________________
000 विशेषशतकम् - कोट्योऽपुनरुक्ताः कथानकानाम्, यदुक्तं श्रीसमवायाङ्गवृत्तौ एकोनविंशत्यध्ययनेषु आदिमानि दश ज्ञातानि ज्ञातान्येव न तेषु आख्यायिकादिसम्भवः । शेषाणि नव ज्ञातानि तेषु पुनः एकैकस्मिन् पञ्च पञ्च चत्वारिंशत् अधिकानि आख्यायिकाशतानि, तत्रापि एकैकस्यां आख्यायिकायां पञ्च पञ्च उपाख्यायिकाशतानि, तत्रापि एकैकस्याम् उपाख्यायिकायां पञ्च पञ्च आख्यायिकोपाख्यायिकाशतानि। सम्पिण्डितानि किं जातम् ? ___ “इगवीसं कोटिसयं लक्खा पण्णासमेव बोधव्वा।
एवं कए समाणे अहिगयसुत्तस्स पत्थावो।।१।।"
तं जहा दशधम्मकहाणं वग्गा तत्थ णं एगमेगाए धम्मकहाए पंच पंच अक्खाइया सयाई, एगमेगाए अक्खाइयाए पंच पंच उवक्खाइया सयाई, एगमेगाए उवक्खाइयाए पंच पंच अक्खाइअ ओवक्खाइया सयाई। एवमेयाणि किं सजातं ?
“पणवीसकोटिसयं पत्थयसमलक्खणाइया जम्हा। नव नाययसंबद्धा अक्खाइयाइ एया तेणं ।।१।। तो सोहिज्जति फुडं इमाओ राशीउ वेगलाणं तु । पुणरुत्त वज्जियाणं पमाणमित्थं विणिहिटुं ।।२।।" शोधिते चैतस्मिन् सति अर्धचतुर्था एव कथानककोटयो भवन्ति
-विशेषोपनिषदછે- લઘુરાશિને બૃહદ્ રાશિમાંથી બાદ કરતાં જે રહે છે, તે સાડા ત્રણ કરોડ કથાઓ અપુનરુક્ત છે. સમવાયાંગ વૃત્તિમાં કહ્યું છે–
૧૯ અધ્યયનોમાં પ્રથમ ૧૦ જ્ઞાત જ્ઞાત જ છે. તેમાં આખ્યાયિકાઓ સંભવિત નથી. શેષ ૯ જ્ઞાત છે, તેમાં પ્રત્યેકમાં ૫૪૦-૫૪૦ આખ્યાયિકાઓ છે. તેમાં પણ પ્રત્યેક આખ્યાયિકાઓમાં ૫૦૦-૫oo ઉપાખ્યાયિકાઓ છે. અને તેમાં પણ પ્રત્યેક ઉપાખ્યાયિકાઓમાં ૫૦૦-૫oo આખ્યાયિકોપાખ્યાયિકાઓ છે. એ બધી મળીને આ
- विशेषशतकम् 600 “अक्खाइयाइ" आख्यायिकानि । एता एवम् एतत्सङ्ख्या भवन्ति इति कृत्वा आख्याता भगवता महावीरेणेति ।।८।।
ननु-चेटकनृपस्य याः सप्त पुत्र्यः सत्यो अभूवन, तासां मध्ये का कस्य परिणायिता इति क्वापि ग्रन्थे विवेचनम् अस्ति नवा ? 'उच्यते', श्रीहेमाचार्यकृते श्रेणिकचरित्रे स्पष्टं तासां पृथक् पृथक स्वरूपं भणितमस्ति, तथाहि
पृथक् राज्ञीभवास्तस्य बभूवुः सप्त कन्यकाः । सप्तानामपि तद्राज्याङ्गानां सप्तैव देवताः ।।८६।। प्रभावती १ पद्मावती २ मृगावती ३ शिवापि ४ च । ज्येष्ठा तथैव सुज्येष्ठा ६ चेल्लणा ७ चेति ताः क्रमात् ।।११९५ ।। चेटकस्तु श्रावकोऽन्यविवाहनियमं बहन् । ददी कन्या न कस्मैचिद् उदासीन इव स्थितः ।।१०।।
-વિશેષોપનિષદ્ સંખ્યા થાય છે. (અગ્રિમ પંક્તિઓ પૂર્વોક્તાનુસારે સમજી લેવી) III
(6) प्रश्न :- 225 सतनी सात पुत्रीमो सती हवी. मांथी કઈ કોને પરણાવી એનું વિવરણ કોઈ ગ્રંથમાં છે કે નહીં ?
ઉત્તર :- શ્રી હેમાચાર્યે કરેલ શ્રેણિક ચરિત્રમાં તેમનું પૃથક પૃથક્ સ્પષ્ટ સ્વરૂપ કહ્યું છે –
ચેટક રાજાને અલગ અલગ રાણીઓથી સાત કન્યાઓ થઈ હતી. તે કન્યાઓ જાણે તેના સાત રાજ્યાંગોની સાત દેવતા જ हती. (१) प्रभावती (२) पावती (3) भृगावती (४) शिवा (4) पयेष्ठा (9) सुपयेष्ठा मने (७) येeel, मारी मश: ते કન્યાઓના નામ હતા.
ચેટક શ્રાવકને ‘પરાયા વિવાહ ન કરાવવા’ એવો નિયમ હતો. તેથી તે જાણે મધ્યસ્થ રહ્યા હતા અને કોઈને કન્યા આપી ન હતી.
