________________
(૪૩). પિોલીસપણાનું કરતે હતે. તેનાં તેજ માણસને કેટલાક ખત પછી સારી નોકરી કરવાના બદલા તરીકે જમાદાર બનાવવામાં આવ્યું, ત્યારપછી તેને ફૈજદાર બનાવવામાં આવ્યું, એટલે તેનું મન હવે ફોજદારપણાનું અભિમાની થયું, ગુન્હેગારોને મારપીટ કરી ગુન્હા મનાવવા. ઘેડેસ્વાર થઈ અનેક સ્થળે ગુન્હાઓ શેધવા માટે ફરવું, જુદા જુદા વેશે પલટીને ફરવું, ઈત્યાદિ કાર્ય કરવા લાગ્યા. આ માણસ તે તેને તેજ છે, શરીર પણ હજી તેનું તેજ છે, મન પણ તેજ છે, પણ અત્યારની તેની ક્રિયા બદલાઈ છે, તેને લઈને કે તેને કેજદાર કહે છે. તે કામ પણ તેવાં કરે છે. તેનું અભિમાની મન પણ પિતાને ફોજદાર માને છે. આવી જ રીતે ઉંચા ઉંચા હોદ્દા મળતા ગયા, અને એક વખત બધા સિન્યને ઉપરી સેનાધિપતિ થયો. આ સવ સ્થળે શરીર, મન અને જીવ તેજ છે. છતાં અમુક અમુક જાતની શક્તિઓ તેનામાં જેમ જેમ ખીલતી ગઈ તેમ તેમ અભિમાની મન તે તે હું છું એમ માનતું ગયું.
આવી જ રીતે પરમાર્થમાર્ગ તરફ નજર કરીએ તે ત્યાં પણ આજ કમ જણાય છે. જીવ આને આ છે. શરીર અને આ છે. મન તેનું તેજ છે. છતાં જેમ જેમ પોતાની શક્તિઓ કેળવાતી જાય છે–વિકાશ પામતી રહે છે, તેમ તેમ તે જુદી જાતની પ્રવૃત્તિ કરે છે, અને તે પ્રવૃત્તિના પ્રમાણમાં લોકો તેને જુદાં જુદાં નામ આપે છે, અને અભિમાની મન તે તે હું છું એમ માનતું ચાલે છે. આ સર્વ નામ અને ક્રિયાઓમા ફેરફાર થાય છે, માટે તે અનિત્ય છે. પણ જો ભીંતના ઉપર આ ચિત્રામણે કઢાય છે. એટલે જે આત્મારૂપ આધાર ઉપર આ સર્વ નામ અને ક્રિયાઓ રૂપી ફેરફાર થયા કરે છે તે આત્મા તે તેને તેજ છે. જેમ જેમ ક્રિયાઓ અને નામ બદલાતાં જાય છે. તેમ તેમ મન પિતાને ઉત્તમ-અધમ વિગેરે માને છે. છતાં
