________________
विशेषोपनिषद् ०००
विशेषतत्पाठस्तु तत एव अवलोकनीयः विस्तरभयाद् नात्रलिखितः । 'अर्थः- जघन्य युक्तानांतकाभिधान चतुर्थ अनंतसंख्याभेदसमान, तथा च भणितं “थोवा जहन्नजुत्ताणंतय तुल्लाय ते अभव्यजिवा इति" तीयां कहना सिद्ध अणंतगुण तीयां कम्हा भव्य अनंतगुण छे स पुण निर्वाणगमनयोग्यजीव कहीइ । । २ ।। तीयां कहना जातिभव्य अनंतगुण छे ।।४।। ते पुन जातिकरी भव्यथइ मुक्तिं पणि कदा कालिं नही जायें। तथा च भणितं -
“सामग्गिअभावाओ ववहारिअरासि अप्पवेसाओ । भव्वा वि ते अणंता जे मुत्तिसुहं न पावंति। ।"
जइ मुक्ति नही जाई तउ भव्य किम कयइ मुक्तिगांमि आइ जिव रहई भव्यता भणनइ तओ । जिम मलयाचलगत सारु चंदनदारु संभार इहा आवइ स्तन्नधारहादिचडइ तर तीहं हूंति जिनप्रतिमा घडइ न हाथें आवइ न प्रतिमा घडइ । पुण योग्यतालगी तिहाई जत्थ छता ते चंदनभार जिनप्रतिमा अर्ह कहीजें तिम जातिभव्य पुण जइ इहा व्यवहाररासि माहें आवें सुगुरुसमायोगलहै तो तेपि ण मुक्ति जाइ न इहां व्यवहार राशिमा आवेइ, न सुगुरुसमायोग लहइ, न मुक्ति जाइ किंतु व्यवहारराशि अनादि अनंताकाल लगी छतीइ योग्यता लगी भव्यकही इति ।
१९८
१ श्रीप्रज्ञापनासूत्रे अष्टादशपदेऽपि उक्तं यथा “भवसिद्धिए णं भंते, पुच्छा गोयमा ! अणादीए सपज्जवसिते अभवसिद्धिए गं - विशेषोपनिष६
अनंत- अनंतगुण छे, (१) जलव्य (२) सिद्ध (3) भव्य (४) भतिभव्य ( जालावणोध सुगम छे.)
શ્રીપ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં ૧૮ મા પદમાં પણ કહ્યું છે – ભગવંત ! ભવ્ય જીવોની પૃચ્છા. ગૌતમ ! અનાદિ સાંત. અભવ્યોની પૃચ્છા
४ विशेषशतकम्
पुच्छा, गोयमा ! साईए सपज्जवसिए" इत्यादि पुनर्विस्तरार्थिना वृत्तिर्विलोक्या । इति जातिभव्यजीवानां लक्षणविचारः । । ८० ।।
१९९
ननु- श्रीमहावीरदेवस्य छद्मस्थावस्थायां सर्वतपोदिनानां, सर्वपारणकदिनानां च मीलने, द्वादशवर्षाणि त्रयोदशपक्षाश्च जायन्ते इति यत्प्रोक्तं तत्कथं घटनामाटीकते । यतो मार्गशीर्षकृष्णदशमीदिने दीक्षाग्रहणं, अथ च केवलोत्पत्तिस्तु वैशाखशुक्लदशमीदिने समजनि । इत्येवं गणन एकादशपक्षा एवं एधन्ते, न त्रयोदश, एतावता एको मासो न्यूनो - विशेषोपनिष६ સાદિ સાંત. (પ્રજ્ઞાપનાસૂત્રની પ્રસ્તુત પાઠમાં સંપૂર્ણ પ્રશ્ન આ રીતે સમજવાનો છે કે ભગવંત ! જે ભવ્ય હોય તે ભવ્યરૂપે ક્યાં સુધી રહે છે ? જવાબ છે અનાદિ સાંત. ભવ્યજીવ અનાદિ કાળથી ભવ્ય જ હોય છે, તે મોક્ષે જાય એટલે પછી તે ભવ્ય કહેવાતો નથી. માટે તેના ભવ્યપણાનો ત્યારે અંત આવે છે. અભવ્ય જીવ તો સદા માટે અભવ્ય જ છે, તેથી તેની સ્થિતિ અનાદિ - અનંત છે, પ્રજ્ઞાપના सूत्रमां पत्र 'अणादीए अपज्जवसिते' मेवो पाठ उपलब्ध थाय छे. प्रस्तुतमां 'साईए सपज्जबसिए' मेवो पाठ छे. ते कोई पत्र प्रभारनी क्षतिने डारणे होय, खेतुं नशाय छे.)
ઈત્યાદિ વિસ્તારના અર્થીઓએ વૃત્તિ જોવી. આ રીતે જાતિભવ્ય भुवोना लक्षरानो विचार घो. ॥८०॥
(૮૧) પ્રશ્ન :- શ્રીમહાવીરદેવની છદ્મસ્થ અવસ્થામાં સર્વ તપના દિવસો અને સર્વ પારણાના દિવસોને મેળવીએ એટલે ૧૨ વર્ષ અને ૧૩ પખવાડિયા થાય છે, એવું જે કહ્યું, તે શી રીતે ઘટે ? કારણ કે માગસર વદ ૧૦ ના દિવસે દીક્ષા લીઘી છે. કેવળજ્ઞાન તો વૈશાખ સુદ ૧૦ ના દિવસે થયું. આ રીતે ગણતા ૧૧ પખવાડિયા જ થાય છે, ૧૩ નહીં, આમ ૧ મહિનો ઓછો થાય છે. ફરી દર વર્ષે છ દિવસો ઓછા થાય છે. આમ સાડા બાર વર્ષોમાં અઢી મહિના
