Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 450

મુ.) નામની રચનાઓન. કાં.
બાગલાણ પ્રાંતના ધાયતા ગામના વતની. પતિનું નામ વિશ્રામભાઈ કૃતિ: કર્મવિપાકજંબુપુચ્છારાસ, પ્ર. ભીમસિહ માણેક, ઈ. ઈ. ૧૬૨૯માં તે ગોકુલમાં નિવાસ અર્થે આવ્યાં ત્યારે તેમની વય ૧૯૧૦.
૪૫ વર્ષની હોવાનું અનુમાન થયું છે. તેમનો જન્મ ઈ. ૧૫૮૪/સં. સંદર્ભ : ૧. ગુસારસ્વતો; ૨. મરાસસાહિત્ય;] ૩. આલિસ્ટ- ૧૬૪૦, વૈશાખ સુદ ત્રીજના રોજ થયો હતો એમ મનાય છે. ઈ. ઑઇ : ૨, ૪. જૈનૂકવિઓ : ૨, ૩(૨); ૫. ડિકૅટલૉગભાવિ; ૬. ૧૬૪૧ પછી થોડા સમયમાં અવસાન. તેમની પાસેથી કેટલાંક પદો મુગૃહસૂચી; ૭. લહસૂચી; ૮. હજૈજ્ઞાસૂચી : ૧. [૨.૨.દ.) મળે છે.
સંદર્ભ: ૧. પુગુસાહિત્યકારો;] ૨. અનુગ્રહ, ફેબ. ૧૯૬૧– વીરજી-૨ [ઈ. ૧૬૬૪માં હયાત] : આખ્યાનકવિ. જ્ઞાતિએ બ્રાહ્મણ.
ભકત કવયિત્રી વીરબાઈ, ચિમનલાલ વૈદ્ય. [8.ત્રિ.] એમના “સુરેખાહરણના અંતે ‘બરાણપોહોર મધે ભટ વીરજી નામ” એવી પંકિત મળે છે, તેને આધારે તેઓ બુરહાનપુરના (મધ્યપ્રદેશ) વીરમસાગરઈ. ૧૬૯૫માં હયાત]: જૈન. ‘ત્રષિદત્તા-ચોપાઈ” (૨. ઈ. વતની હોય એમ લાગે છે.
૧૬૯૫/સં. ૧૭૫૧, કારતક વદ ૧૧)ના કર્તા. તેઓ પ્રેમાનંદશિષ્ય હતા, તેમણે શામળ સાથે સ્પર્ધા કરી હતી સંદર્ભ : જૈન સત્યપ્રકાશ, જાન્યુ. ૧૯૪૬–'જૈસલમેર, જૈન વગેરે એમના જીવન વિશે ‘પ્રાચીન કાવ્યમાળા:૮'માં આપેલી વીગતો જ્ઞાનભંડર કે અન્યત્ર અપ્રાપ્ય ગ્રન્થની સૂચી’, સં. અગરચંદજી શ્રદ્ધેય નથી.
નીહટી.
[...] કવિને નામે ૪ કૃતિઓ મુદ્રિત સ્વરૂપે મળે છે, તેમાં અભિમન્યુએ વીરવિજ્ય : આ નામે ‘નેમરાજુલ-ચોપાઈ', ૧૪ કડીની ‘સ્થૂલિભદ્રબલરામપુત્રી સુરેખાનું હરણ કર્યું એ પ્રસંગને આલેખતું ૨૫ કડવાંનું બારમાસ” તથા “વીસવિહરમાનજિન-વીસી’ (લે. ઈ. ૧૭૮૮) મળે ‘સુરેખાહરણ' (ર.ઈ. ૧૬૬૪/સં. ૧૭૨૦, વૈશાખ સુદ ૫, ગુરુવાર) છે. તેમના કર્તા ક્યા વીરવિજય છે તે સ્પષ્ટપણે કહી શકાય એમ કવિનું ખાસ ચમત્કૃતિ વગરનું આખ્યાન છે.
નથી.. ૨૨ કડવાંની ‘કામાવતીની કથા', ૧૮ કડવાંની ‘બલિરાજાનું
સંદર્ભ: ૧. જૈનૂકવિઓ:૩(૧); ૨. મુમુન્હસૂચી; ૩. હેજેઆખ્યાન” તથા “દશાવતારની કથા” એ ૩ કૃતિઓને હસ્તપ્રતનો
જ્ઞાસૂચિ: ૧.
રિ.ર.દ.] આધાર નથી. આંતરિક પ્રમાણોને લક્ષમાં લેતાં પણ એ કૃતિઓ વીરજીકૃત હોવાની સંભાવના લાગતી નથી. અર્વાચીન સમયમાં આ વીરવિજય-૧ [ઈ. ૧૫૯૭માં હયાત] : ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ. કૃતિઓ વીરજીને નામે ચડાવી દેવાઈ હોય એમ લાગે છે. એ સિવાય ‘સત્તરભેદીપૂજા-સ્તવન' (ર.ઇ. ૧૫૯૭)ના કર્તા. ‘કાકરાજની સ્થા” ને “વ્યાસકથા’ આ કવિએ રચી છે એમ નેધાયું સંદર્ભ: જૈનૂકવિઓ : ૩(૧).
[.ર.દ.] છે, પરંતુ એમનીય કોઈ હસ્તપ્રત ઉપલબ્ધ નથી.
વીરવિજ્ય-૨ [ઈ. ૧૭મી સદી ઉત્તરાર્ધ : તપગચ્છના જૈન સાધુ. કૃતિ: ૧. પ્રાકામાળા : ૮ (રૂં.); || ૨. પ્રાકાત્રમાસિક, અં.
વિજયસિંહસૂરિની પરંપરામાં કનકવિજ્યના શિષ્ય. વિવિધ રાગના ૩, ઈ. ૧૮૮૯-“સુરેખાહરણ.
નિર્દેશવાળું ‘બંભનવાડીમંડનવીરજિન-સ્તવનરાગમાલા-સ્તવન” (ર.ઈ. સંદર્ભ : ૧. કવિચરિત: ૩૨. ગુસાકાર્યવાહી, ઈ.૧૯૪૨-૪૩– પ્રાચીન કાવ્ય-ત્રમાસિક અને કાવ્યમાળા લેખનું પરિશિષ્ટ', કે. કા.
૧૬૫૨.સં. ૧૭૦૮, આસો વદ ૩૦), ૫૩ કડીની ‘વિજયસિહસૂરિ શાસ્ત્રી, ૩. ગુસામધ્ય; ૪. રામલાલ ચુ. મોદી લેખસંગ્રહ, સં. પુરુ
નિર્વાણ-સઝાય” (ર.ઈ. ૧૬૫૩/સં. ૧૭૦૯, ભાદરવા વદ ૬, સોમ
વાર; મુ.), ૪ કડીની ‘મિનિ -સ્તુતિ/પંચમી-સ્તુતિ (મુ.) તથા ૮ પાત્તમદાસ ભી. શાહ અને ભોગીલાલ જ. સાંડેસરા, ઈ. ૧૯૫૩;] ૫. ગ્રંથ, એપ્રિલ ૧૯૭૬–‘વીરજીકૃત કામાવતી બનાવટ?”, ભૂપેન્દ્ર
કડીની ‘ગૌતમ-સઝાય’ના કર્તા. બા. ત્રિવેદી;]૬. આલિસ્ટઑઈ : ૨; ૭. ગૂહાયાદી; ૮.ડિકેટલૉગ
કૃતિ : ૧. જૈઐકાસંચય (સં.); ૨. જૈકાપ્રકાશ : ૧. બીજે; ૯. ડિકૅટલૉગભાવિ; ૧૦. ફૉહનામાવલિ; ૧૧. રાપુહસૂચી:
સંદર્ભ: ૧. જૈનૂકવિઓ : ૨, ૩(૨); ૨. ડિકૅટલૉગભાવિ ૩. ૪૨; ૧૨. રાહસૂચી : ૧.
મુપુગૃહસૂચી;૪. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧.
રિ.ર.દ.]
વીરવિજ્ય(ગણિ)-૩ [ઈ. ૧૭૭૦ સુધીમાં]: જૈન સાધુ. તેજસારના વીરજી-૩ [.
]: સંભવત: લોંકાગચ્છીય જેન. ૭ કડીના ‘નેમિનાથ-સ્તવનરાજિમતી-સઝાય (મુ.)ના કર્તા.
શિષ્ય. ૨૫૦ કડીની ‘દશદષ્ટાંત-ચોપાઈ' (લે. ઈ. ૧૭૭૮)ના કર્તા. કૃતિ: પ્રવિસ્તસંગ્રહ.
રિ.ર.દ.] વીરપભતસૂરિ)શિષ્ય [ઈ. ૧૪૩૯માં હયાત] : જૈન સાધુ. ‘જંબૂ
- વીરવિજ્ય-૪“શુભવીર” [ઈ.૧૮મી સદી ઉત્તરાર્ધ-અવ.ઈ.૧૮૫૨ સ્વામિનું વિવાહલું” (૨.ઇ. ૧૪૩૯)ના કર્તા.
સં. ૧૯૦૮, ભાદરવા વદ ૩, ગુરુવાર : તપગચ્છના જૈન સાધુ.
સત્યવિજ્ય-કપૂરવિજય-ક્ષમાવિય-જશવિજય-શુભવિક્લશિષ્ય. ઈ. સંદર્ભ: પાંગુહસ્તલેખો.
[કી.જો.]
૧૭૭૩૭૪માં તેમનો જન્મ થયો હોવાનું નોંધાયું છે. પૂર્વાશ્રમમાં વીરબાઈ(ઈ.૧૬મી સદી ઉત્તરાર્ધ–૧૭મી સદી પૂર્વાર્ધી: પુષ્ટિમાર્ગનાં- બ્રાહ્મણ. પિતા અમદાવાદના જદ્રોસર નામના બ્રાહ્મણ. માતા વિજ્યા. વૈષ્ણવ કવયિત્રી. ગોકુલેશ પ્રભુનાં ભકત. દક્ષિણમાં આવેલા પૂર્વાશ્રમનું નામ કેશવ. ઈ. ૧૭૯૨માં પાનસરમાં શુભવિજય પાસે
ચિ.શે.]
રિ.ર.દ.
સદભ:મુપુગુહસૂચી.
વીરજી–૨: વીરવિજય-જ“શુભવીર”
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ : ૪૨૧