________________
( ૧૬૮)
કેમકે તે દેખાતાં સુખ અનિત્ય અને દુઃખના અનુબંધવાળા છે-રસવાળાં છે.
આ જેણે આત્માને જાણે છે, ઝાંખે પણ તેના સુખને અનુભવ કરે છે, નિરૂપાધિક સુખ કેવું હોઈ શકે? તે સંબંધી જેણે વિચારે કરેલા છે, તેને ઉત્તમ પ્રકારનાં દેવ અને મનુષ્ય સંબંધી સુખ તુચ્છ લાગે છે, સંયોગ વિયેગથી ભરપૂર લાગે છે, થોડા વખતમાં નાશ પામનારાં જણાય છે, અને તેનું પરિસુમ દુઃખમાંજ વિરામ પામતું હોય તેવું લાગે છે. આજ કાર
થી ક્ષણભરના સુંદર દેખાવવાળાં કિપાકના ફળની માફક વિષમય વિપાક આપનારાં તે સુખ તરફથી સમ્યગૃષ્ટિ જીવ વિરક્ત થાય છે અને પરમશાંતિમય, નિરૂપાધિક આત્માની શુદ્ધ સત્તાના પ્રગટ થવાથી પ્રાપ્ત થતી અનંત આનંદમય સ્થિતિમાં સ્થિર થવાની ઈચ્છા પ્રબળપણે તેનામાં પ્રગટ થાય છે. કેવળ મોક્ષની ઈચ્છા પ્રગટ કરીને તે બેસી રહેતો નથી પણ તેના માર્ગ તરફનું પ્રયાણ તે શરૂ કરે છે. જેમ જેમ ઇદ્રિના ઉપાધિજન્ય સુખથી તેનું હૃદય વિરક્ત બને છે, તેમ તેમ આત્માના સત્ય સુખ તરફ તેનું અતર્ વલણ વધતું જાય છે. આનું નામ જ પ્રયાણ કહેવાય છે. એક વસ્તુ તરફથી મન વિરકત થાય છે કે તેને બીજી વસ્તુ તરફ વલણ પકડવુંજ પડે છે અને તે સમ્યગદષ્ટિ આત્મભાનમાં જાગૃત થયેલ હોવાથી બીજા કે માર્ગ તરફ ન જતાં શુદ્ધ આત્માના માર્ગ તરફજ પ્રવાસ કરે છે. આંતરક્રિયા હદયને પૂર્ણ રીતે આત્મા તરફ ચાહ કરતાં શીખવે છે અને ઇંદ્રિના ઉપાધિજન્ય વિષયો તરફથી વિરકતા મેળવાવે છે. આ સિવાય બીજું કર્તવ્ય શું હોઈ શકે? આજ ખરેખર સવેગ છે. આ ગુણથી જીવ આત્માના પવિત્ર માર્ગમાં પ્રવેશ કરે છે.
