________________
-
~
૧૫૬
શુભસંગ્રહ-ભાગ ચોથા
જાપાનિય કા ધર્મ પ્રારંભિક કાલ મેં ઈસ દ્વીપ કે નિવાસી શિધર્મ કે અનુયાયી થે. શિરે શબ્દ કા અર્થ દેવ કી રીતિ હૈ. ઇસ મત કા કોઈ ગ્રંથ પ્રાપ્ય નહીં હૈ. ન ઈસકી કોઈ સાત્વિક ગાથા હી હૈ ઔર ન ઇસમેં કોઈ વિશિષ્ટ નિયમ હી. પૂર્વજપૂજન તથા પ્રકૃતિ-અર્ચન હી ધર્મ હૈ. શિરા ધર્માવલમ્બિયાં કા વિશ્વાસ હૈ કિ દશ્ય તથા અદશ્ય જગત મેં ઘનિષ્ઠ સંબંધ હૈ. જીવિત વ્યક્તિ અપને કર્તવ્ય કે દ્વારા મૃતકે કી આત્માઓ કે સુખ ઔર દુઃખ પહુંચા સકતા હૈ. છઠ્ઠી પ્રીછાખી કે મધ્ય તક જાપાનિયાં ને ધર્મ કે વિભિન્ન સંસ્થા નહીં સમઝા થા. ૧૯ વી શતાબ્દી કે મધ્ય તક જાપાનિયાં કી યહ ધારણા થી કિ મનુષ્ય કે અપની પ્રવૃત્તિ કે અનુસાર ધર્મ કે વિષય મેં વર્તન ઉચિત હૈ. ખીણાબ્દી કે પ્રારંભ મેં કનશિયસ ને એક ધર્મ કા પ્રચાર કિયા; 'જિસકા નામ કનશિયજિમ પડા. ઇસ ધર્મ–પ્રચારક ને પિતા-માતા કી આજ્ઞા કા પાલન કરના, તથા શાસક કે આદેશ કે અનુસાર ચલના હી અપને ધર્મ કા પ્રધાન ઉદ્દેશ્ય માન રખા થા.
- છઠી શતાબ્દી કે મધ્યભાગ મે બૌદ્ધ ધર્મ કા સમાવેશ કસિ દેશ મેં હુઆ; ઔર ઇસ ધર્મ ને પુરાતન શિંદે કે વિશ્વાસ કે ગ્રસિત કર લિયા. બૌદ્ધ ધર્મ કે પ્રચારકે ને અપને ધર્મ કે સર્વપ્રિય બનાને કે એકમાત્ર ઉદેશ્ય સે શિટ કી ઉપસ્થિતિ ભી વાંછન વલમ્બિ કી દેવ-દેવિયોં કે ભી બૌદ્ધ-મંદિરે મેં સ્થાન દેતે થે ઔર કહા કરતે થે કિ યે દેવ પ્રાચીન બુદ્ધ કે અવતાર હૈ. બૌદ્ધ પુરોહિત જાપાન કે પ્રથમ શિક્ષક થે. વે બહુત વિદ્વાન થે. અતઃ રાષ્ટ્ર કે પ્રત્યેક ભાગ મેં ઇનોને અપના પ્રભાવ જમા લિયા. હમ લોગ જિસ ભાવ મેં ઈશ્વર કા અર્થ કરતે હૈ, ઉસ ભાવ મેં ન શિટે ધર્મ, ન કનકસિયન ધર્મ ઔર ને બૌદ્ધ ધર્મ ને હી ઈશ્વર કો સમઝા. અતઃ આજ ભી સાધારણ જાપાની ઈશ્વર કા નામ ઉચ્ચારણ કરને પર હંસતા હે!
કિસ્તાન ધર્મ કા પ્રવેશ જાપાન મેં ૧૬ વી શતાબ્દી કે મધ્ય મેં હુઆ. અર્વાચીન જાપાન કે ધાર્મિક વિચાર શિટ-કનસિયન, દર્શન, બૌદ્ધ-તત્ત્વ તથા ક્રિસ્તાન આધ્યાત્મિક નિયમ કે ફલસ્વરૂપ હૈ. ઇન ધ મેં શિટે કા પ્રભાવ સર્વસાધારણ પર અત્યધિક હૈ. કેજિક' એક મહત્ત્વપૂર્ણ જાપાની ગ્રંથ હૈ, ઇસકા સંકલન ૭૧૧-૭૧૨ ઇસ્વી મેં હુઆ થા. દૂસરા અપૂર્વ ગ્રંથ નિહાન શકી હૈ. ઈસકી ભી રચના ૭૨૦ ઇસ્વી મેં હુઈ હૈ. કોજિકી” રુષ્ટિરચના તથા ધાર્મિક પ્રથાઓ કા વિવરણ કરતા હૈ. ઇસી ગ્રંથ મેં એક શિટે સૂક્ત હૈ, જિસકા આશય પ્રગટ કર દેના ઉચિત પ્રતીત હતા હૈ–“દવ પવિત્ર મા પૃથ્વી ઉત્રા ત પવિત્રાત્મા મેડતુ જાણકાર પવિત્રાળ મg: પડિયાળ પવિત્રાળ મૂary: યહાં પર છે: ઈકિયે સે પાંચ જ્ઞાનેન્દ્રિય ઔર છઠે મેં હદય સે આશય હૈ. ઇસ સૂકત મેં કેવલ પવિત્રતા કે લિયે પ્રાર્થના હૈ. આજ ભી જાપાનિયાં કે બીચ યહી ભાવ વિદ્યમાન હૈ.
પુકજાવા જિસને સારી જાપાની શિક્ષાપ્રણાલી કો ઉન્નતાવસ્થા કો પહુંચાયા હૈ, ધર્મ કે વિષય મેં ઈસ પ્રકાર અપના મત પ્રકટ કરતા હૈ:
“સમાજ મેં શાંતિ તથા આપત્તિ સે મુક્તિ કે લિયે નિસંદેહ ધર્મ કી આવશ્યક્તા હૈ, પર ઈસ કામ કે લિયે કોઈ ભી ધર્મ પર્યાપ્ત હૈ. ધર્મ ભી કઈ પ્રકાર કે હેતે હૈ; યથા બૌદ્ધ, કિસ્તાન આદિ, મેરી સમઝ મેં તો ઈને ધર્મો મેં ઉતની હી ભિન્નતા હૈ, જિતની ભિન્નતા નીલી તથા કાલી ચાય મેં. મેં તો ઈસમેં કઈ અંતર નહીં દેખતાઃ જબ એક કાલી ચાય પીતા હૈ ઔર દૂસરા હરી ચાય. ધર્મવેત્તા તથા ધર્મપ્રચારક મેરી સમઝ મેં ઠીક ચાય કે વ્યાપારી કે સદશ હૈ. તે અપની અપની ધર્મરૂપી ચાય કે વિજય કે લિયે પ્રસ્તુત હૈ.
ગોલોકવાસી ઈટો આધુનિક જાપાન કા પિતા થા. વહ ભી ધર્મ કે વિષય મેં ઇસી પ્રકાર કી બાતે કરતા થા કિ “શાસકે કે લિયે ધર્મ ગૌણ હૈ. જાતીય ચરિત્ર કે ઠીક રખના, દેશ કે પ્રતિ પ્રગાઢ પ્રેમ પ્રદર્શિત કરના, સમ્રાટ કે લિયે ભક્તિ કે હૃદય મેં સ્થાને દેના, પિતા-માતા કે પ્રતિ શ્રદ્ધા તથા ભક્તિ રખના, પરિવાર મેં એકતા કા ભાવ જાગૃત કરના, પુત્ર તથા પુત્રિ કે તિ નેહ દર્શાના, પૂર્વ કી અર્ચના કરના–ચે હી બાતે શાસકે કે લિયે અત્યાવશ્યક હૈ.'
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
