Shubh Sangraha Part 04

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 356

૪.
શુભસ’ગ્રહ-ભાગ ચોથા
અચલ કી તત્કાલીન અવસ્થાને આપકા સહાયતા પહુંચાયી, દેશ કી સ્વાધીનતા કે લિયે ઉસ અચલ કી તત્કાલીન અવસ્થા સે આપને સેલòાં આના લાભ ઉઠાયા. એસી અચલ મેં ગુદેમ તાલુકા હી રાજકા કેંદ્ર થા, બ્રિટિશ ભારત કે અન્યાન્ય સ્થાનમાં મેં જે આઇન કાનૂન હૈ વે ઇસ અંચલ મેં નહીં હૈ. સંથાલ પરગના કી તરહ યહાં કી ભી વિવિધ–વ્યવસ્થા ભિન્ન હૈ. યહાં પર એક તહસીલદાર્ થા, ઉસકા નામ થા રેસ્ટિયાન. વહુ રાસ્તા કી કંટ્રક્ટરી ભી કરતા થા. વહુ બડા જાલિમ થા. ઉસકી તુલના ડાયર કે સાથ કી જા સકતી હૈ. નૌકરશાહી કે દેવદૂતાં તે રાસ્તે મેં કામ કરનેવાલે કુલિયોં કા ૬ આના પ્રતિદિન કે હિંસા" સે દેને કી સ્વીકૃતિ દી થી; કિ ંતુ ઉન દેવક્રૂતાં કા યહ પુરહિત તહસીલદાર મજૂરાં કે કૈવલ દે આના હી દેતા થા. બિચારે અસહાય મજૂરાં કા હુજૂર કી મ મુતાબિક કામ કરના પડતા થા નહીં. તે। ઉનકી પીઠે ઔર ખેત એકસ । જાતે થે. ઇસ તહસીલદાર કા સંતાનમ પિલે નામક એક પાઈક થા, વહુ અત્યાચાર ઉત્પીડન મે અપને સ્વામી સે ભી એક દ` અધિક થા. ઇસ પ્રકાર ઈન દેનાં ગુરુ ઔર ચેલા કે અત્યાચાર ઔર ઉત્પીડન સે લોગાં મેં હાહાકાર મચ ગયા. કાયા લેગોં કે સંપૂર્ણ અધિકાર છિન ગયે. પહલે પેડ કાટ કર ઈધન લેને કા અધિકાર ઉનકે થા; કિંતુ વહુ અધિકાર ભી ઉનસે છીન લિયા ગયા, ક્ર્માંન-નાદિરશાહી ક્ર્માંન-નિકાલા ગયા કિ અમ ઉનકે જાનવર અબાધ રૂપ સે મૈદાન મેં ચર નહીં સતે. ઇસ પ્રકાર કી સખ્તી કે ક્લસ્વરૂપ કાયા લેગેાં મે ભીષણ અ`ાષ કી માત્રા અને લગી. સમસ્ત એજંસી અચલ મે સરકાર કે વિરુદ્ધ અગ્નિ ભભક ઉર્જાને કા હુઇ. એજંસી અચલાં કે નિવાસિયેાં કે ભીતર ઇસ પ્રકાર કા અસંતોષ દેખ કર રાજૂ કે અપને ઉદ્દેશ્ય કી સિદ્દિકા અચ્છા અવસર હાથ આયા. ઉન્હાંને અપને વિશ્વસ્ત આદમિયોં કે લે કર એક સંગઠિત સંધ અનાયા. સ્વરાજ્ય કી આકાંક્ષા લેાગાં કે હૃદય મેં બડે વેગ સે રહી થી, એજંસી અચલ કી ઇસ અસતાષાગ્નિ મે રસ્ટિયાન સાહબ કી ડાયરશાહી તે ધી કા કામ કિયા.
વિદ્રોહ કા આર્ભ
વિદ્રોહ કે લક્ષણ સ્પષ્ટ દેખાઇ દેને લગે. ૧૯૨૨ ઇસ્વી મેં ૩૦ અગસ્ત કા મદ્રાસ સરકાર કી નિમ્નલિખિત વિજ્ઞપ્તિ પ્રકાશિત હુઇ .મદ્રાસ પ્રેસિડેન્સી કે ઉત્તરીય ભાગ મે' એજંસી કી અધીનસ્થ પાત્ય જાતિયાં ને સરકાર કે વિરુદ્ધાચરણ કરના આરભ કર દિયા હૈ. ગુંદેમ તાલુકા કે રેસિડેન્ટ કે પત્રસે નાત હતા હૈ ફ્રિ કતિષય વિદ્રોઢિયાંતે ગત ૨૨ અગસ્ત કા ત્રિચનાપલ્લી થાને પર ચઢાઇ કી થી. ૨૩ કા ઉન લાગેાંને કૃષ્ણદેવ પેટાયાને પર આક્રમણ કિયા. અપને સાથ વે લેાગ ૨૫ ઔર ૧૬૦૦ ટાટા લૂટ લે ગયે. અભી તક કિસી ગ્રામવાસીકી હત્યા નહીં હુઇ. સરકાર કા સમાચાર મિલને પર ઉસને સશસ્ત્ર પુલિસ ઘટના સ્થલપર ભેજા હૈ.'
કે
,
એકમાત્ર ઉદ્દેશ્ય-સ્વરાજ્ય
ઈસ વિદ્રોહ કરને કા ઉદ્દેશ્ય સ્વરાજ્યપ્રાપ્તિ થા, ઇસકે ઔર ભી પ્રમાણુ હૈં. અદાલત મેં ગવાહી દેતે હુએ સબ ઈન્સપેકટર મિ॰ છ. શ્રીનિવાસ રાવ તે સ્વીકાર કિયા થા કિ સ્વરાજ્ય હી રાજૂ કા આદર્શો થા. અન્યાન્ય ગવાહાં તે ભી યહી કહા થા કિ રાજૂ ને અપને પ્રધાન સહકી ગામા ભ્રાતૃય । સ્વરાજ્ય કી વાણી સુના કર હી ઉત્તેજિત કિયા થા. એક ખાર વેગાદાવરી કે અન્યવરમ નામક તી સ્થાન પર ગયે. ઉન્હોંને ઉસ સ્થાન કે થાને મેં જા કર દેખા કિ ઉનકા નામ સુન કર પુલિસ પ્રાણભય સે વહાં સે પહલે હી ભાગ ગયી હૈ. ઉસ જગહ એક અસહયોગી કે સાથ ઉનકી મુલાકાત હુઇ. ઉન્હાંને ઉસ અસહયોગી કા અપની કાર્યપ્રણાલી કા જિસ પ્રકાર સમઝાયા થા ઉસકા વૃત્તાંત યહાં દિયા જાતા હૈઃ—પ્રશ્નઃ-ઇસ આન્દોલન મેં પ્રવૃત્ત હેતે મે આપકા ક્યા ઉદ્દેશ્ય હૈ ? રાજૂ:-હમારી માતૃભૂમિ કી સ્વાધીનતા. પ્રશ્નઃ-કિસ ઉપાય સે ? રાજૂ:-નૌકરશાહી કે વિરુદ્ધ અસ્ત્ર ઉડાયે બિના હમ સ્વરાજ્ય કિસી પ્રકાર પ્રાપ્ત નહીં કર સકતે. પ્રશ્નઃ-આપ કયા વસ્તુતઃ વિશ્વાસ કરતે હૈં કિ આપ સ્વરાજય પ્રાપ્ત કરને મેં સમ હાંગે ?” રાજૂ:-નિશ્ચય, દેા વર્ષ કે ભીતર હમ અવશ્ય સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરેગે. પ્રશ્ન:-આપ કિસ પ્રકાર દા વર્ષોં મેં સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરેંગે? ક્યા આપ અપની વર્તમાન નીતિ કા અવલબત કરકે હી સલતા પ્રાપ્ત કરેગે? રાજૂ