________________
તા. ૧પ-૧૦-૨૦૦૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
હાસ્ય એક અમૂલ્ય જડીબુટ્ટી
D ગાંગજી પી. શેઠિયા મુકરાકે ગમ કા હર જીનકો પીના આ ગયા
હતાશાથી ઘેરાયેલા હો ત્યારે તમે હાસ્યરૂપી રામબાણ ઔષધિનો યે સમજવો કે નહીં મેં ઉનકો જીના આ ગયા.”
પ્રયોગ કરો. રોજબરોજ બનતા પ્રસંગોમાંથી આંખ અને કાન ઉઘાડા કુદરતે સમગ્ર જીવસૃષ્ટિમાં કેવળ માણસને જ હસવાની અણમોલ રાખી આ અદ્ભુત ઔષધિને ગોતતા રહો. એ પ્રસંગોને કલ્પનાના ભેટ આપી છે. હાસ્ય સ્કૂર્તિદાયક અને શક્તિદાયક કુદરતી ઔષધ છે. સાજ સજાવી મિત્રો અને સ્નેહીઓમાં એ હાયની લહાણી કરો. વાત પરંતુ મુંબઈ જેવા મહાનગરોમાં યંત્રવત્ જિંદગી જીવી રહેલા માનવીઓ વતેસર નહીં, પણ હાસ્યનું વાવેતર કરો. ચિંતા, તણાવ, નિરાશા અને વિષાદમાં ઘેરાઈ હાય કરવાનું જ ભૂલી મનોવૈજ્ઞાનિકોના મતે રોગો ઉત્પન્ન થવાનું મુખ્ય કારણ ચૂંટાયેલી યા છે.
હતાશા છે. હતાશાથી ભાવિની સફળતા ભયમાં મૂકાય છે. હતાશાને જીવવાનું તો માત્ર બહાનું છે, રાત ને દિન ઝઝૂમવાનું છે, હસી નાખો અને હાસ્ય વડે એના ઉપર હાવી થઈ જાઓ. મનના માનવી છે જ ક્યાં જીવંત હવે, માત્ર શ્વાસોનું કારખાનું છે.” દુ:ખદ ભાવોને બહાર લાવવા માટે હાસ્ય એ સર્વોત્તમ ઉપાય છે. મન
ચાર્લી ચેપ્લીન કે લોરેલ-હાર્ડની ફિલ્મો આગલી પેઢીને ખડખડાટ જ્યારે વધારે થાકી જાય ત્યારે જ ક્રોધ, ચિડિયાપણું ઉત્પન્ન થાય છે. હસાવી શકતી હતી પરંતુ આજની પેઢીને ખાસ હસાવી શકતી નથી. હાસ્ય દ્વારા મનનો બધો જ તણાવ દૂર થાય છે અને સાથે સાથે શરીરનાં વૈજ્ઞાનિક સંશોધન મુજબ ૧૯૫૦માં વિશ્વમાં સરેરાશ માણસ અઢાર અંગોપાંગો અને માંસપેશીઓને પણ એ બિનજરૂરી દબાણમાંથી મુક્ત મિનિટ હસતો હતો. આજે એ સરેરાશ ઘટીને ફક્ત છ મિનિટ રહી છે. કરે છે. થાક ધીરે ધીરે દૂર થવા લાગે છે ને સ્કૂર્તિનો સંચાર થાય છે. બાળક ૨૪ કલાકમાં સરેરાશ ચારસો વખત હસે છે. જ્યારે પુખ્ત વયનો હસવાથી શરીરમાં ઓક્સિજનનું પ્રમાણ વધે છે, રૂધિરાભિષરની માનવી ફક્ત પંદર વખત હસે છે. ક્યાં વિલાઈ ગયું એ નિર્દોષ હાસ્ય પ્રક્રિયા સારી રીતે થાય છે. શ્વાસનળી અને ફેફસામાં ભરાઈ રહેલો
જૂનો કફ નીકળી જાય છે, ફેફસાંની ઓક્સિજન લેવાની શક્તિ ચારથી “મેં ભી હંસુ ફૂલ સા ખીલકર, શિશુ અબોધ હોલું કેસે ! છ ગણી વધે છે. પાકર ઈતની વ્યથા કહો, તુતલી વાણી બોલું કરું ?'
હસવાથી છાતી અને પેટ વચ્ચે રહેલ ઉદરપટલ (ડાયાફ્રામ), આંતરડા, સામાજિક રૂઢિઓ, શરમ, સંકોચ અને ક્ષોભને લીધે આપણે ખડખડાટ લીવર, પેનક્રિયાઝ, જડબાં, પેટ અને બરડાનાં સ્નાયુઓ પહેલાં ખેંચાય હસી શકતા નથી. ફક્ત બાળકો અથવા પાગલ વ્યક્તિઓ જ ખડખડાટ છે અને પછી સંકોચાય છે. સ્નાયુઓને ઓક્સિજન-યુક્ત શુદ્ધ લોહી હસી શકે છે.
મળતાં એ ટોન-અપ થાય છે. અને તેમની કાર્યક્ષમતામાં સુધારો થાય યા તો દિવાના હેરો
છે. હૃદય પર મજબુત બને છે. પ્રદૂષિત શહેરી હવામાનમાં ગળા અને યા જીસપે તોફિક કરે તું (ઈશકૃપા થાય તે જ હસી શકે). ફેફસાના રોગો સામાન્ય છે. હાસ્ય દ્વારા ફેફસાં તથા શ્વાસનળીને વરના ઈસ દર્દભરી દુનિયામેં
વ્યાયામ મળતાં જામેલો કફ છૂટો થાય છે અને શ્વસનતંત્ર સુચારૂરૂપે હંસ સકા હૈ કોન ?'
કામ કરે છે. અસ્થમાનાં રોગો માટે હાસ્યની આ નિર્દોષ કસરતો એ ૧૩ માર્ચ ૧૯૯૫માં ફક્ત પાંચ વ્યક્તિઓ સાથે શરૂ થયેલી લાફ્ટર રામબાણ ઈલાજ છે. કલબ ઈન્ટરનેશનલ સમૂહમાં હસાવીને વ્યક્તિઓમાં રહેલ સંકોચ ને ખડખડાટ હસવાથી લિમ્ફોસાઈટીસ, ઈન્ડોર્ફિન્સ અને એનેફેસેલિન્સ ક્ષોભને દૂર કરવામાં યશસ્વી રહ્યું છે. ભારતમાં આજે લગભગ ચારસો નામનાં હોરમોનનો પિટ્યુટરી ગ્લાન્ડઝમાંથી સ્ત્રાવ થવા લાગે છે. લાક્ટર-કલબો કાર્યરત છે. જેનો હજારો લોકો રોજ મફતમાં લાભ લઈ લિમ્ફોસાઈટીસથી લોહીની રોગપ્રતિકાર શકિતમાં વધારો થાય છે. રહ્યા છે. યોગિક કસરતો, પ્રાણાયમ અને હાસ્યના ત્રિવેણી સંગમ વડે ઈન્ડોર્ફિન્સ અને એનેફે ફેલિન્સથી દર્દમાં રાહત મળે છે અને મન પ્રસન્નતા તૈયાર થયેલ ૨૦-૨૫ મિનિટ ચાલતી આ હાસ્યની કસરતો સવારનાં અનુભવે છે. પંખીઓના કલરવ વચ્ચે, ખુલ્લાં લીલાં મેદાનોમાં, તાજી હવા ને કુમળા હાસ્યથી યાદશકિત સુધરે છે. સાંધા અને સ્નાયુઓના દુઃખાવામાં તડકામાં, નિર્દોષ આનંદ સાથે સામૂહિક કરાવવામાં આવે છે જેની ઘણી રાહત મળે છે. ચહેરાની ક્રાંતિ વધે છે. લોહીમાં રકતકણો વધે સભ્ય ફી તદ્દન ફ્રી છે. દરેક જાતિ, રંગ કે ધર્મનાં લોકો ઉચ્ચ-નીચનાં છે. ચહેરાની ચામડીનાં સ્નાયુઓની સ્થિતિસ્થાપકતા વધે છે અને ચહેરો ભેદભાવ વગર, દરેક વયનાં લોકો સવારનાં સૂર્યોદય સમયે ભેગા થઈ, ચુત થાય છે. હાસ્યથી પેટનાં નાજુક અવયવોને કસરત મળતાં પાચનશક્તિ સાથે મળી હાસ્ય-રસનો આનંદ માણે છે. લાફ્ટર-ક્લબ ઈન્ટરનેશનલ સુધરે છે. હાઈબ્લડપ્રેસર, ટેન્શન, ડીપ્રેશન, નર્વસ બ્રેકડાઉન, અસ્થમા રજીસ્ટર્ડ ચેરિટેબલ સંરથા છે. જે કોઈ પણ જાતના ભેદભાવ વગર અને અનિદ્રા જેવા રોગોમાં હાસ્ય એક અત્યંત ઉપયોગી સારવાર પુરવાર વિશ્વભરમાં આ લાફ્ટર-ક્લબો ચલાવે છે. હાસ્ય એક યુનિવર્સલ ભાષા થઈ શકે છે. છે. આજે વિશ્વના ઘણા દેશો જેવા કે અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા, જાપાન, હાસ્ય ઉપર વિશ્વભરમાં બહોળા પાયે સંશોધનો થયા છે. નેશનલ સિંગાપોર, જર્મનીમાં ઘણી હાય-ક્લબો ખૂલી ગઈ છે. વિશ્વનાં સર્વ કેન્સર ઈન્સ્ટીટયૂટ (અમેરિકા)ના જર્નલમાં એક રીપોર્ટ છપાયો છે. માતબર પ્રચાર માધ્યમોએ એની નોંધ લીધી છે.
જેમાં ૧૦ દર્દીઓને સતત એક કલાક હાસ્યસભર વિડિયો-ટેપ બતાવવામાં - જ્યારે મન મુંઝાયેલું હોય, તનમાં તકલીફ હોય, કોઈક નિરાશાઓ આવી. જેમ જેમ દર્દીઓ હસતા ગયા તેમ તેમ દર્દીઓની રોગ નિરોધક