________________
४०० विशेषशतकम्
११९
व्याख्या- 'से' इत्यादि । स भिक्षुर्गृहादौ प्रविष्टः, तस्य च स्यात् कदाचित् परो गृहस्थः, 'अभिहट्टु अंतो' इति अन्तः प्रविश्य, पतद्ग्रहे काष्ठद्दब्बकादी, ग्लानाद्यर्थं खण्डादियाचने सति, बिडं वा लवणं खनिविशेषोत्पन्नम्, उद्भिज्जं वा लवणाकराद्युत्पन्नम्, 'परिहाएत्त' त्ति दातव्यं विभज्य-दातव्यद्रव्यात् कञ्चिद् अंशं गृहीत्वा इत्यर्थः । ततो निःसृत्य दद्यात् तथाप्रकारं परहस्तादिगतमेव प्रतिषेधयेत्, तच्च 'आच्चे सहसा प्रतिगृहीतं भवेत् तं च दातारमदूरगतं ज्ञात्वा स भिक्षुस्तल्लवणादिकमादाय तत्समीपं गच्छेत् । गत्वा च पूर्वमेव तल्लवणादिकमालोकयेद् दर्शयेत् । एतच्च ब्रूयात्- अमुका इति वा, भगिनीति वा एतल्लवणादिकं किं त्वया जानता दत्तम् उत अजानता ? एवमुक्तः सन् पर एवं वदेत् यथा पूर्वं मया अजानता दत्तम्, साम्प्रतं तु यदि भवतोऽनेन प्रयोजनं ततो दत्तमेतत्, परिभोगं कुरुध्वम् । तदैवं परैः समनुज्ञातम्, समनुसृष्टं सत् प्रासुकम्, कारणवशाद् अप्रासुकं वा भुञ्जीत, पिबेद् वा । यच्च न शक्नोति भोक्तुं पातुं वा तत् साधर्मिकेभ्यो दद्यात्, तदभावे बहुपर्यापन्नविधिं प्राक्तनवद् विदध्यात्। एवं तस्य भिक्षोः सामग्र्यमिति ।
- विशेषोपनिषद्द
વિસર્જિત કર્યુ હોય તેવું, તે પ્રાસુક કે કારણવશે અપ્રાસુક ખાય કે પીવે. જે પોતે ખાઈ કે પી ન શકે, તે સાધર્મિકોને આપે જે ત્યાં સાંભોગિક, સમાન સમાચારી વાળા, અપરિહારિક (પરિહારવિશુદ્ધિરૂપ વિશિષ્ટ ચારિત્રનો અંગીકાર ન કર્યો હોય તેવા ? આચારાંગ સૂ.૨૭૭ ની વૃત્તિમાં સાધર્મિક-સાંભોગિક-સમનોજ્ઞ અને અપરિહારિક આ ચારે પદોને સમાનાર્થી કહ્યા છે. એ આની પછીના પાઠમાં हर्शादाशे.) नकुड होय, तेमने आपवं. त्यां साधर्मिङो न होय, तो પૂર્વોક્તાનુસારે બહુપર્યાપન્નવિધિ પૂર્વવત્ કરે. આ રીતે તે ભિક્ષુ કે ભિક્ષુણીનું ચારિત્ર પરિપૂર્ણ બને છે, કે તે સર્વ વસ્તુઓમાં સદા
१२०
विशेषोपनिषद्
अथ प्रस्तावागतो बहुपर्यापन्नालापको लिख्यते
“से भिक्खू वा, भिक्खुणी वा बहुपरिआवन्नं भोअणजातं पडिग्गहेत्ता बहवे साहम्मिआ तत्थ वसंति, संभोइआ समणुन्ना अपरिहारिआ अदूरगया, तेसिं अणालोइअ-अणामंतिअ परिवेति, माइट्ठाणं संफासे, नो एवं करेज्जा से तमायाए तत्थ गच्छेज्जा, पुव्वामेव आलोएज्जा आउसंतो समणा ! इमे मे असणे, पाणे, खाइमे, साइमे बहुपरिआवन्ने तं भुंजह णं । सेवं वदंतं परो वएज्जा आउसंतो समणा ! आहारमेतं असणं वा, पाणं वा, खाइमं वा, साइमं वा जावइयं परिसइति तावइयं भोक्खामो वा. पाहामो वा ।" अस्यायमर्थः स भिक्षुर्बह्वशनादि पर्यापन्नं लब्ध्वा परिगृह्य बहुभिर्वा प्रकारैराचार्य - ग्लान- प्राघूर्णकाद्यर्थं दुर्लभं द्रव्यादिभिः
-विशेषोपनिषद्द
क्याशा डरे.
હવે પ્રસ્તાવગત બહુ પર્યાપન્નનો આલાવો લખાય છે. – ભિક્ષુ કે ભિક્ષણી બહુપર્યાપન્ન ભોજનને (અશનાદિને) વહોરીને અથવા ઘણા પ્રકારે આચાર્ય, ગ્લાન, પ્રાથૂર્ણક વગેરેને માટે દુર્લભ એવું દ્રવ્ય વગેરેથી પર્યાપ્ત પ્રમાણમાં આહાર વહોરી લે. પછી વધે, તે ઘણું હોવાથી પોતે ન વાપરી શકે. ત્યાં જે ઘણા સાધર્મિકો રહેતા હોય. સાધર્મિક-સાંભોગિક-સમનોજ્ઞ આ આલાપકો એકાર્થક છે. આ પદોનો અર્થ એક જ છે. તેઓ નજીકમાં હોય, અને તેમને પ્રમાદથી પૂછે નહીં, વધેલી ગોચરી વાપરવા માટે આમંત્રણ ન આપે અને પરઠવી દે, તો માતૃસ્થાનનો સ્પર્શ થાય, માયાચાર સેવ્યો ગણાય. માટે તેવું ન કરે. જે કરવું જોઈએ, તે કહે છે – તે ભિક્ષુ વધારાની ગોચરી લઈને તેમની પાસે જાય, અને જઈને પહેલા જ તેમને તે બતાવે
અને એમ કહે કે હે આયુષ્માન શ્રમણો ! મને આ ગોચરી વધે છે. હું તેને વાપરી શકું એમ નથી. માટે તમે કાંઈક વાપરો. તે આવું કહે.
