________________
(૧૮૦) કર્યો. આ કર્તવ્યને ગણાભિગ કહેવામાં આવે છે. મતલબ કે નિષેધને વિધિ આ ઠેકાણે કરવામાં આવ્યો છે. એટલે આ ઉપરથી એ સમજવા એગ્ય છે કે કઈ પણ કાર્ય સર્વથા નિષેધ કરવામાં આવતું નથી, પણ લાભાલાભને વિચાર કરી પ્રવૃત્તિ કે નિવૃત્તિ કરવી તે સમય ઉપર કે પ્રસંગ ઉપર આધાર રાખે છે. ૨
બલાભિયોગ–બલવાન પુરૂષ આપણી ઈચ્છા સિવાય નિષેધ કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરાવે તે બલાભિયોગ છે. તેને શિક્ષા કરવાની શક્તિ આપણામાં નથી અને સામા થતાં પરિણામ કોઈ સારૂં આવે તેમ લાગતું નથી. અર્થાત્ વિના પ્રજને દેહને નાશ થવા ગ્ય સમજતું હોય તે અમુક વખત માટે તેની ઈચ્છાને આધિન થઈ દેહને બચાવ કરો અને અવસરે પ્રસંગ લઈ તેને બદલે વાળ કે તેમાંથી છુટા થવું. ત્યાર પછી પાછાં પિતાના વ્રતાદિ પાળવાં. આ આગારને બળાભિગ કહે છે. અવસરે ઉચિતવર્તન કરી આગળ વધવું એ આ આગારનું ગુપ્ત રહસ્ય છે. ૩
સુરાભિયોગ–સુર એટલે દેવતા. પિતાના કુળદેવતાદિ અથવા બીજા બળવાન દેવાદિના આગ્રહથી, પોતાની ઈચ્છા સિવાય વંદન, નમન કે વિષેધ કરેલ-પ્રતિજ્ઞા કરેલ-કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરવી પડે તે દેવાભિગ કહેવાય છે. આ સર્વ અપવાદના માર્ગ છે. અપવાદને અર્થ રાજમાર્ગ નહિ પણ છિંડીને માર્ગ છે. પ્રતિજ્ઞા પ્રમાણેજ પ્રથમ તે વર્તન કરવું પણ તેવા સામર્થ્યના અભાવે આ છિંડીઓને-છિદ્રોને-આશ્રય કરી પિતાને બચાવ કરે અને આત્માના પવિત્ર માર્ગમાં આગળ વધવું. ૪
| વૃત્તિકાંતાર–કાંતાર નામ અટવાનું છે. તેમાં વૃત્તિ એટલે નિર્વાહ કરે. મતલબ કે કઈ વિષય પ્રસંગે એવી અટવીમાં
