________________
ઋવિશેષશતમ્ –
तन्मातर उदासीनमपि ह्यापृच्छ्य चेटकम् । वराणाम् अनुरूपाणां प्रददुः पञ्चकन्यकाः ।।११।। प्रभावती वीतभयेश्वरोदायिनभूपतेः । पद्मावती च चम्पेशदधिवाहनभूभुजः ।।१२।। कौशाम्बीशशतानीकनृपस्य तु मृगावती । शिवा तूज्जयनीशस्य प्रद्योतपृथिवीपतेः ।।९३ ।। कुण्डग्रामाधिनाथस्य नन्दिवर्द्धनभूपतेः। श्रीवीरनाथज्येष्ठस्य ज्येष्ठा दत्ता यथारुचि ।।५।६।१९० ।।१०-६-१६/१९२) इत्थं विरक्ता सुज्येष्ठा स्वयमापृच्छ्य चेटकम् । સમીપે વન્દ્ર નાર્યાય પરિવ્રામ્ પાવાદ ૭ ર૬૪ (૧૦-૬-૨૬૬)
–વિશેષોપનિષ ઉદાસીન એવા પણ ચેટકને પૂછીને તેમની માતાઓએ અનુરૂપ વરોને પાંચ કન્યાઓ આપી હતી. વીતભયનગરના સ્વામિ ઉદાયિને પ્રભાવતી આપી. ચંપા નગરીના સ્વામિ દધિવાહનને પદ્માવતી આપી. કૌશાંબી નગરીના સ્વામિ શતાનીક રાજાને મૃગાવતી આપી. ઉજ્જયની નગરીના સ્વામિ ચંડuધોત રાજાને શિવા આપી. ક્ષત્રિયકુંડ ગામના નાથ શ્રીવીરના મોટાભાઈ નંદીવર્ધન રાજાને તેની રુચિને અનુસરીને જ્યેષ્ઠા આપી હતી.
શ્રેણિક રાજાએ સુજ્યેષ્ઠાની સમ્મતિપૂર્વક તેનું અપહરણ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, ત્યારે સુજ્યેષ્ઠા અને ચેલ્લણા બંને બહેનો તેની સાથે જવા તૈયાર થઈ.
રત્નનો દાબડો લેવા સુજ્યેષ્ઠા પાછી ફરી. આ બાજુ શત્રુના રાજ્યમાં વિલંબ થવો જોખમી હોવાથી શ્રેણિક ચેલણાને લઈને નીકળી ગયો. આ પ્રસંગે વૈરાગ્ય પામીને સુજ્યેષ્ઠાએ ચેટક રાજાની અનુજ્ઞા લઈને ચંદનબાળા આર્યા પાસે દીક્ષા લીધી.
શ્રેણિક રાજાએ ચેલ્લણા સાથે ગાન્ધર્વવિવાહથી પરિણય કર્યો
२४
- વિપરીત गान्धर्वेण विवाहेन परिणीयाऽथ चेल्लणाम्। राजा नागसुलसयोर्गत्वाऽऽख्यत् तत्सुतान् मृतान् ।।९।२७०।।(१०-६-२७२)
इति चेटकनृपसप्तपुत्रीणां स्वस्वपतिनिर्णयः ।।९।।
ननु- इन्द्राज्ञया वैश्रमणदेवो द्वारिकां नवीनां कृत्वा ददौ, किम्बा पूर्व सतीम् अपि समुद्रपाथसा पिहितां सतां प्रादुश्चकार ? 'उच्यते', समुद्रपाथसा पिहितां सती प्रादुश्चकार इति उत्तरम्। यदुक्तं श्रीहेमाचार्यकृतनेमिचरित्रे तथाहि
उवाच कृष्णस्तं देवं या पूर्व पूर्वशाङ्गिणाम् । पूर्यत्र द्वारिकेत्यासीत् पिहिता सा त्वयाऽम्भसा । ।३९७ ।। ममापि हि निवासाय तस्याः स्थानं प्रकाशय । तथा कृत्वा सोऽपि देवो गत्वेन्द्राय व्यजिज्ञपत्।।३९८ ।। शक्राज्ञया वैश्रमणश्चक्रे रत्नमयीं पुरीम् ।
–વિશેષોપનિષદ્ અને નાગ તથા સુલતાને સમાચાર આપ્યા કે અપહરણ સમયે થયેલ યુદ્ધમાં તેમના દીકરાઓ મૃત્યુ પામ્યા છે. આ રીતે ચેટક રાજાની સાત પુત્રીઓના સ્વ-સ્વપતિનો નિર્ણય કહ્યો. ll૯II
(૧૦) પ્રશ્ન :- ઈન્દ્રની આજ્ઞાથી કુબેરે નૂતન દ્વારિકાની રચના કરીને આપી હતી ? કે પૂર્વે દ્વારિકા હતી જ, પણ સાગરના પાણીથી ઢંકાયેલી હતી અને તેણે તેને પ્રગટ કરી ?
ઉત્તર :- એ દરિયાના પાણીમાં ઢંકાયેલી હતી અને કુબેરે તેને પ્રગટ કરી હતી. શ્રી હેમાચાર્યકૃત શ્રીનેમિચરિત્રમાં કહ્યું છે કે –
કૃષ્ણ તે દેવને કહ્યું - જે પૂર્વે પૂર્વના વાસુદેવોની દ્વારિકા નગરી હતી, જેને તે પાણીથી ઢાંકી દીધી હતી, મારા પણ નિવાસ માટે તે સ્થાનને પ્રગટ કર. તેમ કરીને તે દેવે જઈને ઈન્દ્રને વિજ્ઞપ્તિ કરી. શકની આજ્ઞાથી કુબેરે રત્નમય નગરીને પ્રગટ કરી. જે બાર યોજના
