________________
१८८
- વિશેષોના तथैवोत्पाट्य शीर्षं यावद् आनीता।२। तृतीयेन स्वयंभुवा ग्रीवां यावदानीता।३ । चतुर्थेन पुरुषोत्तमेन वक्ष्यस्यानीता।४ । पञ्चमेन पुरुषसिंहेन उदरं यावदानीता ।५। षष्ठेन पुरुषपुण्डरीकेण कटिं यावदानीता।६ । सप्तमेन दत्तनाम्ना ऊोरानीता ७ । अष्टमेन लक्ष्मणेन जान्वीरानीता। नवमेन कृष्णेन कथमपि जान्वोः किञ्चिदधः समानीता। इति श्रीशान्तिनाथचरित्रे सीतारामचरित्रे च विस्तरतया अस्ति, इति कोटिशिलाविचार TI૭૦ના
ननु- जहन्नेण सत्तरयणी, इति महत्त्वे उच्चत्वे सिद्ध्यन्ति महावीरवत् 'उक्कोसेणं पंचसयधणुयत्ति, इति ऋषभस्वामिवत्, इत्युक्तं तर्हि द्विहस्तप्रमाणः कूर्मापूत्रः, सातिरेकपञ्चधनुःशतप्रमाणा च मरुदेवी कथं सिद्ध्यति
-વિશેષોપનિષદ્ દ્વિપૃષ્ઠ મસ્તક સુધી
સ્વયંભૂ ગળા સુધી પુરુષોત્તમ છાતી સુધી પુરુષસિંહ પેટ સુધી પુરુષપુંડરીક કટિ સુધી
સાથળ સુધી લક્ષ્મણ જાનુ સુધી
કૃષ્ણ જાનુની નીચે સુધી આ રીતે શ્રીશાંતિનાથ ચઢિમાં અને સીતારામ ચઢિામાં વિસ્તારથી કહ્યું છે. આ રીતે કોટિશિલાનો વિચાર કહ્યો. lol
(૭૧) પ્રશ્ન :- જઘન્યથી સાત હાથ, મહાવીરસ્વામિની જેમ, અને ઉત્કૃષ્ટથી ૫૦૦ ધનુષ્ય શ્રી ઋષભસ્વામીની જેમ. આવી અવગાહનાવાળા સિદ્ધ થાય છે, એવું કહ્યું છે, તો પછી બે હાથની અવગાહનાવાળા કૂર્માપુત્ર અને સાધિક ૫૦૦ ધનુષ્યની કાયાવાળા મરુદેવામાતા કેવી રીતે સિદ્ધ થયા ?
વિશેષરીત -
- ૨૮૬ स्म ? उच्यते पूर्वोक्तं जघन्योत्कृष्टदेहमानं तीर्थंकरापेक्षया ज्ञेयमिति न कोऽपि विरोधः। इति सिद्धदेहमानविचारः ।।७१ ।। ___ ननु- बलवीर्यपुरुषाकारपराक्रमाणां परस्परं को भेदः ? उच्यते अयं भेद:- बलं शारीरम्, वीर्यं जीवप्रभवम्, पुरुषाकारोऽभिमानविशेषः, पराक्रमः स एव निष्पादितस्वविषयः, अथवा पुरुषाकारः पुरुषकर्त्तव्यम्, पराक्रमो बलवीर्ययोर्व्यापारणम्, इति विचारसारग्रन्थे, इति बलवीर्यपुरुषाकारपराक्रमाणाम् अर्थभेदविचारः ।।७२ ।।
ननु- लवणसमुद्रे षोडशयोजनसहस्रप्रमाणा शिखा ततः कथं चन्द्रसूर्याणां तत्र देशे चारं चरतां न गतिव्याघात: ? उच्यते लवणसमुद्रवर्जेषु शेषेषु द्वीपसमुद्रेषु यानि ज्योतिष्कविमानानि, तानि सर्वाणि
વિશેષોપનિષદ્ ઉત્તર :- તમે જે જઘન્ય-ઉત્કૃષ્ટ શરીરપ્રમાણ કહ્યું, તે તીર્થકરોની અપેક્ષાએ સમજવું, માટે કોઈ વિરોઘ નથી. આ રીતે સિદ્ધના દેહપ્રમાણનો વિચાર કહ્યો. [૭૧]l.
(૭૨) પ્રશ્ન :- બલ, વીર્ય, પુરુષકાર અને પરાક્રમનો પરસ્પર શો ભેદ છે ?
ઉત્તર :- આ ભેદ છે – બળ શારીરિક છે, વીર્ય જીવથી થાય છે, પુરુષકાર અભિમાનવિશેષ છે, અને પોતાના વિષયને સિદ્ધ કરી લે એ પુરુષકાર જ પરાક્રમ છે. અથવા તો પુરુષકાર એ પુરુષનું કર્તવ્ય છે. અને પરાક્રમ એ બળ અને વીર્યનો પ્રયોગ છે. એવું વિચારસાર ગ્રંથમાં કહ્યું છે. આ રીતે બળ, વીર્ય, પુરુષકાર અને પરાક્રમના અર્થભેદનો વિચાર કહ્યો. ll૭૨ા.
(૭૩) પ્રશ્ન :- લવણસમુદ્રમાં ૧૬000 યોજન પ્રમાણ શિખા છે, તો પછી તે ક્ષેત્રમાં ફરતા ચન્દ્ર-સૂર્યોની ગતિનો વ્યાઘાત કેમ થતો નથી ?.
ઉત્તર :- લવણ સમુદ્ર સિવાયના બાકીના બધા દ્વીપસમદ્રોમાં
દત
