Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 268

પધરાજ : આ નામે ૬ કડીની ‘ગવદ્વાણી-ગીતા’ (લે. ઈ. છા૫ની સમાનતાને કારણે પદ્મવિજય–ની હોવાની સંભાવના ૧૬૫૨), ‘ગુણઠાણા રતવન' (લ. ઈ. ૧૬૭૯) અને ‘અષ્ટાપદ- વધુ જણાય છે. તીર્થરાજ-સ્તવન’ (લે. સં. ૨૦મી સદી) એ કૃતિઓ મળે છે. કૃતિ : ૧. જૈન પ્રાચીન પૂર્વાચાર્યાવિરચિત સ્તવન સંગ્રહ, પ્ર. તેમના કર્તા કયા પમરાજ છે તે નિશ્ચિત થતું નથી. મોતીચંદ રૂ. ઝવેરી, ઈ. ૧૯૧૯; ૨. જૈરસંગ્રહ, ૩. પ્રામબા
સંદર્ભ : ૧. જેહા પ્રોસ્ટા; ૨. રાષ્પહસૂચી : ૧; ૩. રાહસૂચી : ૧ સંગ્રહ (સં.); ૪. પ્રાસ્તસંગ્રહ; ૫. શ્રી વર્ધમાન તપ પદાવલી, ૪. હજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧.
રિ.સો. પ્ર. શાંતિલાલ હ. શાહ, સં. ૧૯૮૨.
સંદર્ભ : ૧. જૈન સત્યપ્રકાશ, જાન્યુ. ૧૯૪૬–‘જૈસલમેર કે પદ્મરાજગણિ)-૧ ઈ. ૧૬મી સદી ઉત્તરાર્ધ ઈ. ૧૭મી સદી જૈન જ્ઞાનભંડાર કે અન્યત્ર અપ્રાપ્ય ગ્રંથોકી સૂચી', સં. અગ. પૂર્વાધ : બૃહત્ ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ. જિનહંસસૂરિશિષ્ય- ચંદ નાહટા; L]૨. મુપુગૃહસૂચી, ૩. લહસૂચી, ૪. હેજેજ્ઞાસૂચિ:૧. પુણ્યસાગરના શિષ્ય. એમની કૃતિઓ ઈ. ૧૫૮૮થી ઈ. ૧૬૧૧
રિસો.) વચ્ચેનાં રચનાવ દેખાડે છે ને કવિ ઈ. ૧૫૭૨માં પણ હયાત હતા એવો ઉલ્લેખ મળે છે. આથી કવિનો સમય ઈ. ૧૬મી
પાવિજ્ય-૧ ઇ. ૧૬મી સદી ઉત્તરાધ : તપગચ્છના જૈન સાધુ. સદી ઉત્તરાર્ધ ને ઈ. ૧૭મી સદી પૂર્વાર્ધ દરમ્યાનનો ગણી શકાય.
હીરવિજયસૂરિ (અવ. ઈ. ૧૫૯૬)ના શિષ્ય. ૫૬ કડીના “તીર્થમાલાતેમની પાસેથી ૯ કડીનું ‘નવકાર-સ્તવન’ (મુ.), ૧૫ કડીનું “પંચ
સ્તવન’ના કર્તા. કૃતિમાં હીરવિજયસૂરિની હયાતીનો ઉલ્લેખ નદીસાધન-ગીત ઋજિનચન્દ્રસૂરિ-ગીત' (મુ.), ૭ અધિકારની
હોવાથી એ ઈ.૧૫૯૬ પૂર્વે રચાઈ હોવાનું અનુમાન થયેલું છે. ‘અભયકુમાર-ચોપાઇ (ર.ઈ.૧૫૯૪), ‘સનતકુમાર-ચોપાઇ (ર.ઈ.
પાઈ , ઇ સંદર્ભ : ૧. ગુસારસ્વતો; [] ૨. જૈનૂકવિઓ : ૧, ૩. હજૈજ્ઞા૧૫૯૪), ૧૪૧ કડીનો ‘શુલ્લકકુમાર રાજર્ષિ-ચરિત/પ્રબંધ'(ર.ઈ. : ૧.
રિ.સો. ૧૬૧૧/સં. ૧૬૬૭, ફાગણ સુદ ૫), ૭ કડીનું ‘કુંથુનાથસ્તવન’
પદ્મવિજય-૨ ઈ. ૧૭મી સદી ઉત્તરાધ : તપગચ્છના જૈન વગેરે કૃતિ મળે છે. ભવનહિતાચાર્યકૃત ‘રુચિદંડક પરની
સાધુ. વિજ્યાબંદશિષ્યશુ વિજયના શિષ્ય. ‘શીલપ્રકાશ-રાસ’(ખંડ-૧, વૃત્તિ (ર. ઈ. ૧૫૮૮) એમની સંસ્કૃત રચના છે.
૨.ઈ.૧૬૫૯), 'શ્રીપાલ-રાસ’(ર.ઈ.૧૬૭)/ક્ષ.૧૭૨૬, ચૈત્ર સુદ કૃતિ : . એજંકાસંગ્રહ; ૨. સ્તિકાસંદોહ : ૧, ૨, ૩. ,
૧૫, મંગળવાર) તથા ‘૨૪ જિનનું સ્તવન’ એ કૃતિઓના કર્તા. નસ્વાધ્યાય : ૩ (í.).
સંદર્ભ : ૧. ગુસારસ્વતો; ૨. મરાસસાહિત્ય; ] જંગૂકવિઓ : સંદર્ભ : ૧. પૃસારસ્વતો; ૨. જેસાઇતિહાસ; ૩. દેસુરાસમાળા;
૧, ૩(૨).
[.સો.] ૪. યુજિનચંદ્રસૂરિ; ૫. જૈમૂકવિઓ : ૧, ૩(૧); ૬. ડિકૅટલૉગમાઇ: ૧૯; ૭. ડિકેટલાંગ ભાવ.
|ર.સી. પદ્મવિજય-૩ જિ.ઈ. ૧૭૩૬ સં. ૧૭૯૨, ભાદરવા સુદ ૨
અવ. ઈ.૧૮૦૬ સં.૧૮૯૨, ચૈત્ર સુદ ૪, બુધવાર) : તપગચ્છના પદ્મવલ્લભ|
] : ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ. જૈન સાધુ. સત્યવિજયની પરંપરામાં ઉત્તમવિયના શિષ્ય. ૧૪ કડીની ‘પુણ્યવલ્લ પાધ્યાય-ગીત (લે. ઈ. ૧૭મી સદી)ના અમદાવાદના શ્રીમાળી વણિક. પિતા ગણેશ. માતા ઝમકુ. પૂર્વાતો.
શ્રમમાં નામ પાનાચંદ. ઈ.૧૭૪૯માં ઉત્તમવિજય પાસે દીક્ષા સંદર્ભ : હજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧.
[કી.જો.] લીધી ત્યારથી પદ્મવિજ્ય. એ પછી પંચકાવ્ય, વ્યાકરણ, છંદ, અલં
કાર ને ન્યાયશાસ્ત્ર તથા મહાભાષ્યનું અધ્યયન કર્યું. એમની વિદ્વત્તાને પદ્મવિ : આ નામે ૯ કડીની ‘મહાવીર પ્રભુનો ચૂડો’ (મુ.), પ્રમાણી તપગચ્છના વિજયધર્મસૂરિએ ઈ.૧૭૫૪માં પંડિતપદ ૬ કડીની ‘મહાવીરત૫-નમસ્કાર” (મુ.), ૪ કડીની ‘શાંતિનાથજિન- આપ્યું. પદ્મવિજયે ઘણાં તીર્થસ્થાનોની, સંઘસહિત ને સ્વતંત્રપણ, સ્તુતિ' (મુ.), ૬ કડીનું ‘ગોડી પાર્શ્વનાથનું સ્તવન” (મુ) “અતીત અનેક વખત યાત્રાઓ કરેલી. તે દરમ્યાન ઘણી જિનપ્રતિમાઓની અનાગતજિનકલ્યાણક-સ્તવનસંગ્રહ’, ‘ઋષભદેવાદિ-સ્તવન', અને સિદ્ધચક્રોની પ્રતિષ્ઠા કરેલી ને મંદિરોનો જિર્ણોદ્ધાર કરાવેલો. “ખામણાં-સઝાય’ (લ.સં.૧૯હ્મી સદી), ‘ગહ્લી-સંગ્રહ’, ‘સાર- પાટણમાં એમનું અવસાન થયેલું. મંગલ’, ‘મિવિજયસ્તવન-સ્તબક (લે.ઈ.૧૭૯૬), ‘મુનિ સુવ્રત વિવિધ સ્વરૂપોમાં થયેલા કવિના વિપુલ લેખનનો ઘણો મોટો સ્વામીસ્તવન-સ્તબક’લ.ઈ.૧૭૯૬), ૭ કડીની ‘મશિખર- ભાગ મુદ્રિત છે. એ પૈકી ૪ ખંડ, ૧૬૯ ઢાળ ને ૫૪૨૫ કડીલાવણી', ૫ કડીની ‘વસંત’ (લ. સં. ૧લ્મી સદી અનુ.), ઓમાં વિસ્તરેલા ‘નમનાથરાસ' (ર.ઈ.૧૭૬૪/સં.૧૮૨૦, આસો સમ્યકત્વ પંચશિતિકા-સ્તવન', હરિયાલીઓએ કૃતિઓ મળે છે, વદ ૩૦-; મુ.)માં નેમનાથના નવ ભવની કથાને કવિએ યુદતે કયા પવિયની છે તે નિશ્ચિત નથી. ૬૪ કડીની “વ્રતચોપાઈ' વંશોત્પત્તિવર્ણન તથા બળદેવ, કૃષણ અને તેમનાથના ચરિત્રાલેખન (ર.ઈ.૧૫૮૯) સમય દૃષ્ટિએ જોતાં પદ્મવિજય-૧ની હોવાની સાથે કુશળતાથી ગૂંથી છે. ૧૩ ઢાળનો ‘ઉત્તમવિજય નિર્વાણરાસ’ સં માવના છે. જિનવિજ્યને નામે નોંધાયેલી ૧૩ કડીની ‘નિમિ- (ર.ઈ.૧૭૭૨/સં.૧૮૨૮, પોષ-૭, રવિવાર; મુ) વિવિધ દેશીઓ બારમાસ’ (મુ.) તથા વિપ્રલંભને સંદર્ભે વર્ષોનું વર્ણન કરતી ૭ અને દુહામાં કાવ્યનાયકનું ચરિત્ર આલેખે છે. “સમરાદિત્યકેવળી-રાસ કડીની ઋતુકાવ્યપ્રકારની એક અન્ય કૃતિ (મુ) ‘ઉત્તમ જિન’ એવી (ર. ઈ. ૧૭૮૫; મુ.)માં સમરાદિત્યના ૧૭ ભવની કથા ૯ ખંડ
જ
કડીની
, હરિયાલીઓએ
ચોપાઇ
સાથે કુશળતાથી
પધરાજ : પપવિ
-૩
ગુજરાતી સાહિત્યક્ષેશ : ૨