________________
अर्हम्
श्रीखरतरगच्छेशयुगप्रधान श्रीजिनचन्द्रसूरीणां पौत्रैरुपाध्यायश्रीमत्समयसुन्दरगणिभिर्विरचितम्
श्रीविशेषशतकम्।
सुधर्मस्वामिनं नत्वा तदीयवचनानुगम् । विशेषशतकं वक्ष्ये शिष्यप्रश्नोत्तरप्रदम् । ।१ ।।
ननु- श्रीकृष्णवासुदेवस्तृतीयनरके समुत्पन्नस्तत्र चोत्कृष्टत्वेऽपि तस्यायुः सप्तसागरोपमाणि एव, अथ च श्रीनेमेर्भाविश्रीमदममतीर्थंकरस्य द्वादशस्य चान्तरं महत्, ततः कथङ्कारं सङ्गतिमङ्गति चैतद् ? 'उच्यते' शृणु शिष्य ! श्रीकृष्णवासुदेवस्य तृतीयनरकात् निर्गतस्यापि नरदेवरूपभवद्वयस्यान्तराले करणाद् न काऽप्यसङ्गतिः, यदुक्तं श्रीसङ्घदासगणिकृतवसुदेवहिण्डौ, तथाहि-- “ कण्हो तइयाए पुढवीए उव्वट्टित्ता,
- विशेषोपनिष
શ્રી સુધર્મસ્વામિને નમસ્કાર કરીને તેમના વચનને અનુસારે शिष्यना प्रश्नोनो उत्तर हेनारा 'विशेषशत' ग्रंथने ऽहीश. ॥१॥
(१) प्रश्न :- श्री कृष्णवासुदेव श्री नर मां उत्पन्न थयो. તેમાં તેમનું આયુષ્ય ઉત્કૃષ્ટ હોય, તો પણ સાત સાગરોપમ જ હોઈ શકે. પણ શ્રીનેમિનાથ અને ભાવિ ચોવીશીના બારમા તીર્થંકર
અમમસ્વામીનું આંતરું તો મોટું છે. તો પછી નરકમાંથી નીકળીને શ્રીકૃષ્ણનો જીવ બારમા તીર્થંકર બનશે – એ વાત શી રીતે સંગત थाय ?
ઉત્તર :- શ્રીકૃષ્ણ નરકમાંથી નીકળીને મનુષ્ય અને દેવ એમ બે ભવ પણ તે આંતરામાં કરશે. માટે કોઈ અસંગતિ નથી. આ વાત શ્રી સંઘદાસ ગણિવરે વસુદેવહિંડીમાં કહી છે
१. केनापि प्रोच्यते कृष्णस्तृतीयनरके जघन्येन त्रिसागरोपमायुः। ब्रह्मदेवलोके च मध्यमायुः सप्तसागरोपमायुः, अत एव अममतीर्थंकरवारके बलभद्रसिद्धिः ।
२
विशेषशतकम्
इहेव भारहे वासे सयदुवारे नयरे जियसत्तुस्स रन्नो पुत्तताए उवविज्जऊण पत्तमंडलिअभावो पव्वज्जं पडिवज्जिय तित्थयरनामकम्मं समुज्जणित्ता बंभलोए कप्पे दससागरोपमाऊ होऊण तओ चुओ वारसमो अममो नाम अरहा भविस्सस्सि” इति । रत्नसञ्चयेऽप्युक्तम्
निरयाओ नरभवम्मि देवो होऊण पंचमे कप्पे । तत्तो चुओ समाणो वारसमो अममतित्थयरो ।।१ ॥
इति कृष्णस्य भवचतुष्टयविचारः । । १ । ।
- सप्तकक्षये क्षायिकम् इति उक्तत्वात् सति क्षायिके सम्यक्त्वे श्रीकृष्णवासुदेवः कथं तृतीयनरकावनीं जगाम श्रेणिकश्च प्रथमामिति ? •વિશેષોપનિષદ્
‘કૃષ્ણ તૃતીય નરકમાંથી નીકળીને આ જ ભારત વર્ષમાં શતદ્વાર નગરમાં જિતશત્રુ રાજાના પુત્ર તરીકે ઉત્પન્ન થઈને મંડલિકપણું પ્રાપ્ત કરીને, પ્રવ્રજ્યાનો સ્વીકાર કરીને તીર્થંકર નામકર્મનું ઉપાર્જન કરીને બ્રહ્મલોક નામના પંચમ (વૈમાનિક) દેવલોકમાં દશ સાગરોપમ આયુષ્યવાળા થઈને, ત્યાંથી ચ્યવી બારમા અમમ નામના અરિહંત થશે.' આ જ રીતે રત્નસંરાયમાં પણ કહ્યું છે –
*નરકથી નીકળીને મનુષ્યભવમાં જશે. પછી પંચમ દેવલોકમાં हेव यर्धने, त्यांथी य्यवीने जारमा 'अमम' तीर्थकर यशे.'
मा रीते कृष्णना यार भवनो विचार ज्यो. ॥१॥
(२) प्रश्न :- अनंतानुगंधी ोध-मान-माया-लोल, मिथ्यात्वમોહનીય, સમ્યક્ત્વમોહનીય અને મિશ્ર મોહનીયનો ક્ષય થાય છે ત્યારે ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ ઉત્પન્ન થાય છે. શ્રીકૃષ્ણ વાસુદેવ અને શ્રેણિક મહારાજા પાસે ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ હતું, તો પણ તેઓ ત્રીજી १. अनन्तानुबन्धिनां क्रोध-मान- माया लोभानां मिथ्यात्वमोहनीयस्य सम्यक्त्वमोहनीयस्य मिश्रमोहनीयस्य च क्षये ।
