryaMca gatinA jIva tarIke gaNAya che. ke chUTA karyA hoya. arthAt jIvathI mAryA hoya, mArI nAkhyA hoya. cAra IndriyavALA jIvone sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya ane IriyAvahI sUtra (1) IcchAmi (2) paDikamiu (3) IriyAvahiyAe cakSuIndriya hoya che. ane (4) virANAe A cAra padonA vistArUpe che. sUtramAM mukhya caurendriya jIvone ATha prANa hoya che : tvacA, jIbha, nAka, AMkha, cAra vibhAga paDe che ane sUtramAM sAta saMpadAo che. kAyayoga, vacanayoga, zvAsocchavAsa ane AyuSya. IriyAvahI sUtra "IcchAkAreNa' zabdathI zarU thAya che. tyArapachI cAra indriyavALA jIvomAM puSpAdinI sugaMdha lenAra bhamarA, bhamarI, paNa emAM "Iccha' ane IcchAmi' zabdo Ave che. A batAve che ke madhamAkhI vagere, pANI, kIcaDa vageremAM utpanna thanAra maccharo, gaMdakImAM "IriyAvahI'mAM "IcchA'nA prakAranI sAmAcArI che. jaina dharmavidhio utpanna thanAra mAkhI, DAMsa vagere, chANa vageremAM utpanna thanAra vIMchI, ke AcAro vize zAstromAM dasa prakAranI sAmAcArI A pramANe batAvavAmAM ghoDAnA tabelAmAM utpanna thanAra bagAI, dIvAbattI pAse AvanAra AvI che : (1) IcchA, (2) micchA, (3) AvismayA, (4) nIsIhi, pataMgiyAM, khetaramAM dhAnya khAI janAra tIDa, jALAmAM rahenAra karoLiyA, (5) chaMdaNa, () tahatti, (7) pRcchA, (8) pratipucchA, (9) upasaMpadA aMdhArAmAM rahenAra vAMdA, kaMsArI vagere prakAranA jIvo gaNAvavAmAM ane (10) nimaMtraNa. Ave che. IriyAvahImAM "IcchA' sAmAcArI che. eTale ke ziSyanI IcchA pacidiyA' eTale paMcendriya, pAMca IndriyavALA jIvo. teone pAMce hoya to guru AjJA Ape ane AjJA ApavAnI gurunI IcchA hoya to Indriyo-sparzendriya, rasanendriya, dhrANendriya, cakSurindriya ane zrotrendriya teo AjJA Ape. A sAmAcArImAM koI Agraha hoto nathI. hoya che. IriyAvahI' e "IcchA'nA prakAranI sAmAcArI hovAthI ziSya svecchAe paMcendriya jIvo manuSya, tiryaMca, devatA ane nArakI e cAre gatimAM te mATe gurunI AjJA mAge che. hoya che. Ama, IriyAvahI eTale saMkSipta athavA vadhu pratikramaNa. paMcendriyanA saMjJI paMcendriya ane asaMjJI paMcendriya evA be prakAro IriyAvahI pratikramAnano A vidhi AlocanA-pratikramaNAno jaghanyamAM che. deva, nAka, garbhaja manuSya ane garbhaja tiryaMcane saMjJI paMcendriya jaghanya vidhi che, kAraNa ke emAM sAmAnya nimittothI thayelA nAnA gaNAvAmAM Ave che ane teone dasa prANa hoya che. asaMjJI paMcendriya doSonuM tarata pratikramaNa karavAnuM hoya che. (moTA doSonI zuddhi mATe jIvomAM saMmUrzima tiryaMca ane saMmUrchAima manuSyane manobaLa na hovAthI moTA pratikramaNanI judI judI vidhio che.) A vidhimAM tarata lAgelAM nava prANa hoya che. keTalAka saMmUrchAima manuSyone vacanabaLa paNa hotuM tAjAM karmone khaMkherI nAkhavAnAM hoya che. mana, vacana ane kAyAnA nathI. teone ATha prANa hoya che. keTalAka saMmUrchAima jIvo zvAsocchavAsa vividha yogothI bhAre ane haLavAM karmo baMdhAya che: kyAreka moTA kapAyo paryApti pUrI karyA vagara mRtyu pAme to temane sAta prANa hoya che. thAya che. paraMtu sAmAnya gamanAgamanamAM mukhyatve hiMsAno doSa lAge che. A jIvonI IriyAvahI sUtramAM darzAvyA pramANe dasa prakAre virAdhanA IcchA hoya ke na hoya, gamanAgamanAmAM vizeSataH sUkSma ekendriya thAya che eTale ke temane du:kha, kaSTa apAya che ane e dvArA pApakarma jIvonI virAdhanA avazya thAya che. ekaMdare te ajANatAM, ahetupUrvaka baMdhAya che. e nIce pramANe che : - thAya che, to kyAre jANatAM ane hetupUrvaka thAya che. evAM tAjAM baMdhAyelAM (1) abhiyA-eTale abhihatA. eTale ke lAte marAyA, Thokare nAnAM karmonA thAya mATe A AlocanA-pratikramaNanI vidhi 'IriyAvahI" mAryA, athaDAvyA, sAme AvatAne haNyA hoya. (2) vattiyA-eTale vartitA, eTale ke dhULa vaDe DhAMkyA hoya athavA jaina sAdhu-sAdhvIo mATe pAMca mahAvrata uparAMta pAMca samiti ane DhaMkAyA hoya. traNa guptinA pAlana upara ghaNo bhAra mUkavAmAM Avyo che. ene aSTa (3) lesiyA-eTale zleSita, AzleSita. eTale ke bhIMyA hoya, pravacanamAtA paNa kahevAmAM Ave che. emAM pAMca samitimAM sauthI prathama bhoMya sAthe ghasyA hoya ke ghasAyA hoya athavA masaLyA hoya. samiti te IryAsamiti che. samiti eTale vivekapUrvakanI, yatnApUrvakanI (4) saMghAIA-eTale saMghAnita karyA hoya. arthAt paraspara zarIra pravRtti. IryAsamitinuM pAlana karavA mATe sAdhu-sAdhvIoe mArgamAM dvArA aphaLAvAyA hoya, ekaThA karyA hoya. joI-saMbhALIne cAlavuM. sAdhu-sAdhvIoe aMdhArAmAM gamanAgamana karavAnuM (5) saMghaTTiyA-eTale saMghati eTale thoDA sparzathI dubhavyA hoya. hotuM nathI. mANasonI avarajavaravALA, sUryaprakAzathI prakAzita thayelA (6) pariyAviyA-eTale paritApitA arthAt paritApa upajAvyo hoya, mArgamAM cAra hAtha AgaLa jeTalI bhUmi para nIce daSTi rAkhIne, jIvonI duHkha ApyuM hoya, kajhakaleza karAvyo hoya, herAna-parezAna karyA hoya. hiMsA na thAya e rIte lakSa rAkhIne, sAdhu-sAdhvIoe gamanAgamana
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana karavAnuM hoya che ke jethI potAne tatsaMbaMdhI ochAmAM ocho doSa lAge. eryApathikI virAdhanA zarIranI javAAvavAnI-gamanAgamanI kriyAthI thAya che. temAM jIvonI hiMsA thatI hovAthI karma baMdhAya che. A virAdhanA pahelA guNAsthAnakathI chaThThA guNasthAna sudhI rahelA jIvothI thAya che. eTale A virAdhanA zramaNa bhagavaMtone paNa lAge che. eTale gamanAgamanathI lAgelAM karma mATe teone paNa IriyAvahIM pratikramaNa karavAnuM hoya che. e temanI satata jAgRta dazA sUcave che. IriyAvahI pratikramaNa kAussagga sAthe karavAnuM hoya che. kAussagga karatAM pahelAM vizuddhikaraNa mATe tathA mAyA, nidAna ane mithyAtvarUpI zalyathI rahita dravya mATe 'tarasa uttarI' sUtra ane kAussagga mATe 'annattha' sUtra bolavAnuM hoya che. kAussagga logassa sUtrano karavAno hoya che. tyAra pachI pragaTa logassa bolavAno hoya che. Ama, IcchAmi khamAsamaNa, IriyAvahiyA, tassa uttarI, annatya ane logassa (kAusagga ane pragaTa) maLIne A vidhi pUrNa thAya che. IriyAvahI sUtramAM jIvonI virAdhanA mATe kSamA mAMgavAmAM Ave che. Ama to samasta cauda rAjalokamAM (samagra vizvamAM) coryAsI lAkha prakAranI jIvAyoninA anaMtAanaMta jIvo che. e sarva jIva rAzinI kSamApanA karavAnI che. paraMtu A jIvonuM mukhya vargIkaraNa laIe to kula 563 prakAranA jIvo gaNAvavAmAM Ave che. * zrI zAntisUriSkRta 'jIva vicAra prakaraNa'mAM ane jIvavicAra vizenA anya graMthomAM saMsAranA samasta jIvonA 563 prakAra jaNAvyA che. temAM manuSyanA 303 bheda che. te A pramANe che : 15 karmabhUminA, 30 akarmabhUminA ane 56 aMtaradvIpanA ema maLIne 101 bheda thAya. temAM aparyApta manuSyo ane paryApta manuSyo evA be bheda thatAM 202 bheda thAya. temAM saMmUrchima manuSyanA 101 bheda umeratAM kula 303 thAya. (saMmUrchima jIva apAryapta ja hoya.) tiryaMca gatinA jIvonA kula 48 bheda batAvavAmAM Ave che. emAM sthAvaranA rara bheda vikalendriyanA 6 bheda ane tiryaMca paMcendriyamAM jalacaranA 4, sthaLacaranA 12 tathA khecaranA 4 maLIne 20 bheda ema kula 48 bheda tiryaMcanA batAvavAmAM Ave che. devagatinA kula 198 bheda che. te A pramANe che : bhuvanapatinA 25, vyaMtaranA 26, jyotinA 10 ane vaimAnika devanA 38 ema badhA maLIne 99 bheda thAya. te darekanA aparyApta ane paryApta evA be bheda karatAM kula 198 bheda thAya. nAkInA jIvonA 14 bheda che. emAM sAta nAkInA sAta bheda ane te pratyekanA paryApta ane aparyApta evA be bheda gaNIe to kula 14 bheda thAya. Ama manuSyanA 303, tiryaMcanA 48, devonA 198 ane nArakInA 14 ema badhA maLIne kula 563 prakAranA jIvo che. A jIvonI IriyAvahI sUtramAM batAvyA pramANe dasa prakAre virAdhanA thAya: abhihayA, vattiyA, lesiyA, saMdhAIyA, saMghaTTiA, pariyAviyA, kilAmiyA, uddaviyA, ThANAo ThANuM saMkAmiyA, jIviyAo vavaroviyA Ama 563 prakAranA jIvonI pratyekanI dasa prakAre virAdhanA gaNatAM 5630 bheda thAya. A virAdhanA rAgathI paNa thAya ane dveSathI paNa thAya. eTale ke 563042=11260 bheda thAya. vaLI te manathI athavA vacanathI athavA kAyAthI ema traNa yoge thAya eTale ke 1126043=33780 bhede thAya. tA. 16-11-2000 vaLI A virAdhanA traNa karaNAthI thAya-karavuM, karAvavuM ane anumodavuM. eTale 3378043=101340 bhede thAya. vaLI te traNa kALanI apekSAe-bhUta, vartamAna ane bhaviSyanI apekSAe thAya. eTale 101340x3-304020 bhede thAya. ATalI badhI virAdhanA mATe micchA mi dukkaDaM karavAnuM che te chanI sAkSIe karavAnuM che, eTale ke arihaMta bhagavaMtanI sAkSIe, siddha bhagavaMta, sAdhu bhagavaMta, deva, guru ane potAnA AtmAnI sAkSIe kSamA mAgavAnI che. Ama 304020x6-18,24120 bhede kSamA mAgavAnI che. Ama, IriyAvahI sUtra bolavA dvArA saMsAranA sarva jIvonI 1824120 bhede kSamA mAgavAnI che. koIkane prazna thAya ke ATaluM badhuM jhINuM karavAnI jarUra zI ? jarUra eTalA mATe ke koIpaNa apekSAe koIpaNa jIvanI kSamA mAgavAnI rahI na jAya. koIpaNa apekSAe rahI jAya to eTalI apUrNatA rahe. truTi gaNAya. kArya saMpUrNapaNe saphaLa na gaNAya. koIkane prazna thAya ke IriyAvahI sUtra bolatAM aDadhI miniTa paNa thatI nathI. dhIme dhIme bolIe to be-cAra miniTa thAya. eTalA alpakALamAM 1824120 bheda pUrA kevI rIte thAya ? ekaeka bheda judo gAtA jaIe to divaso nIkaLI jAya. enuM samAdhAna e che ke ahIM sthULa chUTaka gaNanA karatAM enI samaja ane e mATeno nirmaLa bhAva mahattvanAM che. aMtara jAgRta hoya to A badhA bhedo uparano upayoga kSaNAvAramAM pharI vaLe che. bhedonuM vibhAjana to sAcI UMDI samajaNa mATe, dRSTinI vizALatA mATe, ane kriyAnI paripUrNatA mATe che. 'IriyAvahI 'nI vidhinuM mahattva jaina dharmamAM eTaluM badhuM batAvavAmAM AvyuM che ke koIpaNa dhArmika kriyA karatAM pahelAM IriyAvahI karI levI joIe. jagatanA tamAme tamAma jIvo sAthe karuNAsabhara hRdayathI kSamApanA ane maitrI karyA vinA dharmakriyA sArI rIte thaI na zake. eTalA mATe sAmAyika, pratikramaNa, caityavaMdana ItyAdi karatAM pahelAM IriyAvahI karI levAnuM pharamAna che. duHkha ke kaSTanA nivAraNa mATe 108 vAra IriyAvahI karavAnI bhalAmaNa che. mahAnizIthasUtramAM kahyuM che : apaDikkaMtAe IriyAvahiAe na kappai ceva kAuM kiMci vi cir3avaMdaNa sAvALA 2 / [IriyAvahI (IryApathika pratikramaNa) karyA vinA caityavaMdana, svAdhyAya sajjhAya Adi kaMI paNa karavuM kalpatuM nathI.] dazavaikAlikasUtranI vRttimAM zrI haribhadrasUrie kahyuM che : IryApatha-pratikramaNamakRtvA nAnyat kimapi kuryAt tadazuddhatApatteH / (IryApatha pratikramaNa karyAM vinA anya kAMI paNa karavuM nahi, kAraNa ke te azuddha thavAno saMbhava che.) Ama, IriyAvahIno mahimA jaina dharmamAM ghaNo moTo che. vizvamAM paryAvaraNanI samatulA jALavavA mATe paNa IriyAvahInI AvazyaktA che. IriyAvahI jo pUrA bhAvapUrvaka karavAmAM Ave to te kevaLajJAna ane mokSagati apAvI zake che. bhagavAna mahAvIra svAmInA kALamAM aImuttA, DhaDhara, vaskhali vagere munioe IriyAvahInI uttama ArAdhanA karyAnA ullekho sAMpaDe che. vartamAnakALa duHkhama che ane evuM saMghayA baLa rahyuM nathI, to paNa jayaNApUrvakanI jAgRti sAthe A ArAdhanAthI AtmavizuddhinA paMthe vadhu AgaLa prayANa to avazya thaI zake che. ramaNalAla cI. zAha
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-2000 prabuddha jIvana sAhitya : ziSTa, praziSTa, a-ziSTa pro. jazavaMta zekhaDIvALA * 'sAhitya' eTale 'sarjanAtmaka sAhitya' evuM gaNI, ahIM tene vize thoDI carcA-vicAraNA karavAno upakrama che. kalA ane sAhitya prati zikSita ane saMskArI manuSyane ochuMvattuM AkarSaNa avazya hoya che. sAhitya tene AnaMda ane avabodha Ape che; mAnavamana ane saMsAra-vyavahAranuM samyak jJAna Ape che; jIvana ane jagatanAM vividha rUponuM hRgha darzana karAve che. manuSyanI ekalavAyI, azAMta, udvegapUrNa, Apadagrasta avasthAmAM sAhitya teno sAthI, vicAraka ane mArgadarzaka banI rahe che. sAhitya manuSya, samAja ane rASTranA jIvana sAthe avicchinna saMbaMdhe joDAyeluM hoya che. te manuSya, samAja, rASTranuM pratibiMba jhIle che; temanAM AzA-AkAMkSA-Adarzono paDagho pADe che; ane temane AnaMda, preraNA, mArgadarzana Ape che. sAhityanuM tethI ghaNuM mahattva che. sAhitya samagra prajAnuM darpaNa che. sAhityanI samRddhi ke daridratA parathI tenI sarjaka prajAnI sabhyatA-saMskRtinI samRddhi ke daridratAno khyAla Ave che. paraMtu sarjAyeluM ke sarjAtuM badhuM sAhitya kaMI ekasamAna staranuM kalAtmaka, uttama yA vAcanIya hotuM nathI. keTaluMka sAhitya ziSTa hoya che, keTaluMka praziSTa hoya che; to keTaluMka a-ziSTa paNa hoya che. ziSTa-praziSTa sAhityanuM vAcana AnaMda-avabodhaprada hoya che. aziSTa sAhityanuM sevana nazIlI davAonI jema, tatkALa sthUla AhlAda-ullAsa pUro pADe che; paraMtu lAMbe gALe tana-manane dUSita ane durbaLa karanAruM nIvaDe che. 'ziSTa' zabdano artha che : umadA, sabhya, saMbhAvita, bhadra, zarIpha, lAyaka. ziSTa vastu yA vyakti bAhya-bhItara rUpe-guNe karI, umadA yAvAcako dvArA rasapUrvaka vaMcAtAM rahyAM che. bhadra hoya che. tenI sAthenA saMbaMdha ane sAMnidhya AnaMdaprada ane upakAraka hoya che. ziSTa sAhitya mATe paNa evuM ja kahI zakAya. tenuM vAcana bhAvakane pratyakSa AnaMda ane parokSa rUpamAM vyakti-jIvana-jagata vize jJAna-samaja-mArgadarzana Ape che. 'ziSTa sAhitya' saMjJA kSobha-lajjA-sUgamukta vAcana pUruM pADatA sAhityanI ghotaka che. sAmAnyataH te arvAcIna sAhityanA saMdarbhamAM yojAya che. AvuM sAhitya ziSTa bhASAmAM racAyuM che ane racAya che. AvazyakatA anusAra temAM taLapadI bolIo paNa yojAya che. paraMtu temAMya amuka kalAkIya stara jALavavAno prayAsa thAya che. kRtinuM mAdhyama banatI bhASA-bolI IMdriyasaMvedya, bhAvArda vyaMjanAtmaka hoya che ; ane te mAnavamana, mAnavajIvana ane jagatanI bAhya-AMtara vividha bAjuonuM ane temanI gatividhinuM vAstavika, jIvaMta, hRdayaMgama darzana karAvI zake che. apekSAe savizeSa vyakti-manuSyanA saMdarbhamAM samAja ane jagatanuM nirUpaNa thayuM che. vattAochA kalAtmaka nirUpaNa anusAra ziSya sAhityamAM paNa uccAvaca koTinI kRtio hoya che. A kRtio kevaLa manoraMjana mATe nahi paNa utkRSTa AnaMda ane avabodha arthe sarjAI che. teno AsvAda mANAvA mATe vAcaka 'sahRdaya'-arthAt saMvedanazIla, kalpanAzIla, vicArazIla uparAMta kalA-sAhityanA saMskArathI kaMIka raMgAyela hovAnI apekSA rahe che. sahRdaya vAcaka ziSTa sAhityanI kalAtmaka kRtione puraskAre che, akalAtmaka kRtione tiraskAre che. ziSTa sAhitya karatAM aneka gaNA vadhu guNo dharAvatuM sAhitya 'praziSTa' lekhAya che. praziSTa sAhitya ziSTa sAhitya karatAM savizeSa vyApaka, prabhAvaka, ciraMjIva hoya che. te samagra rASTra yA prajAnI sabhyatAsaMskRtinuM surekha pratibiMba jhIlanAruM, tenAM mAnavI-samAja-jagatanuM bahuAyAmI pUrNa citra AlekhanAruM, temanI vAstavika ane Adarzamaya ubhaya sthitionuM darzana karAvanAruM, mAnavamana ane saMsAra-vyavahAranI sanAtana samasyAonuM nityanavIna ane tAjuM lAge tevuM citraNa karanAruM, sauSThavayukta niyamazIla gauravAnvita ziSTa saMskArI bhASA-rItimAM nirUpAyeluM, harahaMmeza AnaMda ane avabodha ApanAruM hoya che. lokamanajIvanamAM te otaprota thaI gayuM che. prAcIna bhAratIya saMskRta sAhityanAM rAmAyaNa ane mahAbhArata, prAcIna pAzcAtya grIka sAhityanAM mahAkAvya IliyaDa ane oNDisI, madhyakAlIna IrAnI phArasInuM zAhanAmA jagaprasiddha praziSTa sAhityakRtio che. deza-kALanI sImAo oLaMgI, te jagatabharamAM ziSTa sAhitya vastu, zailI-nirUpaNa, svarUpa paratve (prAcInamadhyakAlIna praziSTa sAhityanuM ane tenAM niyamo-dhoraNonuM nahi, paNa) arvAcIna pAzcAtya sAhityanAM svarUpo-niyamo-dhoraNonuM anusaraNa kare che. temAM TUMkI vArtA, navalakathA, nATaka, UrmikAvya jevAM navIna sAhityasvarUpo udabhavyAM ane vikasyAM che. temAM praziSTa ane raMgadarzI beu prakAranA sAhityanAM lakSaNyo dharAvatI kRtio hoya che. temAM ghaNuMkharuM manuSya, parivAra, samAja, jagatanA vAstavika nirUpAno Agraha rakhAyo che; Adarza yA bhAvanAmaya jIvananA nirUpaNAmAM paNa svAbhAvikatA ane pratItikaratA prati abhimukhatA rahI che. temAM tArkika ane mAnasazAstrIya satyanuM pAlana karavA aMge jAgarUkatA darzAvAI che.. khAsa to, temAM samAja ane jagatanA saMdarbhamAM nirUpAtA mAnavajIvananI A mahAna praziSTa kRtionA jevAM ochAMvattAM lakSaNo dharAvatI anya svarUpanI sAhityakRtio paNa praziSTa tarIke oLakhAya che. A rIte, bhAsa, zUdraka, kAlidAsa AdinAM prAcIna saMskRta nATako; eskilasa, sophoklisa, yuripIDiyasanAM prAcIna grIka nATako; premAnaMda jevA kavinAM madhyakAlIna gujarAtI AkhyAno vagereno paNa praziSTa sAhityanA dAyarAmAM samAveza karAya che. (gujarAtanI yunivarsiTIomAM gujarAtInAM pAThyapustako niyukta karatI, gujarAtInA prAdhyApakonI banelI, 'abhyAsa-samitio' to madhyakAlIna gujarAtI sAhityanI tamAma dhyAnapAtra kRtione 'praziSTa ' lekhI, te rUpamAM temane abhyAsakramamAM niyukta kare che !) prAcIna praziSTa saMskRta mahAkAvyonAM ghaNAM lakSaNo dharAvatI arvAcIna kRtione paNa 'praziSTa' tarIke oLakhAvavAnuM keTalAka vivecakonuM valaNa che. govardhanarAma mAdhavarAma tripAThI kRta 'sarasvatIcaMdra' navalakathAne vizvanAtha ma. bhaTTa jevA vivecake prAcIna mahAkAvyonI paripATInI praziSTa kRti tarIke oLakhAvI che. AvI praziSTa kRtio vAcako dvArA harahaMmeza vaMcAtI rahe che. te nityanavIna ane tAjI lAge che. temanuM vAcana AnaMdaprada tema preraNAdAyaka hoya che. te manaha2 uparAMta manabhara hoya che. temanuM pratyeka punarvAcana bhAvakane manuSya, jIvana ane jagatanuM kaMIka ne kaMIka navIna darzana karAvatuM rahe che. tethI, praziSTa sAhitya kRtionuM vAcana-parizIlana dareka zikSita ane saMskArI vyakti mATe ISTa ane Avazyaka lekhAya. ziSTa ane praziSTa sAhitya uparAMta a-ziSTa sAhitya paNa hoya che. udAra dRSTie joIe to ja tene 'sAhitya' kahI zakAya. AvuM aziSTa sAhitya, tenA dhaMdhAdArI lekhako dvArA, ekamAtra dhanaprAptinA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-2008 uddezyathI sarjAya che. tenA sarjakanuM lakSya hoya che: sAmAnya vAcakane pravAsamAM samaya pasAra karavA mATe alpazikSita yA mugdha yuvAna pravAsIo. satuM manoraMjana pUruM pADavAnuM ane te dvArA paisA kamAvAnuM. mahadaMze te dvArA AvAM pustako kharIdAya che, vaMcAya che; ane ekavAra vaMcAyA vArtA ane navalakathAnA svarUpamAM sarjAyuM che ane sarjAya che. temAM taraMgI pachI pheMkI devAya che. bIjIvAra temane koI bhAgye ja vAMce che. AvuM prema, zaurya, sAhasa, hiMmata, camatkAranuM romAMcaka darzana karAvatAM kathAvastu, aziSTa sAhitya alpajIvI hoya che. prasaMgo, paristhitio, pAtro, kAryonuM AyAsajanya kRtrima saMyojana AmachatAM, AvI apalakSaNI sAhityakRtionuM utpAdana, temanA hoya che. koIpaNa rIte ane bhoge satata kathArasanI jamAvaTa karatA kAbela rIDhA dhaMdhAdArI lekhako (ane prakAzako) dvArA, kArakhAnAmAM rahevAnI temanA lekhakonI eka mAtra vRtti-pravRtti hoya che. temanI pedA karAtA thokabaMdha mAlanI jema, pUrajhaDape tema jathAbaMdha rUpamAM thAya kRtiomAM vAstavika manuSya-jIvana-jagatanA kalAtmaka nirUpAnI che. akhabArI kAgaLa para game tema chapAtI, kAcA pUThAnI, paNa pUThA apekSAe kapolakalpita ane taraMgajanya khAlI manuSya-jIvana-jagatanuM para kAmottejaka bahuraMgI strI-tasvIra dharAvatI, sastI kiMmatanI, AvI kArIgarIyukta nirUpaNa vizeSa hoya che. nirUpaNamAM mAnasazAstrIya copaDIo bahu moTI saMkhyAmAM lakhAya che, chapAya che ane vecAya che. te ane tArkika satyanA pAlana prati udAsInatA sevAya che. kutigata ghaTanA, behada lokapriya bane che. dA. ta. hindInA gulazana naMdA jevA lekhakanI. pAtra, kArya, saMvAda, varNanamAM AyAsa ane aticitraNa hoya che; koI eka ja navalakathAnI, eka ja AvRttimAM, cAra-pAMca lAkha nakalo sanasanATIkara nATakIveDA yA cAlu sinemAzAI nakharAMbAjI vadhu hoya chapAya che ane vecAya che; jyAre premacaMdajI, "anneya' yA phaNIzvaranAtha che. nirUpaNa sAMdhAvALuM, thIgaDiyuM, khaDabacaDa ane bhASA-zelI zabdALu, reNu jevA sapratiSTha ziSTa lekhakonI badhI ja kRtionI, badhI ja aNaghaDa, "cAlu' temaja grAmyatA ane azuddhiothI grasta hoya che. AvRttionI, badhI ja nakalonI saMkhyA paNa A AMkaDe bhAgye ja sUkSma kalAnI nahi paNa bhUla kArIgarInI te nIpaja hoya che. pahoMce che ! AvI viSama sthiti hindI uparAMta gujarAtI, marAThI, relvesTezana paranA ane rAjyaparivahananAM basa sTenDa paranA baMgALI, urdu, tamiLa vagere bhASAone zetre paNa pravarte che; eTaluM ja bUkasTolomAM rakhAtuM ane vecAtuM ghaNuMkharuM sAhitya A prakAranuM ane nahi, aMgrejI, phrenca, speniza, ITAliyana, jarmana Adi yuropIya ziSTa hoya che. avanavA, vicitra, vilakSaNa 'prema'nuM-kharekhara to uddAma bhASAonAM sAhityakSetre paNa jovA maLe che. jene "sAhitya' kahetA kAmalIlAnuM-lAlabhaDaka raMgamAM nirUpaNa karatI "romenTika' vArtAo- zaMkA jAge, evI A a-ziSTa kRtio na vaMcAya, to tethI kazuM navalakathAo, uttejaka pUla yauna vRtti-pravRttine vigatapracura rUpamAM nukazAna nathI. AlekhatI kAmakathAo (PornographicNovels and Short-sto- paraMtu ziSTa-praziSTa sAhityanuM vAcana-parizIlana avazya thavuM joIe. ries), corI-lUMTa-khUna-baLAtkAra-gunAzodha AlekhatI "DiTekTIva' ane AvuM sAhitya vAcakanA samagra saMvittane-tenI saMvedanA, kalpanA, sauMdaryasUjha, uTapaTAMga bhayAnakatAo cItaratI bhayAnaka (Horror) kathAo, grAmya buddhi, naitikatA tamAmane-sparze che, tenAM mana-aMtarane palALe che ane vidUSakaveDA dAkhavatI hAsya kavitA, "kAma"-kendrI (sexy), ramUjI pakhALe che. te alokika AnaMda Ape che ane caitanyaprada avabodha paNa TUcakAsaMgraho vagerenAM pustako tenAM udAharaNa che. alabatta, Arthara Ape che. jAta, parivAra, samAja, jagata, kudarata, vizvane temanA asala kaoNnana DaoNyala jevA lekhakonI keTalIka "DiTekTIva' kathAo, eNDagara svarUpamAM jovAnI-mANavAnI-tapAsavAnI-samajavAnI te navI dRSTi Ape elana po jevA lekhakonI keTalIka bhayAnaka kathAo ane DI. eca. che. ziSTa-praziSTa sAhityanuM vAcana-parizIlana, tethI, saMskArI zikSita laoNrensa jevA thoDA lekhakonI keTalIka "kAma"-kathAo kalAtmaka ane vyakti mATe Avazyaka ja nahi, anivArya lekhAya. ziSTa che. paraMtu AvI sAhityakRtio ekaMdare ghaNI ochI che.) sAhitya ane rAjyazAstra 1 Do. dharmendrasiMha DI. jhAlA samAja jIvananAM vividha kSetro ekabIjA para pratyakSa yA parokSa rIte rAvaNa pAsethI rAjadharma zIkhI levA mATe rAme lakSmaNane sUcaveluM. prajAnuM prabhAva pADatA hoya che. dharma, sAhitya, samAja, arthakAraNa, rAjakAraNa pAlana-poSaNa karavuM e ja rAjAnuM kartavya gaNAtuM, jema ke rAme prajAne vigere tamAmano paraspara prabhAva hoya che. temAM paNa sAhitya, lokonI mahattva ApatAM kauTuMbika sukhano paNa tyAga karelo. mahAbhAratamAM lAgaNI, vicArazakti, kalpanAne sparze che, ghaDe che, poSe che. sAhityakAra duryodhane prajAnA saMtoSane ja prathama kartavya goluM ane vyAse hatyam ga pAse sAmAnya mANaso karatAM jIvanane jovAnI AgavI daSTi hoya che. jayate' karI satyane mahattva ApyuM. ahIMyA ApaNane gAMdhIjIe satya vyaktigata jIvanamAM ke sAmAjika jIvanamAM banatI ghaTanAone te vadhAre ane ahiMsA para mUkelo bhAra yAda Ave che. bhagavadgItAmAM zrIkRSNa tIvratAthI anubhave che. sAhityakAra ghaNI vakhata vAstavika sthitinuM kahyuM adharmIne haNavo e kSAtradharma che. vedo-upaniSadomAM paNa rAjyavyavasthA citra dorIne prajA samakSa rajU kare che. e dvArA e vAstavika sthitinuM aMgenI carcA thayelI jovA maLe che. vedakAlIna vicAraNAmAM evuM kahevAyuM citra dorIne te sthitinI maryAdAo, khAmIo, UhApo, darzAvavA che ke sAmrAjya tene kahevAya jyAM rAjyanuM pAlana dharmathI thatuM hoya. mAMgato hoya che. uparAMta kyAreka vAstavika sthitinuM citra AlekhatAM bhoja eTale jyAM vilAsa, samRddhi vagerenI bolabolA hoya tema sAyaNAcArya AlekhatAM Adarza sthiti kevI hovI joie ? e paNa te darzAvI Ape jaNAve che. svarAjya eTale samAnomAMthI pasaMda karAyela vaDo jyAM rAjya calAvato hoya tene kahevAya che. vairAjya e prajAtaMtrI praNAlI hatI. ApaNA purANa graMtho mahAbhArata-rAmAyaNamAM tatkAlIna rAjanIti- Akho janapada rAjyapada mATe abhiSikta thato. Aje jene lokazAhI zAsanavyavasthAnuM citra jovA maLe che. yuddhabhUmimAM ghAyala thaine paDelA vyavasthA tarIke oLakhavAmAM Ave che te prakAranI kadAca A prathA gaNI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-2000 prabuddha jIvana zakAya. saMskRta sAhitya-nATako tarapha najara nAkhIe to sArA amAtyo upara rAjyano bhAra soMpIne vilAsI vAtAvaraNamAM jIvatA rAjAonI vAta ratnAvalI-priyadarzikA vigeremAM jovA maLe che. mudrArAkSasa rAjakIya khaTapaTothI bharapUra nATaka che. temAM cANakyanI buddhithI aneka prasaMge caMdraguptane ugArI levAmAM Ave che ane rAkSasa jevA vaphAdAra amAtyane caMdraguptanA pakSamAM lAvavA mATe aneka yukti-prayuktio karelI tenuM darzana che. cANakyanuM prasiddha vidhAna che ke roga ane zatrune Ugato ja DAmI devo joie. mRcchakaTikamAM gopAlaka nAmanA duSTa rAjAne badale Aryaka rAjA thAya che ane cArudatta jevA sajjanane samRddhi prApta thAya che. bhAravi racita kirAtArjunIyamamAM duryodhananI rAjanIti aMge ane bhIma ane draupadInI duzmano sAme kevI sajjatA keLavavI joie te aMgenI dalIlo dhyAnadAyI che. hindI sAhityamAM yazapAlanI navalakathAomAM sAmyavAdI vicAradhArAnI kalAtmaka abhivyakti thayelI najare paDe che. temanI mukhya navalakathAo jhUThA-saca, dezadrohI, manuSya ke rUpa vigere che. jyAre jenendra, ajJeya, ilAcandra joSInI navalakathAo-vArtAo manovijJAna, je paNa rAjyazAstranA jevo ja sAmAjika zAstrano eka phAMTo che, tenA para AdhArita che. hindI bhASAnA sukhyAta kavi chAyAvAdI kavi sumitrAnaMdana paMte 'tAja'ne eka navI dRSTie ja nirUpyo che. teonA lakhANomAM kAvyomAM pragativAdI, sAmyavAdI vicAradhArAnI chAMTa jovA maLe che. nAgArjunamAM janavAdI lokazAhIvAdI vicAradhArA paDelI che. premacaMda munazInA lakhANAmAM sAmAjika jIvananA tANAvANA sarasa rIte rajU thayelA che. aMgrejI sAhityamAM paNa mUDIvAda, samAjavAda, lokazAhInA khyAlo nirUpAyelA che. erika phromanuM pustaka seina sosAyaTImAM udAtta samAja kevo hoya tenI suMdara carcA karI che. aMgrejI kAvyo, sAhitya, navalakathAo, nATako, navalikAomAM rAjyajIvana-samAjajIvananI carcA paDelI che. amerikAmAM Black Literature e raMgabhedanI nItimAMthI upasI AveluM che. cArlsa DikansanAM lakhANomAM tatkAlIna rAjakiya jIvana-sAmAjika jIvananI chAMTa paDelI joi zakAya che. amerikAnA kavi robarTa phrosTa javAharalAla naherunA priya kavi hatA. temaNe uttama kAvyo lakhyAM che. teonAM kAvyomAM philasUphInAM tattvo paDelAM che. uparAMta teo upadezAtmaka kavi che. uparAMta sArA padyakAra che. khAsa karIne emanI kRtio e mAska opha marsItta e mAska opha rIjhanamAM nItimattA-nItinI samasyAo-jIvananI samaja aMgenI mAhitI maLe che. tAjetaramAM salamAna razIdInA pustaka setAnika varsise carcA jagAvelI te suvidita che. gujarAtI sAhityanI vAta karIe to 19mI sadImAM bhAratamAM aMgreja sattA sthira thai tyAre e samayanA agraNI kavio dalapatarAma ane narmade aMgreja rAjyane vakhANeluM. 'ha2kha have tuM hiMdustAna, dekha vicArI bakarIno koI na pakaDe jAtAM kAna'-dalapatarAme gAyuM hatuM. jo ke narmade lokajAgRti lAvavAmAM potAnA sAhitya dvArA ghaNo phALo Apela hato. bhAvanagaranA mIrajhA murAdaalI bega nAmanA lekhakanI 'ona dha mAunTana Topa' lekhamALA parathI icchArAma sUryarAma desAie lakhelI 'hiMda ane briTAnIyA' navalakathAmAM 'hiMda ane briTana'nA saMbaMdhonI carcA thayelI che. govardhanarAma mAdhavarAma tripAThInI prakhyAta navalakathA 'sarasvatIcaMdra' je cAra bhAgamAM lakhAyela che, pahelo bhAga 1887mAM ane chello bhAga 1901mAM bahAra paDaco temAM ghaNI jagyAe te samayanA dezI rAjyo ane aMgreja zAsana vaccenA saMbaMdhonuM nirUpaNa 7 che. dezI rAjyonI khaTapaTa-kAvAdAvAnI jhAMkhI thAya che. kavi narmadanA 'jaya jaya garavI gujarAta' gItathI gujarAtIomAM gauravanI bhAvanA jAgRta thai ema kahI zakAya. narmade zaurya preraka gIto lakhyA che. teNe lakhyuM ke DagaluM bharyuM ke nA haThavuM nA haThavuM, sahu cAlo jItavA jaMga byUgalo vAge, yA homa karIne paDo, phateha che Age' vigere. 1857nA viplava pachI aMgrejonI gulAmImAMthI chUTavAnI je bhAvanA prakhara banI, baMgALanA bhAgalAe samasta dezane hacamacAvI nAkhyo ne jAgRti ANI; teno prabhAva sAhityakAro-sAhitya para paDyo. dezapremane vyakta karatAM kAvyo racAvA lAgyAM. kavi kAnte 'o hiMda devabhUmi saMtAna sau tamArAM' e kAvya racyuM. kavi nhAnAlAle rASTrabhakti preraka kAvyo lakhyAM. kavi nhAnAlAla Urmi kavi ane temanA kAvyonI DolanazailI e vakhatanA yuvAnone kavi nhAnAlAlanA kAvyonuM gajaba AkarSaNa hatuM. kanaiyAlAla mANekalAla munazInI gujarAtanA itihAsa vizenI navalakathAo-pATaNAnI prabhutA, gujarAtano nAtha, rAjAdhirAja-vigeree AjhAdI pUrvenA samayamAM yuvAnomAM gujarAtanA gaurava-premanI bhAvanA jagADI. asmitA zabdanA janaka munazI ja hatA. ramAlAla va. desAie lakhela, gAMdhIjIe jAhera jIvanamAM satya, ahiMsA, satyAgraha vigerenA je prayogo karyA teno prabhAva, temanI bhArelo agni, divyacakSu navalakathAomAM jhIlyo che ane gAMdhIjInI bhAvanAone-vicArane AmajanatA sudhI navalakathA dvArA pahoMcADyo che. gAMdhIyuganA kavio umAzaMkara joSI, suMdaram ane anya kavioe rASTrabhakti-dezaprema varNavatAM kAvyo racyAM che. panAlAla paTelanI vArtAo, navalakathAomAM paNa samAjajIvananA tANAvANA vaNAvelA jovA maLe che. jhaveracaMda meghANInAM kAvyoe e samayanA juvAnomAM jAgRti lAvavAmAM ghaNo phALo Apyo che. dezaprema-dezadAjha jagADe tevAM kAvyo temaNe racyAM che. gAMdhIjIe tethI ja temane rASTrIya zAyara kahyA che. AjhAdI bAda bhAratIya jAhera jIvanamAM-rAjakAraNamAM je bhraSTAcAra, gaMdavADa, sagAvAda, anIti phelAyA tenuM pratibiMba paNa sAhityamAM jhIlAyuM. cunIlAla maDiyAnI 'sadharA jesaMgano sALo' ane 'sadharAno sALAno sALo--navalakathAomAM A bAbata jovA maLe che. viSNu paMDyAnI mukhyamaMtrI navalakathAmAM paNa bhraSTa rAjakAraNIonI chabI pratibiMbita thAya che. hAsya lekhako vinoda bhaTTa, bakula tripAThI, niraMjana trivedI vigere pA rAjakAraNanI bhraSTatA para tIvra kaTAkSobharyA hAsyalekho lakhe che. zrImatI indirA gAMdhIe jyAre kaTokaTI jAhera karI tyAre te aMge sAhityakAroe paNa temanA A saramukhatyArI valaNa sAme TIkAtmaka lakhANo lakhyA hatA. vinoda bhaTTe sarasa lakhela ke kaTokaTI mATe javAbadAra koNa ! javAba Apyo rAjA rAma mohanarAya. evI ja rIte bhajano, zAyarI, dUhA, chaMda kavitA vigeremAM paNa rAjya vyavasthA aMge eka yA bIjA prakAre lakhAyeluM che. eka nAnakaDuM udAharaNa-'rAma rAjya ne prajA sukhI, be hajAra prajA ne pAMca hajAra mukhI'-jemAM divase divase vadhatA jatA pakSo-netAo para Akaro kaTAkSa karavAmAM Avyo che. atre e bAbata khAsa noMdhavI rahI ke aMgrejI bhASAe ApaNI AjhAdI laDatamAM ghaNo phALo Apyo che. AjhAdI pahelAnA bhAratIya rASTrIya saMgrAmanA laDavaiyAo para te samayanA iMglAMDanA vicAronI asaranI sAthosAtha aMgrejI sAhitya, lekhako ane kavionI paNa asara paDelI hatI. A rIte sAhitya pachI te koipaNa bhASAnuM hoya ke dezanuM hoya te rAjyazAstra-rAjyavyavasthA para eka yA bIjA prakAre asara pADatuM rahyuM che ane pADatuM raheze ema kahevAmAM kazI atizayokti nathI.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ . prabuddha jIvana badarI sara ghaDaoN. raNajita ema. paTela (anAmI) keTalAka samaya pahelAM AkAzavANI para 'badarI sara' nAmanuM eka prahasana meM sAMbhaLyuM. emAM badrIprasAda nAmanA kAmacora, DhoMgI, pratAraNA karanAra eka zikSakanI emanA keTalAka jUnA vidyArthIo bhAtabhAtanI TIkA karI ThekaDI uDADe che. A prahasana sAMbhaLatAM mane mArA anubhavamAM AvelA evA bIjA badrIprasAdonuM smaraNa thayuM. Ama to mAre kahevuM joIe ke amArA jamAnAnA prAthamika zALAnA zikSako atyAranI mAdhyamika zALAnA zikSako karatAM paNa vidyA ne niSThAnI bAbatamAM caDhiyAtA hatA ne mAdhyamika zALAnA keTalAka adhyApako to atyAranI kaoNlejonA lekcararo ne prophesaro karatAM paNa vadhu sArA hatA...paNa dareka jamAnAmAM amuka 'namUnA' to maLI rahevAnA. (1) amArA jamAnAnA, prAthamika zALAnA-'kumArAzALA'nA e badrIprasAdanuM nAma ApI huM emane 'amara' karavA mAgato nathI. paNa emane chIMkaNI sUMghavAnI ne aphINa khAvAnI bUrI Adata. aphINAnuM ghena caDhe tyAre meja para TAMTiyA laMbAvI nasakorAMnI dhamaNA cAlu karI de. e to ThIka, paNa dareka paTela vidyArthIne pUche : 'tamAre ghare DobAM to haze.' bheMsane e DobuM kahetA. cha-sAta vidyArthIonA gharethI dUdhanA loTA jAya. vagara bheMse valoNuM thAya ! emanA be khAsa vidyArthIo evA hatA jemane gAmanI nadIe kapaDAM dhovA mATe teo mokale. e 'khAsa vidyArthIo'ne jate divase samajAyuM ke A badhI 'gurusevA' emanA abhyAsane bhoge thaI rahI che. eTale ekavAra e lokoe dhotiyAmAM maDiyA bharIne jhIMko mArI...jethI dhotiyAmAM aneka kANAM paDI gayAM..pariNAme pharajiyAta gurusevAmAMthI mukti maLI ! sA vidyA yA vimujtaye bIjI rIte paNa phaLI ! (2) AjathI ardhI sadI pUrve, je loko zikSaNazAstramAM bI.TI.bI.eDa. na karI zake te TI.DI. ke esa.TI.sI. paNa karatA. TI.DI. karavA keTalAka laMDana paNa jatA. TI.DI. eTale TIciMga DiplomA. meTrIka thayela paNa e karI zake. evA eka TI.DI.nA umedavAranI A 'gAthA' che. emane kavi narmadanuM 'nava karazo koI zoka rasikaDAM, nava karazo koI zoka' e kAvya dhoraNa AThamAmAM zikhavavAnuM hatuM. kAvyamAM kavi kahe che : 'yathAzakti rasapAna karAvyuM, sevA kIdhI banatI' tyAM sudhI to gADI pATe barAbara cAlI, paNa jyAre A paMkti AvI,-'jIvato chauM huM damathI'...tyAre zikSake kahyuMH 'narmada kahe che : 'mane ghaNA samayathI damano vyAdhi thayo che to paNa huM jIvuM chuM ne sAhityanI sevA karuM chuM...to mArA sAhityanA he rasikajano ! tamo zoka karazo nahIM." zikSake to baphATa karyo paNa pATha-nirIkSake paNa enI noMdhamAM (jarnalamAM) TIkA karI nahIM. 'dama' eTale 'spIrITa' narmadano ja zabda vAparIe to 'josso'...lakSyArthanI vAta karIe to 'sAhityika tattva ke sattva'thI. bicArA 'dama'no dama kADhI nAkhyo ! (3) paMcAvana sAla pUrve huM bI.TI.no vidyArthI hato. Adi-kavi narasiMha mahetAnuM 'nAgadamana' kAvya mAre zikhavavAnuM hatuM. kAlIyanAga ane kRSNanA yuddhanA varNanamAM A paMktio Ave che : beu baLiyA bethe vaLagiyA, kRSNe kALI nAga nAthiyo; sahastra pheNA phuMkave jema gagana gAje hAthiyo.' chellI paMktinI upamA samajAya nahIM, jema gagana gAje hAthiyo'...eTale zuM ? te kALanA kaoNlejanA eka prophesarane pUchyuM...to kahe...AmAM zuM nathI samajAtuM ? jema gaganamAM hAthI garjanA kare tema sahastra pheNanA phUMphavATa garjanA karavA lAgyA'. meM zaMkA-prazna karyo-'paNa gaganamAM hAthI kyAMthI ?' to kahe : 'mahAbhAratanA yuddha vakhate bhImanI gadAthI je hAthIyo AkAzamAM gayelA...temanI garjanA', meM kahyuM: 'tarkanI dRSTie A barAbara nathI.' prophesara sAhebane paDatA mUkI meM mArA eka zAstrI-paMDita mitrane vAta karI...to kahe : 'anAmI ! tamane khabara che...hasti nAmanA nakSatranI ? e hasti (hAthiyo) nakSatramAM gaganamAM meghagarjanA bhAre thAya.' paMDitanI vAta mane satyanArAyaNanA prasAdanI jema ekadama gaLe UtarI gaI ne prophesara sAhebanI tukkAbAjI para hasavuM paNa AvyuM. (4) A cothA 'badarIprasAda', mArA anubhava-vizvanA nathI. eka zikSakane kAvya zikhavavAnuM hatuM. kAvyanI prathama paMkti A pramANenI che : 'jhINA mora bole che lIlI nAgheramAM.' kAvya-paThana pachI zikSake vidyArthIne prazno pUchyA: 'zuM bole che ?' vidyArthI kahe 'mora bole che' zikSaka kahe : kevA mora bole che ?' vidyArthI kahe : 'jhINA jhINA mora bole che.' zikSaka kahe : jhINA jhINA mora kyAM bole che ?' vidyArthI kahe : 'lIlInA gharamAM jhINAM jhINAM mora bole che ?' 'lezana' patI gayo. lIlI nAgherano raLiyAmaNo pradeza lIlInuM ghara banI gayuM ne 'abhinava badrIprasAda' 'guru' banI gayA !-bI.TI.nI upAdhi prApta karIne ! (5) pAMcamA 'badarIprasAda', uparyukta cAranI jamAtamAM samAsa pAmI zake tema nathI paNa emano je mobho hato ene anurUpa emanI sajjatA ke vyutpatti raja mAtra nahIM. kavivara nhAnAlAlanA e parama anurAgI. nhAnAlAlanI nIce darzAvelI kavitAo zikhavavAnI Ave-dA.ta.:(1) virATano hiMDoLo jhAkamajhoLa ke Abhane mobhe bAMdhyA dora (2) candrIe amRta mokalyAM ho bahena ! phulaDAM-kaTorI gUMthI lAva jaga mAlaNI ho bahena ! tA. 16-11-2000 amRta aMjalimAM nahIM jhIluM ho bahena ! (3) rajanInI cuMdaDInA cheDAnA hIralA zA Uge che tAralA Aja dhIme dhIme... to teo eka ja dhruvapada AlApavAnA: 'ahAhA ! zuM bhavya che ! zuM suMdara che ! ati bhavya che, ati suMdara che...zuM bhavya-suMdara che !' emAM zuM bhavya-suMdara che, zAthI bhavyasuMdara che, 'bhavya' ne 'sundara'nI vibhAvanA zI ? ane e 'bhavyasundara'no kavitAmAM kevoka kalAtmaka viniyoga thayo che...e badhuM ja adhyAhAra ! kevaLa eka ja dhruvapada ! ahAhA ! zuM suMdara che ! zuM bhavya che !' vidyArthIoe emanuM upanAma 'suMdara bhavya sara' pADeluM. 'bola mA, bola mA, bola mA re rAdhA kRSNa vinA bIjuM bola mA'A paMktimAM 'mA' nakAravAcaka zabda che. paNa eno artha zikSaka janetA karatA. AvA 'janetA'nA janaka paNa eka badarIsara hatA. zikSAne dharma ke kartavyane badale veTha ke sajArUpa samajanArA Sense of Purpose ke Feeling of involvement vinAnA, kaze ja goThavAI zakyA nahIM eTale 'cakaraDAnA corasa' samA AvA 'badarI sara' dareka jamAnAne maLyA ja haze ! AvA 'badarI so' pAkyA ja na hota to sAcA, niSThAvAna guruonI tulanA konI sAthe karata ? tulanAthI aitihAsika dRSTi khIlatI hoya to AvA 'badarI saro' paNa vakhAramAM nAkhavA jevA to nahIM ja ! chevaTe jamAnAnI smRtimAM to sacavAI rahyA che ! vidyA ane zIlathI-vibhUSita sAcA 'brAhmaNa' banyA sivAya 'asalI badarIprasAda sara' banI zakAya nahIM..
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-2000 prabuddha jIvana sthira rahevAnuM jene na paravaDe te grApha C gulAba deDhiyA dUdhamAM meLavA bhaLe tyArathI be prakriyAo zarU thAya che. ApaNane to narI AMkhe dekhAya nahi evI sUkSma rIte dUdha potAnuM dUdhapaNuM saMkelatuM jAya che ane meLavA potAnuM dahIMpaNuM vistAratuM jAya che. eka evI uttama kakSA Ave che jyAre dUdha maTI gayuM hoya che ane pUrNa dahIM jAmI gayuM hoya che. jo lAMbo vakhata dahIM paNa ema ja paDI rahe to enAMya vaLatAM pANI thAya che. khaTAza vadhe che, dahIM taraDAya che, phATe che, pANI choDe che. Akho khela bIjI rIte nihALIe to grAphamAM gati kare che. dUdhano grApha nIce jato jAya che. dahIMno grApha caDato jAya che. pachI dahIM thoDo vakhata sama para Ave che. pachI grApha jhUkato jAya che. choDanI DALIe kaLI dekhA de che. vikasatI jAya che. puSpa rUpe pAMgare che. puSpa Adarza sthitie pUrNarUpe praphullita thAya che ane te sAthe ja kharavAnI prakriyAno AraMbha thAya che. ahIM paNa eka ramaNIya grApha rUpa, raMga, gaMdha, AkArathI gatimAna hoya che. A grAphamAM ubaDakhAbaDa gati nathI. caMdranI kaLAnI peThe mAphakasaranI vadhaghaTa che. ekamathI pUnama ane ekamathI amAsanI cAla che. ghaNI kharI vastuo eka mathALAnI sthitie pahoMce che. e enI parAkASThA hoya che. upara caDatAM caDatAM eka Toca Ave che. pachI svAbhAvika rIte ja Aroha pachI avaroha zarU thAya che. grApha sarvatra che. paraMtu badhA grAphanI gati eka sarakhI nathI. niranirALI che. TekarI jevA grApha, mahAnagaranI UMcI nIcI pahoLI sAMkaDI imArato jevA grApha, karavatanA dAMtA jevA grApha, dAdara ke vAvanA pagathiyA jevA grApha, retInA TUvA jevA grApha, dariyAI mojAM jevA bharatI oTanA grApha, vIjaLInA camakArA jevA grApha, zvAsocchavAsanA ane raktAbhisaraNanA grApha, ApaNe joie chIe ane anubhavIe paNa chIe. ApaNA mana jevuM vyasta phalaka koi nathI. ahIM sadAya Alekhono meLo jAme che. manano grApha sAtame AsamAne caDe to bIjI kSaNe sAtamA pAtaLe paDe evA vIjaLI jevA AMcakA A grAphamAM hoya che. manano grApha samathaLa cAle e to UMghamAMye bhAgye bane che. bhUkha lAge che, vadhe che, phADI khAya che. pachI bhojana laie chIe. thoDuMka khAtAM tRptino eka visAmo Ave che. pachI khAtAM ja rahIe chIe. bhUkha ane tRpti banne avasthAo vaTAvI jaie chIe. oDakAra e tRptinA grAphanuM zikhara haze. tyAM paNa na aTakIe to grApha lAcAra banI jAya che. pravacana sAMbhaLatAM ke pravacana detAM eka utkRSTa kSaNa Ave che. eka kaLaza Ave che. pachI nAnAM moTAM zikharo Ave che, jema koI maMdiranAM ghaNAM nAnAM moTAM derI-zikhara hoya. khoDaMgAto grApha pravacanane nIrasatAnA kIcaDamAM khUMpavI de che. grApha vimAnanI gatie UMce caDe ne pachI dhIre dhIre DhoLAvanI gatie nIce Utare evuM ya bane. sUryodaya jotI vakhate evo anubhava thAya che. bAla ravinA lAlakesarI goLAne jotAM prathama je Urmi parAkASThAe caDe che te sUryanA caDatAM caDatAM UtaratI jAya che. grApha parAkASThAe hoya tyAre ja DAyaro ane DelI choDI nIkaLI jaie to sAruM nahi to pachI to vAtono rasa khUTato jAya, bheruo 9 UThatA jAya ane chelle to grApha coLAyelA pAtharaNA sudhI bagAsAMnA DhebA khAto AvI gayo hoya. TUMkI vArtA, nATaka ke philma mANatAM jaNAya che ke parAkASThAnI kSaNa AraMbhe nathI hotI paNa aMtanI najIka hoya che. grApha pagathiyAM caDato caDato Toca para pahoMce che. basa tyAM ja pUruM thavuM e grAphanI dhanyatA ! Ama to ApaNe bhAtabhAtanA grAphane gajave ghAlIne pharIe chIe paNa vAstavamAM to jorAvara grApha ApaNane muThThImAM laine phare che. ajANyA sthaLe aparicitatAno grApha, mUMjhavaNano grApha, bhayano grApha to ApaNane ghasaDI jato lAlacano grApha, krodhano grApha, mAna ane lobhano grApha ApaNA to kevA hAla karI de che! ArAmano paNa grApha haze ne ! cAlatAM cAlatAM thAkIe, besIe, e kSaNa Toca para hoya. pachI ArAma jamA thato rahe. pachI to ArAmano ya thAka lAge. ApaNI priya nidrAmAMya eka Aroha Ave gADha nidrAno, pachI utarANa zarU thAya. pratIkSA caDatAM caDatAM bahAvarApA sudhI laI jAya. vihvaLa karI de paNa Toca ane sama gati grAphamAM keTalI vAra ! pratIkSA laMbAtI ja jAya to rAha jovAnuM bhUlI ya jaie. pratIkSAno grApha tUTato hoya ane nirAzAno grApha mAthuM UMcakato hoya tyAM ja jo milana racAya to to pUchavuM ja zuM ? e Alekha anAlekha banI rahe. rAta vadhatI jAya, kautukriyA cAlyA jAya, kharA zrotAo AturautkaMTha aDDo jamAvI nirAMte beThA hoya. bhajanika UMcA AlApa le, paMcama svaramAM gAya, havAmAM eno svara UThato ne UDato dekhAya. zrotAonA mukhamAMthI anAyAsa udgAra AvI ja jAya 'mathe vina', 'mathe vina' upara jA, upara jA, hajI upara jA. kharI kaTokaTInI kSaNo hoya, kharAkharIno khela hoya, sUra ane svaranI mAtrA upara upara UDatI jAya. gAyaka zvAsano saMgrAma khele. kSaNo e saMgItathI raMgAI jAya. gAyakanA manamAM zuM cAlatuM haze ! mane hajI samajAtuM nathI. e anubhava viraha zabdAtIta. grAphane AvI kharAkharImAM zikhara para rAkhavo keTaluM duSkara kAma ! zera bajAramAM jIvatA zerono grApha lAMbo vakhata ekadhAro sthira na rahI zake. tema ApaNA jIvataramAMya bahArathI sthiratA dekhAtI hoya temAMya aMdarakhAne caDaUtara avirata cAlu ja hoya che. keTalAka evA banAvo hoya che je grAphanI sarahadamAM samAtA nathI. jene ApaNe acAnaka, ekAeka ke akasmAte kahIe chIe e to ApaNI maryAdA chatI kare che. tIra gatithI caDAtuM paNa nathI ane paDAtuM paNa nathI. e pahelAM sUkSma AMtarika taiyArI to thai jatI hoya che. ApaNane eka nahi aneka grApha sAthe panArA paDe che. eka grApha caDato hoya tyAre bIjo paDato hoya ane trIjo vaMkAto hoya, AMTI deto hoya to cotho kUdakA mArato hoya. Arogya, saMbaMdha, siddhi-kIrti, vyavahAra, samajA, vaya, arthavattA, kuTuMba, samAja, vAtAvaraNA, samayakeTakeTalA grApha ekabIjA para prabhAva pADatA, prabhAva jhIlatA ApaNI sAthe ja cAle che. grApha ane huM ekameka para prabhAva pADatA lekhAMjokhAM karatA rahIe chIe. loko ene jIvananA nAmathI oLakhe che. //////
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-11-2000 gAMdhIcaritranI gaMgotrI DaoN. kumArapALa desAI chalochala vahetI gaMgA nadInA vizALa paTane joIe tyAre cittamAM ghaNI guNasamRddhi AtmasAt karI lIdhI. mahAtmA gAMdhIjInA cAritryanA anAyAsa gaMgotrInI kalpanA jAge che. imAratanI bhavyatAne joie nirmANanA pAyAmAM chezrImanI pratibhAno pAvana sparza ane emanA tyAre enI iMTanI kalpanA karIe chIe. e ja rIte mahAtmA gAMdhIjInI AMtarika AnaMdamaya vyaktitvano sAkSAt anubhava. jIvanakathA joie tyAre sAhajika rIte ja zrImad rAjacaMdranuM smaraNa berisTara mohanadAsa karamacaMda gAMdhImAMthI vizvavaMdya mahAtmA gAMdhI thAya che. gAMdhIcaritano Alekha ApanArA lekhakoe gAMdhIjInI banyA kaI rIte ? ahiMsA ane AdhyAtmikatAnA emanA preraNAstrota vyaktimattAnuM sarvAgapUrNa citra AlekhyuM che, paraMtu gAMdhIjInA vyaktitvane hatA zrImad rAjacaMdrajI. emanI AdhyAtmika preraNAne sahAre gAMdhIjIe ghaDanArA A mahattvanA strota vize vizeSa prakAza pADyo nathI. rAjakIya, AdhyAtmika ane sAmAjika krAMti karI. mahAtmA gAMdhIjIe svAbhAvika rIte ja e savAla jAge ke vilAyatathI AvelA berisTara lakhyuM che ke "AdhyAtmika bhIDa" vakhate teo zrImano "Azaro' letA. zrI mohanadAsa karamacaMda gAMdhImAM jagatane ajavALatuM ahiMsAnuM sUkSmadarzana gAMdhIjI pratyeka zabdane barAbara nAkhIne prayojatA hatA. emaNe zrImad pragaTyuM haze kaI rIte? gAMdhIjInI vicArasaraNImAM pragaTelAM satyaniSThA, potAnA mitra ane mArgadarzaka mAnyA hatA. AvA rASTrapitA mahAtmA anekAMta darzana ane AdhyAtmikatA emane maLyAM haze kaI rIte ? gAMdhIjI svayaM kahe che: kamanasIbe gAMdhIjIvananA adhyayanakartAoe A viSayamAM UMDuM avagAhana "mArA jIvana para zrI rAjacaMdrabhAino evo sthAyI prabhAva paDyo ke, karyuM nathI. gAMdhIjInA jIvanakAryane ghaDanArA mULa srotane pArakhavAno huM enuM varNana karI zakato nathI. huM keTalAMya varSothI bhAratamAM dhArmika pramANamAM ocho prayAsa thayo che. gAMdhIjI kahetA hatA ke emano have puruSanI zodhamAM chuM. paraMtu emanA jevA dhArmika puruSa hiMdamAM haju sudhI pachI janma nathI, kAraNa ke emano mokSa avazya thaze. gAMdhIjImAM Avo meM joyA nathI. yuropanA tattvajJAnIomAM huM TolsaToyane prathama zreNInA mokSavicAra jagADanAra hatA zrImad rAjacaMdrajI. ane raskinane bIjI zreNInA vidvAna samajuM chuM, paraMtu rAjacaMdrabhAIno vi. saM. 1947nA jeTha mAsamAM mahAtmA gAMdhIjI briTanamAM berisTara anubhava e baMnethI caDhelo hato." thaine hiMdustAna AvyA. te divase muMbaimAM zrImaddanA kAkAjI sasarA bhAramatAM zrImad rAjacaMdrajIno prabhAva paDyA pachI eka vAra TrenamAM ane bhAgIdAra zrI revAzaMkara jagajIvananA bhAI DaoN. prANajIvanabhAI raskinanuM ona Tu dha lAsTa' vAMcyuM ane gAMdhIjInA jIvanamAM parivartana mahetAnA nivAsasthAne berisTara mohanadAsa gAMdhI UtaryA hatA. zrImad AvyuM. e pachI TolsaToya sAthe patravyavahAra thayo ane gAMdhIjIne baLa paNa e ja divase tyAM AvyA. ahIM gAMdhIjI ane zrImadjIno prathama maLyuM, paraMtu A badhI ja bhAvanAo ane saMskAro grahaNa kare evI paricaya thayo. DaoN. prANajIvana mahetA gAMdhIjI sAthe iMglenDamAM hatA bhUmikA taiyAra thaI hatI zrImad rAjacaMdrajInA meLApathI. ane tethI baMne vacce gADha saMbaMdha hato. gAMdhIjI emanI sAthe dayAdharmanI carcA karatA hatA. eka vAra evuM gAMdhIjIno A saMbaMdha zrImanA dehavilaya paryaMta cAlu rahyo. gAMdhIjIno paNa banyuM ke baMnee lAMbI vicAraNAne aMte svIkAryuM ke cAmaDA vinA emanI sAthe koI vyApArI saMbaMdha nahoto, paraMtu emanI sAthe ghaniSTha calAvI zakAya nahi. khetI jevA udyoga to cAlavA ja joie, paraMtu AtmIyatA sadhAI. vaLI e samaye berisTara gAMdhIjI pAse koI mukadamo eya sAcuM ke anivArya hoya to ja cAmaDAno upayoga karavo joie. nahoto. eka arthamAM kahIe to gAMdhIjI pAse mukaddamo nahoto e A aMge zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI vacce banelA mArmika prasaMganuM emanuM sadbhAgya banyuM. tene pariNAme teo zrImad rAjacaMdrajIne vAraMvAra gAMdhIjIe Alekhana karatAM lakhyuM, maLatA hatA ane emane tanmayatAthI sAMbhaLatA hatA. "huM to mULathI ja jarA kakaro rahyo. meM pUchayuM ke temane (tamAre) mAthe zrImad rAjacaMdranA cittanI saraLatAno ane emanA gUDha jJAnanI TopImAM zuM che ? e pote (zrImad rAjacaMdra) to AtmaciMtanamAM lIna prabhAvakatAno gAMdhIjIne anubhava thayo. sRSTino A saMyoga kahevAya ke rahenArA hatA. pote zuM pahere che, zuM oDhe che enA vicAra karavA bhagavAna mahAvIranI tattvadhArA zrImad rAjacaMdrajIne maLI ane emanI besatA nahi. mAthe TopImAM cAmaDuM che ke temaNe joyeluM nahi. paNa meM pAsethI e vicAradhArA gAMdhIjIne prApta thaI. gAMdhIjIe ahiMsA, batAvyuM ke turata temaNo TopImAMthI cAmaDuM toDI kADhyuM. mane kaMI ema satya ane anekAMtanI prayogabhUmi para potAnAM kAryo karyAM ane tene nathI lAgatuM ke mArI dalIla eTalI sajjaDa hatI ke temane soMsarI pariNAme navayugano prAraMbha thayo. UtarI gaI. temaNe to dalIla ja karI nahi. temaNe vicAryuM ke Ano * A samaye gAMdhIjI zrImanA AcAra, vicAra ane vyavahAranuM sUkSma hetu sAro che. mArI upara pUjyabhAva rAkhe che, tenI sAthe carcA zuM kAma nirIkSaNa karatAM kahe che : "zrImad bhojanamAM je maLe tethI saMtuSTa karuM? temaNe to tarata cAmaDuM utArI nAkhyuM; ne pharI pAchuM kadI cAmaDuM rahetA. paheraveza sAdo paheratA. AkhuM aMgarakhuM, khesa, garabhasUtaro, mAthe paheryuM nahi hoya ema mAnuM chuM.' pheMTo ane dhotI. temanI cAla dhImI hatI. ane jonAra paNa samajI zake gAMdhIjI kahe che ke dayAdharmanuM sarasa mApa zrImad rAjacaMdrae emane ke cAlatAM paNa AtmavicAramAM magana che. AMkhamAM camatkAra hato. ApyuM hatuM. ahiMsA, dayA, satyaniSThA jevA prazno para mahAtmA gAMdhIjIe atyaMta tejasvitA-vihvaLatA jarAye na hatI.' - zrImad rAjacaMdra sAthe carcA karIne mArgadarzana meLavyuM hatuM. A saMdarbhamAM puSyanA saurabhathI jema madhukara AkarSAya tema prathama paricaye ja zrImad rAjacaMdrajI pAsethI mahAtmA gAMdhIjIne maLelA jJAnanA prakAzanuM mahAtmA gAMdhIjIne zrImadjInA AMtara-bAhya vyaktitvanuM AkarSaNa thayuM ghaNuM mahattva che. hatuM. gAMdhIjIe sUma, guNagrAhya daSTithI zrImadjInA jIvanavyavahAramAMthI zrImad rAjacaMdrajIe adbhuta smaraNazakti darzAvatA zatAvadhAnanA
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-2000 prabuddha jIvana hato. prayogo karyA hatA. emaNo muMbaImAM vi. saM. 1943mAM pharAmajI kAvasajI zrImad sAthe gAMdhIjIno patravyavahAra bahoLo hato paraMtu kamabhAgye insTiTyUTamAM AvA prayogo karIne addabhuta zaktino paricaya karAvyo ApaNane mAtra traNa ja patro upalabdha che, chatAM gAMdhIjInI vividha - dharmo vizenI ane gAMdhIjIe dharmanA marma aMgenI tIvra mathAmaNAmAM mahAtmA gAMdhIjInA jIvanamAM paNa zrImad rAjacaMdrajInI A zrImanA A patroe emane dharmaparivartana karatA aTakAvyA hatA. smaraNazaktie ghaNuM parivartana ANyuM hatuM. iMglenDathI berisTara thaine berisTaranI buddhine chAje evA vyAvahArika-pAramArthika evA AtmA, AvelA mahAtmA gAMdhIjInA vilAyatanA pavanane' zrImanI smaraNazaktie izvara, mokSa, dharma, punarjanma, pazuo ane isu khrista vize aneka prazno haLavo karyo hato. e samaye koie gAMdhIjIne sUcavyuM ke, tame rAyacaMdabhAI zrImadrazna pUchayA hatA. (zrImad rAjacaMdrajI)ne keTalAka zabdo saMbhaLAvo ane e zabdo game te enA uttaro zrImade prajJA ane anubhavajJAnathI ApyA hatA. zrImad bhASAmAM haze to paNa te ja kramamAM rAyacaMdabhAI pAchA kahI jaze. ane gAMdhIjI vacceno A abhUtapUrva yoga bhArata mATe, bhAratIya gAMdhIjIne A sAMbhaLIne Azcarya thayuM te prasaMga veLAnI potAnI saMskRti mATe ane mAnavajAta mATe ati mahattvapUrNa ane phaLadAyI sthitino khyAla ApatAM gAMdhIjI kahe che : "huM to juvAniyo, vilAyatathI nIvaDyo. eka ja sadImAM be mahAna vibhUtioe bhAratamAM-gujarAtanI Avelo, mArI bhASAjJAnano paNa DoLa; mane vilAyatano pavana tyAre dharatI para ane saurASTranI bhUmimAM janma dhAraNa karyo te kevI bhavya kiMI ocho na hato. vilAyatathI AvyA eTale UMcethI UtaryA. meM mAruM etihAsika ghaTanA kahevAya ! baMne satparuSoe mAnavIya gaurava prasthApita badhuM jJAna ThAlavyuM ane judI judI bhASAnA zabdo prathama to meM lakhI karyuM hatuM. kADhayA-kema ke mane krama kyAM yAda rahevAno hato ? ane pachI te zabdo A banAvanAM 25 varSa bAda mahAtmA gAMdhIjI kacchanI musApharIe huM vAMcI gayo. te ja kramamAM rAyacaMdabhAie haLavethI eka pachI eka nIkaLyA hatA tyAre mAMDavI zaheramAM AvyA. vi. saM. 198ranA kArataka badhA zabdo kIdhA. huM rAjI thayo. cakita thayo, ane kavinI smaraNazakti suda pUnamano e divasa hato. e divase emaNe ApelA pravacanamAM vize mAro UMco abhiprAya baMdhAyo. vilAyatano pavana haLavo pADavA zrImad rAjacaMdrajInuM smaraNa karatAM kahyuM: sAru A anubhava sarasa thayo gaNAya." "zrImad rAjacaMdra maraNakALe asahya duHkha bhogavyuM, paNa temane te gAMdhIjInI zrImad sAthe prathama oLakha thai te vakhatanI gAMdhIjInI du:khano vicAra nahoto, temane to te veLA izvaradarzananI ja tAlAvelI : sthiti vize paNa jANavuM Avazyaka che. e vize gAMdhIjI pote ja kahe lAgelI hatI. Aje mArI jiMdagImAM vinaya sAthe kaDavI vAto saMbhaLAvavAno che: (zrIma) pote hajAronA vepAra kheDatA, hIrAmotInI pArakha karatA, mAre prasaMga Avyo che, tyAre evA zrImad rAjacaMdranuM smaraNa karIne vepAranA koyaDA ukelatA; paNa e vastu potAno viSaya nahotI. temano temanI ahiMsAnI stuti karIne huM sadbhAgI banuM chuM. viSaya-temano puruSArtha-to AtmaoLakha-haridarzana hato. potAnI peDhI "je vastu AtmAne dUdha jevI dekhAya che tevI jagatamAM koino paNa upara bIjI vastu hoya nA hoya, paNa koI ne koI dharmapustaka ane Dara rAkhyA vinA pragaTa karavAnI zakti Apo e puruSanA smaraNAmAMthI rojanIzI hoya ja. vepAranI vAta pUrI thaI ke dharmapustaka UghaDe ane Aje meLavIe. Dara ekamAtra caitanyano rAkhIe; covIse kalAka, rakhe pelI noMdhapothI UghaDe. je manuSya lAkhonA sodAnI vAta karI laine ne e haMmezAM khabaradArI karanAro dubhAze to nahi evI ciMtA rAkhIe. turata AtmajJAnanI gUDha vAto lakhavA besI jAya, tenI jAta vepArInI "rAjacaMdranA jIvanamAM temanI anaMta tapazvaryA zIkhIe, ane je nahi paNa zuddha jJAnInI che. temano AvI jAtano anubhava mane eka anaMta tapazveryAne pariNAme teo caitanyanI ja ArAdhanA karatAM zIkhyA veLA nahi, paNa aneka veLA thayelo." te samajIe, ane ApaNI alpatA vicArI bakarI jevA eka banI, maraNa pUrve thoDAka agAunA patro meM joyA che. A vastuo temAM ApaNAmAM virAjatA caitanyane vicArI siMha jevA samartha banIe to paNa meM bhALI che. e vastu ApaNe smaraNamAM rAkhI ane jIvanamAM paNa jIvananuM sArthaka che." anukaraNa karIe." vardhAnA AzramamAM vi. saM. 199ranI kAratakI pUrNimAnA divase zrImad rAjacaMdrajI mAtra tetrIsa varSa jIvyA. keTalAkanA mate A rAjacaMdrajInI janmajayaMti nimitte sAMjanI prArthanA pachI gAMdhIjIe potAne emanuM alpa AyuSya gaNAya. sAmAnya rIte vyaktinA AyuSyane varSanI zrImadjInA jIvanamAMthI zuM maLyuM e vize hRdayanA uddagAra pragaTa karatAM phUTapaTTIthI mApavAmAM Ave che, paraMtu zrImad rAjacaMdranA AyuSyane gaNitanA kahyuM: gajathI mApI zakAya nahi athavA to emAM je gaNita kAma kare che te "emanA jIvanamAMthI zIkhavAnI be moTI vAto te satya ane ahiMsA. adhyAtmanuM gaNita che. eka satata caitanya pravAha vaheto hoya tyAre ene pote je sAcuM mAnatA te kahetA ane AcaratA ane ahiMsA to te jaina bAlyAvasthA ke yuvAvasthAnI varSonA IMcavALI phUTapaTTIthI oLakhI zakAya hatA eTale ane emanA svabhAvathI emanI pAse hatI. A ja ahiMsAnI nahi. zrImad rAjacaMdra to ATha varSa kavitA racatA hatA ane apUra | vaDodarAnA saMskAra parivAra taraphathI cAlu varSanuM gujarAtI patrakAratvanuM zaktino srota bAlyAvasthAthI ja parAkASThAe vaheto hato. vaLI dareka | | pAritoSika DaoN. ramaNalAla cI. zAhane 'prabuddha jIvanamAM pragaTa thatA | vibhUti potAnuM kartavya laine Ave che. e svakartavya e ja emanuM emanA lekho mATe ApavAmAM AvyuM che. e mATe DaoN. ramaNabhAIne ame) jIvana. kartavyanI samApti sAthe emanI jIvanalIlA samApti pAme che. abhinaMdana ApIe chIe ane saMskAra parivAranA sUtradhAra zrI viThThalabhAI | bAkI seMkaDo varSomAM thAya eTaluM kAma zrImad rAjacaMdrajIe tetrIsa |paTelano AbhAra mAnIe chIe. varSanA alpa AyuSyamAM karyuM. Adi zaMkarAcArya, svAmI vivekAnaMda ke nirubahena zAha vIracaMda rAghavajI gAMdhI jevI vyaktio nAnI vaye vidAya pAmI, paraMtu dhanavaMta ti. zAha kartavyasiddhi meLavIne. maMtrIo
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana , tA. 16-11-2000 prAkata samaja jainomAM che-ke nAnAM jIvajaMtu na mAravAM vagere-eTalethI ja rAjacaMdrajInA jIvananI eka vilakSaNa bAbata e hatI ke mAtra teramAM emanI ahiMsA samApta nahotI thatI. emane to manuSyane kAMI paNa varSe kuTuMbanI kaparI Arthika paristhitine kAraNe emane dukAnanI javAbadArI duHkha thAya, to tethI paNa du:kha thatuM ane te eTale sudhI ke ghaNI vAra svIkAravI paDI. pitAnA kAmakAjamAM madadarUpa thavuM paDyuM. dukAnamAM emane saMsArathI virakti AvI jatI. besIne emaNo aneka gahana graMthonuM adhyayana karyuM. kAvyaracanAo karI, viraktino guNa emanA jIvanamAM pahelethI ja jovAmAM Ave che. paraMtu sAthosAtha vepAra paNa karyo. sAmAnya chApa evI che ke dhArmika 33 varSanI nAnI vaye e gujarI gayA. 17-18 varSanI uMmaranA emanA vyakti vepAranI naphA-toTAnI duniyAmAM saphaLa thatI nathI, paraMtu gAMdhIjI padomAM A vairAgyabhAva dekhAya che ane te umare emaNe tyAgatitikSAnuM zrImad rAjacaMdrajI kaI rIte vepArano kArobAra karatA hatA tenuM mArmika jIvana grahaNa karavA tAkeluM. tyArathI emanAmAM A vairAgyavRtti rahelI Alekhana kare che. gAMdhIjI kahe che: hatI. joke gRhasthAzrama ane vepAra lagabhaga aMta sudhI emanI pAse "potAnA vyavahAramAM saMpUrNa rIte prAmANikapaNuM jALavatA evI mArI rahyAM hatAM. paNa vRttithI te vairAgI hatA. upara temaNe chApa pADI hatI. teo sodA karatA te vakhate huM koI vAra emanA jIvanamAMthI cAra cIjo zIkhI zakIe: (1) zAzvata vastumAM anAyAse hAjara raheto. temanI vAta spaSTa ane eka ja hatI. "cAlAkI' takhyAta, (2) jIvananI saraLatA, AkhA saMsAra sAthe ekasarakhI vRttithI jevuM huM kaMI joto nahi. sAmenAnI cAlAkI pote tarata kaLI jatA, te vyavahAra, (3) satya ane (4) ahiMsAmaya jIvana." temane asahya lAgatI. eve vakhate temanI bhrakuTI paNa caDatI, ne AMkhomAM gAMdhIjI pramANamAM bahu ochAM pustako vAMcatAM, paraMtu emaNe zrImanAM lAlAza huM joI zakato hato. pustako vAMcyAM hatAM. zrImade emane vAMcavA mATe amuka pustako ApyAM "evI paNa mAnyatA jovAmAM Ave che ke, "dhArmika mANaso to evA hatAM. gAMdhIjIe "vacanAmRta" ane "mokSamALA' vAMcyAM hatAM. A rIte bhoLA hoya ke tene badhA chetare. tene duniyAnI bAbatonI kazI khabara na gAMdhIjInA caritra-Alekhakoe zrImad rAjacaMdrajInA jIvanane jANavuM paDe. A barobara hoya to kAcaMdra ane rAmacaMdra be avatAro te kevaLa e mATe jarUrI che ke tyAMthI emane gaMgotrInAM darzana thaI zakaze. saMsArI manuSyomAM gaNAvA joie. kavi kahetA ke jene zuddha jJAna che mahAtmA gAMdhIjI kahe che, "ghaNA dharmAcAryone maLavAno prayatna meM tene chetaravo azakya hovuM joie." | karyo che. paNa je chApa mArA upara rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdrajI)e zrImaddgI AMkhanI jyotirmayatA, vyavahAranI svasthatA ane pADI te bIjA koI nathI pADI zakyA. temanAM ghaNAM vacano mane soMsaro AtmavicAranI nimagnatA A badhI bAbatoe mahAtmA gAMdhIjInA UtarI jatAM. vyaktitva ghaDataramAM pracchannapaNe phALo Apyo. gAMdhIjI dakSiNa AphrikA temanI buddhine vize mane mAna hatuM. temanI prAmANikatA vize teTaluM gayA ane anyAya sAme ahiMsaka jaMga karyo, tenAM bIja zrImad rAjacaMdra ja hatuM. ne tethI huM jANato hato ke, teo mane irAdApUrvaka ADe raste sAthenA satsaMgamAM joI zakAya che. dakSiNa AphrikAmAM virodhIonA nahi dore ne potAnA manamAM haze evuM ja kaheze. AthI mArI AdhyAtmika lAThImAra sAme paNa gAMdhIjInI kSamAbhAvanA pragaTa thatI rahI, tenuM mULa bhIDamAM huM temano Azraya leto.' kAraNa zrImad rAjacaMdrajI pAsethI maLelo kSamAbhAva che. Ama zrImada mahAtmA gAMdhIjIne hiMdu dharmamAM zaMkA jAgI hatI. Ave samaye bhAvanAo Ape che ane gAMdhIjI e bhAvanAone kAryAnvita kare che. teone zrImad rAjacaMdrajIno meLApa thayo. A meLApa na thayo hota to zrImad potAnA jIvanathI tattvadarzana Ape che ane gAMdhIjI potAnA kadAca mahAtmA gAMdhIe hiMdu dharmane badale anya dharma apanAvyo hota. karmathI jIvanamAM sAkSAt kare che. ' A vize svayaM gAMdhIjInA ja zabdo joieH zrImad rAjacaMdrajIe dharmanI AsapAsa jAmelA gaccha ane saMpradAyanA hiMdu dharmamAM mane zaMkA pedA thaI te samaye tenA nivAraNamAM madada vADAo dUra karyA. emane potAnI AsapAsa dharmane nAme cAlatA adharmane karanAra rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdra) hatA. temanI sAthe to mane sarasa joine vedanA thatI. A vize zrImad rAjacaMdrajIe mahAtmA gAMdhIjIne saMbaMdha baMdhAI cUkyo hato. temanA pratye mAna hatuM tethI temanI mAraphate kahyuM hatuM ke copAsathI koI barachIo bhoke te sahI zakuM, paNa jagatamAM je maLI zake te meLavavA vicAra karyo. je jUTha, pAkhaMDa, atyAcAra cAlI rahyAM che, dharmane nAme je adharma vartI tenuM pariNAma e AvyuM ke huM zAMti pAmyo. hiMdu dharmamAM mane je rahyo che tenI barachI sahana thaI zakatI nathI. gAMdhIjI kahe che ke joie te maLe ema che, evo manane vizvAsa Avyo. . emaNe AvA atyAcAro joine zrImad UkaLI jatA joyA hatA. A sthitine sAru rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdra) javAbadAra thayA, mahAtmA gAMdhIjIe jagatane ahiMsA ane satyano saMdeza Apyo, paraMtu eTale mAruM mAna temanA pratye keTaluM vadhyuM hovuM joie teno khyAla e ahiMsA ane satya emane zrImad rAjacaMdrajInA jIvanamAM jovA vAMcanArane kaMika Avaze." maLyAM. zrImad rAjacaMdrajInA vyaktitvanI prabhAvakatA gAMdhIjIe anubhavI zrImad rAjacaMdrano janma e mATe thayo hato ke jethI ekavIsamI sadI hatI. emanI AMkhamAM camatkAra ane ekAgratA chavAyelA rahetAM ema e gAMdhInI zatAbdI bane. A navI zatAbdInuM prAgaTya thayuM che. vizva teo noMdhe che. vaLI kahe che ke zrImannA kaMThamAM eTaluM badhuM mAdhurya hatuM ahiMsA, satya ane adhyAtma mATe jhaMkhe che, tyAre zrImanI ucca ke temane sAMbhaLatAM mANasa thAke nahi ane emanA aMtarano AnaMda bhAvanAno prakAza ane emanI vyaktitva-suvAsa paNa raheze. satata praphullita rahetA temanA caherA para pragaTa thato hato. zrImad mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha * prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona : 3820296. mudraNAsthAna : phakharI prinTiMga varksa, 31/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 varSa : (50) + 11 - aMka : 12 Licence to post without prepayment No. 271 * tA. 16-12-2000.0 0Regd. No. TECH / 47-890 7MBIT 2000 * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 prazna UMjhavaLI * * * prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa * * vArSika lavAjama rUA.100/- * * * taMtrI : ramaNalAla cI. zAha dAktara, tame sAjA thAva ! dAktaro ApaNAne sAjA thavAnuM kahe ke ApaNe dAktarone sAjA hoya ane nItimattAnAM dhoraNo zithila hoya tyAM khoTA mANaso phAvI thavAnuM kahevAnuM hoya ? jAya che. dAktarI vyavasAyanA kSetre ardhavikasita dezomAM enuM pramANa sAmAnya rIte dAktara ApaNane sAjA thavAnuM kahe e ja yogya che. vadhu hoya che. dareka vyavasAyamAM jema thoDAka mANaso ayogya, apAtra teo ApaNane sAjA kare kAraNa ke dardIne sAjA karavAno dAktarano (Misfit) maLaze tema tabIbI kSetre paNa jovA maLaze. ekaMdare to supratiSThita vyavasAya che. vastuta: dAktaranuM e vyAvasAyika kartavya paNa che, paraMtu dAktaro aneka maLavAnA, potAnuM kartavya niSThApUrvaka bajAvanArA aneka kyAreka evI ghaTanAo bane che ke jethI dAktarane sAjA thavA mATe jovA maLaze, paNa eka be TakA evA paNa nIkaLavAnA ke jemanA thakI bhalAmaNa karavAnuM ApaNane mana thAya. dAktarane sAjA karavAnI AvaData tabIbIkSetra vagovAyA kare. tabIbI vyavasAyanI AcArasaMhitA keTalI ke zakti ApaNAmAM na hoya, temane AvI salAha ApavAnuM naitika baLa umadA che ! duniyAnA badhA dezomAM enuM sArI rIte pAlana thAya che. paNa ApaNAmAM na hoya ane vaLI te anadhikAra ceSTA bane. to paNa ema chatAM ghaNe ThekANe gerarItio AcarAya che. sudharelA samRddha dezo kyAreka koIkanA manamAM evo bhAva UThe paNa kharo. vastutaH mane paNa emAM bAkAta nathI. potAne to dAktarono ghaNo sAro anubhava che. to paNa duniyAmAM amerikAmAM tAjetaramAM eka vivAda cAlyo che ke chellAM dasa varSamAM banatI ghaTanAono paDagho ApaNA manamAM paDe che. dAktara (ke hospiTala)nI bhUla athavA bedarakArIne kAraNe mRtyu - dAktaro mAMdA na ja paDe evuM nathI. potAnI pAse dAktarI vighA pAmelAonI saMkhyA keTalI ? judA judA sarve pramANa 45000thI hovAthI dAktaro ekaMdare ochA mAMdA paDe che. ghaNAkharA vaido ke 98000nI saMkhyA thAya che. kevo moTo AMkaDo che ! A badhI puravAra dAktarone ekaMdare sarerAza sAruM AyuSya sAMpaDe che, to paNa mAMdagI thayelI bhUlono AMkaDo che ! teonA jIvanamAM paNa Ave che. amerikA jevA suzikSita ane ahevAlonI cokasAI rAkhanArA dAMtanA dAktaranA dAMta dukhe nahi ke paDe nahi evuM na banI zake. dezamAM dAktaronI bhUla athavA bedarakArIne kAraNe hajAro mANaso mRtyu AMkhanA dAktarane cazmA ke motiyo na ja Ave ke kAnanA dAktara pAmatA hoya to dekhItuM che ke dAktarone pakSe kaMIka kSati che. amerikAmAM baherA na thayA hoya ema bane nahi. ekaMdare to dAktaro je roganA to dAktaranI bhUla thAya to tarata moTo dAvo mAMDI zakAya che. dardIne niSNAta hoya ane dardIonI sAravAra karatA hoya teo pote to e koTe vaLatara apAve che. eTale to tyAM dAktaro pahelethI moTI phI bAbatamAM eTalI saMbhALa laI zake. Ama chatAM hRdayaroganA niSNAta paDAvI le che. pariNAme AkhI duniyAmAM tabIbI sAravAra amerikAmAM dAktara hRdayarogathI mRtyu pAmyA hoya athavA kensaranA roganA dAktaranuM sauthI moMghI che, eTale ja mAMdA paDavA karatAM maravuM saMtuM che ema tyAM avasAna kensarathI thayuM hoya evA keTalAMye udAharaNo jovA maLaze. kahevAya che. roga ane mRtyumAMthI dAktaro paNa bacI na ja zake. zeksapiyare kahyuM che : tabIba vijJAnano vikAsa mAnavajAta mATe AzIrvAdarUpa banato By medicine life can be prolonged, hovA chatAM enAM sAdhano banAvanAra kaMpanIo emAM bahu napho raLI le Yet death will seize the doctors too. che. evA moMghA sAdhano vasAvavAne kAraNe sAravAra paNa moMghI thatI jAya asAdhya rogo dAktarane paNa thAya. evA kudaratI rogo vize ahIM che ane emAMthI vadhu kamANI karI levAnI lAlaca dAktaro rokI zakatA kazuM kahevAnuM nathI. dAktaro aMge je phariyAda che te teonA zArIrika nathI. dAktaro jyAre vyAvasAyika ane sAmAjika kartavyaniSThA cUkIne roga aMge nahi paNa temanI mAnasika prakRti ane vikRti aMge che. dhanalAlasA tarapha paDI jAya che tyAre dardImAM ene bhagavAna nathI dekhAto, dAktarane sAjA thavAnuM kahevAmAM Ave che te A saMdarbhamAM. gharAka dekhAya che. e gharAka paNa bhoLo hoya to enA bhoLapaNano lAbha duniyAnI vasatI uttarottara vadhatI jAya che. enI sAthe rogIonI uThAvI levAnI taka te e jatI nathI karI zakatA. enI jyAre Teva paDI saMkhyA paNa vadhatI jAya che. rogIo vadhe eTale dAktaro vadhe. koI paNa jAya che tyAre e ghanaprApti mATe teo sarakArI kAyadAnI paNa paravA kSetre Avo vadhAro thAya tyAre, pUra Ave ane jema kacaro vadhe, tema karatA nathI. hospiTalamAM ApavAnI rakama judI ane ghare pahoMcADavAnI keTalAka moTA mANaso A vyavasAyamAM paNa pravezI jAya. prajAno rakama judI ema phInA bhAga paDI jAya che. keTalAka dAktaromAM evI vizALa varga jyAM garIba ane azikSita hoya, kAyadAnuM pAlana adhakacaruM graMthi baMdhAI jAya che ke ochI phI rAkhIzuM to ApaNe sAmAnyamAM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-2000 gaNAI jaIzuM. keTalAka niSNAta dAktarone to kesa lAvanAra janarala dAktarane enI khabara hoya ke na hoya, dAktara pote e vize sabhAna na prekTizanarane phImAMthI hisso ApavAno hoya che. to ja kAma maLe. , hoya to paNa maranAra dardIonAM sagAsaMbaMdhIone enI gaMdha AvI jAya Ama, tabIbI sAravAra divase divase atizaya moMghI thatI jAya che. che. amerikA jevA deza mATe robarTa keneDIe kahyuM che : Some of the strI-puruSone nagna karIne tapAsavAnuM agAunA samaya karatAM vartamAna - illness can be so serious that over a period of even a samayamAM vadhatuM rahyuM che. tabIbI vijJAnanI dRSTie e mAtra Avazyaka few weeks one's life savings could be wiped out. 1 ja nahi, anivArya paNa che ane sAruM paNa che. evuM kArya have dardI ane tabIbI abhyAsa lAMbo ane bahu kharcALa che. emAM paNa moTI rakama dAktara ema ubhaya pakSe sahaja, svAbhAvika ane lajjA-saMkoca rahita dAnamAM ApIne meDikala kaoNlejamAM jagyA meLavI hoya to evA koIka banyuM che. Ama chatAM kumArikA ane nAnI yuvatIo mATe e kSobhano dAktarane kharcelA nANAM jhaTa jhaTa meLavI levAnI dhUna lAge che. evI prasaMga bane e zakya che. AvA prasaMge koIka dAktaromAM - vizeSata: dhUna kyAreka ene gerarItio tarapha dorI jAya che. yuvAna dAktaronA cittamAM kAmukatA DokiyuM na karI jAya evuM nathI. davAomAM bheLaseLa karavI, kamizana maLatuM hoya te kaMpanInI davAo evA kissA javalle ja bane, paNa bane to che ja e vAta to dAktaro priskrAIba karavI vagere gerarItio tabIbI vyavasAyamAM jovA maLe che. paNa svIkAraze. keTalIka strIo paNa evA AzayathI vAraMvAra dAktara keTalAka vaido davAonI paDIkImAM sTeroIDa ke korTijhana bheLavIne dardIne pAse doDI jatI hoya che. dAktaronI aMgata khAnagI maMDaLIomAM tarata sAjo karI de che ane pachI kAyamano mAMdo banAvI de che. vizvAsathI ekabIjAnI AgaLa AvI vAto thatI paNa hoya che. dAktara keTalAka dAktaro pote jene mAnatA hoya evA petholojisTa ke dardInA AvA saMbaMdho vadhe tyAre dAktare potAnI jAtane sAvadha ane bAyoTekniziyananA riporTano ja Agraha rAkhe che. roga pakaDavA mATe svastha karI levI joIe. dAktaranA dardI sAthe ja saMbaMdha thAya che evuM alabatta, klinikala riporTanI cokkasAI bahu jarUrI che, paraMtu IrAdApUrvaka nathI, narsa-sisTaro sAthe paNa evA saMbaMdho thAya che. rAtanI pharaja, dAktara pharIthI riporTa kaDhAvavAno Agraha rAkhe tyAre dardIne e samajAI ekAMta, baMdha bAraNe besavAnI sagavaDa vagere nimitto cittane calita jAya che. emAM dardInI sthiti sAdhAraNa hoya to eno Arthika bojo karanArAM nIvaDe che. rojeroja satata nagna dardIone tapAsavAne kAraNe vadhI jAya che. dAktaronI mAnasika samatulA paNa khoravAya che. keTalAka dAktarone dhanalAlasA kone na hoya ? dAktarone hoya temAM khoTuM zuM che ? nagnatA pratye cIDa, abhAva thaI jAya che. eka dAktarane ghara mATe sarasa AvI dalIla paNa thAya che. e sAcI che. paNa vyavasAyanI niSThA citra pasaMda karavuM hatuM. eka ArTa gelerImAM kharIdavA jAya che, tyAre nIkaLI jAya che tyAre e khaTake che. vecanAra dAktaranA kAnamAM kahe che, "Are you interested in nude ?' pelo jANIto cako che : eka dAktare potAnA dIkarAne bhaNAvIne dAktare cIDAIne kahyuM, "What?[, am fed up of nude. I am a dAktara banAvyo. dIkaro ghaNo tejasvI ane utsAhI hato paNa haju Gynec.' satata azucimaya nagnatAnI tapAsa karatA rahevAne kAraNe eNe potAnA vyavasAyano bahu anubhava lIdho nahoto. eka divasa keTalAka dAktarone nirveda AvI jAya che ane potAnA jAtIya jIvanamAMthI eNe potAnA pitAne kahyuM, "pappA, je dardIno roga tame vIsa varSamAM rasa UDI jAya che. koIka vAra AvA dAktaranuM vartana asvAbhAvika maTADI na zakyA te meM eka aThavADiyAmAM maTADyo." banI jAya che. pAkAtya dezono eka sAco kisso chApAmAM vAMcyo hato dAktara pitAe kahyuM, "beTA, aThavADiyAmAM maTADatAM to mane paNa ke rojaroja nagna dardIone tapAsavAne kAraNe nagnatA dAktaranA potAnA AvaDatuM hatuM, paNa meM e zrImaMta mANasano roga tarata maTADyo hota to jIvanamAM digaMbara muninI jema, svAbhAvika banI gaI hatI. bAtharUmarmAthI tuM dAktara na thayo hota. enI phImAMthI ja tane bhaNAvyo ane dAktara nAhIne bahAra nIkaLe to kapaDAM paheryA vagara ja nIkaLe, gharamAM yuvAna banAvyo che.' . dIkarA-dIkarI hatAM paNa dAktarane saMkoca thAya nahi, parivArajanonI eka dAktarane pUchavAmAM AvyuM ke "dardIne tapAsatAM pahelAM e phariyAdane dAktara gaNakAratA nahi. bhojanamAM zuM zuM le che e jANavAno Agraha tame kema rAkho cho ?' duniyAmAM garbhapAtanuM dUSaNa atizaya vadhatuM jAya che. sAmAjika ke dAktare kahyuM, 'e pUchavAthI enA roganuM kAraNa kadAca jaDI Ave, paNa ArogyanI dRSTie koIka kissAomAM enuM samarthana karI zakAya ema khAsa to mAre bila keTaluM banAvavuM enI mane samaja paDe che.' hoya to paNa emAM paMcendriya jIvanI hatyA rahelI che e ni:saMzaya che. . uttama vaidya ane nikRSTa vaigha bhAratamAM ja nahi, duniyAmAM sarvatra dAktaro dvArA A anaitika, hiMsaka pApa pravRttine poSaNa maLe che e rahelA che. A eka evo vyavasAya che ke jemAM dhanaprApti mATe mana bahu khedanI vAta che. duniyAbharamAM ane vizeSata: bhAratamAM keTalAye lalacAya ane dardI tathA eno svajanonI sthiti evI lAcArIbharI hoya dAktaro e dvArA bhAre kamANI karI le che ! keTalAka jaina dAkataro ke vaidyane prasanna karavA teo taiyAra hoya ke jethI dardInI jiMdagI bacI jyAre AvA vyavasAyane apanAvI le che tyAre te vadhu zocanIya bane che. jAya. A vyavasAyamAM keTalAye khoTA mANaso bharAI jAya che. jene bhAratamAM ane anya dezomAM keTalAka dAktaro zarIranAM aMgAMgo UMTavaidya athavA Quack Doctor kahevAmAM Ave. AvA dAktarone kADhI levAnA gerakAyade vyavasAyamAM joDAya che. ajANyA garIba dardIone zAstrakAroe "yamaMsahodara' kahyA che, paraMtu yamarAjA to sArA ke phakta khabara paNa na paDe e rIte emanI kiDanI kADhI levAmAM Ave che. prANa harI le che, paraMtu vaidya to prANA ane dhana baMne harI le che. kiDanI mATe ghaNI moTI rakama maLe che. kyAreka garIba dardInI saMmatithI yamastu harati prANAma, vaidyaH prANa-dhanAni ca / ene rakama ApI enI lAcArIno lAbha uThAvI enI kiDanI kADhI vAraMvAra dardInA jIvanano aMta Avato potAne najara samakSa jovA levAmAM Ave che. AvAM keTalAMka tarakaTo pakaDAya paNa che ane dAkatarone maLato hovAthI keTalAka dAktaromAM jema mRtyu aMge svasthatA AvI jAya sajA paNa thAya che. dAktarI vyavasAyamAM joDAyA pachI AvAM kAryo ' che, tema keTalAkamAM te aMge jaDatA ke niSpharatA paNa AvI jAya che. karanAra dAktaranuM citta svastha nahi paNa rogiSTha gaNAya.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-2000 prabuddha jIvana vartamAna samayamAM badalAtI jatI jIvanarItine kAraNe mAnasika rogonuM TheTha prAcIna kALathI bhAratamAM caraka, suzruta, vADmaTa vageree ane pramANa ane vaividhya vadhatuM jAya che. tanAvayukta paristhiti uparAMta bhAre pAsAtya dezomAM hipokriTise (Hippocrates) dAktaro mATe ghaNo davAonA vaparAzane kAraNe paNa mAnasika rogo vadhyA che. eziyA, Uco Adarza mUkyo che. duniyAmAM, vizeSataH pAyAtya dezomAM dAktarI AphrikA karatAM pAzcAtya dezomAM AvA dardIonI saMkhyA divase divase vidyAmAM pAsa thayA pachI je sogaMda levAya che tene Hippocraticoath. vadhatI jAya che ane mAnasacikitsakonI saMkhyA paNa vadhatI jAya che. kahevAya che. je dAktaro caraka, suzruta ane hipokriTisanI bhAvanAnusAra mAnasika roganA dardIonI sAravAramAM enA aMgata jIvanano itihAsa potAnuM tabIbI kartavya bajAve che teo to bhAre anumodanA karavA yogya che. jANavo jarUrI che ane be pAMca ke vadhu beThako karIne dAktara dardI pratye ApaNI bhAratIya saMskRtimAM suyogya auSadhopacAra hajAro varSathI sahAnubhUti darzAvI vAta kaDhAve che. AvI beThako vakhate trIjI koI thato Avyo che. vaida-dAktarano Adarza paNa emAM ghaNo UMco batAvAyo vyaktine hAjara rAkhavAmAM AvatI nathI. ene lIdhe yuvAna, dekhAvaDI che. carakasaMhitAmAM kahyuM che : mahilA dardI sAthe dAkataro zArIrika chUTa letA thaI jAya che. videzomAM zrute paryavadAnatvaM bahuzodRSTakarmatA / AvA aneka kissAo bane che ane avAranavAra chApAMomAM Ave che. dAkSyaM zaucamiti jJeyaM vaidyo guNacatuSTayam // strIpuruSanuM ekAMtamAM sAhacarya, dardI ane dAktaranA rUpamAM hoya to vaidyamAM A cAra guNa hoya che : (1) davAnA zAstranA sArA paNa tenAM mAThAM pariNAma AvI zake che. jANakAra, (2) vividha prakAranAM kAryonA (roga tathA davAonA) anubhavI, jo mAMdagI laMbAya to dardIne dAktarane tyAM vAraMvAra javAno athavA (3) dakSatAvALA ane (4) pavitra AcaraNavALA. dAktarane potAne tyAM bolAvavAno kaMTALo Ave che. lAMbI bImArIthI maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha e cAra bhAvanA dAktaromAM kaMTALIne dardIe ApaghAta karyo hoya evA dAkhalA vakhatovakhata banatA hovI joIe te vize kahyuM che : rahe che. paraMtu dardIothI kaMTALIne dAktare ApaghAta karyo hoya evA maitrIkAruNyamArteSu zakye prItirupekSaNam / .. kissA paNa kyAreka bane che. vaLI dAkatare dardIne mRtyune zaraNa dhakelI prakRtistheSu bhUteSu vaidyavRttizcaturvidhA // .. dIdho hoya evA banAva paNa kyAreka bane che. A koI kalpanA nathI. [cAra prakAranI bhAvanA vedomAM hovI joIe. dardIo pratye maitrI, sAcI banelI ghaTanAo che. amerikAmAM eka pakaDAyelA dAktarane sajA dardathI pIDAtA pratye kAruNya, sAjA thavAnI zakyatAvALA dardIo pratye paNa thaI che. keTalAka dAktaro potAnI vidyAno durupayoga kare che. prIti athavA pramoda eTale ke premapUrvakano vartAva ane jIvananA aMta AvA banAvo pAzvAtya jagatamAM vadhu bane che. vImAyojanA heThaLa dardIone tarapha jaI rahelA (bacavAnI AzA na hoya tevA dardIo) pratye upekSAbhAva maphata sAravAra ApavAnI hoya che, jemAM vaLatara kazuM na hoya ane dardI arthAt svasthatA.]. pajavato hoya tyAre dAktara AvuM kRtya karI bese che. kyAreka dAktaranI dAktarano Adarza batAvatAM kahevAyuM che ke : vikRta manodazA paNa evI banI jAya che, guroradhItAkhilavaidyavidyaH dAktarano vyavasAya anya vyavasAya karatAM caDiyAto che. emAM sevA pIyUSapANiH kuzalakriyAsu / mane AjIvikA baMne rahelAM che. saMsAranAM zArirIka ane mAnasika gataspRho dhairya-dharaH kRpAlu du:kho dAktaro dvArA niraMtara dUra thAya che. pRthvI upara eka divasa evo zuddho'dhikArI bhiSagAza: syAt // pasAra nathI thayo ke jyAre koikane ane koIkane potAnA dardanA nivAraNa jioe potAnA guru pAse samagra vaidakazAstranuM adhyayana karyuM che, mATe vaida-dAktara pAse javuM na paDyuM hoya. vaida-dAktarono e rIte jemanA hAthamAM pIyUSa (amRta) che, jeo kriyAkuzaLa che, spRhA (dhananI jagata para ghaNo moTo upakAra che. to paNa dAktaranI Adarza bhAvanA lAlasA)thI rahita che, dhairyavAna che, kRpALu che tathA zuddha che evA vaidya to e rahevI joIe ke koI paNa mANasa mAMdo na paDe. rogacALo phATI A vyavasAyanA adhikArI manAya che.] nIkaLe ane dAktara rAjI thAya ke have ghaNA dardI maLaze ane sArI veda, dAktarane pIyUSapANi' tarIke ahIM oLakhAvyA che. A ghaNo kamANI thaze evuM bane nahi. davAonuM dhyeya to rogane nirmULa karavAnuM UMco Adarza che. pIyuSa arthAtu amRta jemanA hAthamAM che eTale ke che. dhAro ke koI roga duniyAmAMthI sadaMtara nIkaLI gayo to pachI e maratA mANasane jIvADavAnI jemanAmAM zakti ane bhAvanA che te zreSTha , davAnI kazI ja kiMmata na rahe. paNa e ja enuM dhyeya che. eTale ja dAktara kahevAya. te ja sAcA "pIyUSapANi' dAktara che. koike kahyuM che ke : Medicine is the only profession that vaida, hakIma, dAktara vize ahIM to mAtra thoDIka vAtano nirdeza che. labors incessantly to destroy the reason for its own bhinna bhinna dRSTikoNathI haju ghaNA muddAonI chaNAvaTa thaI zake. existence. dAktaronA bacAvamAM ane dAktaronI viruddhamAM ghaNAne ghaNuM kahevAnuM dAktarI sevAnA hotre ni:svArthapaNe potAnuM jIvana samarpita karI hoI zake. dAktarone dardIonA kaDavA anubhavo thatA hoya che ane denArA keTalA badhA dAktaronAM nAma vakhatovakhata camake che. DaoN. AlbarTa dardIone dAktaranA kaDavA anubhavo thAya che. bIjI bAju baMnene sArA svAinDaranuM nAma mazahUra che. vartamAna gujarAtano ja vicAra karIe to anubhavo paNa thAya che. Ama vyakitagata anubhava ubhaya pakSe sArAmAThA DaoN. zivAnaMda adhvaryu, DaoN. ramaNIkalAla dozI, DaoN. meghAvrata, DaoN. hovAnA. navanItalAla phojadAra, DaoN. sureza sonI, DaoN. pravINa mahetA, DaoN. dAktaronI anivAryatA saMsAramAM haMmezAM rahevAnI ane rogIone kIrtibhAI ityAdie hajAro garIba dardIonI maphata sevA keTalI badhI dAktaranI garaja paNa rahevAnI. tema chatAM A vyavasAyamAM je zubha tattva karI che. gujarAtamAM bIjA AvA keTalAye dAktaro haze ke jemaNe che te kema jaLavAI rahe ane zubhatara banatuM rahe e ja A lakhavA potAnA nAmane ujjavaLa banAvyuM che. bhAratanAM anya rAjyomAM paNa pAchaLano Azaya che.. keTalA badhA sevAbhAvI dAktaronAM nAma gaurava sAthe sAMbhaLavA maLe che. 1 ramaNalAla cI. zAha
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana - tA. 16-12-2000 paramAtmayogathI yogasAdhanA. 1 sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI teramuM gaNAsthAnaka sayogI kevaLI bhagavaMtanI sAdhanAnuM svarUpa che. ukelI zakAya tema nathI. mATe saMsAramAM rahelAM sarva sAdhaka chavAstha sayogI eTale mana, vacana, kAyAnA yoganA saMbaMdha sahita ane kevaLajJAna jIvo, je kAMI mokSalakSI sAdhanA lokottara mokSamArga pAmIne kare che, eTale cAre ya ghAtikarmono kSayathI thayelI upayoga mukti. arthAt temAM je zubha lezyA tejovezyA, padhalezyA ane zukalalezyA rU5 lokottara upayogavaMtatA. sAttvika bhAvo kare che, te ja te sAdhako dvArA sAdhakanA manoyogamAM jIvAstikAyapiMDa anAdikALathI pudgaladravyanA saMge pudgaladravyanA karavAmAM AvatI bhagavaMtanA manoyoganI sthApanA che. TUMkamAM mokSaprAptine paribhramaNa guNane dhAraNa karI, cauda rAjaloka pramANa kSetramAM anaMta anurUpa je je zubha adhyavasAyo sAdhaka adhyAtmamArga kare che, te sarva janma-maraNarUpa parivartana pAmI, anaMta duHkha bhogavato eka khoLiyAmAMthI bhagavaMtanA manoyoganI sthApanA rUpa che. bIjA khoLiyAmAM, eka kSetrathI bIjA kSetramAM, paribhramaNa karato rahe che. chadmastha saMsArI jIvo lokika kSetranA jeTalAM jeTalAM sAtvikabhAvo A sarva duHkhomAMthI, sAdhanA karato karato sAdhaka teramA guNasthAnakane kare che, te lokottarakSetranA sAttvikabhAvonI pUrvabhUmikA rUpa athavA pAtra sparzI kevaLajJAnI bhagavaMta bane che ane aMte codamAM guNasthAnake cAreya rUpa che ane tethI lokikakSetranA sAttvikabhAvo, lokottarakSetranA aghAtikarmono kSaya kare che, tyAre mukta thAya che. te samaye sAttvikabhAvo mATenuM saMdhisthAna che kAraNa ke pahelA guNasthAnake paNa, jIvAstikAyapiMDanA Atmapradezo mukta thaine lokanA-cauda rAjalokanA anAdikALathI A jIva doSono dariyo hovA chatAMya te pahelA guNasthAnake agrabhAge sthira thai siddha thAya che. tejalezyA, pAlezyA ane zukalalezyA, e traNA zubha lezyAnA bhAvo Ama teramA guNasthAnake sAdhaka AtmAne upayoga mukti maLe che hoI zake che ane jIva tevAM bhAva kare paNa che. ane e ja zubhalezyAnA ane aMte codamAM guNasthAnake pradezamukti maLe che. arthAt Atmapradezo bhAvo vaDe jIva devagatimAM nava greveyaka sudhI jaI zake che. dehanA baMdhanathI mukta thAya che, ke je deha ja sarva duHkhanuM mULa che. A rIte bhagavAnanAM manoyoganI kAcI dhAtu, paramAtmAnI sAthe siddha thayelA siddha bhagavaMtonAM jJAna, dhyAna, maraNa, bhakti Adi jIvatvano sajAtIya saMbaMdha rAkhanAra jIvanuM matijJAna che, je paramAtmAnA ane teramA guNasthAnake emanuM je sayogIpaNuM hatuM te ApaNI sAdhanAmAM manoyoganI sthApanA banI zake che. ane A rIte jIva apUrNa avasthAmAMsAdhana bane che, jenA vaDe sAdhanA karI emanA jevA siddha banI zakIe chadmastha avasthAmAM paNa paramAtma bhagavaMtano zuddha aMza banI zake, je chIe. sAdhanAmArga, mokSamArga vikasita thaI, saMpUrNa zuddha, paripUrNa paramAtmA bhagavaMta siddha thayA pachI temanA yoga paNa vilIna thaI jAya che. banI zake. jevI rIte nAnuM sarakhuM bIja vikasita thaI vRkSa banI zake che, e yoganI sthApanA karIne, ApaNo je sAdhanA karIe chIe, te sAdhanA tevI rIte paramAtmAno zuddha aMza paNa svayaM sAkSAt paramAtmA banI zake nIce mujaba che. teramAM guNasthAnake bhagavAnane zukala legyA hoya che te temano dravya mana, vacana ane kAyAnA yogamAM kAyayoga pUla che. vacanayoga manoyoga che. tIrthakara kevaLI bhagavaMte upadeza Apyo, gaNadhara bhagavaMtoe sUkSma che ane manoyoga to atisUkSma che. A apekSAe bhagavAnanA dvAdazAMgInI racanA karI, te zrutajJAna vacanayoga rUpa lekhana thayuM ane manoyoganI sthApanA ApaNI potAnI zubha lezyA vaDe ApaNe pote ja zrutajJAnanI paraMparA cAlI, ke jenA vaDe bhagavAne upadezelo dharma, Aja banyA. ApaNo ane paramAtmAno saMbaMdha jAti-ekatA ane svarUpasudhI cAlyo ane ApaNA sudhI pahoMcyo. e zrutajJAna jyAM sudhI raheze, ekatA aMge che. jAtithI paramAtmAnI jAti ane ApaNI jAti eka tyAM sudhI e upadeza sAdhakone mArgadarzana karato raheze. A tIrthakara che. paramAtmA paNa jIvajAtinA che ane ApaNe paNa jIvajAtinA bhagavaMtono vacanayoga che. chIe. tema paramAtmAnuM ja svarUpa che, te ja svarUpa ApaNA potAmAM bhagavaMtanI jIvaMta dazAmAM ApaNe pratyakSa emanA dehanuM je darzana paNa pracchannarUpe rahela che, je apracchannarUpe ApaNe paNa pAmI zakIe karIe chIe te bhagavaMtano kAyayoga che. chIe, je ApaNI ane paramAtmAnI jAtiekatA sAthe svarUpa ekatA bhagavaMtanA A traNa yoga vilIna thaI gayA che, paraMtu enI sthApanA sUcave che. A rIte manoyoganI sAdhanA utkRSTa sAdhanA kahevAya. tenI karIne sAdhanA karavAnI che. (1) kAyayoganI sthApanA te jinamUrti. (2) apekSAe vacanayoga ane kAyayoganI sAdhanA manoyoganI sAdhanA jevI vacanayoganI sthApanA te dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna arthAt jinAgama. vizeSa nahi kahevAya. chatAM vacanayoga ane kAyayoga, manoyoganI (3) ane manoyoganI sthApanA te bhagavaMtanA zukalezyA rUpa dravyamana. apekSAe sthUla che, to paNA vacanayoganI sthApanA je zrutajJAnamAM karavAmAM bhagavaMtane, dravyamana, zukalalezyA rUpe eka ja bheda hoya che, jyAre Avela che, tenA vaDe dharmanI paraMparA cAle che, tethI dharma calAvavA mATe ApaNane sAdhakane traNa zubha lezyA hoya che. vacanayoganI sthApanA rUpa zrutajJAnanuM mahattva vadhI jAya. have kAyayoganI have ahIM prazna e udbhave che, ke AvI zukalalezyA rUpa bhagavaMtanA sthApanA je bhagavAnanI mUrtimAM karela che, e vacanayoga karatAM paM . dravyamananI sthApanA kyAM karavI ? ane zenA vaDe karavI ? sthUla che. paraMtu paramAtmAnuM svarUpa je pradeza sthiratva (siddhAvasthA) che dravyamana ati sUkSma che. ane tenI sthApanA ke je sthUla tattva vyavahAra ane paryAya avinAzitA che, te paramAtmAnuM aMtima AtyaMtika zuddha pradhAna che, evAM pudgaladravya vaDe sthApanA kema karavI, te sahelAithI svarUpa che, tenI tulanA jinamUrtinI pratiSThAmAM che. mUrtinA darzana karatAnI.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-2000 prabuddha jIvana sAthe ja mUrtinI pratiSThA, pradeza sthiratvanuM bhAna karAve che. jyAre ApaNI mananI kriyAthI-vicArazaktithI manoyoga banIne manovarganA mUrtinI nityAti ane temAM kevaLajJAnano Aropa bhakatane paryAya pudagalo asaMkhyakALa sudhI rahe che, jene mana:paryava jJAnI mahAtmA vAMcI avinAzitAnuM bhAna karAve che. e apekSAe kAyayoga sthUla hovA chatAM zake che. to he jIva ! uparokta padArtha to sAdi-sAtta che. jyAre tArA ya paramAtmAnA dravya ane bhAvanA, je bhAvo che tenuM mUrti dvArA maraNa, pradezo-Atmapradezo to anAdi-anaMta che. vaLI enI vyApaka zakti te aMtima sArarUpa hovAthI, manoyoga ane vacanayoganI sUkSmatA karatAM, paNa lokAkAza pramANa che, ane emAM rahelI jJAnazakti to lokAloka pUla evAM kAyayoganI sAdhanA te paramAtma pratimA darzana aMtima mahattvanuM samagra-AkAza pramANa che. to he mumukSu jIva ! tuM tArA Atmapradezane lokAkAzamAM parama sthira rUpe ciMtava ane jJAnane samagra lokAloka A rIte ekabIjA yogane pradhAnatva ApI badhAya yoganI sAdhanAne AkAzamAM phelAvI de! AvI bhAvanA bhAvI zuM anubhUti thAya che, tenuM samAna kakSamAM mUkI zakAya che. jinezvara, jinAgama, jinavANI ane nirIkSaNa kara ! anAdikALano koI saMsAra bhAva. A bhAvanA pAse jinamUrtine pAmIne svayaM jinezvara, vItarAga paramAtmA banI zakAya che. TakI nahi zake. tuM tane pUrNarUpe pAmIza ! Aja tAruM kharuM svarUpa che. bhASAvargaNAnA pudgalo ApaNI jIvA indriyanA nimittathI vacanayoga banIne AkAzamAM asaMkhyakALa sudhI rahe che. te ja pramANe bagalAmAMthI bAkAta thaine haMsanI haroLane zobhAvIe 1 pU. AcArya zrI vijayapUrNacandrasUrijI mahArAja ghaNI ghaNI vAra mAnavanI samakSa evA evA kAryonI keDIo khaDI karatAM ya agharuM A kArya che, paNa jo haMsanI cAMca maLI jAya, to A thaI jatI hoya che ke, kaI keDIe kadama uThAvavA ane kaI keDIe na kArya sAva AsAna banI jAya ! A cAMca bagalA jevA avivekI uThAvavA, Ano nirNaya karavA jatA kiMkartavyamUDha banI javAya ! AvI mAnavone na maLe, paNa je vivekI mAnava hoya, e ja rAjahaMsanI jema mUDhatAnI dazAmAM e mAnava ghaNI vAra akartavyane kartavya ane kartavyane akAryonA aDhaLaka pANImAMthI kartavyanuM dUdha tAravIne enuM pAna karI akartavya mAnI levAnI bhUlano bhoga paNa banI jato hoya che. ethI zake. kartavyabhraSTa banavA uparAMta enAthI akartavyane iSTa mAnI levAtuM hoya ApaNe jo bagalAmAMthI bAkAta thaine, rAjahaMsanI zreNImAM joDAvA che. ane mULanI A bhUla bIjI bIjI aneka bhUlonI sarjaka paNa banI mAMgatA hoie, to vivekI banIne koipaNa kArya karatAM pUrve eTaluM ja rahetI hoya che. vicAravuM joie ke, A kArya karavAthI mane zo lAbha thaze, tema ja A bhUlabhUlAmaNInI AvI paLomAM kiMkartavyamUDha na banI javAya ane kArya nahi karuM to, mane zuM nukasAna thaze ? basa, A be ja dRSTikoNo sAmAnya mAnavI paNa kartavyanI keDIne kaLI jaine enI para kadama apanAvavAmAM Ave to lIra-nIra judAM dekhAI Ave ane pachI kartavyanI mAMDavA kaTibaddha banI zake, evuM thoDuMka mArgadarzana ApatAM eka subhASita keDIe kadama UDyA vinA na rahe, bhale e keDIe sIdhAM caDhANa kahe che ke, koI paNa kArya aMtara sAme upasthita thAya, tyAre enI najaronajara dekhAtA hoya ane akartavyanI keDIthI eka jhaTakA sAthe paga kartavyatA-akartavyatAno nirNaya levA DAhyA mANase eTaluM ja vicAravuM haThI gayA vinA na rahe, bhale e keDIe lapasaNo-saMvALo DhALa pratyakSa joie ke, A kArya karavAthI mane zo lAbha thaze, tema ja A kArya nahi dekhAto hoya ! karuM, to ethI mane zuM nukazAna thaze ? A be prazno aMge aMtarano je kArya karavAthI lAbhanA lAkhe lekhA lAgatAM jaNAI Ave, e avAja je javAba Ape, enA AdhAre pachI kAryane karavA na karavA kArya karavAmAM pachI manane baLAtkAre jotaravuM nahi paDe ane je kArya jJAnIe kaTibaddha banavuM joie ! karavA jatAM nukasAnanuM gaNita jhaMjhAvAtI jhaDape guNAkAra pAmatuM lAgatuM kArya-akArya, kartavya-akartavya AnuM jJAna Ama to jo ke bahu moTI hoya, e akAryathI dUra rahevA paNa manane jorathI lagAma nahi lagAvavI buddhi mAMgI le evuM che. sAmAnya samajaNa dharAvanAranI cAMca A paDe. pachI to A be kArya evI sAhajikatApUrvaka thaI jaze ke, jevI viSayamAM jaladI khUMpe evI nathI, paNa subhASite kartavya-akartavyanA sAhajikatA sAthe aganajhALathI kheMcAine ApaNo hAtha phUlamALa tarapha mApaka je be upAya sUcavyA che, eno upayoga to sAmAnya mANasa paNa AkarSAya che ! dhAre to ghaNI AsAnIthI karI zake ema che. ane tema chatAM A mApaka koI cIjane sparza karavAno moko Ave, khAvAnI koI cIja najara upAyanI amodhatA aMge koI vAMdho uThAvI zake ema nathI. sAmAnya samakSa Ave, sUMghavAnI koI vastuonAka sAme goThavAI jAya, avalokanIya mAnavo ya Ano vaparAza karI zake ema hovA chatAM saphaLa phalazruti Alama AMkhane AmaMtraNa Ape ane svarasaMgItanI sRSTi kAna AgaLa ANavA mATe pAchA A upAyo eTalAM ja samartha che. mAdhurI bichAve, to AvA avasare mAnava jo eTaluM ja vicArI le ke, pAMca indriyo pota-potAne yogya kArya karavA mATe taka gotatI ja A badhAM kAryomAMthI kayuM kArya karuM to mane Atmika lAbha thAya, ane kayuM hoya che. ane ene anurUpa kAryono to kaye dahADe dukALa rahyo che ! kArya karuM to mane nukasAna thAya ? ane pachI A vicAraNA mujaba e paNa e kAryonA DhagalAmAM e zodhI kADhavuM to khUba ja agharUM che ke, kadama uThAve, to enA mATe pachI kyAreya pastAvAno vakhata na ja Ave ! emAM kartavya zuM ane akartavya zuM ? dUdhamAMthI pANIne chUTA pADavA
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-2000 prabandhakAra merUtuMga Do. Ara. pI. mahetA saMskRta gadyakAvya kSetre jene prabaMdhonuM sthAna viziSTa che. ItihAsa ane lakSaNa hRNa pAse paNa che. "rAjataraMgiNI'mAM paNa prAcIna kathAvRtta dharAvatA sAhityanAM kSetranI sAthe saMkaLAyelI A ardha-etihAsika racanAomAM nirUpaNAmAM vizvasanIyatA nathI. camatkRtipUrNa daMtakathAo ane laghukathAonuM vividhatAbharyuM saMkalana che. paraMtu te potAnAthI najIkanA samayanI ane potAnA samayanI kathAo Ape che tethI tenI upekSA thaI zake tema nathI. gujarAtanA madhyakAlIna itihAsa temAM ItihAsatattva che. koIkavAra doSayukta hoya che. viradhavala sivAyanAM mATenI be AdhAra sAmagrIo te utkIrNa lekho ane prabaMdho che. temAM paNa vAghelA rAjAo viSe te mauna seve che. tenuM kAraNa e jaNAya che ke te utkIrNa lekhomAM vigato bahu thoDI hoya te svAbhAvika che. e sthitimAM rAjAoe jainane Azraya Apyo na hato. jenA viSe pratyakSa mAhitI hovI prabaMdhonuM mahattva noMdhapAtra che. AkarSaka ane vAMcavI game tevI zailImAM teo joIe tenI teNe upekSA sevI che. Ama jo na thayuM hota to tene kalhaNa rasaprada vAcana pUruM pADe che; te enI bIjI vilANatA che. A prabaMdhomAM jeTalI pratiSThA maLI zakI hota. kahaze to potAnA AzrayadAtA rAjA prabaMdhacintAmaNi (I.1305)' ane prabandhakoza' (I. 1348)nuM sthAna jayasiMhanI paNa TIkA karI che. kRSNagaMgAnI ghATImAM tene maLelA parAjayanA pratiSThApAtra che. AmAM paNa prabaMdha ciMtAmaNi prAjJa puruSonA cittane raMjana kAraNonI carcA karI che. merUtuMga karatAM koIka vAra to muslima tavArIkhakAro ApavA samartha che to madhyakAlIna gujarAtanA ItihAsa mATe vadhu vizvasanIya vadhu zraddheya lAge che. ', tema chatAM merUtuMga eka ItihAsakArane anurUpa sajjatA dharAve che. te enA sarjaka merUtuMgasuri nAgendragathvIya candraprabhasUrinA ziSya hatA. vaMzAvaLIo ane ghaTanA-saMvato Ape che. tavArIkhomAM taphAvata mAtra thoDAka emanA nAme A racanAo maLe che-(1) kaMkAlAdhyayevArtika (2) rasAdhyAya' mahinA ke ekAda varasa jeTalo ja hoya che. potAnA samakAlIna graMtho paranI TIkA (3) jaina meghadUta (4) mahApuruSa carita (5) vicArazreNI (6) 'dvayAzraya' ke 'kIrti kaumudI' eka paNa tavArIkha ApatA nathI, e sthitimAM prabaMdha ciMtAmaNi. paraMtu AmAMthI "jene medhadUta'nA kartA merUtuMga prabaMdhakAra merUtuMga tavArIkhonuM mahattva samaje che, te ja dhaNuM che. ghaTanAonI kramabaddhatAnI merataMgathI judA che. AthI A sivAyanI pAMca racanAonuM kartutva nizcitapaNe bAbatamAM te cokkasa che. tenAmAM viveka daSTi che. tethI tene khabara che ke prabaMdhakAra merUtuMgane phALe che. caulukayono ItihAsa mALavAnA paramAronA ItihAsa vagara adhUrI che. tenI merUtuMga vi. saM. 1361mAM phAgaNa suda puname vaDhavANamAM graMtha nirUpaNa-paddhati saMkSipta ane asaMdigdha che. prabaMdhacintAmaNi' pUro karyo hato; tema puSyikAmAM jaNAvyuM che. graMthanAM saMskRta sAhityamAM A prakAranA sAhityamAM A ekamAtra noMdhapAtra racanA AdhArasthAno be che: purogAmIonA judA judA gaghabaMdho ane sadguruonA che tethI tenuM mUlya vadhI jAya che. graMtha-saMpAdakazrIno abhiprAya che. proDyo saMpradAyo pAsethI monikapaNe maLelI seMkaDo kathAo. potAnA ziSya zrI kUtterAzya madhyAhItidAsasya sApanamUtatvanaiva mRdattAdhAra ! dharmadeve A kathAonA saMkalanamAM sahAya karI hatI. bIjA ziSya zrI guNacandra kRSNAmAcAriyArano abhiprAya Avo ja che- Prabandha Chintamani graMthanI prati sau prathamavAra tapAsI gayA hatA. merUtuMgane lAge che- bahuzruta is a work of great importance, ane guNazALI guruo maLavA muzkela che ane ziSyomAM pratibhAno yoga jovA maLato nathI. AthI "zruta' sUkAI jAya tevI zakyatA che. AthI bhaviSyanI prAjJa peDhI upara upakAra karavAnA AzayathI A satparuSonA pI. ena. Ara. sosAyaTI, bhAvanagara prabaMdhanuM amRtanA Azraya jevuM saMkalana karyuM che.' saMgha dvArA nidhi arpaNano kAryakrama "pra. zi.' mATe preraNAsthAna mATe be zakyatA manAya che-(1) bArAbhaTTanuM harSacarita (I.647)' athavA (2) prabhAcandrasUrinuM "prabhAvakaMcarita (I. saMghanA upakrame bhAvanagaranI saMsthA pI. ena. Ara. sosAyaTIne 1278).' sahAya karavA mATe paryuSaNA vyAkhyAnamALA daramyAna ekatra karavAmAM 'ma.zi."nA pAMca prakAzamAM judA judA caritanA kathAprabaMdho ApelA che. | AvI te rakama arpaNa karavAno kAryakrama bhAvanagaramAM zanivAra, tA. * jemake (1) prathama prakAza-vikrama, kAlidAsa, siddhasena divAkara, zAlivAhana, | 13mI jAnyuArI 2001nA roja sAMje sADA cAra vAge dAnavIra, vanarAja, mUlarAja, muMja vagere (2) bIjo prakAza-bhoja, bhIma, mAdha, dhanapAla, zreSThI zrI maphatalAla mohanalAla mahetA (divALIbahena mahetA ceriTebala mAnatuMga vagere. (3) trIjo prakAza-siddharAja, karNa, sAntamaMtrI, digaMbara TrasTanA sUtradhAra)nA pramukhasthAne yojavAmAM Avyo che. atithi vizeSa. devasUri vagere (4) cotho prakAza-kumArapAla, hemacandra, lavaNa prasAda, ajaya tarIke DaoN. ramaNIkalAla dozI (dozI kAkA) padhAraze. deva, rAmacaMdra, varadhavala, vastupAla, tejapAla vagere. (5) pAMcamo prakAza- I A kAryakrama mATe jeoe nAma noMdhAvI dIdhAM che temane mATe! nanda, zilAditya, govardhana rAjA, lamaNAsana, umApati, jayacandra, pRthvIrAja, nIce pramANe saMgha taraphathI vyavasthA karavAmAM AvI che : varAhamihira, nAgArjuna, bhartuhari vagere. pAMceya prakAzamAM anukrame 11, 18, | K, | tA. 11mI jAnyuArIe rAtre muMbaIthI vaDodarA ekasapresamAM rara, ra9 ane 23 kathAo che. | vaDodarA jaI 12mIe bapore bhAvanagara pahoMcavuM. saMsthAnI mulAkAta 'pra.ci.'nuM svarUpa raMjanAtmaka laghukathAonuM che. tethI ItihAsa pratyenI ane rAtrirokANa bhAvanagara. 13mInA kAryakrama pachI rAtre pAlItANA ne upekSA-vizeSata: prAcIna samayanI laghukathAomAM-bANabhaTTa karatAM vadhu jovA javuM. 13 ane 14mIe rAtri rokANa pAlItANA. tA. 15mIe ! maLe che. AmAM te maukhika paraMparAone vadhu prAdhAnya Ape che. bhojanI sabhAmAM te mAgha, bANa, mayUra ane mAnatuMgane mUke che. AmAMthI bhojano pAlItANAthI savAre nIkaLI rAtre vaDodarAthI Trena pakaDI tA. 16mIe samaya I. 11mI sadIno che, bANA-mayUrano I. 647no che, mAghano I. | savAre muMbaI. 7mI sadInA uttarArdhano che ane mAnatuMgano I. 800no che. merUtuMganuM A * p maMtrIo
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-2000 prabuddha jIvana prasAda ane prakAza I DaoN. raNajita paTela (anAmI) 'prasAda' zabda sAMbhaLatAM ja, vicArasAhacaryanA baLe (By Law of Association) khAssAM paMcotera varSa pUrve, prasannatA ne viSAda sAthe mANelA be 'prasAda'nuM sahaja smaraNa thAya che. mArA gAmanA rAmajImaMdira ke hanumAnajInA maMdiramAM thatI sAyaMAratI TANe ghaMTa ke Dhola vagADI, 'parasAdiyA bhagata' tarIke pAmela 'prasannatA-mizra prasAda' ane AMkanA ghaDiyA ke palAkhAM nahIM AvaDavAne kAraNe mArakaNA gurujIoe prAthamika zALAnA bhaNatara daramiyAna Apelo 'viSAda-mizrita-parasAda'-athavA methIpAka. te samayanA prAthamika zALAnA lagabhaga badhA ja zikSako, vidyArthIne zikSA karavA mATe bhAta bhAtanI soTIo rAkhatA ne 'parasAda' cakhADatA. mukhya AcArya, AMdhaLI cAkaNAnA kadanI ne raMganI 'AMkaNI' rAkhatA...jene e loko 'lAliyo' ke 'raNachoDiyo' kahetA. 'moTI vAge camacama ne vighA Ave ghamaghama'e te kALanA zikSaNa-zAstranuM jANo ke sarvasvIkRta sUtra na hoya ! gujarAtamAM 'mUchALI mA' tarIke jANItA thayelA AjIvana bAlazikSaNazAstrI zrI gijubhAI badhekAnA Agamanane prabhAva pachI e viSAdamizrita 'prasAda'nuM pramANa nahivat rahyuM che. Ama 'prasAdano eka sthUla artha che mAra athavA methIpAka ! saMskRta kAvyAlaMkArazAstrIoe kAvyanA traNa guNa gaNAvyA cheH prasAda, mAdhurya ane ojasa. kAvyamAM prasAda guNanuM lakSaNa e che ke 'sAMbhaLavAnI sAthe ja bhAva sphure ane hRdayamAM soMsaravA UtarI jAya.' dA. ta. sAkSaravarya zrI kezava harSada dhruve anuvAda karela jayadevanAM 'gItagoviMda'nI A paMktio sAMbhaLoH 'lalita lavaMga latA malayAnila navI thanana nacAve, gAna madhura koyala lalakAre, madhukara bIna bajAve. naTavara, madabhara bhara RturAje. A paMktiomAM mAdaka RturAja vasaMtanuM prAsAdika varNana che. kAvyanA eka guNa uparAMta, saMgItazAstramAM 'prasAda' nAme alaMkAra paNa che. sAdhAraNa rIte 'prasAda'no moTe bhAge pracalita artha to ApaNA iSTadeva ke gurudevane arpaNa karelA nevedyamAMthI anyane vaheMcavuM evo thAya che, paNa 'maherabAnI', 'prasannatA' ne 'nirmaLatA' jevA enA artho paNa prasaMga ane saMdarbha pramANe thatA hoya che. dA. ta. - 'tamArA kRpA prasAdathI badhuM kSema-kuzaLa che.' 'tamArA cittano prasAda anavadya che. pA e ja zabda jyAre enA sthUla arthane atikramIne sUkSmamAM praveza kare che tyAre kevo camatkAra sarjAya che' ! gItAnA bIjA adhyAyano A bAramo zloka juo : 'prasAde sarva du:khAnAm hAnir asyopajAyate' ! prasanna cetaso hyAzu buddhi paryavatiSThate / / matalaba ke cittanI prasannatAthI enAM sarva duHkho maTI jAya che ane prasanna cittavALAnI buddhi tvarita sthira thai jAya che. ahIM ApaNane akSayarasano jJAnI kavi akho yAda AvI jAya che. e lakhe che : 'pAMceya indriyone vaza karIne chogAM melI pharIejI'....paNa A pAMceya indriyone jItavAnI vAta to voTaralU ke pANIpatanA yuddhane jItavA karatAM ya kaparI vAta che ! vijJAna ane TekanolojInA adbhuta vikAse mAnavajAti samakSa sukhasagavaDanAM aneka sAdhano khaDakI dIdhAM che chatAMya haDakAyA kUtarAnI jema raghavAyA thaine hAMphatI hAMphatI koipaNa lakSya vinAnA paMthe AMdhaLI doTa mUke che tene rAgadveSa vimukta cittanA asala prasAdanI to kalpanA paNa kyAMthI Ave ? che mAnavI jIvananI ghaTamALa evI: duHkha-pradhAna, sukha alpa thakI bharelI' hoya tyAre keparo jIvanasaMgrAma khelI rahelA moTA bhAganA saMsArIjanonA mukhakamala para prasAda karatAM viSAdanI chAyA jhAjhI hoya te samajAya tevI vAta che. paNa saMsAranI asAratA ne jIvananI nazvaratA samajIne sAdhu-saMnyAsI banelAonA cittamAM ke mukha para paNa kevo prasAda jovA maLe che' ! 'prasAda'nI sAcI anubhUti karavA mATe to ApaNe ApaNA prathama rASTrapati zrI rAjendraprasAdanA citta-prasAdanI ane lagabhaga sthitaprajJanI koTie pahoMcelA ApaNA rASTrapitA gAMdhIjInA jIvana-prasAdanI kalpanA karavI rahI. X. X X bhautikazAstranA koi prophesarane ApaNe pUchIe ke 'prakAza eTale zuM ?' to te enuM zAstra ane vijJAna, vaijJAnika rIte vigate samajAve. koi saMgItazAstrIne pUchIe to te saMgItamAMnA eka alaMkAranI vAta kare. e ja prazna vedonA koi niSNAtane pUchIe to te pRthvI, antarikSa ane ghu-e traNeyanA traNa devonI prakRti (Nature)mAM rahela paramAtma tattvanI vAta kare-ane eno dhAtvartha samajAvI kahe : jemake poSaNa kare te pUna, zakti vaDe utpanna kare te savitA, vizvamAM praveza kare te viSNu, prANIo prati mitrabhAve varte te mitra ane je chedI na zakAya te aditi athavA Aditya.' A badhAM prakAzarUpI devonA vizeSaNothI aMkita svarUpo che. havA ke vAyu-mAtarikSanA devatA jyAM sudhI cakravAta na sarja karAlasvarUpe anubhavI zakAya che; temaja prakAzanA devatAnuM paNa che. to tyAM sudhI dekhAtA nathI paNa e sparzakSama che ane e kamanIya ke prakAza eTale zuM ? eno pratyuttara to aMdhakAra ja pAThavI zake, jema jIvana eTale zuM ? no pratyuttara mRtyu pAThavI zake. eTale to ArSadraSTA RSioe gAyuM: 'tamaso mA jyotir gamaya'| 'UMDA aMdhArethI prabhu parama teje tuM lai jA' ane AMgala kavi kArDinala nyUmene ArjavapUrvaka prArthanA karI: 'Lead Kindly Light-* 'premala-jyoti tAro dAkhavI muja jIvanapaMtha ujALa'. pUjya yogezvarajInA daLadAra graMtha 'prakAzane paMthe' ane zrI kizanasiMha cAvaDAnA 'amAsathI pUnama bhaNI'mAM paNa ajJAnarUpI aMdhakAramAMthI jJAnanA-prajJAnanA prakAza-pradezamAM praveza karAvavAnI vAta Ave che. tyAM prakAza e kavio mATenuM pratIka banI jAya che. jarmana mahAkavi geTee,
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-2004. pramukha , 904-11 Bilar egtui Gaude : "Light, more Light, Still more | kAryavAhaka samiti 2000-2001 Light mAM paNa pra-jJAnanA prakAza mATenI jhaMkhanA che, jIve so varSa | zrI muMbaI jena yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA guruvAra tAghUvaDa re na to ya tene gama dinanI' evI je mAyArUpI aMdhakArathI 19-10-2000nI roja saMghanA kAryAlayamAM maLI hatI, jemAM sane gherAyelA jIvonI paNa dazA che, avadazA che ! 2000-2001nA varSa mATe hoddedAro ane kAryavAhaka samitinA guphAvAsI Adi mAnavanI kalpanA karo. prathama vAra jayAre te sabhyonI varaNI sarvAnumate nIce mujaba karavAmAM AvI hatI. cakamanA be paththaranA gharSaNamAMthI ke yajJa mATe RSimunioeeraNa- . . . * hoddedAro maMthana dvArA devatA pragaTa karyo haze tyAre emane AnaMdanI ane AzcaryanI : zrI rasikalAla laheracaMda zAha .. * kevI anubhUti thai haze ? mAnavajAtinI pragati ane saMskRtino vikAsa upapramukha, . :- zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAha cakra ane agninI zodha pachI ja zakya banyo che." maMtrIo '': zrImatI nirUbahena subodhabhAI zAha cAreka khaMDakAvyonA sarjanathI temanI kavi-pratibhAe gujarAtI . DaoN. zrI dhanavaMta tilakarAya zAha [ sahamaMtrI : zrImatI varSAbahena rAjubhAI zAha sAhityamAM viziSTa sthAna prApta karyuM che evA kavi 'kAnta'nuM eka suMdara koSAdhyakSa : zrI bhUpendra DAhyAbhAI javerI khaMDakAvya che: 'cakravAka mithuna'. kivadantI pramANa SinA zApane kAraNe sabhyo : DaoN. zrI ramaNalAla cImanalAla zAha cakravAkayugala, divasabhara prakAzamAM sAthe ne sAthe rahe ane 'rAtriH paDatAM , pro: zrImatI tArAbahena ramaNalAla zAha aMdhakAramAM viyoge. e kAvyamAM cakravAkI enA priyatama cakravAkane zrI subodhabhAI mohanalAla zAha , udezIne kahe che : zrI nemacaMda meghajIbhAI gAlA zrI vallabhadAsa Ara. ghelANI "cAlo evA sthala mahIM jaDI sUryavAse sadeva'.. zrI naTubhAI paTela ahIM paNa, cakalI-cakalAnA pratIkarUpe, jIvAtmAnI akhaMDa prakAza * ku, vasubahena bhaNazAlI mATenI jhaMkhanA vyakta thayelI lAge to navAI nahIM ! ane divALI e che . zrImatI uSAbahena pravINabhAI zAha ) - kuM: mInAbahena zAha to paDANAnuM , aMdhakAra parano vijaya...aneka prakAranA aMdhakAra zrImatI puSpAbahena caMdrakAnta parIkha para vijya ! hA / zrI gAMgajIbhAI popaTalAla zeThiyA kavivara TAgoranuM eka nAnakaDuM paNa vizALa ne vizeSa arthavALuM zrImatI kusumabahena narendrabhAI bhAu kAvya che jemAM astAcaLe jatA sUryadevatAne vimAsaNa thAya che ke huM nahIM zrImatI jayAbahena TokarazI vIrA houM tyAre A jagatanuM zuM thaze ? sarvatra aMdhakAranuM sAmrAjya vyApI zrI kAMtilAla pAnAcaMda zAha jaze...tyAre dUranA khUNAmAM TamaTama prakAza pAtharatuM eka nAnakaDuM koDiyuM ko-opTa sabhyo : zrI zailezabhAI hiMmatalAla koThArI zrImatI ramAbahena jayasukhalAla vorA. sUrya devatAne kahe che : "mahArAja ! enI ciMtA Apa na karo. huM chuM zrI jayaMtIlAla popaTalAla zAha ne', ! eka ja de cinagArI' ! 'mahAnala eka ja de cinagArI' ! e zrImatI ramAbahena vinodabhAI mahetA eka ja kAvyathI prasiddhi pAmelA zrI harihara bhaTTa ke Ama to nAnA ku. yazomatIbahena zAha gajAnA paNa sArA ne sAcA kavi choTamanI eka paMkti che: "sUjha vinA nimaMtrita sabhyo : zrI haribhAI gulAbacaMda zAha aMdhAruM jagatamAM, sUjha vinA aMdhAruM...A AtamasUjha eTale ja sAco zrI vasaMtalAla narasiMgapurA sanAtana prakAza. zrI devacaMda zAmajI gAlA zrI ramaNIkalAla Ara. salota GULESIA H12 And Lord said : Let there be Light & there zrI jevatalAla sukhalAla zAha was Light' e vAta thai prakAzanA AvirbhAvanI, paNa gItAmAM bhagavAna zrI bhavarabhAI vAlacaMda mahetA arjunane kahe che : "divyam dadAMmite cakSu: evAM ja cakSu mATe kavivara DaoN. zrI rAjubhAI ena. zAha hAnAlAla jhaMkhe che :pelAM divya locaniyAM re prabhu ! kyAre UghaDaze ?' ' , saMghanuM sabhyapada zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA guruvAra ' AvA je prakAza mATenI prArthanA hajjAro varSa pUrve, rAjarSi vizvAmitre | 19-10-2000nA roja saMghanA kAryAlayamAM maLI jemAM TharAvyA pramANe A prakhyAta gAyatrI maMtramAM uccArI che: ' , saMghanA sabhyapadanuM lavAjama havethI nIce mujaba raheze : tatsaviturvareNya bhargo devasya dhImahi ! dhiyo yo naH pracodayAt .. . . peTrana . - - rUA. 15000/ AjIvana sabhya rU. 2500/vArSika lavAjama rU. 500/ mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 0 phona : 3820296. mudrasthAna : phakharI prinTiMga varsa, 31A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 02 :