________________
( ૧૮૯ )
જો તેના ઉપભોગ જીવને ન થતા હોય તે જીવને સિદ્ધદશાના જીવાની માફક તથા આકાશની માફ્ક સુખ દુઃખના અનુભવ પણ ન થવા જોઈએ. આહી' સુખદુઃખને અનુભવ તા થાય છે. દરેક પ્રાણિઓને પેાતાને અનુભવસિદ્ધ આ વાત છે. માટે અનુભવ પ્રમાણથી જીવને પેાતાનાં કરેલાં કર્મનાં ફળનુ ભોક્તાપણું સિદ્ધ થાય છે.
લોકોની અંદર પણ આ જીવ ના ભાકતા છે એ વાત ઘણા ભાગે પ્રસિદ્ધ છે. જેમકે કોઈ એક સુખી જીવને દેખીને અન્ય માણસ કહે છે. કે ભાઈ ! આ પુન્યવાન જીવ છે. આવા ઉત્તમ પ્રકારના સુખ અને વૈભવને અનુભવ કરે છે.’
જૈન અને જૈનેતર આગમામાં પણ જીવ કના લેાકતા છે એ વાત પ્રસિદ્ધ છે.
सव्र्व्वच परसतया भुंजइ कम्मणुभावओ भइयं
સર્વોકમાં પ્રદેશે ભોગવવાં પડે છે. રસપણે-વિપાકે–તા ભજના. અર્થાત્ ભોગવવાં પડે કે ન પણ પડે. મતલબ કે પરિણામની વિશુદ્ધિ અને શુદ્ધ આત્મ ઉપયેાગે કર્મો જેટલાં ભાગવાઈ જાય છે તેટલાં વિપાકે તે કર્મો ભાગવવાં પડતાં નથી.
અન્ય શાસ્ત્રોમાં -
---
“નાકપુરૂં શીતે મેં વોટિગૌરવિ —ઇત્યાદિ વચન છે, સેંકડગમે કપાની કોટિ જવા છતાં પણ ભાગવ્યા સિવાય કર્મોના ક્ષય થતા નથી- ઈત્યાદિ
99
આ ઉપરથી એ સિદ્ધ થાય છે કે જીવ પેાતાનાં કરેલાં ક્રમના ભાક્તા છે.
