________________
000 विशेषशतकम् ___ इति श्राद्धानां प्रतिमापूजाबसरे प्रासुकाऽप्रासुकनीराभ्यां निजस्नानं श्वेतवस्त्रपरिधानं च तदधिकारः ।।३३।।
ननु- प्रोतपुष्पैर्जिनप्रतिमापूजनं विधीयते न वा ? “उच्यते, क्रियते एव, यदुक्तं श्रीदेवेन्द्रसूरिकृतश्राद्धदिनकृत्यसूत्रवृत्त्योः । तथाहि
वन्नगंधोवमेहिं वा पुष्फेहिं पवरेहिं य। नाणापयारबंधेहिं कुज्जा पूर्व वियक्खणो।।१।६३ ।।
व्याख्या- सद्वर्णसद्गन्धद्रव्यमध्येऽतिशायिगुणयोगात् वर्णगन्धाभ्याम् उपमम् औपम्यं येषां तानि वर्णगन्धोपमानि, तैश्च पुष्प राजचम्पकाद्यैः
–વિશેષોપનિષદ્ઉપકાર માટે થાય છે. તે જ રીતે દ્રવ્યસ્તવ પણ સ્વ-પરના ઉપકાર માટે થાય છે. એટલો જ કૂપદષ્ટાન્તનો ઉપનય અહીં સમજવો. દૃષ્ટાતમાં સર્વ સામ્ય તો ન જ હોય. માટે પ્રસ્તુતમાં એટલું જ સામ્ય સમજવું.
વળી ષોડશક પ્રકરણ (૯-૫) અને દ્વાર્ગિશદ્ દ્વાચિંશિકા (૫૨૩) ની ટીકામાં ઉજ્વળ એવા લાલ-પીળા વસ્ત્રો પણ પૂજા સમયે પહેરી શકાય એવું કહ્યું છે, તે પણ અહીં જાણવા યોગ્ય છે.)
આ રીતે પ્રતિમાની પૂજાના અવસરે શ્રાવકો પાસુક અને અમાસુક પાણીથી સ્નાન કરે અને શ્વેતવસો પહેરે, તે અધિકાર કહ્યો. Il3Bll.
(૩૪) પ્રશ્ન :- પરોવેલા પુષ્પોથી જિનપ્રતિમાની પૂજા થાય કે નહીં ?
ઉત્તર :- થાય જ. કારણ કે શ્રીદેવેન્દ્રસૂરિકૃત શ્રાદ્ધદિનકૃત્ય સૂત્ર અને તેની વૃત્તિમાં એવું કહ્યું છે કે – સારા વર્ણ અને સારી ગંધવાળા દ્રવ્યોમાં અતિશાયી ગુણોના યોગથી વર્ણ અને ગંધથી જેમની ઉપમા અપાય. અર્થાત્ તે પુષ્પોના વર્ણ અને ગંધ એટલા ચડિયાતા હોય કે બીજા પુષ્પોની સુંદરતા બતાવવા માટે તે પુષ્પોની ઉપમા આપવામાં આવે. તેવા રાજચંપક વગેરે ઉત્તમ તાજા અનેક
વિપરાતze प्रवरः प्रत्यग्रेर्नानाप्रकारबन्धैः प्रोतग्रथितादिभेदैः कुर्यात् पूजां विचक्षणो नानाप्रकारपूजारचनाचतुरः इति प्रोतपुष्पैः पूजाधिकारः।।३४ ।।
ननु- भावस्तबद्रव्यस्तवयोरन्तरं मेरुसर्षपवत्ततो यदि कोपि श्राद्धः सामायिकं चिकीर्षन् जिनमन्दिरे पुष्पादिधनादि कार्य पश्येत्तदा सामायिक भावस्तवरूपं मुक्त्वा द्रव्यस्तवरूपं पुष्पादिकं कुर्यात् किं वा भावस्तवमेव ? उच्यते- तदवसरे यदि कायेन जिनमन्दिरकर्त्तव्यं स्यात्तदा सामायिक मुक्त्वा तदेव द्रव्यस्तवं कुर्याद् । यदुक्तम्- श्रीदेवेन्द्रसूरिविनिर्मितश्राद्धदिनकृत्यसूत्रवृत्त्योः, तथाहि- द्रव्यपूजायां तु पुष्पादिसामग्रेरभावात् सम्भवद्विधिमाह
“काएण अत्थि जइ किंचि कायव्वं जिणमंदिरे।। તો સામા મોજું ફરેષ્ન રળિયા ૭૧ ”
- વિશેષોપનિષદ પ્રકારની બાંઘણીવાળા પરોવેલા, ગુંથેલા વગેરે ભેદોથી અનેક પ્રકારની પૂજા કરવામાં ચતુર શ્રાવક પૂજા કરે..
આ રીતે પરોવેલા પુષ્પોથી પૂજાનો અધિકાર કહ્યો. [૩૪.
(૩૫) પ્રાન :- ભાવસ્તવ અને દ્રવ્યસ્તવ વચ્ચે મેરુ પર્વત અને સરસવ જેવું અંતર છે. તો પણ કોઈ શ્રાવકને સામાયિક કરવાની ઈચ્છા હોય, પણ તે જિનાલયમાં પુષ્પ વગેરે કે ધન વગેરેનું કાર્ય જુએ, તો ભાવતવરૂપ સામાયિકને છોડીને દ્રવ્યતવરૂપ પુષ્પાદિનું કાર્ય કરે ? કે પછી ભાવસ્તવ જ કરે ?
ઉત્તર :- જો તેવા અવસરે શરીરથી કરવા યોગ્ય એવું જિનાલયનું કાર્ય હોય, તો સામાયિક છોડીને તે જ દ્રવ્યસ્તવ કરે. કારણ કે શ્રીદેવેન્દ્રસૂરિકૃત શ્રાદ્ધદિનકૃત્ય-સૂત્રવૃત્તિમાં કહ્યું છે -
દ્રવ્યપૂજામાં પુષ્પાદિ સામગ્રિનો અભાવ હોવાથી સંભવતી વિધિ કહે છે –
જો શરીરથી કરવા યોગ્ય કોઈ પુષ્પ વગેરે કે ધન વગેરે
