________________
( ૧ )
ધર્મ સાંભળવાની જીજ્ઞાસા પહેલું ચિન્હ ધર્મ સાંભળવાની પૂર્ણ જીજ્ઞાસા હેવી તે છે. આ જીજ્ઞાસા ઘણીજ તીવ્ર લાગણીવાળી હોવી જોઈએ. આત્માને શુદ્ધ સ્વભાવ તેજ ધર્મ છે. જેમાં પ્રબળ ક્રોધ, માન, માયા, લેભનો અભાવ છે તેજ સત્ય ધર્મ છે, આત્માની નિર્મળતા સિવાય આત્માનો બીજો ધર્મ શું હોઈ શકે? જેમાં પોતાનું
લ્યાણ રહેલું છે, જેમાં પિતાને સ્વાર્થ રહે છે, અને જે પિતેજ પિતા સ્વરૂપે છે, તે પોતાનું સ્વરૂપ જાણવામાં મનુષ્યને કેટલી બધી લાગણી હેવી જોઈએ? અનાદિ કાળથી પિતાનું સ્વરૂપ ભૂલાયેલું છે, જેને અભાવે અનંતકાળથી વિવિધ પ્રકારનાં સુખ દુઃખને અનુભવ કરતાં અનેક ભ ધારણ કરવા પડયા છે તે પોતાના સત્ય સ્વરૂપરૂપ રૂપ ધર્મને જાણવાને એાછી જીજ્ઞાસા શા માટે હોઈ શકે?
વ્યવહાર ધર્મ-કે જે આત્મ ધર્મપ્રાપ્તિના કેટલેક અંશે કારણભૂત છે, તે સાંભળવાના પ્રસંગે તે કેટલીકવાર આ જીવને મળી આવે છે અને તેનાથી વ્યવહાર માર્ગમાં સુખી થવારૂપ પુન્યબંધ થઈ શકે છે. પણ ખરેખર કર્મ નિર્જરાના કારણભૂત આત્મ ધર્મ છે તેની પ્રાપ્તિ થવી, કે તેને સંભળાવનાર આત્માનુભવી--આત્મજ્ઞાની ગુરૂઓ મળવા ઘણુજ મુશ્કેલ છે. તેને સમા- ' ગમ પામીને આત્મ ધર્મ સાંભળવામાં જે પ્રમાદ કરે છે તેના જે નિર્ભાગી મનુષ્ય બીજો કોણ હોઈ શકે?
લેકલાજને લીધે, પિતાની મેટાઈ કહેવરાવવાના લીધે, હું પણ કાંઈક જાણું છું આવી માન્યતાને લીધે, પ્રસંગે વાદવિવાદ કરવાને યુક્તિઓ કામ લાગે તેને લીધે, મનુષ્યો અનેકવાર ધર્મ સાંભળે છે. પણ તેમાં અભિમાનને આડો બંધ હોવાથી તે ઉપદેશની અસર આ મલીન હદયમાં કાંઈ પણ થઈ શકતી નથી. ધર્મ આત્મસ્વરૂપ પ્રગટ કરવા કે આસ્વરૂપ જાણવા માટે, અજ્ઞાન હઠાવવા માટે અથવા આત્મ શાંતિ અનુભવવા માટે જાણવાની કે સાંભળવાની જરૂરીયાત છે.
