________________
( ૩૬ ) કાંઈ દુનિયા સંબંધી પાંચ ઇંદ્રિયને પિષણ આપનારા સુખ ભોગવવા નિમિત્તે કરવાનું નથી. કેમકે તેની કોઈ પણ જાતની ઈચ્છા કે આશાથી તે કર્મ કરતાં હોય તે તે પણ એક જાતના બંધન તરીકે પિતાનું ફળ આપ્યા વિના રહેશે નહિં. એટલે તે ભગવ્યાથીજ છુટકો થશે-જે એમ કરવામાં આવશે તે તે શુભ કર્મો આવરણમાં વધારે કરનારા થવા સાથે આત્મભાન ભૂલાવનારાં થશે. વળી તે કર્મોથી અશુભના જેટલી કે, પ્રસંગે તેનાથી પણ વધારે મુશ્કેલીમાં આપણને ઉતરવું પડશે. કારણ કે મનુષ્યોને દુઃખના પ્રસંગે તે કોઈ પણ વખત પરમાત્માનું સ્મરણ થઈ આવે છે. દુઃખમાંથી આત્મજ્ઞાનને માર્ગ પ્રાપ્ત કરવાનાં ઘણું નિમિત્તે મળી આવે છે પણ સુખમાંથી તે માર્ગ ઘણું શેડાને જ હાથ લાગે છે. દુઃખી મનુજ ઘણા સારા શેાધકો નિવડયા છે. પરમાર્થમાં પણ તેઓ આગળ વધેલા છે. દુઃખના પ્રસંગેથી આત્મબળ ઘણી સહેલાઈથી બહાર આવી શકે છે. અનેક વિપત્તિઓ આવી પડવાથી વિચારવાને તે મુશ્કેલીઓમાંથી બહાર નીકળવાના માર્ગો જડી આવે છે. આવા પ્રસંગે કોઈ પણ મદદગાર ન હોવાથી તે પિતાની ભુજા ઉપર ઝુઝે છે, તે મદદના અભાવે પિતાના પગ ઉપર ઉભે રહેતાં શીખે છે. બધી બાજુનાં બંધને દુઃખ વખતે છુટી જતાં હોવાથી તેનું હૃદય બાહ્ય વિષયોથી વિરક્ત બને છે અને તેને લઈને સુખી થવા માટે તે આત્મજ્ઞાનના માર્ગમાં ઘણી સહેલાઈથી પણ પુરસથી પ્રવેશ કરે છે. અને એક દષ્ટિથી પિતાને માર્ગ ખુલ્લે કરે છે. આ માટે દુખ તે ઉપયોગી છે.
છતાં અહી શુભમાં જે વધારે કરવાનું કહેવામાં આવે છે, તે એટલા માટે છે કે, તેના ફળની આશા કે ઈચ્છા રાખ્યા વિના અભિમાન કે રાગદ્વેષની પરિણતિ કર્યા વિના, આત્મ ઉપગની જાગૃતિ સાથે જે સારા કાર્યોમાં પ્રવૃત્તિ
