________________
(૧૬)
પેાતાનું ભાન ભુલીને પાતેજ વિસ્તારેલી પેાતાની મનેામય જાળમાં આ જીવ સાય છે. પેાતાનું ભાન પાતાને હાય તે તેવી જાળમાં થેાડા વખત રમણ કરી પાછે પેાતાના સ્વરૂપની વિશ્રાંતિ લઈ શકે છે. ભાન ભુલી કર્તા, ભેાકતા થવા જતાં પેાતાનાજ વિચારેાની કે પાતેજ ઉભી કરેલી ત્રિપુટીની જાળમાં સપડાઈને અસહ્ય શારીરિક કે માનસીક દુઃખ અનુભવે છે.
જગત એટલે રચના. જગત્ એ પ્રકારનાં છે. આ દૃશ્ય થતું સ્થૂલ, બાહ્ય જગત્ અને ખીજું માનસીકલ્પનાઓથી ઉત્પન્ન થયેલું, સૂક્ષ્મ, આકારવાળું મનેામય જગત્.
આ ખાદ્ઘ દેખાતા જગા જેવુજ દરેક જીવ પાતાના મનેાવિકાશ અને વિસ્તાર પામેલી ભાવનાના પ્રમાણમાં થડે કે ઘણે અંશે અથવા પૂર્ણ પણે મનેામય જગત્ખનાવી શકે છે. આ મનેામય જગતની ઉત્પત્તિ, અને તેમાં ઉત્પન્ન થયેલા જીવા, અને વિવિધ આકૃતિવાળાં પુદ્ગલે તેની ઉત્પત્તિનું સ્થાન આ આત્મા સિવાય ખીજું કાઈ કલ્પી શકાતુ નથી. આત્મપ્રકાશથી મનદ્વારા આ સર્વે મનેામય કાલ્પનીક જગત્ ઉત્પન્ન થાય છે અને પાછું તેમાંજ વિલય પામે છે.
જાગૃતિવિનાના અજ્ઞાની મનેામય જગત્ત્ના કર્તા અભિમાની ખની આ મનેામય જગત્ના વિવિધ વિકારને જોઈ ઈષ્ટાનિષ્ટમાં રાગદ્વેષ કે હષ શાક કરી, મારૂ તારૂ માની, પેાતાનીજ બનાવટને હિત-અહિત, શત્રુ, મિત્ર સમજી પાતાનીજ ખાજીમાં રાગદ્વેષ અભિમાન કરી નવીન અજ્ઞાનતાને વધારનાર કર્મ બંધ પામે છે. જેમ આ મનેામય જગત છે તેમ અંધ પણ મનેામય છે. જો પેાતાનું ખરૂ ભાન પેાતાને થાય તે આ મનેામય જગત અને તેમાં કરાયેલા રાગદ્વેષથી ઉત્પન્ન થયેલા કર્માંધ નાશ પામે. તે ખંધનમાંથી મુક્ત થાય-મુક્તિ પામે.
