________________
( ૧૯૩ )
દનાવરણીય કર્મના ક્ષય કે ક્ષાપશમથી ઉત્પન્ન થતા ગુણુને પણ દર્શન કહેવામાં આવે છે. આ દર્શન તે સામાન્ય ધરૂપ છે. જ્ઞાન એ વિશેષ એધરૂપ છે. સામાન્ય રીતે આત્માનું જ્ઞાન તે દર્શન છે અને આત્માના વિશેષ ધર્મોનું જ્ઞાન તે આત્મજ્ઞાન છે.
૧૬
અથવા નિર્વિકલ્પ-નિરાકારપણાની સ્થિતિ તે આત્મદર્શન છે અને સાકાર-વિકલ્પવાળી આત્મ જાગૃતિપૂર્વકની સ્થિતિ તે આત્મજ્ઞાન છે.
અથવા દન એટલે સામાન્ય રીતે સવ દેહામાં આત્મા રહેલા છે તેનું સામાન્ય જ્ઞાન, અને જ્ઞાન એટલે વ્યક્તિગત પોતાના દેહમાં આત્મા રહેલ છે તેનું જ્ઞાન. અથવા જુદા જુદા શીરામાં રહેલ આત્મા પેાતાના જેવા જ છે તેનું જ્ઞાન તે વિશેષ જ્ઞાન.
દર્શન અને જ્ઞાન તે સામાન્ય વિશેષ ઉપયાગ રૂપ છે એટલે તે પ્રકાશ રૂપ છે. ચારિત્ર એ સ્વરૂપમાં પ્રવૃત્તિ અને વિભાગથી નિવૃત્તિ કરાવનાર સાધકતમ ક્રિયા છે. દશન અને જ્ઞાનથી વસ્તુનુ યથાર્થ દર્શન-અને બેધ થાય છે. ચારિત્ર તે પ્રમાણે વત્તન કરી આત્મસ્વભાવથી વિરૂદ્ધ ભાવાને આત્મપ્રદેશેાથી દૂર કરે છે. આ પ્રમાણે આ જ્ઞાન તથા ક્રિયાની મદદથી આત્મા કમળને દૂર કરીને સ્વસ્વરૂપે સ્થિત થાય છે. પેાતાનું સ્વાભાવિક સ્વરૂપ પ્રગટ કરે છે. આ સાધન તે મેક્ષના ઉપાય છે.
મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય અને યાગાદિ દુષ્ટ હેતુના સમુદાય જો આ સમગ્ર કમની જાળને ઉત્પન્ન કરે છે, તેા તેના વિરોધ સમ્યગ્દર્શનાદિના અભ્યાસ સમગ્ર કની જાળને શા માટે નિમૂ લ ન કરી શકે? અર્થાત્ કરી શકેજ.
