Shubh Sangraha Part 04

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 373

હિન્દુ-અમલાશ્રમ કલકત્તા
૩૬૫
કારણ સ્વસ્થ ઔરા બહુતી રહતી હૈ ખચા રહતા હૈ; કારણ શરીર મે
સે મેસ્મેરિઝમ કે તમામ કાર્યોં હેતે હૈં. પ્રાણ કે સદા ખત્તુતે રહને હી કી લકીરે સીધી વ સમાનાન્તર હાતી હૈ જબ તક પ્રાણ કી ધારા ખરાબર ઔર ઔરા કી લકીરે સમાનાન્તર રહતી હૈ... તબ તકે મનુષ્ય હર બીમારી સે કિંતુ જખ કભી કમજોરી, કાવટ અથવા કિસી ધાવ યા કિસી જ્યાદતી કે પ્રાણ કી અધિક આવશ્યકતા હૈ। જાતી હૈ તભી શરીર સે બાહર નિકલતે હુએ પ્રાણ મે પડ જાતા હૈ. ઇસ દશા મેં ખીમારિયેાં કે કીટાણુ સે બચના મુશ્કિલ હા પ્રબલ ઇચ્છા-શક્તિ તથા નિયમાનુસાર પ્રાણાયામ કે દ્વારા શરીર કે ચારેાં અપની સંરક્ષા કે લિયે મનાઈ જા સકતી હૈ.
જાતા હૈ; પરંતુ એર એક દીવાર
૩-કામતેજસ્–ઇસમે હર તરહ કી ઇચ્છાયેં રહતી હૈ. ઇસકે દ્વારા નિદ્રા–અવસ્થા મે મહાપુરુષ અપને એસ્ટસલ શરીર મેં ધૂમ-કિર સકતે હૈ. ઇસકે રંગ-રૂપ હર સમય બદલતે રહતે હૈ, લેકિન ઈનકી તસ્વીર આકાશ-તત્ત્વ મેં સદા કે લિયે બની રહતી હૈ.
૪–સાધારણ મનસ્ તેજસ્—વે ઇચ્છાયે જો પ્રશ્નલ હૈ, અપના રંગ સદા કે લિયે માનસિકઔરા પર ચઢા દેતી હૈ. અતઃ ઇસમેં હરએક મનુષ્ય કે પિલે જીવન કી તસ્વીરે અથવા અચ્છે વ ખૂરે ચરત્ર કે ચિત્ર દિવ્ય દૃષ્ટિવાલે દેખ સકતે હૈં. જબ મનુષ્ય નિદ્રાવસ્થા મે સ્થૂલ શરીર કે બાહર ચલા જાતા હૈ તબ યહી ઔરા સાથ મેં જાતા હૈ, લેકિન ઇસકે સાથ કુછ હિસ્સા તીસરે ઔરા કા ભી જાતા હૈ.
પ–ઉચ્ચ મનસ્ તેજસ—ય બહુત હી સૂક્ષ્મતર તત્ત્વાં કા અના હાતા હૈ, ઔર યહુ બહુત હી કમ મનુષ્યો મેં મિલતા હૈ; પરંતુ જહાં યહ મિલતા હૈ, યહ બહુત હી સુ ંદરતા સે પૂર્ણ રહતા હૈ. વહુ બિલકુલ ઐસા દિખાઈ પડતા હૈ, માતા એક જીવિત જ્યાતિ હા. ઇનકા વન શબ્દ મેં નહી કિયા જા સકતા હૈ. યહ ઉન્હી તત્ત્વાં કા ખના હૈાતા હૈ, જિનસે “કારણુશરીર” ખનતા હૈ. “કારણ-શરીર” એક જીવન સે દૂસરે જીવન મેં જાતા રહતા હૈ. ઇસી “કારણશરીર” કા સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિ સે નિરીક્ષણ કરને સે મનુષ્ય કી ઉન્નતિ કી દશા નાત હૈ। સકતી હૈ. યહં વહી શરીર હૈ જિસમેં નયા શરીર ધારણ કરનેવાલી આત્મા વાસ કરતી હૈ.
હું ૧૭–ઇનકા અસ્તિત્વ તેા સંભવ હૈ, પરંતુ ઇનકે વિષય મેં કિસી વિદ્વાન વ સૂક્ષ્મદર્શી ને આજ તક કુછ પ્રકાશ નહી ડાલા હૈ.
(“સરસ્વતી” ના એક અંકમાં લેખકઃ —શ્રી. મેાહનલાલ).
१६६ - हिन्दु - अबलाश्रम कलकत्ता
આજ ભારતવર્ષોં મેં સબસે બડા પ્રશ્ન સ્ત્રીજાતિ કા હી હૈ. પુરુષોં ને ઉન્હેં અખલા બના દિયા હૈ. જિનકે પેટ સે હમ પૈદા હોતે હૈં, જિનકા હમ દૂધ પી કર પુરુષ બનતે હૈ, ઉનપર હી હમ અત્યાચાર કરતે હૈ—ઉનકા પક્ષી કી તરહ પિ ંજરે મેં બંદ રખને કા પ્રયત્ન કરતે હૈ...—ઉન પર આવશ્યકતા સે અધિક અવિશ્વાસ કરતે હૈ. આજ પુરુષ-જાતિ ઔર સ્ત્રી-જાતિ મેં સ્નેહ કા સ્વર્ગીય સબંધ ન રહે કર શાસક ઔર શાસિત, આશ્રયદાતા ઔર આશ્રિતા કાનિષ્ઠુર નિયમ–સા હૈ। ગયા હૈ. રાત-દિન હમ અપની આંખાં સે દેખતે હૈં કિ હમારી માં બહને વિધવા હા જાને પર અપને સ્વજનાં કે સિર પર પાપ લગને લગતી હૈં ઉનકી શીઘ્ર મૃત્યુ કી હ્રદય કે અંતરતમ સે પ્રાર્થના કી જાતી હૈ. ઉનકા પદ-૫૬ પર અપમાન કિયા જાતા હૈ. અવિશ્વાસ, સ ંદેહ, ધૃણા, દ્વેષ, ઉપેક્ષા ઔર અપમાન આદિ હી ઉનકા વૈધવ્ય કે ઉપહારસ્વરૂ૫ મે પ્રાપ્ત હતે હું. ભલા, ઐસે ભયંકર સ્થાન મેં રહેના કૌન પસંદ કરેગા ? કુછ મૃત્યુ કી શીતલ ગેાદ મે સા જાતી હૈ, કુષ્ઠ વિધમિયાં કે આકર્ષીક નિમંત્રણ મેં ક્ ́સ જાતી હૈ, કુછ સરે-ખાજાર રૂપ કા સૌદા કરતી હૈ, કુષ્ઠ ખેચારી ધુટ છુટ કર મર જાતી હૈ—પડી વિધવાએ ક! કરુણ ઇતિહાસ હૈ !