________________
000विशेषशतकम् युक्तिवशाद् अभोज्यम् उक्तम् आधाकर्म । अथवा अप्रमाण्याद् अभोज्यम् अवसेयम्, तथा च मिथ्यादृष्टयोऽपि वेदेषु यथायोगम् अन्येष्वपि समयेषु गोमांसादिकं करभीक्षीरादिकं च अभोज्यम् अपेयं च अभिधीयमानं वचनप्रामाण्याभ्युपगमतस्तथेति, प्रतिपद्यन्ते, तद् यदि मिथ्यादृष्टयोऽपि स्वस्वसमयवचनप्रामाण्याभ्युपगमतस्तथेति प्रतिपन्नाः, ततः साधुभिः भगवति सर्वज्ञे प्रत्ययदायम् अवलम्बमानैः, विशेषतो भगवत्प्रणीतवचसि अभिधीयमानम् आधाकर्मादिकम् अभोज्यम् अपेयं च, तथेति प्रतिपत्तव्यम् । इत्यादि एकोनपञ्चाशत्पत्रे ।।४९।। अत्र वीरर्षिकृतवृत्त्यभिप्रायेण, अविलाकरभीक्षीरादीनामपि जिनशासनेऽभक्ष्यत्वम् अपेयत्वम् उक्तं दृश्यते । मलयगिरिवृत्त्यभिप्रायेण तु वेदसमयेषु अविलाकरभीक्षीराणाम्
-વિશેષોપનિષદ્ એવું સિદ્ધ કર્યું.
અથવા તો અપ્રમાણ હોવાથી એ અભક્ષ્ય છે, એમ સમજવું. જેમ કે વેદો અને અન્ય સિદ્ધાન્તોમાં ગાયનું માંસ, ઊંટડીનું દૂધ વગેરેને અભક્ષ્ય અને અપેય કહ્યું છે, મિથ્યાષ્ટિઓ પણ તે શાસ્ત્રોના વચનોને પ્રમાણ તરીકે સ્વીકારે છે. અને તે તે વસ્તુને અભક્ષ્ય અને અપેય માને છે.
તો જો મિથ્યાષ્ટિઓ પણ પોતાના શાઓના વચનોને પ્રમાણ માનીને તે વસ્તુ અભક્ષ્ય જ -અપેય જ છે એવું સ્વીકારે છે. તો સાધુઓએ તો સર્વજ્ઞ ભગવાનના વચન પર કેટલી દેઢ શ્રદ્ધા રાખવી જોઈએ ? તેમણે તો વિશેષથી ભગવાનના વચન પર શ્રદ્ધા રાખીને આધાકર્મ વગેરે અભોજ્ય અને અપેય છે એવું સ્વીકારવું જોઈએ. ઈત્યાદિ ૪૯ માં પત્રમાં છે.
અહીં વીરર્ષિકૃત વૃત્તિના અભિપ્રાયથી ઘેટી-ઊંટડીનું દૂધ વગેરે પણ જિનશાસનમાં અભક્ષ્ય અને અપેય કહ્યું છે, એવું દેખાય છે. મલયગિરિવૃત્તિના અભિપ્રાયથી તો વેદ સમયોમાં ઘેટી-ઊંટડીનું દૂધ
१३२
વિશેષીનિષ अभक्ष्यत्वं, परं जिनशासने नहि पश्चाद् तत्त्वं पुनः केवलिनो विदन्तीति ।
ननु- द्वाविंशत्यभक्ष्यमध्ये, अभक्ष्यत्वेन अनुक्तावपि कथम् अविलाकरभीक्षीरम् अभक्ष्यम् उक्तम् । उच्यते यथा श्रीजिनवल्लभसूरिभिः श्राद्धकुलके श्रावकाणाम् अभक्ष्यनियमाधिकारे।
"महु १ मक्खण २ सिंघाडग ३ गोरसजुयंबिदल ४ जाणियमणंतं ५। अन्नायफलं ६ वयंगण ७ पंचुंवरि ८ मवि न भुंजंति ।।" इति शृङ्गाटकानां द्वाविंशत्यभक्ष्यमध्ये अनुक्तत्वेऽपि अभक्ष्यत्वं
- વિશેષોપનિષદ્વેદ-સમયોમાં અભક્ષ્ય છે, પણ જિનશાસનમાં અભક્ષ્ય નથી. અહીં તત્ત્વ તો કેવળી ભગવંતો જાણે છે. (શ્રીમલયગિરિ મહારાજે આધાકર્મ પરિહાર માટે- મિથ્યાદષ્ટિઓ શાયવયનને પ્રમાણ માનીને જેનો અભક્ષ્ય તરીકે પરિહાર કરે છે - તેનું દૃષ્ટાન્ન આપ્યું છે. જિનશાસનમાં તે અભક્ષ્ય છે કે નહી એવો કોઈ સંકેત કર્યો નથી. માટે “શ્રીમલયગિરિ મહારાજના અભિપ્રાયથી ઘેટી-ઊંટડીનું દૂધ જિનશાસનમાં અભક્ષ્ય નથી' એવું ન કહી શકાય. અન્યથા તેની સાથે જ કહેલા સુરાગોમાંસ વગેરે પણ જિનશાસનમાં અભક્ષ્ય-અપેય નથી, એવો તેમનો અભિપ્રાય છે એવું પણ માનવાની આપત્તિ આવશે. બહુશ્રુતોને વિચારણા કરવા વિનંતિ.)
શંકા :- એ વસ્તુઓ ૨૨ અભક્ષ્યોમાં અભક્ષ્યરૂપે કહી નથી. તો પણ તેને અભક્ષ્ય કેમ કહેવાય છે ?
સમાધાન :- શ્રીજિનવલ્લભસૂરિકૃત શ્રાદ્ધકુલકમાં શ્રાવકોના અભક્ષ્ય નિયમના અધિકારમાં કહ્યું છે – મધ, માખણ, શિંગોડા, ગોરસયુક્ત દ્વિદળ, જ્ઞાત (?) અનંતકાય, અજ્ઞાતફળ, વયંગ નામનું ફળ (વયંગ દેશ્ય શબ્દ છે, જે ફળવિશેષ અર્થમાં છે) તથા પંય ઉંબરા પણ ખાતા નથી.
આ રીતે અહીં ૨૨ અભક્ષ્યમાં શિંગોડા ન કહ્યા હોવા છતાં પણ તેને અભક્ષ્ય કહ્યા છે.
