Prabuddha Jivan 2000 Year 11 Ank 01 to 12 - Ank 02 is not available

SR No.: 525985
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2000
Total Pages: 130
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 12 MB

Page 73

તા. ૧૬-૮-૨૦૦૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
બધા જ દેશોમાં એક યા બીજી રીતે જ્યોતિષશાસ્ત્રનો જનજીવનમાં કરે છે. ઉદા. જોઈએ તો લલાટ ફરકે તો પાનવૃદ્ધિ થાય, નાક સ્લરે આધાર લેવાય છે. દક્ષિણ ભારતમાં જ્યોતિષનો આધાર લઈને નાનાં તો મિત્ર લાભ, ચક્ષુના ખૂણા ફરકે તો ધનલાભ, કાન ફરકે તો શુભ મોટાં કામ કરવાની પ્રણાલિકા પ્રચલિત બની છે. જ્યોતિષશાસ્ત્રમાં સંદેશ મળે, હોઠ ફરકે તો મિષ્ટાન્ન મળે, હથેળી ફરકે તો ધનલાભ, ચોક્કસ નિયમો છે. તેના આધારે ગ્રહોની સ્થિતિ ઉપર અવલંબે છે પીઠ ફરકે તો પરાજય થાય, ગાલ ફરકે તો પ્રિયજનનું મિલન થાય, અને ભવિષ્યકથન કરવામાં આવે છે. જ્યોતિષનો પર્યાયવાચી શબ્દ બગલ ફરકે તો ધનહાનિ થાય, આ રીતે અંગવિદ્યાની માહિતી છે. નિમિત્ત છે. નિમિત્ત શાસ્ત્ર એ નામ પણ ઉપયોગમાં લેવાય છે. સ્વપ્ન આવવાનાં નવ કારણો છે. દિવસ દરમ્યાનનો અનુભવ, એસ્ટ્રોલોજર, ફોરચ્ચન ટેલર, ભવિષ્યવેત્તા, જ્યોતિષિ દૈવજ્ઞ જેવા સાંભળેલી વાત, જાગતાં દેખેલી વસ્તુ, પ્રકૃતિના વિકારથી (વાત-પિત્ત શબ્દો આ અંગેનું કામ કરનાર વ્યક્તિ માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. અને કફ) દેવોના સાન્નિધ્યથી, ધર્મની આરાધના, અતિ પાપાચરણ,
જ્યોતિષશાસ્ત્ર અગાધ, ગૂઢ અને રહસ્યમય છે. તેના આઠ પ્રકાર છે. ચિંતાની પરંપરા અને કુદરતી રીતે સહજ સ્વપ્ન. એટલે ધર્મગ્રંથોમાં અષ્ટાંગ નિમિત્ત એમ શબ્દપ્રયોગ થયો છે,
આમાં પ્રથમ ચાર નિમિત્તથી આવેલાં શુભાશુભ સ્વપ્ન નિષ્ફળ થાય નિમિત્તશાસ્ત્ર પરોક્ષ પદાર્થોને દર્શાવવાનું કામ કરે છે.
છે. જ્યારે બાકીના નિમિત્તથી આવેલા સ્વપ્નો શુભાશુભ ફળ આપનારાં अङ्गं स्वप्नं स्वरं चैव, भौमं लक्षणे उत्पात मन्तारिखंच निमित्तं स्मृतमष्टधा ॥ १ ॥
સ્વપ્ન ફળ વિશેની માન્યતા નીચે પ્રમાણે છે. અંગવિદ્યા, સ્વપ્નવિઘા, સ્વરવિદ્યા, ભૂમિવિઘા, વ્યંજનવિઘા, રાત્રિના પ્રથમ પહોરમાં આવેલું સ્વપ્ન ૧ર મહિને, બીજા પહોરનું લક્ષણવિઘા, ઉત્પાતવિદ્યા અને અંતરિક્ષાવિઘા એમ નિમિત્ત શાસ્ત્ર ઓઠ છ મહિને, ત્રીજા પહોરનું ત્રણ મહિને અને ચોથા પહોરનું એક પ્રકારનું છે.
મહિને શુભાશુભ ફળ આપે છે. રાત્રિની છેલ્લી બે ઘડીમાં આવેલું આઠ અંગનો સંક્ષિપ્ત પરિચય નીચે મુજબ છે.
સ્વપ્ન ૧૦ દિવસમાં જ ફળદાયી નીવડે છે. અંગવિદ્યા : શરીરનાં અંગો કુદરતી રીતે ફુરે છે. આને અંગ ઉત્તમ-શુભ સ્વપ્ન જોઈને જાગી જવું જોઈએ. પછી ધર્મ આરાધનાફુરણા કહે છે. આંખ, હાથ, સાથળ, પગ, ગાલ, કોણી, લિંગ, પ્રભુભક્તિ નામ સ્મરણ જાપ આદિ કરવાથી તેનું ઉત્તમોત્તમ ફળ પ્રાપ્ત જીભ, કપાળ, કમર વગેરે અંગો સ્લરે તેનાથી શુભાશુભ ફળ મળે છે. થાય છે. શુભ સ્વપ્ન આવ્યા પછી નિદ્રા કરવાથી ફળ નષ્ટ થાય છે. સ્ત્રીનું ડાબું અંગ અને પુરુષનું જમણું અંગ ફુરે તો તે શુભ ગણાય છે અશુભ સ્વપ્ન આવે તો સૂઈ જવું જોઈએ અને કોઈને કહેવું જોઈએ જ્યારે સ્ત્રીનું જમણું અને પુરુષનું ડાબું અંગ ફુરે તો તે અશુભ ગણાય નહીં. જ્યારે શુભ સ્વપ્ન દેવગુરુને કહેવું જોઈએ. પહેલાં અશુભ સ્વપ્ન છે. શરીરના અંગો નાના કે મોટાં હોય તેને આધારે પણ આગાહી અને પછી શુભ સ્વપ્ન આવે તો ફળ સારું મળે છે પણ પહેલાં શુભ કરવામાં આવે છે. શરીર પર કેટલાંક ચિહ્નો હોય છે તે ઉપરથી સ્વપ્ન આવ્યા પછી અશુભ સ્વપ્ન આવે તો અશુભ ફળ આપનારું થાય જીવનમાં લાભ કે નુકશાન વિશે ફળકથન થાય છે. તીર્થંકર ભગવાનના છે. શરીર પર ૧૦૦૮ લક્ષણો હોય છે. જયારે ચક્રવર્તી, બળદેવ અને સામાન્ય ફળ આપનારાં ૪૨ સ્વપ્નો અને મહાફળદાયી ૩૦ સ્વપ્નો વાસુદેવને ૧૦૮ લક્ષણો હોય છે. મહાનપુણ્યશાળી જીવોના શરીર પર છે. એ રીતે ૭૨ પ્રકારનાં સ્વપ્નો માનવામાં આવે છે. છત્ર, કમળ, રથ, વજ, વૃક્ષ, શંખ, હાથી, કળશ, મત્સ્ય, જવ,
*૧ સ્વપ્ન જાણવા માટે નિમિત્ત શાસ્ત્રના જાણકાર પાસે ખાલી હાથે ચામર, પહાડ, દર્પણ, ધજા જેવાં લક્ષણો હોય છે. જેવું નેત્ર તેવું
છે જવું જોઈએ નહીં. શક્તિ પ્રમાણે ભેટ આપવી જોઈએ. રાજા-દેવ અને શીલ, જેવી નાસિકા તેવી સરળતા, જેવું રૂપ તેવું ધન, જેવું શીલ તેવા
તવા ગુરુ પાસે જતી વખતે યોગ્ય ભેટ લઈને જવું જોઈએ. આ પ્રમાણે ગુણ હોય છે. ઉત્તમ પુરુષની ઉંચાઈ ૧૦૮ આંગળ, મધ્યમની ૯૬ ૦
મનના કરવાથી ઈચ્છિત ફળ મળે છે. સ્વપ્નો અંગેના ભારતીય ધર્મના વિચારો અને જઘન્ય પુરૂષની ૮૪ આંગળની હોય છે. સ્ત્રીના શરીરમાં કુર્મનું
-1 અને મનોવૈજ્ઞાનિક સંશોધનમાં સમાનતા રહેલી છે. Dreams due to સ્થાન ડાબી બાજુ અને પુરુષના શરીરમાં જમણી બાજુ હોવાથી
the physical condition, વાત-પિત્ત અને કફના વિકાર તથા માંદગીના અંગવિદ્યામાં સ્ત્રીના ડાબા અંગો અને પુરુષના જમણાં અંગોને આધારે
દિવસોમાં આવતાં સ્વપ્ન સાથે સામ્ય રહેલું છે. Prophetic dreams ફળાદેશ કરવામાં આવે છે. સ્ત્રીને માટે વામાંગી શબ્દ પ્રયોગ પણ આ
એટલે સ્વપ્નમાં ભવિષ્યમાં થનારી ઘટના કે પ્રસંગનો સંકેત મળે છે. સંદર્ભમાં થાય છે. પુરુષની જમણી આંખ સૂર્ય અને ડાબી આંખ ચંદ્ર
એટલે સ્વપ્નવિઘા એ કોઈ કાલ્પનિકે ઉપજાવેલી કાઢેલી નથી પણ પ્રધાન હોવાથી સૂર્ય અને ચંદ્ર નેત્ર એમ અંગવિઘામાં મનાય છે. જ્યારે
માનવીના મન સાથે અને ધર્મની દૃષ્ટિએ શુભાશુભ કર્મો સાથે સંબંધ સ્ત્રીની ડાબી આંખમાં સૂર્ય અને જમણી આંખમાં ચંદ્ર છે. અંગફુરણ
ધરાવે છે એવો નિષ્કર્ષ તારવી શકાય છે. સ્વપ્નવિદ્યાની અગમ્યવાણી એ સ્ત્રી-પુરુષની સ્વાભાવિક ક્રિયા છે. તે ઉપરથી લાભ કે નુકશાન
જીવનની સફળતા નિષ્ફળતામાં એક અંગરૂપ છે. ભગવતીસૂત્રના ૧૬ વિશે આગાહી થાય છે. પુરુષ ને દિવસે જમણું અંગ ફુરે તો લાભ
શતકમાં સ્વપ્ન વિશેની માહિતી છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રભુ મહાવીર થાય. ડાબું અંગ ફરકે તો નુકશાન થાય. સ્ત્રીને દિવસે ડાબું અંગ
સ્વામીને પૂછે છે કે હે પ્રભુ ! સ્વપ્ન એટલે શું ! તેના કેટલા પ્રકાર ફરકે તો લાભ અને રાત્રે જમણું અંગ ફરકે તો નુકશાનકારક છે.
છે ? આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતાં ભગવંત જણાવે છે કે : સવારે અંગ ફુરણાથી તત્કાલ લાભ-નુકશાન થાય છે. બપોરના
યથાતથ્ય, પ્રતાન, ચિંતા સ્વપ્ન, તદ્ વિપરીત અને અવ્યક્તદર્શન અથવા રાત્રે અંગ ફુરણાથી લાભ કે નુકશાન વિલંબથી (મોડો) મળે
એમ પાંચ પ્રકારના સ્વપ્ન છે. છે. થોડા સમય માટે ડાબા-જમણા અંગનું ફુરણા નુકશાનનો સંકેત