________________
૩૦૬
વીર લટર ડાવને
१३४-वीर लाटुर डोवर्न નેપોલિયન બોનાપાર્ટ કા નામ કિસને નહીં સુના હેગા ? ઈહોને અપને બાહુબલ સે અનેક દેશ કો જય કર કે અંત મેં, કિસ પ્રકાર ક્રાંસ કે રાજ્યસિંહાસન કો હસ્તગત કિયા થા, ઇસે ભી બહુતેરે જાનતે હોંગે. ઇનમેં એક યહ ભી અસાધારણ ગુણ થા કિ જિસ પ્રકાર કે સ્વયે વીર . વસે હી અપને અધીનસ્થ સૈનિકે કે અંદર થી વીરતા કા ભાવ ભર સકતે થે. ઇસકે દષ્ટાંતસ્વરૂપ “લાટર ડેવન' નામક એક સૈનિક કી વીરતા કી કહાની લિખી જાતી હૈ, લાટુર ડોવન નેપિલિયન કે અધીન એક સાધારણ ચિનેડિયર સૈનિક કા કામ કરતે થે. યહ આજ સે બહુત પહલે કી બાત હૈ.
ડોવર્ન લડકપન હી સે બહુત સાહસી થા. ઇસીસે ઉસકે માતાપિતા ને ઉસકે લિયે યુદ્ધવિદ્યા કી શિક્ષા કા પ્રબંધ કર દિયા થા. વહ અપને અધ્યવસાય ઔર બુદ્ધિ કે બલ સે થોડે હી સમય મેં અપની શિક્ષા સમાપ્ત કર કે સૈનિક કા કામ કરને લગા. લોગ પહલે ઉસે ઉતના પહચાનતે ન થે, કિન્તુ તીણું દૃષ્ટિવાલા નેપોલિયન થોડે હી સમય મેં ડોવર્ના કો પહચાન ગયા. ઇસીસે ઉસકી પદોન્નતિ હોને મેં અધિક સમય ન લગા; કિન્તુ ડોવન પદોન્નતિ નહીં ચાહતા થા. વહ કહા કરતા થા- “મૈ ઝિનેડિયર દૂ, મેં ત્રિનેડિયર રહ કર હી માતૃભૂમિ કી સેવા કરૂંગા.” નેપોલિયન ને ઉસકી પ્રાર્થના માન લી. ડોવર્ન ચિનેડિયર દલ કા અધિનાયક બનાયા ગયા; કિનતુ ક્રમશઃ જિસ સમય ભિન્ન ભિન્ન ચિનેડિયર દલ એકત્ર મિલ ગયે, ઉસ સમય ડોવન ને દેખા કિ ઉસકી આજ્ઞા કે અધીન આઠ હજાર ગ્રિનેડિયર સૈનિક બિના મીનમેખ કિયે મરને કો તૈયાર હૈ ઔર વન હી ઉનકા અધ્યક્ષ હૈ. ઈતની ભારી સેના કા ભાર લેને પર ભી વહ કસ્તાન હી રહા, ઔર કેઈ ઉચ્ચ પદ નહીં ગ્રહણ કિયા. “કાંસ કા પ્રધાન ત્રિનેડિયર' નામ સે વહ સર્વત્ર પ્રખ્યાત હો ગયા.
ડોવન કી અવસ્થા જિસ સમય ૪૭ વર્ષ કી હુઈ, ઉસ સમય વહ કુછ દિને કી છુટ્ટી લે કર એક બાર અને મિત્ર કે સાથે સાક્ષાત કરને કે ગયા થા; કિન્તુ મિત્ર કે ઘર મેં વિશ્રામ કે લિયે જાને પર ભી ડોવન એક ચતુર સૈનિક કી આંખ સે ઉસ સ્થાન કી દેખ ભાલ કરને લગા. શાયદ કિસી દિન ઇસ દેશ મેં ભી યુદ્ધ કરને કી નૌબત આ જાય. ભાગ્યવશાત ઉસકી ઈસ અયાચિત અભિજ્ઞતા ને ભી ઉસે સમય પર બડા કામ દિયા થા.
ઉસ સમય આયિા કે સાથ કાંસ કા યુદ્ધ હો રહા થા. લાટુર ડોવન ને સુના કિ વહ જિસ સ્થાન પર અવસ્થાન કિયે હૈ, ઉસકે પાસ એક છોટે સે પહાડી કિલે કે દખલ કરને કે લિયે એક આસ્ટ્રિયન સેના-દલ, બડે વેગ સે, સબ બાધાઓ કે પાર કરતા હુઆ બઢતા આ રહા હૈ. વહ એક બહુત મામૂલી કિલા થા. ઉસે એક છાવની કહને મેં ભી કઈ હર્જ નહીં; કિન્તુ વિશેષ ઘટના કે કારણ વહ છોટી છાવની ભી ઐસે મૌ કે પર થી કિ ઉસકે હાથ સે નિકલ જાને પર કાંસકી બહુત ભારી ક્ષતિ હોને કી સંભાવના થી. આસિયન સેના કે ઉસ ગુપ્ત આક્રમણ કી બાત કે નેલિયન નહીં જાનતા થા, ઇસીસે સદા કી ભાંતિ ઉસ દુર્ગ કી રક્ષા કે લિયે કેવલ ૩૦ સૈનિક વહાં નિવાસ કરતે થે. ડોવન ને સ્થિર કિયા કિ ઈસ દુર્ગ મેં જા કર ખબર દે દૂ? કોંકિ કુછ હી ઘંટે કી દેરી હોને સે આસિયન સેના ઉસ પહાડી કિલે કે દ્વાર પર પહુંચ જાયેગી. યહ સોચ કર વહ પ્રાણપણ સે રાસ્તા ચલને લગા.
ઉસ સમય સંયા હો ચલી થી. પહાડી કે અગલ બગલ સે અસ્તગામી લોહિત સૂર્ય કી
કર જિસ પ્રકાર ભિન્ન ભિન તપ ઓર ખન્દક કે ભિન્ન ભિન્ન નામ હોતે હં-કોઈ ‘લટેમ” કોઈ મૈકિસમ ગન” કે “માર રાઈફિલ” કહા જાતા હૈ, વૈસે હી ભિન્ન ભિન્ન પ્રકાર કે ગોલે-ગેલિ કે નામ ભી ભિનન ભિન્ન હેતે હૈ. જૈસે કિસીકા નામ ફલાઈટ કિસીકા નામ “મિતિ” કિસી કા નામ “દમ દમ” હતા હૈ. ગ્રિનેડ ભી ઐસા હી એક પ્રકાર કા ગેલા હૈ. નેપોલિયન કે જે સેનિક દેલ યુદ્ધ કે સમય, ઇસ ગેલે કો કામ મેં લાતા થા, વહી ઉસ સમય ગ્રનેડિયર કે નામ સે પ્રખ્યાત થા. ઈનકે અતિરિક્ત ઝિનેડ ગેલે કે ઔર કોઈ વ્યવહાર મેં નહીં લા સતા થા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
